Urologie
Een behandeling met de niersteenvergruizer
Urologie
Inleiding Nierstenen komen vaak voor en zijn soms pijnlijk. In de meeste gevallen worden de stenen uitgeplast. Wanneer de steen te groot is om uit te plassen, is een behandeling met de niersteenvergruizer mogelijk. U heeft met de uroloog een afspraak gemaakt voor een behandeling met een niersteenvergruizer. In deze folder kunt u nalezen hoe u zich op de behandeling kunt voorbereiden, hoe de behandeling verloopt en wat er naderhand belangrijk is. De werking van de niersteenvergruizer is gebaseerd op het principe dat schokgolven met hoge energie gericht worden op de niersteen. Door de schokgolven vallen de stenen in kleine brokjes (gruis) uiteen. Deze brokjes worden via de natuurlijke weg uitgeplast.
Voor de behandeling Meestal wordt er voorafgaand aan de behandeling een röntgenfoto van de nieren gemaakt om vast te stellen waar de niersteen of stenen zich precies bevinden. Wanneer er grote nierstenen aanwezig zijn, is het soms nodig om van tevoren een buisje (katheter) in de urineleider in te brengen. De katheter zorgt ervoor dat de urine uit de nier naar de blaas kan blijven afvloeien, ook als er na de behandeling veel gruis is ontstaan. Het inbrengen van de katheter gebeurt via de plasbuis, onder plaatselijke verdoving. Zowel het inbrengen als het later weer verwijderen van de katheter vindt poliklinisch plaats. Als het inbrengen van de katheter bij u noodzakelijk is, krijgt u hiervoor een afspraak. U ontvangt dan ook aanvullende informatie (folder JJ-katheter).
1
Een behandeling met de niersteenvergruizer
Voorbereidingen thuis Hieronder noemen we een aantal aandachtspunten waar u thuis al wat rekening mee kunt houden. • Gedurende twee weken voor de behandeling mag u geen aspirine gebruiken. • Als u bloedverdunnende medicijnen gebruikt, bespreekt de uroloog met u of u hiermee tijdelijk moet stoppen. • Als u (mogelijk) zwanger bent moet u dit doorgeven aan de uroloog. De behandeling wordt dan uitgesteld. • Voorafgaand aan de behandeling kunt u normaal eten en drinken. Het is verstandig om kort van tevoren niet te zwaar te eten om te voorkomen dat u tijdens de behandeling misselijk wordt. • Tijdens de behandeling kunt u uw eigen kleding blijven dragen. De kleding moet deels naar boven en naar onderen geschoven worden, zodat de nierstreek vrij komt. Zorgt u daarom voor gemakkelijke kleding. • Menstruatie is geen belemmering voor de behandeling. • De niersteenvergruizer maakt een hard tikkend geluid. Wanneer u snel last heeft van hard geluid, kunt u oordopjes meenemen. • Als u het prettig vindt om tijdens de behandeling naar muziek te luisteren kunt u een mp3-speler meenemen. Vervoer De behandeling vindt poliklinisch plaats. U kunt meestal direct na de behandeling naar huis. Wij adviseren u het vervoer naar huis te regelen. De eerste 24 uur na de behandeling is het niet toegestaan zelf auto te rijden in verband met een verhoogde kans op kolieken en koorts. U kunt wel met het openbaar vervoer reizen of lopen en fietsen. Soms is het nodig een zware pijnstiller te geven voor de behandeling. Hiervan kunt u suf en slaperig worden. Zorgt u er dan voor dat iemand u met de auto naar huis rijdt. 2
Urologie
Wat te doen in geval van ziekte of verhindering Bent u door ziekte of om andere redenen verhinderd om op uw afspraak te komen meldt u dit dan zo spoedig mogelijk bij de polikliniek Urologie. De polikliniek is van maandag tot en met vrijdag bereikbaar van 8.30 - 12.00 uur en van 13.00 - 16.00 uur. Het telefoonnummer is (050) 361 21 67. In uw plaats kan er dan een andere patiënt worden opgeroepen.
De behandeling U meldt zich op het afgesproken tijdstip bij het Functiecentrum Urologie. Voor de behandeling krijgt u een pijnstiller toegediend, meestal in de vorm van een zetpil. Vervolgens kunt u plaatsnemen op de behandeltafel van de niersteenvergruizer. Om de behandeling goed te kunnen volhouden is het belangrijk dat u prettig ligt. Het opsporen van de nierstenen gebeurt met behulp van röntgenstraling of met echografie. De niersteen moet precies in het ‘mikpunt’ van de schokgolfbundel worden gebracht. Dit kan door de behandeltafel waarop u ligt, te verplaatsen. Het kan even duren voordat de schokgolfbundel precies goed op de steen is gericht. Vervolgens krijgt u een band over uw buik, zodat de nier minder beweegt met de ademhaling. Een onderdeel van de niersteenvergruizer (de ballon) wordt tegen uw huid geplaatst. Op deze ballon komt een gel waardoor het contact met de huid verbetert. Dan vindt de niersteenvergruizing plaats. U hoort ongeveer één keer per seconde een tikkend geluid en u voelt stevige tikken op de rug of in de buik. De duur van de behandeling is afhankelijk van de grootte van de steen en de plaats waar deze zich bevindt. Meestal duurt het een uur. Er zijn geen pauzes. Het is belangrijk dat u zich tijdens de behandeling zoveel mogelijk ontspant en zo
3
Een behandeling met de niersteenvergruizer
stil mogelijk blijft liggen. Ook vragen wij u om niet te diep adem te halen. De verpleegkundige blijft tijdens de behandeling bij u. Ondanks de pijnstiller kan de behandeling pijnlijk zijn. Deze pijn uit zich als stevige tikken in de rug en een zeurend gevoel in de buik en/of de rug. Wij proberen zoveel mogelijk pijn te vermijden door de kracht van de tikken aan te passen aan uw wens. Meestal is de behandeling goed te verdragen.
Na de behandeling Na de behandeling verzorgt de verpleegkundige uw huid. Er kan een schaafwondje zijn ontstaan op de plaats waar de schokgolf tegen uw huid heeft getikt. Het wondje wordt bedekt met een pleister. Na een paar dagen is de huid doorgaans weer genezen. Vaak ontstaat er een blauwe plek. Deze verdwijnt vanzelf. U kunt meestal direct naar huis. Wanneer u zwaardere pijnstillers dan de zetpil toegediend heeft gekregen, blijft u ongeveer een uur na de behandeling in het ziekenhuis. Roodgekleurde urine Als gevolg van de beweging van de steendeeltjes (het gruis) kunnen bloedinkjes optreden in de wand van de nier. Daardoor is de urine bij vrijwel iedereen de eerste 24 uur roodgekleurd. Dit is niet verontrustend of gevaarlijk. Kramp Sommige patiënten hebben na de behandeling last van kramp in de buik. Heel zelden is er sprake van koliekpijn. U krijgt een recept voor pijnstillers mee. Als u misselijk bent, kan de uroloog u ook hiervoor een recept meegeven.
4
Urologie
Complicaties Neemt u in onderstaande situaties contact op met de uroloog: • Als u koorts krijgt boven de 38.5 • Als de pijnstillers niet helpen of de pijn toeneemt. • Als de hoeveelheid bloed in de urine niet afneemt of zelfs toeneemt. • Als u zes tot acht uren niet heeft geplast, terwijl u wel voldoende drinkt. De polikliniek Urologie is te bereiken van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot 16.30 uur, telefoonnummer (050) 361 44 11. Buiten deze uren kunt u in geval van spoed het algemene nummer van het UMCG bellen, telefoonnummer (050) 361 61 61, en vragen naar de dienstdoende uroloog.
De steendeeltjes (gruis) Het uitplassen van het gruis - ter grootte van zandkorreltjes - zal meestal gelijk na de behandeling (maar ook wel enkele dagen later) op gang komen. Het volledig uitplassen van het gruis kan enkele weken tot maanden duren. Om een snelle lozing van het gruis te bevorderen moet u minstens twee liter vocht per dag drinken en blijven bewegen zoals u gewend bent. Het kan zijn dat u van de uroloog medicijnen krijgt voorgeschreven om het lozen van het gruis te bevorderen. Het verzamelen van het gruis: Een gedeelte van het gruis dat u uitplast, moet u opvangen voor onderzoek. U heeft een potje meegekregen waarin u het gruis kunt verzamelen. Dit kunt u als volgt doen: u plast in een fles of emmertje en laat de urine vijf minuten staan. Het bovenste gedeelte van de urine gooit u voorzichtig weg, het bezinksel giet u door een koffiefilter met daarin een papieren filter. Nadat u de papieren filter heeft laten drogen, schudt u het achtergebleven
5
Een behandeling met de niersteenvergruizer
gruis in het potje. Het potje met gruis kunt u meenemen bij de eerste controle op de polikliniek. Het gruis wordt onderzocht in het laboratorium.
Nazorg U zult nog enige tijd poliklinisch onder controle blijven. Er worden röntgenfoto’s en/of echobeelden gemaakt om het effect van de niersteenvergruizing te beoordelen. Bij grote of meerdere stenen zijn soms meerdere behandelingen nodig. Als u een JJ-katheter in de urineleider heeft, zal de uroloog met u bespreken wanneer deze wordt verwijderd. Als u nog vragen heeft kunt u ze gerust aan de uroloog of verpleeg kundige stellen.
Vragen Als u na het lezen van deze brochure nog vragen heeft dan kunt u op werkdagen contact opnemen met een medewerker van de polikliniek Urologie. De polikliniek is van maandag tot en met vrijdag te bereiken van 8.30 - 12.00 uur en van 13.00 - 16.00 uur. Het telefoonnummer is (050) 361 21 67. www.urologie.umcg.nl Het (web) adres voor meer informatie over de afdeling Urologie van het UMCG.
6
Urologie
Aantekeningen
7
Een behandeling met de niersteenvergruizer
8
Patiënteninformatie vlc 851/1104
