begroting 2010 ISD

Raad Onderwerp:

V200900443 Concept jaarverslag 2008 ISD Concept jaarrekening 2008 ISD met bijbehorende accountantsverklaring het beleidsplan/begroting 2010 ISD

Raadsvoorstel Inleiding: Op 15 april 2009 heeft de gemeente Heusden van het Dagelijks Bestuur (DB) van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (ISD) de volgende stukken ontvangen: - concept jaarverslag 2008 en jaarrekening 2008 van de ISD met bijbehorende accountantsverklaring - het beleidsplan/ begroting 2010 van de ISD Het DB van de ISD verzoekt het gemeentebestuur deze stukken te bespreken en haar bevindingen voor 29 juni a.s. aan de ISD kenbaar te maken.

Feitelijke informatie: In de aanbiedingsbrief van het DB van de ISD van 6 april 2009 wordt een aantal zaken opgemerkt over de bijgaande stukken. Wij brengen u het volgende onder de aandacht: Uit het jaarverslag 2008: 1. Ondanks de economische crisis die zich aandiende in 2008 heeft een lagere instroom en hogere uitstroom geleid tot een bestandsafname die hoger is dan aanvankelijk ingeschat is. 2. De periodieke uitkeringsverstrekking aan 65-plussers is overgedragen aan de SVB. De belangrijkste gedachte hierbij is dat de SVB, middels bestandskoppeling, beter in staat is het niet-gebruik van aanvullende rechten door deze doelgroep te beperken. 3. Tenslotte heeft de ISD in haar eigen bedrijfsvoering ingezet op het verder ontwikkelen van het klantmanagement en een intensievere samenwerking met het UWV-Werkbedrijf. Uit de jaarrekening 2008: De afname van het uitkeringsbestand Wet Werk en Bijstand (WWB) heeft geleid tot een positief resultaat op het Inkomensdeel. Daarnaast is, als gevolg van de resultaatbestemming 2007, de reserve I-deel op een dusdanig hoog nivo gekomen dat het maximaal vastgestelde plafond, in positieve zin, overschreden wordt. Dit is de oorzaak van het nog te bestemmen resultaat van € 868.613,98. In de gemeenschappelijke regeling is niets geregeld over hoe te handelen bij financiële overschotten. Het DB van de ISD stelt voor om 50%van het nog te bestemmen resultaat, volgens een verdeelsleutel, terug te laten vloeien naar de gemeenten. Voor de gemeente Heusden gaat dit om een bedrag van € 160.628,44. De andere 50% kan dan als reserve worden aangelegd door de ISD om uitvoering te kunnen geven aan het regionaal arbeidsmarktbeleid. Voor de verdere uitvoering hiervan zullen de gemeenten voorstellen initiëren Beleidsplan 2010: 1. Het beleidsplan 2010 is geformuleerd op hoofdlijnen. Hoewel het moeilijk is aan te geven wat de huidige economische crisis betekent voor de ISD wordt uitgegaan van een gemiddeld WWB-bestand (jonger dan 65 jaar) van 1122 uitkeringsgerechtigden. Om de werkloosheidsgroei te beperken wordt gezocht naar onorthodoxe werkwijzen. 2. Meer dan nu het geval is zal de groep jongeren tot de doelgroep van de ISD gaan behoren.

1/4

Raad Onderwerp:


Begroting 2010: Voor het opstellen van de begroting is uitgegaan van de Rijkmiddelen zoals deze meerjarig zijn vastgelegd. De begroting is sluitend. Wel wordt er van uitgegaan dat de recessie leidt tot aanpassing van het inkomensdeel.

Afweging: De voorliggende stukken sluiten aan bij het Meerjarenperspektief van de ISD welke eind 2008 in uw raad behandeld is. Bij het versturen van de jaarstukken door de ISD was de reactie van de Klantenraad ISD nog niet bekend. De aanwezige accountantsverklaring geeft aan dat aan de gestelde eisen is voldaan.

Inzet van middelen: dekking De jaarrekening 2008 van de ISD kent een nog te bestemmen resultaat van € 868.613,98. Door het DB van de ISD wordt voorgesteld om 50% van dit saldo als reserve binnen de ISD te houden en de overige 50% uit te keren aan de deelnemende gemeenten. Het deel dat vrijvalt voor onze gemeente is € 160.628,44. Voorgesteld wordt om dit voordeel als incidenteel te beschouwen. De verwachting is namenlijk dat, gezien de huidige economische situatie, voor 2009 geen overschot ontstaat. Voorgesteld wordt om dit incidenteel voordeel niet nader te bestemmen. Toekomstige mogelijke nadelige saldi van de jaarrekeningen van de ISD komen immers ook ten laste van het reguliere rekeningsaldo van de gemeente. De begroting van de ISD 2010 is sluitend. De bedragen die aan de ISD worden betaald als bijdrage in de apparaatskosten wijken niet af van hetgeen verwerkt is in de meerjarenbegroting van onze gemeente.

Risico's: De gevolgen van de economische crisis zijn in 2008 beperkt gebleven voor de ISD. De eerste maanden van 2009 laten een toenemende instroom en afnemende uitstroom van het WWB-bestand zien. De verwachting is dat dit in 2009 zo blijft. Voorgesteld wordt om de ISD te vragen een analyse te maken van de gevolgen van de huidige economische crisis voor de eigen (financiële) situatie.

Procedure: vervolgstappen Na bespreking van de stukken in de gemeenteraad wordt de ISD geinformeerd over de visie van de raad hierop. Het algemeen bestuur van de ISD bespreekt op 29 juni 2009 de jaarstukken en stelt dit, met inachtneming van de reacties van de gemeenten, definitief vast. Daarna worden de jaarrekening 2008 en begroting 2010 toegezonden aan Gedeputeerde Staten van Noord- Brabant.

2/4

Raad Onderwerp:


Advies: Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen.

Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven

de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems

Naar aanleiding van de informatievergadering:

BIJLAGEN:

Aanbiedingsbrief jaarstukken B200904344

TER INZAGE:

Jaarverslag en jaarrekening 2008 Begroting en Beleisplan 2010 ISD Midden-Langstraat

3/4

Raad Onderwerp:


BESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 16 juni 2009; gezien het voorstel van het college van 28 april 2009, doc.nr. V200900443; besluit: 1. de jaarrekening 2008 en de accountantsverklaring, het jaarverslag 2008 en het beleidsplan 2010 van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat (ISD) voor kennisgeving aan te nemen. 2. in te stemmen met het voorstel om: a. het te bestemmen resultaat voor 50%, middels de voorgestelde verdeelsleutel, terug te laten vloeien naar de gemeenten, b. de overige 50% in te zetten voor regionaal arbeidsmarktbeleid 3. de ISD te verzoeken om een analyse te maken van de gevolgen van de huidige kredietcrisis voor de financiële situatie van de ISD.

de griffier,

de voorzitter,

mw. drs. E.J.M. de Graaf

drs. H.P.T.M. Willems

4/4

Jaarverslag 2008 ISD Midden-Langstraat

Jaarverslag ISD Midden-Langstraat Pagina 1 van 36 Concept DB 12-3-2009

INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE ............................................................................................................ 2 Woord vooraf ..................................................................................................................... 3 1. Conclusies ..................................................................................................................... 4 1.2 Inkomensondersteuning ........................................................................................... 4 1.3 Hoogwaardig handhaven.......................................................................................... 4 1.4 Financiën / bedrijfsvoering........................................................................................ 4 2. De ISD en zijn omgeving .............................................................................................. 5 2.1 De organisatie........................................................................................................... 5 2.2 De keten.................................................................................................................... 5 2.3 De arbeidsmarkt........................................................................................................ 6 2.4 De klanten................................................................................................................. 7 2.5 Klantenparticipatie .................................................................................................... 9 3. Arbeidstoeleiding........................................................................................................ 10 3.1 Brede beleidsaanpak .............................................................................................. 10 3.2 Arbeidstoeleiding en participatie............................................................................. 11 3.3 Projecten................................................................................................................. 13 3.4 Overige ontwikkelingen........................................................................................... 16 3.5 Voormalig Wiw- en ID-banen.................................................................................. 17 3.6 Financiën ................................................................................................................ 18 4. Inkomensondersteuning ............................................................................................ 19 4.1 WWB, IOAW, IOAZ en BBZ.................................................................................... 19 4.2 Bestandsontwikkeling ............................................................................................. 19 4.3 De besluiten ............................................................................................................ 21 4.4 Uitgaven WWB algemene bijstand ......................................................................... 21 4.5 Uitgaven IOAW, IOAZ en BBZ................................................................................ 22 4.6 Aanvullende inkomensondersteuning..................................................................... 22 4.7 Handhaving............................................................................................................. 24 4.8 Terugvordering en debiteuren ................................................................................ 26 4.8 Bezwaar en beroep................................................................................................. 27 4.9 Klachten .................................................................................................................. 27 5. Dienstverlening van en voor derden......................................................................... 28 5.1 Dienstverlening door gemeenten............................................................................ 28 5.2 Dienstverlening door WML ..................................................................................... 28 5.3 Dienstverlening voor gemeenten ............................................................................ 28 6. Weerstandsvermogen................................................................................................. 30 7. Bijlagen ........................................................................................................................ 32 1. Overzicht Trajecten en uitvoerders........................................................................... 32 2. Verklarende woordenlijst/afkortingen........................................................................ 34


WOORD VOORAF Hierbij bied ik u het jaarverslag 2008 aan, waarmee het bestuur van de ISD verantwoording aflegt over de uitvoering van de Wet werk en bijstand. In september 2007 heeft het kabinet met de VNG prestatie-afspraken gemaakt over een afname van het aantal personen met een bijstandsuitkering met 25% over de periode 2007 tot en met 2010. Voor 2008 betekende dit een afname van 8%. In dit verslag kunt u lezen dat wij deze doelstelling ruimschoots hebben behaald. Het werkbudget is daarvoor optimaal ingezet. In dit verslag kunt u verder lezen dat de ISD in 2008 belangrijke stappen gezet heeft op weg naar een meer resultaat- en klantgerichte dienstverlening met daarbij aandacht voor ontwikkelingen zoals regionaal arbeidsmarktbeleid en ketensamenwerking. Ik beveel u dit verslag van harte ter lezing aan. Mr. U Santi voorzitter bestuur ISD Midden-Langstraat


1. CONCLUSIES De ISD Midden-Langstraat is actief op het terrein van werk en inkomen, zorgt voor het verkrijgen van een zelfstandige bestaansvoorziening van zijn klanten en activeert klanten tot maatschappelijke participatie. Daarnaast zorgt de dienst voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de Wet werk en bijstand en aanverwante wetten en regelingen. Kerntaken zijn arbeidstoeleiding, inkomensondersteuning en handhaving. Over deze kerntaken leest u meer in de hoofdstukken 3 tot en met 5. De belangrijkste conclusies uit die hoofdstukken hebben wij hieronder vermeld.

1.1 Arbeidstoeleiding en activering  Van onze klanten hebben 173 personen een zodanige dienstbetrekking gekregen, dat zij niet langer een uitkering nodig hebben.  Het werkbudget is volledig benut o.a. door intensievere inzet op detacheringen. Reserves zijn daarnaast ingezet o.a. om eerdere wsw-plaatsingen mogelijk te maken.  Het percentage ontheffingen van de arbeidsvoorwaarden is fors verlaagd.  De ketensamenwerking heeft in de vorm van een proeftuin meer vorm gekregen.  In 2008 heeft het wijkgericht werken meer vorm gekregen door de start van twee activerings- en dienstencentra. (zie hoofdstuk 3)

1.2 Inkomensondersteuning  De bestandsreductie van 8% op basis van het bestuurlijk akkoord tussen kabinet en VNG is met een afname van 15% onder WWB-ers jonger dan 65 jaar ruimschoots gerealiseerd.  Er is een overschot gerealiseerd op het I-budget.  Nieuwe uitkeringsaanvragen worden in 92% van de gevallen binnen de gestelde norm van 4 weken afgewikkeld  Bijstandsverlening aan 65-plussers is overgeheveld naar de SVB, waarmee een klantgerichtere dienstverlening aan deze categorie is gerealiseerd. Daarnaast is hierdoor een bijdrage geleverd is aan het terugdringen van het niet gebruik van de algemene bijstand onder deze categorie. (zie hoofdstuk 4)

1.3 Hoogwaardig handhaven  Het RCF heeft onderzocht is of hoogwaardige handhaving of liever gezegd dienstverlenend handhaven voldoende geborgd is. Dit leidt in 2009 tot het actualiseren van het handhavingsbeleidsplan. (zie hoofdstuk 4) . 1.4 Financiën / bedrijfsvoering  De apparaatskosten zijn binnen het budget gebleven.  Er is een positief resultaat op het I-deel.  Het maximale reserve I-deel is met € 868.914 overschreden wat mogelijkheden geeft voor aanvullend beleid.  Er is voldaan aan de eisen met betrekking tot de rechtmatigheid.  Een nieuwe vorm van klantmanagement is voorbereid en gaat in 2009 van start.  De samenwerking met de ketenpartners is onder aansturing van een BVG managementteam verder geïntensiveerd met het oog op een toekomstige integrale dienstverlening. (zie hoofdstuk 2 en 4)


2. DE ISD

EN ZIJN OMGEVING

De ISD Midden-Langstraat is een Openbaar Lichaam. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het bestuur zijn vastgelegd in de verordening ‘Gemeenschappelijke regeling ISD Midden-Langstraat’. De missie is in deze regeling als volgt verwoord: ‘De dienst zorgt voor het verkrijgen van een zelfstandige bestaansvoorziening van zijn klanten en activeert klanten tot maatschappelijke participatie. Daarnaast zorgt de dienst voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de Wet werk en bijstand en daaraan gerelateerde wetten en regelingen.’ De deelnemende gemeenten stellen de ISD budgetten beschikbaar ter bekostiging van de uitkeringen (I-deel), de re-integratie- en activeringsinspanningen (W-deel), de uitgaven bijzondere bijstand en de apparaatskosten. Hiermee is de betrokkenheid van de gemeenten bij de bedrijfsvoering van de ISD verankerd. De besteding van de budgetten wordt naar het Rijk verantwoord via de gemeentelijke jaarrekening en de jaarrekening van de ISD.

2.1 De organisatie Het dagelijks bestuur van de ISD wordt gevormd door de portefeuillehouders van de aangesloten gemeenten. Het algemeen bestuur bestaat naast de leden van het dagelijks bestuur uit 2 raadsleden vanuit elke gemeente. De directeur van de ISD fungeert als ambtelijk secretaris van het bestuur. In 2008 is de bestuurssamenstelling gewijzigd. De heer U. Santi nam het voorzitterschap over van het aftredende bestuurslid de heer P. van Dongen. Verder heeft mevrouw C. de Bruijn de plaats van de heer P. van Meeuwen als lid van het AB overgenomen. Laatstgenoemde blijft als plaatsvervangend lid actief. Na een eerdere evaluatie van de bedrijfsvoering over de jaren 2004 tot en met 2007 is in 2008 gestart met de voorbereidingen van een organisatieaanpassing. Uitgangspunt was het verder professionaliseren van het klantmanagement, afgestemd op de toekomstige behoeften van deze tijd en rekening houdende met de bewegingen in onze omgeving, zoals het fusieproces tussen CWI en het UWV en de ontwikkeling van een integrale dienstverlening binnen de keten van werk en inkomen. De keuze is gemaakt om het klantmanagement op te splitsen in twee functies. De werkcoach heeft het werkveld re-integratie en activering onder zijn hoede. De inkomensconsulent behartigt alle inkomensvraagstukken. Met deze vorm van specialisatie, die in maart 2009 van start gaat, verwacht de ISD een meer klantgerichte dienstverlening te kunnen bieden. In het verlengde van deze verandering zijn ook andere functies waar nodig aangepast. De Ondernemingsraad is intensief betrokken bij dit traject. 2.2 De keten Het is niet aanvaardbaar dat burgers buiten de samenleving staan. Participatie van burgers is een van de speerpunten van het kabinetsbeleid. Eén van de middelen om dit te realiseren is verbetering van de samenwerking binnen de keten van werk en inkomen. Het gaat daarbij in het bijzonder om de invoering van geïntegreerde dienstverlening, waarbij sprake is van één loket waar de integrale ondersteuning van de klant voorop staat.


De Wet SUWI is aangepast om deze ontwikkeling te bevorderen. Een van de aanpassingen betrof het samengaan van het CWI en het UWV in één nieuwe organisatie het UWV WERKbedrijf per 1 januari 2009. Verder moet er per 1 januari 2010 sprake zijn van een integrale dienstverlening door het UWV WERKbedrijf en gemeenten binnen zogenaamde Locaties Werk en Inkomen (LWI). Deze dienstverlening is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: 1. één integraal ontschot ketenwerkproces 2. één aanspreekpunt voor werkzoekenden 3. één aanspreekpunt voor werkgevers 4. afstemming bij inkoop van re-integratiemiddelen/regelvrije ruimte 5. uniforme klantenbenadering & gedrag en houding van medewerkers 6. gezamenlijk klantvolg- en communicatiesysteem 7. passende huisvesting onder één dak

2.3 De arbeidsmarkt Ontwikkeling economie Het CPB geeft in de MEV 2009 van september 2008 aan dat Nederland de top van de hoogconjunctuur in termen van groei gepasseerd is. Na twee zeer goede kwartalen eind 2007, bedroeg de kwartaal-op-kwartaalgroei in het eerste kwartaal van 2008 nog slechts 0,4%. In het tweede kwartaal van 2008 nam de productie voor het eerst in drie jaar op kwartaalbasis zelfs helemaal niet meer toe. De lagere wereldhandelsgroei leidde tot een geringere toename van de uitvoer. Ook de particuliere consumptie en de bedrijfsinvesteringen ontwikkelden zich minder gunstig dan in de voorbije jaren. In de nieuwsbrief van december 2008 haalt het CPB aan dat de eerste cijfers voor oktober en november een somber beeld geven voor de ontwikkeling van de economie op korte termijn. Vervolgens blijkt dit ook in de regio op de arbeidsmarkt tot uitdrukking te komen. In december 2008 is het aantal niet werkzoekende werkzoekenden voor het eerst sinds lange tijd toegenomen. De verwachting is dat deze lijn zich voortzet en dat de werkloze beroepsbevolking in 2009 en 2010 toeneemt van 304.000 tot respectievelijk 425.000 en 675.000 personen1. Vraag en aanbod In het verslagjaar was lang sprake van een ongekend hoog aantal vacatures met onvoldoende aansluiting tussen vraag en aanbod. Voor 2/3 van de vacatures wordt MBO en hoger gevraagd, terwijl het bestand niet werkende werkzoekenden grotendeels bestaat uit een opleiding op maximaal VMBO-niveau.2 Er was sprake van een behoorlijke krapte3 op de arbeidsmarkt, die gaandeweg in het jaar afnam als gevolg van de veranderende economische omstandigheden. Dit had vervolgens ook zijn weerslag op het aantal vacatures. Het totaal aantal openstaande vacatures in Midden-Brabant nam in een jaar tijd met 22% af. Per beroepsgroep bekeken blijkt dat de economische crisis in Midden-Brabant per januari 2009 verhoudingsgewijs het grootste effect heeft op het aantal vacatures in de transport en de economisch-administratieve beroepen. In absolute aantallen is echter de voor deze regio belangrijke sector industrie het hardst getroffen. Het invullen van vacatures kent afstemmingsproblemen. Het aanbod is te klein of de kwaliteit van het aanbod sluit niet aan bij de vraag. In de aanbodkant is zichtbaar dat in de regio 61% van het aantal werkzoekenden ouder is dan 45 jaar en 67% langer dan 1 1

CPB: Kerngegevens voor Nederland d.d. 17-2-2009

2

Bron: Vacatures in Nederland 2008 UWV WERKBEDRIJF

3

De krapte-indicator meet het aantal bij CWI geregistreerde openstaande vacatures aan de personen die korter

dan een half jaar werkloos zijn.


jaar werkzoekend is. 61 % van de werkzoekenden heeft een opleiding op basisschool of VMBO niveau. Ongeveer 30% van het aantal werkzoekenden heeft een grote afstand tot de arbeidsmarkt (fase 3 en 4). Met deze kwalificaties is de afstemming van vraag en aanbod problematisch. De werkloze beroepsbevolking ontwikkelde zich ondanks de terugvallende economie gunstig. Het aantal niet werkende werkzoekenden daalde landelijk met 9% ten opzichte van december 2007 en in de regio Waalwijk zelfs met 12,7%. 2. 1 Niet werkende werkzoekenden

12-2007

12-2008

mutatie

Nederland Noord-Brabant Regio Waalwijk Heusden Loon op Zand Waalwijk

457.981 57.674 2.612 939 497 1.176

416.891 52.730 2.279 843 469 967

-9,0% -8,6% -12,7% -10,2% -5,6% -17,8%

% nww 12-2008 5,5% 4,7% 4,6% 4,4% 5,3% 4,6%

De afname van het aantal niet werkende werkzoekenden kwam het afgelopen jaar niet ten goede aan de 45-plussers. Deze categorie nam met 7% in omvang toe. Ook het aantal WWB-ers uit deze categorie steeg, zij het met 5% in beperktere mate. 2.2 Niet werkende werkzoekenden

Nederland Noord-Brabant Regio Waalwijk Heusden Loon op Zand Waalwijk

15-26 jr. 9,5%

27-44 jr. 38,9%

> 45 jr. 51,6%

ISD>45-65 excl. 65+-

9,7% 6,9% 6,8% 8,7% 6,0%

35,6% 32,2% 34,6% 28,4% 32,0%

54,7% 60,9% 58,6% 62,9% 62,0%

58,6% 60,7% 55,1% 58,1%

Afgezet ten opzichte van de landelijke cijfers blijkt dat de ISD Midden-Langstraat verhoudingsgewijs meer personen van 45 tot 65 jaar in zijn bestand heeft. Het landelijke percentage bedraagt 51%4, terwijl het aandeel van deze categorie bij de ISD ruim 58% is.

2.4 De klanten Het totale bestand van de ISD nam in 2008 fors af. Als alleen naar het WWB-bestand < 65 jaar wordt gekeken dan is er zelfs sprake van een afname van 15%. Dit betekent dat de uitstroom meer bedroeg dan de uitstroomdoelstellingen die het Kabinet en de VNG in september 2007 zijn overeengekomen. Meer hierover vindt u in de volgende hoofdstukken. De bestandsafname manifesteerde zich in alle categorieën werkzoekenden, zij het dat de uitstroom onder de personen van 45 tot 65 jaar achterbleef ten opzichte van de personen tot 45 jaar. Het aandeel 45- plussers nam hierdoor toe. De categorie 65-plussers groeide met 18%. Hieruit blijkt dat de uitbesteding van de bijstandsverlening voor deze categorie het verwachtte effect opgeleverd heeft. Het niet-gebruik van de aanvullende algemene bijstand voor personen met een onvolledige Aow-uitkering is hierdoor teruggedrongen.

4

Bron: Min. SZW Kerncijfers Wwb oktober 2008. Bijstandsgerechtigden < 65 jaar.


2.3 Overzicht leeftijdssamenstelling alle klanten (inclusief 65-plussers)

leeftijdsopbouw 2008

3% 3%

12%

< 23 23-27

30%

27-45 45-65 52%

> 65

De ISD deelt zijn bestand in aan de hand van klantprofielen. Dit profiel geeft de afstand tot de arbeidsmarkt aan. Gebruikt zijn de profielen bemiddeling, arbeidsactivering, tijdelijke rust, maatschappelijke participatie zorg en rust. Het afgelopen jaar heeft er een duidelijke verschuiving plaats gevonden in de categorieën tijdelijke rust en maatschappelijke participatie zorg en rust. Personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt zijn in 2007 en 2008 getoetst op hun mogelijkheden. Sommigen zullen echter in het geheel niet meer aan het werk komen. Participatie blijven we echter nastreven, ook voor die categorie. Deze inzet heeft geleid tot het terugdringen van het aantal ontheffingen van de arbeidsverplichtingen. Op 31 december 2008 had 21% van de WWB-ers jonger dan 65 jaar een ontheffing. In 2007 was dit nog 33%. Daarmee blijven we nu ruimschoots onder de landelijke cijfers.5

2.4 Profielen

Bemiddeling Arbeidsactivering Tijdelijk rust6 Maatsch. participatie, zorg en rust Nader te bepalen

2006 12% 37% 51%

2007 9% 20% 10% 56% 5%

2008 9% 20% 51% 18% 2%

w.v. < 27 jr 21% 13% 4% 3% 7%

w.v. 27-45 47% 37% 34% 25% 43%

w.v. 45-65 32% 50% 62% 72% 50%

In 2007 en 2008 is het aantal personen met een korte afstand tot de arbeidsmarkt duidelijk afgenomen. Het aantal bemiddelbaren vormt maar een beperkt aandeel op het geheel. Toch is het uitstroompercentage van de personen die in 2008 werk vonden in dienstbetrekking of als zelfstandige ten opzichte van 2007 gestegen van 39% naar 49% op het totaal aantal beëindigde uitkeringen. Deze stijging is vooral het gevolg van het intensiever inzetten van detacheringsbanen voor personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Het perspectief op duurzame uitstroom naar regulier werk wordt hiermee versterkt. We zien echter wel verschillen tussen de 3 gemeenten. De volgende tabel laat zien dat Loon op Zand vehoudingsgewijs minder personen heeft met de profielen bemiddeling en arbeidsactivering en dus meer personen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Dit 'hardere' bestand kan een verklaring zijn voor het achterblijven van de uitstroom in Loon op Zand.

5

Het landelijke percentage lag in juli 2008 tussen de 26 en 30%. Bron: Ministerie SZW oktober 2008

6

Deze groep heeft een tijdelijke ontheffing van een of meerdere arbeidsverplichtingen, maar heeft een beter

perspectief op arbeidsinschakeling dan personen met het profiel maatschappelijke participatie, zorg en rust.


2.5 Profielen

Bemiddeling Arbeidsactivering Totaal

Heusden pers. % 22 6,9 75 23,4 97 30,3

Loon op Zand pers. % 12 8,8 18 13,2 30 22

Waalwijk pers. % 44 10,3 80 18,7 124 29

2.5 Klantenparticipatie Klantenparticipatie krijgt o.a. vorm door de inbreng van de klantenraad, die gevraagd en ongevraagd het bestuur van de ISD adviseert. De klantenraad vergaderde in 2008 9 keer. Leden van de klantenraad namen ook actief deel aan bijeenkomsten van de gemeenten Heusden en Waalwijk op het terrein van armoedebestrijding of zij waren betrokken bij WMO-participatie. Met de inwerkingtreding van de nieuwe Wsw moest de klantenparticipatie in het kader van deze wet vorm worden gegeven. Daarvoor is aansluiting gezocht bij de opzet van de klantenraad van de ISD. Dit is geformaliseerd in een nieuwe verordening, waardoor de klantenraad ISD Midden-Langstraat is getransformeerd tot de kamer WWB van de klantenraad gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. Ook ontwikkelingen binnen de keten van werk en inkomen (ontwikkelen integrale dienstverlening) zullen in de toekomst mogelijk ook van invloed zijn op de klantenparticipatie WWB. Klantenparticipatie krijgt ook vorm via een klanttevredenheidsonderzoek onder alle klanten. Eind 2008 is Stimulansz opdracht gegeven om zo’n onderzoek te houden. Dit onderzoek dient tevens als nulmeting, omdat in 2009 overgeschakeld wordt op een andere vorm van klantmanagement. De klanttevredenheidsonderzoeken die gepland staan voor eind 2009 en eind 2010 kunnen vervolgens een indruk geven over de ontwikkeling van de nieuwe dienstverlening.


3. ARBEIDSTOELEIDING Iedere uitkeringsgerechtigde of werkloze die dat niet op eigen kracht kan, moet in de visie van de wetgever ondersteund worden bij het verkleinen van de afstand tot regulier werk. Plaatsing van werkzoekenden in reguliere banen vormt de kern. Het beleid moet leiden tot een actieve en op maat gesneden aanpak van de re-integratie. 3.1 Brede beleidsaanpak Operationele doelstelling: We bouwen verder aan een breed opgezette beleidsaanpak en willen daarmee dwarsverbanden creëren tussen de verschillende beleidsvelden. De 'driehoek' Economische Zaken, Welzijn/Onderwijs en Sociale Zaken is daarbij de spil. In de regio Midden-Langstraat is Waalwijk aangewezen om een voortrekkersrol te vervullen op het terrein van het regionale arbeidsmarktbeleid. Bij de vormgeving en uitvoering van het regionale arbeidsmarktbeleid is het zaak om de betreffende afdelingen van de drie gemeenten, de ISD, de WML, het WERKbedrijf, de ROC’s en andere onderwijsinstellingen en werkgevers(organisaties) met elkaar te (ver)binden en in samenhang hun activiteiten uit te laten voeren. In de regio Midden-Langstraat zijn hiervoor in 2007, doorlopend in 2008, de eerste stappen gezet.  De 3 gemeenten hebben ieder voor zich hun ambities en beleid over de aansluiting van vraag en aanbod geformuleerd of zijn hier mee bezig.  Er is een stuurgroep regionaal arbeidsmarktbeleid, die activiteiten op het gebied van regionaal arbeidsmarktbeleid op bestuurlijk niveau initieert en afstemt.  Ambtelijke werkgroepen stemmen het beleid op elkaar af en trekken waar mogelijk gezamenlijk op. Hierbij zijn ambtenaren van de eerdergenoemde afdelingen betrokken. Evenals beleidsmedewerkers van WML en ISD.  ISD, UWV WERKbedrijf, WML en ROC Waalwijk zoeken op uitvoeringsniveau onderling samenwerking (Regionaal ketenoverleg).  In een startnotitie over regionaal arbeidsmarktbeleid zijn actiepunten vanuit de 3 gemeenten verwerkt. De ISD levert graag een bijdrage aan het regionale arbeidsmarktbeleid. Een aantal ontwikkelingen in deze regio, waarbij wij in 2008 betrokken zijn:  ontwikkeling integrale dienstverlening door de ketenpartners vanuit een BVG;  voorzitten van het Regionaal ketenoverleg;  modernisering van de WSW;  het regionaal uitvoeringsoverleg voortijdig schoolverlaten ‘Workmate’; Daarnaast hebben we regelmatig ambtelijk overleg met de beleidsmedewerkers van de afdelingen Economische Zaken en Welzijn/Onderwijs van de gemeenten. Hiermee werd het mogelijk dwarsverbanden tussen de verschillende beleidsterreinen te creëren. Op de agenda stonden beleidsterrein overschrijdende thema's zoals armoede- en minimabeleid, de ontwikkeling van (regionaal) arbeidsmarktbeleid en ontwikkelingen over te verwachten wetgeving, zoals de Wet Participatiebudget en de Wet investeren in jongeren. Ook de modernisering van de Wsw is een thema. Deze wetgeving vraagt beleidsafstemming vanuit verschillende beleidsinvalshoeken: een integrale brede beleidsaanpak.


3.2 Arbeidstoeleiding en participatie Hieronder wordt verstaan het zoveel mogelijk (terug)leiden van (potentiële) klanten naar de arbeidsmarkt, zodat het beroep op uitkering zo laag mogelijk blijft. Voor wie langere tijd of blijvend op uitkering aangewezen is, wordt gestreefd naar behoud of bevordering van maatschappelijke participatie. Het beleidsdoel 're-integratie en participatie' kent de werkdoelen:  Beperking van instroom in de uitkering  Uitstroom naar werk stimuleren  Voorkomen van maatschappelijke uitsluiting De werkdoelen zijn vertaald in operationele doelstellingen. Operationele doelstellingen uitstroom naar werk en de poortwachtersfunctie  Er stromen 170 personen uit naar werk.  Via de poortwachtersfunctie willen we op basis van de ervaringsgegevens van 2006 190 potentiële uitkeringsgerechtigden direct toeleiden naar werk.  Via work first (voorheen Snel-op-weg) en de inzet van fraudepreventie willen we oneigenlijke toelating tot de uitkering voorkomen. Uitstroom naar werk Als gevolg van de nog gunstige omstandigheden in 2008, de eigen inspanningen en de inzet van trajecten hebben 173 personen een plek op de arbeidsmarkt kunnen vinden. Vanuit een traject slaagden 150 personen hierin. Hiervoor was wel een specifiek project nodig om personen door middel van detacheren aan een betaalde baan te helpen. Verderop leest u daarover meer. In 2007 zijn we gestart met accountmanagement. Dit is in 2008 in het kader van de ketensamenwerking verder uitgewerkt. Het accountmanagement WWB wordt gehanteerd voor zowel de nieuwe instromers als voor het zittend bestand. Voor de nieuwe instroom geldt dat de inzet is dat ingezet wordt op het voorkomen van een beroep op een uitkering. De vraag van de werkgever is daarbij leidend. Door het inzetten en betalen van opleidingen, trainingen, detacheringsbanen, loonkostensubsidie etc. kan de werkzoekende ondersteund worden om te kunnen voldoen aan de vraag van de werkgever. De samenwerking met het UWV WERKbedrijf zal in 2009 verder worden gesmeed tot één integrale dienstverlening voor werkgevers. Wie vanuit welke organisatie, met welk budget de werkgever bedient, is niet meer interessant. De dienstverlening en de vraag van de werkgever staat voorop. Accountmanagement WWB past hierin. De ontwikkeling en uitvoering van dit accountmanagement koppelen we in 2009 aan het inrichten van servicepunten voor die sectoren die belangrijk zijn in de regio (zorg, transport en logistiek en metaal). WML en het ROC worden nadrukkelijk bij het te ontwikkelen netwerk betrokken. Op deze manier verwachten wij in 2009 een goede verbinding te leggen tussen werkgevers, accountmanagement en de werkcoach als leverancier van werkzoekenden. De accountmanager is een van de 3 gespecialiseerde functies die na een breed gedragen inhoudelijke discussie over de invulling van klantmanagement in 2008 zijn gedefinieerd. Daarnaast zijn er de werkcoach en de inkomensconsulent. De werkcoach ondersteunt bij arbeidstoeleiding en participatie. De inkomensconsulent ondersteunt de klant bij het verkrijgen van inkomen en bekende en onbekende inkomensondersteunende regelingen. Voor het realiseren van uitstroom is naast de inzet van accoutmanagement en klantmanagement de inkoop van re-integratieactiviteiten van belang. Hiervoor zijn we na


een aanbesteding in 2008 gaan samenwerken met 9 re-integratiebureaus, waarbij de inkoop onderverdeeld is in zes percelen, bedoeld om specifieke doelgroepen of doelstellingen te bedienen ( detacheringen, alleenstaande ouders, participatieplaatsen, job hunting, work first en herbeoordelingen van arbeidsontheffingen). Enkele bijzonderheden uit deze inkoop:  De inkoop kwam in de loop van 2008 goed op gang. Dit gold niet voor alle percelen. Jobhunting is niet vaak gebruikt, doordat onze eigen accountmanagers en klantmanagers van het team Bemiddeling zelf de bemiddeling van klanten verzorgd hebben.  Het perceel voor alleenstaande ouders is relatief weinig benut. Wel zijn een vijftal personen opgeleid, getraind en begeleid tot gastouder waardoor de capaciteit kinderopvang is vergroot. Deze personen werken nu voor een erkende kinderopvangorganisatie. De bedoeling is te bezien of doorgroei naar zelfstandig ondernemerschap haalbaar is. De onderbenutting wordt veroorzaakt door het feit dat van het totale aantal van 219 alleenstaande ouders er 75 (34%) voor bemiddeling naar werk (14%) en activering (20%) in aanmerking komen. Aan deze personen is al een trajectaanbod gedaan.  De percelen detacheringen en participatieplaatsen zijn goed ingezet.  Het perceel herijking/medische keuring is veelvuldig ingezet als diagnose-instrument ter beoordeling van de sollicitatiemogelijkheden en of de aanwezigheid van sociaalfunctionele beperkingen. In circa de helft van de gevallen bleek aan de klant een trajectaanbod gedaan te kunnen worden. In 34% bleek dit niet mogelijk te zijn en bij 13% is er sprake van een beperkt trajectaanbod. In 44% van de totale beoordelingen is geadviseerd een trajectaanbod voor een participatieplaats te doen als opstap naar een ander re-integratieaanbod dan wel sociale activering. De uitstroom uit de trajecten naar regulier werk is nog erg marginaal. Door de langdurige trajecten zullen de resultaten in 2009 zichtbaar worden. De verwachting is echter dat de economische recessie de uitstroom sterk zal beïnvloeden. Deelnemers aan de trajecten moeten gaan concurreren met werkzoekenden met recente werkervaring, die ontslagen zijn gevolg van de recessie. Detacheringsbanen als uitstroominstrument Uit landelijke ervaringen blijkt dat een detacheringsbaan een goed instrument is om aan een reguliere baan te komen. De toekomstige werkgever hoeft in eerste instantie de risico's van het werkgeverschap niet te nemen. Deze worden (tijdelijk) overgenomen door het re-integratiebedrijf. Over het detacheren zijn afspraken gemaakt met WML, SagEnn en Randstad Rentree. Een Taskforce Detacheringen is in het leven geroepen om 100 werkzoekenden aan een baan te helpen. Dit zijn er 103 geworden. De resultaten zijn als volgt: 3.1 Detacheringen

totaal aantal detacheringen w.v. gecombineerd met opleiding detachering/geen uitkering detachering/gedeeltelijke uitkering Vanuit detachering doorstroom naar regulier werk einde uitkering / geen medewerking

Aantal 103 11 88 15 11 17

Het merendeel van de detacheringen loopt door in 2009. Een neveneffect van de Taskforce is dat van 17 uitkeringen de uitkering is beëindigd, omdat zij herhaaldelijk weigerden hun medewerking te verlenen. 3 klanten zijn tijdelijk gekort op de uitkering.


Om te weten wat de klant vindt van het instrument detacheringsbanen en van de reintegratiebedrijven waar hij/zij de arbeidsovereenkomst heeft is hiernaar een onderzoek ingesteld. Hieruit blijkt dat de gedetacheerden over het algemeen tevreden zijn over de dienstverlening van de re-integratie-bedrijven en dit waarderen met een 7. Men is vooral tevreden over de hulp, aanspreekbaarheid en kennis van de werkleiders en coaches, de informatie vooraf en de mate waarin het re-integratiebedrijf zich aan afspraken houdt. Ook de onderdelen administratie, het re-integratiebureau als baas en de werkopdrachten worden goed beoordeeld. De kennis over vacatures in de omgeving en de hulp die klanten krijgen bij het vinden van een reguliere baan kan worden verbeterd, evenals de hulp bij persoonlijke problemen. Ook geven zij aan dat de effectiviteit van de trajecten kan worden verbeterd door meer rekening te houden met wat de klant zelf wil. Wat ook kan helpen, is het verbeteren van de houding die werkgevers hebben ten opzichte van deze doelgroep, het werken aan de eigen gezondheid en het versterken van het zelfvertrouwen. De poortwachtersfunctie Binnen de keten is een werkgeversteam operationeel. Het accountmanagement van de ISD maakt daarvan deel uit. Voordat een werkzoekende wordt verwezen naar de uitkeringsintake, worden de mogelijkheden voor directe bemiddeling nauwlettend bekeken. Als onderdeel van de gezamenlijke vraaggerichte werkgeversbenadering is deze methode in 2008 voortgezet. Direkte bemiddeling kan vooral voor de beter bemiddelbaren worden ingezet. Op basis van de resultaten in 2008 zien we een verschuiving. Daar waar deze werkwijze in 2006 en 2007 een aanzienlijk aantal rechtstreekse plaatsingen opleverde en dus beperking van de instroom, zien we in 2008 dat een fors aantal personen instroomde in een traject (34%) of op dat moment niet bemiddelbaar bleek (26%). De bemiddelbaarheid nam dus af. Het poortwachterstraject is voor 339 personen opgestart. In 8% van de gevallen werd de persoon direct bemiddeld naar werk, 17% zag af van het doen van een aanvraag en bij 15% van die groep bleek er sprake te zijn van een onterechte melding (voldoende inkomsten, voorliggende voorziening). Totaal deed in 40% van de meldingen de aanvrager geen beroep meer op een uitkering. Work First en fraudepreventie Hoewel de work firstmethode soms negatief in de publiciteit komt, ervaren de meeste deelnemers het aanbod als positief. Deelnemers doen werkervaring en werkritme op. Sociale contacten worden als positief ervaren. Het brengt deelnemers in beweging. In 2008 verzorgde SagEnn de work first: In 2008 gebeurde dit nog vanuit Tilburg. Vanaf 2009 is een locatie in Waalwijk beschikbaar. In 2008 is fraudepreventie ook bij de eerste uitkeringscontacten ingezet in de veronderstelling dat hiermee oneigenlijk toelating tot de uitkering voorkomen wordt. Deze inzet had echter geen toegevoegde waarde. Er deden zich geen opvallende zaken voor, noch bij intakegesprekken, noch bij intensief dossieronderzoek. Gezien het ontbrekende effect wordt fraudepreventie niet in alle gevallen 'aan de poort' ingezet. 3.3 Projecten Hiervoor is al ingehaakt op de Taskforce Detacheringen. Naast dit project waren een aantal andere projecten operationeel, die we op deze plaats verder willen toelichten. Pilot Team Participatie & Activering (P&A) Via deze pilot zijn personen met het klantprofiel 'zorg en rust', dus personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt, gediagnosticeerd. De doelstellingen voor 2008 waren:


 Aanbieden van individuele trajecten In 2008 is voor de 100 klanten bij wie eerder al een diagnose is gesteld een passend aanbod op maat gezocht. Daarnaast is bij de overige personen met het klantprofiel 'zorg & rust' gekeken naar hun mogelijkheden en de instrumenten die nodig zijn om zijn/haar belemmeringen op te heffen. Het ging in totaal om 454 personen.  Vaststelling van het juiste klantprofiel Door deze actie zijn veel klantprofielen geactualiseerd. Gebleken is dat voor een groot deel van deze personen sociale activering en participatie einddoel is. Naar aanleiding van deze constatering is er voor gekozen het klantprofiel 'tijdelijk rust' in te voeren. Dit heeft er in 236 gevallen toe geleid dat het klantprofiel “zorg&rust” is omgezet naar 'tijdelijk rust'. Dit betekent dat aan mensen voor de duur van maximaal 3 jaar geen activiteit wordt aangeboden. Het gaat om 444 personen.  Het inzicht in het bestand moet leiden tot een doelgerichte inkoop van producten. Met de aanbesteding zijn er vanaf 2008 een aantal instrumenten beschikbaar gekomen die aansluiten bij een deel van de doelgroep van Team P&A. In eerste instantie wordt ook steeds gezocht naar een activiteit binnen deze beschikbare instrumenten. Echter zijn in veel gevallen de beschikbare instrumenten niet toereikend. Voor een klein deel is maatwerk gezocht en gevonden. De bevindingen uit de pilot worden gebruikt om zicht te krijgen op de vraag welke instrumenten nodig zijn om de belemmeringen weg te nemen. Op basis hiervan kunnen keuzes worden gemaakt wat de rol van de ISD en wat die van de gemeenten is. Waar ligt de regierol? Uit welke pot moeten de financiële middelen komen voor die groep waarvoor (volledige) uitstroom naar regulier werk niet haalbaar is? Daarnaast wordt gewerkt aan een verbreding van het aanbod aan instrumenten en activiteiten voor personen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt c.q. maatschappelijk participatie. De pilot heeft aangetoond dat aandacht voor de klant, uitgaan van kansen en niet van belemmeringen van groot belang zijn om de klant (weer) in beweging te krijgen. Met de invoering van het nieuwe klantmanagement is de pilot afgerond. Sport & bewegen In 2007 is bij wijze van proef het project Sport & Bewegen gestart, vooruitlopend op de nieuwe aanbestedingsprocedure. Gezondheid, vitaliteit, weerbaarheid en bewustzijn zijn basisvoorwaarden voor een pro-actief leven. Dit kan klanten helpen om uit een negatieve spiraal te geraken en om de condities te verbeteren om ergens aan de slag te gaan om verdere stappen te nemen. In totaal zijn 50 personen met het project gestart. Hiervan zijn er 19 voortijdig gestopt. In 7 situaties om medische of psychische reden, 2 op verzoek van de ISD, 5 op eigen verzoek, 2 omdat een ander instrument geschikter was, 1 gebrek aan motivatie en 2 om overige redenen. In zijn algemeenheid wordt de methodiek door deelnemers en klantmanagers als een toegevoegde waarde ervaren. In 2009 gaan we vaststellen of we dit instrument regulier gaan inkopen. Overige operationele doelstellingen Als operationele doelstellingen hebben we eveneens benoemd dat we:  In 2008 komen tot concrete, integraal ontwikkelde projecten, waarbij de 'verknoping' tussen de beleidsterreinen WMO en WWB gerealiseerd is, specifiek voor de groep klanten met het profiel 'maatschappelijke participatie, zorg en rust'.  De mogelijkheden op de markt voor persoonlijke dienstverlening voor de participatie van uitkeringsgerechtigden benutten. Voor zover mogelijk stimuleren we dit door aanpassing van de regelgeving WWB in het verlengde van de rijksvisie. Vanuit deze twee doelstellingen zijn we betrokken bij de 2 volgende projecten. Dienstencentra Heusden


Vanuit de participatiegedachte is het gewenst dat uitkeringsgerechtigden deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Daar waar uitkeringsgerechtigden niet kunnen worden toegeleid naar een reguliere baan zal op een andere manier sociaal isolement voorkomen dienen te worden. In het kader van de 'verknoping' tussen de beleidsterreinen WMO en WWB is in 2008 het project Dienstencentra Heusden gerealiseerd, specifiek voor de groep klanten met het profiel 'maatschappelijke participatie, zorg en rust'. In twee wijken in Heusden (Oudheusden en Vlijmen-Vliedberg) zijn deelnemers met een WWB-uitkering getraind tot interviewer. Vervolgens zijn interviews gehouden met andere personen met een WWBuitkering. Op die manier zijn wensen en behoefte aan activiteiten in de wijk 'opgehaald'. Gekeken is of deze activiteiten al op een andere manier aangeboden werden en is er vervolgens een activiteitenplan per wijk opgesteld. Taal- en computercursussen, multicultureel koken, hulp bij het invullen van formuleren, inloopuurtjes, etc. zijn voorbeelden. Na de interviewronde worden de interviewers activeringsmedewerkers. Er zijn 19 WWBers en 2 WW-ers ingestroomd in het project, waarvan er nu nog 14 actief zijn als activeringsmedewerker (6 in Oudheusden en 8 in Vlijmen-Vliedberg). Drie personen hebben inmiddels betaald werk gevonden en voor 4 deelnemers was het traject niet geschikt. De activeringsmedewerkers werken via een detacheringsbaan (6), met behoud van WWB- (7) en WW-uitkering (1). Het project zit nu in de fase van het organiseren en uitvoeren van het uitvoeringsplan. Cruciaal daarbij is het hebben van een geschikte ruimte. Tot nu toe werd huisvesting gevonden in twee wijkwinkels. Die zijn echter ongeschikt voor het organiseren van de activiteiten. Het beschikbaar komen van de huisvesting is erg vertraagd, waardoor de start van de activiteiten bij de planning achterop geraakt is. Dit doet de motivatie van de deelnemers geen goed. De start van de activiteiten in 2008 is daarom niet gehaald. Naar verwachting is de start nu in Oudheusden in een pand van Juvans en in VlijmenVliedberg in een niet meer in gebruik zijnd scholencomplex, beide in maart 2009. Markt voor persoonlijke dienstverlening De WMO steunt voor een belangrijk deel op de eigen verantwoordelijkheid van de burger als het aankomt op het organiseren van de mogelijkheid om (langer) zelfstandig te functioneren. Als dat (meer) lukt wordt een beroep gedaan op vrijwilligerswerk en mantelzorg. Mede daardoor is er een ontwikkeling van de markt van persoonlijke dienstverlening te bespeuren. Het regeerakkoord gaat hier ook op in. Het (WMO-)project Wonen, Zorg en Service in de Wijk (werktitel 'Zorg om de hoek, werk om de hoek') speelt hier op in. De vraag naar zorg (persoonlijke dienstverlening) wordt beantwoord met de inzet van bijvoorbeeld WWB-gerechtigden. Voor de ontwikkeling hiervan is bij het ministerie van SZW een innovatiesubsidie aangevraagd en verkregen. In de periode tot 1 juni 2008 is het concept ontwikkeld met de bedoeling dit landelijk in te kunnen voeren. In 2008 is, samen met tien Middenbrabantse gemeenten, gezocht naar een structureel aanbod op het terrein van persoonlijke dienstverlening dat beantwoordt aan de vraag om persoonlijke dienstverlening door middel van inzet van bijstandsgerechtigden. Het project is voortvarend in zowel Loon op Zand als Waalwijk gestart. Door de projectleider en de trajectcoach zijn voorbereidingen getroffen om te komen tot het aanbieden van feitelijke dienstverlening. Er zijn gesprekken gevoerd met organisaties uit het maatschappelijk middenveld en potentiële deelnemers. Op die manier is draagvlak voor het project gecreëerd.


Eind 2007 en begin 2008 is onduidelijkheid ontstaan over de koers en visie. In Waalwijk is de koers gewijzigd ten opzichte van het basisconcept: de markt van persoonlijke dienstverlening. Het marktprincipe van betaalbare dienstverlening wordt strijdig geacht met de Wmo-visie (welzijn is minder zorg) die uitgaat van onbetaalde dienstverlening van burgers voor burgers. Waalwijk gaat uit van het principe van de Civil Society, waarbij gestreefd wordt naar een zorgzame samenleving waarin burenhulp normaal is. De economische component in WZSW wordt in strijd geacht met de Wmo en de Civil Society. Hierin past o.a. niet het gebruik van dienstencheques en de ontwikkeling van een leerwerkdienstenbedrijf. De implementatie van het concept is hierdoor stil komen te liggen. In totaal zijn in Waalwijk 13 personen aangemeld, waarvan 12 met een WWB- en één met een UWV-uitkering. Hiervan zijn 8 personen met een traject gestart. Twee personen zijn voortijdig gestopt, één i.v.m. verslavingsproblematiek, één in verband met de start van een studie. De overige 6 personen hebben een stage doorlopen bij diverse instellingen en zijn klaar om de dienstverlening te starten. In Loon op Zand ontstond de omgekeerde situatie. Het concept van betaalbare dienstverlening en ontwikkeling van de markt voor persoonlijke dienstverlening had voldoende draagvlak, zowel bij gemeente als de organisaties uit het maatschappelijk middenveld. Samenwerking met de lokale klussendienst KDC bleek niet mogelijk. In Loon op Zand bleek het niet mogelijk om voldoende geschikte deelnemers te rekruteren, ondanks het laagdrempelige deelnemersprofiel (dienstverlenend ingesteld en de Nederlandse taal beheersen). Er zijn 4 personen aangemeld, waarvan er één is gestart. De vraag naar dienstverlening kwam in Loon op Zand redelijk op gang, zeker in vergelijking met de andere 9 deelnemende gemeenten. In verband met het ontbreken van dienstverleners is de implementatie van het concept ook hier aan het eind van de projectperiode per 1 juni 2008 stil komen liggen. Loon op Zand beraadt zich over de mogelijkheid van een doorstart, waarbij het ontwikkelen van wijkgericht werken leidend zal zijn. 3.4 Overige ontwikkelingen Integraal verzuimbeleid Vanuit de constatering dat door ziekmeldingen trajecten, scholing of afspraken doorkruist worden, werd in het beleidsplan 2008 voorgesteld integraal verzuimbeleid te ontwikkelen. In de aanbestedingsprocedure voor de nieuwe re-integratiecontracten is verzuimbeleid als integraal onderdeel van het bestek opgenomen. Iedere aanbieder heeft verzuimcontrole nu standaard in de trajectuitvoering opgenomen. Dit verloopt naar wens. Scholingsplicht alleenstaande ouders De verwachting was dat er in 2008 op basis van het regeerakkoord voor alleenstaande ouders met kinderen tot 5 jaar een scholingsplicht zou komen met het doel na de vrijstelling van de sollicitatieplicht een baan te vinden. De gedachte is de combinatie zorg en scholing voor alleenstaande ouders met kinderen onder de 5 jaar beter te combineren is dan zorg en arbeid. In december 2008 is in versneld tempo de Wet Verbetering arbeidspositie alleenstaande ouders door Tweede en Eerste Kamer geloodst, waarmee de gemeenten alsnog overvallen zijn met de invoering van de scholingsplicht per 1 januari 2009. Voortrajecten Wsw Tot 2008 was het niet mogelijk om personen op de wachtlijst Wsw een voortraject aan te bieden als voorbereiding op Wsw-dienstverband. De wsw- wachtlijsten zijn lang. Het is


niet acceptabel geacht dat personen hun vaardigheden tijdens de wachttijd verliezen. In afwachting van een wetswijziging in de WWB werd het in 2007 al mogelijk een Wswvoortraject aan te bieden aan WWB-ers en nuggers. In 2008 hebben we dat voortgezet. In totaal maken nu 47 personen van deze mogelijkheid gebruik. Daarmee is aan nagenoeg iedere persoon uit de WWB-doelgroep een traject aangeboden. Scholing/training Om een duurzame plek op de arbeidsmarkt te verkrijgen is een startkwalificatie van groot belang. Dit kan betekenen dat scholing boven werkaanvaarding gaat. Vanaf 2008 geldt tot de 18 jaar een kwalificatieplicht, waardoor in principe geen jongere de school kan verlaten zonder een startkwalificatie. Er wordt sterk ingezet op het voorkomen van schooluitval. Met een integrale, sluitende aanpak wordt instroom in en langdurig aangewezen zijn op een WWB-uitkering voorkomen. Een jongerenloket is in den lande een beproefde methode. Midden-Langstraat kent hierop een variant: het regionaal uitvoeringsoverleg voortijdig schoolverlaten ‘Workmate’. Tot het voorjaar 2008 kwam dit uitvoeringsoverleg structureel bij elkaar. Na de bestuurswisseling in de gemeente Waalwijk is dit overleg stilgevallen. De gemeenten beraden zich op de voortzetting ervan. Overigens was de inbreng van de ISD op uitvoeringsniveau gering. Op 31-12-2008 hadden 27 (3%) jongeren onder de 23 jaar een uitkering (Heusden 6, Loon op Zand 8 en Waalwijk 13). Daarvan hadden 19 personen een trajectaanbod en was dat voor de overige 8 op dat moment niet mogelijk. In het regeerakkoord is een leerwerkplicht tot 27 jaar opgenomen. Dit borduurde voort op een al bestaand wetsvoorstel van een leerwerkplicht tot 23 jaar. Na veel discussie is op dit moment een wetsvoorstel in behandeling: de Wet investeren in jongeren, die vermoedelijk op 1 juli 2009 in werking treedt. De leerwerkplicht is een werkleerrecht geworden. Jongeren onder de 27 jaar hebben dan geen recht meer op WWB. Zij werken of leren. Als dat niet mogelijk is, is er een inkomensvoorziening ter hoogte van de WWBuitkering. Er is nog steeds stevige discussie over de effectiviteit van de wet. Deze kent geen meldplicht. Juist de jongeren in probleemsituaties worden niet bereikt. Zij melden zich niet. Jongeren die zich wél melden, krijgen nu ook een aanbod via de WWB. 3.5 Voormalig Wiw- en ID-banen Bij de start van de ISD werd 85% van het w-deel besteed aan de oude gesubsidieerde arbeid. Verhoging van de uitstroom uit deze regelingen en afbouw van het budget was nodig om meer ruimte te creëren in het budget. Bij ongewijzigd beleid zou er onvoldoende ruimte zijn voor de financiering van andere re-integratieactiviteiten. Daarnaast speelde een rol dat het werkbudget bij de start van de WWB gebaseerd was op de omvang van de oude gesubsidieerde arbeid en tot 2011 omgebouwd zou worden naar een objectief verdeelmodel. Om die reden is de financiering van de voormalige IDen WIW-banen vanaf 1 januari 2005 aangepast. In 2008 namen vooral de kosten van de voormalige ID-banen sterk af. Vanaf 2008 is de koppeling met de werkelijke loonkosten losgelaten en wordt de subsidie bepaald door een vast bedrag per werknemer. De hoogte van dit bedrag is afhankelijk van de vraag of de voormalig ID-er een brug- of een eindfunctie heeft. Daarnaast speelde de uitstroom een rol. Evenals in de vorige jaren is er over 2008 sprake van een versnelde uitstroom uit de gesubsidieerde arbeid. Er stroomden 3 WIWers en 10 ID-ers uit, waarvan 7 ID-ers naar een niet-gesubsidieerde werkplek. De kosten van de oude WIW en ID bedragen over 2008 respectievelijk € 700.754 en € 480.706.


3.2 Voormalige WIW en ID-werknemers

WIW ID WIW-uitgaven ID-uitgaven

2007

Totaal 2008

35 75 744.329 884.081

32 65 700.754 480.706

Heusden 2007 2008 6 24 131.419 270.220

5 19 118.923 134.842

Loon op Zand 2007 2008 11 12 209.243 133.677

11 11 230.695 86.792

Waalwijk 2007 2008 18 39 403.667 480.184

16 35 351.136 259.072

3.6 Financiën Operationele doelstelling: We zetten het W-deel voor 100% in voor het beleidsdoel re-integratie. Het macrobudget wordt verdeeld volgens een bepaalde methodiek. Rekening wordt gehouden met het aantal personen per gemeente dat in aanmerking komt voor ondersteuning bij het vinden van arbeid. Het gaat hierbij om zowel uitkeringsgerechtigden als niet-uitkeringsgerechtigden en ANW-ers. Dit objectieve verdeelmodel is nog niet volledig doorgevoerd. Over 2008 is het werkdeel voor 50% gebaseerd op de historische kosten en voor 50% op basis van het objectieve verdeelmodel. Tot en met 2010 wordt het historische model afgebouwd en vanaf 2011 wordt geheel volgens het nieuwe model verdeeld. Tot dan wordt via een afbouwsystematiek rekening gehouden met de historische re-integratiekosten met als basis 2003. Het W-deel is geoormerkt. Overschotten worden teruggevorderd door het Rijk. Wel kan maximaal 75% van het budget meegenomen worden naar het volgende jaar. Dit maakt het mogelijk een voorziening te treffen voor verplichtingen die aangegaan zijn in het begrotingsjaar, maar pas in het volgende jaar zullen leiden tot kosten. Over 2008 is een duidelijke kentering met de voorafgaande jaren te bespeuren. De uitgaven zijn aanzienlijk toegenomen. Het werkbudget is conform de doelstelling volledig ingezet. Ook reserves zijn fors aangesproken. Dit vindt zijn oorzaak in het intensiever inzetten op detacheringsbanen. Daarnaast hebben we aspirant wsw-ers voortijdig aan een wsw-plaats kunnen helpen door de betreffende arbeidsplaatsen voor te financieren. Deze laatste uitgaven van € 1.349.744 dragen vooral een incidenteel karakter. 3.3 Financiële ontwikkelingen

W-deel en kosten re-integratie € 6.000.000 € 5.000.000 W-deel

€ 4.000.000

reserve

€ 3.000.000

uitgaven

€ 2.000.000

WIW/ID

€ 1.000.000 €2004

2005

2006

2007

2008

3.4 W-deel per gemeente

2007

Totaal 2008

2007

Heusden 2008

Budget Saldo 2006/7

3.997.258 2.923.804

3.840.995 2.574.717

1.214.982 956.765

1.167.395 799.285

524.574 202.102

480.363 82.154

2.257.702 1.764.937

Beschikbaar Uitgaven Percentage

6.921.062 4.179.821 105

6.415.712 5.544.368 144

2.171.747 1.372.462 113

1.966.680 2.047.467 175

726.676 644.522 123

562.517 690.731 144

4.022.639 2.162.837 96


Loon op Zand 2007 2008

Waalwijk 2007 2008 2.193.237 1.693.278 . 3.886.515 2.806.169 128

4. Inkomensondersteuning Kern van de WWB is dat gemeenten financieel en inhoudelijk volledig verantwoordelijk zijn voor de bijstandsuitgaven en de terugkeer van werklozen in het arbeidsproces. De uitkeringen worden betaald uit het I-deel dat het Rijk jaarlijks beschikbaar stelt. Tekorten blijven voor eigen rekening. Overschotten mogen behouden worden. Reservering van deze gelden of het aanleggen van een egalisatiefonds is mogelijk. De gemeenschappelijke regeling maakt het mogelijk jaarlijks maximaal 15% van het jaarbudget in een reservefonds storten. Deze vorm van budgettering geldt niet voor de IOAW-, IOAZ- en BBZ-uitkeringen. Het Rijk draagt 75% en de gemeenten 25% van deze lasten. 4.1 WWB, IOAW, IOAZ en BBZ Zoals uit hoofdstuk 4.1 blijkt levert de WWB een belangrijke bijdrage levert aan de verhoging van de participatie die door het kabinet hoog op de agenda is gezet, zoals blijkt uit het Coalitieakkoord en het Actieprogramma ‘Iedereen doet mee’. Dit biedt een goede basis om verder te gaan, vooral met het activeren van mensen die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Zeker nu de economische omstandigheden een negatieve wending hebben gekregen, zal hiervoor aandacht moeten blijven bestaan. Op deze manier wordt bereikt dat de participatie bevorderd wordt op het moment dat de arbeidsmarkt daartoe de mogelijkheden biedt. De WWB is het afgelopen jaar op enkele belangrijke onderdelen aangepast of kreeg anderszins extra uitvoeringsaccenten. 1. Het W-deel wordt vanaf 2009 opgenomen in het participatiebudget. Het samenvoegen van budgetten geeft gemeenten meer armslag om mensen aan het werk te helpen. 2. De langdurigheidstoeslag is gedecentraliseerd per 1 januari 2009. Meer ruimte ontstaat hierdoor voor eigen beleid. Deze extra beleidsruimte wordt echter niet gefaciliteerd met extra middelen. 3. Gemeenten kregen extra middelen voor de intensivering van de bijzondere bijstand en daarnaast werd aan het einde van het jaar gemeenten gevraagd mee te werken aan de verstrekking van een eindejaarsuitkering aan huishoudens met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. De IOAW, IOAZ en BBZ kenden geen vermeldenswaardige veranderingen.

4.2 Bestandsontwikkeling Operationele doelstelling:  De uitkeringslasten blijven binnen het I-budget voor WWB-ers van 18 tot 65 jaar.  170 personen stromen uit naar werk.  Het aantal WWB-ers bedraagt op 31 december 2008 1011.  Het IOAW-bestand daalt beperkt en de overige bestanden blijven onveranderd. Het bestand heeft zich in 2008 gunstig ontwikkeld. Het aantal WWB-ers daalde naar 989. Hiervan waren 123 personen 65 jaar of ouder. Zij ontvingen een (aanvullende) uitkering, omdat zij in het verleden geen of onvoldoende rechten op een Aow-uitkering hebben opgebouwd. Het totale WWB-bestand daalde met 12%. Het aantal personen jonger dan 65 jaar zelfs met 15%. De ontwikkeling van het bestand was zodanig dat de uitkeringen uit het beschikbare budget konden worden voldaan.


De voorspoedige bestandsontwikkeling is toe te schrijven aan een afname van het aantal aanvragen met 22%. Het aantal aanvragers voor een periodieke WWB-uitkering voor levensonderhoud jonger dan 65 jaar nam met 58 af en kwam uit op 352. Het aantal toekenningen op 227. Het toekenningspercentage is vergelijkbaar met 2007 (65% vs. 62% in 2007). Het merendeel van de instromers heeft een leeftijd tussen de 23 en 45 jaar. Verder speelde de uitstroom naar werk (zie hoofdstuk 3) een rol en bleef het aantal draaideurklanten beperkt. Van een draaideurklant is sprake als een persoon binnen 26 weken na een eerdere beëindiging WWB gaat ontvangen. Hiervan was in 10 gevallen sprake. Van deze categorie stroomden vijf personen vervolgens weer uit. Op 31 december 2008 waren 5 draaideurklanten nog uitkeringsafhankelijk.

In - en uitstroom WWB 250

204

200

165

150

105

79

100

43

50

instroom uitstroom

56

0 Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

4.1 In- en uitstroom WWB

Aantallen zijn gebaseerd op afgewerkte werkprocessen in 2008. Begin- of einddatum van de uitkering kunnen betrekking hebben op 2007. Deze aantallen kunnen niet gesaldeerd worden met de aantallen in tabel 4.3

De ontwikkeling van het WWB-bestand komt aardig overeen met die van het landelijke bestand. Landelijk gezien was er vanaf de invoering van de WWB per 1 januari 2004 sprake van een daling van het aantal personen jonger dan 65 jaar met 23%. Het aantal 65-plussers steeg met 39%.7 Het ISD-bestand jonger dan 65 jaar nam met een kwart af. Het aantal 65-plussers steeg in deze periode met 34%. Vooral in 2008 nam deze categorie sterk in aantal toe. Dit als gevolg van de samenwerking met de SVB en de extra inzet die ondernomen is om het niet gebruik van deze (aanvullende) bijstand terug te dringen.

Ontwikkeling WWB-bestanden 1400 1200 1000 800 600 400 200 0

1154

1150

1101

WWB>65 92

96 2005

102 2006

4.2 Ontwikkeling WWB-bestand 2004 tot en met 2008

Bron Ministerie SZW: Kerncijfers WWB oktober 2008.


866 WWB<65

2004

7

1015

105 2007

123 2008

Het IOAW-, IOAZ- en BBZ-bestand kende niet zoveel veranderingen en ontwikkelde zich volgens verwachting. 4.3 Uitkeringen op 31 december 2008

WWB w.v. ( 65+)

IOAW IOAZ BBZ TOTAAL

Totaal 2007 2008 1120 989 107 123 33 31 16 16 4 4 1171 1040

2007 420 33 6 5 1 432

Heusden 2008 362 37 8 4 0 374

Loon op Zand 2007 2008 157 149 14 17 5 5 3 6 0 3 165 163

Waalwijk 2007 2008 587 478 60 69 22 18 6 6 3 1 618 503

4.3 De besluiten Operationele doelstellingen:  Aanvragen worden afgedaan binnen acht weken en 95% binnen vier weken, mits de klant zijn gegevens volledig en tijdig heeft aangeleverd.  De bijstandsverlening aan 65-plussers wordt via een mandaatconstructie overgedragen aan de SVB. De eerstgenoemde operationele doelstelling is erop gericht te voorkomen dat een uitkeringsgerechtigde tijdens het aanvraagproces te lang zonder inkomen zit. Deze doelstelling is minder belangrijk geworden, omdat vanaf 1 januari 2007 wettelijk bepaald is dat de aanvrager een recht op een voorschot heeft als hij zijn gegevens correct en tijdig heeft aangeleverd. In dergelijke situaties betaalt de ISD na 4 weken een voorschot. In 8% van de gevallen was hiervan sprake. Dit betekent dat 92% van de aanvragen binnen vier weken afgewerkt is. De gemiddelde afhandelingstermijn van een aanvraag voor levensonderhoud bedroeg over 2008 23,75 werkdagen en is daarmee ruim 4 dagen gestegen ten opzichte van het voorafgaande jaar. Personen met een onvolledige Aow-uitkering kunnen via de WWB een beroep doen op aanvullende bijstandsverlening. Het vermoeden bestond dat hiervan onvoldoende gebruik werd gemaakt. Om dit te voorkomen is besloten dat de SVB de (aanvullende) bijstandsuitkering betaalt. De SVB deed dit al voor enkele gemeenten en had aangetoond deze taak goed te kunnen uitvoeren. De SVB benadert klanten vóór het bereiken van de 65-jarige leeftijd en attendeert hen op de mogelijkheid van aanvullende bijstand. Voor de klant is er in feite sprake van één aanvraagtraject. Ook de betaling van de Aow en de WWB vindt gelijktijdig plaats. Wijzigingen hoeven ook nog maar één keer te worden doorgegeven. Op 1 juli 2008 is met deze werkwijze gestart. Vooruitlopend hierop zijn personen die al 65 jaar waren door de SVB geïnformeerd over de mogelijke uitkeringsaanspraken. 4.4 Uitgaven WWB algemene bijstand De algemene bijstand wordt bekostigd uit het I-deel dat het rijk beschikbaar stelt. De ontwikkeling van de uitgaven in relatie tot het budget blijkt uit de navolgende tabel. Door de grote bestandsafname is er vanaf het vierde kwartaal sprake van een (beperkt) overschot, dat op 31 december € 219.835 bedraagt.


De gemeenschappelijke regeling maakt het mogelijk om maximaal 15% van het jaarbudget te reserveren voor eventuele toekomstige tekorten. Het overschot 2008 wordt toegevoegd aan de reserve.

4.4 Uitgaven algemene bijstand

Budget Uitgaven % budget

2007

Totaal 2008

2007

Heusden 2008

13.143.148 13.587.327 103

12.853.331 12.633.496 98

4.820.255 5.293.052 110

4.703.078 4.854.231 103

Loon op Zand 2007 2008 1.669.375 1.822.955 109

1.635.805 1.809.663 111

Waalwijk 2007 2008 6.653.518 6.471.320 99

6.514.448 5.969.602 92

Ontw ikkeling I-deel 16.000.000 15.000.000 14.000.000 13.000.000 12.000.000 11.000.000

I-deel uitgaven

2004

2005

2006

2007

2008

4.5 Ontwikkeling WWB-budgetten van 2004 tot en met 2008

4.5 Uitgaven IOAW, IOAZ en BBZ Voor deze uitkeringen geldt dat de uitkeringslasten voor 75% worden gedeclareerd bij het Rijk. Het aandeel van de gemeente is 25%. Het Rijk verstrekt hiervoor een 'vast budget', waaruit deze kosten geheel of gedeeltelijk worden bestreden. Het IOAW-bestand ontwikkelde zich gunstig en liep terug van 33 naar 31 uitkeringen. De IOAZ- en BBZbestanden bleven nagenoeg gelijk. De uitgaven BBZ vertonen over 2008 een negatief beeld als gevolg van hoge aflossingen op kredieten. 4.6 Uitgaven IOAW, IOAZ en BBZ 2008

IOAW IOAZ BBZ

Uitgaven

Totaal Over

446.493 227.364 -57.706

62.575 - 13.535 132.103

Heusden Uitgaven Over 78.873 61.401 -30.978

40.699 -2.429 82.514

Loon op Zand Waalwijk Uitgaven Over Uitgaven Over 66.967 78.488 -5.915

9.200 -13.794 4.686

300.653 87.475 -20.813

12.596 2.688 44.903

Overschotten zijn sinds de jaarrekening 2007 niet meer geoormerkt, maar moeten wel binnen het verlengde van de Wet Financiering Abw, Ioaw en Ioaz worden aangewend. In principe zijn de overschotten vrij besteedbaar. Zij worden toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. 4.6 Aanvullende inkomensondersteuning Langdurigheidstoeslag Gemeenten kunnen bijstandsgerechtigden tussen de 23 en 65 jaar een langdurigheidstoeslag geven. Deze bedroeg in 2008: € 486 voor gehuwden, 436 voor alleenstaande ouders en € 341 voor alleenstaanden. Personen die vijf jaar of langer


leven van een uitkering op bijstandsniveau, geen arbeidsperspectief hebben en slechts zeer beperkte inkomsten uit arbeid hebben, vallen onder de doelgroep. De doelgroep is in 2008 uitgebreid met de categorie gedeeltelijk arbeidsongeschikten. In 2008 is er sprake van forse uitgaven. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat dit jaar veelvuldig een beroep is gedaan op uitkeringsaanspraken over eerdere jaren. Hierdoor zijn over de periode 2004 tot en met 2007 voor een bedrag aan € 98.594 nog betalingen gedaan. De uitgaven over enkel 2008 bedragen € 117.961. 4.7 Langdurigheidstoeslag

Totaal 2004-2007 2008 Uitgaven 98.594 216.555 Aantal 309

Heusden 2008 51.420 135

Loon op Zand 2008 17.568 46

Waalwijk 2008 48.973 128

In december 2008 is de Verordening Langdurigheidstoeslag 2009 vastgesteld. Hierin is de nieuwe regeling opgenomen. De nieuwe regeling borduurt grotendeels voort op de oude regeling. De hoogte van de toeslag en de referteperiode zijn onveranderd gebleven. Wel kunnen werkenden met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum ook in aanmerking komen voor een langdurigheidstoeslag. Hierdoor wordt voorkomen dat werkaanvaarding op basis van het minimumloon leidt tot een inkomensverslechtering. Vanaf 1 januari 2009 komen de uitgaven niet langer meer ten laste van het I-deel, maar ten laste van het gemeentefonds. Bijzondere bijstand Het re-integratiebeleid van de ISD is een van de belangrijkste pijlers van het armoedebeleid. Economische zelfredzaamheid staat immers voorop. Bijzondere bijstand als onderdeel van het armoedebeleid is een belangrijke financiële waarborg in bijzondere omstandigheden voor zowel uitkeringsgerechtigden als personen met een andere inkomensbron, die in bijzondere omstandigheden verkeren. De afwikkeling van aanvragen vindt plaats bij de ISD. De lokale zorgloketten fungeren echter als een belangrijke intermediair. Naast informatieverstrekking stellen zij ook aanvraagformulieren beschikbaar, met name voor personen die geen periodieke uitkering ontvangen van de ISD. Eindejaarsuitkering In samenspraak met de gemeenten is in 2008 de eindejaarsuitkering uitgevoerd, een eenmalige uitkering van € 50 voor huishoudens met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm. Betaling aan de huishoudens die al bekend zijn in de ‘minimabestanden’ van de gemeenten en de ISD vond in 2008 ambtshalve plaats. De niet bekende overige minima konden tot 1 maart 2009 deze uitkering van € 50 aanvragen. De gegevens daarover worden opgenomen in het jaarverslag 2009. Gebleken is dat het aantal aanvragen, ondanks de communicatie van gemeenten en ISD achter is gebleven bij de verwachtingen. De volgende tabel geeft de betalingen in 2008 weer. 4.8 Eindejaarsuitkering 2008

Uitgaven Aantallen

Totaal 2008 112.200 2.244


Heusden 2008 33.200 664

Loon op Zand 2008 14.750 295

Waalwijk 2008 64.250 1.285

Collectieve zorgverzekering De collectieve verzekering is een categoriale bijzondere bijstandsregeling. Via VGZ en CZ kan worden deelgenomen aan een collectieve verzekering tegen ziektekosten. Naast een korting op de basisverzekering en de aanvullende verzekering krijgt de deelnemer een uitbreiding van het pakket dat ten laste van de bijzondere bijstand komt. Door de collectieve zorgverzekering vindt er een verschuiving plaats van kostenvergoeding via de bijzondere bijstand naar rechtstreekse vergoeding door de zorgverzekeraar van vooral bril- en tandartskosten. Het bereik van de regeling is in beperkte mate afgenomen. Het teruglopend aantal uitkeringen en de differentiatie in verzekeringsmogelijkheden kunnen hierop van invloed zijn. 4.9 Kosten bijzondere bijstand t.b.v. de collectieve verzekering

Uitgaven Aantallen Per burger

2007 38.901 1.369 0,35

Totaal 2008 32.868 1.353 0,29

2007 14.961 445 0,35

Heusden 2008 11.183 473 0,26

Loon op Zand 2007 2008 5.337 4.661 185 186 0,23 0,20

Waalwijk 2007 2008 18.603 17.024 739 694 0,41 0,37

Uitgaven bijzondere bijstand De kosten van de bijzondere bijstand stegen in beperkte mate. Loon op Zand gaf een daling te zien, maar dit werd niet veroorzaakt door een dalend gebruik. De top 5 van de kostensoorten die tot de hoogste uitgaven leiden zijn: rente/aflossing schulden (15%), aanvullende bijstand jongeren < 21 jaar (8%), eenmalig levensonderhoud (8%), eigen bijdrage gezinshulp (7%), woonkosten tot huurgrens (5%) 4.10 Kosten bijzondere bijstand exclusief collectieve verzekering Totaal Uitgaven Aantallen Per burger

Heusden

Loon op Zand

Waalwijk

2007

2008

2007

2008

2007

2008

2007

2008

508.178 1.443 4,56

520.625 1.327 4,66

161.596 491 3,77

184.954 451 4,29

132.667 308 5,80

119.281 335 5,20

213.915 644 4,69

216.390 541 4,74

4.7 Handhaving Bij de uitvoering van de opgedragen regelgeving is het van belang dat de uitkeringen terechtkomen bij degenen die er echt op aangewezen zijn. Naast het principe van ‘werk boven uitkering’ is daarom hoogwaardige handhaving een belangrijk aspect in de bedrijfsvoering. Het algemeen bestuur heeft hiervoor de uitgangspunten geformuleerd in het Handhavingsplan 2007. De handhavingsactiviteiten bestaan uit:  vroegtijdig informeren  controleren op maat  optimaliseren van de dienstverlening  daadwerkelijk en effectief sanctioneren. . Operationele doelstellingen:  Door vroegtijdig te informeren wordt voorkomen dat fraude ontstaat door onwetendheid.


 Niet-risicogroepen worden gevrijwaard van onnodige controlevoorschriften vooral waar het gaat om het maandelijks inleveren van inkomstenbriefjes. In plaats daarvan worden statusformulieren gebruikt.  Het Digitaal klantendossier (DKD) en de eenmalige gegevensuitvraag zijn per 1 januari 2008 ingevoerd.  Vereenvoudiging van werkprocessen wordt nagestreefd. Het verificatie- en validatieprotocol wordt herzien. Vroegtijdig informeren De ISD zet het dienstverleningsgesprek in om nieuwe klanten direct te kunnen informeren over de dienstverlening die verwacht mag worden. Dit wordt verder ondersteund met de brochure ‘Afspraak is afspraak’, die aan elke klant wordt verstrekt. Via de website, foldermateriaal en het periodiek ISD-Actueel ontvangt de klant overige relevante informatie. Controleren op maat In 2008 hebben we nog niet de keuze kunnen maken om de inkomstenbriefjes voor niet risicogroepen te vervangen door statusformulieren. Daarvoor is vereist dat er anderszins beproefde instrumenten zijn die de rechtmatigheid voldoende borgen. In 2007 is de fraudescorekaart ingevoerd. Via een objectieve analyse worden frauderisico’s in beeld gebracht. Het resultaat van die analyse levert een indeling in een klantgroep op. De kansen op de arbeidsmarkt worden daarbij ook betrokken. Evaluatie van de fraudescorekaart vindt in 2009 plaats. In combinatie met de uitbreiding van meer gegevenskoppelingen zal dit input opleveren voor een heroverweging van de bestaande systematiek en het overstappen van inkomstenbriefjes op status- en mutatieformulieren. De 65-plussers zijn overigens tot 1 juli 2008 wel ontheven van de maandelijkse plicht om een inkomstenbriefje in te leveren. Per 1 juli volgde de overdracht naar de SVB. De ervaringen uit dat experiment zullen bij de heroverweging van de huidige systematiek worden betrokken. De nieuwe systematiek zal in een controleplan worden vastgelegd. Vertrouwen in de klant staat voorop. In bepaalde situatie is echter een verdergaande controle nodig. Daarbij kan een fraudepreventiemedewerker of een sociaal rechercheur worden ingezet. Het accent bij de werkzaamheden van de fraudepreventiemedewerker ligt bij kortdurende onderzoeken. In 75 gevallen werd een fraudepreventieonderzoek ingesteld. Is langdurig en specialistisch onderzoek nodig dan wordt de sociale recherche ingeschakeld. In 2008 werden 26 nieuwe onderzoeken opgestart. In eveneens 26 gevallen werd fraude vastgesteld. Het accent lag hierbij op verzwegen ‘zwarte ‘ inkomsten en partnerfraude. Totaal was hiermee € 250.680 gemoeid. In 14 gevallen werd een strafrechtelijk onderzoek opgestart. Optimaliseren van de dienstverlening Verbetering van de dienstverlening bevordert de nalevingsbereidheid van klanten. In december 2008 hebben we een klanttevredenheidsonderzoek gehouden. De ervaringen die dit oplevert, zullen we inzetten voor de verbetering van onze dienstverlening. Op 1 januari 2008 is de Wet eenmalige gegevensuitvraag ingevoerd. Op dat moment bleek het DKD als gevolg van technische beperkingen nog niet beschikbaar te zijn. In de loop van het jaar is deze gegevenskoppeling wel gerealiseerd waardoor het mogelijk wordt gegevens te ontsluiten en een standaardlijst van gegevens van klanten te introduceren bij CWI, UWV en de ISD. Hierdoor hoeft minder uitgevraagd te worden. De verwachting is dat de faciliteiten van het DKD uitgebreid gaan worden en dat hiermee de werkprocessen binnen de keten van werk en inkomen beter ondersteund worden, bijvoorbeeld met een klantvolgfunctionaliteit en het werken met elektronische formulieren,


waarop de gegevens van de klant al voorbedrukt zijn. Dit zal vervolgens ook leiden tot vereenvoudiging van werkprocessen en controleprotocollen. Dit vinden wij belangrijk, omdat we het dan meer kunnen hebben over de inhoudelijke zaken met betrekking tot reintegratie en activering. De werkprocessen zijn als gevolg van de specialisatie van het klantmanagement in 2008 geactualiseerd. Waar mogelijk is vereenvoudiging doorgevoerd. Daadwerkelijk en effectief sanctioneren Het maatregelenbeleid ligt vast in de afstemmings- en handhavingsverordening. Op grond van deze verordening kan een maatregel worden toegepast als doelmatig- of rechtmatigheidsverplichtingen niet, niet volledig of niet tijdig worden nagekomen. Ook ernstige agressie kan een grondslag vormen voor een maatregel. In het verslagjaar werd bij 88 personen een maatregel toegepast. In de meeste gevallen was sprake van een schending van de inlichtingenplicht. In 11 gevallen leidde dit tevens tot terugvordering. In 11 gevallen werd een maatregel opgelegd, omdat een traject door toedoen van de klant worden beëindigd en in 9 gevallen was er sprake van verwijtbare werkloosheid.

4.11 Hoogwaardig handhaven

Onderzoeken fraudepreventie Onderzoeken sociale recherche Uitgestroomde klanten Reden uitstroom  Werk  Geen inlichtingen  Andere gemeente  Aangaan relatie Schending inlichtingenplicht Terugvorderingen  Aantal terugvorderingen  Gemiddelde vordering

2007 189 52 428

2008

43% 17% 11% 7% 82 € 410.886 93 € 4.418

41% 12% 9% 6% 56 € 520.211 117 € 4.426

26 424

In 2008 hebben we een quick scan uitgevoerd. Hieruit blijkt dat hoogwaardig handhaven beter geborgd kan worden in onze organisatie. Daarnaast zijn er ontwikkelingen, zoals een uitgebreidere toepasbaarheid van het DKD die van belang zijn voor de toekomstige bedrijfsvorming. Om deze redenen zal het het handhavingsbeleidsplan in 2009 worden geactualiseerd en of op onderdelen worden bijgesteld. Op de gemeenten is een beroep gedaan om de middelen die het rijk hiervoor beschikbaar heeft gesteld in te zetten voor een verdere borging van het principe van hoogwaardig handhaven. 4.8 Terugvordering en debiteuren Terugvordering van teveel of ten onrechte verstrekte bijstand is sinds de invoering van de WWB een bevoegdheid van de lokale overheid, die binnen de kaders van de wet zelf het terugvorderings- en incassobeleid kan vorm geven. De ISD Midden-Langstraat heeft zijn beleid vastgelegd in beleidsregels. De bevoegdheid tot terugvordering wordt zodanig uitgelegd dat in principe altijd teruggevorderd wordt en er een betalingsverplichting wordt vastgesteld8. Het incasseren vindt systematisch plaats en bij uitblijven van betalingen wordt direct gereageerd. Indien

8

Tenzij er sprake is van geringe bedragen (< € 100 bij fraudevorderingen en < € 200 bij overige vorderingen).


inning via minnelijke weg niet mogelijk is, worden wettelijke mogelijkheden benut om de openstaande bedragen te innen. In 2008 werd € 721.423 afgelost. Het aantal vorderingen is in het verslagjaar opgelopen van 703 naar 740, terwijl de gemiddelde vordering afnam van € 6.268 naar € 5.947. 4.12 Debiteuren

Saldo 1-1-2008 Terugvordering en verhaal WWB Krediethypotheek Leenbijstand BBZ Overige vorderingen

1-1-2008 4.406.976 2.672.463 406.032 60.652 1.123.671 144.158

31-12-2008 4.401.066 2.952.383 423.260 46.812 846.718 131.893

4.8 Bezwaar en beroep Bezwaar De Algemene wet bestuursrecht biedt de mogelijkheid van bezwaar en beroep tegen besluiten van de ISD. Het dagelijks bestuur wordt in het kader van de afdoening van bezwaar- en beroepschriften geadviseerd door de adviescommissie bezwaar en beroep. Samenstelling, werkwijze en bevoegdheden van deze commissie bleven onveranderd. De commissie verantwoordt haar werkzaamheden jaarlijks via een verslag aan het bestuur. In 2008 werden 161 nieuwe bezwaarschriften ingediend en werden er 111 afgewerkt. Hiervan was 7% gedeeltelijk of geheel gegrond. De bezwaarschriften richten zich vooral tegen intrekkingen, terugvorderingen, bijzondere bijstand en het opleggen van maatregelen. Beroep Tegen een beslissing in bezwaar is 22 keer beroep ingesteld bij de rechtbank. In 4 beroepszaken werd uitspraak gedaan. Een keer leidde dit tot een gegrondverklaring. Bij de Centrale Raad van Beroep zijn nog 2 (hoger) beroepszaken in behandeling. Bij de rechtbank staan nog 20 beroepszaken open en bij de Centrale Raad van Beroep 2. 4.9 Klachten Als een klant zich niet kan vinden in de geboden dienstverlening kan hij een klacht indienen. De interne klachtenprocedure wordt in eigen beheer gedaan. De externe klachtencommunicatie is ondergebracht bij de Nationale Ombudsman. Bij de behandeling van klachten wordt via mediation geprobeerd een vereenvoudigde afdoening te realiseren. Dit blijkt effectief te zijn. Van de 13 klachten konden op deze manier 10 klachten worden afgedaan. In een geval werd de formele procedure volledig doorlopen en werd de klacht deels ongegrond/deels niet ontvankelijk verklaard. Op 31 december waren nog twee klachten in behandeling. De klachtenprocedure wordt nogal eens gebruikt als het om een onderwerp gaat, waarvoor de bezwaarprocedure geldt.


.

5. DIENSTVERLENING VAN EN VOOR DERDEN Bij de totstandkoming van de ISD zin afspraken gemaakt om een aantal taken op dienstverleningsbasis af te nemen dan wel te gaan verzorgen voor de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. Nadien zijn er ook samenwerkingsafspraken gemaakt met WML. 5.1 Dienstverlening door gemeenten Automatisering Voor onze bedrijfsvoering maken we gebruik van het automatiseringsplatform van de gemeente Heusden. In 2008 zijn geen nieuwe applicaties aangeschaft. Wel is onderzoek ingesteld naar prijs en kwaliteit van de dienstverlening door Heusden. Besluitvorming over voortzetting van de samenwerking vindt in 2009 plaats. Overige dienstverlening De dienstverleningsovereenkomst met de gemeente Waalwijk is in 2008 voortgezet. Deze heeft betrekking op: ▪ Huur kantoorruimte, service- en huisvestingsdiensten; ▪ Facilitaire dienstverlening (repro, kantoorbenodigdheden, postbezorging, koeriersdiensten, telecomservices) ▪ Salarisadministratie ISD 5.2 Dienstverlening door WML WML levert de volgende diensten: ▪ Catering in het 'BVG De Schoenhoorn' ▪ Personele diensten in het kader van toezicht, communicatie en personeel en organisatie. De ondersteuning op het terrein van personeel en organisatie is uitgebreid van 12 naar 20 uur per week. Verder heeft WML de ISD in 2008 ondersteund bij de verdere vormgeving van het P&O-beleid. 5.3 Dienstverlening voor gemeenten In 2008 heeft de ISD voor de drie gemeenten een aantal taken verzorgd op het terrein van de Wmo en het lokale minimabeleid. In 2008 zijn de volgende werkzaamheden verricht. 5.1 Dienstverlening voor gemeenten

Administratie WMO Bezwaar en beroep WMO Administratie minimabeleid Bezwaar en beroep minimabeleid Wet Kinderopvang Wet Inburgering

9

Heusden X

Pagina 28 van 36 Concept DB 12-3-2009

Waalwijk

X9

X X X

Inclusief het secretariaat van de bezwaarcommissie Loon op Zand

Jaarverslag ISD Midden-Langstraat

Loon op Zand

X X X

X X

Administratieve taken WMO De administratieve taken WMO zijn teruggegaan naar de gemeenten. Voor wat betreft Heusden is in de eerste helft van het jaar een tussenoplossing gekozen door een medewerker van de ISD te detacheren bij de gemeente Heusden. Deze medewerker is vervolgens ingestroomd in de formatie van Heusden. Bezwaar en beroep WMO/minimabeleid Voor Loon op Zand verzorgt de ISD de behandeling van bezwaar- en beroepschriften in het kader van de WMO en het minimabeleid. Daarnaast wordt het secretariaat van de betreffende adviescommissie verzorgd. In het verslagjaar zijn 20 bezwaarschriften en 1 beroepszaak behandeld. De gemiddelde afdoeningsperiode van een bezwaarschrift was 7,5 week. Wet kinderopvang De inzet van de re-integratieondersteuning In het verslagjaar heeft ook effect gehad voor de toepassing van de Wet kinderopvang. Het aantal trajecten met ondersteuning van kinderopvang nam toe met 87%. 5.2 Uitgaven kinderopvang

Uitgaven Aanvragen Per traject

2007 16.122 31 € 520

Totaal 2008 26.693 58 460,23

2007 € 5.706 11 € 519

Heusden 2008 15.297 25 611,86

Loon op Zand Waalwijk 2007 2008 2007 2008 €2.956 3845 € 7.460 7.551 6 10 14 23 € 493 384,51 € 533 328,32

Wet inburgering Op grond van deze wet zijn de volgende personen van 18 tot 65 jaar inburgeringsplichtig: 1. Nieuwkomers: Iedere vreemdeling die op 1 januari 2007 een Wintraject volgde en iedere vreemdeling die vanaf 1 januari 2007 zich in Nederland heeft gevestigd, hier duurzaam wil verblijven en een verblijfsdocument heeft. 2. Oudkomers: Mensen die zich voor 1 januari 2007 in Nederland hebben gevestigd en niet aantoonbaar kunnen maken dat ze voldoende kennis hebben van de Nederlandse taal en samenleving. 3. Geestelijke bedienaren. Het inburgeringsprogramma wordt afgesloten met een examen waarbij de Nederlandse taal en de kennis van de Nederlandse samenleving wordt getoetst. Onder voorwaarden is er geen sprake van een inburgeringsplicht of is er een vrijstelling van deze plicht. Over de uitvoering van de Wi hebben we een contract afgesloten met Heusden, Loon op Zand en Waalwijk. De beoogde koppeling tussen het inburgerings- en het reintegratiebeleid hebben we daardoor kunnen afstemmen met de ISD-gemeenten. De uitvoering van de Wi blijkt aan vele veranderingen onderhevig te zijn. Het is daarbij zoeken naar een werkbare vorm om klanten te vinden en een kwalitatief goed aanbod te doen. In 2008 is het aantal personen in een traject aanmerkelijk toegenomen. Er zijn 242 personen in traject genomen. Het aantal lopende trajecten bedraagt op 31 december 2008 285. Inburgeraars worden doorgeleid naar aanbieders van inburgeringstrajecten10. Voor 100 personen was een alfabetiseringstraject bij het ROC Midden-Brabant of het Koning Willem I-college nodig en 16 personen daarvan hebben dit traject inmiddels met een positief resultaat afgesloten.

10

Heusden, Loon op Zand en Waalwijk hebben hiervoor een contract gesloten met Fourstar, Capabel Taal en het ROC Midden-Brabant.


6. WEERSTANDSVERMOGEN Het weerstandsvermogen drukt uit het verband tussen de risico's die een organisatie loopt en de mate waarop deze risico's zijn afgedekt. Algemeen Door de recessie loopt de ISD een risico dat de uitkeringen gaan oplopen als gevolg van een hogere werkloosheid. Als het macro budget van het Ministerie deze ontwikkeling niet volgt, kan dit betekenen dat we onze reserves moeten aanspreken. Als deze vervolgens niet toereikend zijn, zal op de gemeenten een beroep moeten worden gedaan voor extra financiering. Het Rijk zal mogelijk ook bezuinigingen doorvoeren om het dreigende financieringstekort aan te pakken. Een mogelijke vermindering van rijksuitgaven kan zijn effect hebben op inkomsten van gemeenten en van de ISD. We lopen enig risico met de invoering van de Wet Inburgering. De ISD heeft met de gemeenten prestatiecontracten afgesloten en de ISD krijgt voor geleverde prestaties een vooraf afgesproken vergoeding. Het jaar 2009 wordt door ISD en gemeenten beschouwd als (tweede) pilotjaar. In 2009 zal duidelijk moeten worden of de uitvoering van de WI onder de huidige condities voor de ISD kostendekkend is. In 2008 is behoorlijk geïnvesteerd in re-integratieactiviteiten. De uitgaven op dit soort activiteiten zijn nodig om mensen uit de uitkering te krijgen en te laten participeren in de samenleving. Door de intensivering van deze activiteiten in 2008 wordt niet alleen terugbetaling aan het Rijk voorkomen, maar is tevens behoorlijk ingeteerd op de overgehevelde middelen (overschotten) van voorgaande jaren. Het risico van het doorzetten van deze trend, is dat de re-integratiemiddelen niet meer voldoende blijken te zijn. Vanaf 2009 is het werkdeel WWB opgenomen in het participatiebudget. Hierin zitten ook de middelen voor educatie en inburgering. Over de inzet en verdeling van dit budget moeten gemeenten en ISD nog afspraken maken. Bedrijfsvoering Voor de bedrijfsvoering is de ISD Midden-Langstraat meerjarenverplichtingen aangegaan. Het gaat hierbij om de automatisering. Hiervoor is een overeenkomst gesloten met de gemeente Heusden . De ISD Midden-Langstraat bouwde vanaf 2004 'Eigen Vermogen' op. Het overschot op de apparaatskosten is in een reserve gestort voor de apparaatskosten. Eventuele tekorten in de bedrijfsvoering kunnen hieruit worden gedekt. WWB De uitkeringslasten worden voldaan uit het inkomensdeel van het Wwb-budget van het Rijk. Als dit budget niet toereikend is, dient de ISD Midden-Langstraat dit te betalen uit de eigen middelen. Het tekort groter dan 10 procent van het inkomensbudget kàn, mits aan voorwaarden wordt voldaan, worden aangevuld door het rijk. De ISD Midden-Langstraat loopt hier dus een aanzienlijk risico. In de loop van de jaren is daarom het overschot op het inkomensdeel gereserveerd voor egalisatie van eventuele toekomstige tekorten. Op grond van de gemeenschappelijke regeling dragen de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk het eventuele tekort op dit gebied. De gemeenten betalen op basis van het aantal uitkeringsgerechtigden en het aantal inwoners per 1 januari van het boekjaar.


IOAW, IOAZ en Bbz Voor de IOAW, IOAZ en Bbz geldt dat het Rijk 75 procent van de uitkeringslasten vergoedt. Voor de overige 25 procent is een vast budget toegekend. Als dit budget niet voldoende is voor de betaling van de 25 procent, dan moet de ISD MIdden-Langstraat dit bedrag uit eigen middelen bijpassen. De overschotten c.q. tekorten in de loop der jaren worden toegevoegd danwel onttrokken aan de reserve WWB inkomensdeel. Moeilijk beheersbare kosten Moeilijk te beheersen kosten zijn de kosten van automatisering, omdat we zelf geen directe invloed hebben op het onderhoud (updates) en dergelijke van programma's. Hierbij zijn we afhankelijk van de leveranciers. De ISD streeft er naar om deze klappen op te vangen binnen de eigen begroting en anders door aanwending van de reserve apparaatskosten. Sluitende begroting De ISD Midden-Langstraat stelt elk jaar een sluitende begroting op. Het Rijk financiert de rijksmiddelen elk maand. Dit gebeurt door middel van bevoorschotting. De gemeenten financieren de apparaatskosten en de kosten van diverse diensten/taken voor. Hierdoor is het financieringsrisico minimaal. De ISD Midden-Langstraat heeft geen schulden door middel van geldleningen. Ook hier wordt geen financieringsrisico gelopen. De ISD Midden-Langstraat heeft geen verbonden partijen, waarin ze een bestuurlijk en een financieel belang heeft.


7. BIJLAGEN 1. Overzicht Trajecten en uitvoerders

1.1 Trajecten

Trajectactiviteiten start 2008 Trajectactiviteiten start <2008 Trajectactiviteiten in 200811

Heusden traj. 451 176 627

pers. 265 137 323

Loon op Zand traj. pers 111 81 53 43 164 101

Waalwijk traj. 557 249 806

pers. 322 186 415

ISD traj. 1119 478 1597

Beëindigde activiteiten start 2008 Beëindigde activiteiten start <2008 Beëindigde activiteiten 2008

295 143 438

57 42 99

340 172 512

692 357 1049

Lopende trajecten start 2008 Lopende trajecten start <2008 Lopende trajecten 31-12-2008

156 33 189

54 11 65

217 77 294

427 121 548

Beëindigde act. succesvol Beëindigde act. gebrek motivatie Beëindigde act. ziekte Beëindigde act. verhuizing Beëindigde act. andere activiteit Beëindigde act. verzoek ISD Beëindigde act. verzoek klant Beëindigde act. verzoek Rib Beëindigde act. overige

285 12 25 9 57 13 21 12 4

62 3 9 1 10 6 2 5

328 14 20 3 78 34 15 14 6

675 29 54 13 145 53 38 32 10

Beëindiging uitkering uit act. w.v. beëindigingen naar werk

92 61

1.2 ISD als uitvoerder

Heusden

ISD Midden-Langstraat ISD-accountmanagement ISD-arb.bemiddeling/activering ISD-arb.bemiddeling ISD ISD-proefplaatsing ISD-diagnose DMA ISD-soc.activering ISD-diversen

Trajecten 164 25 4 66 2 20 43 4 Heusden

1.3 Percelen

Trajecten 11

25 16

Loon op Zand Trajecten 39 9 2 16 4 7 1 Loon op Zand Trajecten

99 73

216 150

Waalwijk

ISD

Trajecten 209 35 3 94 8 23 39 8 Waalwijk

trajecten 412 69 9 176 10 47 89 13 ISD

Trajecten

Trajecten

* Het aantal personen in de trajectactiviteiten 2008 is niet de optelsom van de personen in de gestarte trajectactiviteiten 2008 en gestarte trajectactiviteiten van vóór 2008. Aan 195 personen is vóór 2008 een activiteit aangeboden die in 2008 doorliep + een nieuwe activiteit in 2008.


pers 668 366 839

P 1: Detachering P 2: Alleenstaande ouders P 3: Participatiebanen P 4: Job hunting P 5: Work first P 6: Herijking/med. keuring 1.4 WML als uitvoerder

57 3 17 9 11 154 Heusden Trajecten

WML WML-arb.bem./activering WML-arbeidsdiagnose WML-arb.kundig advies WML-detacheringsbaan WML-WSW-voortraject WML-begeleiding WSW WML-loonkostensubsidie WML-work first WML-diverse

1.5 Diverse uitvoerders

77 13 24 10 3 12 4 6 5

Heusden

Loon op Zand Trajecten

Trajecten 2 4 7 2 21

Heusden

Pagina 33 van 36 Concept DB 12-3-2009

142 7 61 18 39 359 ISD

Trajecten 97 13 30 9 6 24 6 3 5 1

Waalwijk

Trajecten 201 30 57 20 13 47 11 11 10 2

ISD

Trajecten

Trajecten 5 5 4

5

24 31

14

11 1 4 37

1 8


Waalwijk

13 4

3 1

5 4

1 1

Heusden


Trajecten

Jaarverslag ISD Midden-Langstraat

Waalwijk

1

18 4 22

Trajecten

St. Pijler (WML) SP-arb.kundig/medisch advies SP-duaal SP-diversen Tempo-Team

72 3 41 4 21 174

7 9 12 2 50 31 13 25 19 9 86

13

Randstad Rentree RR-duaal RR-arbeidsbem./activering RR-werkend naar werk RR-niet zonder werk

1.7 Uitvoerders

Loon op Zand Trajecten 27 4 3 1 4 11 1 2 1

CWI-Test Centrum CWI-WIA Fith IMK Ergo Sport&Bewegen Stadsbank Koning Willem-1-College ROC Midden-Brabant Radar Dienstencentra Tempo-Team Losse traj. div. aanbieders

1.6 Randstad Rentree als uitvoerder

13 1 3 5 7 31


Waalwijk

28 27 1

5 4 1

4

1


ISD Trajecten 39 12 21 18 5

ISD Trajecten 72 64 4 4 9

2. Verklarende woordenlijst/afkortingen AB

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid en twee raadsleden uit elke gemeente.

AKO

Algemeen Keten Overleg

Akw

Algemene kinderbijslagwet.

Anw

Algemene nabestaandenwet.

Aow

Algemene ouderdomswet.

Awb

Algemene wet bestuursrecht.

AWBZ

Algemene wet bijzondere ziektekosten.

Bbz 2004

Bijstandsbesluit zelfstandigen. Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen.

College

Het college van burgemeester en wethouders.

CWI

Centrum voor Werk en Inkomen. Gehuisvest in 'De Schoenhoorn' te Waalwijk.

DB

Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid uit elke gemeente

DKD

Digitaal klantendossier

IC

Interne controle.

I-deel

Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden.

ID

In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand.

IPW

Innovatieprogramma Werk en Bijstand 2006. Het Ministerie van SZW bood in 2006 de mogelijkheid om innovatieve programma's te subsidiëren. Het project 'Wonen, Zorg, Service in de wijk van de gemeenten Heusden en Loon op Zand wordt hieruit deels gefinancierd. Daarnaast financieren de gemeenten, de provincie en de ISD dit project. .

IOAW

Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering.

IOAZ

Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen.

ISD

Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen.

LWI

Locatie Werk en Inkomen

MEV

Macro Economische Verkenning. Publicatie die het CPB jaarlijks in september bij Prinsjesdag uitbrengt.

NUGGER

Niet-uitkeringsgerechtigde, die voor ondersteuning bij re-integratie een beroep kan doen op ondersteuning bij re-integratie ten laste van het W-deel.

NWW-er OR

Niet werkende werkzoekende, die ingeschreven staat bij het CWI. Ondernemingsraad. Via dit orgaan overleggen medewerkers van de ISD met de directie over onderwerpen, waarvoor een wettelijk advies- en instemmingsrecht bestaat.

RAU RCF

Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften IOAW,. IOAZ en Bbz 2004. Regionaal Coördinatiepunt Fraudebestrijding. Ondersteunt en legt verbindingen tussen gemeenten en andere partners op het terrein van handhaving. Doel delen van kennis en expertise.

REKO

Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het CWI, het UWV en het WML deel. In dit overleg wordt o.a. gewerkt aan de uitgangspunten van de Wet SUWI.

RIB

(Privaatrechtelijk) re-integratiebedrijf.

ROF

Rechtmatigheidsonderzoeksformulier. Een inlichtingenstaat die maandelijks door de klant


wordt ingevuld voorafgaand aan de betaling van zijn uitkering. RWI

Raad voor werk en inkomen. Adviesorgaan.

SUWI

Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn afspraken over de samenwerking binnen de keten van werk en inkomen vastgelegd.

SVB

Sociale Verzekeringsbank. Uitvoeringsinstelling van de Akw, Anw en de Aow.

SZW

Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

TSSA

Tijdelijke Stimuleringsregeling Samenwerkingsverband Abw

TW

Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Tot 2006 kent de wet een maximering, waardoor aanvulling met een gemeentelijke uitkering vaak nodig is.

UWV

Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen. Belast met de uitvoering van WW, WAO,

W-deel

Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van re-integratieactiviteiten met inbegrip van

WIA, Wamil, Wajong en WAZ. de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID-regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk en is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden. WAO

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering.

WI

Wet inburgering. In werking getreden op 1 januari 2007. Vervangt de Wet inburgering

Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid. nieuwkomers. Wk

Wet kinderopvang.

WIA

Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, in werking getreden op 1 januari 2006.

Wwik

Wetwerk en inkomen kunstenaars. Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars.

Win

Wet inburgering nieuwkomers. De voorganger van de WI.

WIW

Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand.

WML

Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de Wet sociale werkvoorziening. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen.

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Is op 1 januari 2007 in werking getreden. Gemeenten zijn organisatorisch, financieel en beleidsmatig verantwoordelijk voor de zorg en ondersteuning van burgers. Verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de burger staan daarbij centraal.

Wsw

Wet sociale werkvoorziening. Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden.

WVG

Wet voorziening gehandicapten. Biedt voorzieningen in de vorm van woningaanpassingen, vervoer en rolstoelen.

WW

Werkloosheidswet. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid.

WWB

Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening.



JAARREKENING 2008 ISD MIDDEN-LANGSTRAAT

versie 24-3-2009 tbv DB

1

INHOUDSOPGAVE bladzijde 1. Balans per 31 december 2008

3

2. Programmarekening 2008

4

3. Grondslag van waardering

5

4. Toelichting op de balans per 31 december 2008 4.1 Activa 4.1.1 Materiële vaste activa 4.1.2 Vorderingen 4.2 Passiva 4.2.1 Eigen vermogen 4.2.2 Voorzieningen 4.2.3 Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar 4.2.4 Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar 4.2.5 Overlopende passiva

7 7 7 7 9 9 13 13 13 14

5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen

15

6. Toelichting op de programmarekening 6.1 Toelichting op de Rijksmiddelen 6.2 Vrijval voorziening en reserve 6.2.1 Vrijval debiteuren 6.3 Apparaatskosten 6.3.1 Personele kosten 6.3.2 Afschrijvingen 6.3.3 Lasten bedrijfsvoering 6.3.4 Baten bedrijfsvoering 6.4 Mutaties in reserve en voorzieningen

16 16 18 18 19 20 21 21 23 24

7. Bijlagen ten behoeve van het vullen van de gegevens ten behoeve van de gemeenterekeningen 7.1 Bijlage gemeente Heusden 7.2 Bijlage gemeente Loon op Zand 7.3 Bijlage gemeente Waalwijk

25

8. Accountantsverklaring

31

9. Verklarende woordenlijst/afkortingen

33


2

25 27 29

1. Balans per 31 december In de BBV staat dat vanaf 2008 bepaalde voorzieningen niet meer als voorzieningen mogen worden Het betreft hier de voorheen gebruikte voorzieningen werkdeel, inburgering, en de voorziening Om geen scheef beeld te veroorzaken in de vergelijkende cijfers zijn deze voorzieningen voorzover ze in 2007 in de jaarrekening waren gepresenteerd ook verplaatst naar overlopende passiva in deze jaarrekening. 2008

2007

Debet

Debet

Activa Vaste activa Materiele vaste activa Investeringen met een economisch nut

133.261

131.107

828.601 2.677.635 3.506.236

1.524.220 2.708.241 4.232.461

4.551.684

5.915.290

212.943

411.691

8.404.124

10.690.549

Vlottende activa Uitzettingen met een rentetypische Vorderingen op openbare lichamen Overige vorderingen Liquide middelen Bank- en girosaldi Overlopende activa Totaal

Credit

Credit

Passiva Vaste passiva Eigen Vermogen Bestemmingsreserves Nog te bestemmen resultaat begrotingsjaar

3.473.967

2.494.208

868.614 4.342.581

1.324.002 3.818.210

145.000

127.000

Netto-vlottende schulden met een renteOverige schulden

1.490.693

2.093.552

Overlopende passiva

2.425.850

4.651.787

8.404.124

10.690.549

Voorzieningen Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen Vlottende passiva


3

2. PROGRAMMAREKENING Realisatie 2008

Rijksmiddelen: WWB Werkdeel WWB Inkomensdeel WWV Ioaw/Ioaz/Bbz Kinderopvang Totaal saldo Rijksmiddelen

Lasten

Baten

3.840.995 13.089.289 1.980 841.775 26.693 -

3.840.995 13.309.125 2.640 1.022.916 26.693 401.637

3.729.918 33.903 1.525.711

243.111 4.885.768 160.653-

2.622.494 2.966.739

3.997.258 14.131.177 1.575 1.314.772 16.122 -

3.997.258 13.686.998 2.100 1.314.772 16.122 443.654-

1.040.609 2.932.777 28.623 2.187.240

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming


Baten

258.346

Vrijval debiteuren Vrijval voorzieningen (IOAW/IOAZ/Bbz)

Toevoegingen aan reserves Onttrekking aan reserves Nog te bestemmen resultaat

3.427.000

29.000 1.513.000

29.000 1.434.000

3.990.000 13.304.000 1.100.000 30.000 9.000

4.885.768 -

4.890.000 -

9.000

9.000

9.000 344.245 868.614

Lasten

Apparaatskosten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Bijdrage gemeenten Totaal saldo bedrijfslasten

3.990.000 13.295.000 1.100.000 30.000

3.343.768

524.369

Realisatie 2007 Rijksmiddelen: WWB Werkdeel WWB Inkomensdeel WWV Ioaw/Ioaz/Bbz Kinderopvang Klantmanagement Totaal saldo Rijksmiddelen

3.990.000 13.304.000 1.100.000 30.000 9.000

37.132

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekking aan reserves Saldo mutaties reserves Nog te bestemmen resultaat

3.990.000 13.295.000 1.100.000 30.000

Begroting 2008 voor wijziging Lasten Baten

246.252

Vrijval debiteuren Vrijval apparaat vorig jaar Apparaatskosten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Lasten/baten bedrijfsvoering Bijdrage gemeenten Totaal saldo bedrijfslasten

Begroting 2008 na wijziging Lasten Baten

290.149 5.346.291 487.800

1.343.101 686.446 667.347 1.324.002 4

-

-

9.000

3. GRONDSLAG VAN WAARDERING Inleiding De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Algemene grondslagen voor het opstellen van de begroting De waardering van de activa, passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Activa en passiva worden opgenomen tegen de nominale waarde, tenzij dit anders is vermeld bij de desbetreffende balanspost. Baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, tenzij de BBV dit anders voorschrijft. Winsten zijn slechts opgenomen voor zover op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend waren. Vaste activa De waardering van de materiele vaste activa is gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Hierop zijn de afschrijivingen in mindering gebracht. Bij de waardering van de materiele vaste activa is rekening gehouden met een vermindering van hun waarde indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering niet plaats. Voor het overige vindt afschrijving plaats op basis van de historische aanschafprijs. Hierbij wordt het stelsel gehanteerd dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf 1 januari volgend op het jaar waarop het actief in gebruik is genomen. De afschrijvingstermijnen volgens de lineaire methode bedragen in jaren: Installaties en telefooncentrale Archief en inrichting Uitbreiding werkplekken Overgenomen werkplekken Automatisering

15 jaar 15 jaar 10 jaar 5 jaar 3 jaar

Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voor de oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt statisch bepaald op basis van de geschatte kansen op inning. Luiquide middelen en overlopende posten Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Bestemmingsreserves De bestemmingsreserve is een reserve waaraan door het bestuur een bepaalde bestemming is gegeven. Het gehele bedrag van de bestemmingsreserves aan het einde van het jaar dient te zijn onderbouwd met bestuursbesluiten van het algemeen bestuur. Ook kan het bedrag zijn opgenomen in het voorliggende voorstel tot resultaatbestemming. Het resultaat na bestemming is het resterende resultaat na reeds bestemde mutaties in de reserves. Het resultaat na bestemming wordt toegevoegd aan een door het algemeen bestuur genomen besluit voor de bestemming, bij de vaststelling van de jaarrekening.


5

Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten omvatten de resultaten uit dienstverlening aan derden, de inkomsten uit re-integratie-activiteiten en overige opbrengsten. Rijksvergoeding Dit betreft de subsidies van het rijk. Deze subisidies worden ontvangen door de gemeenten en doorbetaald aan de ISD. Afschrijvingen Dit betreft de afschrijvingskosten van de vaste activa. De afschrijvingstermijn bedraagt maximaal de economische levensduur. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdrage omvat de in de gemeenschappelijke regeling overeengekomen bijdrage in het exploitatieresultaat. Lonen en salarissen Hierop worden de loon- en salariskosten van het personeel verantwoord. Onder loon- en salariskosten wordt verstaan het bruto bedrag van de aan het boekjaar toe te rekenen lonen c.q. salarissen, vermeerderd met de uitbetaalde vakantiegeldrechten. Sociale lasten De sociale lasten betreffen de voor de werknemersverzekeringen verschuldigde werkgeverslasten, en het werkgeversaandeel in de pensioenvoorziening. Dit betreft tevens de aan het boekjaar toe te rekenen ziekengelden. Overige personeelskosten Dit zijn onder meer de kosten voor reisen verblijfkosten, bedrijfsgeneeskundige zorg, opleidingen. De overige bedrijfskosten worden berekend op basis van historische kosten. Ondersteuning Hierin zijn begrepen de ingehuurde ondersteuning van personeel van de gemeente Waalwijk op gebied van personeel, financiën, facilitaire zaken en documentaire informatievoorziening. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Overige bedrijfskosten Hierin zijn begrepen de bestuurs-, huisvestings-, automatiserings-, kantoor-, accountants-, reisen representatiekosten. Ook de kosten voor cliëntenparticipatie en overige uitgaven vallen onder deze post. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Algemene dekkingsmiddelen De algemene dekkingsmiddelen bestaan voornamelijk uit de saldi van financiële baten en lasten. De rentebaten betreffen onder meer de opbrengsten uit andere uitzettingen. De rentelasten bestaan in elk geval uit de rentelast van de vaste schulden en de rekening-courantrente bij debetsaldi.


6

4. Toelichting op de balans De balans, zoals gepresenteerd op pagina 3, wordt hier nader toegelicht. 4.1 Activa 4.1.1 Materiele vaste activa Een overzicht van de materiële vaste activa is onderstaand opgenomen. Het betreft uitsluitend activa met een economisch nut. 2008 Boekwaarde 31 december 2007 Investeringen Desinvesteringen Afschrijvingen Bijdragen van derden Afwaarderingen Boekwaarde 31 december 2008

Installaties 23.085 2.049 -

Inventaris 108.023 36.057 31.854 -

Totaal 131.107 36.057 33.903 -

21.035

112.226

133.261

Investeringen/ afschrijvingen In 2008 zijn 2 nieuwe archiefkasten aangeschaft, een investering van € 36.057. De oude archiefkasten die zijn vervangen, hadden een restwaarde van € 5.436, dit bedrag is versneld afgeschreven. Daardoor stijgt het bedrag aan afschrijvingen van € 26.574 in de jaarrekening 2007 naar € 31.854 nu. 4.1.2 Vorderingen Vorderingen op openbare lichamen gemeente Heusden gemeente Loon op Zand gemeente Waalwijk ministerie SZW: aanvullende uitkering 2007

31-12-2008 296.714 86.878 429.583 15.426

31-12-2007 23.687 165.371 1.319.736 15.426 828.601

1.524.220

Vorderingen op gemeenten Betreft een aantal naheffingsfacturen, onder meer voor automatisering 2004-2006. Deze naheffingen Overige vorderingen Vorderingen op instanties Vorderingen op klanten (uitkeringsdebiteuren) - Terugvordering en verhaal WWB - Krediethypotheek - Leenbijstand - BBZ - Overige vorderingen niet gecorrigeerde saldo AF: Voorziening dubieuze debiteuren gecorrigeerd saldo na voorziening

31-12-2008 141

31-12-2007 65.615

2.952.383 423.260 46.812 846.718 131.893 4.401.066 1.723.573 2.677.494

2.708.162 406.032 60.652 1.123.671 108.459 4.406.976 1.764.350 2.642.626 2.677.635


7

2.708.241

Vorderingen op instanties Betreft een nog openstaande nota terugbetaling telefoonkosten. Vorderingen op klanten (uitkeringsdebiteuren) Wij verklaren hier het debiteurensaldo zonder correctie voorziening debiteuren, omdat dit de werkelijke cijfers zijn van de vorderingen op klanten en de voorziening een schatting van de mogelijke oninbaarheid. Voor een berekening van deze voorziening verwijs ik u naar hoofdstuk 6.2. Dit jaar is gestart met een uitstaand debiteurensaldo van € 4.406.975. In de loop van het jaar zijn er mutaties geweest welke leidden tot een eindsaldo van € 4.401.066. In 2008 is opgeboekt € 924.971, buiten invordering gesteld € 209.458 en ontvangen € 721.423. Per saldo dus een afname van € 5.910. Voor een specificatie van de berekening zie toelichting bij 6.2 vrijval debiteuren.

Liquide middelen banksaldo saldo giro

31-12-2008 4.504.633 47.051

31-12-2007 5.896.642 18.648 4.551.684

Overlopende activa Vooruitbetaalde bedragen Fietsenplan personeel Kruispost Nog te verwerken ontvangsten debiteuren Nog te ontvangen bedragen

31-12-2008 133.584 1.636 1.518 76.205

5.915.290

31-12-2007 118.098 2.382 1.700 289.512 212.943

411.692

Vooruitbetaalde bedragen Het saldo betreft een factuur van € 114.824,30 van de gemeente Waalwijk over de huur- en servicekosten over het eerste kwartaal van 2009, deze factuur moet voor 1 januari betaald zijn. Verder wordt hier nog verantwoord de premie ongevallenverzekering 2009, het abonnement Brabants Dagblad 1e kwartaal 2009 en telefooncontracten januari 2009, alsmede 2 termijnen ivm studie.

Nog te ontvangen bedragen Betreft een openstaande afrekening 2007 met ministerie inzake Bbz en een openstaande afrekening Ioaz over 2008.


8

4.2 Passiva 4.2.1 Eigen Vermogen Bestemmingsreserves 2008 Apparaatskosten Algemene reserve Reserve egalisatie vorderingen uitkeringen Vakantietoeslag Rente Activa Inkomensdeel WWB Reserve WWV Klantmanagement banenpool Saldo per 31 december Nog te bestemmen resultaat

2007

663.015 802.813 78.485 1.927.999 1.655 3.473.967

731.700 704.312 82.288 25.985 806.115 995 142.813 2.494.208

868.614

1.324.002

Eind 2007 heeft Deloitte een notitie opgesteld inzake de reserve's en voorzieningen. Omdat hierover door het AB pas in juli 2008 is besloten, werd in de cijfers over 2007 (in afwachting van dat besluit) nog een te bestemmen resultaat gepresenteerd. Met het AB-besluit van 7 juli 2008 is het te bestemmen resultaat van 2007 afgewikkeld. Het saldo van resultaatbestemming per ultimo 2008 bestaat uit het overschot op de reserve inkomensdeel voor een bedrag van € 868.613,98. Deze reserve heeft dit jaar het plafond van 15% van het jaarbudget (15% van € 12.853.331 = € 1.927.999) overschreden met € 868.613,98. Het bestuur moet beslissen waarvoor dit bestemd gaat worden. Bij de aanbieding van deze jaarrekening zal een voorstel komen voor de bestemming. Bij de diverse reserves en voorzieningen waarvoor dit van toepassing is wordt dit in de jaarrekening toegelicht. Specificatie bestemmingsreserves reserve apparaatskosten saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

731.700 91.968 160.653 663.015

268.947 487.800 25.047 731.700

Dit betreft de reservevorming op de bijdragen van de gemeenten. De maximale storting naar de reserve is 10 procent van de begrote apparaatskosten van het lopend jaar. De hoogte van de reserve apparaatskosten mag maximaal 15 procent zijn van de begrote apparaatskosten van het lopende jaar. De begrote apparaatskosten over 2008 zijn € 4.885.768,-De maximale stand van de reserve apparaatskosten over 2008 mag dus zijn € 732.865, de maximale storting € 488.577.


9

De beginstand van de reserve apparaatskosten bedroeg € 731.700. Aan de reserve is in 2008 € 91.968 toegevoegd. Dit bedrag bestaat uit een toevoeging van de reserve rente activa (€ 25.985), en van een gedeelte van de reserve vakantiegeld per ultimo 2007 (€ 3.354), conform besluit van het AB dd. 7 juli 2008. Ook de € 25.047 en € 37.132 als gevolg van de overschijdingen van de maximale storting in en van de maximale hoogte van de reserve apparaatskosten per ultimo 2007, zijn conform AB-besluit dd. 7 juli 2008 toegevoegd aan deze reserve. Ten slotte is per ultimo 2008 nog eens € 449 toegevoegd aan deze reserve als overloop uit de reserve vakantiegeld. Het tekort op de exploitatie apparaatskosten bedroeg € 160.653,08. Dit komt ten laste van de reserve apparaatskosten. reserve egalisatie vorderingen uitkeringsadministratie saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

704.312 246.253 147.752 802.813

902.433 198.121 704.312

Er is in 2008 door het bestuur besloten (dd. 7/7/2008) dat deze reserve een hoogte moet hebben van 40% van de netto vorderingen. Dit is voldoende om de risico's af te dekken. Deze reserve is bedoeld om schommelingen op te vangen. Het teveel aan reserve of tekort van deze reserve, wordt toegevoegd c.q. onttrokken aan de reserve inkomensdeel. Voor een overzicht van de mutaties met betrekking de debiteuren en reserve wordt verwezen naar 8.2.1 vrijval debiteuren. reserve vakantietoeslag saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

82.288 3.803 78.485

82.288 82.288

Betreft het saldo gereserveerd vakantiegeld over de periode van juni t/m december. Deze is ontstaan bij de overdracht van personeel van de gemeenten aan de ISD per 1 januari 2004. Deze reserve wordt cf. AB-besluit dd. 7 juli 2008 jaarlijks aangepast aan de realiteit. Tekorten of overschotten op deze reserve worden onttrokken cq toegevoegd aan de reserve apparaatskosten.

reserve rente activa saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

25.985 25.985 -

25.985 25.985

Deze bestemmingreserve is in 2004 gevormd ter dekking van de inflatie voor de vervanging van activa. Bij de vorige jaarrekening is een voorstel gedaan aan het Algemeen Bestuur om het saldo toe te voegen aan de reserve apparaatskosten. Dit is in 2008 bekrachtigd door het AB (7 juli 2008). De reserve is opgeheven en het saldo is toegevoegd aan de reserve apparaatskosten. reserve inkomensdeel saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december


806.115 2.283.614 1.161.730 1.927.999

10

1.052.173 198.121 444.179 806.115

Deze reserve is in 2004 ontstaan uit de overschotten van het inkomensdeel. Dit is een vrij besteedbare reserve met een jaarlijkse storting van maximaal 15% van het jaarbudget inkomensdeel. Over de gewenste maximale omvang van deze reserve is een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd in 2008. Er is naar aanleiding van het onderzoek door het AB besloten (dd. 3 november 2008) dat de maximale reserve op het inkomensdeel WWB 15% mag zijn van het jaarbudget. Er is in 2008 een fors bedrag toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. Het grootste gedeelte betreft de toevoeging van de per ultimo 2007 (AB-besluit dd. 7/7/2008) opgeheven reserves IOAW, IOAZ en BBZ (€ 1.040,609). De opgebouwde reserves van die regelingen betrof het behaalde resultaat over 5 jaar, wat nu conform besluit in een keer is overgeheveld naar de reserve inkomensdeel en dus als een incidentele toevoeging gezien moet worden. Structureel houdt dit in dat elk jaar de overschotten van deze regelingen worden toegevoegd en de tekorten worden onttrokken uit de reserve inkomensdeel. In 2008 wordt daarom per saldo nog eens € 181.143 toegevoegd aan deze reserve. Ook de reserve banenpool klantmanagement is per ultimo 2007 opgeheven (AB-besluit dd 7/7/2008), de reserve ad. € 142.813 wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. Per saldo wordt een bedrag van € 147.151,26 toegevoegd als berekende vrijval uit uitkeringsdebiteuren 2008 (zie paragraaf 8.2.1). Per saldo wordt een bedrag van € 258.345,97 toegevoegd als berekende vrijval uit uitkeringsdebiteuren 2007 van resultaatbestemming 2007. Op het inkomensdeel WWB werd in 2008 € 219.835,74 van het jaarbudget overgehouden. Ook dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. Als gevolg van bovenstaande mutaties gaan we per ultimo 2008 voor een bedrag van € 868.613,98 over de maximale hoogte van de reserve. Dit bedrag is verantwoord op nog te bestemmen resultaat en tezamen met deze jaarekening wordt een voorstel bijgevoegd voor de bestemming van dit resultaat.

reserve WWV saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

995 660 1.655

470 525 995

De reserve is in 2004 onstaan als onderdeel van de reserve inkomensdeel. De WWV is een oude regeling en aflopend. Het is een vrij besteedbare reserve. Wij laten hem vanaf 2006 apart zien. De toevoeging is het overschot van deze regeling. Er staat nog 1 vordering open waarop jaarlijks wordt afgelost. Van deze aflossing moet 75 procent terugbetaald worden aan het Rijk en 25 procent is voor de ISD. Deze 25 procent wordt gereserveerd totdat de vordering is afgelost en wordt dan bestemd. reserve banenpool klantmanagement saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

142.813 142.813 -

142.813 142.813

Deze reserve is conform besluit van het AB (dd 7 juli 2008) in 2008 opgeheven en het saldo is toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. Algemene Reserve saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december


1.324.002 1.324.002 -

11

1.324.002 1.324.002

Het saldo van het nog te bestemmen resultaat 2007 is formeel per 1 januari 2008 een algemene Besteding Algemene Reserve toevoeging aan: reserve inkomensdeel reserve inkomensdeel reserve inkomensdeel

reserve apparaatskosten reserve inkomensdeel

als gevolg van : ophefffing reserve IOAW opheffing reserve IOAZ opheffing reserve Bbz

772.415 78.328 189.866 1.040.609

overschot reserve apparaatskosten 2007 vrijval debiteuren 2007

25.047 258.346 1.324.002

Specificatie nog te bestemmen resultaat saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

868.614 868.614

-

Het saldo wat is ontstaan bestaat uit het overschot reserve inkomensdeel ad € 868,613,98. Deze reserve heeft dit jaar het plafond bereikt van meer dan 15% van het budget. Het bestuur moet hierover beslissen waar het voor bestemd gaat worden. Tezamen met de aanbieding van deze jaarrekening zal een voorstel bijgevoegd worden voor de bestemming van deze resultaten.


12

4.2.2 Voorzieningen

en risico's

2008

2007

145.000 145.000

127.000 127.000

Specificatie voorzieningen In de BBV staat dat vanaf 2008 bepaalde voorzieningen niet meer als voorzieningen mogen opgenomen maar als betalingsverplichting in de overlopende passiva Het betreft hier de voorziening werkdeel, inburgering, en de voorziening terugbetalingsverplichting debiteuren aan het Rijk. Om geen scheef beeld te veroorzaken in de vergelijkende cijfers zijn deze voorziening voorzover ze in 2007 in de jaarrekening waren gepresenteerd ook verplaatst naar overlopende passiva in deze jaarrekening (zie paragraaf 4.2.5 overlopende passiva) voorziening personeelslasten saldo per 1 januari toevoegingen onttrekkingen saldo per 31 december

127.000 135.000 117.000 145.000

110.000 127.000 110.000 127.000

Deze voorziening is ontstaan in 2006 en gevormd om reeds lopende zaken te kunnen afronden in daaropvolgende jaren. De hoogte van de voorziening wordt jaarljks opnieuw vastgesteld. Toevoegingen of onttrekkingen worden gedaan vanuit de exploitatie apparaatskosten. De onttrekkingen 2008 zijn ondermeer het gevolg van afwikkeling van het Functiewaarderings traject. Naar verwachting vindt er in 2009 nog een afwikkeling plaats naar aanleiding van de organisatieverandering bij de ISD. 4.2.3 Vaste schulden met een rentetypische looptijd langer dan één jaar De ISD heeft geen langlopende schulden. Bij de BNG is een kredietruimte beschikbaar van € 750.000, -. 4.2.4 Netto-vlottende schulden met een rentetypische looptijd korter dan één jaar

Nog te betalen bedragen Crediteuren algemeen Totaal

31-12-2008 295.854 1.194.838 1.490.693

31-12-2007 1.118.979 974.573 2.093.552

nog te betalen bedragen Het saldo van nog te betalen bedragen bestaat onder meer uit de afrekening van diverse regelingen van het ministerie ad € 260.922 Daarnaast is er nog een aantal kleinere nota's dat nog afgewikkeld moet worden tot een bedrag van € 34.932. crediteuren algemeen Dit betreft facturen over 2008 welke pas in 2009 op de bankafschriften verwerkt zijn, zoals de factuur van de Gemeente Waalwijk voor de huur- en servicekosten van het 1e kwartaal 2009 en de loonheffingen (over de uitkeringen en het salaris van personeel) over de maand december.


13

4.2.5 Overlopende passiva Lief en Leed en inhouding fitness Loonheffing uitkeringen ZVW premie uitkeringen Netto uitkeringen Uit te betalen salarissen Werkdeel budget 2008 Terugbetalingsverplichting Rijk Wet inburgering Te verantwoorden uren Wet inburgering Collectieve ziektekosten Ontvangsten uitkering nog te bestemmen Totaal

31-12-2008 1.611 22.569 2.298 722.222 871.343 670.463 116.991 17.150 1.203 2.425.850

31-12-2007 1.721 21.964 1.052.653 3.653 2.574.716 881.847 113.865 1.110 258 4.651.787

In deze rubriek zijn met ingang van 2008 als gevolg van gewijzigde voorschriften van de BBV, de voormalige voorzieningen werkdeel, terugbetalingsverplchting debiteuren en de wet inburgering opgenomen. Voor 2007 wordt deze herrubricering in de presentatie ook zichtbaar gemaakt voor een beter inzicht in de vergelijkende cijfers (zie ook paragraaf 4.2.2). loonheffing en zvw premie uitkeringen Deze bedragen betreffen het saldo van 2008 welke door de Belastingdienst nog niet zijn afgerekend. BIj het eindejaarswerk van de uitkeringsadministratie worden herberekeningen loonheffing en zvw premie gemaakt, omdat gedurende het uitkeringsjaar een percentage wordt gehanteerd, dat nog niet vaststaat. Later in het jaar is dit percentage bekend waarmee het juiste bedrag voor de loonheffing en de zvw premie kan worden bepaald. We moeten hier echter nog een formele aanslag van de belastingdienst van krijgen. netto uitkeringen Dit bedrag betreft de uitkeringen 2008, welke wij verantwoorden in 2008, maar waarvan de betalingen op de bankafschriften in 2009 worden afgeboekt. collectieve ziektekostenverzekering Voor een bedrag van € 17.150 is hier opgenomen een ontvangst van het Centraal Ziekenfonds inzake premies voor de Collectieve Aanvullende Zorgverzekering. Omdat deze nog uitgesplitst moet worden op klantniveau kan deze nog niet worden afgewikkeld. werkdeel budget 2008 In 2008 was het budget € 6.415.712, bestaande uit de Rijksbijdrage 2008 ad € 3.840.995 en het overgehevelde overschot uit 2007 ad € 2.574.717. De uitgaven in 2008 bedroegen € 5.544.369 zodat € 871.343 (via overlopende passiva) kan worden overgeheveld naar en ingezet in 2009. Dit moet vanaf 2008 worden opgenomen onder deze rubriek en niet meer als voorziening worden opgenomen. Terugbetalingsverplichting debiteuren Ten behoeve van terugbetalingsverplichting uitkeringsdebiteuren aan het Rijk is hier een bedrag opgenomen van € 670.463. Het betreft terug te vorderen uitkeringen IOAW, IOAZ en BBZ, die na ontvangst voor 75% door ons worden terugbetaald aan het Rijk. Ook hiervoor geldt dat deze vanaf 2008 hier moet worden verantwoord en niet meer als afzonderlijke voorziening. wet inburgering bijdragen gemeenten Voor de wet inburgering stond een bedrag in 2007 op de balans voor € 113.865. Dit zijn de bijdragen van de gemeente en die wij nog mochten reserveren naar 2008. In 2008 is een afrekening gemaakt met de gemeenten. te verantwoorden uren wet inburgering Hier zijn de uren opgenomen van de opgestarte trajecten inburgering in 2008 waarvoor in 2008 ook al vergoedingen zijn ontvangen en waarvoor in 2009 en 2010 nog begeleidingsuren moeten worden verantwoord. versie 24-3-2009 tbv DB

14

5. Niet uit de balans blijkende verplichtingen De ISD is meerjarige contracten aangegaan voor: einddatum jaarbedrag Automatiseringskosten gem. Heusden 1-1-2014 628.020 Accountants contole na controle 22.610 jaarrek 2009


15

resterende verplichting

3.140.100 22.610

6. TOELICHTING OP DE PROGRAMMAREKENING De programmarekening over 2008, zoals gepresenteerd op pagina 4, wordt hier nader toegelicht.

6.1 Toelichting op de Rijksmiddelen Realisatie 2008 Werkdeel WWB Budget lopend jaar Overgeheveld budget vorig jaar Uitgaven Overheveling naar volgend jaar Saldo

Begroot 2008

Realisatie 2007

3.840.995

3.990.000

3.997.258

2.574.717 5.544.369

3.990.000

3.997.258

871.343 0

-

-

13.309.125 13.089.289 219.836

13.304.000 13.295.000 9.000

BBZ Ontvangsten Uitgaven Saldo

291.823 159.722 132.102

476.000 476.000 -

472.267 472.267 -

IOA Ontvangsten Uitgaven Saldo

731.093 682.053 49.040

624.000 624.000 -

842.505 842.505 -

WWV Ontvangsten Uitgaven Saldo

2.640 1.980 660

-

2.100 1.575 525

26.693 26.693 -

30.000 30.000 -

16.122 16.122 -

401.637

9.000

443.654-

Inkomensdeel WWB Ontvangsten Uitgaven saldo

Kinderopvang Ontvangsten Uitgaven Saldo

Resultaat op rijksbijdragen


16

13.686.998 14.131.177 444.179-

Algemeen In deze jaarrekening licht de ISD Midden-Langstraat alle afwijkingen op begrotingsposten toe die groter zijn dan tien procent ten opzichte van het begrote bedrag. Hierbij hanteren wij in principe een minimale afwijking van € 25.000. Ook bijzondere afwijkingen van posten in deze jaarrekening ten opzichte van begroting of ten opzichte van de vorige jaarrekening worden toegelicht. Werkdeel Het toegekende budget 2008 voor het werkdeel van de 3 gemeenten bedroeg € 3.840.995. We mogen hieraan toevoegen het overgehevelde budget 2007 ad € 2.574.717. Totaal was er dus beschikbaar voor het WWB werkdeel ( € 3.840.995 + € 2.574.717) € 6.415.712. Er is werkelijk uitgegeven over 2008 een bedrag van € 5.544.369. Op basis van de regels voor overheveling van het budget WWB werkdeel kan er voor de gemeenten een bedrag worden overgeheveld naar 2009 van € 871.343. (Dit bestaat uit het saldo van het naar 2009 overgeheveld overschot van Waalwijk en de van 2009 naar 2008 overgehevelde gelden ter compensatie van de tekorten in 2008 van Loon op Zand en Heusden). Inkomensdeel WWB Met het inkomensdeel van de WWB worden de uitkeringen aan klanten betaald. In tegenstelling tot voorgaande jaren is in 2008 op dit budget, dat door het Rijk beschikbaar wordt gesteld, een overschot gerealiseerd. Dit komt omdat er minder klanten in 2008 een beroep hebben gedaan op de WWBuitkering dan was verwacht. Het overschot van 2008 ad € 219.836 wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. BBZ Het betreft een kleine regeling waarbij de uitgaven per jaar sterk kunnen wisselen. Van de BBZuitkeringen wordt 75% bekostigd door het Rijk, 25% door de ISD. Voor deze bijdrage van de ISD krijgen we een vast bedrag per jaar van het Rijk. Het declarabele deel is in 2008 naar beneden bijgesteld . Per saldo wordt er een overschot gerealiseerd. Dit bedrag wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. IOAW/IOAZ Voor IOAW en IOAZ geldt dezelfde bekostigingssystematiek als voor BBZ (zie hierboven). Zowel de ontvangsten als de uitgaven voor de IOAW/IOAZ vallen hoger uit dan begroot. Dit heeft te maken met het feit dat de begroting over 2008 al begin 2007 is opgesteld. Verwachting was toen dat door een aanpassing van de Toeslagenwet het aantal klanten met een IOAW/IOAZ uitkering nog verder zou afnemen. Deze verwachting was achteraf wat te optimistisch. We zitten inmiddels al geruime tijd op een constant aantal klanten en verwachten dat deze regeling nu op een stabiel niveau is. Het ontstane overschot van 2008 wordt toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. WWV Dit is een oude regeling waar nog een vordering open staat waarop ongeveer € 2.100 per jaar wordt afgelost. Van deze aflossing moet 75 procent terugbetaald worden aan het Rijk en 25 procent is voor de ISD. Deze 25 procent wordt gereserveerd totdat de vordering is afgelost waarna het bedrag wordt bestemd. Kinderopvang Door de extra inzet op de re-integratie is het aantal trajecten met ondersteuning van kinderopvang toegenomen met 78 %. Het aantal aanvragen is gestegen met 47 ten opzichte van 2007.


17

6.2 Vrijval voorziening en reserve 6.2.1 Vrijval debiteuren Het saldo openstaande debiteuren is in 2008 licht gedaald met € 5.909, de stand per 31 december 2008 was € 4.401.066. Een gedeelte van de debiteuren (de teruggevorderde uitkeringen IOAW, IOAZ en BBZ) moeten (voor 75%) na ontvangst door ons worden terugbetaald aan het Rijk. Met de daling van het saldo debiteuren is ook de stand van de totale terugbetalingsverplichting aan het Rijk teruggelopen, met € 211.384, tot € 670.463. Elk jaar wordt het debiteurensaldo gecorrigeerd voor dubieuze debiteuren. De bepaling van de voorziening voor dubieuze debiteuren wordt gedaan aan de hand van een toetsing per debiteur. In 2008 bedraagt de berekende voorziening dubieuze debiteuren € 1.723.573, een daling van € 40.778 ten opzichte van het jaar ervoor. Per saldo levert dit een resultaat op van (- € 5.909 + € 211.384 + € 40.778) € 246.253. Dit is gestort in de reserve egalisatie vorderingen uitkeringsadministratie. Deze reserve egalisatie vorderingen uitkeringenadministratie is in 2004 ontstaan en wordt ingezet als achtervang voor de mutaties van het saldo debiteuren om de exploitatie niet te belasten met grote schommelingen in de debiteuren-ontwikkelingen (toename/ afname). Er is door het bestuur (AB, dd. 7 juli 2008) een besluit genomen om een omvang van 40% van de netto vorderingen af te dekken door middel van deze reserve. Dit moet voldoende zijn om het risico dat er niet voldoende dekkingsmiddelen zijn in zeer belangrijke mate af te dekken. De genoemde toevoeging van € 246.253 aan de egalisatiereserve zorgt ervoor dat deze hoger wordt dan de verplichte 40% van de netto vordering. Het surplus (€ 147.752) wordt daarom toegevoegd aan de reserve inkomensdeel. Opgemerkt moet worden dat de hierboven genoemde vrijgevallen bedragen een incidenteel karakter hebben en niet structureel zijn. Een en ander is afhankelijk van het verloop van de debiteuren en het percentage van oninbaarheid. Het zou kunnen dat in volgende jaren een negatieve vrijval ontstaat en deze dan onttrokken moet worden aan de reserves. Onderstaand worden de diverse mutaties mbt de debiteuren weergegeven. Hoogte bruto vordering 31-12-2008 min voorziening dubieuze debiteuren min terugbetalingsverplichting aan het Rijk Netto vordering 40% van de netto vordering is

€ € € € €

4.401.066 1.723.573 670.463 2.007.030 802.812

mutaties debiteuren mutatiesaldo voorziening debiteuren mutatiesaldo betalingsverplichting mutatiesaldo afname debiteuren naar egalisatiereserve stand egalisatiereserve 1 januari toevoeging van mutaties in debiteuren stand egalisatiereserve 31 december (40% van de netto per saldo toegevoegd aan reserve inkomensdeel


18

€ € € €

211.384 40.778 5.909246.253

€ € € € €

704.311 246.253 950.564 802.812 147.752

6.3 Apparaatskosten In 2008 is een ambtelijke begrotingswijziging doorgevoerd die efffect heeft op de bijdrage van de gemeenten. Het betreft de bijstelling van de personele lasten. Deze zijn structureel verlaagd met € 83.232 als gevolg van het terugnemen van back-office taken door de gemeenten.

6.3.1 Personele kosten Realisatie 2008 Loonkosten Loonkosten en sociale lasten Doorbelasting naar het werkdeel Inhuur personeel Totaal Overige personeelskosten Reis- en verblijfskosten Studie/opleiding/congres Ondernemingsraad Bedrijfsarts + maatregelen Overige personeelskosten Totaal

Begroot 2008 na wijziging 2.327.768 699.000 3.026.768

Begroot 2008 voor wijziging 2.411.000

54.253 35.827 9.640 13.300 206.455 319.475

35.000 42.000 32.000 12.000 79.000 200.000

35.000 42.000 32.000 12.000 79.000 200.000

45.310 8.612 4.726 5.884 224.242 288.773

85.343 85.343

117.000 117.000

117.000 117.000

85.343 85.343

2.203.430 426.1401.547.810 3.325.100

Ondersteuning van gemeente Waalwijk Ondersteuning P&O en facilitaire zaken Totaal TOTAAL PERSONELE KOSTEN

3.729.918

3.343.768

699.000 3.110.000

3.427.000

Realisatie 2007 2.279.377 560.841840.125 2.558.660

2.932.777

Loonkosten De loonkosten over 2008 zijn hoger dan begroot (€ 3.325.100 om € 3.026.768) en hoger dan in 2007. Deze hogere kosten worden veroorzaakt door meer inhuur van personeel. Ook zijn er minder uren ten laste gebracht van het werkdeel dan vorig jaar. Formatie: Aantal personen in dienst aan het einde van het jaar: Aantal FTE's in dienst aan het einde van het jaar:

2008 46 41,07

2007 53 47,15

Aantal personen inhuur aan het einde van het jaar: Aantal FTE's inhuur aan het einde van het jaar: aantal FTE totaal

26 15,69 56,76

17 8,37 55,52


19

Het aantal personen in vaste dienst is ten opzichte van vorig jaar flink gedaald. In 2008 is gekozen voor een specialisatie van klantmanagement. Hiermee wordt beoogd de klant beter te bereiken en deze beter van dienst te zijn, op een efficiënte manier. Omdat deze specialisatie ook gevolgen heeft voor de inrichting van de organisatie, is zeer terughoudend omgegaan met het opvullen van ontstane vacatures. Het lager aantal personen in vaste dienst heeft geleid tot lagere loonkosten en sociale lasten voor vaste medewerkers. Tegelijk met de invoering van het project klantmanagement moet de organiatie wel draaiend gehouden worden. In afwachting van de definitieve nieuwe organisatie-indeling en de bezetting ervan met zoveel mogelijk vaste krachten, zijn inhuurkrachten ingezet. In de begroting 2008 was ook nog niet voorzien, dat de ondersteuning van de Gemeente Waalwijk op het terrein van personeel en organisatie niet langer geleverd kon worden in verband met capaciteitsproblemen. Hiervoor in de plaats heeft inhuur via WML plaatsgevonden. In 2009, wanneer de organisatieverandering wordt afgerond, zal een vaste p&o-kracht worden geworven. Er is extra personeel ingehuurd in verband met de verhoogde inzet van vaste medewerkers op benutting van het werkdeel cq omlaagbrengen uitgaven inkomensdeel WWB. De financiering hiervan is zoveel mogelijk ten laste gebracht van het werkdeel. In 2008 is voor € 426.140 gedeclareerd uit het w-deel ter bekostiging van het apparaatskostenbudget. Dit is minder dan vorig jaar. Oorzaak hiervan is dat in 2008 de contracten met verschillende re-integratiepartners zijn gaan lopen, waardoor enkele reintegratieactiviteiten niet meer door eigen personeel worden verzorgd, maar door de reintegratiebedrijven. Ook de uitvoering van de Wet Inburgering heeft geleid tot extra inhuur van personeel. Met de aangesloten gemeenten is de afspraak gemaakt dat deze wet door de ISD wordt uitgevoerd, waarbij de jaren 2008 en 2009 worden beschouwd als pilotperiode. In afwachting van de uitkomsten van die pilot ligt het dan ook voor de hand inhuurkrachten hiervoor in te zetten. Overige personeelskosten De totale overige personeelskosten 2007 komen ongeveer € 119.000 hoger uit dan begroot. Deze afwijking wordt voor het grootste deel, € 106.000, veroorzaakt door niet begrote kosten van externe adviezen met betrekking tot de organisatie aanpassing. Ook worden de advieskosten van de accountant, voor zover ze niet in het kader van jaarrekeningcontrole of interim-controle worden uitgebracht, als externe advieskosten gezien in deze jaarrekening. In de begroting 2008 werden deze kosten nog begroot bij accountantskosten (zie par. 8.3.3. lasten/baten bedrijfsvoering)


20

6.3.2 Afschrijvingen Realisatie 2008 afschrijvingen Afschrijvingen op materiele vaste activa met totaal afschrijvingen

33.903 33.903

Begroot 2008 na wijziging 29.000 29.000

Begroot 2008 voor wijziging 29.000 29.000

Realisatie 2007

28.623 28.623

6.3.3 Lasten bedrijfsvoering

lasten bedrijfsvoering Kosten bestuur Huisvestingskosten Automatiseringskosten Kantoorkosten Bankkosten Accountantskosten Representatiekosten Clientenparticipatie Kosten BVG vorming Voorlichting sociale voorziening Sociale recherche Presentiegelden bezwaar en beroep Kosten terug-en invordering Griffierecht en proceskosten Advieskosten sociale voorziening Kosten onderzoek IOAZ Onvoorziene baten en lasten totaal lasten

Realisatie 2008

Begroot 2008 na wijziging

Begroot 2008 voor wijziging

Realisatie 2007

€ € 365.539 € 628.020 € 136.163 € € 25.585 € 26.674 € 2.505 € 16.438 € 51.095 € 152.092 € 7.000 € 1.016 € 10.845 € 10.414 € 3.369 € 88.956 € 1.525.711

€ 5.000 € 420.000 € 628.000 € 163.000 € € 50.000 € 22.000 € 5.000 € € 66.000 € 138.000 € 15.000 € 15.000 € 9.000 € 20.000 € 5.000 € 8.000 € 1.569.000

€ 5.000 € 420.000 € 549.000 € 163.000 € € 50.000 € 22.000 € 5.000 € € 66.000 € 138.000 € 15.000 € 15.000 € 9.000 € 20.000 € 5.000 € 8.000 € 1.490.000

€ 2.185 € 399.345 € 1.204.011 € 141.419 € 10.425 € 33.442 € 17.097 € 2.885 € 3.063 € 64.189 € 203.254 € 8.800 € 4.925 € 4.472 € 10.266 € 2.186 € 75.272€ 2.036.696

Afschrijvingskosten De afschrijvingskosten van 2008 zijn € 5.000 hoger dan begroot. Dit is veroorzaakt doordat er in 2008 2 nieuwe archiefkasten zijn gekocht voor ruim € 30.000. De twee oude archiefkasten waren van 1986 en formeel afgeschreven na 15 jaar. Bij de start van de ISD is de afschrijvngsduur opnieuw op 15 jaar gezet. Na bijna 4 jaar afschrijving was er een restwaarde van € 5.456 die in een keer is afgeschreven omdat er geen restwaarde was. De afschrijving van de nieuwe archiefkasten gaat pas in 2009 meetellen. Kosten bestuur Er zijn nog geen presentiegelden betaald in 2008. Dit gebeurt in 2009 als de presentielijst beschikbaar is. Huisvestingskosten In 2008 wordt er minder uitgegeven aan servicekosten dan begroot. We hebben nog geen definitieve eindafrekening van 2008 ontvangen.


21

Automatiseringskosten De automatiseringskosten zijn in 2008 lager dan in 2007. Dit wordt veroorzaakt doordat er in 2007 een afrekening met de Gemeente Heusden heeft plaatsgevonden betreffende de voor de ISD gemaakte kosten van automatisering in de periode van 2004 tot en met 2006. Mede daardoor is de begroting structureel bijgesteld vanaf 2008 en verhoogd met € 79.000. Er is op basis van de door de Gemeente Heusden in rekening gebrachte voorschotten verantwoord. De werkelijk gerealiseerde kosten voor automatisering lijken weinig af te wijken van de geraamde ksoten. De definitieve afrekening over 2008 vindt begin 2009 plaats. Kantoorkosten De lagere uitgaven worden veroorzaakt doordat minder bureaubehoeften en drukwerk, en meer aan abonnementen.

is

uitgegeven

aan

portikosten,

Accountantskosten Minder uitgaven dan begroot omdat hier alleen de kosten van de interim-controle en de controle van de jaarstukken worden verantwoord. De incidentele opdrachten van de accountant worden verantwoord bij externe advieskosten. De begroting voor 2009 en volgende kan hiervoor bijgesteld worden. Representatiekosten p g g g g grootste deel veroorzaakt door de voorlichtingsavond die gehouden is voor de raadsleden over het meerjarenbeleidsplan en de voorbereidende werkzaamheden daarvoor (maken van een film, huur van de zaal enz.) Kosten BVG-vorming De kosten van de BVG vorming zijn ontstaan door de inhuur van een secretaresse die de vergaderingen notuleert (op afroep). Dit is een klant van ons die in een traject zit en die wij inhuren voor dit project. Tevens is vanaf oktober een projectleider ingehuurd voor het project BVG vorming, waarvan de kosten voor de ISD voor het 4e kwartaal € 12.000 waren. Sociale recherche In 2006 hadden we rekening gehouden met de kosten sociale recherche voor € 110.000 op nog te betalen bedragen. Bij de afrekening van 2006 in mei 2007 bleek de naheffing hoger te zijn doordat gemeente Tilburg vanaf 2006 uitging van een exactere doorberekening van de kostprijs. Sinds 2007 wordt tevens de overhead hier in doorberekend, hier was geen rekening mee gehouden dus zijn deze incidentele kosten volledig ten laste gekomen van 2007. Bij de begroting 2009 zal hier rekening mee worden gehouden door middel van een bijstelling van de begroting.

Kosten terug- en invordering Sinds 2007 zijn we geleidelijk overgegaan naar een ander deurwaarder. Onz nieuwe deurwaarder rekent de kosten die gemaakt worden door aan de klant. Alleen in uitzonderlijke gevallen als er niets gevorderd kan worden en de deurwaarder onderzoekskosten heeft gemaakt worden deze doorbelast aan de ISD. In 2006 maakten we nog voor ruim € 12.000 aan kosten voor invordering, in 2007 ruim € 4.000 en in 2008 ruim € 2.000. Tevens zijn we verplicht rente door te berekenen aan de klant vanaf 2008, dit heeft in 2008 ruim € 1.000 opgeleverd voor de ISD. Daarmee zijn de uitgaven per saldo verlaagd.


22

Onvoorziene baten en lasten Net als in 2007 hebben we in 2008 een voorziening opgenomen voor personele kosten (zie par. 4.2.2). Per saldo zijn onvoorziene baten en lasten gesteld op € 88.956. Betreft de terugstorting van niet gebruikte gelden van de voorziening welke voor 2008 was opgenomen van afgerond € 56.000 en de onttrekking van de voorziening voor 2009 ad € 135.000 alsmede de onttrekking van een aantal kleinere posten. 6.3.4 Baten Bedrijfsvoering Realisatie 2008 baten bedrijfsvoering rentebaten

Begroot 2008 na wijziging

Begroot 2008 voor wijziging

Realisatie 2007

243.111 243.111

56.000 56.000

56.000 56.000

290.149 290.149

1.826.173 845.228 2.214.367 4.885.768

1.881.939 846.950 2.156.879 4.885.768

1.884.000 847.000 2.159.000 4.890.000

2.004.207 932.726 2.409.358 5.346.291

6.3.5 Gemeentelijke bijdragen gemeentelijke bijdrage Storting uit reserve inkomensdeel Gemeente Heusden Gemeente Loon op Zand Gemeente Waalwijk Totaal Bijdragen

Rentebaten De rente-opbrengsten zijn minder dan in 2007, maar toch hoger dan begroot. De rente baten zijn hoger dan begroot, echter minder dan in 2007. Dit wordt veroorzaakt door de verhoogde inzet op de re-integratie, daardoor is de liquiditeit van de ISD verlaagd en als gevolg hiervan zijn er minder rente-opbrengsten. Gemeentelijke bijdragen De vastgestelde begroting van 2008 is verhoogd met € 79.000 ter dekking van de verhoogde automatiseringskosten. Dit om naheffingen van de automatiseringskosten te voorkomen. Dit is door het bestuur besloten na dat een naheffing over 2004 tot en met 2006 was ontvangen van de gemeente Heusden. De begroting is verlaagd met € 83.232 door de afwikkeling van de zorgtaken die de gemeenten zelf uitvoeren en bij de ISD zijn weggenomen. Wij hebben dit begrotingtechnisch verminderd op de salariskosten personeel. Het ging in eerste instantie om € 80.000 (1,6 fte) en door indexering verhoogd. Door besluit van het bestuur (dd 02 februari 2008) wordt dit structureel vanaf 2008.


23

Resultaat Het resultaat van de bedrijfslasten heeft een negatief resultaat van € 160.653,08. Dit resultaat is ten laste van de reserve apparaatskosten geboekt.

6.4 Mutaties in reserves/voorzieningen Reserve

stand 1 jan 2008 toevoeging 2008 onttrekking 2008 stand 31 dec 2008 Reserve

stand 1 jan 2008 toevoeging 2008 onttrekking 2008 stand 31 dec 2008

Voorziening

stand 1 jan 2008 toevoeging 2008 onttrekking 2008 stand 31 dec 2008


Apparaat

731.700 91.968 160.653 663.015 WWV

Vakantiegeld

82.288 3.803 78.485 Algemene Reserve

995 660 1.655

1.324.002 1.324.002 -

Voorziening personeel 127.000 135.000 117.000 145.000

24

WWB i-deel Rente activa Banenpool Klantmanagement

806.115 2.283.614 1.161.730 1.927.999

25.985 25.985 Nog te bestemmen resultaat 868.614 868.614

142.813 142.813 -

Egalisatie vorderingen uitkeringsadministratie

704.312 246.253 147.752 802.813

7. Bijlagen ten behoeve van het vullen van de gegevens ten behoeve van de gemeenterekening 7.1 Bijlage gemeente Heusden (conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering Indicator

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) Totaal uitgaven inkomensdeel 193.160 cat. 65 jr en ouder Totaal uitgaven inkomensdeel 4.815.961 cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van 21.846 derden inkomensdeel cat. 65 jr en ouder Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van 133.044 derden inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Nr. Specifieke uitkering Indicator

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11)

Meeneemregeling werkdeel (overheveling overschot/tekort van 2007 naar 2008) Meeneemregeling werkdeel) (overheveling overschot/tekort van 2008 naar 2009) Totaal uitgaven werkdeel

Uitgaven IOAW Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)


Overige (14)

Te verrekenen met het Rijk (12)

Overige (14)

799.285 -80.788 2.047.468

Omvang van het in 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Totaal ontvangsten (niet-Rijk) werkdeel Terug te betalen aan Rijk Nr. Specifieke uitkering Indicator


0

253.765

0 0

58. IOAW Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 80.443 1.570

25


Overige (14)

Nr. Specifieke uitkering Indicator

Uitgaven IOAZ

59. IOAZ Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 61.401

Ontvangsten IOAZ (niet-Rijk) Uitvoeringskosten IOAZ

62. Wet Werkloosheidsvoorziening Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 0 0

Ontvangsten



Overige (14)


Overige (14)

0

61. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 34.593 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek36.993 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 6.609 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver102.825 strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 6.870 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen 0 Bob Totaal ontvangsten Bob 0 (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten 0 Bob

Betaalde uitkeringen incl. sociale lasten Betaalde uitvoeringskosten

Overige (14)

0




0

26

7.2 Bijlage gemeente Loon op Zand (conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering Indicator

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) Totaal uitgaven inkomensdeel 87.795 cat. 65 jr en ouder Totaal uitgaven inkomensdeel 1.829.699 cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van 2.730 derden inkomensdeel cat. 65 jr en ouder Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van 105.101 derden inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Nr. Specifieke uitkering Indicator

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel) Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11)


Uitgaven IOAW Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)


Overige (14)


Overige (14)

82.154 -128.215 690.732

Omvang van het in 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Totaal ontvangsten (niet-Rijk) werkdeel Terug te betalen aan Rijk



0

317.487

0 0


27


Overige (14)


Uitgaven IOAZ



62. Wet Werkloosheidsvoorziening Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 0 0

Ontvangsten



Overige (14)


Overige (14)

0

61. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 0 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek15.309 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 0 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver39.169 strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 17.945 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen 0 Bob Totaal ontvangsten Bob 0 (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten 0 Bob


Overige (14)

0




0

28

7.3 Bijlage gemeente Waalwijk (conform model "Sisa verantwoordingsinformatie specifieke uitkeringen") Alleen de van toepassing zijnde vragen en kolommen in het model zijn vermeld. Nr. Specifieke uitkering

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (inkomensdeel)

Indicator

Totaal uitgaven inkomensdeel cat. 65 jr en ouder Totaal uitgaven inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van derden inkomensdeel cat. 65 jr en ouder Totaal ontvangsten (niet-Rijk) van derden inkomensdeel cat. jonger dan 65 jr Nr. Specifieke uitkering

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 346.416


Overige (14)

17.157 175.915

Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11)

1.693.277 1.080.346 2.806.169

Omvang van het in 2007 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Omvang van het in 2008 uitgegeven bedrag waarvan de rechtmatigheid nog niet kan worden vastgesteld Totaal ontvangsten (niet-Rijk) werkdeel Terug te betalen aan Rijk

Ontvangsten IOAW (niet-Rijk)


5.816.258


Uitgaven IOAW

Overige (14)

57. Wet Werk en Bijstand (WWB) (werkdeel)

Indicator



0

610.207

0 0


29


Overige (14)


Uitgaven IOAZ



Ontvangsten



Overige (14)


Overige (14)

0

61. Bijstandsverlening Zelfstandigen 2004 Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) Totaal uitgaven uitkeringen Bbz 2004 19.612 (excl. Bob) Totaal uitgaven kapitaalverstrek10.912 king Bbz 2004 Totaal ontvangsten uitkeringen Bbz 3.798 (excl Bob,excl Rijk) Totaal ontvangsten kapitaalver65.026 strekking Bbz (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten Bbz 2004 17.487 (excl. Bob) Totaal uitgaven uitkeringen 0 Bob Totaal ontvangsten Bob 0 (excl. Rijk) Totaal uitvoeringskosten 0 Bob


Overige (14)

0




62. Wet Werkloosheidsvoorziening Overige ont- Besteed tlv Overige vangsten (8) rijksmiddelen besteding (9) (11) 0 0 2.640

30

8 Accountantsverklaring Aan het Algemeen Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat te WAALWIJK

ACCOUNTANTSVERKLARING Wij hebben de jaarrekening 2008 van de Intergemeentelijke Sociale Dienst MiddenLangstraat zoals opgenomen in de 'Jaarrekening 2008 ISD Midden-Langstraat', bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de programmarekening over 2008 met de toelichtingen, gecontroleerd.

Verantwoordelijkheid van het Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Deze verantwoordelijkheid houdt onder meer in dat de jaarrekening zowel de baten en lasten als de activa en passiva getrouw dient weer te geven en dat de in de jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Rechtmatige totstandkoming betekent in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van de gemeenschappelijke regeling. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat en voor de naleving van de relevante weten regelgeving, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 213, tweede lid van de Gemeentewet. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het Besluit Accountantscontrole Provincies en Gemeenten. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.


31

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van zowel de baten en lasten als de activa en passiva, alsmede het voor de naleving van de weten regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn, maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de gemeente. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving, van de redelijkheid van schattingen die het Dagelijks Bestuur van de gemeenschappelijke regeling heeft gemaakt, een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. De bij onze controle toegepaste goedkeuringstolerantie bedraagt voor fouten 1% en voor onzekerheden 3% van de totale lasten. Deze goedkeuringstolerantie is vastgesteld in de opdrachtbevestiging d.d. 20 maart 2009. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van zowel de baten en lasten over 2008 als van de activa en passiva per 31 december 2008 in overeenstemming met het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en met de van toepassing zijnde wettelijke regelingen waaronder verordeningen van de gemeente.

Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 213 lid 3 onder d Gemeentewet melden wij dat het jaarverslag, voorzover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Eindhoven, 24 maart 2009 Ernst & Young Accountants LLP w.g. drs. M.H. de Hair RA


32

9. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN AB ANW AOW AWB BBV BBZ College CWI

DB DKD IC I-deel ID

IOAW

IOAZ

ISD

NUGGER NWW- ers RAU REA

REKO SLA SNO SRG

SUWI

SZW


Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegeen één raadslid uit elke ISD-gemeente. Algemene nabestaandenwet Algemene ouderdomswet Algemene wet bestuursrecht Besluit Begroting en Verantwoording Bijstandsbesluit zelfstandigen Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen Het college van burgemeester en wethouders Centrum voor Werk en Inkomen. Evenals de ISD Midden-Langstraat gehuisvest in het BVG De Schoenhoorn te Waalwijk Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit een collegelid uit iedere ISD-gemeente. Digitaal Klantdossier Interne controle. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Niet-uitkeringsgerechtigde die voor ondersteuning bij reïntegratie een beroep kan doen op gemeentelijke ondersteuning (ISD) Niet werkenden werkzoekenden, die ingeschreven zijn bij het UWV werkbedrijf. Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften. Reïntegratie arbeidsongeschikten. Biedt voorzieningen ter bevordering van de reïntegratie van arbeidsgehandicapten. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het UWV Werkbedrijf en de WML deel. Service Level Agreement. Een overeenkomst met betrekking tot dienstverleningsaspecten. Samenwerkingsniveauovereenkomst. Afspraken rondom de samenwerking tussen de ISD en het UWV Statistiek reïntegratie gemeenten. Verzameling van informatie voor de ondersteuning van landelijke beleidsinformatie Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn o.a. bevoegdheden en verantwoordelijkheden van UWV Werkbedrijf, SVB en Raad voor werk en inkomen opgenomen. Sociale Zaken en Werkgelegenheid

33

TW

Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum.

UWV W-deel

Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van reintegratieactiviteiten met inbegrip van de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID- regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het Rijk en is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden.

WAO

Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid

WBK WIK

Wet basisvoorziening kinderopvang. Wet inkomensvoorziening kunstenaars Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars Wet inburgering Wet inburgering nieuwkomers Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand.

WI WIN WIW

WML

WMO WSW

WW WWV

WWB


Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten MiddenLangstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de WSW. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen. Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Wet Sociale Werkvoorziening Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid Wet Werkloosheidsvoorziening Oude regeling aansluitend aan de WW welke door gemeenten werd uitgevoerd. Er kunnen nog wel vorderingen openstaan gerelateerd aan deze regeling Wet werk en bijstand Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening.

34

BEGROTING ISD MIDDEN-LANGSTRAAT 2010

31 maart 2009

1

INHOUDSOPGAVE

Pagina 1 Programmabegroting 2 Uitgangspunten van de begroting 3 Grondslag van de waardering 4 Toelichting op de rijksmiddelen 5 Toelichting op de vrijval voorziening en reserve 6 Personele lasten 7 Kapitaallasten 8 Overige bedrijfskosten 9 Baten bedrijfsvoering 10 Meerjarenbegroting 2009-2012 11 Risicoparagraaf 12 Weerstandsvermogen 13 Woordenlijst

31 maart 2009

2

3 4 5 7 9 10 12 13 14 15 17 18 19

1. PROGRAMMABEGROTING Hieronder treft u de begroting voor 2010 aan van de ISD Midden-Langstraat. De begrote cijfers voor 2009 en de realisatie 2008 zijn, ter vergelijking, ook weergegeven. Begroting 2010 Lasten Baten

Begroting 2009 Lasten Baten

Realisatie 2008 Lasten Baten

Rijksmiddelen: WWB werkdeel budget WWB werkdeel overheveling WWB inkomensdeel WWV Ioaw/Ioaz/Bbz Kinderopvang Totaal saldo Rijksmiddelen

4.002.000 115.000 13.154.000 2.000 1.242.000 -

3.874.000 243.000 13.154.000 2.000 1.242.000 -

4.172.000 1.844.000 12.521.000 2.000 1.034.000 16.000

3.658.000 2.358.000 12.521.000 2.000 1.165.000 16.000 131.000

5.544.368 871.344 13.089.289 1.980 841.775 26.693

Vrijval debiteuren Vrijval nog te betalen

3.840.995 2.574.717 13.309.125 2.640 1.022.916 26.693 401.637 246.252 37.132

Bedrijfslasten: Personele kosten Afschrijvingen op materiele Overige bedrijfskosten Rente baten Gemeentelijke bijdrage Bedrijfsresultaat

3.622.000 29.000 1.610.000

3.547.000 29.000 1.657.000

3.729.918 33.903 1.525.711

123.000 5.138.000 -

121.000 5.112.000 -

-

131.000

243.111 4.885.768 160.653-

Resultaat uit bedrijfsuitoefening voor bestemming Toevoegingen aan reserves Onttrekking aan reserves Saldo mutaties reserves Nog te bestemmen resultaat

-

524.369 2.622.494 2.966.739

131.000

Algemeen Bij het opstellen van deze begroting zijn cijfers van 2009 geïndexeerd conform de Nota van Uitgangspunten Begroting 2010 (zoals vastgesteld door het Algemeen Bestuur, dd. 16 februari 2009). Het is (op het moment van opstellen van deze begroting) nog niet bekend of en hoe het Rijk de budgetten zal aanpassen als gevolg van de recessie. Hierover komt pas in de loop van 2009 meer duidelijkheid. In deze begroting is de recessie, en de impact ervan voor de ISD, daarom nog nauwelijks verwerkt. Wanneer daar duidelijkheid over bestaat en er aanleiding toe is, kan worden besloten de begroting te wijzigen. Het budget WWB I-deel is nu voor meerdere jaren (t/m 2011) voorlopig vastgesteld door het Rijk, waarbij rekening is gehouden met gemaakte afspraken met het Rijk over ontwikkeling (afname) van het macro budget. Deze aanpassingen zijn verwerkt in deze begroting. Er zijn verder alleen nog aanpassingen mogelijk als gevolg van Rijksbeleid en loonontwikkelingen. Voor 2010 begroten we een budget te ontvangen van € 12.704.000. Van debiteuren verwachten we in 2010 € 450.000 te ontvangen, samen met het Rijksbudget brengt dat de verwachte baten op het WWB inkomensdeel op € 13.154.000. De raming voor de personele kosten in 2009 is ten opzichte van de begroting 2009 inmiddels verlaagd met € 84.000. Dit is het gevolg van de overheveling van taken van de ISD naar de zorgloketten (1,6 fte). De gemeentelijke bijdragen in 2009 zijn inmiddels met hetzelfde bedrag verlaagd. In de begrotingscijfers voor 2010 is deze verlaging van personele kosten en van gemeentelijke bijdrage structureel doorgerekend. De rentebaten zijn voor 2010 ongeveer even hoog begroot als voor 2009. Ten opzichte van 2008 is dat een bijstelling naar beneden. In 2008 zijn door verhoogde inzet op re-integratieactiviteiten met name de beschikbare gelden voor het werkdeel van de WWB (W-deel) flink afgenomen, waardoor begrote rentebaten vanaf 2009 lager zijn dan voorheen.

31 maart 2009

3

344.245 868.614

2. UITGANGSPUNTEN VAN DE BEGROTING Apparaatskosten totaal Hiervoor is uitgegaan van indexering ten gevolge van prijscompensatie van 1,5 % van deze kosten met uitzondering van de personeelsgevoelige componenten, waarvoor een indexering van 2,5% geldt (zie Nota van Uitgangspunten, vastgesteld door het Algemeen Bestuur dd. 16 februari 2009). Rentepercentages In de begrotingsperiode zijn (cf. de Nota van Uitgangspunten) de volgende rentepercentages van toepassing: Rente kortlopende leningen. Rente langlopende leningen.

4 4

Aantallen inwoners en uitkeringsgerechtigden

jaar 1-1-2008 1-1-2009 1-1-2010

Inwonersaantal per gemeente Heusden Loon op Waalwijk Zand 43.065 22.885 45.641 43.100 22.900 45.750 43.100 22.900 45.750 Wwb

1-1-2008 1-1-2009 1-1-2010

1125 990 1030

Aantal uitkeringsgerechtigden IOAW IOAZ 35 31 30

14 16 15

totaal 111.591 111.750 111.750 Bbz 4 4 5

Toelichting: De in deze tabel gebruikte aantallen inwoners en uitkeringsgerechtigden zijn gebaseerd op de aantallen op de peildatum zoals genoemd in de Nota van Uitgangspunten Begroting 2010 die door het Algemeen Bestuur op 16 februari 2009 is vastgesteld. De onder de Wwb vermelde aantallen zijn inclusief de 65+'ers. Rijksbudgetten en uitkeringslasten Het budget WWB I-deel is nu voor meerdere jaren (t/m 2011) voorlopig vastgesteld, waarbij rekening is gehouden met door het Rijk gemaakte afspraken over ontwikkeling (afname) van het macro budget. Deze aanpassingen zijn verwerkt in deze begroting. Er zijn verder alleen nog aanpassingen mogelijk als gevolg van Rijksbeleid en loonontwikkelingen. De huidige recessie zou voor het Rijk aanleiding kunnen zijn deze budgetten aan te passen. Duidelijkheid hierover ontstaat mogelijk pas in de loop van 2009. Meerjarenbegroting De meerjarenbegroting wordt op programmaniveau samengesteld. Voor de budgetten na 2010 verhoogt de ISD de budgetten met dezelfde percentages als voor de begroting 2010. De budgetten van de WWB zijn bepaald op het door het ministerie afgegeven budgetbrieven met de daarin voorlopige budgetten over meerdere jaren. Prijscompensatie De ISD Midden-Langstraat gaat uit van een prijscompensatiecijfer van 1,5 procent (zie Nota van Uitgangspunten). Tijdschema De begroting 2010 wordt samen met het beleidsplan 2010, de jaarrekening 2008 en het jaarverslag over 2008 als conceptversie aangeboden aan het Dagelijks Bestuur van de ISD Midden-Langstraat ter bespreking op 6 april 2009. De conceptversies worden direct hierna aangeboden aan de gemeenten en tevens verstuurd aan de leden van het Algemeen Bestuur. Na behandeling in de colleges van B&W, commissies en raadsvergaderingen van de drie gemeenten worden de stukken door het Algemeen Bestuur vastgesteld in haar vergadering van 29 juni 2009, waarna verzending plaatsvindt naar Gedeputeerde Staten van de provincie Noord-Brabant.

31 maart 2009

4

3. GRONDSLAG VAN DE WAARDERING Inleiding De begroting is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten daarvoor geeft. Algemene grondslagen voor het opstellen van de begroting De waardering van de activa, passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Activa en passiva worden opgenomen tegen de nominale waarde, tenzij dit anders is vermeld bij de desbetreffende balanspost. Baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben, tenzij de BBV dit anders voorschrijft. Vaste activa De waardering van de materiele vaste activa is gebaseerd op de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Hierop zijn de afschrijvingen in mindering gebracht. Bij de waardering van de materiele vaste activa is rekening gehouden met een vermindering van hun waarde indien deze naar verwachting duurzaam is. In het begrotingsjaar heeft een dergelijke vermindering niet plaats. Voor het overige vindt afschrijving plaats op basis van de historische aanschafprijs. Hierbij wordt het stelsel gehanteerd dat is afgestemd op de verwachte toekomstige gebruiksduur, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf 1 januari volgend op het jaar waarop het actief in gebruik is genomen. De afschrijvingstermijnen volgens de lineaire methode bedragen in jaren: Installaties en telefooncentrale Archief en inrichting Uitbreiding werkplekken Overgenomen werkplekken Automatisering

15 jaar 15 jaar 10 jaar 5 jaar 3 jaar

Liquide middelen en overlopende activa Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen. Bestemmingsreserves De bestemmingsreserve is een reserve waaraan door het bestuur een bepaalde bestemming is gegeven. Het gehele bedrag van de bestemmingsreserves aan het einde van het jaar dient zijn onderbouwd met bestuursbesluiten van het algemeen bestuur. Ook kan het bedrag zijn opgenomen in het voorliggende voorstel tot resultaatbestemming. Het resultaat na bestemming is het resterende resultaat na reeds bestemde mutaties in de reserves. Het resultaat na bestemming wordt toegevoegd aan een door het algemeen bestuur genomen besluit voor de bestemming, bij de vaststelling van de jaarrekening. Voorzieningen Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting of het voorzienbare verlies. Vlottende passiva De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten omvatten de resultaten uit dienstverlening aan derden, de inkomsten uit reintegratieactiviteiten en overige opbrengsten. Rijksvergoeding Dit betreft de subsidies van het rijk.

31 maart 2009

5

Afschrijvingen Dit betreft de afschrijvingskosten van de vaste activa. De afschrijvingstermijn bedraagt maximaal de economische levensduur. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdrage omvat de in de gemeenschappelijke regeling overeengekomen bijdrage in het exploitatieresultaat. Lonen en salarissen Hierop worden de loon- en salariskosten van het personeel verantwoord. Onder loon- en salaris-kosten Sociale lasten De sociale lasten betreffen de voor de werknemersverzekeringen verschuldigde werkgeverslasten, en het Dit betreft tevens de aan het boekjaar toe te rekenen ziekengelden. Overige personeelskosten Hierin zijn onder meer begrepen de kosten voor reis-, en verblijfkosten, bedrijfsgeneeskundige zorg en opleidingen. De overige bedrijfskosten worden berekend op basis van historische kosten. Ondersteuning Hierin zijn begrepen de ingehuurde ondersteuning van personeel van de gemeente Waalwijk op gebied van Personeel en organisatie, financiën, facilitaire zaken en documentaire informatievoorziening. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Overige bedrijfskosten Hierin zijn begrepen de kosten voor bestuurs-, huisvestings-, automatiserings-, kantoor-, accountants-, reisen representatiekosten. Ook de kosten voor cliëntenparticipatie en overige uitgaven vallen onder deze post. De kosten zijn verantwoord op basis van historische kosten. Algemene dekkingsmiddelen De algemene dekkingsmiddelen bestaan voornamelijk uit de saldi van financiële baten en lasten. De rentebaten betreffen onder meer de opbrengsten uit andere uitzettingen. De rentelasten bestaan in elk geval uit de rentelast van de vaste schulden en de rekening-courantrente bij debetsaldi.

31 maart 2009

6

4 TOELICHTING OP DE RIJKSMIDDELEN Begroting 2010

Begroting 2009

3.874.000 243.000 4.002.000 115.000 -

3.658.000 2.358.000 4.172.000 1.844.000 -

3.840.995 2.574.717 5.544.368 871.344 -

13.154.000 13.154.000 -

12.521.000 12.521.000 -

13.309.125 13.089.289 219.836

BBZ Ontvangsten Uitgaven Saldo

497.000 497.000 -

476.000 400.000 76.000

291.823 159.722 132.102

IOA Ontvangsten Uitgaven Saldo

745.000 745.000 -

689.000 634.000 55.000

731.093 682.053 49.040

WWV Ontvangsten Uitgaven Saldo

2.000 2.000 -

2.000 2.000 -

2.640 1.980 660

-

131.000

401.637

Werkdeel WWB Ontvangsten budget lopend jaar Overheveling budget voorgaand jaar Uitgaven Overheveling naar volgend jaar Saldo Inkomensdeel WWB Ontvangsten Uitgaven Saldo

Resultaat op rijksmiddelen

Realisatie 2008

Werkdeel WWB Tot en met de vorige begroting presenteerden we WWB budget werkdeel als budget neutraal: lasten zijn gelijk aan baten. Omwille van een beter inzicht maken we vanaf begroting 2009 binnen het werkdeel onderscheid tussen de werkelijke baten en lasten uit exploitatie en de baten en lasten uit overheveling (vanuit vorig jaar en naar volgend jaar). Het gedeelte dat niet wordt gebruikt mag tot op heden ter besteding van het werkdeel worden meegenomen naar het volgende jaar (met een maximum percentage van dat jaarbudget). Andersom mogen tot op zekere hoogte ook budgetten van het komend begrotingsjaar in het lopend jaar worden aangewend. Het totale werkdeel blijft op de begroting budget neutraal. In dit overzicht wordt nog wel een over te hevelen bedrag gepresenteerd, dit betreft de saldering van de tekorten cq overschotten van de ISD gemeenten. In 2008 is deels al een beroep gedaan op het budget 2009 als gevolg van de meeruitgaven over 2008. Voor 2009 betekent dit dat er afspraken moeten worden gemaakt over de besteding van de W-middelen om tekorten in 2009 en later te voorkomen. Het budget voor het werkdeel van het WWB-budget maakt vanaf 2009 deel uit van het Participatiebudget. Jaarlijks stelt het rijk een budget ter beschikking waarvan een deel is bepaald door het werkdeel. Er worden in 2009 nog nadere afspraken gemaakt met de gemeenten over de manier van omgaan met de gelden uit dit fonds.

31 maart 2009

7

Inkomensdeel WWB Het budget WWB inkomensdeel 2010 is licht hoger dan wat werd begroot over 2009. Dit komt omdat de budgetten voor de WWB meerjarig zijn vastgesteld (tot en met 2011) en jaarlijks alleen worden bijgesteld als gevolg van Rijksbeleid en loonontwikkelingen. BBZ Het budget voor BBZ is geoormerkt. De BBZ uitgaven blijven moeilijk voorspelbaar, omdat vooraf niet in te schatten is hoeveel personen een beroep zullen doen op een BBZ voorziening. Ontvangsten bestaan uit een vast budget dat het Rijk toekent, declaraties bij het Rijk, en ontvangsten uit terugbetaalde leningen. IOAW/IOAZ Hier gelden geen bijzonderheden, het betreft een relatief klein bestand wat ook nog redelijk stabiel is. De rijksvergoeding en rijksbudgetten zijn toereikend. Er wordt zelfs nog een deel overgehouden. WWV Er staat nog 1 vordering open en er wordt ongeveer € 2.000 per jaar op afgelost. Van deze aflossing moet 75 procent terugbetaald worden aan het Rijk en 25 procent is voor de ISD. Deze 25 procent wordt gereserveerd totdat de vordering is afgelost.

31 maart 2009

8

5 TOELICHTING OP DE VRIJVAL RESERVE EN VOORZIENING 5.1 Vrijval debiteuren De hoogte van de vrijval van debiteuren is erg incidenteel en niet structureel. Een en ander is afhankelijk van het verloop van de debiteuren en het percentage van oninbaarheid. Het is daarmee ook zeker mogelijk dat zelfs een negatieve vrijval ontstaat die dan onttrokken wordt aan de reserves. Het bedrag dat vrijvalt dan wel onttrokken moet worden aan de reserve inkomensdeel is afhankelijk van drie factoren, te weten, de toe-/afname van het saldo debiteuren, de terugbetaalverplichting aan het Rijk en de voorziening dubieuze debiteuren. Op voorhand is dit niet in te schatten en wordt dit niet meegenomen in de begroting. De uiteindelijke realisatie zal steeds in de jaarrekening worden opgenomen en toegelicht.

31 maart 2009

9

6 PERSONELE LASTEN Algemeen De begroting 2010 is zoveel mogelijk gebaseerd op realisaties 2007 en 2008 en de inzichten in ontwikkeling van de diverse kostensoorten (zie ook Nota van Uitgangspunten Begroting 2010).

Begroting 2010 Loonkosten Loonkosten en sociale lasten Inhuur personeel Totaal Overige personeelskosten Reis- en verblijfkosten Studie/opleiding/congres Ondernemingsraad Bedrijfsarts/arbo maatregelen Advies- en overige personeelskosten Totaal Ondersteuning van gemeente Waalwijk Ondersteuning gemeente Waalwijk Totaal Totaal Generaal

Begroting 2009

Realisatie 2008

2.692.000 562.000 3.254.000

2.673.000 531.000 3.204.000

1.660.299 1.547.810 3.208.109

57.000 44.000 10.000 15.000 148.000 274.000

41.000 43.000 10.000 15.000 143.000 252.000

54.253 35.827 9.640 13.300 323.447 436.466

94.000 94.000

91.000 91.000

85.343 85.343

3.622.000

3.547.000

3.729.918

Loonkosten In het verleden heeft de ISD er bewust voor gekozen een gedeelte van het personeelsbestand op tijdelijke basis in te huren. Op deze manier zouden we beter kunnen inspelen op de veranderende behoefte van de organisatie, en personeel met de nodige kennis en ervaring kunnen binnenhalen om die kennis over te dragen aan ISD-medewerkers. Nadelen ervan zijn echter dat het werken minder effectief gebeurt (telkens overdracht van caseloads bij nieuwe medewerkers) en dat inhuurkrachten duurder zijn dan vaste medewerkers. Daarbij bleek bovendien dat bij dalende klantenaantallen juist díé klanten blijven, die het meest begeleiding nodig hebben. Ofwel, de redenering dat minder klanten automatisch leidt tot minder klantmanagers, gaat niet op. In 2008 heeft de ISD in navolging van ontwikkelingen bij andere sociale diensten in het land ervoor gekozen te gaan werken met gespecialiseerde klantmanagers. Klantmanagers zijn dan óf verantwoordelijk voor de rechtmatigheid van het verstrekken van het inkomen van de klant (inkomensconsulent), óf belast met de klant zo goed en snel mogelijk toeleiden naar werk of participatie (werkcoaches). Dit heeft binnen de ISD geleid tot een beperkte organisatieverandering. Met deze organisatieverandering denkt de ISD zijn klanten beter te kunnen helpen, zodat prestaties van de ISD verder kunnen worden geoptimaliseerd. Ook streeft de ISD ernaar de verhouding vast personeel ten opzichte van inhuurkrachten te vergroten. Hoewel inhuurkrachten nodig zullen blijven in het kader van de benodigde flexibiliteit van de organisatie, zal het aandeel in het totale personeelsbestand kleiner worden dan tot dusverre het geval was. Daarnaast zal inhuur van klantmanagers voor langere termijnen worden afgesproken via first suppliers. De door het bestuur gestelde voorwaarde bij deze organisatieverandering was dat de kosten binnen de eigen begroting van de ISD moesten worden opgevangen en dat personeelskosten niet mogen stijgen als gevolg van de nieuwe organisatiestructuur. Begin 2009 zijn de huidige vaste medewerkers benoemd in hun functie in de vernieuwde organisatie. Direct daarna is begonnen met de werving van de openstaande vacatures. Zolang deze niet zijn ingevuld door vaste krachten, zullen inhuurkrachten op deze functies worden ingezet. Bij het opstellen van de begroting 2009 was er van uit gegaan dat het project Klantmanagement, het project dat moet leiden naar de organisatieverandering, eind 2008 kon worden afgerond. Dit is ook gerealiseerd.

31 maart 2009

10

Bij de begroting 2010 is ermee rekening gehouden dat de gevolgen van de organisatieverandering en de invulling van vacatures in grote mate wordt afgewikkeld in 2009. In de begroting wordt dit tot uitdrukking gebracht doordat de kosten van inhuur tussen 2008 en 2010 afnemen, terwijl de loonkosten van vast personeel toenemen. De kosten voor inhuurkrachten in 2008 waren hoog, omdat in afwachting van de afloop van het project Klantmanagement, ook geen nieuwe vaste krachten konden worden aangenomen. Bij ontstane vacatures moesten nieuwe inhuurkrachten tijdelijk worden ingezet. Ten opzichte van de begroting 2009 zijn de loonkosten voor 2009 structureel verminderd met€ 84.000. Dit is het gevolg van de overheveling van taken van de ISD naar de zorgloketten (1,6 fte), die met ingang van 2009 ook hebben geleid tot een vermindering van de gemeentelijke bijdragen ter hoogte van ditzelfde bedrag. In de begroting voor 2010 is deze vermindering van loonkosten (en van gemeentelijke bijdrage) verwerkt. In 2008 is een deel van de personeelskosten (te weten dat deel dat het personeel besteedde aan reintegratieactiviteiten voor zover deze als niet-wettelijke taken kunnen worden beschouwd) ten laste gebracht van het werkdeel van de WWB. Daardoor zijn de de loonkosten over 2008 achteraf verminderd met circa € 420.000. Dit is een onzekere factor voor de toekomst, omdat deze regeling niet structureel is en jaarlijks kan worden aangepast of zelfs worden afgeschaft, afhankelijk van de ontwikkelingen op het w-deel en de inzichten op het Ministerie en bij accountants. Daarbij is het tevens onzeker in hoeverre er ruimte zal bestaan binnen het w-deel om dit ook in de toekomst mogelijk te maken. Wij begroten de apparaatskosten die met deze activiteiten gemoeid zijn dan ook vooralsnog op de apparaatskosten, en monitoren in bestuursrapportages de kosten die intern voor re-integratieactiviteiten gemaakt worden. De totale personeelskosten stijgen alleen met de inflatie mee. Overige personeelskosten In 2008 bleven de kosten voor studie/opleiding/congres nog achter bij de begroting. Dit werd mede veroorzaakt doordat pas in 2008 een start is gemaakt met een personeelsbeleidsplan dat nog verder uitgewerkt gaat worden voor wat betreft het personeelsontwikkelingsplan. Hierdoor zullen de kosten in 2009 hoger zijn dan in 2008, naar verwachting zal deze verhoging ook doorwerken in 2010 en volgende jaren. Binnen de advies- en overige personeelskosten is de post externe advieskosten de grootste component. Dit is een moeilijk te begroten post, omdat afhankelijk van diverse ontwikkelingen en de hoeveelheid daarvan, wisselende expertise moet worden ingehuurd. De totale overige personeelskosten waren in 2008 hoog vanwege gemaakte kosten voor de organisatie aanpassing, het opstellen van het meerjarenbeleidsplan, onderzoek naar automatiseringskosten, klanttevredenheidsonderzoek, en het opstellen van een informatiebeleidsplan.

Ondersteuning van de gemeente Waalwijk Er zijn geen noemenswaardige afwijkingen op deze post. Hierop is alleen de indexering toegepast.

31 maart 2009

11

7 KAPITAALLASTEN

Afschrijving Totaal

Begroting 2010 29.000

Begroting 2009 29.000

Realisatie 2008 33.903

Toelichting op de kapitaallasten Begroting 2010 Afschrijving alarm technnische installaties archief wanden werkplekken telefoon couverteermachine Totaal

500 1.500 3.500 600 20.000 700 2.200 29.000

Begroting 2009 500 1.500 3.500 600 19.600 700 2.200 28.600

Realisatie 2008 500 1.500 8.800 600 19.600 700 2.200 33.900

De cijfers in dit overzicht zijn afgerond op honderdtallen omdat het inzicht anders verloren gaat. In 2009 is de afschrijving eenmalig hoger in verband met de vervanging van een tweetal archiefkasten. De oude zijn versneld afgeschreven.

31 maart 2009

12

8 OVERIGE BEDRIJFSKOSTEN

Overige bedrijfskosten lasten bedrijfsvoering Kosten bestuur Huisvestingskosten Automatiseringskosten Kantoorkosten Bankkosten Accountantskosten Reis- en representatiekosten Klantenraad Kosten BVG vorming Voorlichting soc voorzieningen Sociale recherche Commissie bezwaar/beroep soc.voorz Kosten invordering Griffierechten/proceskosten Advieskosten (Argonaut) Ioaz kosten onderzoek Onvoorziene baten en lasten Totaal lasten bedrijfsvoering

Begroting 2010

3.000 432.000 606.000 153.000 25.000 22.000 3.000 72.000 178.000 9.000 5.000 6.000 15.000 5.000 76.000 1.610.000

Begroting 2009

3.000 426.000 707.000 150.000 10.000 40.000 22.000 3.000 71.000 175.000 9.000 5.000 6.000 15.000 5.000 10.000 1.657.000

Realisatie 2008

365.539 628.020 136.163 25.585 26.674 2.505 16.438 51.095 152.092 7.000 1.016 10.845 10.414 3.369 88.956 1.525.711

Bijzonderheden worden toegelicht: Automatiseringskosten Dit betreft de bijdrage aan de gemeente Heusden voor automatisering. Daarnaast zijn er bijkomende kosten voor de ISD ten aanzien van cursussen/instructie op automatiseringsgebied (nieuwe modules/functionaliteiten/wetswijzigingen) voor diverse medewerkers. In 2008 zijn de kosten van automatisering nagenoeg uitgekomen op het begrote bedrag. In het verleden zijn er problemen geweest om de daadwerkelijke kosten op deze begrotingspost goed in te schatten. Nu kunnen we stellen dat dit goed onder controle is, hoewel fluctuaties altijd op kunnen blijven treden bijvoorbeeld als gevolg van ontwikkelingen op ict-gebied en rijksbeleid, waarop de ISD geen invloed heeft. Dat kan leiden tot verplicht aanschaffen van nieuwe software of nieuwe releases van bestaande software. In 2009 ontwikkelt de ISD een informatiebeleidsplan, om de aanwezige informatiestructuur in beeld te brengen en ontwikkelingen te signaleren, teneinde zo goed mogelijk voorbereid te zijn op die ontwikkelingen.. In 2008 heeft bovendien een evaluatie van het automatiseringscontract met de gemeente Heusden plaatsgevonden. Deze evaluatie heeft ertoe geleid dat de kosten voor ondersteuning vanuit de gemeente Heusden ten aanzien van de automatisering vanaf 2009 naar beneden kunnen worden bijgesteld. Het gaat om een bedrag van ongeveer € 40.000. Voor de begroting 2010 betekent dit dat het begrotingsbedrag voor automatisering, na twee jaar indexering, wordt vastgesteld op (€ 628.000 -/- 40.000 *1,5% *1,5%=) € 606.000. Onvoorzien De post onvoorzien moet op basis van BBV voorschriften worden opgenomen in de begroting. In de jaarrekening over 2008 wordt toegelicht hoe voor 2008 werd uitgekomen op zo'n€ 89.000. Voornaamste oorzaken zijn de voorzieningen voor personele zaken als gevolg van de afwikkeling van de organisatie verandering van de ISD. In 2010 houden we een bedrag aan als voorziening ongeveer gelijk aan de realisatie van 2008.

31 maart 2009

13

9 BATEN BEDRIJFSVOERING Begroting 2010 baten bedrijfsvoering rentebaten Gemeentelijke bijdragen Gemeente Heusden Gemeente Loon op Zand Gemeente Waalwijk Storting uit het I-deel Totaal gemeentelijke bijdragen

Begroting 2009

Realisatie 2008

123.000

121.000

243.111

1.923.000 914.000 2.301.000 5.138.000

1.949.000 863.000 2.300.000 5.112.000

1.826.173 845.228 2.214.367 4.885.768

Rentebaten De rentebaten zijn ten opzichte van de realisatie over 2008 naar beneden bijgesteld. In 2008 bedroeg het gemiddeld over het jaar uitstaande rekeningsaldo ca. € 7,1 miljoen. Voor 2009 verwachten we een gemiddeld uitstaand rekeningsaldo van ca. € 3,5 miljoen. Dit is het gevolg van de in 2008 verhoogde inzet op re-integratieactiviteiten, die ten laste komen van het budget W-deel van de WWB. Dit budget maakt deel uit van het uitstaand rekeningsaldo, dat daarmee fors is afgenomen. We verwachten dat door de volledige benutting van de middelen voor het W-deel het gemiddeld uitstaand rekeningsaldo rond dat niveau blijft. Gemeentelijke bijdrage De gemeentelijke bijdragen voor 2009 zijn inmiddels met € 84.000 verlaagd ten opzichte van het bedrag dat in de begroting 2009 nog werd genoemd (€ 5.028.000 in plaats van € 5.112.000). Dit is het gevolg van de overheveling van taken van de ISD naar de zorgloketten. Hierdoor heeft de ISD minder personeelskosten (1,6 fte), en wordt de gemeentelijke bijdrage vanaf 2009 structureel verlaagd. In de begrote gemeentelijke bijdrage voor 2010 is hiermee reeds rekening gehouden. Inwoners

Heusden Loon op Zand Waalwijk

43.100 22.900 45.750 111.750

Bijdrage obv Uitkeringen Bijdrage obv Bijdrage inwoners uitkeringsge totaal rechtigden 990.818 526.444 1.051.738 2.569.000

407 143 530 1.080

968.132 340.155 1.260.713 2.569.000

1.958.950 866.598 2.312.451 5.138.000

Voor de vaststelling van de gemeentelijke bijdragen is vanaf het jaar 2007 een nieuwe verdeelsleutel afgesproken: 50% van de bedrijfslasten worden verdeeld naar het aantal inwoners per gemeente op 1 januari van het jaar, en 50% wordt verdeeld naar het aantal uitkeringsgerechtigden per gemeente op 1 januari. Voor het begrotingsjaar 2010 is uitgegaan van de vastgestelde nota van uitgangspunten 2010.

31 maart 2009

14

10 MEERJARENBEGROTING Meerjarenbegroting 2010-2013

Rijksmiddelen WWB Werkdeel WWB Werkdeel jaarlijkse mutatie overheveling WWB Inkomensdeel IOAW/IOAZ WWV Resultaat rijksmiddelen Bedrijfslasten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Rentebaten Gemeentelijke bijdragen Resultaat bedrijfslasten

Reserves Apparaat Vakantiegeld WWB inkomensdeel Vordering uitkeringsadministratie WWV Mutaties reserves

Rijksmiddelen WWB Werkdeel WWB Werkdeel jaarlijkse mutatie overheveling WWB Inkomensdeel BBZ IOAW/IOAZ/BBZ Resultaat rijksmiddelen Bedrijfslasten Personele kosten Afschrijvingen op materiele vaste activa Overige bedrijfskosten Rentebaten Gemeentelijke bijdragen Resultaat bedrijfslasten

Reserves Apparaat Vakantiegeld WWB inkomensdeel Vordering uitkeringsadministratie WWV Mutaties reserves

31 maart 2009

Begroting 2010 Lasten Baten 4.002.000 3.874.000 115.000 243.000 13.154.000 13.154.000 1.242.000 1.242.000 2.000 2.000 -

3.622.000 29.000 1.610.000

Begroting 2011 Lasten Baten 3.989.000 3.874.000 115.000 13.445.000 13.445.000 1.242.000 1.242.000 2.000 2.000 -

3.713.000 29.000 1.624.000 123.000 5.138.000 -

1-jan 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000

31-dec 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000 -

Begroting 2012 Lasten Baten 3.874.000 3.874.000 13.646.650 13.646.650 1.242.000 1.242.000 2.000 2.000 3.806.000 29.000 1.648.000

113.000 5.253.000 -

1-jan 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000

Begroting 2013 Lasten Baten 3.874.000 3.874.000 13.851.300 13.851.300 1.242.000 1.242.000 2.000 2.000 3.901.000 29.000 1.673.000

113.000 5.370.000 -

1-jan 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000

15

31-dec 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000 -

31-dec 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000 -

113.000 5.490.000 -

1-jan 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000

31-dec 663.015 80.000 1.905.600 704.000 2.000 -

Rijksmiddelen De budgetten van 2010 en volgende jaren zijn op basis van de laatst bekende cijfers van het Ministerie, de ontwikkeling van de lasten zoals aangegeven in de nota van uitgangspunten. In deze begroting gaan we er van uit dat het budget WWB-inkomensdeel gelijk blijft en dat het klantenbestand op een dusdanig niveau ligt dat deze middelen toereikend zijn. Hierin lopen we een fors risico (zie risicoparagraaf). Voor het werkdeel van het WWB-budget geldt op dit moment nog dat maximaal 75% van het toegekende jaarbudget mag worden overgeheveld naar het volgend jaar. Niet duidelijk is of dat zo blijft, mede omdat het werkdeel vanaf 2009 onderdeel uitmaakt van het participatie budget. Over hoe we omgaan met dit budget moeten nog nadere afspraken worden gemaakt met de gemeenten. In deze begroting gaan we nog uit van de bestaande situatie. We verwachten dat we vanaf 2010 budgettair neutraal blijven. Het overschot uit voorgaande jaren zal dan volledig ingezet zijn. Bedrijfsvoering Voor de ontwikkeling van de baten en lasten wordt uitgegaan van de nota van uitgangspunten begroting 2010. Reserves De reserve apparaat is om eventuele fricties in het apparaat op te vangen. Conform het gestelde in de Gemeenschappelijke Regeling is het toegestaan maximaal 10 procent van de apparaatskosten per jaar aan deze reserve toe te voegen, met een maximale reserve van 15 procent van de apparaatskosten. Het risico dat hierboven bij de Rijksmiddelen werd genoemd rond de toereikendheid van de budgetten geldt ook voor de omvang van de reserve inkomensdeel. Deze is gesteld op 15% van het jaarbudget. De reserve vakantiegeld wordt jaarlijks aangepast aan de realiteit. De reserve vorderingen uitkeringsadministratie bedraagt, conform advies van de accountant, 40% van de netto debiteuren (debiteurensaldo gecorrigeerd voor dubieuze debiteuren en voor terugbetalingsverplichting aan het Rijk). Voorzieningen Vanaf 2008 zijn er door de BBV andere eisen gesteld voor het vormen van een voorziening. Het gevolg hiervan is dat de ISD nog maar twee voorzieningen heeft. De ene heeft een direct verband met de debiteuren en wordt als zodanig aan de debetzijde van de balans gepresenteerd en toegelicht. De andere is de voorziening personeelslasten.

31 maart 2009

16

11 RISICOPARAGRAAF Budgetten WWB De budgetten voor de WWB, voor het werkdeel en het inkomensdeel, worden vanaf begrotingsjaar 2008 voor meerdere jaren voorlopig vastgesteld. Aanpassingen zijn nog wel mogelijk, op grond van rijksbeleid of als gevolg van loon- en prijsontwikkelingen. Voor de verdeling van het werkdeel van de WWB is er een overgangsregeling tot 2011. De budgetten zijn gebaseerd op het aandeel in het macrobudget van de oude IDLW en WIW regelingen. Taak is om in deze overgangsperiode de omvang van de uitgaven gesubsidieerde banen af te bouwen. Uiteindelijk zal de verdeling van het werkdeel niet meer plaatsvinden op basis van historie, maar naar objectieve normen. Tevens is per 1 januari 2009 een Participatiefonds gevormd, waarin naast de WWB-werkdeel gelden ook inburgeringsgelden en gelden voor volwasseneneducatie worden gebundeld. In de nota van uitgangspunten en de begroting gaat de ISD ervan uit dat het klantenbestand zich dusdanig ontwikkelt dat de uitkeringen kunnen worden gefinancierd met de rijksmiddelen. Het risico dat deze norm niet gehaald wordt is zeker aanwezig. De huidige economische crisis kan leiden tot een forse toename van het aantal klanten. Of, en zo ja, in welke mate en per wanneer, het macro-budget wordt aangepast naar aanleiding van deze crisis is niet zeker. Het risico bestaat echter dat deze eventuele aanpassing niet voldoende zal blijken te zijn om de hogere kosten te dekken. Meerjarenbudgetten voor de periode na 2011 worden later vastgesteld. Het mag niet uitgesloten worden geacht, dat deze budgetten opnieuw lager zullen gaan uitvallen Automatisering Ten aanzien van de kostenpost automatisering kan vermeld worden dat deze kosten nogal kunnen fluctueren omdat bijvoorbeeld vooraf niet bekend is hoe vaak wijzigingen in software plaatsvinden mede omdat beslissingen van uit de overheid vaak gevolgen hebben voor deze pakketten. Ook is er afhankelijkheid van aanpassingen door de leverancier (updates/upgrades) en zelfs vervanging van (onderdelen) van een pakket.

31 maart 2009

17

12 WEERSTANDSVERMOGEN Bedrijfsvoering Voor de bedrijfsvoering ging de ISD Midden-Langstraat meerjarenverplichtingen aan. Het gaat hierbij om de huisvesting, de automatisering, de servicekosten en dienstverlening. Deze overeenkomsten zijn afgesloten met gemeente Heusden en Waalwijk. De ISD Midden-Langstraat bouwde in de loop van het bestaan Eigen Vermogen op. Het overschot op de apparaatskosten is in een reserve gestort voor de apparaatskosten. Eventuele tekorten in de bedrijfsvoering kunnen hieruit worden gedekt. Als deze reserve niet toereikend is, vullen de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk dit aan. Dit gebeurt op basis van de gemeenschappelijke regeling. Tekorten aanvullen De uitkeringslasten worden voldaan uit het inkomensdeel van het WWB budget van het rijk. Als dit budget niet toereikend is, dient de ISD Midden-Langstraat dit te betalen uit de eigen middelen. Het tekort groter dan 10 procent van het inkomensbudget kan worden aangevuld door het rijk. De ISD Midden-Langstraat loopt hier dus een aanzienlijk risico. In de afgelopen jaren is daarom het overschot op het inkomensdeel gereserveerd voor egalisatie van eventuele toekomstige tekorten. Op grond van de gemeenschappelijke regeling draaien de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk op voor een eventueel tekort op dit gebied. IOAW, IOAZ en Bbz Voor de IOAW, IOAZ en Bbz geldt dat het rijk 75 procent van de uitkeringslasten vergoedt. Voor de overige 25 procent is een vast budget toegekend. Als dit budget niet voldoende is voor de betaling van de 25 procent, dan moet de ISD Midden-Langstraat dit bedrag uit eigen middelen bijpassen. De overschotten van voorgaande jaren zijn gereserveerd om eventuele tekorten in de toekomst te voldoen. Als dit niet toereikend is, worden de tekorten verhaald op de gemeenten. Sluitende begroting De ISD Midden-Langstraat stelt elk jaar een sluitende begroting op. Het rijk financiert de rijksmiddelen elke maand. Dit gebeurt door middel van bevoorschotting. De gemeenten financieren de apparaatskosten voor. Hierdoor is het financieringsrisico minimaal. De ISD Midden-Langstraat heeft geen schulden door middel van geldleningen. Ook hier wordt geen financieringsrisico gelopen. De ISD Midden-Langstraat heeft geen verbonden partijen waarin ze een bestuurlijk en een financieel belang heeft.

31 maart 2009

18

13 WOORDENLIJST

AB AKW ANW AOW AWB BBV BBZ College CWI

DB IC I-deel

ID

IOAW

IOAZ

ISD

KOPV MOSA NUGGER NWW- ers RAU REA

REKO SLA SNO

31 maart 2009

Algemeen bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegeen één raadslid uit elke ISD-gemeente. Algemene kinderbijslagwet Algemene nabestaandenwet Algemene ouderdomswet Algemene wet bestuursrecht Besluit Begroting en Verantwoording Bijstandsbesluit zelfstandigen Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen Het college van burgemeester en wethouders Centrum voor Werk en Inkomen. Evenals de ISD Midden-Langstraat gehuisvest in het BVG De Schoenhoorn te Waalwijk Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit een collegelid uit iedere ISD-gemeente. Interne controle. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden. In- en doorstroomregeling. Deze regeling voor gesubsidieerde arbeid is per 1 januari 2004 opgegaan in de Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers die geen recht meer hebben op een WW-uitkering. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte Een inkomensvoorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Kinderopvang regeling Monitor scholing en activering. Niet-uitkeringsgerechtigde die voor ondersteuning bij reïntegratie een beroep kan doen op gemeentelijke ondersteuning (ISD) Niet werkenden werkzoekenden, die ingeschrevenzijn bij het CWI. Regeling administratieve uitvoeringsvoorschriften. Re-integratie arbeidsongeschikten. Biedt voorzieningen ter bevordering van de reïntegratie van arbeidsgehandicapten. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het CWI, het UWV en de WML deel. Service Level Agreement. Een overeenkomst met betrekking tot dienstverleningsaspecten. Samenwerkingsniveauovereenkomst. Afspraken rondom de samenwerking tussen de ISD en het CWI.

19

SRG

SUWI

SZW TSIO TW

UWV W-deel

WAO WBK WI WIA WIK WIN WIW

WML

WMO

WSW

WW WWB

WWV

31 maart 2009

Statistiek re-integratie gemeenten. Verzameling van informatie voor de ondersteuning van landelijke beleidsinformatie Structuur Uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen. In deze wet zijn o.a. bevoegdheden en verantwoordelijkheden van CWI, UWV en SVB en Raad voor werk en inkomen opgenomen. Sociale Zaken en Werkgelegenheid Tijdelijke stimuleringsregeling Intensivering Opsporing en controle ABW Toeslagenwet. Via deze wet wordt een sociale verzekeringsuitkering in bepaalde gevallen aangevuld tot het relevante sociale minimum. Tot 2006 kent de wet een maximering, waardoor aanvulling met een gemeentelijke uitkering vaak nodig is. Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen Belast met de uitvoering van WW, WIA, Wajong Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van reintegratieactiviteiten met inbegrip van de bekostiging van de oude gesubsidieerde arbeid (voormalige WIW- en ID- regeling). Het budget wordt beschikbaar gesteld door het Rijk en is niet vrij inzetbaar. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering Wet basisvoorziening kinderopvang. Wet inburgering nieuwkomers Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen Wet inkomensvoorziening kunstenaars Tijdelijke inkomensvoorziening voor kunstenaars Wet inburgering nieuwkomers Wet inschakeling werkzoekenden. Op basis van deze wet was het tot 1 januari 2004 mogelijk voorzieningen te treffen voor langdurig werklozen. De wet is op 1 januari 2004 opgegaan in de Wet Werk en Bijstand Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten MiddenLangstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de WSW. Tevens uitvoerder van WWB-voorzieningen. Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Trad op 1-1-2006 in werking. Wordt uitgevoerd door de gemeenten die organisatorisch, financieel en beleidsmatig invulling gaan geven aan zorg en ondersteuning van burgers. Wet Sociale Werkvoorziening Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid Wet werk en bijstand Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening. Wet Werkloosheids voorziening

20

‘BLIJVEN MEEDOEN MOGELIJK MAKEN’

Beleidsplan 2010 ISD Midden-Langstraat

INHOUD INLEIDING ..................................................................................................... 3

1. WAT GAAN WE DOEN IN 2010? .................................................................... 4 2. DE ISD EN ZIJN OMGEVING ......................................................................... 6 2.1 Missie en visie........................................................................................................... 6 2.2. Economisch beeld 2010........................................................................................... 6 2.3 Bestandsontwikkeling ............................................................................................... 7 2.4 Onze klanten............................................................................................................ 7 2.5. Landelijke ontwikkelingen werkdeel......................................................................... 8 2.6 Ketenontwikkelingen ................................................................................................. 9 2.7. Landelijke ontwikkelingen inkomen ......................................................................... 9 2.8 Bestuurlijk akkoord.................................................................................................. 10 2.9 Conclusie ................................................................................................................ 11 3. DE BELEIDSKEUZES .................................................................................. 12 3.1. de ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB .................................................. 12 3.2. De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid .............................................. 14 3.3. De ISD als motor voor participatie ......................................................................... 15 4. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN .............................................. 17

'Meedoen mogelijk maken' Beleidsplan 2010 ISD Midden-Langstraat Pagina 2 van 17

INLEIDING

In onze eerdere beleidsdocumenten hebben wij ons aangesloten bij de participatiedoelstellingen van het kabinet. Door de economische recessie is het realiseren van die doelstellingen uit het bestuurlijk akkoord niet langer reëel. Een toenemend aantal personen doet inmiddels een beroep op de ISD Midden-Langstraat voor ondersteuning op het terrein van re-integratie, participatie en inkomenswaarborg. Deze toename zal zich naar verwachting ook in 2010 blijven voordoen. Juist op het moment dat het werkbudget fors onder druk staat en reserves in beperkte mate aanwezig zijn, staan we met gemeenten, ketenpartners en werkgevers voor de uitdaging de groei van de werkloosheid en het weglekken van kennis te beperken. Door onorthodox te denken en te handelen, in te zetten op van werk naar werkarrangementen, jongeren een scholings- en of werkaanbod te doen, stages en werkervaringsplaatsen te creëren en vakmanschap te behouden. Daarnaast blijft voor ons belangrijk om klanten die al langer in ons bestand zitten zo goed mogelijk voor te bereiden op de arbeidsmarkt voor het moment waarop de match met de vraag op de arbeidsmarkt wèl gemaakt kan worden. In dit plan leest u meer over onze voornemens op hoofdlijnen voor 2010. We hebben hierbij niet de pretentie een vastgekaderde koers voor 2010 uitgezet te hebben. Als de situatie daarom vraagt, kan het immers nodig zijn doelen en prioriteiten bij te stellen. Ultimo 2009 zal het beleidsplan worden geactualiseerd.


1. WAT GAAN WE DOEN IN 2010? Om in het kort duidelijkheid te geven over onze plannen vindt u in dit hoofdstuk aangestipt, waarop onze ambities zich richten. Verderop in dit plan treft u uitgebreidere informatie aan. Meetbaar klantgericht  Het KTO herhalen we in 2010. De inzet is een score van 7,5. Nog belangrijker is echter het wegnemen c.q. voorkomen van kritiekpunten.  Kritiekpunten worden door middel van een verbeterplan in samenwerking met de klantenraad onderhanden genomen.  Voor specifieke projecten zullen wij via klantenpanels vragen hoe onze specifieke dienstverlening wordt ervaren.  In 2010 werken we op basis van een geactualiseerd handhavingsbeleidsplan en controleplan. Meetbaar resultaatgericht  Voor jongeren zetten we in op een sluitende aanpak, gericht op het behalen van een startkwalificatie c.q. het opdoen van werkervaring en duurzame arbeidsinschakeling. Dit geldt zowel voor schoolverlaters als voor personen die ontslagen zijn of met ontslag bedreigd worden. Dit alles in goede samenwerking met RMC, ROC en andere ketenpartners.  In 2010 wordt terughoudend omgegaan met het realiseren van nieuwe detacheringen.  Nuggers en Anw-ers worden niet aangemerkt als een prioritaire doelgroep.  Gerichte aandacht geven wij aan de toepassing van het Bbz en de mogelijkheden voor startende ondernemers.  Onnodige instroom in de WWB voorkomen we door zo mogelijk het participatiebudget ook in te zetten voor de ondersteuning van ontslagbedreigden van werk naar werk.  De ruimte die het Participatiebudget biedt, zouden we graag willen benutten door dit budget ook in te zetten voor ondersteuning van re-integratie van personen buiten de woongemeente, maar wel binnen de gemeenten die deel uitmaken van de gemeenschappelijke regeling ISD Midden-Langstraat.

Meetbaar samenwerkingsgericht  Integrale werkgeversbenadering met voor werkgevers uit iedere gemeente in de Midden-Langstraat één herkenbaar aanspreekpunt bij het Werkplein MiddenLangstraat.  Gespecialiseerde werkgeversbenadering voor de 3 bedrijfssectoren (zorg, metaal en transport/logistiek of detailhandel). Sectoren die voor de samenwerkende organisaties het meeste perspectief bieden.  Jaarlijks wordt een ketenjaarplan opgesteld.  Per kwartaal verschijnen er ketenrapportages.  Het percentuele aandeel op de vacaturemarkt wordt verhoogd, waarbij accountmanagers zich eveneens richten op het binnenhalen van stages/leerbanen.  De tevredenheid van de geboden dienstverlening wordt jaarlijks gemeten  Klantenparticipatie wordt vorm gegeven. Meetbaar participatiegericht  In 2010 hebben we onze klanten geplaatst op de participatieladder.  Wij hebben een sociale kaart ontwikkeld.


 Wij hebben kennis genomen van de ideeën van de gemeenten met betrekking tot de eventuele strategische keuzes rondom het Participatiebudget en stemmen onze dienstverlening daarop af.  Initiatieven van gemeenten op het terrein van activering (zoals de DC's in Heusden) waarbij eveneens sprake is van re-integratieaspecten ondersteunen we met de inzet van onze re-integratiemiddelen.


2. DE ISD

EN ZIJN OMGEVING

Met de invoering van de WWB is een grotere financiële verantwoordelijkheid bij de gemeenten neergelegd. Een juiste doelmatige en rechtmatige uitvoering, waarbij de klant centraal staat, is van belang. Kennis van de klant, de arbeidsmarkt, de eigen organisatie en haar omgeving is hiervoor vereist. Op hoofdlijnen lichten we deze factoren in dit hoofdstuk verder toe.

2.1 Missie en visie De gemeenten hebben de WWB ‘uitbesteed’ aan de ISD. Als paraplu hangt hier een Gemeenschappelijk Regeling boven. Hierin zijn onder meer onze taken en bevoegdheden vastgelegd. ‘De ISD zorgt voor het verkrijgen van een zelfstandige bestaansvoorziening van zijn klanten, en activeert klanten tot maatschappelijke participatie. Daarnaast zorgt de dienst voor een rechtmatige, klantgerichte en efficiënte uitvoering van de Wet werk en bijstand en daaraan gerelateerde wetten en regelingen.’

Dit is de missie van de ISD zoals deze in de gemeenschappelijke regeling staat. Wij vinden dat iedere burger naar vermogen moet kunnen meedoen in de samenleving. Werk is dé manier om je steentje bij te dragen. De ISD gaat hierbij uit van kansen, mogelijkheden en talenten van mensen. Ook hanteren wij het uitgangspunt dat iedereen graag een bijdrage wil leveren aan de samenleving. 2.2. Economisch beeld 2010 De Nederlandse economie is in een recessie beland. De vooruitzichten zijn in recordtempo verslechterd en de verwachting is dat in 2009 en 2010 nog geen sprake kan zijn van een herstel. Er is een einde gekomen aan een periode van sterke werkgelegenheidsgroei en krapte op de arbeidsmarkt. In 2010 neemt de werkgelegenheid af met 6%. Bij de overheid en vooral bij de zorg stijgt de werkgelegenheid wel, waardoor de klap enigszins gedempt wordt. Een economische neergang treft vaak als eerste groepen die het al relatief moeilijk hebben op de arbeidsmarkt, zoals jongeren, laagopgeleiden en allochtonen. Flexkrachten worden doorgaans als eerste getroffen. Er worden minder uitzendkrachten ingehuurd en contracten van tijdelijke arbeidskrachten worden vaak niet verlengd. In de martksector heeft ongeveer 15% een flexcontract. Bij de overheid, zorg en onderwijs is dat 8%. Werknemers met een flexibel arbeidscontract zijn relatief vaak jong, laagopgeleid en allochtoon. Vaak zijn dit ook mannen. Ook werknemers met een permanent contract zullen als gevolg van gedwongen ontslagen werkloos worden. Vaak gaat het dan ook om laagopgeleiden en mannen. Omdat de zorg en in mindere mate de overheid en het onderwijs blijven groeien zullen naar verwachting vrouwen en hoogopgeleiden met een permanent arbeidscontract relatief minder zwaar worden getroffen. Werkgelegenheid Midden-Langstraat1 De sectoren met de meeste werkgelegenheid zijn industrie, detailhandel, gezondheidszorg, groothandel, zakelijke dienstverlening en bouwnijverheid met circa 70% van de werkgelegenheid. Met 9.400 werknemers springt de industrie er uit. Verder

1

Bron: Arbeidsmarktschets Midden-Brabant UWV WERKbedrijf


zijn onderwijs, vervoer, opslag en communicatie, recreatie en horeca voor de regio relevante beroepssectoren. Met betrekking tot de vacatureontwikkeling in 2010 zijn er nu geen groeiprognoses beschikbaar. De grootste sectoren in de Midden-Langstraat detailhandel, zakelijke dienstverlening en industrie zijn conjunctuurgevoelig.

2.3 Bestandsontwikkeling De afgelopen jaren hebben nogal wat uitkeringsgerechtigden een plaats kunnen vinden op de arbeidsmarkt. In dat opzicht is de ontwikkeling in deze regio bovengemiddeld positief. De bestandsafname ligt bij middelgrote gemeenten, waartoe Heusden en Waalwijk behoren, over de periode 2004 tot en met 2008 op gemiddeld 20%. Bij de kleine gemeenten, waaronder Loon op Zand, op18%. De Middenlangstraatse gemeenten kennen een afname van het WWB-bestand van respectievelijk 30, 15 en 25%. De verwachting is dat deze 'winst' in 2009 en 2010 weer ingeleverd wordt. Het gemiddelde niveau van de werkloosheid stijgt van 3,9% naar 5,5% in 2009 en 8,75% in 20102. Daarmee gaat de werkloosheid gemeten in personen een recordhoogte bereiken van 675.000. Door een toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt (flexkrachten en ZZP-ers) is het aantal werkzoekenden vanaf november 2008 snel gaan oplopen. Ook gemeenten ervaren al een stijging van het aantal aanvragen. Kijkend naar 2010 loopt het aantal WWen WWB-uitkeringen naar verwachting op tot respectievelijk 275.000 en 315.000. Dit betreft jaargemiddelden, wat betekent dat het niveau eind 2010 waarschijnlijk hoger ligt dan deze aantallen. Vooral voor de WWB geldt dat de oploop na 2010 nog verder zal doorzetten.

2.4 Onze klanten Door de forse afroming van het uitkeringsbestand in de achterliggende jaren, is het zittende bestand verhard. Enkele kenmerken:  De leeftijdsopbouw is zodanig dat 51% een leeftijd heeft tussen 45 en 65 jaar, een derde is tussen de 25 en 44 jaar en slechts 3% bestaat uit jongeren onder de 23 jaar. Het aandeel 65-plussers bedraagt 11%.  Van alle 65-minners heeft 21% een ontheffing van de arbeidsplicht.  Circa 9% heeft een betrekkelijk korte afstand tot de arbeidsmarkt.  Bijna 70% heeft een erg grote afstand tot de arbeidsmarkt en is daarom in 2009 en 2010 geen reëel aanbod voor die markt. De verhoogde instroom met schoolverlaters en personen met een recente werkervaring, zal een ander beeld van het bestand te zien geven. Directe bemiddeling, scholing of omscholing al dan niet in combinatie met werk zullen ingezet moeten worden om de nieuwe instroom geschikt te maken voor de arbeidsmarkt. Een doelgerichte aanpak van de jongeren staat voorop om te voorkomen dat deze categorie te lang buitenspel blijft staan met alle gevolgen van dien. Daarnaast zal er een evenwichtige aanpak moeten blijven voor de personen die op activering aangewezen zijn. De ISD heeft haar klanten ingedeeld aan de hand van de profielen bemiddeling, arbeidsactivering, tijdelijke rust, maatschappelijke participatie zorg en rust. Hierin komt

2

CPB Centraal Economisch Plan EP van 17 maart 2009


verandering. Voor 1 juli 2009 wordt het zittende bestand ingedeeld overeenkomstig de landelijke SRG-systematiek. De SRG levert per persoon informatie op  De aanwezigheid van een aanbod, en het tijdstip daarvan;  De inzet van een of meer voorzieningen, waarbij o.a. de inzet van loonkostensubsidies en participatieplaatsen onderscheiden wordt;  Het tijdstip waarop de gemeentelijke re-integratie-inspanningen worden beëindigd en de reden daarvan;  De re-integratiepositie aan het begin en einde van een traject. Deze kenmerken richten zich vooral op re-integratie en zeggen onvoldoende over participatie. Deze registratie willen we ook bewerkstelligen door voor 1 januari 2010 de SRG uit te breiden, zodanig dat er een participatieladder ontstaat. Dit maakt het mogelijk om bijpassende instrumenten te koppelen aan elk trede op die ladder. 2.5. Landelijke ontwikkelingen werkdeel De volgende ontwikkelingen zijn van belang voor de ISD als het gaat om re-integratie en participatie in 2010. Participatiebudget Vanaf 1 januari 2009 zijn de geldstromen voor volwasseneneducatie, inburgering en reintegratie samengevoegd in het Participatiebudget. Dit budget kan ingezet worden voor:  Bijstandsgerechtigden of Nuggers, met inbegrip van 16- en 17-jarigen die ontheven zijn van de kwalificatieplicht of hieraan al voldaan hebben. Het kan ook ingezet worden voor jongeren van 16 of 17 jaar voor wie schooluitval dreigt, maar die door een leerwerktraject alsnog een startkwalificatie kunnen behalen.  Burgers die verplicht of vrijwillig moeten inburgeren.  Mensen die nog onvoldoende opgeleid zijn om maatschappelijk te participeren. Een gecombineerd aanbod wordt hierdoor mogelijk. Dit is ook een belangrijk facet uit het Deltaplan Inburgering. De inzet van het budget hoeft niet beperkt te blijven tot burgers van de eigen gemeente. Het kan verder ook ingezet worden voor werkenden, zodat ondersteuning mogelijk wordt gemaakt voordat een persoon werkloos wordt. Een onnodig beroep op uitkering kan hierdoor beperkt worden. In 2009 zullen de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk komen tot nadere besluitvorming over de nieuwe systematiek. De ervaringen uit pilots waaraan een aantal gemeenten deelnemen, kunnen daarbij betrokken worden Het jaar 2009 is min of meer een overgangsjaar. Vanaf 2010 vervalt de verplichte oormerking voor educatie en kunnen dìe middelen bij de ROC's ingezet worden voor reintegratie of inburgeringsvoorzieningen. Vanaf 2011 komt deze bestedingsverplichting bij ROC’s te vervallen. Deltaplan Inburgering Via dit plan heeft het Kabinet maatregelen gepresenteerd voor de kwaliteitsverbetering van de inburgering. Het plan richt zich op:  verbetering van inburgeringsprogramma's (waaronder versterking verbinding inburgering en participatie);  verbetering door vereenvoudiging regelgeving (inburgeringsaanbod aan alle inburgeringsplichtigen en ontschotting van middelen door participatiefonds);  verbetering door versterking van de uitvoering (versterking ketensamenwerking en wijkgerichte aanpak). Met de komst van het Participatiebudget is ook de financieringsstructuur veranderd. Was eerst de deelname aan een examen bepalend, vanaf 2009 is het behalen van het examen bepalend. Kwaliteit is dus meer dan voorheen ook een financiële must. Wet investeren in jongeren


Bedoeling van deze wet is jongeren duurzaam aan het werk te krijgen en daarnaast te voorkomen dat ze afhankelijk worden van de bijstand. De wet verplicht gemeenten jongeren van 18 tot 27 jaar, die zich melden voor een uitkering een aanbod te doen. Een baan, een vorm van scholing of een combinatie van beide, afgestemd op de situatie van de jongeren. Bij werkaanvaarding is er sprake van een salaris. Bij acceptatie van het werkleeraanbod krijgen ze waar nodig een inkomen dat even hoog is als de bijstandsuitkering. Bij weigering van het aanbod is er geen recht op uitkering. De nieuwe regeling geldt niet voor jongeren die niet kunnen werken of leren, bijvoorbeeld jongeren met een handicap. Deze groep jongeren komt wel in aanmerking voor financiële ondersteuning, die aansluit bij de huidige bijstandsnorm. De inkomensvoorziening wordt gefinancierd uit de besparingen op het I-deel. Het werkleeraanbod via het Participatiebudget. 2.6 Ketenontwikkelingen Inkomensgarantie oudere gedeeltelijk arbeidsongeschikten. Er komt een 'inkomensgarantie ouderen' voor oudere gedeeltelijk arbeidsgeschikten. De voorwaarden voor het recht hierop komt overeen met het recht op een IOW-uitkering, die vanaf 1 december 2009 van toepassing is op de persoon die tussen 30 september 2006 en 1 juli 2011 werkloos is geworden, op de eerste werkloosheidsdag 60 jaar of ouder is en daarna meer dan drie maanden recht heeft op een uitkering op grond van de Werkloosheidswet. De regeling wordt uitgevoerd door het UWV. Compensatieregeling loonkosten langdurige ziekte oudere werknemers Werkgevers krijgen vanaf 1 juli 2009 de loonkosten vergoed van oudere en langdurig zieke werknemers die voor ze in dienst kwamen minstens 52 weken werkloos waren. De regeling gaat in op 1 juli 2009 en geldt voor werknemers die op deze datum 55 jaar of ouder zijn. Het UWV gaat de werkgever compenseren voor de doorbetaling van het loon als de oudere werknemer langer dan dertien weken ziek is. De werkgever krijgt de compensatie als de werknemer binnen de eerste vijf jaar na het in dienst treden ziek wordt. Hiermee wordt het beeld weggenomen dat ouderen een hoger ziekteverzuim hebben en krijgen zij meer kansen op een baan. Passende arbeid Naar verwachting vanaf 1 juli 2009 gaat het UWV mensen die langer dan een jaar een WW-uitkering ontvangen ook banen op een lager niveau en met een lager loon dan de uitkering aanbieden. Dit werkaanbod moeten werklozen aanvaarden. Bij werkhervatting wordt de WW niet beëindigd naar rato van het aantal arbeidsuren, maar worden de inkomsten uit de nieuwe arbeid verrekend met de WW- uitkering, waarbij 30% van het loon wordt vrijgelaten als dat lager is dan 87,5% van het vroegere loon. Hierdoor wordt voorkomen dat de werknemer er financieel op achteruitgaat als hij lager betaald werk gaat verrichten. Het doel van de regeling is dat mensen weer zo vlug mogelijk aan de slag gaan.

2.7. Landelijke ontwikkelingen inkomen Welke ontwikkelingen spelen er die van invloed kunnen zijn op de uitvoering van de WWB en met name op het inkomensdeel? Meerjarenbudget I-deel Het I-budget is meerjarig vastgezet. Bij het vaststellen van het macrobudget heeft het Kabinet voor de periode 2007 tot en met 2010 rekening gehouden met een bestandsreductie met 45.000 personen (15% van het bestand). Voor 2010 is uitgegaan van 260.000 WWB-ers. Volgens het CPB loopt het aantal WWB-ers in 2010 op naar een


jaargemiddelde van 315.000, een stijging van 17% ten opzichte van het jaargemiddelde 2008 van 267.000. Als het effect van conjunctuur op het aantal bijstandshuishoudens in 2010 buiten de afgesproken bandbreedte van 12.500 komt3, kan dit leiden tot aanpassing van het macrobudget. Deze situatie doet zich nu voor als gevolg van de recessie. Concrete budgetaanpassingen zullen op zijn vroegst in mei 2009, maar in ieder geval in september 2009 bekend zijn. Overheveling aanvullende WWB voor 65-plussers naar SVB Voor personen jonger dan 65 jaar en 65 jaar en ouder geldt een apart budget. Hierin komt verandering, zodra de kabinetsvoornemens om de bijstandsverlening aan 65plussers over te hevelen naar de SVB een wettelijke basis krijgt. De streefdatum hiervoor is 1 januari 2010. Toeslag alleenstaande ouders met studerend kind Wettelijk wordt geregeld dat alle alleenstaande ouders in de bijstand recht hebben op een maximale toeslag als hun thuiswonende jongste kind achttien wordt en gaat studeren. Dit biedt soelaas voor het feit dat hun bijstandsuitkering dan automatisch wordt verlaagd. De verordening toeslagen en verlagingen van de ISD Midden-Langstraat voorziet hierin al. Vrijlating inkomsten 65-plussers Het wordt voor 65-plussers in de WWB aantrekkelijker om wat bij te verdienen. Zij komen voor onbepaalde tijd in aanmerking voor een vrijlating van 25% op hun (aanvullende) bijstandsuitkering met een maximum van 184 euro per maand. Met dit voorstel wordt het doorwerken na de leeftijd van 65 financieel interessanter gemaakt. De ingangsdatum is nog niet bekend. Handhaving Mensen die een sociale uitkering voor een alleenstaande aanvragen, moeten aantonen dat zij ook echt zelfstandig en alleen wonen. De uitkerende instantie (gemeente, UWV, SVB) mag om een bewijs vragen. Uitkeringsgerechtigden kunnen het bewijs leveren door de instantie een huisbezoek te laten afleggen. Er wordt naar gestreefd dit in de eerste helft van 2009 nog mogelijk te maken. Starten als zelfstandige vanuit de uitkering VNG stimuleert gemeenten om het starten van een eigen bedrijf of beroep mogelijk te maken via het gemeentelijke re-integratiebeleid. SZW is gestart met een pilot waarbij via een borgstelling van rijkswege bevorderd wordt dat starters vanuit een uitkeringssituatie een geslaagd beroep kunnen doen op een bancair krediet. Mogelijk wordt deze regeling verder uitgerold over de rest van Nederland. Vanaf 1 januari 2009 is via Qredits, de stichting Microkrediet Nederland, microfinanciering met een maximaal krediet van 35.000 euro voor startende en doorstartende ondernemers mogelijk gemaakt.

2.8 Bestuurlijk akkoord Op Prinsjesdag 2007 heeft het kabinet het Actieprogramma ‘Iedereen Doet Mee’ aan de Tweede Kamer aangeboden. Het actieprogramma geeft uitwerking aan de landelijke afspraken tussen kabinet, VNG, werkgevers en werknemers. De landelijke afspraken over arbeidsparticipatie, maatschappelijke participatie en ondernemerschap moeten hun weerslag krijgen op lokaal en regionaal niveau. Door de recessie worden de kabinetsplannen bijgesteld. Op dit moment zijn details hierover nog niet bekend.

3

Volgens het Bestuurlijk akkoord zou het aantal WWB-ers jonger dan 65 jaar op 1-1-2011 beperkt moeten zijn

tot 227.000.


2.9 Conclusie Gelet op wat hiervoor gemeld is, kan gesteld worden dat de ISD in 2009 en 2010 geconfronteerd wordt met een forse en snelle toename van het aantal uitkeringsgerechtigden. Jongeren zullen in tegenstelling tot de afgelopen jaren in grotere mate hiervan deel gaan uitmaken. Ook wordt verwacht dat in toenemende mate een beroep op ondersteuning wordt gedaan door personen die nog werken. Facilitering is mogelijk via het Bbz voor zelfstandigen, maar met behulp van het Participatiebudget kunnen personen ondersteund worden bij een traject van werk naar werk. Wij krijgen niet alleen te maken met een hogere instroom, maar ook met een lagere uitstroom. Het perspectief op arbeid voor het zittend bestand is al beperkt gelet op de kenmerken van het bestand. Daarnaast moeten onze klanten opboksen tegen een toenemende concurrentie op de arbeidsmarkt bij een teruglopend vacatureaanbod. Met de komst van het Participatiebudget hebben gemeenten in feite een nieuwe doelgroep gekregen. Het budget kan immers ingezet worden voor werkenden. Door werkenden te ondersteunen van werk naar werk kan onnodige instroom worden beperkt. Daar staat tegenover dat er nog onduidelijkheid is over de hoogte van het budget. Eerdere reserves (Heusden en Loon op Zand) zijn niet meer beschikbaar. Het inzetten van het participatiebudget voor burgers van andere gemeenten is mogelijk. De gemeenten hebben hierin echter nog geen keuzes gemaakt. Gelet op het belang van een goed functionerende regionale arbeidsmarkt is een regionale benadering van dit onderwerp wenselijk. Voor 2010 gaan we vooralsnog uit van een gemiddeld uitkeringsbestand van 1122 WWBers jonger dan 65 jaar4. Dit zal een grote impact hebben voor de dienstverlening aan de doelgroep, zeker in een periode waar de budgetten onder druk staan.

Over onze beleidskeuzes leest u meer in het volgende hoofdstuk.

4

Aantal uitleringsgerechtigden inclusief jongeren tot 27 jaar.


3. DE BELEIDSKEUZES Voor de beleidskeuzes sluiten wij aan bij het meerjarenbeleidsplan 2009-2011. Dit plan geeft de routekaart weer voor de korte en middellange termijn. In dit hoofdstuk worden we via de drie vastgestelde programmalijnen de beleidskeuzes voor 2010 belicht. 3.1. de ISD als betrouwbare uitvoerder van de WWB Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: Iedere klant is in beeld, staat op een sport van de werkladder en volgt een daarbij passende traject. Wij hebben de vraagzijde van de arbeidsmarkt goed in beeld en zorgen dat de bemiddelbare klant in contact wordt gebracht met werk en werkgevers. Klantgerichtheid Het concretiseren van deze programmalijn levert een belangrijke bijdrage aan het 'Meedoen mogelijk maken', zoals de missie van de ISD vrij vertaald geformuleerd kan worden. We willen niet dat de recessie leidt tot een nieuwe generatie langdurig werklozen. Centraal blijft staan werk en perspectief op werk. Als dat niet mogelijk is dan zorgen we er voor dat mensen maatschappelijk participeren via bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Verder moet er een voldoende inkomenswaarborg zijn. We stemmen onze aanpak af op de wensen en mogelijkheden van de klant. De klant ervaart een logische dienstverlening. Hij weet dat wij hem kennen en hij kan ons goed bereiken via één contactpersoon voor werk en één contactpersoon voor inkomen. Werk staat voorop, vertrouwen in de klant eveneens, hoewel controle nodig blijft. De controle is risico- en signaalgestuurd, waarbij de klant de controle krijgt waarop hij recht heeft. In dit opzicht spreken we niet langer van hoogwaardig handhaven, maar van dienstverlenend handhaven. Dit vanuit de opvatting dat een betere dienstverlening leidt tot een grotere nalevingsbereidheid. Van belang is dat onze klanten tevreden zijn over onze dienstverlening. Wij hebben al een start gemaakt met het meten van onze klantgerichtheid. Eind 2008 hebben wij een klanttevredenheidsonderzoek gehouden, die ons waardevolle informatie heeft opgeleverd over onze dienstverlening. Klanten hechten waarde aan o.a. versnelling van processen. Samen met de klantenraad zullen wij een plan opstellen, gericht op verbetering van de dienstverlening. Meetbaar klantgericht  Het KTO herhalen we in 2010. De inzet is een gemiddelde score van 7,5 over dat jaar. Nog belangrijker is echter het wegnemen c.q. voorkomen van kritiekpunten.  Kritiekpunten worden door middel van een verbeterplan in samenwerking met de klantenraad onderhanden genomen.  Voor specifieke projecten zullen wij via klantenpanels vragen hoe onze specifieke dienstverlening wordt ervaren.  In 2010 werken we op basis van een geactualiseerd handhavingsbeleidsplan en controleplan. Arbeidsparticipatie Medio 2009 hebben wij onze klanten geplaatst op een re-integratieladder. Deze wordt verder uitgebreid met een participatieladder. Hierdoor maken we inzichtelijker wat de kenmerken van ons bestand zijn en welke instrumenten nodig zijn op elke sport van de ladder. Omdat wij tevens ons inkoopbeleid op het gebied van re-integratie en activering in


de loop van 2009 evalueren, kunnen wij er voor zorgen dat we in 2010 op alle sporten van de ladder een geschikt aanbod hebben. De huidige inkoop loopt tot 1 januari 2010, maar kan verlengd worden. Bemiddelen en het inzetten van onze instrumenten vraagt maatwerk. Dit doen wij zo vroeg mogelijk om te voorkomen dat er onnodig een beroep op uitkering wordt gedaan. Ook ontslagbedreigden willen we ondersteunen bij een traject van werk naar werk. Daarmee wordt voorkomen dat zij in de WWB instromen. De dienstverlening aan jongeren is een ander belangrijk speerpunt. In dat verband hechten wij veel waarde aan een sluitend netwerk met andere actoren in het veld. Een goed kwalificatieniveau van de jongere dat aansluit bij de vraag op de arbeidsmarkt is van groot belang. Werkgevers hebben we hierbij wel nodig. Juist nu is het van belang dat werkgevers stages of leerbanen beschikbaar stellen. De medewerkers economische zaken van de gemeenten en de accountmanagers van het Werkplein Midden-Langstraat kunnen hierin een belangrijke rol spelen. De gemeentelijke overheden kunnen in dit opzicht een belangrijke voorbeeldfunctie innemen door zelf stages/leerbanen aan te bieden. In 2008 is een honderdtal personen via een detacheringsbaan aan de slag gegaan.Het opdoen van werkervaring en het niet langer of beperkter afhankelijk zijn van een uitkering waren belangrijke uitgangspunten naast de beschikbaarheid van voldoende W-middelen. In tegenstelling tot destijds zijn de vooruitzichten op de markt nu echter zodanig dat slechts een beperkt aantal een duurzame arbeidsplek verwerft. Op dit moment betreft het nog een tachtigtal personen. Dit maakt dat terughoudend moet worden omgegaan met het inzetten van dit dure instrument in 2010. Personen met een Anw-uitkering en niet-uitkeringsgerechtigden die zich actief beschikbaar stellen voor arbeid kunnen de ISD aanspreken op het bieden van ondersteuning. Deze zullen we waar nodig bieden. Wij zien er achter van af deze categorie specifiek op te zoeken (doelgroep voor inburgering uitgezonderd). De toename van het uitkeringsbestand en de situatie op de arbeidsmarkt leidt tot deze keuze. Inkomenswaarborg Zoals het zich nu laat aanzien zijn er binnen de uit te voeren wetten en regelingen geen ontwikkelingen die vragen om verdere beleidskeuzes. De door het kabinet aangekondigde wijzigingen zijn vooral van technische aard. Beleidskeuzes bij de gemeenten Heusden, Loon op Zand en Waalwijk op het terrein van armoedebestrijding vragen mogelijk wel om afstemming van het beleid op het terrein van de bijzondere bijstand. Wet WIJ Voor zover het wetsvoorstel 'Wet investeren in jongeren' tot wet wordt verheven, zal er sprake zijn van een nieuwe gemeentelijke inkomensvoorziening. De structuur van deze wet is zodanig dat deze in belangrijke mate een kopie is van de WWB. Er gaan geluiden op dat de Wet WIJ daarom niet noodzakelijk is. Het instrumentarium van de WWB wordt voldoende geacht. Wij gaan er van uit dat de Wet WIJ analoog aan de WWB opgenomen wordt in de gemeenschappelijke regeling ISD Midden-Langstraat. Praktisch probleem kan zijn dat de wet wordt ingevoerd, voordat de regeling is aangepast. Er zijn een aantal verordeningen namelijk dwingend voorgeschreven. Starten als zelfstandige vanuit de uitkering VNG stimuleert gemeenten om het starten van een eigen bedrijf of beroep mogelijk te maken via het gemeentelijke re-integratiebeleid. SZW is gestart start met een pilot


waarbij via een borgstelling van rijkswege bevorderd wordt dat starters vanuit een uitkeringssituatie een geslaagd beroep kunnen doen op een bancair krediet. Mogelijk wordt deze regeling verder uitgerold over de rest van Nederland. Inmiddels is gerealiseerd dat via Qredits, de stichting Microkrediet Nederland microfinanciering, startende en doorstartende ondernemers in aanmerking kunnen komen voor een maximaal krediet van 35.000 euro. Daarnaast blijft de BBZ voor startende ondernemers in de opstartfase van hun bedrijf van belang als een inkomensvoorziening en als vangnet voor gevestigde en beëindigende ondernemers. Meetbaar resultaatgericht  Voor jongeren zetten we in op een sluitende aanpak, gericht op het behalen van een startkwalificatie c.q. het opdoen van werkervaring en duurzame arbeidsinschakeling. Dit geldt zowel voor schoolverlaters als voor personen die ontslagen zijn of met ontslag bedreigd worden. Dit alles in goede samenwerking met RMC, ROC en andere ketenpartners.  In 2010 wordt terughoudend omgegaan met het realiseren van nieuwe detacheringen.  Nuggers en Anw-ers worden niet aangemerkt als een prioritaire doelgroep.  Gerichte aandacht geven wij aan de toepassing van het Bbz en de mogelijkheden voor startende ondernemers.  Onnodige instroom in de WWB voorkomen we door zo mogelijk het participatiebudget ookte benutten voor de ondersteuning van ontslagbedreigden van werk naar werk.  De ruimte die het Participatiebudget biedt, willen we benutten door dit budget ook in te zetten voor ondersteuning van re-integratie van personen buiten de woongemeente, maar wel binnen de gemeenten die deel uitmaken van de gemeenschappelijke regeling ISD Midden-Langstraat. 3.2. De ISD als partner in regionaal arbeidsmarktbeleid Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: Wij zijn een belangrijke partner en deskundige speler op het gebied van arbeidsmarktbeleid. Wij adviseren gemeenten en andere spelers en zijn een professioneel uitvoerder van het gemeentelijk arbeidsmarktbeleid. Daarbij hebben wij samen met de partners een integrale dienstverlening ontwikkeld voor zowel werkzoekenden als werkgevers. Er is een groot economisch, maatschappelijk en financieel belang bij een goed werkende arbeidsmarkt. Samenwerking met onze gemeenten, de werkgevers en ketenpartners is onontbeerlijk om onze klanten te kunnen koppelen aan de vraag op de arbeidsmarkt. Juist omdat op dit moment de werkloosheid toeneemt, is er een belang om de afstemming met de arbeidsmarkt zorgvuldig te bewaken. De snel intredende werkloosheid zal na het verstrijken van de recessie ook weer leiden tot een sterk toenemende vraag. Daarnaast zijn er sectoren waar de werkgelegenheid minder of in het geheel niet onder druk staat. Afstemming van vraag- en aanbodaspecten is daarom vooral nu van belang. Dienstverlening Werkplein Midden-Brabant Samen met het UWV WERKbedrijf werken we op het Werkplein Midden-Brabant aan een steeds verdergaande dienstverlening voor werkgevers en werkzoekenden. Dit moet tot resultaat hebben dat we voorkomen dat mensen onnodig aangewezen geraken op uitkering. Door gebruik te maken van de sterktes van beide organisaties zorgen we er 'Meedoen mogelijk maken' Beleidsplan 2010 ISD Midden-Langstraat Pagina 14 van 17

voor dat het beroep op uitkering zo beperkt mogelijk blijft, zowel voor de nieuwe instromers als voor het ‘zittende bestand’. Werkgevers weten ons steeds beter te vinden en hebben één aanspreekpunt. Er is sprake van een integrale werkgeversbenadering. Daarbij gaat het niet alleen om het selecteren van geschikte werkzoekenden voor een vacature, maar ook om het geven van advies over de mogelijkheden van begeleiding, loonkostensubsidies, ontslagrecht en vergunningen. Dit koppelen we aan het inrichten van servicepunten voor die sectoren die belangrijk zijn in de regio. Juist nù is er een groot belang om de dienstverlening aan de werkgever op deze manier verder in te vullen. De werkgevers hebben we hard nodig om een groter aandeel op de vacaturemarkt te verkrijgen. Verder is het belangrijk werkgevers te stimuleren stage/leerwerkplaatsen beschikbaar te stellen. WML als toeleverancier van geschikte medewerkers en deskundige speler op de werkgeversmarkt en het ROC als opleider worden nadrukkelijk bij het te ontwikkelen netwerk betrokken. Met betrekking tot de dienstverlening aan werkzoekenden hebben we voor 2009 gekozen voor een parallelle dienstverlening. Voor jongeren maken we hierop een uitzondering door deze dienstverlening in de loop van het jaar wel te gaan integreren. Een dienstverlening die we verder afstemmen met het regionaal uitvoeringsoverleg 'Workmate'. Doelstellingen van dit overleg zijn: versterken preventie voortijdig schoolverlaten, alle jongeren zonder startkwalificatie en opleiding in beeld, een passende kwalificatie- en toeleidingsstructuur. Verdere deelnemers aan dit overleg zijn de afdelingen Onderwijs, UWV WERKbedrijf, ROC en WML. In het ketenjaarplan 2010 dat ultimo 2009 wordt vastgesteld, wordt de dienstverlening voor 2010 omschreven. Meetbaar samenwerkingsgericht  Integrale werkgeversbenadering met voor werkgevers uit iedere gemeente in de Midden-Langstraat één herkenbaar aanspreekpunt bij het Werkplein MiddenLangstraat.  Gespecialiseerde werkgeversbenadering voor de 3 bedrijfssectoren (zorg, metaal en transport/logistiek of detailhandel). Sectoren die voor de samenwerkende organisaties het meeste perspectief bieden.  Jaarlijks wordt een ketenjaarplan opgesteld.  Per kwartaal verschijnen er ketenrapportages.  Het percentuele aandeel op de vacaturemarkt wordt verhoogd, waarbij accountmanagers zich eveneens richten op het binnenhalen van stages/leerbanen.  De tevredenheid van de geboden dienstverlening wordt jaarlijks gemeten  Klantenparticipatie wordt vorm gegeven.

3.3. De ISD als motor voor participatie Wat deze programmalijn betreft, werken we toe naar de volgende situatie in 2012: Wij weten goed wat onze mogelijkheden zijn op het gebied van participatie, welke taken en rollen wij hierin willen vervullen en dat onze mogelijkheden daarin worden erkend en benut. Ook voor mensen met een beperkte arbeidsproductiviteit kan zo optimaal mogelijk gezocht worden naar passende arbeidsmogelijkheden of maatschappelijke participatie als eerste opstap naar een passende arbeidsmogelijkheid.


Via ontschotting moet de Wet Participatiebudget een bijdrage leveren aan het vergroten van de arbeidsparticipatie, inburgering en het bevorderen van maatschappelijke participatie door educatie. Door middel van combinatietrajecten kan gewerkt worden aan meerdere problematieken die bij individuen kunnen voorkomen. Heusden, Loon op Zand en Waalwijk zullen in 2009 de discussie ter bepaling van de kaders voor het Participatiebudget opstarten. Hierbij kan gekozen worden tussen een smalle of brede variant. Bij de smalle variant wordt voldaan aan de verplichtingen uit de materiewetten WWB, Wi en Web. Bij de brede variant wordt gekozen voor een integrale benadering waarbij er tussen de Wet Participatiebudget en de Wmo samenhang wordt aangebracht. Hierbij is het uitgangspunt dat aan iedere burger die behoefte heeft aan ondersteuning bij het participeren ondersteuning op maat kan worden geboden. Een belangrijk gedeelte van ons klantenbestand behoort ook tot de doelgroep van de WMO. Meedoen aan de samenleving is voor deze personen erg belangrijk en de ISD kan hen daarin ondersteunen. Bijvoorbeeld door het inzetten van trajecten gericht op sociale activering of vrijwilligerswerk. Het plaatsen van personen op de participatieladder biedt gerichtere mogelijkheden bepaalde instrumenten in te zetten. Ontwikkeling van een netwerk en een gerichte sociale kaart zijn daarbij wel nodig. Meetbaar participatiegericht  In 2010 hebben we onze klanten geplaatst op de participatieladder.  Wij hebben een sociale kaart ontwikkeld.  Wij hebben kennis genomen van de ideeën van de gemeenten met betrekking tot de eventuele strategische keuzes rondom het Participatiebudget en stemmen onze dienstverlening daarop af.  Initiatieven van gemeenten op het terrein van activering (zoals de DC's in Heusden) waarbij eveneens sprake is van re-integratieaspecten ondersteunen we met de inzet van onze re-integratiemiddelen.


4. VERKLARENDE WOORDENLIJST/AFKORTINGEN Aow Bbz 2004 CEP DB DC I-deel IOAW

IOAZ

IOW ISD KTO NUGGER NWW-er REKO RIB SVB SZW UWV W-deel

WI Wij Wk WIA WML WMO

Wsw WW WWB ZZP

Algemene ouderdomswet. Bijstandsbesluit zelfstandigen. Inkomens- en kredietvoorziening voor zelfstandigen. Centraal Economisch Plan. Jaarlijkse publicatie van het Centraal Planbureau over de economische vooruitzichten voor het lopende en het volgende jaar. Dagelijks bestuur ISD Midden-Langstraat, geformeerd uit één collegelid uit elke gemeente Dienstencentra. Het deel dat beschikbaar is voor de bekostiging van WWB-uitkeringen. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk. Overschotten kunnen worden behouden. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen. Een voorziening op minimumniveau voor oudere of gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze gewezen zelfstandigen. Wet inkomensvoorziening oudere werklozen Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden-Langstraat. Openbaar lichaam belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van werk en inkomen. Klanttevredenheidsonderzoek. Niet-uitkeringsgerechtigde, die voor ondersteuning bij re-integratie een beroep kan doen op ondersteuning bij re-integratie ten laste van het Participatiebudget. Niet werkende werkzoekende, die ingeschreven staat bij het UWV WERKBEDRIJF. Regionaal Ketenoverleg. Aan dit overleg nemen naast de ISD het UWV WERKbedrijf, ROC en WML deel. In dit overleg wordt o.a. gewerkt aan de uitgangspunten van de Wet SUWI. (Privaatrechtelijk) re-integratiebedrijf. Sociale Verzekeringsbank. Uitvoeringsinstelling van de Akw, Anw en de Aow. Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Uitvoeringsinstituut Werknemersvoorzieningen. Belast met de uitvoering van WW, WAO, WIA, Wamil, Wajong en WAZ. Het deel dat beschikbaar is voor de uitvoering van re-integratieactiviteiten. Het budget wordt beschikbaar gesteld door het rijk en is niet vrij inzetbaar. Overschotten moeten teruggestort worden. Wet inburgering. In werking getreden op 1 januari 2007. Vervangt de Wet inburgering nieuwkomers. Wet investering in jongeren. Beoogt een leerwerkrecht te bieden voor personen tot 27 jaar. Wet kinderopvang. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van arbeidsongeschiktheid, in werking getreden op 1 januari 2006. Werkbedrijf voor gesubsidieerde arbeid, activering en trajecten Midden-Langstraat, belast met de uitvoering van de gemeentelijke taken op het terrein van de Wsw. Wet Maatschappelijke Ondersteuning. Gemeenten zijn organisatorisch, financieel en beleidsmatig verantwoordelijk voor de zorg en ondersteuning van burgers. Verantwoordelijkheid en zelfwerkzaamheid van de burger staan daarbij centraal. Wet sociale werkvoorziening. Biedt specifieke voorzieningen t.b.v. personen die op grond van persoonlijke beperkingen aangewezen zijn op aangepaste werkzaamheden. Werkloosheidswet. Verzekering tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid. Wet werk en bijstand. Inkomensvoorziening op minimumniveau t.b.v. personen die geen beroep kunnen doen op een andere inkomensvoorziening. Zelfstandige zonder personeel


begroting 2010 ISD

Recommend Documents