BAKER TILLY BERK
Branchebulletin
ZORG
NOVEMBER 2012
2 | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | ZORG
ZORG | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | 3
VOORWOORD
INHOUDSOPGAVE
Ontwikkelingen in de zorgsector: alleen de verandering is de constante factor! Net voor het afronden van dit zorgbulletin is het
bedrijfsvoering van uw zorgbedrijf. Een onderdeel
nieuwe regeerakkoord gepresenteerd. Voor de
hiervan is de beheersing van renterisico’s. Ieder
zorg staan ingrijpende veranderingen op stapel;
zorgbedrijf met een financiering komt hiermee in
de totale structurele bezuinigingen oplopend tot
aanraking, ook wanneer de rente voor langere tijd
ruim € 5 miljard tonen dit aan. Zo is sprake van de
is vastgezet. Verder besteden wij in dit bulletin
introductie van de inkomensafhankelijke premie
specifiek aandacht aan de uitdagingen rondom de
en een inkomensafhankelijk eigen risico. Nieuw is
waardering van vastgoed op de balans en bespreken
dat instellingen winst mogen maken, maar onder
wij de kansen en aandachtspunten rondom de
voorwaarden gericht op lange termijn investeringen.
werkkostenregeling.
Zorgverzekeraars mogen gaan participeren in zorginstellingen als minderheidsaandeelhouder en
ONZE EXPERTISE
gaan volledig risico lopen.
De Branchegroep Zorg van Baker Tilly Berk bestaat
PAGINA 04 | D ERIVATEN IN DE ZORGSECTOR NEGATIEVE BERICHTGEVING RONDOM DERIVATEN LEIDT TOT ONZEKERHEID
PAGINA 06 | R ISICOMANAGEMENT IN DE ZORG RISICOBEHEERSING IS MEER DAN CONTROLEREN OF AAN ALLE VOORSCHRIFTEN EN REGELS IS VOLDAAN
uit accountants, belastingadviseurs en andere De AWBZ wordt omgevormd tot een nieuwe
financiële deskundigen die stuk voor stuk goed
landelijke voorziening waarin de ouderen- en
zijn ingevoerd in de zorgsector. Die expertise
gehandicaptenzorg (vanaf ZZP 5) landelijk wordt
combineren wij met de lokale kennis uit ons
georganiseerd met een budgetgrens. Extramurale
kantorennetwerk en met de grensoverschrijdende
verpleging wordt in 2017 overgeheveld naar de
kennis uit het internationale Baker Tilly-netwerk.
zorgverzekeringswet. Ondersteuning, begeleiding
De experts uit de Branchegroep Zorg volgen de
en verzorging gaan naar de WMO en zullen dus
ontwikkelingen in de sector op de voet. Zij zijn
door de gemeenten worden uitgevoerd. Ook wordt
goed in staat om als sparringpartner voor u en uw
er geïnvesteerd in extra wijkverpleegkundigen.
organisatie op te treden en u te helpen met een
De centrale pijlers van het nieuwe kabinet
goed gefundeerd en richtinggevend advies.
zijn allereerst preventie en een gezonde levensstijl. Daarnaast liggen de prioriteiten bij
Wij wensen u veel leesplezier met deze uitgave van
kwaliteitsverbetering, kostenverlaging en het
het Branchebulletin Zorg. Schroom vooral niet om
bevorderen van samenwerking.
contact op te nemen met een van de specialisten van de Branchegroep Zorg van Baker Tilly Berk voor
ACTUELE ONDERWERPEN
advies of meer informatie. Hun contactgegevens
In dit zorgbulletin gaan we nader in op een
vindt u achterin deze uitgave.
aantal actuele ontwikkelingen in de zorgsector. Gegeven de veranderingen die reeds gaande zijn en die nog worden versterkt door het nieuwe
Marco Hoeks
kabinetsbeleid wordt risicomanagement steeds
Voorzitter Branchegroep Zorg
belangrijker om in control te blijven bij de
PAGINA 08 | W AARDERING VAN VASTGOED BEKOSTIGING VAN VASTGOED VAN AWBZ-ZORGINSTELLING PER 1 JANUARI 2012 INGRIJPEND GEWIJZIGD
PAGINA 10 | DE WERKKOSTENREGELING SNEL OVERSTAPPEN KAN VOORDELEN BIEDEN
4 | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | ZORG
WIJ ADVISEREN…
DERIVATEN IN DE ZORGSECTOR Negatieve berichtgeving rondom derivaten leidt tot onzekerheid bij ondernemers in de zorgsector die voor derivaten hebben gekozen. Maar in veel gevallen is die onzekerheid onterecht. DERIVATEN IN DE ZORGSECTOR
op eerdere ervaringen op dit gebied. Ook omdat
Hoewel de problemen rondom derivaten niet
het om trajecten gaat die weinig voorkomen. Een
gebagatelliseerd mogen worden, schrikt de negatieve
onafhankelijke adviseur die hier dagelijks mee te
berichtgeving erover onnodig af. Er wordt nu vaak
maken heeft, is dan van grote waarde. Een adviseur
geconcludeerd dat derivaten per definitie slechte
kan tegelijkertijd zorgen voor een objectieve en
producten zijn voor het afdekken van renterisico’s.
kritische blik op het risicomanagement. Zo krijgt de
Maar de keuze voor derivaten in de zorgsector kan nog
zorgondernemer inzicht in de mogelijke oplossingen
steeds een goede optie zijn voor ondernemers die op
en kan het zijn dat de inzet van derivaten de meest
zoek zijn naar een oplossing voor hun renterisico’s.
efficiënte en passende oplossing is.
Mits de zorginstelling zich goed heeft laten voorlichten over wat zij koopt.
BELANG VAN GOEDE VOORLICHTING
Als derivaten alleen worden gebruikt om risico’s af
VERSTAND VAN DE RISICO’S
De zorgondernemer moet zich wel goed laten
te dekken, kan in principe hedge accounting worden
Ondernemen is risico lopen, ook in de zorgsector.
OBJECTIEVE EN KRITISCHE BLIK
voorlichten over dit product. Hij heeft de
toegepast. In dat geval is het niet nodig een negatieve
Maar zorg dan wel dat u de risico’s begrijpt en dat u er
Door de ontwikkelingen in de zorgsector van de
verantwoordelijkheid om kritische vragen te stellen en
marktwaarde ten laste van het resultaat als voorziening
invloed op kan uitoefenen. Ons advies is dat u daarbij
afgelopen jaren, waaronder de marktwerking en de
moet zich bewust zijn van mogelijke consequenties. Zo
in de jaarrekening te verwerken. Om hedge accounting
niet altijd af moet gaan op wat er gezegd wordt in
aangescherpte regelgeving, zijn renterisico’s alleen
is het van belang om te kijken of het risicomanagement
toe te kunnen passen, moet echter wel aan een aantal
de media. Om te komen tot een gedegen beslissing
maar relevanter geworden. Iedere zorgondernemer
en bijbehorend treasurystatuut nog voldoet aan de
voorwaarden worden voldaan. Zoals het adequaat en
is naar onze mening – naast uw eigen gevoel als
komt tegenwoordig in aanraking met een vorm van
huidige wensen en eisen, waaronder die van het
op tijd documenteren van de ‘hedge’. Het is onze taak
zorgondernemer – objectieve informatie onontbeerlijk.
renterisico. Derivaten zijn daarbij goede producten om
Waarborgfonds voor de Zorgsector (WFZ). Daarnaast is
om u, als zorgondernemer, tijdig te wijzen op deze
Daarbij hopen we ook, voor u als zorgondernemer,
renterisico’s te beheersen. De huidige berichtgeving
het van belang om ervoor te zorgen dat ook op langere
documentatievereisten zodat onnodige verwerking van
dat de politiek de juiste weg weet te vinden. Een weg
schrikt veel instellingen af om derivaten in te zetten,
termijn de kennis bij de zorgondernemer gewaarborgd
negatieve marktwaarden ten laste van het resultaat
die een bijdrage levert aan de broodnodige rust en
terwijl het een geschikte oplossing kan zijn om invulling
is. Want risicomanagement, de kwaliteit en borging van
wordt voorkomen.
stabiliteit in de sector.
te geven aan risicomanagement.
de naleving van het treasurystatuut en de financiële
Het is veelal de manier waarop derivaten worden
verslaggeving is niet een eenmalige exercitie. Het
ingezet waardoor het fout gaat.
vereist continue aandacht.
Derivaten zijn relatief nieuw in de zorg. Pas de
VOORZIENING IN JAARREKENING SOMS NIET NODIG
laatste vijf jaar worden ze regelmatig ingezet om de
De ervaring leert dat ondernemingen in de zorg vrijwel
renterisico’s te beheersen. Door de snel wisselende
uitsluitend derivaten toepassen om bestaande (rente)
omstandigheden op de financiële markten is het
risico’s af te dekken. Dit is over het algemeen ook het
voor veel zorgondernemers lastig om terug te vallen
beleid van de bank.
MEER WETEN? Neem contact op met Gerard Adriaanse, senior manager registeraccountant, (010) 253 59 00 of
[email protected]. Of informeer bij onze specialist op het gebied van treasury Roel van Bezooijen, senior manager treasury, (030) 204 01 00 of
[email protected]
6 | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | ZORG
RISICOMANAGEMENT IN DE ZORG Risicomanagement staat op de agenda van bestuurders, regelgevers, overheden én accountants. Maar risicobeheersing is meer dan controleren of aan alle voorschriften en regels is voldaan. Zo moet er ook aandacht zijn voor empowerment op de werkvloer. Overal in de zorg komen mensen in werksituaties
gemonitord en wordt dat teruggekoppeld? Met
terecht waarvoor geen regels bestaan. Tegelijkertijd
andere woorden: is er empowerment zodat de
is het niet effectief werknemers te verplichten voor
uitvoerders als professionals kunnen handelen? Zijn
elk wissewasje naar hun baas te gaan. Zorg komt
de uitvoerders daartoe voorbereid? Verdienen zij het
uiteindelijk neer op professioneel handelen op
vertrouwen van het bestuur en krijgen ze dat ook?
microniveau. Niet ieder incident moet aanleiding zijn
Al deze zaken komen aan de orde bij een second
om nog meer regels te maken. De vraag is dus: hoe
opinion over risicomanagement door Baker Tilly Berk.
kun je oordelen over gedrag waar geen expliciete regels
Bijvoorbeeld in het kader van een controleopdracht of
van toepassing zijn? Baker Tilly Berk heeft daar een
een adviesopdracht in de sector van de professionele
gestructureerde oplossing voor. Wij kijken naar het
dienstverlening. Dat kan leiden tot een hard oordeel,
proces van empowerment: wordt de werkvloer in staat
maar meestal gaat het om suggesties om het een of
gesteld naar eigen professioneel inzicht te handelen?
ander te verbeteren of in het vervolg na te laten.
REGELS ZIJN GEEN GARANTIE VOOR KWALITEIT
ERVARING IN DE ZORGSECTOR
Assessment van risicomanagement wordt vaak alleen
Onze aanpak is niet gebaseerd op abstracte ideeën
losgelaten op de bestuurlijke processen. Op zich
en filosofische principes, maar op ervaring in de
begrijpelijk, want op dat niveau kunnen de risico’s
zorgsector en andere sectoren waar kleinschalige
groot zijn. Het is dan ook van belang verkeerde
processen uiteindelijk de doorslag geven.
investeringen, te hoge uitvoeringskosten of het
De competentie van de professional plus het
slecht managen van externe relaties te voorkomen.
empowerment dat hem of haar in staat stelt goed
Maar nooit is het speelveld volledig afgedekt met
werk te leveren, staan daarbij centraal. Uiteraard
concrete regels. En als dat wel het geval zou zijn, is
samen met het bestuurlijke proces dat daarvoor de
er geen garantie dat het werk goed gedaan wordt. De
condities moet scheppen.
controle verlaat zich dus uiteindelijk op principes en goede gebruiken. Good governance (goed bestuur) kan inderdaad vastgesteld worden, maar dat is niet voldoende. BELEID ÉN UITVOERING Waar telkens weer de grootste risico’s ondergesneeuwd raken, is de link met de uitvoering. Geeft het bestuur juiste en tijdige instructies? Wordt het beleid vertaald naar de werkvloer? Dekt het beleid de uitvoering? Wordt die uitvoering adequaat
MEER WETEN? Neem contact op met Jan van de Poel, emeritus hoogleraar risk management en voorzitter Bureau Vaktechniek Accountants, (030) 258 70 00 of
[email protected]
8 | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | ZORG
WIJ ADVISEREN…
WAARDERING VAN VASTGOED De bekostiging van vastgoed van AWBZ-zorginstellingen is per 1 januari 2012 ingrijpend gewijzigd. Deze wijziging kan grote gevolgen hebben voor het resultaat over 2012. Waar moet u rekening mee houden?
De nieuwe situatie:
LET OP: UITSTEL NIET MEER MOGELIJK
De gewijzigde bekostiging van vastgoed kan
VERGOEDING AFHANKELIJK VAN PRESTATIE
ingrijpende gevolgen hebben voor de waardering
De introductie van de normatieve huisvestingscomponent
van uw vastgoed en daarmee samenhangend
heeft ook gevolgen voor de opbrengsten van uw
voor het resultaat over 2012. Het risico bestaat
zorginstelling. De vergoeding van de afschrijvingslasten
dat de boekwaarde van uw vastgoed niet meer
vindt plaats op basis van een landelijk tarief per
gedekt wordt door toekomstige opbrengsten.
gerealiseerde prestatie. Bij de waardering van het
Hierdoor kan het noodzakelijk zijn een bijzonder
vastgoed kunt u er niet meer van uitgaan dat volledige
waardeverminderingsverlies op de boekwaarde
vergoeding van de boekwaarde plaatsvindt. Deze
van uw vastgoed te verwerken. Wij adviseren u zo
vergoeding is afhankelijk geworden van de toekomstige
spoedig mogelijk te starten met het uitvoeren van de
productie door uw zorginstelling en van de mate
benodigde calculaties.
waarin het landelijk tarief kostendekkend is voor uw
lager is dan de boekwaarde, moet u een bijzonder
vastgoed. Bij de bepaling van het landelijk tarief zijn
waardeverminderingsverlies verwerken ten laste van
HOGERE AFSCHRIJVINGSLASTEN DOOR KORTERE AFSCHRIJVINGSDUUR
bijzonder waardeverminderingsverlies uitstellen.
zorgt ervoor dat de afschrijvingsmethode voortaan moet worden gebaseerd op de verwachte gebruiksduur van het vastgoed. Het is niet langer toegestaan de afschrijvingsmethode in de jaarrekening te baseren op de in de NZa-beleidsregels opgenomen termijnen. Dit betekent dat de afschrijvingsduur van vastgoed in veel gevallen aanzienlijk korter zal worden en dat leidt tot hogere jaarlijkse afschrijvingslasten in de resultatenrekening.
Dat wil zeggen dat u in de jaarrekening 2011 het
aannames gemaakt over onder meer de gebruiksduur,
Vastgoed wordt vanaf 1 januari 2012 bekostigd
de instandhouding, de rente en het bezettingspercentage
BIJZONDERE WAARDEVERMINDERING?
door middel van een vastgesteld tarief per
van het vastgoed. Deze kunnen voor uw zorginstelling
Uw instelling dient op iedere balansdatum te
gerealiseerde zorgprestatie. In dit tarief is een
anders liggen waardoor het vastgestelde tarief niet
beoordelen of er aanwijzingen zijn dat het vastgoed
vergoeding voor afschrijvings- en rentelasten
kostendekkend of juist meer dan kostendekkend is.
aan een bijzondere waardevermindering onderhevig
huisvestingscomponent. Door de invoering van
De oude situatie:
van het vastgoed lager is dan de boekwaarde. De invoering van de normatieve huisvestingscomponent
zorginstellingen het volledige vastgoedrisico. Om
AFSCHRIJVINGSLASTEN INTEGRAAL VERGOED
en de afschaffing van de integrale vergoeding voor
uw instelling in staat te stellen het vastgoedbeleid
De waardering van vastgoed van zorginstellingen vindt plaats tegen historische kostprijs of actuele waarde, onder aftrek van afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Onder de oude bekostigingsregels waardeerden instellingen hun vastgoed tegen historische kostprijs en schreven af op basis van de in de beleidsregels van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) voorgeschreven termijnen (voor gebouwen vijftig jaar). Hierdoor waren de jaarlijkse afschrijvingslasten gelijk aan de in de opbrengsten opgenomen vergoedingen voor afschrijvingslasten. Bijzondere waardeverminderingen van vastgoed waren niet aan de orde omdat de afschrijvingslasten integraal werden vergoed in de jaarlijkse opbrengsten.
afschrijvingslasten is een aanwijzing dat het vastgoed
aan te passen aan de nieuwe situatie, heeft de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een overgangsregeling geïntroduceerd. Via de overgangsregeling gaat uw instelling geleidelijk over van het punt dat alle kosten voor intramurale huisvesting worden nagecalculeerd (100 procent nacalculatie) naar het punt dat die kosten volledig worden vergoed op basis van geleverde zorg (100 procent risico). De overgangsperiode beslaat zes jaar, van 2012 tot 2018.
vastgoed nog mocht waarderen op basis van nacalculatie van kapitaalslasten. Een eventueel bijzonder waardeverminderingsverlies hoefde dan niet verwerkt te worden in de jaarrekening 2011. Voor 2012 bestaat deze mogelijkheid niet meer. Als eind 2012 de realiseerbare waarde van uw vastgoed
het resultaat 2012.
is. Hiervan is sprake als de realiseerbare waarde*
de normatieve huisvestingscomponent dragen
verslaggeving Wet toelating zorginstellingen een
De introductie van de normatieve huisvestingscomponent
WAT HOUDT DE WIJZIGING IN?
inbegrepen, de zogenaamde normatieve
Uw zorginstelling mocht op grond van de Regeling
HOE KAN BAKER TILLY BERK U HELPEN? Het is van belang op tijd te starten met het uitvoeren van de benodigde calculaties en taxaties die nodig zijn om te bepalen of uw instelling al dan niet te maken heeft met een bijzonder waardeverminderingsverlies. Onze adviseurs kunnen u daarmee van dienst zijn.
aan een bijzondere waardevermindering onderhevig is. Dit betekent dat uw zorginstelling op balansdatum een toets moet uitvoeren om vast te stellen of hier inderdaad sprake van is. Als de realiseerbare waarde op balansdatum lager is dan de boekwaarde van het vastgoed, moet het bijzonder waardeverminderingsverlies in het resultaat worden verwerkt.
* D e realiseerbare waarde is de hoogste van de opbrengstwaarde en de bedrijfswaarde. De opbrengstwaarde is het bedrag waartegen het vastgoed kan worden verkocht. De bedrijfswaarde is de contante waarde van de toekomstige kasstromen die met de uitoefening van het vastgoed kunnen worden verkregen.
MEER WETEN? Neem contact op met Lianne Suurland, specialist externe verslaggeving, (030) 258 70 70 of
[email protected]
10 | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | ZORG
ZORG | BTB BRANCHEBULLETIN 2012 | 11
WIJ ADVISEREN…
DE WERKKOSTENREGELING Per 1 januari 2011 is de oude regelgeving voor vergoedingen en verstrekkingen vervangen. Tot en met 2013 mag u de oude regeling nog toepassen, maar in 2014 moet u overgestapt zijn op de nieuwe werkkostenregeling. Snel overstappen kan voordeel bieden.
MEER WETEN? NEEM CONTACT OP MET DE BRANCHEGROEP ZORG
MARCO HOEKS partner belastingadviseur, (030) 258 70 00
[email protected] Utrecht
JAYANT RAKHAN
MARTIN MEIJER
partner Btw-adviesgroep, (030) 258 70 00
[email protected] Utrecht
manager accountant, (030) 258 70 00
[email protected] Utrecht
DE WERKKOSTENREGELING IN HET KORT
ARBEIDSVOORWAARDEN
Onder de werkkostenregeling krijgt u als werkgever
Voor een geruisloze overstap moet u mogelijk
een budget van 1,4 procent in 2012 en 1,6 procent in
arbeidsvoorwaarden wijzigen. Denk hierbij aan
2013 van de fiscale loonsom voor vrije vergoedingen
bijvoorbeeld het fietsenplan of de vergoeding voor
en verstrekkingen. Dit budget kunt u gebruiken voor
vakbondscontributie die in verschillende cao’s
personeelsfeesten, kerstpakketten, vergoedingen
voorkomen (zoals CAO Geestelijke Gezondheidszorg
voor internet thuis en nog veel meer. Geeft u meer
en CAO Ziekenhuizen). Deze vergoedingen verhogen
vergoedingen en verstrekkingen, dan geldt over het
de kosten die ten laste van het budget komen en
meerdere een eindheffing van 80 procent.
verlagen mogelijk het brutoloon en daarmee het
JANKHIM HAN
HARRO DIKKEBOOM
beschikbare budget. Overleg op cao-niveau is
partner accountant, (040) 250 57 00
[email protected] Eindhoven
partner accountant, (020) 644 28 40
[email protected] Amsterdam
ARNO VAN DE HEIJDEN
GERARD ADRIAANSE
partner accountant, (073) 613 16 86 arno.vanderheijden@ bakertillyberk.nl ‘s-Hertogenbosch
senior manager accountant, (010) 253 59 00
[email protected] Rotterdam
MEER WETEN?
ALEX RUIGENDIJK
MARC VENERIUS
Neem contact op met Karin HermanDroog, specialist Loonheffingen, (010) 253 59 00 of
[email protected]
senior manager accountant, (071) 305 00 00
[email protected] Leiden
partner accountant, (0546) 82 70 00
[email protected] Almelo
VRIJSTELLINGEN
noodzakelijk om hier iets aan te veranderen.
Naast de vergoedingen en verstrekkingen blijven er een aantal gerichte vrijstellingen bestaan. Zoals
VOORDELIGE KERSTPAKKETTEN?
reiskostenvergoedingen, verhuiskosten, studiekosten
Uit de inventarisatie kan blijken dat de
en verblijfskosten. Gelukkig worden ook bepaalde
werkkostenregeling voordeliger is. Als u bijvoorbeeld
voorzieningen (bijvoorbeeld de inrichting van de
alleen kerstpakketten verstrekt, betaalt u onder
werkplek) op nihil of laag gewaardeerd. Overigens
de oude regeling 20 procent eindheffing. Deze
kunt u niet alle vergoedingen en verstrekkingen
eindheffing vervalt onder de werkkostenregeling.
onder het budget van de werkkostenregeling of
Wacht dus niet langer en ga aan de slag met de
de 80%-eindheffing brengen. Er geldt nog een
werkkostenregeling. Uiteraard kan Baker Tilly Berk u
gebruikelijkheidstoets. Als u bijvoorbeeld een
hierin begeleiden.
reiskostenvergoeding van 10 euro per kilometer geeft, zal de Belastingdienst zich op het standpunt stellen dat dat niet gebruikelijk is. WAT MOET U NU DOEN? Als u nog niet bent overgestapt op de werkkostenregeling, is het belangrijk dat u nu de volgende voorbereidingen treft: • inventariseer welke kosten bij u ten laste van het budget komen • kijk of er wijzigingen van de arbeidsvoorwaarden noodzakelijk zijn • overleg met cao-partners en/of ondernemingsraad
COLOFON Aan dit bulletin werkten mee Gerard Adriaanse, Roel van Bezooijen,
Dit branchebulletin is een uitgave
Karin Herman-Droog, Marco Hoeks, Jan van de Poel, John Poot,
van Baker Tilly Berk N.V.
Lianne Suurland, Baker Tilly Berk Communicatie, Lonneke Kranendonk (Label, Arnhem)
CONTACTGEGEVENS
Ontwerp Crossings Communications, Utrecht
Baker Tilly Berk
Drukwerk Graficiënt Printmedia, Almere
Branchegroep Zorg Herculesplein 303 - 313
Aan de samenstelling van deze uitgave wordt veel zorg besteed.
3584 AA Utrecht
Niettemin kan geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden. Gezien het min of meer algemene karakter van de
Postbus 85007
artikelen kan niet worden ingestaan voor de toepassingsmogelijkheden in
3508 AA Utrecht
specifieke situaties. Na verkregen schriftelijke toestemming is overname van artikelen toegestaan, mits integraal en met bronvermelding.
Wij adviseren www.bakertillyberk.nl/zorg
An Independent Member of Baker Tilly International
