B. Projectplan Het projectplan bestaat uit drie onderdelen de huidige situatie, de gewenste situatie en uw ontwikkelingsplan. Per onderdeel worden de actielijnen aan de orde gesteld “Aanpassen Curriculum”, “Professionalisering pabo docenten” en “Inhaalslag 3e en 4e jaars”. Lees bij de invulling de voetnoten voor een verduidelijking bij de invulling. We maken in dit format verder gebruik van de afkorting W&T en N&T in interpretatie wordt de betekenis bedoeld zoals deze in de toelichting is beschreven.
1. Huidige situatie Aanpassen curriculum: Beschrijf samenvattend maar concreet hoe W&T (grondhouding en vaardigheden)1 in het huidige curriculum (voltijd/deeltijd 2013-2014) van uw pabo al opgenomen is. Beschrijf kort de te onderscheiden eenheden en de doelen (cursussen, colleges, leerlijnen, gastlessen), of de geïntegreerde eenheden en doelen met andere vakken/lijnen enz. Voeg ter verduidelijking eventueel relevante documenten bij1.
I Begripsomschrijving Wetenschap en technologie (W&T) W&T is een manier van kijken naar de wereld. Wetenschap en technologie begint bij de verwondering: waarom is de wereld zoals zij is? Vanuit die attitude komen vragen op of worden problemen gesignaleerd. De zoektocht naar antwoorden op die vragen en problemen leidt tot oplossingen in de vorm van kennis en/of producten. Deze oplossingen zijn tegelijk weer uitgangspunt voor nieuwe vragen. (Verkenningscommissie W&T in het primair onderwijs (2013) en de uitwerking daarvan in het SLO Leerplankader uit juli 2014 (Van Graft 2014)) Onderzoekend en Ontwerpend Leren – didactiek (OOL) Onderwijs in wetenschap en technologie stimuleert en bestendigt een nieuwsgierige, onderzoekende en probleemoplossende houding bij kinderen. Het gaat om onderzoekend en ontwerpend leren, waarmee ‘21ste-eeuwse’ vaardigheden worden ontwikkeld zoals creativiteit, ondernemingszin, kritisch denken, kunnen samenwerken en ict-geletterdheid. En het brengt kinderen kennis bij over de wereld. Thema’s die daarbij aan bod komen zijn gezondheid, natuur en ruimte, de technologische, bebouwde en maatschappelijke omgeving, hoe die in het verleden tot stand zijn gekomen en hoe we daar nu en in de toekomst op een duurzame en veilige manier mee om kunnen gaan. De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén apart vak is, maar een
Praktijkonderzoek en -lesontwerp Onder praktijkonderzoek en lesontwerp verstaan we het onderzoek verrichten naar de eigen praktijk in de school en/of de klas of educatief bedrijf. Het moet iets opleveren voor de eigen onderwijspraktijk (uitoefenen beroep leerkracht): waardoor een verbinding wordt gelegd tussen het eigen leerproces, het doen van onderzoek en inzichten uit actuele literatuur.
De PABO HR onderscheid 3 leerlijnen 1 De Kennisgestuurde lijn Deze lijn bevat de vakken uit de vakspecifieke en generieke kennisbasis (Meijerink). Aan het eind van jaar 2 zijn alle studenten mbt de kennisbasis startbekwaam en in taal en rekenen vakbekwaam. Studenten volgen in jaar 3 voor PGO en voor twee vakken een vakprofilering. In jaar 3 zijn studenten voor Onderwijskunde en de twee vakken waar ze de vakprofilering voor gevolgd hebben, vakbekwaam. In jaar 4 lopen studenten de LIO en volgen een minor. 2 De Praktijkgestuurde lijn Dit is het deel van de studie, waarin studenten praktijkervaring opdoet, door stage te lopen in de diverse bouwen in het basisonderwijs (lessen zijn gekoppeld aan de bouw waar de student stage loopt), en door onderzoek uit te voeren en onderwijs te ontwikkelen binnen het basisonderwijs en educatieve instellingen of projecten (zoals Maritiem museum, Techniek op Zuid-project ism Educatief centrum Haven). 3 De Studentgestuurde lijn In deze lijn maken studenten zelf keuzes. In jaar 1 en 2 hebben studenten in totaal 12 studiepunten die hij vrij kan invullen (uit PABO of Hogeschool breed aanbod) en in jaar 4 kiezen studenten een minor. (Bron: HR Opleidingsprofiel Bachelor Pedagogische Academie voor het Basisonderwijs VT en DT, p 18 - 2013)
5
II Wetenschap en Technologie als onderdeel van de PABO onderwijs Wetenschap en Technologie is onderdeel in alle bovengenoemde leerlijnen. Hieronder staat beschreven in welke onderdelen W&T volgens eerder gegeven begripsomschrijving in het huidige curriculum voorkomt. 1 De Kennisgestuurde lijn Propedeuse en basisfase De Kennisbasisvakken worden in jaar 1 en 2 los aangeboden, hierdoor is er geen expliciete vakintegratie. Vakintegratie komt terug in de keuzecursussen en excursies, maar is dan geen hoofddoel. Onderwijskundige, pedagogische en vakinhoudelijke kennis is gekoppeld aan de bouw waar studenten op dat moment stageloopt maar ook de didactiek. Om samenhang te bevorderen staat in iedere onderwijsperiode een beroepsthema centraal. 1.1 Wereldvakken In alle wereldvakken wordt aandacht besteed aan W&T. Bij Geschiedenis, Aardrijkskunde maken studenten kennis met historisch en geografisch onderzoek. De bijdrage van technologische ontwikkelingen aan het welzijn van de mensheid komt aan de orde. Ook doen studenten ervaring op met bronnenonderzoek en het ontwikkelen van lessen waarin bronnenonderzoek centraal staat (Bijlage 1 en 2, Gs en Ak, Doelen cursus jaar 2). Studenten worden gestimuleerd om vanuit een nieuwsgierige, verwonderende houding uitdagend onderwijs te ontwikkelen en verzorgen. De gehele leerlijn Natuur & Techniek staat in het teken van natuur, wetenschap, techniek en technologie: impact van nieuwe technologieën, ict-vaardigheden, maar ook een positieve houding tov techniek. Studenten maken kennis met de theorie en de didactiek van de Onderzoek- en Ontwerpcyclus. (Bijlage 3 N&T, Doelen cursus jaar) 1.2 Beeldende vorming Binnen het vak Beeldende vorming doen de studenten ervaring op met het gebruik van de ontwerpcyclus, deze is niet expliciet opgenomen in het curriculum. Studenten leren ambachtelijke technieken, experimenteel- en ontwerpend werken binnen het vak maar ook binnen projecten. 1.3 Rekenen In de eerste twee studiejaren wordt in de cursusreeks didactiek binnen rekenen-wiskunde op veel plekken aandacht besteed aan W&T. In de cursussen kleuterwiskunde ervaren de studenten meten en meetkunde middels practica. Ze krijgen de opdracht een verteltas te ontwerpen, waarmee zij een kringactiviteit gaan uitvoeren in hun stageklas. In de cursussen rekenen in groep 5/6 werken de studenten aan enkele rijke schatopgaven met onvolledige gegevens. In het tweede studiejaar wordt van studenten tijdens de cursus Meten en Meetkunde verwacht dat zij twee practica geven in hun stageklas. Hiertoe doen zij in de les op de Pabo ervaring op met practica meten en meetkunde. In de cursus Breuken, procenten, kommagetallen en verhoudingen ontwerpen de studenten op papier een educatieve app voor het domein Verhoudingen. Ook wordt aandacht besteed aan ict vaardigheden en rekenen.
6
1.4 Taal Binnen het curriculum wordt specifiek aandacht besteed aan Taal in de Zaakvakken: hoe je als leerkracht kinderen vakspecifieke taal kunt aanleren. 1.5 ICT Studenten krijgen vakoverstijgend les in ICT vaardigheden. Een werkgroep digitale didactiek ontwikkelt good practices en deelt deze en de ervaringen met (vakgroep)collega’s tijdens sectie-/vakgroepoverleg en docentenvergaderingen. 1.6 Onderwijskunde Binnen onderwijskunde wordt in de eerste twee jaar aandacht besteed aan W&T. In jaar 1 staat bij het jonge kind spelend leren centraal. Hierin leren de studenten voor de kinderen situaties te creëren die gericht zijn op onderzoekend leren. Jonge kinderen handelen impulsief en spontaan. Later leren ze steeds beter strategisch handelen: ze beraden zich vooraf en tijdens het handelen bewust op het probleem, op de aanpak en de mogelijke effecten van hun handlenen. Bij het jonge kind proberen we een onderzoekende houding te ontwikkelen zodat het kind wil weten en begrijpen hoe dingen precies in elkaar zitten (Brouwers, 2010). Studenten zorgen ervoor dat kinderen materiaal gaan verkennen, eigenschappen van materiaal gaan onderzoeken, samen het materiaal bevragen, en tot slot conclusies te trekken. In jaar 1 staan bij het oude kind de leertheorieën centraal. Hierbij leren studenten op welke manier kinderen kennis opbouwen en hoe kinderen, samen kennis kunnen construeren. Studenten leren hier situaties te creëren waarin kinderen probleemoplossend kunnen werken. Hierbij is er sprake van een onbestemde situatie: er is iets onduidelijk, er is een vraag of een probleem. Dan doen kinderen primaire ervaringen op, ze gaan het probleem verkennen en hierbij proberen ze verschillende (cognitieve) gereedschappen uit. Vervolgens vindt er uitwisseling of dialoog plaats en wordt er een conclusie getrokken. Samen wordt dan bepaald welk gereedschap effectief is gebleken, adequaat gebruikt kan worden (Pols, 2014). In jaar 2 staat onderwijsvernieuwing bij het jonge kind centraal. Hierbij passeren de traditionele en actuele vernieuwers de revue. Tijdens deze lessen leren we studenten met hun onderwijs aan te sluiten bij het ‘volle leven’ van het kind. Hierbij moeten studenten ervoor zorgen dat ze de belangstelling wekken van kinderen, hen activeren en hen met hoofd, hart en handen laten leren (Pols, 2014). In jaar 2 staat bij het oudere kind verhalend ontwerp centraal. Hierbij ontwerpen studenten zelf een verhalend ontwerp voor het oudere kind. In dat verhalend ontwerp staat een verhaal centraal. Uit dat verhaal vloeien leeractiviteiten voort die voor een deel door de kinderen worden ingevuld. Hierbij is het de bedoeling dat kinderen zelf initiatieven en beslissingen nemen passend bij de problemen die zich in het verhaal voordoen. De leraar zorgt hierbij voor een leeromgeving die uitnodigt tot activiteiten en biedt middels een draaiboek de structuur die daarbij nodig is (Dekkers, Reehorst & Vos, 2007). Profileringsfase In jaar drie volgen studenten in twee vakken een profilering. De student maakt een keuze uit één van de drie Wereldvakken of Kosmisch Onderwijs en Opvoeding en uit één van de Beeldende vakken. Na afronden van de vakprofilering is de student vakbekwaam
7
in deze twee disciplines. In de vakprofilering komen integratie van taal en rekenen aan bod, belang van een eigen onderzoekende houding (van de studenten zelf) en het herkennen en begeleiden van talenten bij kinderen (Bijlage 4: Doelen BoKS Aardrijkskunde vakprofilering). In PGO vindt in een aantal thema’s vakintegratie plaats (Bijlage 5: PGO Oudere Kind deel 1). PGO is gericht op een onderzoekende (wetenschappelijke) houding van de student. Deze is ook omschreven in de BoKS Onderzoeksvaardigheden (Bijlage 6, BoKS Onderzoeksvaardigheden). Afstudeerfase In jaar vier verrichten studenten zelfstandig onderwijskundig praktijkonderzoek. De pabo HR heeft samen met het Kenniscentrum relevante thema’s uitgezocht om vragen van basisscholen in Rotterdam/Dordrecht te kunnen beantwoorden. Het uitwerken van de thema’s kan gericht zijn op drie niveaus: binnen de klas (micro), binnen de school (meso) of op wijk- stads of landelijk niveau (macro). De afstudeerthema’s zijn: • De effectieve brede school/integrale kindcentra • Doorlopende leerlijnen VVE-PO-VO • Vormgeven aan Passend onderwijs • Taalontwikkeling en taalverwerving (Nederlands en vvto) • Ouderparticipatie en -empowerment • Ontwerpen en implementeren van moderne vernieuwende pedagogische en didactische concepten, waaronder gebruikmaken van ICT toepassingen in het onderwijs • Opbrengstgericht werken (schoolcijfers) (Bijlage 7: http://hint.hro.nl/PageFiles/206779/Handleiding%20afstudeeronderzoek%20september%202014.pdf) 2 De Praktijkgestuurde lijn Naast de schoolstages waar studenten praktijkervaring opdoen, volgen studenten in alle jaren een project waar onderwijskundig praktijkonderzoek en -lesontwerp centraal staat. Doel is het stimuleren van een wetenschappelijke houding bij studenten. De kennis en vaardigheden worden in een doorlopende leerlijn aangeboden. In jaar 1 voeren studenten onderzoek uit, vanuit een overkoepelend thema. De studenten doorlopen de Onderzoekscyclus (‘Praktijkonderzoek in de school’ (Donk, C. Van der Lanen, B (2009-2012)), ontwikkelen en geven een les bij het thema. In jaar 2 verrichten studenten een onderzoek in opdracht van een extern bedrijf (musea, Feyenoord, Techniek op Zuid-project) of een school. Ook hierbij doorlopen de studenten zelf de onderzoekscyclus en vertalen dit naar de praktijk. In jaar 3 in PGO en jaar 4 verrichten studenten onderwijskundig praktijkonderzoek zoals omschreven in de Body of Knowlegde and Skills (Bijlage 6, BoKS Onderzoeksvaardigheden). 3 De Studentgestuurde lijn Studenten wordt (Hogeschoolbreed) keuzeonderwijs aangeboden, gericht op het opdoen van verdiepende kennis en vaardigheden. Keuzecursussen op dit gebied staan in het teken van talentontwikkeling in het onderwijs en het verwerven van verdiepende of verbredende kennis op hbo-niveau. Keuzecursussen zijn oa: WOI, BHV, mythologie, evolutie.
8
4 Montessori Onderwijs Op de PABO HR hebben studenten de mogelijkheid om een Montessori-specialisatie te volgen. In het Montessori-onderwijs staat het kind centraal en heeft de leerkracht een begeleidende rol. Er wordt gekeken naar de natuurlijke behoeften van het kind. Door de vrijheid kan het kind zelf zijn bezigheden kiezen en dit zorgt voor de ontwikkeling van de wil. De specialisatie wordt afgesloten met een een aantekening op het diploma. (Bijlage 8: Vakprofilering Montessori) 5 Externe projecten/samenwerkingsverbanden Project Techniek op Zuid (EMI) De PABO ontwikkelt binnen het Expertisecentrum Maatschappelijke Innovatie (EMI op Zuid) van de Hogeschool Rotterdam projecten voor het Nationaal Programma Rotterdam Zuid/ Gemeente Rotterdam. Deze projecten zijn erop gericht om meer basisschoolkinderen in de achterstandswijken in Rotterdam Zuid (7 focuswijken) te interesseren voor een loopbaan in de techniek, aangezien de technische sectoren veel arbeidskansen bieden nu en in de toekomst. Om dit te bereiken worden in een meerjarentraject de volgende activiteiten ontplooit: 1 Scholing van zittende leerkrachten; d.m.v. teamtrainingen wordt gedurende een jaar gewerkt aan het ontwikkelen van een schoolspecifiek doorlopend techniekcurriculum, waarbij de focus continue ligt op het koppelen van de technieklessen aan het ontwikkelen van een positieve attitude bij kinderen en ouders ten opzichte van techniek en de loopbaanmogelijkheden die techniek biedt. Parallel aan de teamtrainingen wordt een leerkracht opgeleid tot techniekcoördinator. Pabostudenten kunnen in het kader van het PABO-2 project een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van het techniekcurriculum bij een of meerdere van de deelnemende basisscholen. De participatie van PABO-studenten in dit project kan nog verder geïntensiveerd worden. 2 Om scholen goed te kunnen adviseren bij hun techniekcurriculum is de HR-PABO bezig een stevig lokaal netwerk aan het opbouwen van overheden, onderwijsinstellingen, onderwijs ondersteunende organisaties en bedrijven. Van dit netwerk kunnen de deelnemende scholen gebruik maken. 3 In samenwerking met docenten en studenten van andere opleidingen binnen de HR worden dit schooljaar de volgende projecten uitgevoerd: 3.1 Ontwikkelen van een mobiel techniekunit; het ontbreken van technieklesmaterialen is een belemmering om aantrekkelijk techniekonderwijs te bieden Er wordt een casestudie verricht door minorstudenten Industrieel ProductOntwerpen hoe scholen door middelen te bundelen een gezamenlijk mobiel techniekunit kunnen laten ontwikkelen, zodat meerdere scholen in dezelfde wijk materialen efficiënt kunnen inzetten. 3.2 Onderzoek naar en ontwikkeling van digitaal lesmateriaal; er wordt een casestudy verricht naar de beschikbaarheid van (gratis) digitale lesmaterialen gericht op techniek en loopbaanoriëntatie in de techniek. Verder wordt er een prototype ontwikkeld voor een digitale toepassing ontwikkeld waarin techniek- beroepen- Rotterdamse regio centraal staan.
9
3.3 Onderzoek naar effectieve interventies in het basisonderwijs die een bijdrage leveren aan de loopbaanoriëntatie gericht op techniek. Dit onderzoek wordt verricht door een groepje tweedejaarsstudenten HRM. 3.4 Binnen EMI op Zuid wordt gewerkt aan de versterking van de ouderparticipatie op de basisscholen in de focuswijken. Als onderdeel van de teamtraining wordt de lector Ouderparticipatie als gastspreker uitgenodigd en gaan medewerkers van het lectoraat met een aantal van de deelnemende scholen verder in het koppelen van het techniekcurriculum en de loopbaanoriëntatie aan het ouderbeleid.
Professionaliseren pabodocenten: 1. In hoeverre en op welke wijze zijn de pabo docenten bekend met W&T en maken in de lessen gebruik van W&T om ook de studenten te stimuleren een W&T grondhouding en vaardigheden als onderzoeken en ontwerpen te ontwikkelen. Geef hierop een korte toelichting.
Alle docenten zijn op de hoogte van de koppeling Wetenschap en het eigen vakgebied en (in minder mate) koppeling met Technologie. In het vak N&T zijn docenten bekend met W&T en de Onderzoekend en Ontwerpend Leren cyclus. Bij de Beeldende vakken zijn docenten bekend met Ontwerpend Leren, maar het is geen expliciet onderdeel van het curriculum. Alle docenten zijn bekwaam in het geven van die onderdelen uit de onderzoeksvaardigheden BoKS die bij hun vakgebied horen en overall mbt praktijkonderzoek. Via na/bijscholing blijven docenten op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Docenten die projecten en afstudeeronderzoek begeleiden hebben vanuit het kenniscentrum Talentontwikkeling scholing gehad in onderzoeksvaardigheden en methoden en technieken. Per 2013-2014 ondersteunt het kenniscentrum docenten die afstudeeronderzoeken begeleiden dmv een wekelijks spreekuur, digitaal en fysiek. Afstemming en overleg studentonderzoeken vindt plaats in project- minor- en afstudeerbegeleiders Diverse docenten volgen een master of verrichten promotieonderzoek zoals: vernieuwende didactiek in ak-onderwijs, taal en rekenonderwijs, koppeling naar VO van taalonderwijs Lectoraat Taal en lectoraat Ouderbetrokkenheid ism Kenniscentrum Talentontwikkeling
Inhaalslag 3e en 4e jaars studenten:
10
2. In hoeverre voldoen (welk deel) studenten van de derde- en vierdejaars van het studiejaar 2014-2015 en 2015-2016 nog niet aan de gestelde doelen rondom W&T en komen in aanmerking voor een inhaaltraject W&T? Beschrijf wat de belangrijkste ontwikkelpunten zijn voor deze groep studenten.
De derde- en vierdejaars studenten hebben in jaar 1 en 2 kennis en ervaring opgedaan met W&T binnen de leerlijnen zoals aangegeven bij punt 1 ‘Huidige situatie’. Bij de academische studenten is Wetenschap een onderdeel van hun studie aan de Erasmus Universiteit. De eigen onderzoekende houding mbt praktijkonderzoek en -lesontwerp zit voldoende in het curriculum, er is weinig tot geen ervaring opgedaan in het ervaren, ontwikkelen en verzorgen van OOL lessen. Ook het onderdeel ‘belang van het domein W&T voor leerlingen in relatie tot loopbaanoriëntatie’ heeft onvoldoende aandacht gekregen, terwijl dit voor de regio Rotterdam van groot belang is. Rotterdam biedt veel kansen voor technisch geschoolde jongeren. Inhaalslag: - ontwikkelen en geven van OOL lessen door studenten aan leerlingen - W&T in loopbaanoriëntatie (beroepen in en rond Natuurwetenschappen en Technologie; wegwerken stereotiepe beroepsbeelden; belang ouders in schoolkeuze) - kennis nemen van Leerplankader OJW en W&T (natuur en techniek), de Leidraad Onderzoekend en Ontwerpend Leren van het Wetenschapsknooppunt Zuid-Holland en Vaardigheden Lijst O&O (CED-groep ipv Platform Betatechniek, 2012) en good practices die direct toepasbaar zijn - OOL onderzoeksvragen formuleren als onderdeel van de Praktijkgestuurde lijn
2. Gewenste situatie Aanpassen curriculum: 3. Beschrijf uw ambities en doelen en de uitdagingen en mogelijkheden die u ziet om een duurzame en geïntegreerde verankering van W&T in het curriculum van uw pabo te realiseren.
11
Curriculum Kennisgestuurde lijn Ambitie 1: W&T vakoverstijgend onderdeel van curriculum Doel: Studenten passen OOL-didactiek vakoverstijgend toe aan de hand van de daarbij behorende kennis van W&T Uitdaging: - Vastleggen, afstemmen en communiceren samenhang vakkennis en OOL didactiek en vakjargon in jaar 1 en 2 dmv instellen semesterteams, waarin vakdocenten (die in hetzelfde semester lesgeven) plaats nemen - Vastleggen W&T (OOL) als onderdeel vakprofilering, PGO, minor en afstudeeronderzoek - Aanpassen BoKS Onderzoeksvaardigheden: Ontwerpend Leren in opnemen en het ontwikkelen en geven van OOL lessen - Bijscholen pabo-docenten in het geven van OOL lessen - Good pratices OOL voor basisscholen ontwikkelen - samen met expertorganisaties en pro-actieve scholen; pabo-studenten hierin trainen - Kijkwijzer/observatie-instrument OOL ontwikkelen - Aanpassen curriculum N&T - Organisatie W&T themadag/week met beroepenveld en externe bedrijven/partners - Technische geschoolde deeltijdstudenten betrekken bij W&T onderwijs Praktijkgestuurde lijn Ambitie 2: Studenten doen ervaring op met OOL didactiek Doel: Studenten passen OOL didactiek vakoverstijgend in de praktijk (van het basisonderwijs) toe Uitdaging: - Project jaar 1 en 2 aanpassen - Competentieprofiel onder de loep nemen Studentgestuurde lijn Ambitie 3: Studenten beheersen W&T kennis en didactiek (en kunnen dit in domein Natuur&Techiek toepassen) Doel: studenten beheersen W&T kennis en OOL didactiek en passen het toe in de praktijk van de basisschool en de OOL benadering motiveert hen om zich te specialiseren in Natuur&Techniek. Steeds leggen ze verbindingen met andere vakken. Uitdaging: - Natuur en techniek wordt in de basisopleiding verbonden aan mensen en het oplossen van maatschappelijke vraagstukken door de OOL didactiek centraal te stellen en aan leerlingen door uit te gaan van een diversiteit aan talent. Hierdoor kiezen meer pabo-studenten voor het domein Natuur & Techniek in de studentgestuurde lijn. - Techniek gerelateerde keuzecursussen aanbieden (EMI, haven, science centra zoals Makerspace) - Techniek gerelateerde stageplaatsen aanbieden binnen de N&T vakprofilering - Aanscherpen curriculum N&T
12
Samenwerking Ambitie 4: Versterken samenwerking (externe) relaties Doel: Mogelijkheden om gezamenlijk op te trekken (naar 2020) onderzoeken: leerkrachten ondersteunen en voor studenten mogelijkheden creëren waarin ze W&T (als leerkracht) in de praktijk kunnen brengen en de beroepspraktijk kunnen verbeteren. Goede aansluiting vervolgopleidingen creëren Uitdaging: - Onderzoekers en experts vanuit het Wetenschapsknooppunt betrekken bij curriculumontwikkeling, good practices, bijscholing en praktijkgericht onderzoek - Verbeteren en/of initiëren samenwerking met partijen zoals Educatief Informatiecentrum Mainport Rotterdam, science centra, Stadslab (HR) - Verspreiden van de resultaten van Techniek op Zuid project, met als nevendoel nieuwe projecten binnenhalen - Ontwikkelen en kennisdelen met clusterpabo’s, HR Techniek en HR NLO - Samenwerken met Wetenschapsknooppunt Rotterdam voor academische studenten
4. Beschrijf concreet aan welke kenmerken en criteria het curriculum van uw pabo zal voldoen wanneer er sprake is van een duurzame verankering van W&T. OOL didactiek (plus de bijbehorende nieuwsgierige en creatieve houding) en samenhang vakken hebben een groot draagvlak binnen onze PABO, zowel bij docenten als bij studenten. Hier liggen de kansen om W&T duurzaam in het curriculum te verankeren. Duurzame verankering wanneer: - W&T lijn is aanwijsbaar, opbouwend, transparant en toetsbaar voor studenten over de vier leerjaren - studenten hebben mogelijkheden tot individuele keuzes mbt W&T (keuzeonderwijs, minor, stage ed) - hanteren van één OOL begrippenkader in alle cursusonderdelen (vakjargon, lesobservatie, beoordelingsmatrijs) - meer studenten kiezen voor een N&T vakprofilering - vakdocenten de OOL didactiek in de lessen toepassen - W&T zichtbaar is in alle vakken - W&T (OOL) vraagstukken in afstudeeronderzoek - Organisatie jaarlijks W&T-event
13
Professionaliseren pabodocenten: 5. Beschrijf uw ambities en de uitdagingen en mogelijkheden die u ziet om alle docenten van uw pabo bekend te maken met en bekwamer te laten worden met betrekking tot W&T. Ambitie 1: Alle docenten nemen kennis van W&T leerplankader BO en PABO Doel: Alle docenten zijn op de hoogte op welke wijze er al binnen zijn vak wordt bijgedragen aan W&T en op welk niveau: overstijgend, generiek of vakspecifiek (van Graft, leerplankader) Uitdaging/mogelijkheden: - studiedagen organiseren - in intern overleg W&T aan de orde stellen - W&T conferenties bezoeken - samenwerken (kennis en ervaringen uitwisselen, ontwikkelen, evalueren) met collega’s clusterpabo’s Ambitie 2: Docenten doen kennis en ervaring op in OOL didactiek en kennen recente good practices Doel: Docenten geven OOL lessen en gebruiken generiek begrippenkader en didactiek Uitdaging/mogelijkheden: Alle docenten: - binnen sectie/vakgroep kennis en ervaring uitwisselen en samen OOL onderwijs ontwikkelen en een gedeelde visie op OOL en kwaliteit ontwikkelen - kennis en ervaring delen met clusterpabo collega’s en beroepenveld - docenten leren OOL kijkwijzer (observatie-instrument) hanteren - in semesterteams: afstemmen onderwerpen kennisbasis en onderwijs OOL didactiek Ambitie 3: W&T als onderdeel van de diverse vakken/disciplines Doel: Per discipline wordt W&T vastgelegd in curriculum Uitdaging/mogelijkheden: - Tijdens studiedagen en in ontwikkelteams W&T als onderdeel van diverse cursussen vastleggen Ambitie 4: Vakintegratie Doel: Docenten kennen elkaars programma en kunnen bij elkaar aansluiten vwb W&T gerelateerde onderwerpen Uitdaging/mogelijkheden: - in semesterteams afstemmen en vastleggen samenhang - vakprofilering vastleggen W&T - W&T conferenties/bijscholing
14
Inhaalslag 3e en 4e jaars studenten: 6. Beschrijf uw ambities en de uitdagingen en mogelijkheden die u ziet om alle derde- en vierdejaars studenten van het studiejaar 20142015 en 2015-2016 die nog onvoldoende opgeleid zijn in W&T van een inhaaltraject te voorzien. Ambitie: Inhaalslag derde- en vierdejaarsstudenten realiseren Doel: Derde- en vierdejaars studenten zijn op de hoogte van W&T ontwikkelingen en OOL didactiek Uitdaging/mogelijkheden: 2014-2015 - Masterclasses organiseren - Gastcolleges organiseren - W&T opnemen in excursie derdejaars 2015-2016 - Masterclasses organiseren - Gastcolleges organiseren - W&T in loopbaanoriëntatie ‘beroepen in W&T’ in vakprofilering opnemen (duurzame aanpassing) - minor ICT (W&T component aanscherpen) - in vakprofilering N&T: techniekgerelateerde stages aanbieden
3. Ontwikkelingsplan Aanpassen curriculum: 7. Geef een globale omschrijving van het actieplan curriculum uitgewerkt naar 2 projectjaren. Beschrijf de acties die uitgevoerd gaan worden, de doelen en hoe deze gemonitord worden. Opzet is om in 2014-2015 ontwikkelingen op te starten, tenminste in de Wereldvakken en waar mogelijk bv via semesterteams ook de andere vakken. Om uiteindelijk W&T en OOL didactiek in alle vakken en leerlijnen een eenduidige duurzame verankering te geven.
1
Kennisgestuurde lijn Aanpassen curricula vakken
Doel -‐ inhoudelijke samenhang vakken en OOL didactiek -‐ ontwerpend leren moet in alle
15
Ontwikkeling in 14-‐15 14-‐15
Invoer 15-‐16 15-‐16
Monitoring Evaluatie semesterteams Cursusbeschrijving (16-‐17)
2
OOL didactiek, verzorgen lessen door docenten
3 3a
OOL didaktiek, verzorgen lessen door studenten Ontwikkeling Good Practices
4
Aanpassen curriculum N&T
5
Aanpassen minor(en)
6
Aanpassen BoKS Onderzoeksvaardigheden (OOL didactiek toevoegen) Onderzoekslijn Aanpassen vakprofilering
7
8
Aanpassen afstudeeronderzoek
leerlijnen een prominentere plaats krijgen -‐ toetsvormen aanpassen -‐ inhoudelijke OOL didactiek koppelen aan beroepsthema’s -‐ samenhang OOL didactiek -‐ verankeren in curriculum/toetsing
14-‐15 En 15-‐16 -‐ generieke OOL didactiek ontwikkelen 15-‐16 -‐ ontwikkelen gemeenschappelijk begrippenkader
16-‐17
Curriculumbeschrijving Toetsmatrijs Beschrijving beroepsthema’s Good practices Cursusbeschrijving Curriculumbeschrijving Stageproducten/gesprekken Kijkwijzer OOL producten (leskist/brief) Stageproducten Kijkwijzer Aanpassing stageboek Cursusbeschrijving Curriculumbeschrijving Toename Minorbeschrijving
-‐ studenten passen OOL didactiek toe in hun lessen/stage -‐ OOL lessen ontwikkelen/ uitvoeren -‐ studenten passen OOL didactiek toe in hun lessen/stage -‐ tool ontwikkelen om OOL didactiek meetbaar/toetsbaar te maken (kijkwijzer – in stageboek) -‐ huidig curriculum aanpassen aan bestaande ontwikkelingen -‐ meer studenten kiezen N&T profilering -‐ W&T (OOL) in minor vastleggen
14-‐15
15-‐16
14-‐15 14-‐15 14-‐15 15-‐16 14-‐15 15-‐16
15-‐16 14-‐15 (N&T) /15-‐16 14-‐15 16-‐17 16-‐17 16-‐17
16-‐17
BoKS
-‐ OOL lessen geven/N&T 14-‐15 -‐ W&T benoemen in curriculum/lessen 15-‐16 -‐ OOL onderzoeksvragen toevoegen 15-‐16
15-‐16 16-‐17
Lesproducten Profilerings-‐ beschrijving Onderzoeksvragen
16
14-‐15
16-‐17 16-‐17 14-‐15 15-‐16
16-‐17
9
Excursie jaar 3
10
Themadag/event W&T
1
Praktijkgestuurde lijn Project jaar 1
2
Project jaar 2
3
Competentieprofiel onder de loep nemen en waar nodig aanscherpen
Afstudeerproduct -‐ integratie Wereldvakken -‐ wetenschappelijke (creatieve en nieuwsgierige) houding ontwikkelen bij studenten -‐ Samenwerken beroepenveld en externe partners -‐ vakintegratie -‐ positieve W&T attitude -‐ bijscholing
2015
2015
Excursieproducten
Aanpassing curriculum 15-‐16
Schooljaar 15-‐16
Evaluatie Producten
Doel -‐ Studenten bieden OOL didactiek vakoverstijgend op de basisschool toe -‐ Studenten krijgen voldoende zelfvertrouwen in hun eigen kennis, maar vooral ook hun eigen onderzoeks-‐ en ontwerpvaardigheden -‐ Studenten passen OOL didactiek vakoverstijgend toe -‐ Studenten krijgen voldoende zelfvertrouwen in hun eigen kennis, maar vooral ook hun eigen onderzoeks-‐ en ontwerpvaardigheden -‐ OOL houding als 21th century skill competentie aanscherpen
Ontwikkeling in 15-‐16
Invoer 16-‐17
Monitoring Projectproduct Kijkwijzer Studentgesprekken
15-‐16
16-‐17
Projectproduct Kijkwijzer Student gesprekken
15-‐16
16-‐17
Competentieprofiel Studentgesprekken Studentproducten
17
1
Studentgestuurde lijn Keuzeonderwijs jaar 1 en 2 (12 studiepunten)
Doel -‐ W&T (techniek-‐gerelateerde) keuzecursussen aanbieden (EMI, EIC, haven, science centra (makerspace)
Ontwikkeling in 14-‐15
Invoer 15-‐16
Monitoring Keuzevakbeschrijving Producten
1
Professionaliseren Docenten Studiedagen
Doel -‐ Docenten verankeren W EN T en Onderzoekend en Ontwerpend Leren in lessen -‐ Gebruik gemeenschappelijk begrippenkader -‐ Bijscholen mbt W&T en OOL leren
Ontwikkeling in 14-‐15 vanaf 14
Invoer 14-‐15 16-‐17 14-‐15
Monitoring Good practice producten Evaluatieformulieren Curriculumbeschrijving
2 3
Masterclasses Ontwikkelen en kennisdelen met clusterpabo’s, HR Techniek en HR NLO Semesterteams
Vanaf 14 Vanaf 14
Vanaf 14-‐15 14-‐15
Evaluatie Peer reviews
14-‐15-‐16
14-‐15-‐17
Evaluatie Producten/beschrijvingen
Ontwikking in
Invoer
Monitoring
1
Huidige derde en vierdejaars inhaalslag Masterclasses
14-‐15
Evaluatieformulier
2
Gastcolleges
14-‐15
Evaluatie-‐ formulier
4
Doel
-‐ Derde en vierde-‐jaars studenten zijn 14-‐15 op de hoogte van W&T leerplankader BO en OOL didactiek -‐ Bijscholing docenten (leerkrachten) -‐ Derde en vierdejaars studenten zijn op 14-‐15 de hoogte van W&T leerplankader BO en OOL didactiek -‐ Bijscholing docenten (leerkrachten)
18
3
Excursie 3e jaars (duurzame aanpassing)
4
W&T in loopbaanoriëntatie ‘beroepen in W&T’ in de vakprofilering opnemen (duurzame aanpassing)
1
Externe partners Netwerkvorming, relaties aangaan met innovatieve partijen in de regio Rotterdam en kennisinstellingen
-‐ integratie Wereldvakken 2015 -‐ wetenschappelijke (creatieve en nieuwsgierige) houding ontwikkelen bij studenten -‐ Derdejaars maken in de profilering 14-‐15 kennis met W&T gerelateerde beroepen
Doel -‐ Kennis en ervaringen op doen en uitwisselen -‐ Aansluiting (beroeps)praktijk verbeteren
2015
Evaluatieformulier
15-‐16
Profileringsproduct
Ontwikking in 14-‐15
Invoer 15-‐16
Monitoring Evaluatie
8. Beschrijf hieronder op welke wijze u W&T in uw curriculum gaat integreren, tenminste bij aardrijkskunde, geschiedenis, natuur & techniek en waar u mogelijk relaties legt naar cultuureducatie). Beschrijf hoe het onderwijs er op hoofdlijnen zal uit zien en welke doelen het onderwijs moet bereiken. Beschrijf ook concreet welke overige vakken/thema’s bij voorkeur ook Nederlandse taal en rekenen/wiskunde betrokken zijn bij het stimuleren van een W&T grondhouding. Geef ook aan of het gaat om verplichting voor alle studenten of een keuzetraject. W&T komt na de vernieuwing tot uiting bij:2
Omschrijving van doelen, inhoud, vormgeving en de relatie naar W&T3
Aardrijkskunde Geschiedenis Natuur en techniek
In semesterteams en binnen vakgroep/sectie afstemmen: samenhang vakken en OOL-didactiek – (vakoverstijgende) OOL lessen afstemmen; ontwikkelen good practices afgestemd op leerplankader
19
Gezondheid Milieueducatie
W&T OOL expliciteren in curriculum: vakkennis jaar 1 en 2, vakprofilering jaar 3 Aanbieden W&T stages/praktijkervaring binnen vakprofilering en W&T in keuzeonderwijs Ontwerpcyclus afstemmen met Beeldende vorming W&T als proces en niet als product Ontwikkelen OOL lessen
Rekenen/wiskunde Nederlandse taal
In semesterteams en binnen vakgroep/sectie afstemmen: samenhang vakken en OOL-didactiek – (vakoverstijgende) OOL lessen afstemmen; ontwikkelen good practices afgestemd op leerplankader PABO HR is een grote stadspabo. Taal en rekenen zullen altijd extra aandacht krijgen, we zitten vast aan het meritocratisch principe. Taal: Vakgericht taal onderwijs ism Wereldvakken samenhang versterken Aandacht voor kritisch denken en redeneren over W&T Ontwikkelen eigen vaardigheden: wetenschappelijke geletterdheid Rekenen: Realistisch rekenen afstemmen met N&T curriculum Ontwerpend rekenen afstemmen met N&T en Beeldende vorming: - ontwerptekeningen maken en lezen - van 2D naar 3D Programmeren afstemmen Rekenen – N&T (andere vakken)
Beeldende vorming Drama Muziek Cultuureducatie (evt. ook gekoppeld aan de vakken)
In semesterteams en binnen vakgroep/sectie afstemmen: samenhang vakken en OOL-didactiek – (vakoverstijgende) OOL lessen afstemmen; ontwikkelen good practices afgestemd op leerplankader
Onderwijskunde/ pedagogiek
In semesterteams en binnen vakgroep/sectie afstemmen: samenhang vakken en OOL-didactiek – (vakoverstijgende) OOL lessen afstemmen; ontwikkelen good practices afgestemd op leerplankader
Afstemming samenhang onderzoekend leren met N&T zichtbaar in curriculum W&T als onderdeel van culturele weken Techniek als onderdeel van muziektheater W&T als proces en niet als product Ontwerpend Leren expliciet onderdeel maken van curriculum
20
Aandachtspunten versterken in curriculum/koppelen aan onderwijskundige leertheorieën: - Context-concept benadering: concrete ervaringen opdoen in de eigen omgeving (Hoe nemen kinderen zelf kennis op? Gekoppeld aan 21th century skills) - Het leren gebruiken van een observatieformulier gebruiken en feedback geven op ontwikkeling van leerlingen mbt attitude en vaardigheden – koppelen aan opbrengstgericht werken - Attitudevorming bij student: hoe maak je l.l. nieuwsgierig/creatief? Hoe kun je dit stimuleren?
Overige:
9. Beschrijf hoe de pabo in haar curriculum gebruik wil maken van het leerplankader Wetenschap en Technologie van het SLO (van Graft e.a., 2013) en van de in ontwikkeling zijnde handreikingen voor de pabo.2
Leerplankader W&T van SLO en de (nog te ontwikkelen) handreikingen voor de pabo zijn kaderstellende documenten bij aanpassingen curriculum in relatie tot samenhang vakken en OOL. En de vaardigheid om OOL lessen te ontwikkelen en geven (zowel door student als door docent). PABO HR neemt deel aan het leveren van input voor verdere invulling leerlijnen, leerkader PABO. 10. Beschrijf hoe u vaststelt of de student resultaten met betrekking tot W&T aan de maat zijn. Welke vormen van toetsing worden gehanteerd en welk referentiekader gebruikt u daarbij. Kijkwijzer OOL Vastlegging W&T in producten keuze onderwijs, vakprofilering, in vakken Beoordeling portfolio vakprofileringsverslag Toetsen Kennisgestuurde leerlijn (kennisbasis)
2
Het leerplankader komt per 1 mei beschikbaar op de site van de SLO. De handreikingen voor de pabo worden in augustus verwacht.
21
Binnen de opleiding dragen het MT, projectleider W&T, de examencommissie, de toetscommissie en de curriculumcommissie zorg voor afstemming en implementatie van de W&T lijn. In overleg met Educompartners zal afstemming van inhouden W&T en niveaubepaling plaatsvinden en is W&T onderwerp van proefvisitaties bij elkaar.
11. Beschrijf hoe u in het te ontwikkelen curriculum samenwerkt/spiegelt met de basisonderwijs ten aanzien van (veranderende) situatie rond W&T in het basisonderwijs.
Door versterken samenwerking, uitwisseling kennis en ervaringen beroepenveld (schoolbesturen), externe partijen zoals Techniek op Zuid project, Wetenschapsknooppunt, Science centra, regionale projectleider Techniekpact en BOSS (programma Beter Opleiden in Samenhang en Synergie). Deze samenwerking versterken dmv oa aanbieden bijscholing en stages student. Met twee basisscholen in een pilot samenwerken als reflectie. Gezamenlijke bijwonen studiedag, event, masterclasses.
Professionaliseren pabo docenten: 12. Beschrijf de doelen die u heeft voor de professionalisering waarmee de pabodocenten hun onderwijs met W&T (onderzoeken en ontwerpen) kunnen verrijken4. Maak eventueel onderscheid in groepen docenten die verschillende trajecten/doelen hebben. W&T professionalisering (didactiek, nieuwe ontwikkelingen, kansen op arbeidsmarkt): Via studiedagen, bijwonen conferenties: docenten Via masterclasses en workshops: docenten, studenten en docenten clusterpabo’s Samenhang en vakintegratie: semesterteams Kwaliteitsbewaking: via evaluatie, intern met collega’s en studenten; extern met clusterpabo’s/educompartners en beroepenveld en Wetenschapsknooppunt
13. Beschrijf de acties die u gaat ondernemen om dit doel met de pabo docenten te bereiken; werk dit uit naar kenmerken van de bijbehorende activiteiten zoals: inhoud, frequentie, intensiteit, omvang en bereik.
22
Alle docenten Bijscholing W&T en OOL via studiedagen en conferenties N&T docenten: samenwerken, delen kennis en ervaringen, ontwikkelen (masterclasses, evaluatiematrixen) met clusterpabo’s. Binnen semesterteams: afstemmen en samen ontwikkelen Binnen vakprofileringsteams: afstemmen en ontwikkelen Studiedagen: 2 x studiejaar Masterclasess: 3 x studiejaar N&T docenten: 2 wekelijks Semesterteams: 2 wekelijks Overleg vakprofileringsteams: 4x per studiejaar Themadag: 1x per jaar W&T team (projectleider en # vakdocenten): 10x per studiejaar Ontwikkelteam BoKS: 120 uur Ontwikkelteam minor: 60 uur Ontwikkelteam projecten (jaar 1 en 2): 60 uur
14. Beschrijf op welke wijze u tussentijds de professionalisering evalueert5 en indien nodig deze tussentijds bijstelt. Gesprekscyclus Studiedag W&T OOL: evaluatieformulier Peer review: OOL lessen Aanpassingen samenhang: in teamoverleg W&T houding, vaardigheden, kennis student: via toetsen en te ontwikkelen kijkwijzer
15. Beschrijf of en hoe voor deze activiteit wilt samenwerken met andere pabo’s.
Met clusterpabo’s een gelijksoortig evalutatiesysteem ontwikkelen Peer review Gezamenlijke studiedagen Proefvisitaties
23
Inhaalslag 3e en 4e jaars studenten: 16. Beschrijf de doelen die u heeft ten aanzien van de inhaalslag voor alle derde- en vierdejaars studenten van het studiejaar 2014-2015 en 2015-20166. Student is op de hoogte van ontwikkeling mbt W&T en OOL. Student doet ervaring op met het ontwikkelen van OOL lessen. Student ontwikkelt een positieve W&T grondhouding.
17. Beschrijf de acties die u gaat ondernemen om dit doel bij de betreffende studenten te bereiken; werk dit uit naar kenmerken van de bijbehorende activiteiten zoals: frequentie, intensiteit, omvang en bereik.
Studiedagen: 2 x studiejaar – bereik: facultatief derde en vierdejaars studenten Masterclass: 3 jaar – bereik: facultatief derde en vierdejaars studenten Gastcolleges aanbieden (gegeven door interne en externe deskundigen) bereik: facultatief derde en vierdejaars studenten Excursie jaar 3: bereik: alle derdejaars studenten
18. Beschrijf hoe u deze inhaalslag binnen het vigerende curriculum van het 3e en 4e jaar gaat organiseren en hoe u alle studenten bereikt.
Door het organiseren van een W&T event (met workshops) worden alle studenten bereikt. Ze ervaren een W&T beleving en krijgen scholing in W&T en OOL.
19. Beschrijf op welke wijze u tussentijds het deze inhaalslag evalueert op doelen7 en indien nodig deze tijdens de twee projectjaren bijstelt.
24
Door op event, en in masterclass een product te laten maken, wordt deze W&T inhaalslag ook vastgelegd. Ook dmv evaluatieformulier in te laten vullen, zal blijken of vastgestelde doelen gehaald zijn. Nav een voor deze studenten opgesteld beoordingsformulier kan een zelf ontwikkelde en gegeven OOL les kwalitatief gemaakt worden.
C. Proces deelname Het “Plan Wetenschap en Technologie in de pabo” is geen individueel traject. Het uitgangspunt van het LOBO is dat er een gemeenschappelijke beweging in gang wordt gezet. Dit betekent dat er tevens een faciliterende en monitorende proceslijn is georganiseerd waardoor de projecten optimaal kunnen profiteren van elkaar. Dat betekent dat in het projectplan ook wordt opgenomen hoe de pabo’s elkaar ontmoeten in netwerkbijeenkomsten en clusterbijeenkomsten die peerreviews en masterclasses organiseren8.
Landelijke procesactiviteiten 20. Beschrijf op welke wijze u gebruik wilt maken (leren) van en wat u kunt bijdragen (toevoegen) aan netwerkbijeenkomsten (2014 2x, 2015 3x, totaal 5)
Participatie in alle netwerkbijeenkomsten, actief (delen ervaringen en best practices) en ontvangend.
Cluster procesactiviteiten 21. Beschrijf op welke wijze u gebruik wilt maken (leren) van en wat u kunt bijdragen aan (toevoegen) peer reviews (2014 1x, 2015 2x, totaal 3)
Peer review met cluster pabo’s en Educom
25
22. Beschrijf op welke wijze u gebruik wilt maken van en wat u kunt bijdragen aan het organiseren van masterclasses (2014 1x, 2015 2x, totaal 3) Masterclass organisatie in 2015 Delen ervaringen Techniek op Zuid-project 23. Beschrijf welke bijdragen in de vorm van ervaringen, good practices, trajecten, modules, enz. u nu al kunt aanbieden.
Project Techniek op Zuid
Overige samenwerking pabo’s Naast de geformaliseerde procesactiviteiten zullen pabo’s elkaar ook ontmoeten op basis van andere samenwerkingsverbanden en hier synergie willen bereiken. 24. Beschrijf met welke andere pabo’s en op welke punten u met elkaar wilt uitwisselen en samenwerken.
Clusterpabo’s en Educom: Professionalisering docenten dmv organisatie en aanbieden studiedagen, masterclasses, minor Ontwikkelen gemeenschappelijke evaluatiematrix Overleg inhaaltraject derde- en vierdejaars studenten (aanbieden masterclasses) Peer review.
D. Evaluatie en bijstelling 25. Beschrijf hoe en wanneer u de voortgang van de ingezette activiteiten volgt, evalueert en indien nodig bijstelt.
26
Belangrijke data voor reflectie zijn: - tweemaandelijks: overleg projectleider en onderwijsmanager - 1 december – cursus-technische wijzingen moeten zijn ingediend - 1 februari – inhoudelijke curriculumwijzigingen moeten zijn ingediend - halverwege en eind schooljaar – in docentenvergadering: gezamenlijke evaluatie resultaten en vaststellen verbeterpunten - evaluatie na studiedag
Eindnoten bij het format
1
Zie voor de begripsomschrijving en duiding van “Wetenschap en Technologie” versus “Natuur en Techniek” de toelichting bij dit format. De dikgedrukte domeinen/vakken worden bij voorkeur genoemd als mogelijkheden om Wetenschap en Technologie mee te verbinden maar er zijn ook andere mogelijkheden en invalshoeken. 3 Maak goed duidelijk hoe de kerngedachte van W&T past bij de doelen, inhouden en vormgeving van de curriculum onderdelen. 4 Maak hiervoor eventueel gebruik van het advies van: • de verkenningscommissie hfdst. 2 en 3; Wetenschap en te Clevers, H., & Willems, R. (2013). Advies Verkenningscommissie wetenschap en technologie primair onderwijs. Utrecht -‐Den Haag: PO-‐Raad, Platform Bèta Techniek. • samenvattening, conclusies, aanbevelingen en bijlagen; van Casteren, W., van den Broek, A., Hölsgens, R., & Warps, J. (2014). Wetenschap en technologie op de pabo; een inventarisatie van de stand van zaken 2013 (pp. 98). Nijmegen: ResearchNed. • W&T houding en vaardigheden pg. 17-‐23; van Graft, M., Klein Tank, M., Beker, T., & Bakker, A. (2013). Wetenschap en technologie bij het leergebied Oriëntatie op jezelf en de wereld; een richtinggevend leerplankader. Enschede: SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. 5 Denk aan het instellen van focusgroepen, houden van interviews of enquêtes, enz. 6 Zie voetnoot 4 7 Zie voetnoot 5 8 Over de opzet van dit proces volgt op korte termijn meer informatie. 2
27
