COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN OOST 2005 - 06 Verslag van de tweehonderddrieënnegentigste vergadering, gehouden op dinsdag 5 april 2005 in de Regentenzaal, Zwaansteeg te Utrecht. Aanwezig:
Afwezig:
De voorzitter, P. Vermeulen, de leden G. Andela, M. van Goor, D. Lambert, K. Ottenheym en V. Yanovshtchinsky, B. van Santen (afd. Monumenten), W. Smits (afd. Stedenbouw), J. Koning (secretaris),Th. Hilhorst (uitvoerend secretaris) en I. Bakhuis (verslag). R. van Wylick (lid).
OVERZICHT VERSLAG A.
Ingekomen stukken en mededelingen
B.
Notulen Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 maart 2005
C. C1
Algemeen Nieuwekamp 11
D. D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8
Bouwplannen Costa Ricadreef 9 Sophocleslaan 7 Gansstraat 1 t/m 11 Kapelweg/Fort Blauwkapel Rooseveltlaan Lange Nieuwstraat 84/84bis Renstraat 12 Bollenhofsestraat 200
E. E1 E2 E3 E4
Nagekomen plannen Vossegatselaan Ahornstraat Acaciastraat 22bis Ondiep 143bis
F.
Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijsten d.d. 17-03-2005 en 31-03-2005
G.
Reclames
H.
Rondvraag en sluiting
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
A.
Ingekomen stukken en mededelingen Van de heer Van den Berkhof is een zienswijze ontvangen, waarin hij bezwaar maakt tegen het bouwplan Kavel 3 gelegen op fort Blauwkapel. Enkele van de argumenten die hij aanvoert, vallen buiten de invloedssfeer van deze commissie. Argumenten die betrekking hebben op de welstandsbeoordeling zijn reeds weerlegd bij de behandeling van de monumentenaanvraag voor de nieuwbouw van 11 woningen (zie notulen van 8/02 2005). Ook toen heeft de commissie vastgesteld dat sprake is van een verschil in interpretatie van het bestemmingsplan en heeft zij aangegeven dat het voorgestelde kleurgebruik in haar visie past in de schaal en sfeer van Blauwkapel. De commissie neemt kennis van de brief van de heer Van den Berkhof, maar deze bevat geen nieuwe inzichten op grond waarvan de eerdere goedkeuring van het bouwplan zou moeten worden herzien.
B.
Notulen van de Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 8 maart 2005 Het verslag van 8 maart jl. is via een schriftelijke ronde vastgesteld.
C. C1
Algemeen Nieuwkamp 11 Verzoek tot aanwijzing tot rijksmonument van schoolgebouw "Maria in den Wijingaard" (3e behandeling) Aanvraag: Stichting Behoud Stadsschoon Nieuwegracht (Zie notulen 25/01 en 22/02 2005) Tijdens de bespreking op 22 februari jl. heeft de commissie haar respect en waardering uitgesproken voor het gebouw. De aanwijzing tot rijksmonument vereiste echter een nadere onderbouwing van de nationale betekenis hiervan, zowel in het oeuvre van Van der Laan als in de scholenbouw in het interbellum. Inspreker de heer Hylkema zegt dat dit bewijs zich niet gemakkelijk laat vergaren, ook omdat de Rijksdienst hierover geen uitspraken doet, zolang de gemeente het gebouw niet formeel heeft voorgedragen voor aanwijzing tot rijksmonument. De stichting Bonas heeft hierover advies uitgebracht na een grondige analyse. Haar conclusie is dat de op Italiaanse architectuur geïnspireerd traditionalisme uniek is voor de scholenbouw in Nederland en voor de architectuur in de jaren dertig en zij steunt de aanvraag. De rapportage is op 4 april aan het Bureau CWM aangeboden. De vertegenwoordiger van de eigenaar brengt in dat het pand bij inschrijving is verkocht. Mocht de commissie positief adviseren over de aanvraag tot aanwijzing tot rijksmonument, dan verzoekt spreker de commissie ook een uitspraak te doen over de wijze waarop parkeren in die situatie moet worden opgelost. Conclusie Hedenochtend heeft de commissie kennisgenomen van het rapport van de stichting Bonas. Op grond van de conclusies in dit rapport, gevoegd bij de eigen kennis en ervaring, adviseert de commissie positief over de aanvraag tot aanwijzing van het gebouw tot rijksmonument. Het is een zeldzaam object en representatief voor deze stroming in de rooms-katholieke scholenbouw in de jaren dertig, zeker in de noordelijke helft van Nederland. De gaafheid van het interieur – met name de hal en de trappartij die de benodigde licht en ruimte in het schoolgebouw op een bijzondere wijze vormgeeft – is een belangrijk element dat bij hergebruik van het gebouw in stand dient te blijven. De commissie acht hergebruik met respect voor dit element zeer wel mogelijk. Over inpassingsvraagstukken bij hergebruik, bijvoorbeeld van parkeervoorzieningen, doet de commissie op dit moment geen uitspraak. Een en ander komt aan de orde bij het bouwplan dat te zijner tijd wordt voorgelegd. Afgewacht moet worden wat het resultaat van de verdere behandeling van deze aanvraag zal zijn, maar gedurende de behandeling heeft de aanvraag beschermende werking. Mocht de aanvraag worden afgewezen, dan kan de aanvrager overwegen het gebouw voor te dragen voor aanwijzing tot gemeentelijk monument.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
2
D. D1 (O)
Bouwplannen Costa Ricadreef 9 BV2050081 Bouwaanvraag voor het wijzigen van de gevels van zorgcentrum Huis aan de Vecht Aanvraag: Woonzorg Nederland Ontwerp: VDVZ Architecten (Zie notulen 08/03 2005) Naar aanleiding van het commentaar van de commissie heeft architect Van der Vlist het plan aangepast. Aan de dreefkant is de horizontale belijning van de galerijen in het ontwerp teruggebracht. De gemetselde borstwering wordt bekleed met aluminiumpanelen in een lichte grijsblauwe RAL-kleur. De ramen worden terugliggend geplaatst. Om het zicht op de straat te verbeteren, wordt op enkele plaatsen de borstwering doorbroken tot de galerijvloer. Het terugliggende glasvlak vormt op deze wijze een soort loggia. De aluminium gevelbekleding aan de Vechtkant krijgt een iets donkerder tint. De opdrachtgever heeft besloten de glaswasinstallatie toch te vervangen, waardoor de grote horizontale ramen kunnen worden behouden. De borstwering van 80 cm biedt voldoende beschermende hoogte. De plint van het gebouw, die als sokkel fungeert, wordt opnieuw gestuct in een zandkleur. Voor de liftschacht, die de hoofdentree markeert, is een gele tint gekozen. Conclusie Het plan is aanmerkelijk verbeterd. Het verschil tussen de galerij- en de zichtzijde geeft het gebouw voldoende expressie. De herordening in de horizontale indeling en de handhaving van de dubbele maat in de raamopeningen, handhaaft de royale uitstraling. De toevoeging van kijkgaten aan de galerijzijde is een origineel middel om de strenge uitstraling van de gevel te doorbreken, maar deze elementen gedragen zich noch als een geometrisch patroon, noch als strooigoed. Daarin mag meer willekeur worden gehanteerd. Ook ligt het voor de hand de loggia's niet naar binnen te trekken, maar deze te laten uitsteken en de kijkgaten als transparante erkers vorm te geven, eventueel met een reling voor het gevoel van houvast. De renovatie is een goed moment om de gebruikswaarde van het gebouw voor bewoners te verbeteren, onder meer door een verlaging van borstweringen, waardoor het zicht op de omgeving verbetert. Daartoe zal het risico van brandoverslag onderzocht moeten worden. Het voorgestelde kleurgebruik geeft het gebouw nog een te onrustige uitstraling. Deze vraagt nadere studie, waarbij ook de effecten van het kleurgebruik bij uiteenlopende weersomstandigheden moet worden betrokken. Met het oog op de vervuiling van stucwerk op de begane grond wordt geadviseerd de plint te keimen.
D2 (R)
Sophocleslaan 7 BV 2051380 Principeaanvraag voor het bouwen van een vrijstaande villa na sloop van bestaande woning Aanvraag: M. van Rijn Ontwerp: Asnova Architects Architect Willemse licht het plan toe. De bestaande woning is gebouwd in de jaren zestig en verbouwd in de jaren zeventig. De opdrachtgever wil deze vervangen door een woning die meer ruimte biedt. De kavel ligt op een hoek. Uit hoofde van privacy hebben de buitengevels een gesloten karakter en krijgen de gevels rond de patio een meer open uitstraling. Voorgesteld wordt de hoofdvorm uit te voeren in glad beton, bij voorkeur zonder naden, en wordt voor de overkraging materiaal met meer structuur gezocht. Het volume zal gedeeltelijk ondergronds komen te liggen. Hier worden ontspanningsruimten gerealiseerd. Een zwevend terras maakt het mogelijk optimaal gebruik te maken van de bezonning. Met behulp van een autolift kunnen meerdere auto's inpandig worden gestald. Conclusie De commissie heeft waardering voor de strategische ingrepen, waarmee een luxueus huis met een groot woonprogramma op deze kavel is ingepast. Zij beoordeelt het ontwerp als veelbelovend. Een zeer verfijnde detaillering en een zorgvuldige terreininrichting moeten de ambities waarmaken. Zo is de gladheid en naadloosheid van het beton bepalend voor het succes. In deze fase is beoordeling daarvan niet mogelijk. Het uitbouwtje doet aan als een klompenhokje, dat zich niet verstaat met dit minimalistische en abstracte concept. Tenzij dit een logische plek krijgt in de terreininrichting, zou dit element moeten worden geschrapt. De commissie keurt de opzet van ontwerp van harte goed. De doorwerking wordt met belangstelling afgewacht. Op basis daarvan zal een definitief advies worden uitgebracht.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
3
D3 (O)
Gansstraat 1 t/m 11 BV2050996 Principeaanvraag wijziging bouwplan nieuwbouw woningen, 22 i.p.v. 14 woningen Aanvraag: MBB Ontwerp: AWG Architecten De aanvrager heeft besloten tot herontwikkeling van het goedgekeurde bouwplan, waardoor 22 in plaats van 14 woningen worden gerealiseerd. Hierdoor wijzigt de gevel in geringe mate. In verband met de herontwikkeling moet de parkeervoorziening worden uitgebreid. Het voorstel is de bergingen in de woningen in te passen en in plaats daarvan een met een haag omzoomd parkeerpleintje te maken. Conclusie Het verplaatsen van de bergingen is een goede oplossing voor de gewijzigde parkeerbehoefte. De gevel en de typologie van woningen ondergaan een ondergeschikte wijziging. De commissie keurt de voorgestelde wijziging goed.
D4 (B)
Kapelweg/Fort Blauwkapel (Rijksmonument) BV2051202 Bouwaanvraag nieuwbouw 11 woningen aan de Kapeldwarsweg Aanvraag: Bemog Projectontwikkeling Almere Ontwerp: GDA architecten (zie notulen 13/01, 6/04 2004 en 08/02 2005) De commissie heeft het bouwplan in voorgaande fases uitvoerig besproken en goedgekeurd. Nadien is een monumentenaanvraag behandeld samen met een zienswijze. Het plan is op een aantal kleine onderdelen (detaillering) aangepast en er heeft een afstemming plaatsgevonden met het inrichtingsplan. De commissie is van mening dat een zorgvuldig plan is gemaakt, dat recht doet aan de kleinschaligheid van de omgeving en waarvan de eigentijdse vormgeving een verrijking betekent voor het fort. Plan is akkoord.
D5 (R)
Rooseveltlaan BV2050081 Aanvraag voor het wijzigen van de gevelkleuren van drie woongebouwen langs het Amsterdam-Rijnkanaal Aanvraag: Mitros Ontwerp: Marijke van Loon Kleuradvies In een eerder gedelegeerd overleg heeft de voorzitter de vrees uitgesproken dat een inkleuring van de grijs-witte gevels van de flatgebouwen niet past in deze grootschalige omgeving. Mevrouw Van Loon licht toe dat zij een kleurenplan heeft gemaakt met respect voor de omgeving en met de bedoeling het welbevinden van mensen in deze omgeving te verbeteren. De flats staat ver uit elkaar en hebben een ongenaakbare uitstraling. De locatie aan het kanaal biedt ruimte voor kleuren. Het toepassen van kleuren aan de dikteranden van de balkons ("als een abstract bloemenveld") draagt bij aan de beleving van de wandelaar. Mevrouw Van Loon heeft de overtuiging dat kleurgebruik tijdelijk is, in tegenstelling tot architectuur. Na verloop van tijd zullen de voorgestelde kleuren vervangen worden. Conclusie In de grootschalige omgeving bij een groot kanaal met een grote brug en met grote schepen vormen de drie flatgebouwen een eenheid die de schaalgrootte van het gebied onderstreept. Die moet ook als zodanig beleefd worden. Het voorgestelde kleurenpalet doet de gebouwen uiteenvallen in individuele onderdelen, waardoor een schaalverkleining optreedt die het ensemble ontkracht en de stedenbouwkundige situatie verandert. Genoemd "abstract bloemenveld" zou kunnen refereren aan een totaalbeeld, maar de commissie vreest dat dit beeld met deze ingreep niet wordt bereikt. Binnen een centraal stramien bieden de gebouwen voldoende differentiatie, onder meer door de kleuren in raambedekking en de inrichting van de balkons. Hierbij wordt opgemerkt dat pogingen om gebouwen in wijken die in de greep dreigen te komen van verval, dit proces eerder versterken dan doorbreken. Architectuur, materialisering en kleurgebruik vormen een geheel. Wijziging van één van die elementen verzwakt de helderheid in het concept. Dit ontwerp wordt afgekeurd. Mevrouw Van Loon toont een alternatief ontwerp, dat uitgaat van de verticaliteit van de gebouwen. Dit plan voorziet in verticale gekleurde stroken van de balkons. De commissie keurt ook dit ontwerp af. Kenmerkend voor de gebouwen is de afwisseling in verticale en horizontale elementen, die steeds een ander beeld laten zien, afhankelijk van het perspectief. Het toevoegen van kleuren zou dit richtingenspel
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
4
doorbreken. De commissie heeft waardering voor pogingen om de beleving in het gebied te verbeteren, maar adviseert de gebouwen niet te kleuren, maar deze opnieuw te schilderen in hoogglans wit, waardoor de eenheid wordt bewaard en de wisselwerking met het water wordt versterkt. D6 (B)
Lange Nieuwstraat 84/84bis BV2050665 Bouwaanvraag voor het vergroten van een bestaand pand t.b.v. het realiseren van drie appartementen Aanvraag: P. Kugie Ontwerp: Architect G. Bulthuis De verbouwing is zonder vergunning gerealiseerd. De commissie adviseert deze niet te legaliseren. Het pand is gelegen in een gebied met beleidsniveau "Behoud". Dit betekent o.a. behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld met zijn architectonische verschijningsvorm. De aanvraag voldoet niet aan de aan het beleidsniveau verbonden criteria én aan de sneltoetscriteria. De uitbreidingen in het dakvlak zijn qua omvang en schaal niet in evenwicht met de bestaande omgeving. Het betreffende pand met een hoge kap is goed zichtbaar, zowel vanaf de straat als vanuit het binnengebied. De dakkapellen voldoen niet aan de sneltoetscriteria vanwege de plaatsing nagenoeg vanuit de nok en vanwege de borstwering. Hierdoor vormen ze geen ondergeschikte toevoeging aan het dak, hetgeen als uitgangspunt wordt gehanteerd voor de beoordeling van dakkapellen. Door de positie en de schaal domineren deze dakkapellen het silhouet van het dak. De dakuitbouwen in het bovenste dakdeel ontkennen de kapvorm van het pand en maakt het geheel topzwaar. De commissie ziet geen aanleiding om af te wijken van de criteria, aanvraag wordt afgewezen.
D7 (O)
Renstraat 12 BV2051016 Bouwaanvraag voor het plaatsen van een dakkapel in het bovenste dakvlak aan de achterzijde van een woning boven een bestaande dakkapel Aanvraag: G. Kaayk Ontwerp: Bouwkundig tekenbureau Laan Het onderhavige bouwplan, een bredere dakkapel geplaatst boven een kleinere dakkapel, voldoet niet aan de sneltoetscriteria. Bij een mansardekap wordt uitgegaan van plaatsing van een dakkapel in het onderste dakvlak, zoals reeds gerealiseerd. De ongewenste plaatsing van ook een dakkapel in het bovenste dakvlak leidt tot een stapeling van dakkapellen, hetgeen ongewenst is. De commissie ziet geen aanleiding af te wijken van de sneltoetscriteria, ook vanwege de precedentwerking, en keurt het plan af.
D8 (R)
Bollenhofsestraat 200 BV2051023 Bouwaanvraag voor het verhogen van de achtergevel aan achterzijde woonhuis Aanvraag: Fam. Niemeijer Ontwerp: onbekend Het plan betreft het verhogen van een bestaande dakkapel over de gehele breedte van de woning met een identiek kozijn e.e.a. afgetimmerd met houten rabatdelen. In het verleden zijn in de directe omgeving soortgelijke bouwplannen uitgevoerd, maar nu is het stedenbouwkundig inzicht gewijzigd. Er is een nieuw bestemmingsplan in de maak en er is een voorbereidingsbesluit van kracht. Deze bouwaanvraag is in strijd met het ontwerpbestemmingsplan. Deze hoogte van drie bouwlagen in de achtergevel wordt hier niet meer toegestaan gezien de aansluiting van het bouwblok met de kleinschalige bebouwing van het Biltse Griftterrein. De afdeling Stedenbouw adviseert dan ook negatief. Conclusie Het pand is gelegen in een gebied met beleidsniveau "Respect". Dit betekent o.a. dat er sprake moet zijn van een naar vorm en schaal in zijn omgeving passend bouwwerk, het bouwwerk zich niet van zijn omgeving afkeert en er sprake moet zijn van een evenwichtige opzet in maatverhoudingen. Het onderhavige bouwplan voldoet niet aan deze beoordelingscriteria. Een bestaande dakkapel over de gehele breedte van de woning wordt gebruikt als basis voor deze geveloptrekking. Hierdoor ontstaat er een pui boven een pui, waardoor het geheel topzwaar wordt en er een ongewenste schaalvergroting ontstaat. Ook de toegepaste materialisatie tast het architectonisch beeld aan en is niet passend. De commissie keurt het plan af.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
5
E E1 (R)
Nagekomen plannen Vossegatselaan BV2044052 Behandeling principeplan nieuwbouw vier woningen met uitbreiding winkel op de begane grond, na sloop bestaande bebouwing Aanvraag: Saurens Beheer Ontwerp: Stok & Stok Architecten (Zie notulen 08/02 en 08/03 2005) Naar aanleiding van het commentaar van de commissie heeft de architect het plan voor de woningen opnieuw aangepast. De entree van de woningen wordt optisch verbreed door een entreekozijn met een zijlicht. De overige vensters in het gevelvlak van de begane grond worden voorzien van semi-transparante folie. Conclusie De commissie heeft begrip voor deze oplossing en keurt het plan goed.
E2 (St)
Ahornstraat BV2045647 Behandeling bouwaanvraag nieuwbouw appartementencomplex met parkeergarage Aanvraag: Mitros Ontwerp: KOW (Kuiper Oosterheert Wubben) Stedenbouw architectuur (Zie notulen 08/02 en 08/03 2005) Tijdens de behandeling op 8 maart jl. heeft de commissie de goedkeuring van het eerstefaseplan aangehouden, in afwachting van de uitwerking van het ontwerp voor de kopgevel. Dit ontwerp ligt thans voor. Conclusie De commissie is van oordeel dat de kopgevel voldoende plasticiteit bevat, zodat het eerstefaseplan kan worden goedgekeurd.
E3 (O)
Acaciastraat 22bis BV2050842 Bouwaanvraag voor dakuitbouw aan de achterzijde van een woning Aanvraag: van Gangelen Ontwerp: idem Het pand is gelegen in een gebied met beleidsniveau "Open". Dit betekent o.a. dat er sprake moet zijn van een naar vorm en schaal in zijn omgeving passend bouwwerk, het bouwwerk zich niet van zijn omgeving afkeert en er sprake moet zijn van een evenwichtige opzet in maatverhoudingen. Het onderhavig bouwplan, een forse dakuitbouw geplaatst boven een strook doorgaande dakkapellen, voldoet niet aan deze beoordelingscriteria. Ook voldoet het bouwplan niet aan de sneltoetscriteria. Er is sprake van een ongewenste stapeling van dakkapellen in het betreffende dakvlak. Ook is de dakkapel voorzien van een borstwering. Door de hoge plaatsing domineert de dakkapel in het silhouet van het dak. Het geheel wordt topzwaar en de kapvorm wordt ontkend. Van een ondergeschikte toevoeging in het dak is hier geen sprake. De commissie keurt het plan af.
E4 (O)
Ondiep 143bis BV2051047 Bouwaanvraag voor dakopbouw aan de achterzijde van een woning Aanvraag: P. van der Wurff Ontwerp: idem Het pand is gelegen in een gebied met beleidsniveau "Open". Dit betekent o.a. dat er sprake moet zijn van een naar vorm en schaal in zijn omgeving passend bouwwerk, het bouwwerk zich niet van zijn omgeving afkeert en er sprake moet zijn van een evenwichtige opzet in maatverhoudingen. Het onderhavig bouwplan, een forse dakuitbouw geplaatst boven een strook doorgaande dakkapellen, voldoet niet aan deze beoordelingscriteria. Ook voldoet het bouwplan niet aan de sneltoetscriteria. Er is sprake van een ongewenste stapeling van dakkapellen in het betreffende dakvlak. Ook is de dakkapel voorzien van een borstwering. Door de hoge plaatsing domineert de dakkapel in het silhouet van het dak. Het geheel wordt topzwaar en de kapvorm wordt ontkend. Van een ondergeschikte toevoeging in het dak is hier geen sprake. De commissie keurt het plan af.
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
6
F
Overige plannen De plannen, genoemd in de lijsten van 17 maart en 31 maart 2005, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open: Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Respect: Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud: Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing zijn de aanvragen getoetst aan de sneltoetscriteria, dan wel aan de criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. Derhalve zijn bedoelde plannen akkoord. De lijst is ter inzage op het secretariaat.
G
Reclames Geen.
H
Rondvraag en sluiting Geen onderwerpen.
De volgende vergadering vindt plaats op 19 april 2005.
De voorzitter
De secretaris
P. Vermeulen
J. Koning
Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied
Commissie Welstand en Monumenten Oost d.d. 5 april 2005
7
