Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen

Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen

Laura Batstra 25 november 2014

In deze online lezing: • Druk, dwars, dromerig of ADHD?

• ADHD en de hersenen • ADHD en de maatschappij • Stepped Diagnosis

• Druk, dwars, dromerig of ADHD? • ADHD en de hersenen • ADHD en de maatschappij

• Stepped Diagnosis

Rapport Gezondheidsraad 2014: • 2008-2011: stijging aantal ADHD-diagnoses met een derde; • 2003-2013: verviervoudiging aantal kinderen met ADHD-medicatie; • Geen aanwijzingen dat gedrag Nederlandse kinderen veranderd is.

Attention Deficit Hyperactivity Disorder Aandachtsproblemen (zes van de negen) “heeft vaak moeite de aandacht bij taken of spel te houden” “wordt vaak gemakkelijk afgeleid door externe prikkels” “lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct aangesproken wordt”

REKBAAR

Impulsiviteit en hyperactiviteit (zes van de negen) “gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vragen afgemaakt zijn” “heeft vaak moeite op zijn/haar beurt te wachten” “beweegt vaak onrustig met handen of voeten” “is vaak ‘in de weer’ of draaft maar door”

• • •

Voor het 12e levensjaar Op twee of meer terreinen Interfereert met het sociale en schoolse functioneren

ADHD classificaties* 15-30% ernstige problematiek 70-85% milde / matige problematiek

* Center for Disease Control, 2010; Gezondheidsraad 2000

Druk, dwars en dromerig gedrag wordt steeds vaker ADHD genoemd

• Trivialiseert ADHD • Beeld van ADHD als hersendefect • Over het hoofd zien van contextuele en maatschappelijke factoren



Beeld van ADHD als hersendefect Een kind met ADHD is door een tekort aan dopamine niet in staat om de belangrijke boodschappen te selecteren uit de stroom van informatie waarmee de hersenen worden bestookt. http://mens-en-gezondheid.infonu.nl

Ook zien de hersenen van iemand met ADHD er iets anders uit. Speciale gebieden in je hersenen zijn dan wat kleiner dan normaal en je hersenen werken ook wat anders. www.brainwiki.nl

Het is gebleken dat de neurotransmitters dopamine en noradrenaline in verminderde hoeveelheid voorkomen in het voorste gedeelte van de hersenen van ADHD-patiënten, de prefontaalkwabben. www.hersenstichting.nl

Qiu et al., Am. J. Psychiatry, 2009

Geen objectieve test bij diagnostiek Diabetes

ADHD

Objectieve test (bloedsuiker nuchter > 6.9 mmol/l)

Subjectief oordeel (gesprekken, observaties)

Desalniettemin:

Gevaar vergelijking ADHD en Diabetes: 1) Verwarring naming en explaining

Diabetes

ADHD

Bloedsuikergehalte veroorzaakt symptomen

IS EEN NAAM VOOR ADHD veroorzaakt hyperactiviteit, impulsiviteit en concentratieproblemen

Gevaar vergelijking ADHD en Diabetes: 2) Suggereert – ten onrechte - dat ADHD medicatie een tekort aanvult zoals medicatie voor diabetes dat doet Maar: - Geen tekort bij ADHD - ADHD medicatie verbetert concentratie bij de meeste mensen

Rapport Gezondheidsraad 2014 ADHD: medicatie en maatschappij • Medicatie effectief op de korte, niet op lange termijn • Snelle toename medicatiegebruik baart zorgen • Maatschappelijke factoren invloed op toename



ADHD

Druk, dwars, dromerig gedrag

Medisch probleem

Maatschappelijk probleem

Van kind en ouders

Van ons allemaal

Dokter / psychiater

Kind, ouders, leerkrachten, schooldirecteuren, beleidsmakers, gemeenten, politici, burgers, etc etc

Meer sleutelen aan maatschappij (en minder aan kinderen) door bijvoorbeeld: • • • • • • • • •

Armoede en achterstand bestrijden Sport betaalbaar en beschikbaar maken Investeren in buitenspeelruimte Veeleisende normen aanpassen Focus op talenten van kinderen Pleiten voor tolerantie van verschillen Bewustmaking burgers Investeren in onderwijs en leerkrachten Et cetera…

Investeren in onderwijs en leerkrachten

Januari: gratis webinar voor leerkrachten Handvatten omgaan met druk, dwars en dromerig gedrag in de klas Drs. Noëlle Pameijer School-, GZ- en kinderpsycholoog

Sleutelen aan de maatschappij, maar …

PROBLEEM “Hoe onderscheid je degenen die psychiatrische behandeling echt nodig hebben van hen die zonder kunnen?”

Gewoon geen milde problematiek meer behandelen?

Nee! Milde problematiek kán bij niks doen ernstige vormen aannemen



Stepped diagnosis Milde/matige problemen: 5 stappen

Overdiagnostiek voorkomen zonder onderbehandeling te riskeren

Prof. Allen Frances, chair DSM-IV

Diagnose = Beschrijvende diagnose

Verklarende diagnose

DSM-classificatie

Ideografisch

Wat doet / voelt de persoon?

Waarom doet / voelt de persoon zich zo?

Onderzoek Communicatie Vergoeding hulp

Therapie

Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data (bij crisis, ernstige of terugkerende problematiek -> direct naar stap 6)

Stap 2: Normaliseren

• Actief termen als ADHD vermijden • Problemen normaliseren maar wel serieus nemen • Adviezen geven

Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data, milde / matige problemen Stap 2: Normaliseren Stap 3: Watchful waiting • wekelijks bellen • nieuwe afspraak over 1-3 maand(en) • geen actieve behandeling • kijken wat de tijd kan doen

Stepped care & stepped diagnosis Stap 1: Verzamel baseline data, milde / matige problemen Stap 2: Normaliseren Stap 3: Watchful waiting Stap 4: Minimale interventie (bijv. bibliotherapie, internettherapie) Stap 5: Kortdurende behandeling (bijv. Groepsoudercursus, ondersteuning leerkracht)

Stepped care & stepped diagnosis

Als problemen na deze vijf stappen blijven en samengaan met disfunctioneren -> Stap 6: Verwijzen naar specialistische GGz voor psychiatrische diagnostiek en behandeling

Stepped care & stepped diagnosis CON • Niet geschikt voor ernstige gevallen (15-30%) • Soms uitstel van meest geschikte behandeling

• DBC’s

PRO • Minder ADHD-classificaties • Geen risico onderbehandeling • Kostenbesparend

• Doet meer recht aan multicausale aard • Kan de ADHD-diagnose redden • Geeft factor TIJD een kans

Factor tijd Buitenlands (Elder, 2010; Evans e.a., 2010; Morrow e.a., 2012; Zoegha e.a., 2012; Halldner e.a., 2014)

en Gronings (Krabbe, 2014) onderzoek: • Vroege leerlingen sterk verhoogde kans op ADHD & medicatiegebruik • Jong gedrag verward met ADHD

Kortom: • Druk, dwars, dromerig gedrag steeds vaker ADHD • ADHD is geen hersendefect

• Veel winst te behalen met maatschappelijke factoren • Stepped Diagnosis om ieder kind en gezin zorg op maat te bieden

Dank voor uw aandacht

Laura Batstra [email protected]

Project Druk & Dwars http://www.rug.nl/research/drukendwars

Twitter @LBatstra

Twitter @Druk_en_Dwars

Anders denken over drukke, dwarse en dromerige kinderen

Recommend Documents