Amsterdamse Vereniging tot Bevordering van de Bijenteelt

Amsterdamse Vereniging tot Bevordering van de Bijenteelt (AVBB)

Voorzitter: Penningmeester: Secretariaat: Bestuur:

M.J. Hoogendoorn M.E. Obdam K.M. van Ankeren E. Pellinkhof O. Eerland

Redactie:

Ries Hoogendoorn Ookmeerweg 174/8 1068 AV Amsterdam 020-6103401 [email protected]

Onze website: Adres:

www.bijenpark.nl Baron. Schimmelpenninck v. d. Oyeweg. 4 1067 NH Amsterdam

Redactieleden:

Eline Pellinkhof Katinka van Ankeren 26e Jaargang No. 2

Zomer 2011

Column:

Trudy Franc

Bij-Zaken verschijnt 4 keer per jaar Verschijningsdatums: 1/3, 1/6, 1/9, 1/12 Kopij moet uiterlijk 1 week voor verschijningsdatum bij de redactie zijn Stichting Bijenpark Amsterdam (SBA) Secretariaat:

P.M. van der Zijden Vrijzicht 149 1068 CJ Amsterdam [email protected]

Voor de huur van een siertuin en de aan- of verkoop van huisjes kunt u zich schriftelijk wenden tot het secretariaat van de SBA. Voor de huur van een tuin of imkertuin is het lidmaatschap van de AVBB vereist.

Wie o wie... Wie heeft er bijen voor: Begraafplaats Oud Sloterdijk, beheerder Johan de Vries, mobiel: 0651407541 Arnold Goede Ook wordt er voor de natuurlijke binnentuin van de oude bioscoop Cinetol bijen gezocht. Daar is plaats voor twee kasten. Het betreft een relatief ruim binnenblok in de pijp met veel voorjaars- en najaarsbloeiers vlakbij (sneeuwklokjes, winterakonieten en anemonen, esdoorn-bomen en klimop.) Contact met de Cinetol Natuurtuin: Nelly Kreuwels, [email protected] zie ook: http://www.natuurwerkdag.nl/meedoen/locatie/natuurtuin-cinetol/418 Oscar Vrij

LANDELIJKE OPEN IMKERIJDAG Imkers houden open huis tijdens Landelijke Open Imkerijdag Zaterdag 9 juli / Zondag 10 juli 2011 beide dagen van 12.00 tot 17.00 uur In heel Nederland houden imkers op zaterdag 9 juli en zondag 10 juli open huis. Ook onze vereniging doet mee. Bezoek ons en beleef een paar interessante uurtjes. Ab Holkamp houdt op zaterdag 9 juli open huis op volkstuincomplex Tigeno en de Amsterdamse Vereniging tot Bevordering van de Bijenteelt doet dit op zondag 10 juli. Die dag is het Museum open en worden er demonstraties honingslingeren gehouden. Ook kunner er kasten en korfen bezichtigd worden. De adressen zijn: 9 juli Tigeno, Nico Broeckhuiysenweg 4, 1067 HT Amsterdam 10 juli Bijenpark, Baron van Schimmelpennick v.d. Oyeweg 4, 1067 HV Amsterdam Imkers vertellen graag over hun boeiende hobby. Ze leggen ook graag uit hoe belangrijk bijen zijn voor het in stand houden van de natuur. Ze laten u graag zien wat er zoal komt kijken bij het houden van bijen. Ze laten u, als u wilt, een kijkje nemen in een bijenvolk. Bijenkappen zijn aanwezig. Durft u dat niet aan? Sommige imkers plaatsen is een observatiekast, waar een bijenvolkje achter glas te zien zijn. Misschien ontdekt u de koningin en ziet u het verschil tussen de darren, de mannetjes, en de werksters, de vrouwelijke bijen. De imker laat u zien hoe honing wordt geslingerd, hoe ze kaarsen maken van bijenwas, wat de bijen met het stuifmeel die ze halen doen of hoe je bijenkoninginnen kunt telen. De imkers zijn allen met de auto bereikbaar. Maar, indien u dat wilt, kunt u ook op de fiets. Er is namelijk een fietsroute uitgezet, die langs de deelnemende imkers voert. U kunt het natuurlijk zo lang of zo kort maken als u wilt. U kunt de routebeschrijvingen vinden op internet, via www.bijenhouders.nl. Bij de deelnemende imkers kunt u ook een routebeschrijving krijgen. Op alle adressen zal ook honing te koop zijn.

2

Het bezoek is gratis. Sterker nog: u krijgt er iets bij: een kopje koffie of thee, een stukje honingkoek. Zolang de voorraad strekt krijgt u ook een zakje zaad mee. En enkele folders over bijen en het houden van bijen. Daarmee willen de imkers benadrukken dat de bij een belangrijke plaats inneemt in de biodiversiteit. Zwermen scheppen (vangen) Imkers die zwermen uit de stad halen brengt kosten met zich mee, tijd en moeite. Als u hun adres telefoonnummer door geeft aan derde, en ook voor u zelf, vertel daar dan bij dat er voorrijkosten aan verbonden zijn, per imker verschillend. “het is niet vrijblijvend”

Hoveniersbedrijf

TUINDORP bv. Nieuwemeerdijk 13 1171NA Badhoevedorp Wedsite: www.hoveniersbedrijftuindorp.nl E-mail: [email protected] Tel: 020-6192484 / Fax 020-6192012

AL MEER DAN 35 JAAR ERVARING IN AANLEG, ONDERHOUD EN RENOVATIE

Vereniging van hoveniers en groenvoorzieningen

Speciaal voor de bijenparken levering van grond, compost, zand e.d. zonder bezorgkosten. Wilt u ook profiteren van onze vakkennis & vakmanschap maak dan een vrijblijvende afspraak

©MJH

Beste imkers en andere belangstellenden, Elke eerste zondag van de maand (m.u.v. juli en augustus) vindt de imkersoos plaats in het nieuwe Bijenpark in Amsterdam.

Zondag 5 juni vertelt Vincent Driest over honing en honingkeuring. Zijn verhaal gaat onder meer over de volgende vragen: Wat is goede honing? Aan welke kwaliteitsnormen moet honing voldoen die voor de verkoop bestemd is? Wat dient er op een etiket te staan? Ook besteedt hij aandacht aan het vernieuwde reglement, dat per 1 juli in werking treedt. Welke extra eisen worden daarin gesteld aan honing en etiket? Vincent wil deze ochtend ook onder de aanwezige imkers een eerste peiling houden naar hun belangstelling voor de landelijke honingkeuring in Wageningen. Die vindt dit jaar plaats in de eerste week van oktober. In ieder geval houden we op 5 juni alvast in ons eigen Bijenpark een verkiezing voor de beste en mooiste, correct gevulde, honingpot. Het wordt geen echte keuring, maar we hebben wel een prijsje voor de ontwerper van het mooiste en meest volledige etiket. Neemt u dus vooral een potje mee.

3

Indeling ochtend: 10.30 uur inloop 11.00 uur presentatie 12.00 uur ruimte voor vragen en discussie Plaats: Het Nieuwe Bijenpark, Baron Schimmelpenninck van der Oyeweg 4, Amsterdam. Routebeschrijving zie: www.bijenpark.nl Voor info kunt u bellen naar 06 30846697 (Ina Ruijter) of (020) 610 9554 (Marja van der Veldt) of mailen naar [email protected] of [email protected] Een vooruitblik naar de soos van zondag 4 september. Dan krijgen de cursisten die nu de beginnerscursus volgen hun diploma uitgereikt. Die bijeenkomst willen we onder andere opluisteren met het voorlezen van een aantal verhalen en gedichten waarin de bij het onderwerp is. Oproep We zijn dus op zoek naar literaire uitingen met de bij als onderwerp. Een verhaal, een limmerick, een anecdote of een gedicht. Heeft u een tip waar we die kunnen vinden? Wilt u de tekst zelf komen voorlezen? Heeft u wel tekst, maar wilt u niet voorlezen? Wilt u wel voorlezen, maar heeft u geen tekst? Neem contact met ons op, dan brengen wij tekst en voorlezer bij elkaar. En we hopen u natuurlijk 4 september te zien en te spreken.

Een terugblik op de afgelopen sooszondagen

Op zondag 3 april konden we ons een gezelliger onderwerp voorstellen, maar als imker kunnen we er niet om heen en is kennis over hoe onze bijen gezond te houden onontbeerlijk. Onze spreker op de soos van die dag was Rob Veldhuizen, o.a. lid van de bijengezondheidscommissie. Na afloop was er gelegenheid om door de (stereo)microscopen die hij had meegebracht verschillende bacterieën te bekijken. Op de foto Rob Veldhuizen (r) en Ries Hoogendoorn Op zondag 1 mei was Bart de bekend van zijn stukjes in aangename en ontspannen een Top Bar Hive. Bart is een Zo'n kast zou hét middel zijn houden. We vroegen twee aanwezigen wat ze ervan hadden

Coo te gast. Bart is onder meer Bijenhouden. Hij vertelde in een presentatie over zijn ervaringen met enthousiast gebruiker van de TBH. om een volk gezond en vriendelijk te wat zij van de voordracht vonden en opgestoken.

Annemieke Timmerman van Imkersvereniging Waterland: ‘De Top Bar Hive lijkt me een heel vriendelijke manier van imkeren, daarom was ik naar de lezing gekomen. Als je natuurlijk(er) wilt imkeren, dan is een TBH op je bijenstand een mooie aanvulling. Van de winter sla ik zeker aan het timmeren, dan kan ik volgend jaar mijn volgende zelfgeschepte zwerm in de TBH doen!’ (Elders in Bij-Zaken vindt u een verslag van de lezing van de hand van Annemieke). Jaap Molenaar, voorzitter van de Bijenstichting (www.bijenstichting.nl): ‘Naar aanleiding van het boek The barefoot Beekeeper was ik deze winter aan het timmeren geslagen om een toplattenkast (Engels top-bare hive) te bouwen. De lezing van Bart de Coo kwam voor mij op een goed moment. De kast was net de dag daarvoor klaar (door drukte later dan gepland). De lezing gaf mij nog meer motivatie om met dit type kast lekker te gaan experimenteren. Niet met als doel om veel honing te oogsten maar op een zo bij vriendelijk mogelijke wijze te imkeren! (Foto’s van de kast zijn te vinden op: http://bijenstichting.wordpress.com/2011/05/07/toplattenkast-of-top-bare-hive/) Een heel artikel over deze lattenkast vindt u in de volgende Bij-zaken. Marja van der Veldt en Ina Ruijter

De vogels speelden vals Trui Franc

Op de laatste tuinzondag gingen we met een stel liefhebbers aan de wandel over het fietspad langs de polder achter het NP. De bedoeling was om te laten zien hoe leuk daar de kieviten over elkaar buitelen, de grutto’s en tureluurs roepen en de smienten schattig door elkaar zwemmen. Normaal is dat zo. Ik heb er al eens ooievaars en zelfs een zilverreiger gezien! Altijd als ik daar langs fiets is het, zeker in het voorjaar, een drukte van belang. Nu niet. De vogels speelden vals! Ze lieten zich nauwelijks zien of horen. Erg flauw. Om te

4

bewijzen dat er echt veel vogels zitten op die mooie plek, zijn hier wat foto’s. Zo, nou ziet u het zelf.

BIJENMARKT

VEENENDAAL Dinsdag 19 juli 2011

Plaats : Sportpark Panhuis Toegang : GRATIS Tijd : 8.00 – 13.00 uur Inlichtingen bij : V.V.V. 0318-529800 Henk Korving 0318-521613 Kees v. Holland 06-54732962

--------- Bijgerechten ---------R R e e p e n m e h o n n g v e a m e d d o o T u F a n Re eccce ep pttte en nm me ettt h ho on niiin ng gv ve errrzzza am me ellld dd do oo orrr T Trrru uiii F Frrra an nccc

SINAASAPPELMOUSSE (nagerecht, 3 personen*) Nodig: 2 blaadjes witte gelatine 2 sinaasappels (liefst biologisch) 2 el. honing 1 achtste liter slagroom 4 chocoladesticks (of andere garnering) Bereiden: Week de gelatine in ruim koud water. Boen 1 sinaasappel schoon en rasp het oranje gedeelte van de schil dun af. Pers de 2 sinaasappels uit. Breng in een wijde pan het sap met de sinaasappelrasp en de honing aan de kook. Kook het op hoog vuur tot de helft in. Knijp de gelatine voorzichtig uit en los het, van het vuur af, al roerende op in het hete sap. Laten afkoelen. Klop de slagroom stijf en spatel het afgekoelde, ingekookte sap er luchtig door. Schep de mousse in twee wijde coupes en laat ca 3 uur in de koelkast opstijven. Garneer met de chocola. * Eigenlijk is dit gerecht bedoeld voor 2 personen, maar het is vrij machtig. Doe de coupes daarom niet te vol.

Naambordjes voor onze bomen

De pr- commissie

Bent u ook niet zo’n ster in bomennamen? Vraagt u zich ook vaak af voor welke boom u staat? Nieuwsgierig? Wanhoop niet, er wordt hard gewerkt aan een oplossing. Een tijd geleden kreeg de pr- commissie van het bestuur het verzoek om bomen die vlak langs de paden staan van een naambordje te voorzien. Het gaat dan om beide parken, maar het NP is het eerst aan de beurt vanwege de open dag. Ondanks dat het verzoek al van ruim een jaar geleden is, zijn we er nog steeds druk mee bezig. Bij het ter perse gaan van dit nummer was nog niet zeker of het op tijd zal lukken. We doen ons uiterste best. Lang niet alle bomen langs de paden krijgen naambordjes, want waarom zou je acht keer vermelden dat het om een lindeboom gaat? We doen alleen de belangrijkste bomen. Toch komen we alleen op het NP al uit op ongeveer 50 bomen. En dan moet het OP ook nog. Dat zijn wel erg veel bordjes. Het toeval wil dat de Hortus Botanicus van Amsterdam hun oude bordjes aan het vervangen is. Wij mochten gratis een aantal van hun oude bordjes meenemen. Daar moet dan onze eigen tekst op komen. Daarom doen we voorlopig alleen een proef met die 25 bordjes. Voor het NP zijn we daar bijna mee klaar. Bevalt het goed, dan kunnen we over een eigen systeem gaan nadenken. Maar ja, die namen… Net als in de vogelwereld sijsje en drijfsijsje niet afdoende is, is in bomenland naaldboom en loofboom geen oplossing, al is dát wel een echte indeling. De juiste naam bij de juiste boom zoeken blijkt nog niet zo eenvoudig. Op het OP zijn we alleen nog maar een keer komen kijken. Daar moet het hele circus van inventariseren nog beginnen. Het is al met al een flinke klus, maar wel erg leuk en nog leerzaam ook. En ja, waarom ook niet. Onze bomen mogen beslist gezien worden.

5

IJsvogels in Amsterdam Ingekort uit: Het Parool, 15 april 2011

Vroeger moest je om die mooie felgekleurde ijsvogels te zien afreizen naar Limburg of Drenthe. De laatste jaren kom je deze prachtige vogeltjes met een beetje geluk tegen in de Amsterdam. Niet in de grachtengordel, maar wel in parken, volkstuincomplexen en stukjes natuur. Wel vaak in kunstmatige ijsvogelwanden, maar hij is er toch maar. Een ijsvogel graaft normaliter zelf in een steile aarden wand een tunnel voor het nest, maar hij vindt het makkelijk als mensenhanden al wat voorwerk hebben gedaan. Meestal blijft de ontmoeting bij een gekleurde flits, laag over het water. IJsvogels zijn schuw en snel. Liefhebbers houden de exacte broedplekken zoveel mogelijk geheim uit angst voor verstoring. Voor je het weet staat er een horde vogelfotografen. Als een ijsvogelmannetje een visje heeft gevangen, maar die niet opeet, is er vrijwel zeker een vrouwtje in de buurt. Zij krijgt het visje dan aangeboden en zo bewijst het mannetje dat hij straks voor een gezin kan zorgen. Hierna pas kan worden gepaard. IJsvogels moeten de spartelende vissen, salamanders en kikkers tegen een tak doodmeppen, voor die aan hun jongen worden geserveerd. Daarom is een tak bij het nest essentieel. Na een eerste leg volgt er nog een tweede en soms ook een derde. Dat moet ook wel, want in koude winters sterft het grootste deel van de populatie, want vissen in bevroren water gaat natuurlijk niet. Dat is misschien de reden dat er relatief veel ijsvogels in Amsterdam zijn. De temperatuur in de stad kan wel tot zes graden hoger zijn dan daarbuiten. De kans op overleven is er dus groter. Daar staat weer tegenover dat de vogel makkelijker tegen een auto of raam kan vliegen. De laatste weken kwamen bij de Vogelwerkgroep Amsterdam meldingen binnen van ijsvogels in onder meer de Diemer Vijfhoek, Frankendael, IJburg, Osdorp, Slotervaart, Geuzenveld, Westerpark, Amstelpark, Kadoelen, Amsterdamse Bos en Amstelveen. De aanwezigheid kan betekenen dat ze daar ook broeden, maar zeker is dat niet. In Amsterdam en directe omgeving schommelt het aantal broedparen de laatste jaren rond de 20. Met 55 paartjes was 2008 een recordjaar. Dat was na een flink aantal warme winters. Vorig jaar werden na een lange koude winter in Amsterdam 21 paartjes geteld. De effecten van de afgelopen winter zijn nog niet duidelijk. Men hoopt op minimaal 10 paar. Niet alleen de warmte van de stad trekt de ijsvogel aan, ook de verbetering van de waterkwaliteit speelt een grote rol. Het schonere water is goed voor de vis en dus ook voor de ijsvogel. Daarnaast helpen de diverse kunstmatige broedplekken. Ook in het Vondelpark is zo´n ijsvogelwand aangelegd, Martin Melchers, stadsecoloog, verwacht niet dat daar ook al gebroed zal worden. Het is in het Vondelpark immers wel erg druk voor zo´n schuwe vogel. Nu de ijsvogelstand momenteel zo laag is, kiezen de vogels voor toplocaties bij visrijk water. Als er weer meer ijsvogels zijn, komen ze vanzelf ook naar minder geschikte plekken als het Vondelpark. Het aanleggen van ijsvogelwanden is helemaal niet moeilijk. IJsvogels hebben niet veel nodig. Een wandje van veertig centimeter met een tak, of de kluit van een omgevallen boom is al genoeg. Wel moet dat dan boven visrijk water zijn. Al snel zullen er verkenningsvluchten uitgevoerd gaan worden en dan is het hopen op een of meer koppeltjes.

----------- Bijsluiter ----------ccco o u m n v a n T u F a n olllu um mn nv va an nT Trrru uiii F Frrra an nccc

Achter de geraniums? Wat is dat toch met die namen in de planten- en dierenwereld? Soms is er weinig van te snappen. Voor een project ben ik nu al een tijdje bezig met bomennamen. Dat klinkt heel wat makkelijker dan het is. Het valt me bijvoorbeeld op dat bomen soms meerdere namen hebben. Natuurlijk hebben ze allemaal een Latijnse en een Nederlandse naam, maar dat is lang niet alles. Sommige bomen stikken van de namen. Zo heb je bijvoorbeeld de Cupressocyparis. Dat is een lid van de familie Leylandii..Hij heeft ook nog een ondertitel, soulangiana en wij zeggen dan bastaardcypres. Een van de Thuja’s heet verder nog plicata ‘Atrovirens’ en is een levensboom, maar ook wel reuze levensboom. De Hinocypres heet ook wel Chamaecyparis uptusa Filiicoides. Pfffffft! En allemaal zijn het coniferen! Waarom deed Linneaus dat? Het is op die manier wel erg lastig met die bomen en planten. Ook met de ‘Nederlandse’ namen is het soms bar. Op het nieuwe park, en waarschijnlijk ook wel op het oude park, staat een Cercidiphyllum japonicum. Die heet ook katsuraboom, maar óók Judasboom. Ook is er een Catalpa bignonioides. Die wordt trompetboom genoemd, maar ook hemelboom. Waarom! Wat is daar nou de lol van? Maak eens een keuze zeg! In onze tuin staat een mooie goudiep, officieel: Ulmus hollandica ‘Wredeii’. Aha denk ik dan, Ulmus is dus iep. Maar Ulmus is ook olm! Je kunt vaak door de bomen het bos niet zien. En dan kan het nóg erger. Soms heet een plant helemaal niet zoals wij denken. Neem een gewone ordinaire plant als de geranium. Iedereen kent hem. Hele volksstammen zitten er achter. Maar….hij heet helemaal niet zo! Wie denkt na een druk en werkzaam leven lekker rustig achter de geraniums te kunnen zitten, komt bedrogen uit. Het kán helemaal niet, want de bewuste plant heet pelargonium. Dáár zit iedereen achter. Als iemand achter een geranium wil zitten, moet hij regen en wind trotseren en vooral erg bukken, want die geranium, eigenlijk Erodium cicutarium, is een lage tuinplant en heet reigersbekje, of ook ooievaarsbekje. Ook zoiets, om welke vogel gaat het hier nou eigenlijk. En nou we het toch over vogels hebben, daar gaat het er vaak helemaal idioot aan toe. De bedoeling is om het overzichtelijk te maken. Overzichtelijk? Oordeelt u zelf. Zo bestaat er een drieteenmeeuw. Echt waar! Afgezien van die tenen lijkt hij behoorlijk op de andere meeuwen. En dan staat deze meeuw ook nog eens vrijwel altijd met de poten in het water! Dat geldt trouwens ook voor de geelpootmeeuw; sprekend een zilvermeeuw! Bovendien heeft de zilvermeeuw zelf ook tamelijk gele poten. En dan de familie Waterhoen. Niet moeilijk zou je zeggen. Nee, maar de waterhoen blijkt nog twee volle neefjes te hebben: klein waterhoen en… kleinst waterhoen! Wie bedenkt er nou zoiets? Bij de zaagbekken (een eenden-

6

soort) is het ook al zo gek. Daar heb je naast de zaagbek ook nog een grote zaagbek en een middelste zaagbek. De piepers, o k, dat is nog wel een beetje te snappen: duinpieper, boompieper en graspieper. Dat is afhankelijk van waar de bewuste pieper zich ophoudt. Maar dan de waterpieper of de oeverpieper. Ik meen te weten dat je bij de meeste oevers ook water hebt. Dus??? En hoe moet je in hemelsnaam het verschil zien tussen de bruine-, blauwe- en grauwe kiekendief in de vlucht? Zou gewoon kiekendief niet voldoende wezen? Net als de grote- en kleine mantelmeeuw. Hoe groot is groot eigenlijk? En dan de eksters: alleen eksters zelf zijn eksters, scholeksters en klapeksters heten wel zo, maar horen bij een heel andere familie. Net als de “mussen”: de heggenmus hoort bij de roodborstjes en ook de gasmus is helemaal geen mus. Wie lette er nou niet op, denk ik dan. Soms veranderen namen zelfs. Dat schijnt ook doodnormaal te zijn. De Vlaamse gaai heet tegenwoordig gewoon gaai. Kennelijk verhuisd. Nee, wie er achter al die namen zit kan maar beter achter de pelargoniums gaan zitten. Dat lijkt mij het beste.

Agenda

(onder voorbehoud)

Tuinzondagen

Imkersoos

Meestal elke laatste zondag van de maand. Plaats: Museum NP

Elke 1e zondag van de maand 10.30 uur inloop met koffie. Aanvang: 11.00 uur. Plaats: Museum NP

Afz: AVBB M.J. Hoogendoorn, Ookmeerweg 174 1068AV Amsterdam

Bezorgadres:

Table d’hôte:

5 juni honingkeuring

Vrijdag 3 juni

9 juli Nationale Imkerdag Tigeno 10 juli Nationale Imkerdag Bijenpark

Tuinzondagen: 28 augustus om 16.00 uur Slakken 1 oktober (zaterdag) om 14.00 uur! kwekerij de Hessenhof 30 oktober om 16.00 uur Vogels kijken met Trui

7

4 september diploma basiscursus