ANWB ‘Kiezen voor mobiliteit’ - Files en bereikbaarheid conclusies Amsterdam, 11 mei 2005 Projectnummer: H870 Nanda Deen BA Tamara Deprez MA drs. Annemieke Blok MBA 1
© Motivaction International B.V.
Inhoudsopgave Conclusies
2
© Motivaction International B.V.
Conclusies Probleemerkenning • Op 1% na erkent elk ANWB-lid dat files een probleem zijn in Nederland. Files worden door 28% als een persoonlijk probleem ervaren; 72% van deze groep staat wekelijks in de file (dit is 20% van alle leden). •
We hebben ANWB-leden met betrekking tot files in twee groepen verdeeld: filerijders en niet-filerijders. – Filerijders bestaan uit ANWB-leden die files zelf als een probleem ervaren (28%). Filerijders staan veelal wekelijks in de file en gebruiken de auto met name voor zakelijke doeleinden. Filerijders zijn vaker te vinden onder mannen, hoger opgeleiden en inwoners van NoordHolland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland. Daarnaast komen filerijders vaker voor onder de groep die een meer dan gemiddeld aantal kilometers per jaar rijdt. – Niet-filerijders bestaan uit ANWB-leden die zelf geen last van files hebben (71%) maar aangeven dat het voor anderen wel een probleem is. Niet-filerijders gebruiken de auto met name voor privé doeleinden. In de groep niet-filerijders vinden we vaker vrouwen, parttime werkenden, lager en middelbaar opgeleiden, beneden modale en modale inkomens en leden uit de provincies Groningen, Friesland, Drenthe en Zeeland.
•
Al heeft het merendeel van de leden niet zelf last van files, een groot deel (86%, en na extra toelichting 87%) vindt files een probleem dat aangepakt moet worden. Filerijders vinden nog vaker dan niet-filerijders dat de fileproblematiek aangepakt moet worden (95% vs. 85%) 3
© Motivaction International B.V.
Conclusies Beoordeling maatregelen (1) • Aan de ANWB-leden is een negental maatregelen voorgelegd. In eerste instantie zijn die zonder achtergrondinformatie ter beoordeling voorgelegd. Daarna is wel extra informatie gegeven en zijn de maatregelen wederom ter beoordeling voorgelegd. Tot slot, nadat is gesproken over financiering van de maatregelen en betaalwijzen, is de leden gevraagd welke maatregel de voorkeur verdient (eindevaluatie). •
Van de negen voorgelegde maatregelen om files aan te pakken worden zes, zowel voor als na het geven van achtergrondinformatie, door de leden positief beoordeeld. Het meest positief zijn de leden over maatregelen met betrekking tot het openbaar vervoer; zowel het goedkoper maken als het verbeteren hiervan zijn volgens de leden goede maatregelen om files terug te dringen. Maatregelen die met kosten te maken hebben (autorijden in de spits duurder maken en betaalstroken) zijn het minst populair onder de ANWB-leden, evenals een verlaging van de maximum snelheid.
•
Voor zowel filerijders als niet-filerijders geldt dat kostenverhogende maatregelen minder populair zijn dan maatregelen die niet direct voelbaar zijn in de portemonnee. Wel zien we dat dergelijke maatregelen onder nietfilerijders meer gehoor vinden dan onder filerijders, al blijven het ook onder niet-filerijders impopulaire maatregelen.
4
© Motivaction International B.V.
Conclusies Beoordeling maatregelen (2) • Het geven van extra informatie heeft nagenoeg geen invloed op de volgorde van populariteit van elke maatregel. Ook na het geven van extra informatie zijn maatregelen met betrekking tot het openbaar vervoer het populairst, maatregelen die met direct betalen te maken hebben (betaalstroken en spitstarieven) blijven het minst populair onder ANWB-leden. Voor de maatregel betaalstroken geldt dat deze nu de minst populaire maatregel is. Vóór het geven van extra informatie was dit de maatregel ‘maximum snelheid verlagen’. •
Het geven van extra informatie over elke maatregel heeft wel op bijna elke maatregel een negatieve invloed; zodra ANWB-leden beter op de hoogte is van de voor- en nadelen die aan een maatregel kleven, wordt de maatregel minder populair. Een uitzondering hierop zijn de maatregelen waar de leden in eerste instantie niet enthousiast over waren. Het autorijden in de spits duurder maken en een lagere maximum snelheid invoeren worden meer geaccepteerd na toelichting, al blijft de meerderheid tegen deze maatregelen. Voor de laatste maatregel geldt dat uit een gedwongen keuze tussen drie typen snelheidsverlagingen, een snelheidsbeperking tijdens spitsuren het meest acceptabel wordt gevonden. 5
© Motivaction International B.V.
Conclusies Beoordeling maatregelen (3) • Aan het slot van de vragenlijst, na het geven van achtergrondinformatie over de maatregelen en nadat vragen zijn gesteld over financiering van de maatregelen en betaalwijzen voor de maatregelen, is de ANWB-leden gevraagd de voorkeur uit te spreken voor één van de 9 maatregelen. •
De 5 maatregelen die na de eindevaluatie volgens de ANWB-leden die vinden dat het fileprobleem aangepakt moet worden (99%), het beste zijn: – Beter openbaar vervoer (16%) en goedkoper openbaar vervoer (16%) (samen 32%) – Betere spreiding van het autoverkeer (18%) – Uitbreiding van de wegencapaciteit (17%) –
•
Betalen naar gebruik van de auto (16%)
De ANWB-leden zijn niet enthousiast over de maatregelen: – Beter gebruikmaken van bestaande wegen (9%) – Het invoeren van een lagere maximumsnelheid (4%) – Betaalstroken (3%) – Autorijden in de spits duurder maken (2%) 6
© Motivaction International B.V.
Conclusies Beoordeling maatregelen (4) •
Er bestaat een duidelijke tweedeling tussen filerijders en niet-filerijders. Filerijders vinden, meer dan niet-filerijders, dat de fileproblematiek een maatschappelijke kwestie is. Zij zijn dan ook geen voorstander van maatregelen die direct van invloed zijn op hun portemonnee.
•
Niet-filerijders denken daar anders over; zij vinden het fileprobleem vaker een probleem van de filerijders zelf (i.p.v. een maatschappelijk probleem) en staan dan ook veel positiever tegenover maatregelen die de filerijder in de portemonnee treffen.
•
Dit verschil in beleving blijkt ook uit het feit dat filerijders bij de eindevaluatie van maatregelen het meeste zien in de maatregel ‘uitbreiden wegcapaciteit’ (24%) terwijl niet-filerijders de voorkeur geven aan ‘betere spreiding van het verkeer’, ‘betalen naar gebruik’ en ‘autorijden in de spits duurder maken’ (alle drie 18%).
7
© Motivaction International B.V.
Conclusies Gedragsveranderingen (1) •
Na het geven van achtergrondinformatie is voor een aantal maatregelen gevraagd of de invoering van de maatregel een gedragsverandering tot gevolg zou hebben. Voor de volgende maatregelen is de verwachte gedragsverandering in kaart gebracht: – Verbeteren openbaar vervoer – Goedkoper maken openbaar vervoer – Autorijden in de spits duurder maken – Betaalstroken
•
Daarnaast is voor de maatregel ‘betere spreiding autoverkeer’ gevraagd op welke wijze ANWB-leden denken dat een dergelijke spreiding bereikt zou kunnen worden.
•
Betere spreiding autoverkeer Flexibele werktijden (76%), meer thuiswerken (69%) en een ander vestigingsbeleid voor bedrijven (65%) zijn volgens de leden de beste manieren op het verkeer te spreiden. Autorijden in de spits duurder maken wordt door 24% gezien als een goede manier.
8
© Motivaction International B.V.
Conclusies Gedragsveranderingen (2) •
Verbeteren/goedkoper maken openbaar vervoer Bijna de helft (47%) van de ANWB-leden geeft aan dat zij vaker met het openbaar vervoer zouden gaan reizen indien dit goedkoper zou worden. 52% geeft aan vaker van het openbaar vervoer gebruik te gaan maken indien dit verbeterd wordt. In totaal geeft 59% aan vaker met het openbaar vervoer te reizen indien dit verbeterd of goedkoper wordt. Het betreft hier iets vaker niet-filerijders dan filerijders en vaker woonwerkverkeer en privéreizigers dan zakelijk reizigers.
•
Autorijden in spits duurder maken Autorijden in de spits duurder maken zou volgens ANWB-leden van invloed zijn op hun rijgedrag; 89% geeft aan hun gedrag aan te passen. De leden zien hiertoe meerdere mogelijkheden: 54% geeft aan te overwegen op een ander tijdstip naar het werk gaan, 43% overweegt te kiezen voor een andere route, 21% overweegt voor een ander vervoermiddel dan de auto kiezen en 15% overweegt te gaan carpoolen. Slechts 11% van de leden zou zijn rijgedrag niet aanpassen, maar de extra kosten voor lief nemen. Dit zijn vaker filerijders dan niet-filerijders (16% vs. 9%).
•
Betaalstroken Betaalstroken worden door de ANWB-leden niet gezien als een goede maatregel om files terug te dringen. De helft (49%) van de leden is dan ook niet van plan hier gebruik van te maken, een derde (34%) van de leden verwacht gebruik te maken van betaalstroken als ze haast hebben (het betreft hier vaker filerijders dan niet-filerijders), 1% verwacht er altijd gebruik van te gaan maken. De resterende groep (16%) weet nog niet of zij gebruik zouden gaan maken van betaalstroken 9
© Motivaction International B.V.
Conclusies Financiering maatregelen • Voor 4 van de 9 maatregelen is gevraagd wie deze maatregelen zou moeten betalen. Het betreft hier de maatregelen: – Uitbreiding wegcapaciteit – Beter gebruik van wegen – Verbeteren openbaar vervoer – Goedkoper maken openbaar vervoer •
De overheid (zowel landelijk als regionaal) is volgens de ANWBleden niet alleen de partij die het fileprobleem moet aanpakken, ook de financiering voor de genoemde maatregelen zou hier vandaan moeten komen.
•
ANWB-leden die files een probleem vinden en bereid zijn voor oplossingen te betalen, zijn alleen bereid zelf mee te betalen als er een garantie is dat het fileprobleem opgelost wordt. Voor 48% dient deze garantie uit een grote kans te bestaan en 46% wil 100% zekerheid dat het fileprobleem daadwerkelijk met de betreffende maatregel aangepakt wordt. Daarbij geldt als belangrijke voorwaarde dat het merendeel van de ANWB-leden (73%) alleen bereid is hiervoor te betalen indien men in totaal niet meer geld kwijt is dan nu.
10
© Motivaction International B.V.
Conclusies Betaalwijze (1) • Na het voorleggen van de maatregelen die geld kosten (uitbreiding wegcapaciteit, beter gebruik maken bestaande wegen en beter/goedkoper ov) is de ANWB-leden, die eerder hebben aangegeven dat ook de automobilist moet meebetalen aan 1 of meer van deze maatregelen (32%), gevraagd op welke wijze zij zouden willen meebetalen. Dit is gedaan in de vorm van stellingen die betrekking hebben op de volgende betaalwijzen: – – – –
Variabilisatie Cordonheffing Tolheffing Spitsheffing
- Regioheffing - Carpoolk orting - Gelijk e lasten
•
NB: 68% van de respondenten heeft de vraag met betrekking tot betaalwijzen niet gekregen.
•
Zoals uit de 0-meting al bleek, vindt een variabel betaalsysteem goed gehoor onder de leden. Ook uit de 1-meting blijkt dit; 84% van de leden die willen meebetalen aan maatregelen vindt dat automobilisten die meer rijden, meer moeten betalen. Een betaalsysteem, waarbij elke automobilist evenveel betaalt, vindt juist veel minder gehoor (39% mee eens).
•
Uit de 0-meting blijkt dat 53% van de ANWB-leden verwacht minder te gaan betalen bij een variabel betaalsysteem. Dit kan gevolgen hebben voor het draagvlak bij invoering van een variabel belastingsysteem; als automobilisten verwachten minder te gaan betalen en het blijkt meer te worden verminderd het draagvlak. Het is daarom van belang dat automobilisten weten of zij meer gaan betalen of juist minder als een variabel belastingsysteem ingevoerd wordt, zodat het draagvlak voldoende is. 11
© Motivaction International B.V.
Conclusies Betaalwijze (2) •
Differentiatie vindt als principe gedeeltelijk gehoor onder de ANWB-leden die vinden dat de automobilist moet meebetalen aan maatregelen; – – – –
•
68% deelt de mening dat automobilisten die drukke steden in willen, meer zouden moeten betalen 62% is het eens met tol heffen op nieuwe wegen 60% kan zich vinden in duurdere tarieven in de spits. Over duurdere tarieven op drukkere wegen (53% voor, 47% tegen) en lagere tarieven voor carpoolers (42% voor, 58% tegen) is men het minder eens.
Filerijders vinden betaalwijzen die hen direct in de portemonnee treffen een minder goed idee dan niet-filerijders. Daarnaast is ook de rangordening in geaccepteerde betaalwijzen en minder geaccepteerde betaalwijzen verschillend. –
– –
Filerijders zijn het met 3 betaalwijzen in meerderheid eens, niet-filerijders met 5 betaalwijzen. Voor beide groepen geldt dat zij het eens zijn met variablisatie (resp. 76% en 86%), tolheffing op nieuwe wegen (resp. 61% en 62%) en een regioheffing (resp. 56% en 73%). Niet-filerijders zijn het daarnaast eens met een spitsheffing (64%) en een cordonheffing (56%). Onder de filerijders is minder dan de helft het eens met deze betaalwijzen (resp. 49% en 43%). Zowel filerijders als niet-filerijders zijn het niet eens met een carpoolkorting (resp. 32% en 46%) en een gelijke lasten systeem (resp. 49% en 36%).
12
© Motivaction International B.V.
13
© Motivaction International B.V.
