Alter
Altrecht geestelijke gezondheidszorg • Magazine voor cliënten en familie • november/december 2008 - Nummer 6 - jaargang 9
Zelfbeeld
Een veilige manier om jezelf te laten zien
neem gratis mee
Cliënten over hun zelfbeeld
Waardering en zelfvertrouwen
Inhoud 3
Van de redactie
4
Een veilige manier om jezelf te laten zien
6
Waardering en zelfvertrouwen
7
Column geestelijke verzorging: Zelfbeeld
8
Negatief zelfbeeld? Creativiteit kan helpen!
Alter is een uitgave van Altrecht geestelijke gezondheidszorg
10 Zelfportretten
Redactie Bert Aben Tresy Benders (ondersteuner cliëntenraad locatie Zeist) Karin van Laar (Altrecht Talent) Moniek Leenders (beleidsmedewerker cliëntenparticipatie) Kimberley Maes Saphira Metekohy Tanja Mosselman Ina Veenstra (communicatiemedewerker divisie Willem Arntsz) Cynthia Visser Wouter Langeveld (hoofdredacteur) Simone Lensink (eindredacteur)
12 Het effect van woorden op je zelfbeeld
Aan dit nummer werkten verder mee Ingmar Heytze, Eva Ouwehand
13 Column Ingmar Heytze 14 Cliënten over hun zelfbeeld 16 Nieuws en mededelingen
Redactieadres Redactie Alter Dolderseweg 164, 3734 BN Den Dolder email:
[email protected] Telefoon: 030 - 225 62 07 Fax: 030 - 225 69 82
19 Adressen
Foto’s Dick Boes, e.a.
20 Nieuws van de cliëntenraad
Coverfoto Peter Oey Opmaak Studio Langezaal, Zeist
Druk Bergdrukkerij, Amersfoort Deadline Nummer 1, jaargang 10 verschijnt in februari 2009. De deadline voor dit nummer is 5 januari 2009. Overname Zonder toestemming van de redactie mag niets uit dit nummer worden overgenomen Kopij Cliënten en familie die willen reageren op artikelen of mededelingen willen inzenden, kunnen hun kopij sturen naar het redactieadres van Alter. De deadline voor het komende nummer vindt u in het colofon. De redactie behoudt zich het recht voor reacties te weigeren, in te korten of naar een later moment te verschuiven. Dit gebeurt altijd in overleg met de inzender. Ingezonden reacties met een maximale lengte van 350 woorden (=tweederde A4tje in lettergrootte 12) hebben de absolute voorkeur.
Van de redactie
Zelfbeeld wie t e m j i l b e j n Be Kun je je het nog herinneren? Voor de eerste keer je eigen stem terughoren via een cassetterecorder; jezelf terugzien op foto’s; voor het eerst jezelf bekijken op filmopnamen. Bijna iedereen lijkt dan dezelfde ervaring te hebben. Die stem is niet van mij. Of: die persoon op die film kijkt, praat en doet wel heel raar. Een vervreemdende ervaring. Vaak is het beeld dat je van jezelf hebt toch anders dan de beelden die je van jezelf terugziet. En dan hebben we het alleen nog maar over de buitenkant. Die is nog redelijk overzichtelijk, hoewel het tegelijk confronterend kan zijn. Maar het beeld dat je hebt van wie en wat je bent, is nog veel gecompliceerder. Hoe denk je over jezelf en hoe waardeer je jezelf? Ben je blij met wie je bent, of heb je een hekel aan je eigen persoontje. Onderzoeken hebben aangetoond dat het beeld dat je van jezelf hebt erg belangrijk is voor je ontwikkeling en gezondheid. Mensen met een positief zelfbeeld zijn beter in staat hun doelen te realiseren, voelen zich gezonder en sterker en staan in hun leven zelf aan het roer.
je bent?
Je zelfbeeld wordt opgebouwd in je jonge jaren. Krijg je in je jeugd veel positieve feedback, groei je op in een warm nest met veel aandacht voor jouw persoon en voor je individuele behoeftes? Kun je je op school goed ontplooien en voel je je lekker in de klas? Dan is de kans groot dat je jezelf steeds meer gaat waarderen en blij bent met wie je bent. Dat geeft een innerlijke kracht voor verdere groei. Maar ben je in je jeugd wat minder bedeeld met warmte en waardering, dan bestaat de kans dat je niet meer objectief naar jezelf en je eigen functioneren kunt kijken. Dat kan zelfs de basis leggen voor psychische problemen op latere leeftijd.
heel groot te zijn. Je leest hierover in dit nummer van Alter.
Om deze scheefgroei van je zelfbeeld vroegtijdig te corrigeren biedt de divisie Kind, jeugd en gezin groepstherapie aan waarin dramatische expressie een belangrijke rol speelt. Kinderen die langdurig zijn gepest en vaak weinig of geen vriendjes hebben, worden hier begeleid in het opbouwen van hun zelfvertrouwen. Vooral het versterkend effect van het met elkaar delen blijkt
En tot slot: wat zou een themanummer over ‘zelfbeeld’ zijn zonder beelden? Daarom speciale aandacht voor de pagina’s met ontroerende, moedige en soms humoristische foto’s en kunstwerken over ‘het beeld van jezelf’.
Waardering krijgen, een simpel compliment ontvangen, zinvol bezig zijn, structuur in je leven krijgen; daarmee krijg je langzaam alles weer ‘op de rit’ en kun je blij worden met jezelf. Het gaat niet snel, maar dát het kan, hebben ook Caroline en John gemerkt. Zij vertellen hun verhaal in deze uitgave. Sinds zij actief zijn bij De Werkplaats van het Willem Arntsz Huis is hun leven in een stabieler vaarwater terecht gekomen. Caroline heeft meer zelfvertrouwen gekregen en meer contacten. John voelt zich gezonder en zijn leven is waardevoller geworden.
Wouter Langeveld, hoofdredacteur
Drama is een veilige manier om jezelf te laten zien Kinderen en jongeren met een negatief zelfbeeld en een tekort aan zelfvertrouwen, kunnen met succes worden behandeld bij de divisie Kind, jeugd en gezin. Het effect van groepstherapie is in de meeste gevallen groot. We spraken met Maaike Martens, therapeute van de dramagroep, en Denise Matthijssen en Jaquelijne Schraven, beiden therapeute van de ‘identiteitsversterkende meidengroep’. Kimberley Maes en Tresy Benders Ons gesprek met Maaike Martens vindt plaats in het dramalokaal. Meteen valt onze blik op de enorme hoeveelheid verkleedspullen en andere toneelattributen. We kunnen ons goed voorstellen dat dit voor kinderen een inspirerende omgeving is. Maaike is dramatherapeute. Ze begeleidt samen met een collega de dramagroep voor kinderen van tien tot twaalf jaar. Het doel van deze groep is het versterken van het zelfvertrouwen, stimuleren van eigen initiatief en vergroten van sociale vaardigheden. Er wordt gewerkt met een vast programma en vaste thema’s. De groep komt vijftien keer bij elkaar. Tussen de bijeenkomsten door krijgen de kinderen opdrachten mee om thuis te oefenen.
Doelgroep Met welke problemen worden kinderen doorverwezen naar de dramagroep? Maaike: “Veel kinderen zijn langdurig gepest. Vaak hebben zij last van
Leren door te doen alsof
angst- en stemmingsproblemen. Ze hebben weinig vriendjes, worden niet uitgenodigd op feestjes en zijn onzeker. Dan is er nog een groep kinderen met ADHD. Zij vallen buiten de groep en zijn daardoor onzeker. Tot slot zijn er kinderen bij wie in de thuissituatie problemen zijn. De ouders zijn gescheiden, ze hebben nare dingen meegemaakt of een ouder heeft psychiatrische problemen.”
Voordat de dramagroep begint, worden er met kind en ouders doelen afgesproken. Vaak wil een kind meer zelfvertrouwen. Maaike: “We maken dat doel heel concreet en specifiek. Je vraagt het kind: wat betekent het voor jou als je meer zelfvertrouwen hebt? Wat verandert er dan? Mogelijke behandeldoelen kunnen dan zijn: rechtop leren zitten, iemand aankijken, als eerste iets durven zeggen, vrienden maken.
“De kracht van drama is doen en ervaren.”
gekregen en dat zie je terug in concreet gedrag. Ze maken bijvoorbeeld meer oogcontact of zijn beter in staat om het pesten te negeren. Maar er zijn ook kinderen die minder profiteren van de therapie. Voor hen is er nog vervolgbehandeling of extra onderzoek nodig.”
Meidengroep
Drama brengt kinderen in beweging
Er wordt ook altijd van tevoren een dramaopdracht gedaan, om te kijken of het kind het leuk vindt om te doen.”
De kracht van drama Waarom kies je voor drama? “Dramaopdrachten zijn een veilige manier om jezelf te laten zien. ‘Doen alsof’ maakt het overzichtelijk en concreet. De kracht van drama is doen en ervaren. De opdrachten zijn best spannend, waardoor je grenzen verlegt door het te doen. Ik vind het heel leuk om mensen op deze manier in beweging te brengen”, vertelt Maaike enthousiast. Wat is het effect van de dramagroep? Maaike: “Een grote groep kinderen leert veel van deze therapie. Ze hebben meer zelfvertrouwen
De identiteitsversterkende meidengroep wordt begeleid door Denise Matthijssen, Jaquelijne Schraven en Nicole Dijkman. De groep is bedoeld voor meiden van vijftien tot zeventien jaar. Zij hebben psychische problemen die samenhangen met hun zelfbeeld. In de groep wordt gewerkt aan het versterken van zelfvertrouwen en een meer realistische kijk op jezelf. De thema’s worden niet vooraf vastgesteld maar worden door de meiden zelf ingebracht. Hoe werkt deze groep? Jaquelijne: ”De groep van acht meiden komt wekelijks anderhalf uur bij elkaar. De onderwerpen worden per bijeenkomst door de groep zelf gekozen. Belangrijke thema’s zijn onzekerheid, het stellen van grenzen, ouders, omgaan met gevoelens en seksualiteit. Wij sturen en begeleiden het gesprek en zorgen dat iedereen aan bod komt. We geven ook een stukje psycho-educatie, bijvoorbeeld over
zelfbeeld. Op het moment dat de meiden vinden dat ze hun doelen voldoende hebben bereikt, kunnen ze zelf beslissen om te stoppen met de groep.”
De kracht van groepstherapie Elkaar bevragen, kritisch zijn en advies geven zijn belangrijke onderdelen van groepstherapie. Het geven van feedback op elkaar is een krachtig middel. De meiden kunnen meteen kijken of iemand reële gedachten heeft. Jaquelijne: “Hun zelfbeeld ontwikkelen ze in het contact met elkaar. Advies gegeven door een leeftijdsgenoot heeft extra kracht. Wat ze van elkaar leren, kunnen wij ze niet bieden.” Denise en Jaquelijne zijn enthousiast over het effect. Ze zien bij veel meiden een positieve ontwikkeling in het zelfbeeld, hoewel dat ook confronterend kan zijn. In ieder geval is er sprake van een reëler zelfbeeld waardoor de meiden beter met allerlei situaties kunnen omgaan. In de loop van de therapie zie je ze vaak al veranderen in de manier waarop ze praten, zitten en zich kleden. Denise: “Het versterkend effect van met elkaar delen is zo groot, daar kan geen individueel contact tegenop.” Meer informatie? Neem contact op met de divisie Kind Jeugd & Gezin, telefoon: 030 - 280 93 11.
Caroline en John werken al jaren bij De Werkplaats van Altrecht Talent. Ze ontvangen me met koffie in de gezellige werfkelder aan de Oudegracht en vertellen waarom De Werkplaats voor hen zo belangrijk is. Ina Veenstra
Waardering en zelfvertrouwen “Na het overlijden van mijn moeder ben ik jarenlang draaideurpatiënt geweest”, vertelt Caroline. “Toen ik in het Willem Arntsz Huis werd behandeld, hoorde ik van De Werkplaats. Ik ben erheen gegaan om te zien of het wat voor mij was en ben nooit meer weggegaan. Ik werk vijf dagen per week, totaal 32 uur. Sinds ik hier werk, heb ik nooit meer een opname gehad.” Caroline is eerst verantwoordelijke voor diverse administratieve werkzaamheden. Ze coördineert de verhuur van de vergaderruimte, notuleert de vergaderingen die Jolanda Kouffeld (leidinggevende Werkplaats) met de deelnemers heeft, zit soms achter de kassa tijdens de tweedehands kledingverkoop en zorgt ervoor dat zieke collega’s altijd een kaartje krijgen.
Blij
John is samen met zijn collega Annies chef Werkplaats. Als Jolanda afwezig is, zorgen zij ervoor dat iedereen gewoon aan het werk blijft. Caroline vindt dat
Caroline en John voor de werkplaats
zij dat heel goed doen. John houdt bovendien de mailinglijst voor de Culturele zondagen actueel. “De waardering die ik krijg voor mijn werk is het belangrijkste voor me”, zegt John. Caroline vertelt dat haar zelfvertrouwen enorm is
toegenomen. “Jolanda, Annies en John laten het altijd weten als ik dingen goed heb gedaan. Dat doet me goed, ik word er blij van.” Werk betekent niet alleen veel voor het zelfbeeld van Caroline
Column geestelijke verzorging
Zelfbeeld en John, het heeft ook een positieve invloed op hun hele welzijn. “Het heeft structuur in mijn leven gebracht’, vertelt Caroline. “Ik sta nu weer open voor vriendschappen en ik haal de contacten met m’n familie weer aan.
Ook word ik gezonder. Door het bezoek van een diëtiste aan de Werkplaats ben ik bewuster gaan leven en eten. Ik ben enorm afgevallen, heb nu maat 42. Ik heb de afgelopen periode dan ook dankbaar gebruik gemaakt van het tweedehands kledingaanbod van De Werkplaats. Wat ik ook zo heerlijk vind, is dat ik me weer kan concentreren op lezen. Ik ben weer lid van de openbare bibliotheek.”
Waardevol
Ook John is gezonder geworden, omdat hij veel meer beweging krijgt. Samen met andere werknemers loopt hij vier maal per week een krantenwijk in de binnenstad. “De sfeer is prima bij De Werkplaats. We werken niet alleen hard, maar gaan ook geregeld met elkaar op stap. Pas nog zijn we met vijftien werknemers met de bus naar Parijs geweest. Iedereen was vooraf behoorlijk zenuwachtig, maar alles verliep prima en we hebben genoten! Door mijn werk ben ik actiever. Daardoor is mijn leven waardevoller geworden”, concludeert John.
Toen we acht jaar geleden naar Houten verhuisden, maakte mijn dochter, destijds vier jaar, een tekening van het nieuwe huis met ons gezin ervoor. Zij stond zelf in het midden, minstens een kop groter dan de rest. Wat een heerlijke manier om naar jezelf te kunnen kijken, zo zonder kritisch oog. Nu zit ze in de puberteit en is zich veel meer bewust van de blikken van anderen. Toen we vorige week schoenen gingen kopen, hebben we twee uur in de winkel doorgebracht en heeft ze alle modellen gepast: All Stars (maar dan weer niet die iedereen heeft), schoenen die lekker zitten (maar niet hip zijn), hetzelfde model van een gemiddeld verkochte schoen in drie verschillende kleuren (welke staat het best?). Deze week had ik een gesprek met een vrouw die al sinds de lagere school met haar moeder meeging naar de Weight Watchers. Haar moeder vond haar te dik en toen ze trots vertelde dat ze veertig kilo was afgevallen, reageerde zij met: ‘nog even doorzetten, hè’. Aandacht besteden aan leuke kleding is voor haar een pijnlijk onderwerp, relaties nog meer. Tijdens het winkelen gaf ze mij een uitstekend kledingadvies, want ze heeft smaak. Ik kwam in een nieuwe outfit thuis en mijn dochter, die mij behoorlijk ouderwets begint te vinden, zei: ‘wat zie je er hip uit, mam!’. Ik voelde me meteen anders. Het beeld dat je van jezelf hebt, wordt ook bepaald door hoe anderen naar je kijken. Of die blik waarderend of afkeurend is. Misschien zeggen boeddhisten daarom wel dat het hele idee van een ‘zelf’ eigenlijk een illusie is: een verzameling gedachten van jou en anderen over jezelf, die niet vaststaat, maar die je wel vaak voor waar houdt. Je zou ook kunnen zeggen dat je alleen in relatie tot anderen kunt bestaan. Als een ander je ziet, word je ook iemand. De Franse filosoof Lévinas zegt dat je door het gelaat van de ander eigenlijk pas mens wordt. Hij verwijst naar de ervaring dat ieder mens liefdevolle blikken nodig heeft en dat het kunnen geven en ontvangen van liefde ons misschien wel het meest onszelf, het meest menselijk maakt. Eva Ouwehand
Negatief zelfbeeld? Creativiteit kan helpen! Grote oren, een scheve neus, puistjes, veel teveel krullen of juist steil piekhaar… Iedereen heeft wel iets in zijn gezicht wat hem niet aanstaat. Als je lekker in je vel zit, speelt dat in het dagelijks leven geen belangrijke rol. Maar als je onzeker over jezelf bent, lijkt het soms wel of die oren nóg groter zijn, je veel meer puistjes hebt dan normaal en je met je haar écht geen kant op kunt. Simone Lensink
Een negatief zelfbeeld kan de behandeling van psychiatrische patiënten behoorlijk in de weg zitten. Daarom werkt het Centrum voor angst- en stemmingsstoornissen in Nieuwegein met een speciale module. In tien sessies beeldende therapie worden aspecten van het negatieve zelfbeeld zichtbaar gemaakt. Veronderstellingen en vooroordelen die je over jezelf hebt, blijken dan vaak enorm mee te vallen. Flip Looyen is de beeldend therapeut die de module ruim anderhalf jaar geleden naar Altrecht haalde en er inmiddels al veel positieve ervaringen mee heeft opgedaan. De methode is oorspronkelijk bedacht door een student aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Hij ontwikkelde vier modules en Flip heeft die uitgebreid en aangevuld tot tien sessies.
Hoe zit de module in elkaar?
Flip: “We kijken in een aantal opdrachten zowel naar het innerlijk als naar het uiterlijk. Dat doen we door op allerlei manieren
zelfportretten te maken. Met verschillende materialen - verf, stiften, houtskool, klei - maar ook op verschillende manieren. Soms met een spiegel in de hand, soms ook gewoon ‘uit het hoofd’. De eerste keer is dat best griezelig. Je moet lang staren naar je eigen gezicht. Maar van dat observeren leer je heel veel. Hoe loopt die lijn precies? Waar houdt je neus op? Waar begint je mond? In de praktijk blijkt dan dat mensen er heel anders uitzien dan ze denken. Alle negatieve aspecten die ze van tevoren van zichzelf opnoemen, blijken enorm mee te vallen.”
Hoe werkt dat dan?
“Door continue een analyse te maken van hoe je er nu écht uitziet, ontstaat een ander beeld van jezelf. En wat er vervolgens gebeurt, is dat mensen ook anders gaan handelen. Een negatief zelfbeeld kan bijvoorbeeld een belemmering zijn in het aangaan van sociale contacten. Omdat mensen dan toch de deur niet meer uitgaan, gaan
ze vervolgens zichzelf ook slecht verzorgen. Zo ontstaat een negatieve spiraal en soms zelfs een vorm van zelfhaat. Als dat de overhand gaat nemen, kun je jezelf ook niet meer positief presenteren. Als ik van mezelf vind dat ik er lelijk uitzie, dan straal ik dat ook uit. Dat is niet prettig in contacten.”
Wat gebeurt er precies met de cliënten tijdens de module?
“Meestal gebeurt er tot de vijfde of zesde sessie nog niet zoveel. In die lessen spelen de veranderingen zich nog af op een onbewust niveau. En dan zie je ineens dat mensen de moed hebben om een nieuwe trui te kopen of weer eens bij de kapper binnen te stappen. Ze krijgen ineens het gevoel: ‘ik ben wél de moeite waard’ en gaan zich daar ook naar gedragen.”
Beginnen alle cliënten tegelijk met de module? “Nee. Een groep bestaat uit maximaal acht cliënten die twee keer in de week bij elkaar komen.
Kan dit niet in gewone therapie behandeld worden?
“Natuurlijk wordt dit onderwerp ook in de reguliere behandelingen besproken. Maar uit de ervaring die we nu hebben - in anderhalf jaar tijd hebben ruim honderd Altrechtcliënten de module gevolgd - blijkt
dat de beeldende therapie op dit onderwerp heel effectief is. Hoe dat precies komt, gaan we nu onderzoeken. Annemarie de Bruto is een vierdejaars student Creatieve therapie aan de Hogeschool Utrecht. Zij gaat in haar afstudeeronderzoek deze module onder de loep nemen.”
Hoe gaat zij dat doen?
Flip Looyen temidden van de zelfportretten die tijdens zijn therapie zijn gemaakt
Iedereen werkt aan z’n eigen module, omdat er een continue instroom is. Omdat iedereen met z’n eigen route bezig is, zie je dat cliënten elkaar ondersteunen. Als iemand het in de eerste lessen moeilijk vindt om zichzelf zo intensief te bestuderen, kunnen
cliënten die die fase al achter de rug hebben, hem een hart onder de riem steken. Zij weten dat er emotioneel veel met je gebeurt en dat je je uiteindelijk veel beter gaat voelen. Dat kan voor iemand die net begint een geruststelling zijn.”
“Iedere cliënt begint de module met een vragenlijst over zijn of haar zelfbeeld. Ook na de tien sessies krijgt iedereen weer een vragenlijst. Die lijsten gaan we nu allemaal naast elkaar leggen. Omdat inmiddels meer dan honderd patiënten hier zijn geweest, levert dat een schat aan informatie op. Verder zal ze cliënten interviewen en gaan praten met een aantal deskundigen op het gebied van zelfbeeld. Ik hoop dat al die gegevens samen nog beter zichtbaar zullen maken hoe het nu precies werkt. Als we daar vervolgens een goede beschrijving van maken, kunnen ook andere afdelingen bij Altrecht ermee aan de slag.”
10
Zelfportretten
Stuur ons je zelfportret!
Die oproep plaatste de redactie in het vorige nummer van Alter. Een aantal cliënten heeft daarop de stoute schoenen aangetrokken en ons een portret gestuurd. Er kwamen prachtige, ontroerende, moedige en soms ook humoristische foto’s en kunstwerken binnen. Op deze pagina’s een overzicht van de inzendingen.
11
12
Het effect van woorden op je zelfbeeld Zelfbeeld is het beeld wat je van je zelf hebt en hoe je over jezelf denkt. Een zelfbeeld ontstaat niet zomaar. Hoe je over je zelf denkt, ontstaat vooral door wat mensen tegen jou zeggen. Het effect van woorden kan grote gevolgen hebben voor je zelfbeeld, zowel positief als negatief. Het verhaal van Renate is daar een goed voorbeeld van. Saphira Metekohy Renate was vroeger altijd het stille mooie meisje dat nooit voor zichzelf opkwam. Dit veranderde toen ze op haar veertiende naar de Modevakschool ging. Dit was het moment dat ze veranderde in een stoere, ruige meid waar je geen problemen mee moest hebben. Ze liet niemand meer over haar heen lopen. Als je naar Renate keek, zag je een stoere knappe zelfverzekerde meid.
Onzeker
Hierdoor waren veel mannen op een verkeerde manier geïnteresseerd in haar. Ze benaderden haar op een verkeerde manier. En zagen niet wie ze écht was. Renate was van binnen heel onzeker en ongelukkig. Ze werd geprezen om haar uiterlijk, maar niet bevestigd in wie ze was. Ze werd in haar thuisomgeving beïnvloed door negatieve woorden. Dit heeft veel impact op haar gehad. Zo geloofde ze lange tijd dat ze dom was. Complimenten van vriendinnen en anderen kwamen niet aan. Pas later
Column Ingmar Heytze “Ik leerde hoe mensen mij zien en dat het zo anders was dan hoe ik mijzelf zag” kon ze openstaan om het positieve te horen. Dit gebeurde een paar jaar geleden toen ze in therapie ging. Renate over haar therapie: “Door de therapie leerde ik complimenten te ontvangen. En hoe mensen mij zien en dat het zo anders was dan hoe ik mijzelf zag. Als meer mensen dat zeggen, ga je dat ook geloven. En voel je dus dat dat het beeld is wat bij je hoort. Dat was heel goed.“
Ervaring
Renate is nu 42 jaar en in september begonnen met de BGE-opleiding van ROC MN (Begeleider in de GGZ met ervaringsdeskundigheid). Ze loopt stage bij Altrecht Talent. Als je nu naar haar kijkt, zie je een krachtige spontane vrolijke vrouw, die blij is met zichzelf. In het werk wat Renate wil gaan doen, zal ze veel mensen tegenkomen met een gebroken zelfbeeld. Met haar ervaring weet ze welk effect woorden op mensen kunnen hebben. Zowel negatief als positief. Ik ben er van overtuigd dat ze door haar ervaringsdeskundigheid en haar positieve instelling veel mensen een stap dichterbij een positief zelfbeeld zal brengen.
Zelfbeeld “Het grootste probleem”, zei de vampier tegen Zacharias Ommezijde, “is de afwezigheid van licht.” Zacharias knikte. Persoonlijk vond hij het grootste probleem dat consulten met de vampier altijd ’s avonds, na zonsondergang, moesten plaatsvinden, vanwege de grote ontvlambaarheid van de vampier. Bovendien wist hij na afloop nooit zeker of de vampier werkelijk was vertrokken, of dat hij nog ergens in de gordijnen stond of aan de hanenbalken op zolder hing.
Zacharias was absoluut niet bang voor de vampier. Het waren meer de levenloze gesprekken die hij vervelend vond. Het waren lange dialogen vol ravijndiepe stiltes, want de vampier had alle tijd van de wereld. Het waren dodelijk saaie, voorspelbare gesprekken die nooit ergens op uitdraaiden, want de vampier was eeuwenoud. Hij had de psychiatrie als het ware geboren zien worden. Door gesprekken met vele generaties therapeuten had dit wezen van de nacht zo’n feilloos zelfinzicht gekregen dat het onmogelijk was hem nog iets bij te brengen over zichzelf. In feite, bedacht Zacharias, compenseerde hij daarmee zijn gebrek aan een écht spiegelbeeld. “Een ander probleem”, zeurde de vampier, “is de alomtegenwoordige aanwezigheid van duisternis.” Waarop Zacharias in zichzelf fluisterde: “Maar moeten fluisteren in je eigen huis is erger dan onsterfelijkheid.”
13
14
Cliënten over hun zelfbeeld Behalve foto’s en tekeningen kreeg de redactie van Alter ook een aantal geschreven ‘zelfportretten’ binnen. Een selectie…
“Ik”, zei de gek Het is allemaal waar gebeurd en ik schaam me er
complete generale staf van het internationale Rode kruis
Tot mijn negentiende had ik een vreselijk minderwaardigheidscomplex. Thuis had ik bijnamen als ‘perenkop’ en ‘puistenkoning’. Meisjes durfde ik niet aan te kijken. Terwijl zij mij - heel raar - wèl benaderden. Tijdens het carnaval in Oeteldonk werd ik zelfs suf geknuffeld tijdens het hossen. Margriet Janssen, de ‘schoonste van de stad’, nam mij voortdurend op sleeptouw en leerde me zelfs ‘tongen’ midden op de monumentale trap van het raadhuis. ‘Agge moar leut het!’
Het leven is als een kinderhemd, kort en bescheten. Dus ook mijn ouwe heer heeft jarenlang rondgelopen met een verkeerd zelfbeeld. Op zijn wolkje daarboven zal hij stom verbaasd naar zijn eigen gigantische begrafenis hebben gekeken. Bruun Franke
niet voor om mijn ziel voor jullie te grabbel te gooien. Bovendien is ‘schaamte’ altijd een terugtraprem in je leven.
Er klopte iets niet. Mijn zelfbeeld moest haaks op de werkelijkheid hebben gestaan. Het was mij aangepraat en ik had er zelfs ook nog eens vet aan meegewerkt! Mijn vader (directeur/arts GGD) kreeg geweldige bonje met zijn boezemvriend Marius de Leeuw (directeur Kunstacademie). En ik was de pineut. Moest ik medicus worden of kunstenaar? Die bonje is nooit bijgelegd. Maar toen mijn vader zichzelf veel te vroeg (46 jaar) naar de hemel bracht, pootte ‘oom’ Marius een groot betonnen kruis op zijn graf. Daarin had hij het beeld van de phoenix (de vogel die uit zijn eigen vuur en as herrijst) gebeiteld. Maar dan wel met één lamme vleugel… Op die begrafenis in het kleine Brabantse dorp Helvoirt waren meer dan zevenhonderd mensen, waaronder de
(mijn vader was kolonel). De kroegen in het dorp bleven een heel etmaal open. In Brabant is de dood het feest van ‘de verlossing van het aardse’.
15
Liefde, eenzaamheid en doorzettingsvermogen Een man koos voor een vrouw uit liefde Maar de vrouw was niet veel gewend Omdat ze zijn liefde beantwoordde, werd zij zijn geliefde Blij liep ze op de dansvloer, ze waren wat verwend Toen sloeg het noodlot toe Haar benen wilden niet meer Ze kwam in een rolstoel terecht en haar man was eenzaam Maar met veel doorzettingsvermogen en bidden Het was een hard gevecht Kwam dan toch uiteindelijk alles op z’n pootjes terecht
Het begon met liefde, er was wanhoop Hun gevoelens zaten in de knoop Eenzaamheid en doorzettingsvermogen speelden een rol Maar de liefde overwon
Totaal wit Ik wil ergens heen waar niets is waar het wit is, totaal wit ik rij met een vriendin naar het strand ze heeft een spijkerbroek en een bloesje aan ze draagt een indrukwekkende tas ik heb geen tas ik loop met de blik naar beneden gericht en zie mijn voeten, ze zijn niet van mij ze lopen over de breekbare schelpen dunne schedels ik wil ergens heen waar het wit is het strand is toch wit als het avond wordt ga ik in bed liggen alleen de lakens zijn wit
Suzanne van Ligten (Blijenburg, Unit A)
Esther Ubels
Vier mensen in de psychiatrie In de psychiatrie belanden mensen die zich niet (meer) kunnen of willen aanpassen aan de maatschappij. De maatschappij is vaak te hard voor ze, of ze houden het voor gezien (ze verblijven uit ‘gemakzucht’ in de psychiatrie). Ik zelf hoor in de psychiatrie thuis, ik ben overgevoelig. Je leert vooral jezelf kennen en je kunt jezelf zijn. In de psychiatrie kwam ik Hamster 1, Hamster 2 en Teddy 1 tegen. Die bijnamen zijn zo gegroeid. Ik ben zelf Teddy 2. Ik zal ze even voorstellen:
Hamster 1 is vaderlijk en eerlijk, Hamster 2 is moederlijk en hysterisch, Teddy 1 is lief, zorgzaam, heeft inlevingsvermogen en is overgevoelig en Teddy 2 is chaotisch, lief en onbegrijpelijk. We leren veel van elkaar en houden op een bepaalde manier van elkaar. We zijn erg gelukkig in ons maatschappijtje van vier; een paradijsje op aarde. Marcel van Eijk (Reijnvaan)
16
Nieuws & Mededelingen
Renovatie Paulus Potterhage afgesloten De renovatie van de Paulus Potterhage, onderdeel van het SPB Nieuwegein, is onlangs afgerond. Om dat te vieren zijn voor de barbecue die de Paulus Potterhage jaarlijks voor de cliënten en de buurt organiseert, ook de mensen uitgenodigd die bij de renovatie betrokken waren.
Het weer was gelukkig goed, de sfeer prima, er was lekker eten en drinken en het springkussen werd druk bezocht door kinderen uit de buurt. Het management van de Paulus Potterhage bedankte Twan Schouten, projectleider Altrecht vastgoed en René van de Tempel, projectmedewerker en huismeester van de PPH met een bloemetje voor al het werk dat zij hebben verzet tijdens de renovatie.
Voorpret Heel veel kerstactiviteiten vind je in de bijlage bij deze Alter.... Alvast veel plezier!
Nieuw meubilair
In de huizen zijn de natte ruimtes vernieuwd, de muren geschilderd en waar nodig de vloeren vervangen. Ook is er nieuw meubilair aangeschaft. De Paulus Potterhage biedt vervolgbehandeling en rehabilitatie aan volwassenen en jongvolwassenen met chronische psychiatrische problematiek.
Houvastboek Het Houvastboek is een persoonlijk en handig extern geheugen en een belangrijk houvast voor mensen met geheugenproblematiek. Het boek werd ontwikkeld door Maritza Allewijn en Sanne van den Berg, twee psychologen die gespecialiseerd zijn in geheugenproblemen.
Altrecht Talent werkt mee aan ICT-project Alle medewerkers van Altrecht krijgen een vernieuwde ICT-werkplek. Een team van bijna 25 mensen, waaronder vijftien mensen van Altrecht Talent, zijn deze klus aan het klaren. Cor Bos, Hoofd Automatisering, kijkt tevreden terug op de eerste uitroldagen: “Alles was goed voorbereid door projectleider Dieter van Grinsven en zijn team. De samenwerking met Talent was perfect. Het uitrolteam is goed op elkaar ingespeeld.” Ook Mieke van Dommelen, manager Talent, blikt tevreden terug. “Talent-werkers worden nog tot de kerstdagen veelvuldig ingezet.
Zij zijn niet alleen betrokken bij de daadwerkelijke uitrol, maar zullen ook zorgen voor de milieuvriendelijke verwerking van de oude computers. Apparaten die nog voldoen, komen via het computerproject van Altrecht Talent weer ten goede aan Altrechtcliënten.”
Altrecht talent werkt mee aan ICT-project van Altrecht
Vergeetachtigheid kan het gevolg zijn van veroudering of van een hersenaandoening. De twee psychologen merkten in hun praktijk dat er maar weinig goede praktische hulpmiddelen zijn voor mensen die met deze probleem kampen. Het Houvastboek is een geheugensteun die mensen met lichte problemen zelf kunnen gebruiken. Als de problemen groter worden, kunnen familieleden of verzorgenden de patiënt helpen bij het gebruik. Het boek kan voor hen ook een manier zijn om te communiceren en herinneringen op te halen. Kijk voor meer informatie op: www.bsl.nl/houvastboek.
17
Geslaagde uitstapjes In het kader van ‘maatschappelijk betrokken ondernemen’ heeft vrijwilligerscoördinator Carina van Welzenis van Altrecht weer twee organisaties bereid gevonden om met cliënten een uitstapje te ondernemen.
Centrum nam een groep cliënten mee naar de Efteling.
De Rabobank-medewerkers vonden het leuk om op deze manier met de doelgroep van Altrecht in aanraking te komen. “Het was gewoon gezellig! Er was wederzijds begrip en ik hoop De Rabobank Utrecht ging disco dat deze dag bijdraagt aan het bowlen met jongeren van afdeling herstel van deze jongeren. Dat ze de ABC en de Lions Club Utrecht draad weer oppakken, wat voor veel mensen normaal lijkt maar voor hen op dit moment zeker niet is”, vertelt één van hen. Ook de ABC-jongeren waren positief. Een deelnemer schreef: “Hoewel er sprake is van twee verschillende werelden die wellicht ver van elkaar af staan (die De Eftelinggangers klaar voor vertrek, met op de voorgrond de saaie bank), was het leden van de Lions Club Utrecht Centrum
heel leuk om kennis te maken en leuk om te doen. Bedankt!” Ook het uitstapje naar de Efteling - begeleid door leden van de Lions Club - was een succes. “Het klikte goed met de Lions. Het zijn gezellige, actieve mensen en er was sprake van een grote saamhorigheid”, aldus een teammedewerker. “Wat zo leuk is, is dat de bewoners het er tijden later nóg enthousiast over hebben. Ze zijn er echt een dagje tussenuit geweest!” Eén van de Lions-leden reageert: “Het is geweldig om mensen die het zo zwaar hebben eens een mooie dag te kunnen bezorgen. Er zitten parels van mensen tussen. We hebben zulke mooie gesprekjes gehad!” Daarom besloten de Lions voor volgend jaar al een nieuwe datum te prikken, want zij willen nog wel een keer!
De Make-up Club Veel cliënten (dames) komen iedere woensdag naar de Make-up Club in Carré op de WA Hoeve. Mary van der Made, activiteitenbegeleider, pakt daar uitgebreid uit met haar verzameling lipsticks, nagellak, rouge, nagelvijlen en andere attributen. De make-up club is opgezet door de activiteiten begeleiders van de afdelingen Reijnvaan en Meiboom. Samen met de crea- en kledingcorner wordt cliënten de mogelijkheid geboden om er goed uit te zien.
Tandenpoetsen
Toen ik zeventien jaar geleden werd opgenomen in de psychiatrie was er weinig aandacht voor zelfverzorging. Het beperkte zich tot ’s morgens douchen, tanden poetsen en ‘rouwrandjes’ schoonmaken. Uitzondering was een bezigheidstherapeute die ’s avond, in haar eigen uren, een make-up demonstratie verzorgde. Ook voor mannen. Het was een leuk tijdverdrijf, maar voor mij eigenlijk meer een grap. Rouge en geëpileerde wenkbrauwen horen niet in mijn zelfbeeld. Tegenwoordig zie ik veel mensen in de psychiatrie die er goed verzorgd uit zien. Heeft een goede verzorging
een positief effect op de behandeling? Om daar achter te komen, ga ik op bezoek bij Mary van der Made. Aan het eind van de tafel zit een bleke vrouw die lipstick aanbrengt en vervolgens de knot op haar hoofd losmaakt. Het doet haar goed. Ze haalt haar vingers door prachtig lang haar en haar sombere blik verandert in een lichte glimlach. We kijken er ontroerd naar. Mary stelt voor dat ze het haar gewoon los laat. De vrouw kijkt nog even in een handspiegel en vindt het wel weer genoeg. Ze steekt haar haar weer op en haalt de lipstick van haar gezicht. Ze gaat terug naar haar verblijfseenheid. “Tot volgende week”, zegt Mary. De vrouw glimlacht weer. De make-up club is voor haar een happy moment in de week. Bert Aben
18
Website voor kinderen met angstklachten De Angst, dwang en fobie stichting (ADF) heeft een website gelanceerd voor kinderen met angstklachten. De stichting vindt dat er te weinig behandelaars gespecialiseerd zijn in angstklachten bij kinderen en wil met deze site vooral informatie bieden. Op www.bibbers.nl kunnen kinderen zichzelf testen om te kijken of ze last hebben van een angst- of dwangstoornis Verder staan er allerlei tips waarmee ze ervoor kunnen zorgen dat ze minder bang worden of minder snel toegeven aan een dwanggedachte of handeling. Zeven procent van de Nederlandse kinderen heeft last van angstklachten. Als daar niet op tijd iets aan wordt gedaan, bestaat de kans dat ze hier op latere leeftijd meer last van krijgen.
Kom naar ‘Soep’! Theatergroep Uitgesproken brengt in 2009 de toneelvoorstelling ‘Soep’ op de planken. Het is een humoristische, gezellige klucht; kortom een geweldig vermaak rond de feestdagen! Om alvast een tipje van de sluier op te lichten en het publiek nieuwsgierig te maken, speelt Uitgesproken op 6 januari in ’t kluster een korte versie van het stuk. ‘Soep’ gaat over een hotel, waarin allerlei spannende, hilarische en geheimzinnige dingen gebeuren. Spelers zijn deelnemers van Altrecht Talent, afdeling toneel en staan met Uitgesproken regelmatig in kleine, besloten voorstelling op de planken.
Angsten bij kinderen kunnen verschillende oorzaken hebben: erfelijkheid, omgevingsfactoren of opvoeding. Voor ouders is het soms lastig om een angststoornis bij kinderen te herkennen. Ze laten vaak niet zien dat ze ergens bang voor zijn, maar klagen bijvoorbeeld over buikpijn. Daarom biedt de website ook informatie ter ondersteuning van de ouders en kunnen ouders en kinderen een medewerker van de ADF altijd mailen met vragen.
Evenement over hoofdzaken ‘Een evenement over hoofdzaken’. Met die slogan prijst de organisatie de publieksdag Open Mind aan. De landelijke publieksdag over de menselijke psyche wordt zaterdag 13 december gehouden in de RAI in Amsterdam. Bezoekers kunnen er terecht voor informatie over onder andere
depressie, borderline, angst- en eetstoornissen. Het programma van Open Mind bestaat uit vijf mini symposia. Daarin wordt aandacht besteed aan onder andere depressietherapie via internet, zelfhulp bij angststoornissen, de psychologie van eten en verliesverwerking bij schizofrenie. De symposia worden gegeven door
onder anderen de hoogleraren Willem van der Does, Mark van der Gaag en Rutger Jan van der Gaag. Het volledige programma en meer informatie is te vinden op www. psychischegezondheid.nl.
Belangrijke adressen/ telefoonnummers
Zeilen met Wier Maandag 8 september was het eindelijk zover, de jaarlijkse zeilweek met Wier. Volgepakte auto’s reden naar de Loosdrechtse plassen. Daar verbleven we op het eiland Robinson Crusoe. Op de kamerdeuren stonden onze namen al geschreven, dus dat scheelde veel chaos. Er was voldoende keuze in boten en je kon waterskiën, sjezen op een snelle boot of zwemmen in het koude water. Woensdag zijn we met z’n allen naar Breukelen geweest om een patatje te eten. Uiteraard werden daar ook weer de nodige sigaretten gekocht. De dagactiviteiten begonnen al vroeg, dus uitslapen was niet aan de orde. Bijna elke ochtend werd je wakker gemaakt met een kop koffie. De avonden waren erg gezellig. We hebben zelfs in het donker gevaren op een motorboot genaamd Bertus. Er werd er ook een lekker kampvuurtje aangestoken om de handjes warm te houden. De laatste avond hebben we met z’n allen gebarbecued. De volgende morgen was het weer terug naar vasteland. Na vele bedankjes aan de vrijwilligers vertrokken we terug naar Wier. Terugkijkend was het een zeer geslaagde en gezellige week in Loosdrecht.
Cliëntenraden Altrecht Den Dolder, 030 - 225 62 30 Nieuwegein, 06 - 518 587 63 Locatie Utrecht, 030 - 230 86 35 Woerden, 06 - 518 587 63 Zeist, 030 - 696 52 15 Centrale Cliëntenraad Altrecht Dolderseweg 164, 3734 BN Den Dolder 030 - 225 63 98 Jeugdraad: www.altrecht.nl/jeugdplein Informatiecentrum Lange Nieuwstraat 119, 3512 PG Utrecht. Tel: 030 - 230 85 85. Mail:
[email protected] De Wegwijswinkel Adriaanstraat 26 AA, 3581 SG Utrecht Telefoon: 030 - 275 96 32 Steunpunt GGZ Mgr. v.d. Weteringstraat 132a, 3581 EN Utrecht. Tel: 030-23 69 320, email:
[email protected], website: www.ggzutrecht.nl Geestelijke verzorging Den Dolder, 030 - 225 64 17 / 6517 Roos Ritmeester, Eva Ouwehand Nieuwegein, 030 - 602 09 87 Karien van Roermund
Tot 2009!
Zeist, 030 - 696 54 49 / 5463 Roel Vredenbregt, Eva Ouwehand
Evert Bouwman
Utrecht, 030 - 230 86 28 / 8629 Roel Vredenbregt, Karien van Roermund
Samen wijs uit borderline zoekt versterking De werkgroep Samen wijs uit Borderline is op zoek naar uitbreiding. We zoeken mensen die borderline en de hulpverlening daarbij uit eigen ervaring kennen. En die het leuk vinden om samen met andere ervaringsdeskundigen trainingen te geven aan hulpverleners. Om goed te kunnen samenwerken in de werkgroep en bij de training is het nodig dat je je ervaringen wilt delen met anderen en commentaar kunt geven en ontvangen. De groep komt eens in de drie weken op dinsdagmiddag bij elkaar, voor een training of een groepsbijeenkomst. Reiskosten worden vergoed.
We geven zes tot acht trainingen per jaar, daarvoor word je betaald. Meedoen vraagt om voldoende tijd en energie, minimaal tot eind 2010. Meer weten? Als je interesse hebt, meld je dan vóór 1 januari 2009 aan bij het Steunpunt GGz, telefoon 030 - 236 93 20. Je kunt een informatiepakketje aanvragen en/of je aanmelden voor de informatiebijeenkomst op dinsdag 20 januari 2009. Je kunt die middag kennismaken met het werk, de groep en de begeleidster. En al doende samen met ons onderzoeken of Samen Wijs uit Borderline iets voor jou zou kunnen zijn.
Alle locaties Imam Hafid Mahla, 030 - 230 88 81 Utrecht, Zeist, Nieuwegein Moslim geestelijk verzorger Jamal Mekdadi 06 - 519 845 06 Secretariaat geestelijke verzorging Telefoon 030 - 696 54 76 Klachtencommissies Commissie klachtenbehandeling Cliënten/Patiënten Altrecht: Deltahuis, Dolderseweg 164, Den Dolder, tel: 030 - 225 61 58 Patiëntenvertrouwenspersonen (PVP) Voor cliënten die opgenomen zijn: Den Dolder: Windehof: Henriëtte van der Laan, telefoon: 06 - 559 12 054 Nieuwegein en Woerden: Theo van Veldhuizen, telefoon: 06 - 559 12 366 Utrecht: Ingrid Peters, telefoon: 06 - 219 47 170 Zeist: Ronald de Koster, telefoon: intern: 5462 of 06 - 274 02 685 Voor ambulante cliënten: Helpdesk PVP: 0900 - 444 88 88 Familievertrouwenspersoon Jacqueline Rodenburg, ma, di, do en vr van 9.00 tot 14.00 u. Telefoon 06 - 53 34 85 55 of
[email protected] Familieraad Telefoon: 030 - 225 64 68 of email:
[email protected] Recepties locaties Altrecht Den Dolder: 030 - 225 66 66 Nieuwegein: 030 - 602 09 87 Utrecht: 030 - 230 88 88 Woerden: 0348 - 427 111 Zeist: 030 - 696 54 32
19
Nieuws van de cliëntenraad Wat gaan we eten bij Altrecht? Als je bij Altrecht bent opgenomen, moet je ook eten. De warme maaltijd wordt bij veel afdelingen verzorgd door onze cateraar. Je krijgt een kant-en-klare maaltijd die wordt opgewarmd in een zogenaamde regenereeroven. Er zijn ook afdelingen waar cliënten zelf koken. Zij hebben dan een eigen keuken. Het koken is vaak onderdeel van de behandeling. Soms geeft het koken wel wat extra spanning maar de meeste cliënten zijn hier enthousiast over.
Het contract met de huidige cateraar loopt binnenkort af. Altrecht zal een nieuw contract aangaan met een cateraar. Wie dat gaat worden, is nog niet bekend. Afdelingen krijgen binnenkort een overzicht van de verschillende mogelijkheden waaruit zij kunnen kiezen. Dat kan variëren van zelf koken tot kant-en-klaar en alles wat er tussenin ligt. Altrecht zal alle wensen, eisen en voorwaarden op papier zetten. Vervolgens kunnen cateraars intekenen. Bij dit proces van aanbesteding heeft ook de Cliëntenraad een stem. Wij willen graag spreken namens de cliënt. Grijp daarom nu je kans! Vertel je afdelingsleiding dat je wilt meedenken en maak in ieder geval je wensen kenbaar bij ons of bij de afdeling. Mee eten is meedenken, is meebeslissen! Je kunt ons bereiken via telefoonnummer 030 - 696 5215 (spreek zo nodig een boodschap in) of via het mailadres:
[email protected]
Meldpunt ongewenste omgangsvormen Heeft u last van ongewenst gedrag van uw medecliënten? Lukt het u niet om die persoon aan te spreken op dit ongewenste gedrag en duidelijk maken dat u hiervan niet gediend bent? Dan kunt u voor
ondersteuning en advies aankloppen bij het Meldpunt Ongewenste Omgangsvormen. Een vertrouwenspersoon van het meldpunt kan wellicht uitkomst bieden. Het Meldpunt is op werkdagen tijdens kantooruren telefonisch bereikbaar. Buiten kantooruren kunt u een bericht inspreken. U wordt dan de volgende werkdag teruggebeld. De vertrouwenspersoon biedt u een luisterend oor en de gelegenheid tot het voeren van een persoonlijk gesprek. Wanneer u dit wenst, kan de vertrouwenspersoon adviseren en bemiddelen bij het vinden van een oplossing. Ook is het mogelijk om praktische hulp te vragen, bijvoorbeeld bij het doen van aangifte. Alle meldingen worden strikt vertrouwelijk behandeld. Het Meldpunt is te bereiken onder het telefoonnummer: 06 - 3012 3066 of via het mailadres: ongewensteomgangsvormen@ altrecht.nl. U kunt ook bellen naar de beveiliging 030 - 225 62 22, uw boodschap wordt dan doorgegeven aan het Meldpunt.
Wil je meer weten over de cliëntenraden? Neem dan contact op met Pieter Stapels, ondersteuner Centrale Cliëntenraad:
[email protected] of 06 - 518 58 759. De Cliëntenraad staat ook op de site van Altrecht: www.altrecht.nl
