Allround- kunstenaar. 2013, het jaar van Henry van de Velde in Thüringen un Saksen

Allroundkunstenaar 2013, het jaar van Henry van de Velde in Thüringen un Saksen

WEIMARǦJENAǦERFURTǦGERA APOLDAǦBÜRGELǦCHEMNITZ

KUNST- EN CULTUURREIZEN JUBILEUMPROGRAMMA NAAR AANLEIDING VAN DE 150 STE VERJAARDAG VAN HENRY VAN DE VELDE

WWW.VANDEVELDE2013.DE

© VG BILD-KUNST, BONN 2011

FOTOGRAFIE RONALD BARTEL © VG BILD-KUNST, BONN 2011

Allroundkunstenaar

Henry van de Velde, De hooimaakster, 1891. privé-collectie

Eetkamer en muzieksalon in de Villa Esche, Chemnitz

Oprijdlaan tot het Huis Schulenburg, Gera

Henry van de Velde – Leven en werk

Louis Held Henry van de Velde 1907|08 KLASSIK STIFTUNG WEIMAR

De in 1863 in Antwerpen geboren Henry van de Velde behoort tot de meest vooraanstaande ontwerpers en architecten van zijn tijdperk en het in de kunst geïnteresseerde Europa keek sinds 1895 deels razend enthousiast, deels sceptisch naar de man, die als geen ander geroepen en in staat leek, met woord en daad de weg naar de moderne kunst te wijzen. Hij zelf beschouwde zich als profeet van de overgang van een uitgeput tijdperk naar een nieuwe stijl, die met de Nieuwe Mens van Nietzsche moest overeenstemmen. Met een soevereine overwinning op symbolisme en Jugendstil negeerde van de Velde de overgeleverde verschillen tussen kunst en sierkunst en gaf hij aan praktisch ieder aspect van het leven vorm: de bouw van het huis, de inrichting van de ruimte, de vorm van kleding en sieraden, maar ook het design van eender welk alledaags gebruiksvoorwerp, van het gloeilichaam over het meubel tot de briefopener. Daarbij bleef hij de overtuiging trouw: hoe volmaakter de vormgeving van een object, hoe exacter de vormgeving aan het opzet daarvan voldeed. Zijn hele leven lang werkte hij volgens zijn overtuiging dat de samensmelting van alle kunsten van deze tot een eigen leven gewekte dingen rond de mens zou opvrolijken en verheffen. Als één van de laatste grote universele kunstenaars kreeg hij veel lof als voortrekker van de Bauhaus-bouwstijl en in 1915 had hij toch al Walter Gropius als opvolger in zijn functie aanbevolen. Vanaf 1896 overwegend voor Duitse klanten werkzaam, woonde de Belg sinds 1900 in Berlijn en tot slot van 1902 tot 1917 in Weimar. Hier realiseerde hij in de geest van Friedrich Nietzsche een radiaal nieuw begin. Na het spectaculaire begin in Brussel en Berlijn werd zijn stijl duidelijker en eenvoudiger in de klassieke stad, waar voor hem met de oprichting van zijn Artisanaal Seminar en de daaruit voortkomende Kunstnijverheidsschool de mogelijkheid geboden werd, leerlingen te onderwijzen en tevens ambacht en industrie van het land doelgericht te bevorderen. Als welbespraakt spreker en ook als eminent ijverig publicist

2013, het jaar van van de Velde was bij alle debatten van zijn tijd betrokken en zorgde hij ook als theoreticus van de moderne kunst voor een enorme impact. Na de Eerste Wereldoorlog, die voor de met heel Europa verbonden pacifist een radicale cesuur betekende, kreeg van de Velde aanvankelijk vaste voet in Zwitserland en vanaf 1920 in Nederland, waar hij in opdracht van het verzamelaarsechtpaar KröllerMüller werkte. De jaren tijdens en na de oorlog waren weinig productief en ook in zijn nieuwe functie als privé-architect moest hij tot 1925 steeds weer bittere tegenslagen verwerken. In 1925 werd hij aan de Universiteit Gent aangesteld en één jaar daarna richtte hij op de leeftijd van 63 jaar met het Institut Supérieur des Arts Décoratifs in Brussel de nieuwe design- en kunsthogeschool “La Cambre” op. Tegenover de Bauhaus-bouwstijl kon hij het programma met vakken als stedenbouwkunde, mode, typografie of theater uitbreiden en creeerde hij voor zijn vaderland het type van een moderne kunsthogeschool, die tot op heden is blijven bestaan. Als “germanofiel” in het geboorteland steeds aan felle kritiek blootgesteld, kon Henry van de Velde desondanks tot op zijn hoge leeftijd een groot aantal bouwplannen en woninginrichtingen, die weliswaar met de internationale moderne kunst verbonden zijn en toch zijn onmiskenbaar organisch handschrift dragen, realiseren. Zelfs na de pensionering in 1936 was de kunstenaar tot 1943 nog gedreven werkzaam. In 1947 vestigde hij zich een tweede keer in Zwitserland. In zijn zelf gekozen verbanningsoord verrichte hij zijn een laatste “wonder” toen hij op 85-jarige leeftijd begon zijn memoires neer te schrijven – een heus reuzenkarwei, dat hem tot op het laatste moment net zo in de ban hield als tijdens zijn werk als kunstenaar gedurende een tijdperk van drie generaties. In 1957 stierf Henry van de Velde op de leeftijd van 94 jaar in Zürich.

Henry van de Velde, eind 1901 als adviseur voor industrie en kunstnijverheid van de laatste regerende groothertog aangesteld, ging op 1 april 1902 met zijn bedrijvigheid in Weimar van start. Tijdens de loopbaan van de “allround-kunstenaar”, die de geweldige periode van 60 jaar omvat, maken de jaren in Weimar van 1902 tot zijn ontslag in juli 1914 op het eerste gezicht een eerder bescheiden indruk. Neemt men daarentegen de hier tot stand gekomen werken, zijn onderwijs aan de Kunstnijverheidsschool en ook de invloed van zijn baanbrekende theorieën onder de loep, betekent dit tijdperk een hoogtepunt van een Europese carrière en dit ondanks alle debacles, ondanks een groot aantal niet-gerealiseerde projecten en ondanks de vijandigheden ter plaatse, waarmee de beroemde Belg meer en meer geconfronteerd werd. Het lijkt zodoende logisch dat zowel Weimar als de Vrijstaat Thüringen de 150ste verjaardag van Henry van de Velde te baat nemen, persoonlijkheid en werk – en ook zijn artistieke omgeving – in 2013 in een reeks tentoonstellingen te eren en te vieren. Van de Velde liet een verbazingwekkend rijk geschakeerd werk na, dat met al zijn facetten belicht wordt. Zijn oeuvre wordt echter niet alleen in Weimar met werken van begeleiders en toonbeelden geflankeerd; ook in Erfurt en Jena, in Apolda, Bürgel, Gera en Chemnitz worden zowel de persoon als zijn omgeving herdacht: een gevarieerde potpourri van tentoonstellingen, die na het Bauhaus-jaar 2009 het thematisch nauw verbonden cultuurlandschap opnieuw met elkaar in verband brengt. Het doel van de tentoonstelling in Weimar 6 bestaat erin, de agiele Vlaming als invloedrijke vormgever van de moderne kunst voor te stellen en zijn eminente betekenis in de kunstgeschiedenis over te brengen. In de voortdurende strijd tegen het als verval beschouwde tijdperk van het historisme volgde de oorspronkelijk in de schilderkunst opgeleide kunstenaar en theoreticus een progressieve, door hem als “weloverwogen” beschouwde vormgeving, die hij als

ontwerper, als architect en als boekkunstenaar in de praktijk bracht en niet in de laatste plaats als begenadigde spreker en welbespraakt publicist propageerde. Langs de individuele levensstadia en de gecompliceerde creatieve fasen staat het idee van de samenstelling van alle kunsten, waarbij ieder artistiek detail met zijn omgeving harmoniseert, centraal. Deze intentie volgend, wordt bovendien getoond, hoe van de Velde fungeerde als kunstintermediair, die zijn klanten veelvuldig voor de eerste keer met de moderne kunst in contact bracht en voor hen schilderijen en beeldhouwwerken voor de door hem vormgegeven interieurs organiseerde. In dit opzicht zullen hooggeplaatste portretten van Seurat, Signac, Gauguin of Munch en tevens beeldhouwwerken van Minne, Maillol of Rodin de kunst van van de Velde aanvullen. De tentoonstellingen in Jena 3 en Gera 4 12 brengen bovendien aspecten van zijn creaties voor aldaar gevestigde opdrachtgevers en ook werken van zijn leerlingen over. In Bürgel 11 wordt daarentegen zijn werkzaamheid als adviseur van de aldaar gevestigde keramiekwerkplaatsen herdacht. De stedelijke musea Jena 14 concentreren zich bovendien op van de Velde’s oeuvre als schilder en tevens op vooraanstaande werken van het pointillisme. Het Kunsthuis Apolda brengt daartegenover met drie tentoonstellingen de context van van de Velde over doordat met Max Ackermann 1 een leerling, met Curt Herrmann 13 een vriend en ook met Heinrich Vogeler 16 een tijdgenoot van de kunstenaar voor het eerst sinds lange tijd weer in Thüringen voorgesteld worden. Een andere tentoonstelling in de Kunsthal Erfurt vertrekt zoals in Weimar van de ontwerper Peter Behrens. Met uitmuntende tentoonstellingsobjecten van één van de voornaamste Duitse privé-collecties wordt zijn invloedrijke werk rond de kunstnijverheid van 1897 tot 1907, voordat hij zich aan de architectuur en het productdesign wijdde en als invloedrijke leraar voor toparchitecten als Walter Gropius, Ludwig Mies van der Rohe of Le Corbusier werkzaam.

KLASSIK STIFTUNG WEIMAR © VG BILD-KUNST, BONN 2011

Tentoonstellingen tijdens het jubileumjaar VAN JUGENDSTIL TOT BAUHAUS JAN

FEB

MRT

APR

MEI

JUN

JUL

AUG

SEP

OKT

NOV

DEC

JAN

Ornament bij de luxe-editie van Zarathustra, 1908

1 FOTOGRAFIE TOMA BABOVIC. © JENAKULTUR

2 3 4 5 © VG BILD-KUNST, BONN 2011

6 7 9 10

Bauhaus-Universität Weimar, voormalige Kunstschool

11 12 13 14 15 16

Peter Behrens, bureau met garnituur, 1901

17

FOTOGRAFIE L. J. PETER, MANNHEIM

8

Schoder-kamer in de voormalige zijdeweverij Schulenburg & Bessler, Gera

Ernst-Abbe-monument, Jena Curt Herrmann, Meisje in het bootje, rond 1897|98. privé-bezit

Overzicht van de tentoonstellingen in 2013

WEIMAR Gedrevenheid, functie en schoonheid. Henry van de Velde’s bijdrage tot de Europese moderne kunst 6 24 MRT – 23 JUN 2013

Klassik Stiftung Weimar Neues Museum Weimar Weimarplatz 5 | di – zo 10 – 18 uur Volw. 5,50 € | met korting 3,50 € scholieren 1,50 € Aan de hand van topwerken brengt de uitgebreide tentoonstelling over Henry van de Velde de ruime waaier van zijn werken van 1890 tot het einde van de jaren ’30 over. Ruimtelijke creaties en kernachtige voorbeelden van zijn artisanale creaties – meubelen, werken van metaal, textiel of keramiek en tevens de boekkunst visualiseren de ‘samensmelting van alle kunsten’ in de geest van de kunstenaar.

De architect Henry van de Velde

SASCHA SCHNEIDER

8

30 MRT – 21 JUL 2013

Stadtmuseum Weimar Kunsthalle »Harry Graf Kessler« Goetheplatz 9 | di – zo 10 – 17 uur Volw. 3 € | met korting 1,50 €

ERFURT

APOLDA – WEIMARER LAND

Peter Behrens – Van de Jugendstil tot het industriële design 5

Max Ackermann

24 MRT – 16 JUN 2013

Getoond worden symbolistische werken van Sascha (Alexander) Schneider (1870–1927), één van de kleurrijkste figuren van de kunstgeschiedenis van de vroege 20 ste eeuw.

Kunsthalle Erfurt im Haus zum Roten Ochsen | Fischmarkt 7 di, wo, vr 11 – 17 uur | dog 11 – 20 uur za, zo 11 – 18 uur Volw. 5 € | met korting 3 € De Duitse schilder, ontwerper, typograaf en architect Peter Behrens (1868–1940) is niet alleen een tijdgenoot van Henry van de Velde, maar deelt ook biografische eigenschappen en artistieke opvattingen met hem. Daarbij blijkt Behrens de expansievere te zijn.

Henry van de Velde’s “Museum voor Erfurt” 5 MEI – 8 SEP 2013

7

29 MRT – 12 MEI 2013

Bauhaus-Universität Weimar Geschwister-Scholl-Straße 8 ma – zo 10 – 18 uur | vrije toegang De tentoonstelling van de BauhausUniversität Weimar zal heel het architectonische werk van de Velde presenteren. De Kunstschoolbouwwerken van Weimar zullen daarbij centraal staan. Naast plannen en modellen van gerealiseerde bouwwerken dienen virtuele simulaties van nietgerealiseerde ontwerpen de ontwikkeling en de diversiteit van zijn architectonisch oeuvre voor de eerste keer aan het grote publiek voorgesteld te worden.

Angermuseum Erfurt | Kunstmuseum der Landeshauptstadt Anger 18 | di–vr 13 – 19 uur za, zo 11 – 19 uur Volw. 5 € | met korting 3 € De tentoonstelling omvat de geschiedenis van de planning van de nieuwbouw van het museum van de ontwerpen van de architecten Kickton en Peters uit de jaren 1900|03 tot de moderne ontwerpplanningen van van de Velde uit de jaren 1913|14.

Postament, rond 1900 KLASSIK STIFTUNG WEIMAR © VG BILD-KUNST, BONN 2011

13 JAN – 1 APR 2013 Kunsthaus Apolda Avantgarde Bahnhofstraße 42 | di – zo 10 – 18 uur ma na telefonische afspraak TEL +49 (0) 36 44 | 51 53 64 | Volw. 5 € | met korting 4 € schoolklassen (per scholier) 1 € De in Ilmenau opgegroeide Max Ackermann (1887–1975) bezocht in 1906|07 Henry van de Velde’s modelleercursussen, die hij in zijn dagboek vastlegde. Experimenten met de ornamentele lijn ontwikkelde hij later tot de abstracte oppervlaktevormgeving als zijn individuele bijdrage tot de “wereldtaal abstractie”.

Curt Herrmann

9

1

13

23 JUN – 18 AUG 2013 Kunsthaus Apolda Avantgarde Bahnhofstraße 42 | di – zo 10 – 18 uur ma na telefonische afspraak TEL +49 (0) 36 44 | 51 53 64 | Volw. 5 € | met korting 4 € schoolklassen (per scholier) 1 € Curt Herrmann (1854–1929), toonaangevend Berlijns impressionist en pointillist, bevorderde vanaf 1897 in Duitsland de triomftocht van van de Velde. Op zijn uitnodiging vertoefde de financier herhaaldelijk in de huis “Hohe Pappeln” in Weimar, waar hij afbeeldingen van Weimar schilderde, die het bewijs van zijn meesterschap leveren.

Sofa en tafel uit de muzieksalon van de Villa Esche, Gera, 1902|03 FOTOGRAFIE RONALD BARTEL © VG BILD-KUNST, BONN 2011

Heinrich Vogeler. Leven in de kunst 16 7 SEP – 21 DEC 2013

Kunsthaus Apolda Avantgarde Bahnhofstraße 42 | di – zo 10 – 18 uur ma na telefonische afspraak TEL +49 (0) 36 44 | 51 53 64 | Volw. 6 € | met korting 5 € schoolklassen (per scholier) 1 € Heinrich Vogeler (1872–1942), vanaf 1894 lid van de “Kunstenaarsvereniging Worpswede” wou met zijn “urgente lentedromen” een “wereld van de stellige beloften” creëren en daarmee voor de mensen een harmonisch leven vol mooie gevoelens in een betere en rechtvaardigere wereld mogelijk maken.

BÜRGEL – SAALELAND

JENA

GERA

CHEMNITZ

Henry van de Velde en de Jugendstil uit Bürgel 11

Henry van de Velde in Jena. Schilderijen, beeldhouwwerken, tekeningen, foto’s en documenten

Henry van de Velde en het Huis Schulenburg, bouwgeschiedenis – reconstructie

Jugendstildromen uit de collectie Giorgio Silzer 2

25 MEI – 22 SEP 2013, VERLENGING VOORBEHOUDEN Keramik-Museum Bürgel Am Kirchplatz 2 | di – zo 11 – 17 uur Volw. 3 € | met korting 2 € rondleiding 15 € Henry van de Velde bezocht in 1902 en 1908 de pottenbakkersstad Bürgel. Met eigen ontwerpen gaf hij de lokale keramische productie belangrijke impulsen. Te zien zijn zowel originele pottenbakkerswerken als voorbeelden van de creatieve opname door pottenbakkerijen in Bürgel.

3

10 MRT – 26 MEI 2013

Städtische Museen Kunstsammlung Jena Markt 7 | di, wo, vr 10 – 17 uur dog 15 – 22 uur | za, zo 11 – 18 uur Volw. 8 € | met korting 5 € | scholieren 1 € De tentoonstelling documenteert het werk van van de Velde in Jena. Daartoe behoren zijn medewerking bij de Vereniging van de Kunstliefhebbers van Jena en Weimar, zijn vriendschap en de geschiedenis van het monument voor Ernst Abbe.

Henry van de Velde, de schilder en de neo-impressionisten. Schilderijen, tekeningen en prentkunst 14 1 SEP – 24 NOV 2013

Städtische Museen Kunstsammlung Jena Markt 7 | di, wo, vr 10 – 17 uur dog 15 – 22 uur | za, zo 11 – 18 uur Volw. 8 € | met korting 5 € | scholieren 1 € Henry van de Velde begon als schilder, was lid van de kunstenaarsgroep “Les Vingts” en was betrokken bij talrijke tentoonstellingen. Tijdens de tentoonstelling wordt van de Velde in de kring van de neo-impressionisten voorgesteld.

4

17 MRT – 3 NOV 2013

Haus Schulenburg Gera Straße des Friedens 120 di – vr 10 – 16 uur | za 14 – 18 uur | 5 € Het woonhuis van de fabrikant Paul Schulenburg behoort tot de belangrijkste in stand gehouden, meerdere kunstdisciplines combinerende kunstwerken van van de Velde.

Henry van de Velde en Thilo Schoder. Meester en leerling 12 16 JUN – 22 SEP 2013

Museum für Angewandte Kunst Gera Greizer Straße 37 | di – zo, op feestdagen 11 – 18 uur | Volw. 4 € met korting 2,50 € | schoolklassen gratis

31 JAN – 19 MEI 2013

Villa Esche Parkstraße 58 | wo, vr – zo 10 – 18 uur vrije toegang Opening van het aan van de Velde opgedragen herdenkingsjaar in Chemnitz met kunstwerken van de vroegere Jugendstil, die de bevangen stijlvorm van het historisme afloste.

Bouwwerken van Henry van de Velde & hun gebruikmaking voordien en vandaag 10 23 MEI – 1 SEP 2013

Villa Esche Parkstraße 58 | wo, vr – zo 10 – 18 uur vrije toegang

Aan de hand van selecte artisanale tentoonstellingsobjecten, bouwtekeningen, ontwerpen en fotografie van beide bouwkunstenaars worden invloeden zoals afbakeningen belicht.

Deze tentoonstelling is direct gewijd aan ontwerpen van de Belgische meester en volgt exemplair de pleisterplaatsen van selecte bouwwerken langs de Europese Henry van de Velde-Route.

Jugendstil in Gera. Objecten, modellen, ontwerpen, kunstvoorwerpen en foto’s 17

Van Chemnitz naar de wereld en weer terug – de Bauhauskunstenares Marianne Brandt

Museum für Angewandte Kunst Gera Greizer Straße 37 | di – zo, op feestdagen 11 – 18 uur | Volw. 4 € met korting 2,50 € | schoolklassen gratis

Villa Esche Parkstraße 58 | wo, vr – zo 10 – 18 uur vrije toegang

13 OKT 2013 – 26 JAN 2014

Jugendstil hervormde Salvatorkerk in de barokstijl in Gera.

15

5 SEP 2013 – 19 JAN 2014

Met deze bijzondere expositie keren ontwerpen en documenten van de Bauhaus-kunstenares weer terug naar hun geboortestad Chemnitz.

Weimar

CONCENTRATIE, DIVERSITEIT EN MATURITEIT IN DE WELTPROVINZ

Huis “Hohe Pappeln” 1

→ Belvederer Allee 58 | 99423 Weimar

TEL +49 (0) 36 43 | 545-400 [email protected] | www.klassik-stiftung.de → Volw. 2,50 € | met korting 2 € | scholieren (16–20 jaar) 0,50 € | Combiticket (tentoonstelling in het Nieuwe Museum Weimar, Huis “Hohe Pappeln” en Nietzschearchief) Volw. 9 € | met korting 6 € | scholieren 2 €

Van-de-Velde wandeling

| 24 MRT–DEC 2013 DI–ZO 11–17 UUR

5

In 1907|08 liet van de Velde het huis als privé-woonhuis volgens eigen plannen bouwen. Daarbij deed hij bewust afstand van ornamentele verfraaiing. In plaats daarvan stemde hij zich af op de esthetiek van de moderne industrie en de principes van de doelmatigheid. Het huis is een unieke samensmelting van alle kunsten, waarin van de Velde’s hand in ieder detail te vinden is. Naast de architectuur, de ingebouwde gedeelten en de meubelen ontwierp hij ook de tuin.

| APR–NOV ZA 11 UUR EN OOK OP AANVRAAG

Maak een wandeling in de architectonische sporen van Henry van de Velde door het door hem ontworpen geheel van gebouwen en beleef geschiedenis en tegenwoordigheid van de BauhausUniversität Weimar.

→ Duur 1,5 h | Volw. 5 € | met korting 3 € → Boeking via Bauhaus.Atelier

Geschwister-Scholl-Straße 6a | 99423 Weimar TEL +49 (0) 36 43 | 58-3000 | www.uni-weimar.de

Goethe’s woonhuis

Eetkamer in het Huis “Hohe Pappeln”

Trappenhuis van de Bauhaus-Universität Weimar




6 | JAN–MRT & 16. OKT–DEC DI–ZO 9–16 UUR APR–15. OKT DI–VR, ZO 9–18 UUR, ZA 9–19 UUR

Salon in het Nietzsche-archief

Nietzsche-archief 2

→ Humboldtstraße 36 | 99423 Weimar

TEL +49 (0) 36 43 | 545-400 [email protected] | www.klassik-stiftung.de → Volw. 2,50 € | met korting 2 € | scholieren (16–20 jaar) 0,50 € | Combiticket (tentoonstelling in het Nieuwe Museum Weimar, Huis “Hohe Pappeln” en Nietzschearchief) Volw. 9 € | met korting 6 € | scholieren 2 €

| 24 MRT–DEC 2013 DI–ZO 11–17 UUR

In 1709 gebouwd barokhuis met huistuin, waar de dichter, staatsman en natuurwetenschapper Goethe haast 50 jaar lang eerst als huurder, later als eigenaar tot aan zijn dood in 1832 woonde, kan vandaag de dag in het Nationale Goethe-Museum bezichtigd worden.

→ Frauenplan 1 | 99423 Weimar

TEL +49 (0) 36 43 | 545-400 [email protected] | www.klassik-stiftung.de → Volw.10,50 € | met korting 8,50 € | scholieren 3,50 €

Hertogin Anna Amalia Bibliotheek 7

| DI–ZO 9.30–14.30 UUR

Het Groene Kasteel liet hertogin Anna Amalia van 1761 tot 1766 tot een bibliotheek met een representatieve, drie etages tellende zaal in de rococostijl omtoveren. Omwille van de grote belangstelling vanwege bezoekers wordt een reservering aanbevolen.

→ Platz der Demokratie 1 | 99423 Weimar

Juno-kamer in Goethe’s woonhuis

Villa Henneberg

TEL +49 (0) 36 43 | 545-400 [email protected] | www.klassik-stiftung.de → Volw. 6,50 € | m. k. 5,50 € | scholieren 3 € | VVK 2,50 €

In mei 1897 betrok de zus van Nietzsche de villa van het huidige archief om hier haar zieke broer op te vangen en te verzorgen. Friedrich Nietzsche stierf op 25 augustus 1900 in dit huis. Zijn zus gaf de Belgische architect Henry van de Velde de opdracht, de kamers op de benedenverdieping, wier vormgeving tot van de Velde’s meest geslaagde creaties behoort, te hervormen en opnieuw in te richten.

Kunstschool en Kunstnijverheidsschool 3

→ Bauhaus-Universität Weimar

Geschwister-Scholl-Straße 8 | 99423 Weimar www.uni-weimar.de

| TOEGANKELIJK MA–ZA 8–20 UUR

Henry van de Velde werd in 1902 aangesteld en voor de oprichting van het Artisanale Seminar naar Weimar geroepen. Hier bouwde de leraar en architect van 1904 tot 1911 twee nieuwe gebouwen voor de Kunstschool en de Kunstnijverheidsschool. Respectievelijk in 1999 en 2009 gesaneerd, behoort het ensemble vandaag de dag tot het UNESCO-werelderfgoed en herbergt de faculteiten “Vormgeving” en “Architectuur” en tevens het kantoor van de directeur van de Bauhaus-Universität Weimar.

In de sporen van van de Velde 4

→ Duur 2 h | max. 25 personen

Groepsreis 95 € → Boeking via Tourist-Information Weimar

| HEEL HET JAAR LANG OP AANVRAAG

Rondleiding door de stad – De Belgische designer en architect Henry van de Velde heeft in geen enkele andere stad zoveel zichtbare sporen achtergelaten. Zijn indrukwekkende architectonische werken zijn vandaag nog verspreid in Weimar te zien.

Deutsches Nationaltheater (Duits Nationaal theater) und Staatskapelle (Staatskapel) Weimar 8

Het traditierijke huis van historisch belang drukt zijn stempel op de culturele evenementenkalender van Weimar met maar liefst 600 voorstellingen per jaar. Het Duits Nationaal Theater en de Staatskapel Weimar bieden de liefhebbers van muziektheater, toneel en concern een repertoire van klassieke tot hedendaagse werken.

→ Theaterplatz 2 | 99423 Weimar

TEL +49 (0) 36 43 | 755-331 [email protected] www.nationaltheater-weimar.de

Erfurt

Apolda – Weimarer Land

DE WEGBEGELEIDERS VAN DE ALLROUND-KUNSTENAAR

In de sporen van de Bauhaus-bouwstijl 9

→ Duur 2 h te voet | 3 h te voet | 4 h (incl. bezichtiging

van het Margaretha-Reichardt-Huis in ErfurtBischleben; bij dit uitstapje is een bus noodzakelijk) Groepsreis 120 € (2 h) | 170 € (3 h) | 220 € (4 h) → Boeking via Erfurt Tourist Information


In Erfurt werden met de verbouwing van verschillende handelshuizen in de binnenstad niet te overziene accenten voor het Nieuwe Bouwen gelegd. Het door de in Erfurt geborenen kunstenares Margaretha Reichardt gebouwde woonhuis werd op basis van schetsontwerpen van de Bauhaus-kunstenaar Konrad Püschel gebouw.

HENRY VAN DE VELDE’S HAND IN DE JUGENDSTIL-ARCHITECTUUR

Jugendstil in Apolda 13


Uit een groot aantal Jugendstil-objecten uit Apolda worden de mooiste gebouwen, typische ornamenten en ook de verbinding met andere stromingen voorgesteld (rondleidingen in het Duits of Engels).

→ Duur 1 h (ca. 1,5 km) | groepsreis 60 € → Boeking via [email protected] MOBIEL +49 (0) 173 | 350 81 65 (Viola Wehling )

Eiermann-bouw Erfurt – Een architectonische parel 10

→ Duur 2 h | groepsreis 115 € → Boeking via Erfurt Tourist Information

Huis “Schellhorn” van Heinrich Herrling


Laat u betoveren door de verschillende architectuurtijdperken – de middeleeuwse oude binnenstad, het gotische kerkensemble van domkerk en Severikerk, de Krämer-brug, het neogotische stadhuis, de overvloedig beschilderde huizen aan de Fischmarkt uit de renaissance of de vele Jugendstil-huizen.

Ornamentdetail met het Erfurter Rad aan het Angermuseum

→ Duur 4 h | ab 20 personen | 27 € per persoon → Boeking via Erfurt Tourist Information

→ Duur 2 h | groepsreis 100 € → Boeking via Erfurt Tourist Information

Bauhaus-architectuur van Heinrich Herrling, 1928

14

| DI–ZO 10–18 UUR

Egon Eiermann behoorde tot de twee generatie van architecten van het moderne bouwen na de aftocht van de Bauhaus-bouwstijl uit Thüringen. De door hem ontworpen uitbreiding voor het TotalWerk van 1939 vermeed compromisloos de bouwstijl van de nazi’s. Tentoonstelling “De moderne kunst in Thüringen – van Bauhaus tot Egon Eiermann” – hommage aan de continuïteit van de moderne kunst/het levenswerk van één van haar grootste voorvechters.

Tentoonstellingsruimte voor de fabricage van de klokken

Erfurt Speciaal

Stads- en Klokkenmuseum

11

15


Sierelement, Klokkenmuseum


“Van de kous tot het gebreide bovengoed” – thema van het Stadsmuseum. Betreft de ontwikkeling van het lokale beroep als arbeider in een tricotagefabriek/-bedrijf gedurende 400 jaar. Het Klokkenmuseum van Apolda toont de cultuurgeschiedenis van de klok vanaf het prille begin tot op heden. De meeste klokken kan men aanraken en aanslaan.

Erfurt – Een historische stad beleven

Museumbarak “Olle DDR”

12

16

Het monumentale ensemble van domkerk en Severikerk met de meer dan 500 jaar oude, wereldberoemde en klankrijke klok Gloriosa, de rijke patriciërs- en aantrekkelijke vakwerkhuizen en ook de vele kerken, die de stad de bijnaam “het Rome van Thüringen” gaven, maken van Erfurt een kijkboek van de Duitse geschiedenis.

TEL +49 (0) 36 44 | 55 32 87 [email protected] www.der-eiermannbau-apolda.de → Volw. 5 € | met korting 3 € | kinderen (vanaf 6 jaar) 3 € Groepen (vanaf 8 personen) 3 € per persoon

Draaiketting van de breimachinefabriek Wilhelm Barfuß Apolda, rond 1890

Beleef een aparte rondleiding door de stad in de sporen van de Gründerzeit en van de Jugendstil. Langs de Schlösserstraße en het communale weideterrein vindt u prachtige en representatieve gebouwen met hun fraaie gevels. Aan de Lange Brug eindigt de rondgang met een knoedelbuffet in het historische gebouw van de Sackpfeifen-molen uit de 18de eeuw.


→ Auenstraße | 99510 Apolda

→ Bahnhofstraße 41 | 99510 Apolda

TEL +49 (0) 36 44 | 51 52-570 [email protected] www.glockenmuseum-apolda.de → Volw. 2,50 € | met korting 1,50 €


Wie het meegemaakt heeft, zal heel wat herkennen; wie niet, zal zich een beeld kunnen vormen van het leven van alledag in de oude DDR. Trabant of moutkoffie, pioniershalsdoek of insigne – hier vindt u pure esthetiek uit de DDR. Zonder melancholie illustreert de tentoonstelling met 12 000 objecten het leven van de normale DDR-burger.

→ Bahnhofstraße 42 | 99510 Apolda

TEL +49 (0) 36 44 | 56 00 21 [email protected] | www.olle-ddr.de → Volw. 2 € | met korting 1,50 € | groepen 1 € per persoon

Bürgel – Saaleland

Jena

HENRY VAN DE VELDE EN DE JUGENDSTILKERAMIEK VAN BÜRGEL

TEL +49 (0) 366 92 | 373-33 [email protected] www.keramik-museum-buergel.de → Volw. 3 € | met korting 2 € | reisleiding gratis Tarief van de rondleiding 15 €

Keramisch Museum Bürgel

Ernst-Abbe-monument

17

22

| DI–ZO 11–17 UUR UUR EN NA INSCHRIJVING

Sinds 1902 leverde van de Velde ontwerpen voor de keramiekfabrikanten in Bürgel. Een hoogtepunt in de pottenbakkersgeschiedenis van Thüringen en in de collectie van het Keramische Museum (1880). De tentoonstelling toont de tot nu toe grootste presentatie van originele exemplaren van de Jugendstil-kunstenaar uit Bürgel en voorbeelden van de creatieve opname door lokale pottenbakkerijen.

Het door van de Velde ontworpen en in 1909|11 opgerichte monumentale gedenkpaviljoen ter ere van de fysicus/ondernemer/sociale hervormer Abbe herbergt bronsreliëf van Constantin Emile Meunier en een marmeren thermaalbad van Max Klinger met portretbuste van de voormalige medeoprichter van de Zeiss-fabrieken. Het op een tempel gelijkende bouwwerk domineert het Carl-Zeiß-plein.

→ Duur 3–5 h | 6–40 personen

vanaf 15 € per persoon incl. toegang tot het museum en rondleiding | reisleiding met korting → Boeking via Tourist-Information Saaleland


Changerende glazuurtechnieken uitproberen en een raku-brand mee beleven. Iedereen kan tot slot een individueel vormgegeven vat meenemen. Ter afronding: rondleidingen door de tentoonstelling en een koffiepauze met plaatkoek uit Thüringen.

Marmeren thermaalbad met portret van Abbe

Orgel van de Slotkerk Eisenberg

Blauw-witte keramiek uit Bürgel

Rococokasteel in Dornburg an der Saale

Henry van de Velde en de keramiek 19

→ Duur 2–3 h | max. 50 personen

6 € per persoon incl. onthaal exclusief tarief van de rondleiding 15 € per manche → Boeking via Tourist-Information Saaleland

| 25 MEI–22 SEP 2013 OP AANVRAAG

Rondleiding door de bijzondere expositie door de directeur met aansluitend gesprek met experts bij koffie & gebak over de kwesties rond de vergaring en evaluatie van historische keramiek. Aanvullend bezoek aan een pottenbakkerij mogelijk (meerprijs 1 €).

20

max. 25 personen | groepsreis vanaf 65 € Boeking via Tourist-Information Saaleland

rondleiding door de stad Boeking via Jena Tourist-Information

Signet van van de Velde aan het Ernst-Abbe-monument

Hommage aan Henry van de Velde

Henry van de Velde en de Bauhaus-kunstenaars 23


Deze stadswandeling spant de boog van Henry van de Velde’s Jugendstil tot de Bauhaus-bouwstijl met de Gropius-villa’s Zuckerkandl en Auerbach. Met het monument voor Ernst Abbe creëerde Henry van de Velde een kunstwerk van Europees niveau. Door de Kunstvereniging van Jena kwam er in Jena een verbinding tussen de Bauhaus-kunstenaars, de universiteit en de industrie tot ontwikkeling.

→ Duur 2 h | max. 25 personen

Groepsreis 90 € (Duits) → Boeking via Jena Tourist-Information

Culinaire hommage aan Henry van de Velde Kastelen van Dornburg

→ Rondleidingen heel het jaar lang | duur 60–90 min.

→ Carl-Zeiß-Platz | 07743 Jena → Rondleidingen in het kader van een

FOTOGRAFIE ANREAS HUB. © JENAKULTUR. VG BILD-KUNST, BONN 2011

Het geheim van het glazuur 18

| MA–VR 8–18 UUR, IN HET WEEKEND OP AANVRAAG


→ Am Kirchplatz 2 | 07616 Bürgel

HET ERNST-ABBE-MONUMENT IN JENA – EEN KUNSTWERK VAN EUROPEES NIVEAU

| APR–OKT BINNENBEZICHTIGING VAN DE KASTELEN

De drie kastelen, 90 m steil boven de Saalevallei gelegen, zijn afkomstig van de renaissance en het rococo. Aantrekkelijk is het op vijf terrassen aangelegde park met wijngaarden en gaanderijen. Rondleidingen naar kastelen, park, wijnteelt en Goethe’s werken mogelijk.

24


Geniet van één kopje koffie en één stukje taart per persoon met speciale pralines uit Jena op een porseleinen replica naar een ontwerp van Henry van de Velde. Het servies ontwierp van de Velde in 1914 voor de porseleinmanufactuur Selle in Jena-Burgau.

→ Museumcafé Philisterium | Markt 7 | 07743 Jena → Duur 50 Min. | max. 20 personen | 7 € per persoon → Boeking via Jena Tourist-Information

Van de Gründerzeit tot de Jugendstil Slotkerk Eisenberg 21

→ Rondleiding & orgelspel via Tourist-Information Saaleland | duur 1 h | max. 50 pers. | 3 € per pers.

| MRT–NOV OP AANVRAAG

Uit de 17de eeuw stamt de wellicht mooiste kerkzaal van Thüringen in de barokstijl met een historische Donat-Trost orgel.

25


De wandeling geeft inzage in de wijk “Damenviertel”, die qua bouwsubstantie een gesloten in stand gehouden voorbeeld voor stedenbouwkundige planning en stedelijke architectuur van de eeuwwisseling vormt.

→ Duur 2 h | max. 25 personen | groepsreis 90 € (Duits) → Boeking via Jena Tourist-Information

Gera

Chemnitz

HENRY VAN DE VELDE EN ZIJN LEERLING IN DE MEESTERKLASSE

TEL +49 (0) 365 | 82 64 10 [email protected] www.haus-schulenburg-gera.de → Toegang 5 €

→ Duur 2 h | groepsreis 90 € exclusief bus → Boeking via Gera Tourismus e.V.

Huis Schulenburg

Villa Esche

26

30

| DI–VR 10–16 UUR | ZA 14–18 UUR

Henry van de Velde ontwierp Huis Schulenburg in 1913|14 als woonhuis voor het gezin van de industrieel Paul Schulenburg en creëerde met de Jugendstil-villa een samensmelting van alle kunsten. In Thüringen is er geen ander Van-de-Velde-gebouw, waar binnen- en buitenruimten samen met tuin en oorspronkelijke inboedel zo compleet in stand gehouden zijn. Het is volgens originele bouwplannen gereconstrueerd en herbergt een privé-museum.

De door Henry van de Velde voor het gezin van een textielfabrikant uit Chemnitz ontworpen villa Esche was van de Velde’s eerste architectonische in opdracht gegeven werk in Duitsland. Zijn “Ontwerp voor het leven” omvatte alle aspecten van de woonomgeving van het gezin: van gevel en ruimtelijke ordening over wandvormgeving, wandbespanning, deuren, ramen, lampen en tapijten tot meubilair, porselein, zilver, privé-gebruiksvoorwerpen en het park.

Uitstapje langs villa’s

Henry van de Velde Museum in de villa Esche

27

31


Ontdek de spannende architectuur van Henry van de Velde en zijn leerling Thilo Schoder. Schoder leverde met 53 bouwwerken, projecten en woninginrichtingen in Gera een unieke bijdrage tot de moderne architectuur in Thüringen. Ook de diversiteit van andere prachtige villa’s zal u enthousiast maken.

Otto Dix Huis 28

[email protected] | www.gera.de → Volw. 4 € | met korting 2,50 € → Otto-Dix-uitstapje | vanaf 5 € per persoon

Huis Schulenburg

Met het Henry van de Velde Museum van de Kunstcollecties Chemnitz herbergt de Villa Esche de wellicht meest veelzijdige collectie aan tentoonstellingsobjecten uit de creaties van de richtinggevende ontwerper. In ruime mate origineel gemeubileerd brengen muzieksalon en eetkamer een indruk van de door van de Velde voor het gezin van de kousenfabrikant Esche vormgegeven “levensruimten” over.

→ Steinweg/Ecke Geithes Passage | 07545 Gera

www.gera-hoehler.de → Uitstapje over donker bier of Höhler-rondleiding Boeking via TEL +49 (0) 365 | 830 44 84

→ Parkstraße 58 | 09120 Chemnitz

TEL +49 (0) 371 | 488 44 24 [email protected] www.kunstsammlungen-chemnitz.de → Toegang 3 €

Marcus Behmer 1879–1958

| DI–ZO, OP FEESTDAGEN 11–18 UUR

Het geboortehuis van de schilder en graficus Otto Dix geeft een thuis aan één van de meest vooraanstaande Dix-collecties met werken uit alle fasen van de creativiteit. Talrijke zakelijke getuigen en tevens documenten geven inzage in het leven van de beroemdste/ meest beruchte ereburger van de stad Gera.

Muziekkamer in het Huis Schulenburg

TEL +49 (0) 371 | 533 10 88 [email protected] | www.villaesche.de → Rondleidingen tot 20 personen groepsreis 110 € Rondleidingen vanaf 20 personen 5,50 € per persoon exclusief toegang museum

| WO, VR–ZO 10–18 UUR

32

| 1 NOV 2013–30 APR 2014 DI–ZO, OP FEESTDAGEN 11–18 UUR

Naar aanleiding van de bestaande jubilea van de kunstenaar Marcus Douglas Behmer in 2013|14 presenteren de Kunstcollecties Chemnitz het patrimonium van meer dan 80 werken uit de tijd tussen 1900 en 1930 in het Museum Gunzenhauser.


Boeking via TEL +49 (0) 365 | 830 44 84

→ Parkstraße 58 | 09120 Chemnitz

→ Museum Gunzenhauser

Stollberger Straße 2 | 09119 Chemnitz www.kunstsammlungen-chemnitz.de → Volw. 6 € | met korting 4 €

FOTOGRAFIE RONALD BARTEL © VG BILD-KUNST, BONN 2011

→ Mohrenplatz 4 | 07548 Gera

| WO, VR–ZO 10–18 UUR

Zijdeweverij Schulenburg & Bessler

Muzieksalon in de Villa Esche

FOTOGRAFIE RONALD BARTEL

→ Straße des Friedens 120 | 07548 Gera

VAN DE VELDE – VOORGANGER, OPVOLGER, BEGELEIDER

Villa Esche, gebouwd in 1902|03

Geraer Höhler

ECHT HEEL MOOI – in de ban van het design

29

33

| DI–ZO, OP FEESTDAGEN 11–18 UUR ALLEEN MET RONDLEIDING TOEGANKELIJK

Het 5 tot 11 meter ondergrondse labyrint van gangen en nissen werd in de 17 de eeuw voor de opslag van bier aangelegd. Tijdens de Höhler biënnale is weer licht en kunst in de onderwereld te bewonderen.

| 1 SEP–1 NOV 2013 DO–MA 11–17 UUR, DI 11–19 UUR

De tentoonstelling gaat over de verleidelijk mooie en de beklemmende gevolgen van een leven in pregefabriceerde vormen.

→ Neue Sächsische Galerie Chemnitz

Moritzstraße 20 | 09111 Chemnitz TEL +49 (0) 371 | 367 66 80 [email protected] | www.kunsthuette.de

Routevoorstellen

Evenementaanbiedingen rond het Van-de-Velde-jaar 2013

IN DE SPOREN VAN VAN DE VELDE IN MIDDEN-DUITSLAND Hamburg Berlin

1

Sömmerda

2

13

3

6

10 5 11

PROGRAMMA ERFURT Rondleiding door de stad “In de sporen van de Bauhaus-bouwstijl” 27 € per persoon

, 3-gangen middagmenu,

20

Apolda

Dornburg

17 18

München

21

Eisenberg

Bürgel

Dresden

Jena 3 22 14 23 24 25

A 71

Gera

Hermsdorfer Kreuz

A4

4 26

Chemnitz

12 27 17 28

Schweinfurt

2 30

29

München

10 31

10 km

15 32 33

9

en “Knoedelbuffet uit Erfurt” JAN

PROGRAMMA BÜRGEL – SAALELAND Bezichtiging van de tentoonstelling met rondleiding 17 | volwassenen 3 €, met korting 2 € exclusief tarief van de rondleiding 15 € actief aanbod “Het geheim van het glazuur” 18 | vanaf 15 € per persoon Rondleiding door de directeur en gesprek met experts met onthaal 19 | 7 € per persoon exclusief tarief van de rondleiding PROGRAMMA JENA Rondleiding door de stad “Henry van de Velde en de Bauhaus-kunstenaarsin Jena” Culinaire hommage (Van-de-Velde-koffie en -theeservice) 24 | 7 € per persoon

FEB

MRT

APR

MEI

JUN

JUL

AUG

SEP

OKT

NOV

DEC

JAN

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

23

| 90 € per groep (Duits)

14

Alle niet in het calendarium opgenomen faciliteiten en aanbiedingen kunnen heel het jaar lang geboekt worden.

15 16 17 1

27

A9

11 19

Erfurter Kreuz

Frankfurt

PROGRAMMA APOLDA – WEIMARER LAND Rondgang door de stad “Jugendstil in Apolda” 13 , bezichtiging van het telkens actuele evenement in het Kunsthuis Apolda Avantgarde 1 3 16 , middagmenu 25 € per persoon (Groepen vanaf 10 personen, rondleidingen in het Duits of Engels)

PROGRAMMA GERA Rondleiding door de stad “Uitstapje langs villa’s” 18 € per persoon exclusief bus

7 8

A4

DIENSTEN 2 overnachtingen in een Van-de-Velde-stad | 70 € per persoon in een 2-pers.kamer | 90 € per persoon in een 1-pers.kamer 5

7 8

Frankfurt

16 16

6

Weimar

Erfurt

Henry van de Velde in Thüringen en Saksen

13 15

5

9

9 12

PROGRAMMA WEIMAR Rondleiding door de stad “In de sporen van Henry van de Velde” 4 of Van-de-Velde- wandeling bezichtiging Huis “Hohe Pappeln” 1 en Bauhaus-Museum Weimar 49 € per persoon

1 14

4

Ontdek Henry van de Velde en zijn groot artistiek erfdeel in Thüringen en Saksen, dat tot op de dag van vandaag impact heeft. Boekingen & informatie via [email protected] | www.vandevelde2013.de | Iedere Tourist-Information van de steden

Berlin

, bezichtiging Huis Schulenburg

26

, Salvatorkerk en torenbeklimming

PROGRAMMA CHEMNITZ Bezoek en rondleiding door de Villa Esche 30 , twee uur lang durende rondleiding door de stad door de door de Gründerzeit en de Jugendstil gekenmerkte wijken in Chemnitz, middagmaal in het restaurant van de Villa Esche vanaf 35 € per persoon

Henry van de Velde in het voorjaar PRIJS OP AANVRAAG 1 STE DAG aankomst in Erfurt, Weimar, Gera of Jena, stadsbezichtiging, avondmaal 2 DE DAG heel de dag durend programma in de gekozen stad (bezoek aan de Van-de-Velde-tentoonstelling, middagmenu, rondleiding door de stad incl. museumbezoek) 3 DE DAG uitstapje naar een andere Van-de-Velde-stad, vertrek of verlenging

2

ThüringenCard – Vrije tijd. Vrije toegang Geniet van uw tijd en van een vrije toegang tot 240 bezienswaardigheden en attracties! Daartoe behoren burchten en musea, thermaalbaden. Dierentuinen, rondleidingen door de stad en veel meer. Zoals uw tijdschema het u toelaat: de ThüringenCard is in drie verschillende edities verkrijgbaar. Een Marco Polo reisgids hoort daar telkens gratis bij. thüringen

ard

Freie Zeit. Freier Eintritt.

Informatie via www.vakantie-thuringen.nl

3 IN 365 – volwassenen 36 € | kind* 23 € Geldig op drie vrij te kiezen dagen tijdens de periode 1 JAN – 31 DEC. Opgelet! De dag telt telkens van de eerste gebruikmaking tot 24 uur.

6 IN 365 – volwassenen 56 € | kind* 34 € Geldig op zes vrij te kiezen dagen tijdens de periode 1 JAN – 31 DEC. Opgelet! De dag telt telkens van de eerste gebruikmaking tot 24 uur.

a

* De kinderprijzen gelden voor kinderen van 5 tot 14 jaar in verbinding met een volwassenenkaart, kinderen jonger dan 5 jaar krijgen de ThüringenCard gratis.

Henry van de Velde in de herfst PRIJS OP AANVRAAG 1 STE DAG aankomst in Apolda, Jena, Gera of Chemnitz, stadsbezichtiging, avondmaal 2 DE DAG heel de dag durend programma in de gekozen stad (bezoek aan de Van-de-Velde-tentoonstelling, middagmenu, rondleiding door de stad incl. museumbezoek) 3 DE DAG uitstapje naar een andere Van-de-Velde-stad, vertrek of verlenging

24 UUR – volwassenen 16 € | kind* 11 € Geldig tijdens de op de eerste gebruikmaking volgende 24 uur.

Het Van-de-Velde-jaar 2013 wordt gesteund doo

goldwiege

INFORMATIE EN SERVICE

Tourist-Information Weimar Markt 10 | 99423 Weimar TEL +49 (0) 36 43 | 745-0 [email protected] www.weimar.de Fremdenverkehrsverband Weimarer Land e.V. Bahnhofstraße 28 | 99510 Apolda TEL +49 (0) 36 44 | 540-676 [email protected] www.im-weimarer-land.de Jena Tourist-Information Markt 16 | 07743 Jena TEL + 49 (0) 36 41 | 49-80 50 [email protected] www.jena.de

Stadt Gera | Tourist-Information Gera Heinrichstraße 35 | 07545 Gera TEL +49 (0) 365 | 830 44 80 [email protected] www.gera-tourismus.de Erfurt Tourismus & Marketing GmbH Erfurt Tourist Information Benediktsplatz 1 | 99084 Erfurt TEL +49 (0) 361 | 66 40-0 [email protected] www.erfurt-tourismus.de Tourist-Information Chemnitz Markt 1 | 09111 Chemnitz TEL +49 (0) 371 | 690-680 [email protected] www.chemnitz-tourismus.de Thüringer Tourismus GmbH Tourist Information Thüringen Willy-Brandt-Platz 1 | 99084 Erfurt TEL +49 (0) 361 | 37 42-0 [email protected] www.vakantie-thuringen.nl

VOOR ZOVER NIET ANDERS GEKENMERKT – AFBEELDINGEN © AG “MARKETING VAN DE VELDE 2013”, FOTOGRAFIE JENS HAUSPURG

Tourist-Information Saaleland Margarethenstraße 7/8 | 07768 Kahla TEL +49 (0) 36 24 | 784 39 [email protected] www.saaleland.de

AG “Marketing Van de Velde 2013” c/o weimar GmbH UNESCO-Platz 1 | 99423 Weimar www.vandevelde2013.de

STAND 02.2012

UITGEVER

Allround- kunstenaar. 2013, het jaar van Henry van de Velde in Thüringen un Saksen

Recommend Documents