Algemene Beschouwingen Democraten Voerendaal Voorzitter en raadsleden, Allereerst willen wij onze dank uitspreken aan het ambtelijk apparaat voor het werk dat ze hebben verricht bij het samenstellen van deze begroting, in concreto de ombouw van de begroting. Ten opzichte van de vorige begroting, zeker een stap vooruit.
ALGEMEEN Helaas missen we in deze begroting ook weer tal van punten, die we ook bij voorgaande begrotingen hebben aangegeven: •
er is geen prioritering tussen “topprioriteiten” en “overige prioriteiten” => Alles is blijkbaar even belangrijk; ons inziens gebeurt hierdoor hetzelfde als voorgaande jaren: Onvoldoende focus en geen resultaten.
•
zeer zeker de “topprioriteiten” moeten beter toegelicht worden (alleen tijdpad vermelden is onvoldoende) => ook de op te lossen problematiek, doelstellingen en risico's moeten vermeld worden.
•
een deugdelijke financiële toelichting per programma ontbreekt wederom, inclusief een deugdelijk overzicht op hoofdlijnen voor wat betreft het begrotingsresultaat voor en na bestemming enz.
Het is ook vreemd, dat daar waar het college normaal altijd het voortouw neemt (met “panklare” voorstellen komt), weinig ruimte aan de raad laat, in dit geval een begroting voorlegt aan de raad met een tekort oplopend in 2013 tot ruim € 600.000. Het college komt dan wel op de proppen met een 1e begrotingswijziging 2010-2013, echter deze vertoont ook een tekort oplopend in 2013 tot ruim € 500.000 en op basis van deze begrotingswijziging is de door wethouder Verbraak veelgeprezen stelpost onderuitputting weer niet realiseerbaar. Vreemd, zeer vreemd! Daarnaast heeft het college in de gecombineerde commissievergadering veelvuldig beklemtoond, dat de in de begrotingswijziging aangegeven oplossingsrichtingen niet vanuit het college komen. Van wie dan wel, is het ambtelijk apparaat gaan hobbyen => waarom de leefbaarheidsgelden Kunrade en Voerendaal schrappen (€ 673.000), voor Ransdaal resteert nog ongeveer 1 miljoen euro.
Financiële Positie De in deze begroting gepresenteerde cijfers verrassen onze fractie niet. Reeds vanaf de bespreking van de begroting 2007 vestigen wij de aandacht op de slechte financiële positie van de gemeente, echter steeds helaas aan 'dovemansoren' gericht. In de afgelopen jaren (gestart bij de begroting 2008) is de last voor onze miserabele financiële positie grotendeels neergelegd bij onze burgers. Bij de begroting 2008 in de vorm van € 100.000 extra toerekenen aan het rioolrecht en de afvalstoffenheffing. We herinneren ons ook nog de discussie bij de begroting 2008 coalitie en college riepen toen eenstemmig: Wij (Voerendaal) hebben geen financiële problemen! En bij de begroting 2009 was het niet veel beter. Van “echte” ombuigingen e.d. was geen sprake. Het forse tekort werd opgelost door een forse belastingverhoging voor de burger (pakweg 9 % stijging van het tarief OZB) en het opnemen van een “papieren” taakstelling te realiseren door de uitvoering van de budgethoudersregeling. Het is des te merkwaardiger in tal van uitingen (mondeling en schriftelijk) van de PvdA te horen, dat zij met hun wethouder Verbraak (de portefeuillehouder Financiën) wel orde op zaken gaan stellen. Allereerst de wethouder heeft een totaal niet sluitende kadernota en begroting voorgelegd. Daarnaast heeft de PvdA vanaf 2002 de portefeuille Financiën binnen het college van B&W van de gemeente Voerendaal. Onder de bezielende leiding van deze portefeuillehouders zijn we v.w.b. onze financiële positie steeds verder afgegleden. Uitspraken vanuit de huidige portefeuillehouder in de trant van “ik ga orde op zaken stellen” e.d. vinden Democraten Voerendaal uiterst merkwaardig. Keuzes om e.e.a. op te lossen zijn / worden niet gemaakt door coalitie en college. De enige keuze die men maakt is de rekening neerleggen bij de burger: Meer OZB, afvalstoffenheffing en rioolrecht.
Toch gaan bij ons niet alle alarmbellen rinkelen bij een tekort van deze omvang. Denk maar aan de forse positieve jaarrekeningsaldi van de afgelopen jaren (het jaar 2008 was een uitschieter) en de omvang van de reserve overloop en het verloop van deze reserve. Derhalve is de volgende vraag zeker op zijn plaats: hoe geloofwaardig zijn de in deze begroting gepresenteerde tekorten? Derhalve is een nader onderzoek naar de financiële positie van de gemeente Voerendaal een goede zaak (bijvoorbeeld een begrotingsscan door de Inspectie Financiën Lokale en provinciale Overheden (IFLO) van het ministerie van BZK). Dit ontslaat ons echter niet van onze verplichting alles in het werk te stellen om te komen tot een sluitende meerjarenraming c.q. het uitzicht hierop. Democraten Voerendaal zijn van mening dat er diverse oplossingen zijn om het (‘stuurloze’) schip gemeente Voerendaal financieel weer op de rails te krijgen. Wij kiezen hierbij wel uitdrukkelijk voor maatregelen, die de burgers van onze gemeente niet nog meer belasten dan nu reeds het geval is. Teneinde de begroting sluitend te maken danwel een stap in de goede richting te zetten, gaan wij uit van onder andere de volgende oplossingsrichtingen: •
Schrappen € 200.000 voor de jaren 2010, 2011 en 2012 t.b.v. oplossen personele knelpunten. Onderbouwing voor deze personele knelpunten ontbreekt, reeds uitgebreid vermeld bij de bespreking van de kadernota.
•
Extra uitgaven Pact van Parkstad halveren (levert structureel ongeveer € 60.000 - € 70.000 op). Uitgangspunten Pact van Parkstad – omslag van beleid naar uitvoering – juichen wij toe, echter financiële last is te hoog.
•
Halvering van de budgetten natuur- en landschapsprojecten (levert structureel € 40.000 op). Een en ander kan door prioritering en fasering van de projecten plaatsvinden.
Programma’s Openbare Ruimte Democraten Voerendaal zijn blij, dat na jaren van stilstand beweging en voortgang is gekomen bij het programma Openbare Ruimte. De uitvoering van het STRIP is gestart met de reconstructie van de Heerlerweg en zal de komende jaren doorgaan. We zijn ook verheugd dat het advies van CDA en Democraten Voerendaal om het STRIP financieel anders te verwerken in de begroting is opgevolgd c.q. opgenomen. Dit zorgt voor een besparing van om en nabij de € 100.000 per jaar en is volkomen binnen de grenzen van de begrotingsvoorschriften. Aandacht vragen wij voor de realisatie van een vrijliggend fietspad Midweg. Dit project duurt te lang. Teneinde de planning waar te maken, moet uiterlijk eind 2009 alles in de steigers staan (gronden aangekocht, bestek gereed, aanbesteding, opdrachtverlening), zodat in 2010 met de uitvoering gestart kan worden. Dit lijkt ons niet realistisch. De in de begroting weergegeven planning schuift vermoedelijk ½ jaar op. Bij de doelstellingen en de projecten missen we een ander lang aanslepend dossier, namelijk een pleinenplan voor de gemeente Voerendaal. Verdwenen? Lekker wonen in Voerendaal Het is jammer dat we de tekst van de Beschouwingen van de begroting 2009 grotendeels kunnen herhalen. Er is weinig voortgang te bespeuren in de op stapel staande (er is per slot van rekening nog geen sprake van uitvoering) woningbouwprojecten. De doelstelling in 2010 – realiseren van 220 reguliere woningen – zal volgens ook alleen worden gehaald, als er enkele wonderen gebeuren. In 2009 (en misschien ook wel 2010) zullen nog geen concrete stappen gezet kunnen worden in de dossiers / projecten basisschool Dammerich en basisschool Kunrade. Onze insteek bij beide projecten is, dat ook starterswoningen ingekleurd / gepland moeten worden. Dus bij de basisschool Dammerich, niet alleen zorgwoningen en seniorenwoningen, maar ook starterswoningen. De Voerendaalse jeugd
moet behouden blijven voor onze mooie gemeente en niet elders (betaalbare) huisvesting hoeven te zoeken. Daarnaast moet Voerendaal ook aantrekkelijk zijn en blijven voor jonge gezinnen. Daarnaast herhalen wij nog eens het standpunt, dat bij de ontwikkeling van de locatie basisschool Dammerich de uitbreidingsplannen van zorgcentrum ’t Brook in de planvisie mee worden genomen. Helaas is er ook nog geen licht aan het einde van de tunnel bespeurbaar bij de ontwikkelingen kernplan II rondom “pand Dautzenberg”. We horen alleen maar begrippen zoals complex, moeizaam en ga zo maar door. Democraten Voerendaal en met ons heel, veel burgers vinden het een schande hoe de woningen er de afgelopen jaren bij liggen en er steeds meer sprake is van overlast en verloedering. Trek dit dossier eindelijk vlot, ben creatief, stap uit de gebaande paden. Hierbij is wat ons betreft (indien nodig) een financiële injectie vanuit de reserve volkshuisvesting bespreekbaar. In de inleiding van de begroting zijn de demografische ontwikkelingen prominent opgenomen => “De gemeente Voerendaal wordt geconfronteerd met een bevolkingsdaling. Scenariostudies en prognoses maken duidelijk dat deze dalende trend zich de komende decennia voortzet. Binnen de regio Parkstad Limburg is het krimpscenario voor de gemeente Voerendaal overigens gunstiger dan voor het stedelijke gebied. De bevolkingsdaling en de veranderende samenstelling werken door op een voor Voerendaal breed scala aan onderwerpen, zoals onderwijs (dalend aantal leerlingen), woningmarkt (einde groei van aantal huishoudens komt in zicht, noodzaak tot herstructurering en andere kwalitatieve samenstelling van de woningvoorraad, risico op leegstand) en voorzieningen”. Wij stellen ons hierbij de vraag: Hoe gaan we in Voerendaal de om met deze demografische ontwikkelingen? Gaan we ze ontkennen of gaan we erop anticiperen? De gemeente Voerendaal zal de komende jaren worden geconfronteerd met een forse bevolkingsdaling en op termijn ook een daling van het aantal huishoudens. Het is nog niet duidelijk welke gevolgen deze bevolkingsdaling heeft voor de leefbaarheid, de sociale cohesie, de woningmarkt, het voorzieningenniveau (welzijnsaccommodaties, sportaccommodaties e.d.), de arbeidsmarkt enz. Het is van belang richting de toekomst pro-actief te kunnen inspelen op deze bevolkingskrimp. Het college zegt wel: “We pakken dit op in groter verband, binnen Parkstad”. Dat vinden wij een vreemd antwoord. Ook gezien het feit, dat Parkstad het onderwerp bevolkingsdaling heel sterk sec. insteekt op het beleidsveld Wonen. Dit laatste is onlangs ook nog veelvuldig in de kranten aan de orde geweest. Democraten Voerendaal vinden het van belang dat Voerendaal ook zelf zo snel mogelijk met dit onderwerp aan de slag gaat. In het licht hiervan zouden Democraten Voerendaal het ook toejuichen, als Voerendaal zich op het terrein van wonen – specifiek het opstellen van de woningbouwprogrammering 2010 – 2020 – in de regio assertiever zou opstellen. Dit houdt in niet de ogen sluiten voor de demografische ontwikkelingen (de bevolkingsdaling), maar ook niet zomaar meegaan met de transformatieopgave in Parkstad. Nee, assertief als Voerendaal binnen de grenzen van het mogelijke een eigen koers varen en alle inwoners (jong en oud) een aantrekkelijke woonomgeving bieden. Natuurlijk genieten Het gaat bij dit programma onder andere om de uitvoering van het programma VAART. Dit programma kent 5 programmalijnen (verbeteren, ontwikkelen van routestructuren, het verblijf in Voerendaal bevorderen, het agrotoerisme bevorderen, toekomst geven aan het verleden en communicatie), onlangs gereshuffeld tot drie speerpunten. Daarnaast bevat het programma ook tal natuur- en landschapsprojecten. Het probleem bij dit programma is sinds jaar en dag de uitvoering van de diverse projecten. We hoeven alleen maar een blik te werpen op de omvang en het verloop van de reserve overloop. Onze fractie is de mening toegedaan, dat dit programma geholpen is bij focus, prioritering en duidelijkheid. Derhalve de volgende voorstellen: • Voer de reeds (geplande) natuur- en landschapsprojecten (bekostiging middels de reserve overloop) uit in 2009, 2010 en ..........; • Pak vooralsnog geen nieuwe initiatieven op c.q. selectief (halveer het budget voor natuuren landschapsprojecten => levert structureel € 40.000 op); • Staak de voorbereidingen en de uitvoering van het uitvoeringsprogramma “beleefbaar maken Romeins verleden”. De hierdoor bespaarde (ambtelijke) capaciteit en financiële
middelen kunnen ingezet worden (er is tenslotte sprake van beleidsmedewerkers in algemene dienst) t.b.v. initiatieven op het vlak van jeugd- en jongerenwerk. Leven en welzijn koesteren Het programma “Leven en Welzijn koesteren” geeft voor onze fractie het echec van de leefbaarheidsprojecten weer. We zijn ettelijke jaren geleden op een ambitieuze manier begonnen, echter slechts 1 leefbaarheidsproject is afgerond, namelijk Ubachsberg. Dit project heeft ons tot nu toe echter ook niet veel plezier opgeleverd. De leefbaarheidsprojecten waar we tig-jaar geleden mee zijn gestart, zijn wat ons betreft vastgelopen in goede bedoelingen, ……………………………………............................ Het is tijd voor een grondige heroverweging voorjaar 2010 door de nieuwe raad samen met de evaluatie, actualisatie van de strategische visie (advies van de Visitatiecommissie). De nieuwe raad zal hier keuzes moeten maken. Alles dient hier open bespreekbaar te zijn. Niettegenstaande alle uitingen van de projectgroep leefbaarheid Ransdaal (en de inspanningen van deze mensen) stuit dit niet op problemen bij de verenigingen en bewoners van Ransdaal. Geen enkele vereniging wordt namelijk dakloos, kinderen kunnen gewoon naar school enz. De discussie rondom de accommodaties en de buitensportaccommodaties vinden wij een een nondiscussie. Er zal bij de buitensportaccommodaties immers geen sprake zijn van één accommodatie. Daarnaast blijft ons standpunt inzake de welzijnsaccommodaties onveranderd, elke kern heeft een gemeenschapsvoorziening nodig om de sociale cohesie, leefbaarheid in de kern op peil te houden. De extra inspanningen op het gebied van de WMO, zoals het project ouderenadvisering, juichen wij toe en ondersteunen. Bij de behandeling van de WMO-nota’s in 2008 hebben wij dit ook gevraagd. De gevraagde extra fte om als ‘linking pin’ tussen beleid en uitvoering (WMO-loket) is wat ons betreft niet nodig. De beleidsmedewerker WMO en de medewerkers van het WMO-loket kunnen dit ook goed aan => zie ook onderdeel “Financiële Positie”.
Wij missen bij dit programma een aantal zaken, namelijk: • De uitvoering van lokaal volksgezondheidsbeleid en alles wat hiermee samenhangt. De vertaling van de regionale nota Volksgezondheid naar een lokale nota, toegespitst op de specifieke, lokale gegevens. • Aanvullende maatregelen voor jeugd en jongeren. We zijn gestopt met het jeugdhome, de financiële middelen zijn in de wachtkamer gezet in afwachting van nieuwe initiatieven. Het is niet acceptabel, dat hier pas in 2011 werk van wordt gemaakt. • Kansen benutten van de WWB, WMO en WSW door een integrale benadering. Denk aan maatschappelijke banen bij de gemeente Voerendaal zelf en bij verbonden partijen. Democraten Voerendaal zien deze 3 punten niet c.q. onvoldoende terug in de begroting en zullen bij de behandeling van de begroting met voorstellen komen. Bestuur en bedrijfsvoering De afgelopen tijd heeft de gemeente Voerendaal het een en ander voor de kiezen gekregen. Denk maar aan: • Financieel Verdiepingsonderzoek op 8 van de 10 onderdelen scoorde Voerendaal onvoldoende; • Bestuurskrachtprofiel Score: 4 onvoldoendes / 3 voldoendes; • BING-rapport inzake aanbestedingen. De “rode draad” bij al deze onderzoeken is hetzelfde, namelijk slechte rapportcijfers voor de gemeente Voerendaal. Een ander punt is ook steeds hetzelfde, namelijk de “(verdedigings)reflex” bij het gemeentebestuur. De reactie luidt steeds: “We nemen de aanbevelingen over. We hebben reeds
verbeteringen / verbeterslagen uitgezet. Dus we hoeven slechts een beperkt aantal aanvullende verbeteringen uit te zetten”. Geen enkel moment kijkt de bestuurlijke (college van B&W) en ambtelijke leiding (gemeentesecretaris) van onze gemeente naar het eigen functioneren (dit is tenminste onze observatie) en verbindt hier consequenties aan. Daarnaast hebben wij ook het idee, dat er het een en ander schort aan het democratische proces in Voerendaal. We zullen dat aan de hand van twee voorbeelden duidelijk maken: •
Dossier Kunderhoes Op 28 september hebben we dit onderwerp voor de laatste keer besproken in de raad, op basis van een brief van enkele dagen daarvoor. In alle uitingen van de gemeente hoor je nu dat de raad een besluit genomen heeft => er was geen raadsvoorstel, geen raadsbesluit, geen stemming. Daarnaast zijn door Democraten Voerendaal op 28 september ook diverse vragen over dit dossier gesteld op het vlak van onderhoud gebouwen (gerelateerd aan het meerjarenonderhoudsplan gebouwen) en de aankoop van het Kunderhoes door de gemeente en de financiele consequenties hiervan. Tot op heden hebben wij geen antwoord gekregen op deze vragen. Beantwoording komt blijkbaar slecht uit!
•
Woonkernschouwen Bij voorgaande Beschouwingen hebben we aangehaald, dat ons regelmatig signalen bereiken van burgers betreffende het onderhoud openbaar groen, graffitivervuiling enz. Een goede remedie hiertegen was ons inziens het houden van woonkernschouwen. Onze eigen inwoners zijn per slot van rekening het beste op de hoogte van de leefbaarheid in hun eigen wijk. Enkele jaren geleden heeft onze fractie een voorstel ingediend over het houden van woonkernschouwen. Dit voorstel is ook aangenomen. Het is echter beschamend om te zien hoe de gemeente dit oppakt c.q. niet oppakt. Zeer spijtig.
