Algemeen
Jaarverslag 2009
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
A
Verder kijken, verder groeien door vernieuwing Het boekjaar 2009 was een goed jaar voor Brameco·Zon. Het draaide ondermeer om ‘vernieuwing’ met als doel de coöperatie nog meer te verbe teren. Een concreet voorbeeld is de start van de bouwplan nen voor de nieuwe loods. Daarnaast is ook een nieuwe trekker met oplegger besteld. Ook op het gebied van marketing en communicatie zijn we in beweging om de kwaliteit van onze dienst verlening te verbeteren. Zo wordt de website en het ledenblad BoerenZaken in een nieuw jasje gestoken. Wij bieden u een terugblik op het afgelopen jaar met vertrouwen in de toekomst.
Jaarverslag 2009 Missie
Inhoud Verslag van het bestuur
3
Verslag van de directie
5
Geconsolideerde exploitatierekening over 2009
11
Geconsolideerde balans per 31 december 2009
12
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2009 en de geconsolideerde exploitatierekening over 2009
14
Kerncijfers
15
Accountantsverklaring
16
Bestemming resultaat
16
Samenstelling bestuur en directie
16
Op basis van autonome groei streeft Brameco∙Zon er naar, door middel van het produceren en leveren van kwaliteit diervoeders en agrarische producten, een betrouwbare en duurzame partner te zijn voor haar leden en/of afnemers. Door kwaliteitsborging en constante innovatie streeft Brameco∙Zon naar verbeterde rendementen voor leden en/of afnemers. Brameco∙Zon wenst deze doelstelling te bereiken door middel van het zo goed mogelijk waarborgen van de veiligheid, gezondheid en welzijn van zowel eigen medewerkers als anderen (onderaannemers, uitzendkrachten en omwonenden). Daarnaast heeft het minimaliseren van de belasting op het milieu prioriteit.
Colofon Uitgave: Coöperatie Brameco∙Zon U.A. - Redactie: Jan Minten Ontwerp en productie: Cambrouse, Schiedam - Druk: Drukkerij De Eendracht, Schiedam
1
Verslag van het bestuur
N
Een tweede belangrijke ontwikkeling is de publieke opinie aangaande de veehouderij. Het Burgerinitiatief megastallen-nee en de posities die huisartsen in deze discussies innemen. Ook de toenemende negatieve publiciteit inzake de rol van de veehouderij in relatie tot resistentie tegen humane geneesmiddelen zijn hier voor beelden van. Het gaat met name ook op voor de invloed van deze veehouderij op gezondheid en welzijn van de mens zelf, denk aan vogelgriep, Q-koorts en het gebruik van antibiotica in relatie tot resistentieontwikkeling. Hierbij dient vermeld te worden de plotselinge (en onverwachte?) omslag in beleid van de provincie Noord-Brabant ten aanzien van de beperking van verdere bedrijfsontwikkeling in de intensieve veehouderij in de provincie. Een nieuw beleid dat gedragen wordt door partijen die voorheen de agrarische sector volop steunden. De gevolgen zijn op dit moment nog niet goed in te schatten maar kunnen ook voor de diervoederindustrie zeer groot zijn.
atie, zijn over de locatie Tilburg nog geen nieuwe ontwikkelingen te melden.
Nadat voor ondernemend Nederland de tweede helft van 2008 in het teken heeft gestaan van een financiële crisis, gevolgd door een economische crisis, waren de verwachtingen voor 2009 niet hoog gespannen. Het resultaat van het boekjaar 2009 voor Brameco·Zon is desondanks uitstekend te noemen. Een sterk gestegen winst en een behoud van het pro ductievolume in een landelijk neergaand beeld. Weliswaar is de winst van ruim € 3 miljoen voor restitutie aan de leden positief gekleurd door de definitieve afhandeling van de verkoop van onze oude productielocatie in Diessen, de overge bleven winst van € 1.8 miljoen mag met trots genoemd worden. Dit financiële resultaat van uw coöperatie in combinatie met de sterke eigen vermogenspositie hebben het bestuur doen besluiten een nabetaling aan de leden te doen van € 0,70 per 100 kg afgenomen voer over het jaar 2009, totaal ruim € 1 miljoen. De coöperatie beschikt over een gezonde finan ciële positie die van belang is voor het opvangen van algemene risico’s van de onderneming. Deze bufferfunctie is vooral bij coöperatieve ondernemingen van belang omdat daar andere financieringsvormen vaak ontbreken.
Naast de economische crisis zijn er nog andere ontwikkelingen aan de orde die bij het bestuur het aantal strategische vragen alleen maar doet toenemen. Allereerst is daar de megafusie Agrifirm/ Cehave Landbouwbelang waardoor een coöperatie in onze sector ontstaat van een ongekende omvang. Schaalgrootte is voor afzetcoöperaties die op de wereldmarkten moeten opereren een voorwaarde. Of dat ook geldt voor aanvoercoö peraties is nog maar de vraag. De daarmee samenhangende vraag is wat de optimum grootte is voor diervoedercoöperaties. Het is en blijft een bedrijfstak met een sterke regionale basis en belangrijke logistieke as pecten waarbij bovendien 75% tot 85% van de verkoopwaarde uit inkoopkosten bestaat. De voordelen van een dergelijke schaalvergroting worden vooraf meestal uitgebreid uitgerekend en aan de direct belanghebbenden (lees aandeel houders of leden) voorgelegd als onderdeel van de besluitvorming. Misschien interessant om ook eens achteraf te onderzoeken of al die fusies, overnames en schaalvergrotingen daadwerkelijk hebben geleid tot de verwachte voordelen en efficiëntieverbeteringen voor de leden van de coöperaties. Daarbij kan voor ons worden meegewogen welke mogelijkheden de samenwerkingsverbanden tussen de middel grote diervoedercoöperaties - op dit moment en in de verdere toekomst - kunnen bieden. Wij constateren dat ook in 2009 het resultaat van een landelijk klanttevredenheidsonderzoek aangaf dat Brameco·Zon op dit punt zeer hoog scoorde. Dit geeft mede aan dat korte lijnen, dichtbij de leden afnemers, nog steeds zeer worden gewaardeerd. Uiteraard onder de voorwaarde dat kwaliteit wordt geleverd. Dit alles neemt niet weg dat het bestuur zijn visie over de toekomst op korte termijn verder zal moeten ontwikkelen, niet alleen met betrekking tot de juridische structuur van de coöperatie maar ook wat betreft samenwerking met andere ondernemingen.
In tegenstelling tot het vorig jaar heeft de onder neming geen verdere toename van de dier voederproductie kunnen realiseren en bleef de productie stabiel op het niveau van 210.000 ton. Gezien de landelijke afname die volgens Nevedi in de voor Brameco·Zon relevante markten 4,1% bedroeg, stemt dit tot tevredenheid. De verdere verschuiving van productie voor derden naar de productie voor eigen leden en afnemers bedroeg maar liefst 19.000 ton en is geheel in lijn met de door het bestuur gewenste ontwikkeling. Met de sloop, nieuwbouw en herinrichting van de productielocatie aan de Hastelweg in Eindho ven is een aanvang genomen. Onderdeel daar van is de sloop van de oude leegstaande fabriek en nieuwbouw en vervanging van de loodsen op het terrein. Het bestuur streeft ernaar om na voltooiing van het project een open dag voor de leden en afnemers te organiseren. Zoals te verwachten is in de huidige economische situ J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
Het is duidelijk dat de publieke opinie over de intensieve veehouderij onomkeerbaar en in een hoog tempo aan het veranderen is. Dit geldt niet alleen voor het welzijn van de dieren en daarbin nen hun fysieke integriteit. Als de sector niet of te laat anticipeert op veran derende maatschappelijke acceptatie dan kan dit de gehele veehouderijsector nog behoorlijk parten gaan spelen. De bestuurlijke samenstelling heeft in dit boekjaar geen wijzigingen ondergaan. Wel zal de voorzitter van het bestuur in 2011 aftreden en niet meer herkiesbaar zijn. Het bestuur zal over de te volgen procedure voor zijn opvolging nader berichten in de algemene vergadering. Tot slot dankt het bestuur directie en mede werkers voor hun inzet en inspanningen in het jaar 2009 en de grote betrokkenheid bij de coöperatieve onderneming. Namens het bestuur, Ton de Ruijter Voorzitter coöperatie Brameco·Zon U.A. 9
3
Verslag van de directie
H
Personeel Per 31-12-2009 had de coöperatie 72 FTE’s (incl. winkels) in dienst. Dit is een lichte toename ten opzichte van 2008. Dit had te ma ken met de vervanging van een personeelslid die in januari 2010 met pensioen is gegaan en het aannemen van een medewerker op de binnendienst/ marketing. Doordat wij steeds minder voor derden produceren en dat volume omzetten in eigen omzet is er de noodzaak om onze eigen transportafdeling verder uit te breiden met materiaal en personeel.
Deze opbrengst wordt ten gunste van het eigen vermogen geboekt. Uit het overblijvende resultaat wordt voorgesteld € 7,- per ton prijs correctie uit te keren (is reeds als voorschot uitgekeerd) en het overige reeds te bestemmen voor een aantal noodzakelijke investeringen, zoals nieuwbouw loods, bulkwagen combinatie, enzovoort.
Het jaar 2009 staat geheel in het teken van de economische crisis. Iedereen struikelde over el kaar om het nog slechter te maken. Oplopende werkloosheid, dalende overheidsinkomsten, begrotingsgaten, pensioen dekkingsgraden onder zware druk, instortende autoverkopen, dalende huizenprijzen en nog vele andere zaken aan de negatieve zijde. Maar er zijn ook positieve zaken te melden. Dalende grondstof prijzen, lage inflatie, zwakkere euro (goed voor de export) dalende staalprijzen enzovoort.
Ook in 2009 hebben we een aantal voorzienin gen getroffen of aangehouden voor o.a. groot onderhoud, afwikkeling claim D3 en een aantal kleinere posten. Daar tegenover stond het vrijvallen van de post prijsverschillen grondstof fen en aflossing lening Lagerwey.
De coöperatie heeft zich in deze woelige periode uitstekend staande weten te houden. Het goed inspelen op de veranderingen en de grondstofprijzen heeft daar duidelijk zijn invloed gehad. Tot en met augustus deden wij de inkoop van grondstoffen gezamenlijk met Rijn vallei. Vanaf augustus doen wij onze grondstof feninkoop weer zelf. Een woord van dank aan Rijnvallei, die de afgelopen jaren Brameco·Zon uitstekend heeft bijgestaan in haar grondstof fenbehoefte.
Het ziekteverzuim in 2009 lag marginaal boven 2008. Dit komt door een paar langdurige ziektegevallen. Het korte ziekteverzuim lag daar entegen bijzonder laag. Dat geeft de enorme betrokkenheid van ons personeel aan.
Met trots presenteren wij u dus de resulta ten over 2009 en het is dus ook zeer op zijn plaats om alle werknemers van coöperatie Brameco·Zon en BraZon B.V. te feliciteren met dit resultaat en hen te bedanken voor hun inzet.
Voeromzet Over 2008 realiseerde Brameco∙Zon een omzetgroei van 12% bij een landelijke trend van 5,6% meer afzet. In 2009 bleef de totale voerafzet van Brameco∙Zon gelijk. Landelijk gezien daalde de voeromzetten in de voor Brameco∙Zon relevante afzetmarkten met 4,1%. Wederom presteert Brameco∙Zon hier beter dan haar collega’s.
Leden We zien een lichte daling. Het ingezette initia tief afnemers/ niet lid zijnde van de coöperatie te enthousiasmeren lid te worden, begint zijn vruchten af te werpen. Wij zien meer betrok kenheid bij de coöperatie als een groot goed.
Ook hebben we in deze moeilijke tijden ons volume op hetzelfde peil weten te houden. Op zich al een hele prestatie aangezien het landelijk gemiddelde een daling van mengvoerproducten te zien gaf van 4,1%. Aan het begin van het jaar hadden wij ons ook ten doel gesteld om het aandeel productie voor derden te verlagen en meer eigen klanten te bereiken. Ook dat is gelukt, waardoor de kwaliteit van onze omzet behoorlijk gestegen is.
Resultaat voor nabetaling en belastingen (x E 1.000)
De coöperatie heeft het boekjaar afgesloten met een bedrijfsresultaat van € 2.952.576,ten opzichte van het voorgaande jaar, waarin een resultaat van € 564.367,- behaald werd. Aangetekend dient te worden dat in het resultaat over 2009 een eenmalige bate zit van € 1,2 mio, zijnde de opbrengst van de verkoop van het terrein in Diessen.
2005
2006
2007
2008
Resultaat exclusief bijzondere baten (x E 1.000)
2005
2009
2006
2007
2008
2009
2500
3500 3000
2000
2500 1500
2000 1500
1000
1000 500
500 0
0 -500
J
a
-500
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
5
Verslag van de directie
Omzet in tonnen (x 100)
voerprijzen die medio 2008 werd ingezet voortgang. In 2009 daalden de meeste voeders met zo’n € 2,- tot € 2,50 per 100 kg. Ook hier deed Brameco∙Zon het beter als de markt, getuige de prijsontwikkeling van het LEI.
Het doel van Brameco∙Zon het productievo lume voor derden om te zetten naar afzet bij “eigen” klanten met behoud van totaal volume is gerealiseerd. Dit heeft (in de dalende markt van -4,1%) geleid tot een volumegroei van bijna 15% bij “eigen” klanten. Hierbij werd 2% meer voer afgezet in de varkenshouderij (landelijk -3,9%), 3% in de rundveehouderij (landelijk -6,2%) en 33% in de pluimveehouderij (lande lijk -2,6%).
Dat Nederland voorop loopt in thema’s als milieu, dierwelzijn en voedselveiligheid vindt onvoldoende voedingsbodem in de discussies die zich toespitsen om emotie. Hoewel de term megastal niet definieerbaar is, wordt ze te pas en te onpas gebruikt. Ook het thema gezond heid krijgt een andere invulling. Daar waar de Nederlandse veehouderij een zeer hoge standaard legt als het gaat om voedselveiligheid, halen burgers ziekten als Q-koorts aan om groeiambities van agrarische ondernemers te stuiten en antibioticagebruik te diskwalificeren naar antibioticamisbruik. Het laatste is, indien aan de orde, overigens ook onverdedigbaar en ongewenst. In 2009 kreeg de dalende tendens van J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
2007
2008
2009
800 600 400 200 0
n Varkensvoer n Pluimveevoer
n Rundveevoer n Overige voeders
De broedeiprijzen van vleeskuikenouderdieren bleven ook in 2009 goed. De uitstekende resultaten en de goede naam van Brameco∙Zon leidde in 2009 wederom tot een forse stijging van het aandeel foktoomvoeders. Een kleine 900.000 moederdieren kregen voer van Brameco∙Zon te eten, waarmee het markt aandeel in Nederland steeg naar zo’n 20%. Gepaard gaande met de uitbreiding van het aandeel moederdieren heeft Brameco∙Zon ook meer vleeskuikenouderdieren opgefokt. Hierin wordt constructief samengewerkt met onze partner Lagerwey te Lunteren.
Pluimveehouderij De mengvoeromzet in de pluimveehouderij heeft zich ook in 2009 weer van zijn positieve kant laten zien. Met een omzetstijging van bijna 12% realiseerde Brameco·Zon een omzet van bijna 113.000 ton. Een absoluut record in het bestaan van Brameco·Zon. De groei werd behaald in alle deelsectoren van de pluimvee houderij met de leghennen- en vleeskuiken sector als absolute koplopers. In 2009 werd het marktaandeel leghennen van Brameco∙Zon wederom verder uitgebreid. Een uiterst scherpe prijsstelling in combinatie met uitstekende resultaten gaven een stevige impuls potentiële afnemers over de streep te trekken. De eierprij zen waren in 2009 ongekend hoog. Dit geeft pluimveehouders de nodige financiële armslag de omschakeling van kooi naar alternatief te realiseren. De overheid heeft aangegeven niet te willen tornen aan uitstel van het kooiverbod. De individuele lidstaten lijken echter wel de ruimte te hebben hier individueel invulling aan te kunnen geven. Het is niet uitgesloten dat Zuidelijke en Oostelijke lidstaten deze ruimte zullen benutten om het “Level Playing Field” uit balans te brengen. Verwacht wordt echter dat de eierprijzen ook de komende jaren op een relatief hoog niveau zullen blijven.
De Nederlandse veehouderij is modern ingericht, met veel ruimte voor vrij onderne merschap. Helaas ervaart de buitenwereld dit soms als negatief. Het moderne karakter en de ambities van ondernemers te groeien in een kostprijsgedreven markt botst met het traditionele beeld wat burgers hebben of willen hebben van de veehouderij.
2006
1000
In het voorjaar 2009 heeft Brameco·Zon zich gepresenteerd op de Landbouwrelatiedagen Intensieve Veehouderij te Gorinchem en in ok tober op de Landbouwvakbeurs in Den Bosch. Nog nooit trok de stand van Brameco∙Zon zoveel bezoekers als tijdens de editie in Den Bosch. Hieruit zijn vele nieuwe contacten gekomen die inmiddels besloten hebben hun vertrouwen te schenken aan Brameco∙Zon.
De markt Met gepaste trots heeft Brameco·Zon in 2009 wederom een ereplaats verworven in de landelijke enquête van beste bedrijfsadviseurs door het onderzoek van Agrivaknet en V-Focus. Een ereplaats halen is al moeilijk; om deze vast te houden is zelfs nog moeilijker. Het zijn de afnemers van Brameco·Zon die hun waardering uitgesproken hebben over kennis, dienstverle ning en de behaalde resultaten. Die waardering, daar gaan wij op verder.
6
2005 1200
2009 gaat de boeken in als een wisselend jaar voor de vleeskuikenhouderij. De stevig gedaalde voerprijzen zorgen voor hoge voer winsten. Deze kelderden echter in het najaar van 2009 ongekend hard als gevolg van matige afzetmogelijkheden van slachterijen. Voerwinstdalingen in 1 ronde tijd (7 weken) van 15 cent per kuiken of meer waren geen uitzondering. Komend jaar wacht de vleeskui kenhouderij de uitdaging de welzijnsverorde ning te implementeren op bedrijfsniveau. De exacte parameters staan echter nog steeds ter discussie, wat een aanvang van het nemen van maatregelen afremt.
9
Verslag van de directie
Relatief aandeel in % 2005
2006
2007
2008
50 40 30 20 10
In 2009 werden de discussies over megastal len verder aangewakkerd onder invloed van Q-koorts, etc. Een zogenaamd burgerinitiatief leidde de discussies die moesten leiden tot het beperken van uitbreidingsmogelijkheden.
0
n Varkensvoer n Pluimveevoer
De gemiddelde technische resultaten zijn iets beter als de landelijke (EW-conversie 2,97). De financiële resultaten zijn beduidend beter. De voerkosten per kg groei bedroegen in Nederland (bedrijven die mengvoer voeren) € 0,593 per kg vlees. Brameco∙Zon scoort hier met de (voorlopige) gemiddelde voerkosten van € 0,545 meer dan uitstekend. In 2009 hoopte iedereen op herstel van de varkensprij zen. Niets was minder waar. De prijzen daalden met ruim 12 cent per kg vlees.
Schrijnend was te constateren hoeveel er in 2009 over gesproken werd en hoe lang het duurde voor de eerste schetsen op tafel kwamen. De datum van 1 januari 2010 werd niet gehaald en april 2010 kwam in beeld. Eind 2009 wisten varkenshouders nog niet wat hen begin 2010 te wachten zou staan. De overheid liet zichzelf hier van haar slechtste kant zien.
2009
60
n Rundveevoer
Brameco·Zon produceerde in 2009 minder varkensvoer als het jaar ervoor. De afname van productie voor derden was hiervan de oorzaak. Bij eigen klanten groeide de omzet met 2%. Landelijk daalde de afzet met 3,9%. De groei bij “eigen” klanten kwam op conto van nieuwe afnemers die hun vertrouwen schonken aan Brameco∙Zon.
2009 bracht voor de zeugenhouderij de nodige verlichting. De biggenprijzen waren redelijk en de technische resultaten waren goed. Technisch gezien heeft de zeugenhouderij een stap voorwaarts gezet. Landelijk werden er 0,3 biggen per zeug per jaar meer gespeend (27,2) en waren de voerkosten per zeug € 265,-. Brameco∙Zon realiseerde gemiddeld (voorlo pige cijfers) 27,4 gespeende biggen per jaar bij € 244,- voerkosten per zeug. De gemiddelde opbrengstprijs voor een big was in 2009 € 44,32 (2008: € 40,77). De biggenvoerkosten per big lagen landelijk op € 0,40 per kg groei. Ook hierin scoorde Brameco∙Zon uitstekend met voerkosten van € 0,35 per kg groei.
De kalkoenhouderij heeft zich in 2009 ge stabiliseerd qua aantal bedrijven. De verdien sten in 2009 waren acceptabel met enkele positieve uitschieters. Brameco∙Zon heeft een marktaandeel van een kleine 15% in de kalkoenhouderij. In de vergelijkingen met de collega-kalkoenhouders kwamen de kalkoen houders van Brameco∙Zon gemiddeld beter uit de bus. De aangepaste voeradviezen en het aangepaste assortiment leidden tot betere groei en voerconversie. Ook de kosten voor diergezondheid liggen bij Brameco∙Zon onder het gemiddelde. Brameco∙Zon heeft in 2009 meegewerkt aan een veldproef ter voorkoming c.q. behandeling van de gevreesde ziekte Blackhead (Histomo niasis). Helaas is een bedrijf van Brameco∙Zon getroffen door de gevreesde ziekte met forse uitval tot gevolg. Het voor handen zijnde middel heeft maar ten dele zijn werkzaamheid bewe zen, wat de noodzaak tot verder onderzoek bekrachtigt.
Rundveehouderij De afzet van rundveevoer is naar grote tevredenheid gelopen. Hoewel de landelijke afzet met 6,2% afnam, wist Brameco∙Zon een groei te realiseren van 3%. De voeropname per koe daalde licht, maar werd ruimschoots goedgemaakt door omzet bij nieuwe afne mers. De naam Brameco∙Zon ligt goed in de markt en staat inmiddels synoniem voor hoge melkeiwitgehalten in de melk. De cijfers van 2008 toonden een hoger eiwit van 0,07% ten opzichte van Friesland-Campina. Dit verschil is in 2009 gebleven. Melkveehouders van Brameco∙Zon realiseerden 3,57% ten opzichte van Friesland-Campina 3,50%. Vooral door de mond-tot-mond reclame zijn de resultaten bij vele melkveehouders bekend geworden en hebben ons het vertrouwen geschonken.
In de vleesvarkenshouderij is al enige jaren sprake van weinig vooruitgang in technische resultaten. In 2009 is hier voorzichtig een ken tering in gekomen. De EW-conversie is landelijk gezien iets verbeterd (3,00), evenals de groei (794). Brameco∙Zon heeft in 2008 ingestoken op een nieuw concept. Dit heeft zijn vruchten afgeworpen.
Varkenshouderij De AMvB huisvesting kwam in 2009 steeds dichterbij. Het draagvlak voor de ingangsdatum van 2013 brokkelde in 2008 reeds af. Besloten werd op aandringen van de sector de datum van 2013 te handhaven op voorwaarde dat er in 2010 een plan van aanpak op bedrijfsniveau dient te zijn hoe de eisen in aanloop naar 2013 gerealiseerd zullen zijn. J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
7
Verslag van de directie
Tabel 1: Noteringprijzen grondstoffen.
Op 12 februari werd de rundveestudiedag ge organiseerd. Het deed ons goed dat veel vee houders de tijd vrij gemaakt hebben voor het bezoeken van deze studiedag. Het programma was erg interessant. Voor de middag gaf Twan de Bie van ABAB zijn zienswijze welke bedrijfs strategie het beste past bij de ondernemer en hoe hij zijn bedrijf kan afstemmen op de komende jaren. Hierna gaf Fonny van de Heijning, werkzaam voor Van Dun Advies zijn zienswijze met betrek king tot de regelwetgeving. De namiddag was geheel voor Joep Driessen van Vetvice, met als onderwerp “Koesignalen”. Hij gaf op een confronterende manier, met filmpjes en dia’s, zijn ideeën voor wat betreft een goede huisvesting van een melkkoe. Naderhand is er nog menig maal over de lezingen gepraat en gedacht wat ook tot uiting is gekomen doordat verschillende veehouders hun stalsysteem hebben aangepast.
In de melkveehouderij is er in 2009 veel gesproken over de lage melkprijs. De melkprijs bedroeg in 2008 nog € 38,- per 100 kilo melk. Dit jaar is deze uitgekomen op ongeveer € 27,- per 100 kilo melk. De spotnotering startte in januari op € 14,50 per kilo melk, deze steeg in november tot € 34,50 en kwam toen gemiddeld op € 23,21 over 2009. Ondanks de lagere melkprijs waren er ook lichtpuntjes. Het krachtvoer was goedkoper en de tarieven voor energie en rente waren lager. Ook de kunstmestprijs zakte aanzienlijk met in het voorjaar een daling van de kalkamonsalpe ter met € 10,- per 100 kg. Het inkomen kon, ondanks deze meevallers, niet op pijl blijven. Deze zakte voor het eerst in jaren onder nul. Het gevolg is dat veel bedrijven in 2009 inteerden op het eigen vermogen. Geheel tegen de verwachting in is de melk quotummarkt gedurende het jaar gestegen. Werden er in april nog transacties gedaan voor € 15,50 per kg vet, tegen het einde van het jaar was de prijs al gestegen tot € 22,- per kg vet. De leasemelk vertoonde ook deze lijn 3,5 eurocent per % vet tot 5,0 eurocent per % vet, maar aan het einde van het jaar zakte deze (3,0 eurocent) snel. Dit was mede het gevolg van de gedaalde melkaanvoer. De melkaanvoer daalde omdat er vanwege de lage melkprijs meer melkkoeien voor de slacht waren aange boden.
Granen (+ bijproducten) Tarwe
13,20
13,30
Maïs
13,40
14,70
Gerst
12,10
11,60
Tarwegries
10,30
10,40
Raapzaadschroot
13,70
15,70
Zonnepitschroot (Arg)
11,80
15,40
Hipro sojaschroot
25,20
31,20
Soja olie
55,20
64,50
Palmolie
41,20
52,50
Bietenpulp
13,60
10,25
Sojahullen
11,50
10,60
Erwten
17,50
18,70
Palmpitschilfers
9,20
9,20
Eiwitten
Vetten
Overig
Tabel 2: Afgegeven termijnprijs voor aankoop
Grondstoffenmarkt 2009 In het begin van 2009 waren de gevolgen van de economische crisis die eind 2008 begon nog duidelijk merkbaar op de grondstoffenmarkt. In de tweede helft van 2008 waren als gevolg van goede oogsten en door het stokken van de economische groei, de grondstofprijzen na een aantal jaren van voortdurende stijging weer teruggezakt naar meer normale niveaus.
grondstof in december 2009. (€/ton)
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
Soja
Tarwe
januari 09
281
145
maart 09
259
143
juni 09
323
160
september 09
327
123
december 09
312
133
Eiwitten De markt van het belangrijkste eiwitrijke product: soja, begon al meteen met een flinke prijsstijging (zie grafiek sojaprijs) en stond ver der gedurende 2009 voor een groot gedeelte onder invloed van de volgende factoren: -- droogte en stakingen (uitvoerblokkades) in Zuid-Amerika -- inzaai problemen en late oogst in de VS ten gevolg van het natte weer -- grote Chinese aankopen in de VS
Vetten Begin 2009 lagen de prijzen voor fossiele brandstoffen op een laag niveau. In de loop van het jaar steeg de prijs van een vat olie echter J
publicatieperiode:
weer van 35 US dollar naar 80 US dollar per vat. De plannen voor bijmenging van bio brandstoffen werden hierdoor weer uit de kast gehaald wat resulteerde in een gestegen vraag (en dus prijs) van deze producten.
Als we de begin- en eindprijzen over 2009 van de verschillende grondstoffen bekijken (Tabel 1) dan zien we dat de graanprijzen nauwelijks ver anderd zijn en dat er bij de eiwitrijke grondstof fen en de vetten wel een prijsstijging opgetreden is. In de loop van het jaar zijn er echter in zowel de dagprijzen (zie grafieken soja en tarweprijs) als in de afgegeven termijnprijzen (Tabel 2) toch steeds flinke schommelingen geweest. Op de onderliggende oorzaken gaan we verder in dit verhaal uitgebreid in.
In 2009 hebben we te maken gehad met veel ‘zomers’ weer. In het voorjaar en in de zomer zijn goede graskuilen gewonnen. De maïs heeft goed kunnen groeien met af en toe een bui. Het najaar is zeer droog geweest. Dit is de oor zaak geweest dat er een snede gras minder is gegroeid. De ruwvoedervoorraad is zodoende minder groot en zal in sommige situaties leiden tot vooraankoop. De maïs rijpte goed af. In veel gevallen is de maïs te laat geoogst. Het drogestof percentage lag soms boven de 40%.
8
€/100 kg €/100 kg eind 2008 eind 2009
Grondstof
9
Verslag van de directie
Investeringen We gaan door met het vernieuwen van onze transportmiddelen. Gedurende het jaar hebben we een trekker en een grondstoffenoplegger vervangen. Ook voor 2010 staan weer ver dere vernieuwingen op het programma. In de fabriek hebben we de fabrieksautomatisering aangepast. Die was na vele jaren toch wel aan vernieuwing toe. Vele efficiency aanpassingen zijn gedaan en we zoeken steeds verder de volumelimieten op van onze productiemiddelen. In 2010 zal de terreinherschikking in Eindhoven voltooid worden.
Brameco·Zon voldoet in ruime mate aan alle eisen van controlerende instanties. VoederWaarde.nl is een initiatief van een aantal regionale coöperaties en twee private meng voerproducenten tezamen met de NVV, NVP en LTO. VoederWaarde.nl beoogt een uniforme berekening van de voederwaarde, een onaf hankelijke controle en openheid van recepten voor afnemers. Populair gezegd “We doen wat we zeggen en we zeggen wat we doen en dat mag u nog controleren ook”.
-- h et zero-tolerance-beleid van de EU ten aanzien van GMO’s in de soja. Al deze ontwikkelingen zorgden voor flinke schommelingen en een relatief hoog prijspeil op de sojamarkt. Dit had ook weer zijn weerslag op de prijs van de andere eiwitrijke grondstoffen zoals raap- en zonnepitproducten. Granen De wereldmarkt voor granen werd vanaf de tweede helft van 2009 steeds meer geken merkt door groeiende overschotten en daardoor dalende prijzen. Het jaar begon ook voor de granen (zie grafiek tarweprijs) met een prijsstijging. Onder invloed van de oogstver wachting daalde de prijs daarna naar een lager niveau. Wereldwijd steeg de graanoogst in 2008 - 2009 van 1.687 naar 1.785 miljoen ton.
Winkels De resultaten van de drie Boerenbondwinkels zijn opgenomen in de geconsolideerde cijfers van coöperatie Brameco·Zon. De drie Boeren bondwinkels hebben een goed jaar achter de rug. Een lichte omzetstijging in economisch lastige tijden is een mooie prestatie. Vlak voor het vuurwerk losbarstte eind december was de vuurwerkopslagplaats in onze winkel in Middelbeers gereed. In alle drie de winkels zijn wij nu uitgerust om vuurwerk op te slaan en te verkopen.
Voor alle grondstoffen gold dat de vraag vanuit mengvoer binnen de EU in 2009 afnam. Hier stond echter op wereldmarkt niveau een stijgende vraag als gevolg van groei van de bevolking en in de loop van het jaar weer een opleving van de interesse van de investerings fondsen en een stijgende vraag naar biobrand stoffen tegenover.
En nu weer verder… De wereld is snel aan het veranderen. Aan onze afnemerskant zien wij duidelijk dat het aantal boerenbedrijven blijft afnemen. Wij voorzien verdere dalingen en dan met name in 2013. Ook in de mengvoerindustrie zien wij twee giganten samen kruipen, te weten CHV/ Landbouwbelang en Agrifirm. Dat biedt kansen voor ons maar ook wij zijn nadrukkelijk onze strategie aan het bepalen voor de komende ja ren. Dat gebeurt met grote zorgvuldigheid door het bestuur en de directie. Belangrijk is dat wij deze interne discussie voeren met in de rug een stevige financiële positie en de coöperatief stevige achterban. Wij zien de toekomst met vertrouwen tegemoet.
Gebouwen en terreinen Na een vreselijk lange aanlooptijd was het dan eindelijk begin 2009 zover. Het terrein van de voormalige fabriek te Diessen werd overgedra gen aan de nieuwe eigenaren. Vooralsnog heb ben de nieuwe eigenaren geen bouwactiviteiten ontplooid op het verkochte terrein.
Terugkijkend is 2009 een jaar geweest met veel goede maar ook veel verkeerde momenten om grondstof in te kopen. Overwegend heb ben wij hierin aan de goede kant gezeten en daardoor ook een positief resultaat gedraaid op onze inkooppositie.
Pouwel Brouwer Directeur
In Eindhoven is er eindelijk vaart gekomen in de herstructurering van het fabrieksterrein. Nadat alle hindernissen in de voorbereiding genomen waren, kon het bestuur formeel besluiten tot de bouw van de nieuwe loods en de sloop van oude gebouwen. De contracten met diverse partijen werden gesloten en ten tijde van dit schrijven is een deel van de gebouwen (inclusief woonhuis) reeds gesloopt. Het plan is dat alle werkzaamheden voltooid zijn medio oktober/november 2010.
Kwaliteitsbeheer Kwaliteit van onze organisatie en kwaliteit van ons product zijn onze levensaderen. Daar zijn wij zeker van. Om dat ook aan de buitenwereld te tonen zijn er verschillende controlerende en certificerende instanties, zoals VWA, GMP+, QS en KAT. Maar ook branche eigen contro lerende instanties zoals SAFEFEED. En, sinds kort ook VoederWaarde.nl.
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
9
Algemeen
Geconsolideerde exploitatierekening over 2009 2009
2008
52.037.867
63.392.260
2.216.777
2.236.402
Netto omzet
49.821.090
61.155.858
Inkoopwaarde van de omzet
40.006.490
52.769.260
9.814.600
8.386.598
204.702
115.268
10.019.302
8.501.866
Omzet Kortingen
Brutowinst Overige bedrijfsopbrengsten
Exploitatiekosten Personeelskosten
3.660.272
3.455.712
Afschrijvingskosten
-364.493
731.180
3.770.947
3.750.607
Overige bedrijfskosten
Exploitatieresultaat
7.066.726
7.937.499
2.952.576
564.367
Rentelasten
-33.714
-53.495
Rentebaten
164.509
104.600
3.993
73.645
Opbrengsten fin.vaste activa
Restitutie aan leden Resultaat voor belastingen
134.788
124.750
3.087.364
689.117
-1.073.104
-591.772
2.014.260
97.345
-
-
2.014.260
97.345
Belastingen resultaat Resultaat na belastingen
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
11
Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na voorstel resultaatbestemming) Activa
31 december 2009 (E)
31 december 2008 (E)
1.268.858
1.324.250
Machines en installaties
994.498
1.154.976
Transportmiddelen en inventaris
883.574
950.390
Niet dienstbaar aan de bedrijfsuitoefening
511.140
511.140
3.658.070
3.940.756
33.404
33.404
0
70.556
33.404
103.960
Grond- en hulpstoffen
1.189.418
1.144.232
Gereed product en handelsgoederen
1.098.953
1.257.906
2.288.371
2.402.138
1.514.043
1.186.457
Omzetbelasting
147.642
58.968
Overige vorderingen en overlopende activa
842.356
1.155.553
2.504.041
2.400.978
5.865.463
3.499.787
14.349.349
12.347.619
Vaste activa Materiële vaste activa: Grond en gebouwen
Financiële vaste activa: Deelnemingen Leningen u/g overige vorderingen
Vlottende activa Voorraden:
Vorderingen: Handelsdebiteuren
Liquide middelen:
12
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
Geconsolideerde balans per 31 december 2009 (na voorstel resultaatbestemming) Passiva
31 december 2009 (E)
31 december 2008 (E)
9.293.096
7.278.836
702.201
586.253
86.575
19.506
0
156.665
65.101
48.772
853.877
811.196
Schulden aan kredietinstellingen
105.000
452.111
Overige leningen
139.553
144.810
244.553
596.921
90.000
271.516
1.624.499
1.138.632
283.291
256.079
26.796
46.429
1.933.237
1.948.010
3.957.823
3.660.666
14.349.349
12.347.619
Eigen vermogen
Voorzieningen Groot onderhoud Borgstellingen Prijsfluctuaties grondstoffen Jubileumuitkering
Langlopende schulden
Kortlopende schulden Aflossingsverplichtingen Crediteuren Loonbelasting/ volksverzekeringen Leden en afnemers Overige schulden
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
13
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2009 en de geconsolideerde exploitatierekening over 2009
Grondslagen voor de consolidatie In de consolidatie zijn opgenomen de finan ciële gegevens van de coöperatie en van de deelnemingen waarin zij beslissende zeg genschap uitoefent. De groepsmaatschappij Boerenbond BraZon B.V. is op grond hiervan in de consolidatie betrokken. Hiervoor is de integrale consolidatiemethode gehanteerd. De grondslagen van waardering en resultaat bepaling voor de geconsolideerde groeps maatschappij zijn geüniformeerd aan die van de coöperatie en onderlinge verhoudingen zijn geëlimineerd. De belangen waarin de coöpe ratie geen overwegende zeggenschap heeft worden als financiële vaste activa opgenomen.
Op grond en terreinen vindt geen afschrij ving plaats. Materiële vaste activa die niet dienstbaar zijn aan de bedrijfsuitoefening zijn gewaardeerd tegen de boekwaarde of, als deze lager is, de verwachte opbrengstwaarde.
Leningen u/g en overige financiële vaste activa De leningen en overige financiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde, indien nodig onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen.
Periodiek wordt beoordeeld of er aanleiding is voor een bijzondere waardevermindering van de materiële vaste activa. Bij toepassing van een bijzondere waardevermindering wordt de realiseerbare waarde bepaald op basis van de contante waarde van in de toekomst door het betreffende actief te genereren kasstromen of de directe opbrengstwaarde van het actief. Als de realiseerbare waarde lager is dan de boekwaarde van het actief, wordt het verschil als bijzondere waardevermindering op de boekwaarde in mindering gebracht.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Tenzij anders vermeld zijn de activa en passiva gewaardeerd tegen verkrijgingprijzen c.q. nominale waarden.
14
Financiële vaste activa Deelnemingen Deelnemingen in groepsmaatschappijen en minderheidsbelangen, waar invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde. Indien de waardering van een deelneming volgens de netto vermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Min derheidsbelangen, waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs of lagere marktwaarde.
Materiële vaste activa De materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingprijs verminderd met cu mulatieve afschrijvingen. Ontvangen subsidies met betrekking tot investeringen in materiële vaste activa worden in mindering gebracht op het geïnvesteerde bedrag. De afschrijvingen zijn lineair berekend en gerelateerd aan de verwachte economische levensduur, met inachtneming van de restwaarde.
Algemeen Deze exploitatierekening en balans met toelichting is een beknopte weergave van de in gevolge artikel 394 lid 1 Boek 2 BW openbaar te maken jaarrekening. Openbaarmaking ingevolge dit artikel geschiedt door deponering van de publicatiejaarrekening bij het Handels register te Eindhoven.
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
Toelichting op de geconsolideerde balans per 31 december 2009 en de geconsolideerde exploitatierekening over 2009
Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor verplich tingen en verliezen die op balansdatum in rechte afdwingbaar zijn of zijn aan te merken als een ‘feitelijke’ verplichting, waarbij het waarschijnlijk is dat voor de afwikkeling van verplichtingen of verlies middelen of andere activa de onderneming zullen verlaten en van de verplichtingen en verliezen een betrouw bare schatting is te maken. De voorzieningen zijn opgenomen tegen de nominale waarde.
Voorraden Grond- en hulpstoffen Grond- en hulpstoffen zijn gewaardeerd tegen inkoopprijzen of, als deze op de balansdatum lager is, de marktwaarde. Indien nodig wordt de waardering gecorrigeerd voor mogelijke incourantheid. Gereed product Het gereed product is gewaardeerd tegen de inkoopprijs dan wel de marktwaarde, vermeerderd met een opslag voor productie en vrachtkosten.
Jubileumverplichting Deze voorziening hangt samen met de nog te betalen jubileumuitkering aan het personeel met een verwacht 25- en/of 40-jarig dienst verband. Niet in de balans opgenomen verplichtingen Contracten inkoop grondstoffen Wegens gesloten inkoopcontracten waarvan de feitelijke aflevering in 2010 plaats zal vinden zijn verplichtingen aangegaan tot een bedrag van € 7.469.000.
Voorziening groot onderhoud Deze voorziening is gevormd om de te verwachten kosten voor planmatig onderhoud gelijkmatig over de jaren te verdelen. Het uitgevoerde onderhoud wordt ten laste van de voorziening gebracht.
Handelsgoederen De winkelvoorraden zijn gewaardeerd tegen de uit de verkoopprijs herrekende inkoopprijs. Overige voorraden De overige voorraden zijn gewaardeerd tegen inkoopprijs of lagere marktwaarde.
Grondslagen voor de resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de in het boekjaar geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het boekjaar op basis van verkrijgingprijzen. Winsten op transacties zijn verantwoord in het jaar waarin ze zijn gerea liseerd. Verliezen zijn verantwoord in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn, rekening houdend met de grondslagen voor voorzieningen.
Borgstellingen Deze voorziening is gevormd ter dekking van de risico’s welke worden gelopen uit hoofde van integratiecontracten en borgstellingen.
Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de no minale waarde onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor oninbaarheid.
Prijsfluctuaties grondstoffen Deze voorziening omvat de per balansdatum aanwezige verschillen tussen aankoop- en marktprijzen op de afgesloten (termijn)con tracten voor grondstoffenleveranties.
Liquide middelen De liquide middelen zijn vrij beschikbaar en direct opeisbaar.
Kerncijfers 2009
2008
2007
2006
2005
Current ratio
2,69
2,27
1,94
1,76
1,24
Quick ratio
2,11
1,61
1,31
1,17
0,83
Resultaat voor nabetaling / gem. eigen vermogen
37,3 %
9,5 %
8,9 %
10,4 %
10,3 %
Resultaat voor nabetaling / gem. totaal vermogen
23,1 %
5,4 %
5,1 %
5,8 %
5,5 %
Resultaat voor nabetaling / brutowinst
31,5 %
8,2 %
9,4 %
10,7 %
9,4 %
Liquiditeit
Rentabiliteit
Solvabiliteit
J
Eigen vermogen
9.293
7.278
7.183
7.096
6.844
Totaal vermogen
14.349
12.348
12.957
11.964
13.168
Eigen vermogen/Totaal vermogen
64,8 %
58,9 %
55,4 %
59,3 %
52,0 %
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
15
Accountantsverklaring
Bestemming resultaat
Opdracht Wij hebben gecontroleerd of de in dit jaarverslag opgenomen geconsolideerde exploitatiereke ning en balans met toelichting van coöperatie Brameco·Zon U.A. te Eindhoven over 2009 op de juiste wijze is ontleend aan de door ons ge controleerde jaarrekening 2009 van coöperatie Brameco·Zon U.A. Bij die jaarrekening hebben wij op 7 mei 2010 een goedkeurende accoun tantsverklaring verstrekt. Het bestuur van de coöperatie is verantwoordelijk voor het opstellen van de geconsolideerde exploitatierekening en balans met toelichting in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2009 van coöperatie Brameco·Zon U.A. Het is onze verantwoordelijkheid een ac countantsverklaring inzake de geconsolideerde exploitatierekening en balans met toelichting te verstrekken.
Oordeel Naar ons oordeel is de geconsolideerde exploita tierekening en balans met toelichting in alle van materieel belang zijnde aspecten op de juiste wijze ontleend aan de jaarrekening.
Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeen stemming met Nederlands recht. Dienovereen komstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de gecon solideerde exploitatierekening en balans met toelichting op de juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening.
Eindhoven, 7 mei 2010
Het bestuur van coöperatie Brameco·Zon U.A. stelt aan de Algemene Ledenvergadering voor om het positieve resultaat over boekjaar 2009 ad. € 2.014.260 toe te voegen aan het eigen vermogen.
Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiële positie en de resultaten van de coöperatie en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze con trole de geconsolideerde exploitatierekening en balans met toelichting dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waar aan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 7 mei 2010 verstrekte goedkeurende accountantsverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel.
Samenstelling bestuur en directie Bestuur Drs. T. de Ruijter, voorzitter J.C.P. Vermeer, vice voorzitter A.F. Vink, secretaris J.A.H.M. van Haandel, lid P.A.M. van Iersel, lid C.N.J.M. Vermeer, lid Directie P.J.J. Brouwer
Mazars Paardekooper Hoffman Accountants N.V. E.J.W.M. Razenberg RA
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
16
J
a
a
r
v
e
r
s
l
a
g
2
0
0
9
Algemeen
Coöperatie Brameco·Zon U.A. Hastelweg 159 5652 CJ Eindhoven telefoon: 040 238 07 77 fax:
040 238 07 80
e-mail:
[email protected] website: www.brameco-zon.nl
Samen bouwen aan uw toekomst
