Aios financieel onder de loep. Economische crisis: Kan ik nog wel een hypotheek krijgen? Beginnende specialisten hoeven zeker geen droog brood te eten

4 Jaargang 21 - december 2010

Het tijdschrift van de LVAG

Aios financieel onder de loep Economische crisis: ‘Kan ik nog wel een hypotheek krijgen?’ Beginnende specialisten hoeven zeker geen droog brood te eten Robert Edwards: pionier van de reproductieve geneeskunde

Is iemand u voor geweest?

Stuur dan een e-mail naar [email protected]

Vraag de USB-dokter van Sibbing & Wateler aan door een e-mail te sturen naar [email protected] o.v.v. uw naam, adres, telefoonnummer, e-mailadres, specialisme, einddatum opleiding en huidige werksituatie. Vermeld als onderwerp: consult USB-dokter.

consulteer de usb-dokter van sibbing & wateler Heeft u uw opleiding tot specialist bijna afgerond? Consulteer dan de USB-dokter van Sibbing & Wateler. Deze verwijst u door naar nuttige informatie over tal van financiële vraagstukken die tijdens uw opleiding niet of nauwelijks aan de orde komen. Sibbing & Wateler is een onafhankelijk financieel adviesbureau, gespecialiseerd in de praktijkbegeleiding van vrije medische beroepsbeoefenaren, waaronder medisch specialisten. vraag direct aan: Wilt u de USB-dokter consulteren? Stuur dan direct de antwoordkaart in!

Praktijkvestigingen MaatschaPscontracten Praktijkfinancieringen financiële Planning verzekeringen Pensioenen hyPotheken

telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl

SiBBing & Wateler iS HoofDSponSor van De lvag.

VOORWOORD

Colofon Redactie Daniël Dresden, hoofdredacteur Lisette Kunz, hoofdredacteur Daniëlle Jansen, eindredacteur Carina Bethlehem Saskia Bulk Janine Nuver Ralph Hartman, adviseur Redactieadres Bureau LAD public relations Postbus 20058 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 02 F (030) 670 27 00 E [email protected] Dagelijks bestuur LVAG Ingrid Desar, voorzitter Renske Scheenstra, vicevoorzitter Sjoerd Lagarde, penningmeester Addy van de Luijtgaarden, secretaris Annemarie van den Berg, lid Suzanne Booij, lid Laurien Daniels, lid Gabie de Jong, lid Inge de Jong, lid Monika Lens-Kerckhoffs, lid Tessa Nizet, lid Secretariaat LVAG Postbus 20058 3502 LB Utrecht T (030) 670 27 04 F (030) 670 27 00 E [email protected] I lvag.nl Uitgever LVAG, Utrecht Pre-press en drukwerk Drukkerij Het Centrum Utrecht BV Fotografie omslag Jeroen van den Boer Ontwerp Advertentie-exploitatie BuitenZinnen Sabine Kaim Anke Asselman Hooghiemstraplein 121 3514 AZ Utrecht T (030) 271 43 30 F (030) 271 02 65 M 06 21 81 57 88 E [email protected] I buitenzinnen.com

Vloeken is nuttig, althans als je met een hamer op je duim slaat. Een artikel over vloeken past niet in een vredige decemberspecial, zou je denken. Vloeken staat ver af van de kerstgedachte, waarbij naastenliefde, hulp aan de minderbedeelden en tijd voor contemplatie, familie en vrienden een centrale plek innemen. Wij zullen dus geenszins propageren om onnodig te vloeken, in jargon coprolalie (Grieks voor ‘poep praten’). Het advies in de veelgelezen rubriek Verhalen voor de donkere dagen op pagina 22 luidt: Mocht je uitschieten met een kaasschaaf of een hamer, houd je dan verbaal niet in! Verder staat in deze speciale rubriek een onderzoek naar het effect van fysieke stress op de dyspneuklachten bij astmapatiënten, geïnduceerd door hen viermaal de achtbaan in te sturen. Om deze onderzoeken moet je eerst lachen, maar vervolgens zetten ze je aan het denken. Dat is ook de reden dat ze een van de winnaars van de Ig-Nobelprijzen 2010 zijn. Maar er wordt natuurlijk ook aandacht besteed aan serieuze wetenschap. De Nobelprijs voor Geneeskunde ging dit jaar naar de ontdekker van de in-vitrofertilisatie, Robert Edwards. Door Youp van ’t Hek eens ‘glasseks’ genoemd. In de maand met activiteiten als sinterklaas, kerst en avonden naast de open haard, kan deze bevruchtingsmethode natuurlijk niet ontbreken. In 2010 werd niet alleen voor de zoveelste keer de reeks Nobelprijzen uitgereikt. Ook dit jaar vond tijdens de Aios-dag de uitreiking plaats van de befaamde Opleidingsprijs, aan dr. Paetrick Netten (pagina 14). Daarnaast is december de maand van de eindafrekening. Daarom in dit nummer aandacht voor de financiën. Voor veel aios vormt het pensioen een ‘ver-van-mijn-bed-show’. Velen denken eerst aan het kopen van een huis. Is het krijgen van een hypotheek nog wel zo makkelijk als voor de economische crisis? En wat zijn de kosten voor goodwill om je in te kopen in een maatschap of de opstartkosten voor de eigen praktijk? Enkele adviseurs geven tips & tricks om je carrière ook financieel in goede banen te leiden! Iedereen een warme decembermaand toegewenst en alle goeds voor 2011! Daniël Dresden & Lisette Kunz

Inhoud

pag. LVAG-nieuws 2 Problemen op of vragen over je werk en/of opleiding? 3 Thema - Beginnende specialisten hoeven zeker geen droog brood te eten 4 Thema - Economische crisis: ‘Kan ik nog wel een hypotheek krijgen?’ 5 Evaluatie van het Opleidingsfonds 6 Creatieve schrijvers gezocht 7 Ingezonden brief - Goede persoonlijke begeleiding hoort er gewoon bij 8 Buitenland: Stichting Seram: betere gezondheidszorg in 10 een Indonesisch ziekenhuis Succesvolle bijeenkomst van Europese aios in Amsterdam 11 LVAG-website 11 Paetrick Netten: de beste opleider van Nederland 14 Thema - Advies over hypotheek & maatschap onder één dak 17 Thema - Beheerder voor alle vrijgevestigde specialisten 18 LAD: daar word jíj beter van! 19 Geneesheer: Robert Edwards: pionier van de reproductieve geneeskunde 20 Verhalen voor de donkere dagen 22 Column: Praten met patiënten 24

december 2010

1

VERENIGINGSNIEUWS

LVAG-nieuws In deze rubriek zet het LVAG-bestuur het belangrijkste nieuws kort voor je op een rijtje.

Kwaliteit en wetenschap Modernisering opleidingsplannen Inmiddels hebben alle specialismen (een concept van) een gemoderniseerd opleidingsplan. De nieuwe plannen bevatten nieuwe opleidingseisen. De visitatie moet natuurlijk op die nieuwe eisen gaan toetsen. Namens de LVAG zitten Renske Scheenstra en Ingrid Desar in de Medisch Specialisten Registratie Commissie (MSRC) die de vernieuwing van de visitatie vorm geeft en implementeert. In november 2010 vonden de eerste trainingen van de visitatoren in de nieuwe stijl plaats.

Meer over de winnaar van dit jaar lees je op pagina 14. Maand van de aios: maart 2011 De voorbereidingen voor de maand van de aios, maart 2011, zijn in volle gang. Op pagina 12 lees je meer over de locatie en data van de lokale symposia à la Teach the aios. Behalve het informeren van aios willen we ook een feestje met jullie vieren; de LVAG bestaat namelijk volgend jaar vijftig jaar. Meer weten over de activiteiten in maart? Houd dan onze website, het blad AIOS en de advertenties in de gaten!

Opleiding Internist dr. Paetrick Netten wint Opleidingsprijs 2010 Op 8 november werd op de de Aiosdag alweer voor de tweede keer de jaarlijkse Opleidingsprijs uitgereikt. De prijs is een initiatief van de LVAG en De Jonge Orde en wordt ondersteund door het Opleidingsfonds van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), de Orde van Medisch Specialisten en de KNMG. De prijs is in het leven ingeroepen om die opleiding die als voorbeeld kan dienen voor anderen in het zonnetje te zetten. De prijs leidt, aldus de winnaar van vorig jaar dr. Robert Pierik, tot veel publiciteit en is een prikkel om het nóg beter te doen.

2

december 2010

Opleidingsetalage-site In januari 2011 gaat de Opleidingsetalage-site online. Dé manier om goed inzicht te krijgen in welke stage waar wordt aangeboden en wat die stage precies inhoudt. Meer weten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief op opleidingsetalage.nl.

Numerus fixus Er is al veel gezegd en geschreven over de afschaffing van de numerus fixus. Het onderwerp kwam in tal van rapporten (o.a. Nederlandse Zorgautoriteit, Erasmus Competition and Regulation institute en commissie-Sorgdrager) aan de orde. In het regeerakkoord is nu besloten om de numerus fixus in een periode van vijf jaar inderdaad af te schaffen. Eind oktober kopten verschillende kranten dat oud-minister Klink tegen afschaffing is van de numerus fixus. Ook bleek dat de afschaffing van de numerus fixus een enorme kostenpost met zich mee zal brengen. Berichten die goed aansluiten bij de wens van de LVAG: voldoende kwalitatief goed opgeleide artsen om aan de zorgvraag van de toekomst te voldoen, zonder dat dit ten koste gaat van kwaliteit en tot onnodige kosten en werkloosheid leidt.

Kernpunten • • •

Opleidingprijs gewonnen door Paetrick Netten, internist in het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ‘s-Hertogenbosch. Numerus fixus in regeerakkoord, profijtbeginsel van de agenda? Maart 2011: maand van de aios!

VERENIGINGSNIEUWS

Profijtbeginsel Een onderwerp waar juist niets over terug te vinden is in het regeerakkoord, is de invoering van het profijtbeginsel: het principe dat aios zelf mee moeten gaan betalen aan hun opleiding omdat zij daar ook de vruchten van plukken. Dit sluit ook aan bij de berichtgeving zoals we die uit Den Haag ontvangen; het onderwerp lijkt niet meer op de agenda te staan. Er is mogelijk één addertje onder het gras: in het regeerakkoord staat onder de kop Onderwijs wel het voornemen om personen ouder dan dertig jaar hun opleiding zelf te laten betalen. Dit lijkt met name over het hoger beroepsonderwijs en universitair onderwijs te gaan. De LVAG houdt, samen met De Jonge Orde, dit onderwerp goed in de gaten!

Arbeidsomstandigheden Gesprekken met de politiek Op 1 november jl. praatten we samen met een delegatie van De Jonge Orde met Tweede Kamerlid

Eelke van der Veen (PvdA), portefeuillehouder zorg. We spraken daar onze zorgen uit over de aantrekkelijkheid voor aankomend talent om voor de opleiding tot arts en later medisch specialist te kiezen, indien de kwaliteit van de opleiding en de arbeidsperspectieven onder druk komen te staan. Dit probleem is momenteel extra urgent, aangezien in het regeerakkoord is afgesproken de numerus fixus gefaseerd af te schaffen en de dreiging van het profijtbeginsel nog altijd niet is geweken. We zijn er zeker in geslaagd aandacht te vragen voor deze in onze ogen dreigende zaken en de visie van de aios daarop. Afspraken met ander fractievertegenwoordigers volgen. We houden jullie op de hoogte.

gen de resultaten van een enquête onder jonge klaren, uitgevoerd door onze collega’s. Addy van de Luijtgaarden, secretaris LVAG

Jonge klaren De LVAG was nieuwsgierig naar de ervaringen van jonge klaren. Hoe snel vinden zij een baan? En is sluit die aan bij hun wensen? Heeft de opleiding ze ook voorbereid op hun uiteindelijke taak? Binnenkort vol-

Problemen op of vragen over je werk en/of opleiding? De LVAG vertegenwoordigt aios en anios in verschillende gremia. Hierdoor zijn wij in staat problemen waar je op je werk en/of tijdens je opleiding tegenaan loopt, bij de juiste personen aan te kaarten. Heb je vragen over of problemen op één of meerdere van onderstaande gebieden? • • • • •

werktijden en regelgeving (bijvoorbeeld: parttime werken en zwangerschapsverlof); opleidingsfonds en toewijzing van opleidingsplaatsen; problemen tijdens de opleiding en/of met de opleider; regelgeving van medisch specialistische vervolgopleidingen; de vernieuwde opleidingsplannen en kwaliteitsindicatoren van opleidingen.

Neem dan contact op met een van de leden van het dagelijks bestuur of ons secretariaat: per telefoon (030) 670 27 05 of per e-mail [email protected].

december 2010

3

THEMA

De bank

Beginnende specialisten hoeven zeker geen droog brood te eten “We zijn wel strenger dan vroeger ten aanzien van inkomen”, vertelt deskundige op het gebied van medische en vrije beroepen Paula Fruytier van ABN AMRO. De bank maakt daarop een uitzondering voor de aios. “Ze hebben natuurlijk een tijdelijk contract, maar we weten dat na de opleiding er voldoende werk is en dat het inkomen flink zal toenemen.”

Onder andere door de DSB-toestanden is de hypotheekmarkt de afgelopen tijd flink veranderd. Wat betreft het verstrekken van hypotheken zijn banken tegenwoordig aan strengere regels gebonden. Fruytier: “We mogen mensen geen hypotheek geven die ver boven hun inkomen ligt.” Het hypotheekbedrag moet weliswaar gebaseerd zijn op het huidige inkomen, maar we kunnen daar wel soepeler mee omgaan als bijvoorbeeld de aios aan het einde van zijn opleiding is. Bij het bepalen van het hypotheekbedrag speelt mee of iemand een basisarts is, die het hele traject nog moet doorlopen; niet in opleiding is of zich reeds in het laatste specialisatiejaar bevindt. Daarnaast houden banken er rekening mee wat iemand later gaat verdienen, bijvoorbeeld een huisarts vergeleken met een chirurg.

“De meeste aankomende specialisten maken een behoorlijke sprong vooruit.” Sprong vooruit Iemand die bijna klaar is met de opleiding wordt soms geconfronteerd met een bulk aan financieringen die nodig is voor onder andere het inkopen in een maatschap (goodwill) of het starten van een eigen praktijk. Van de winst uit de maatschap gaan de pensioenlasten (€ 15.000 - 20.000,-) en nog wat accountants- en opleidingskosten af. Bij elkaar is dat maximaal € 30.000,-. Daarnaast moet je als vrijgevestigde specialist zelf voor je arbeidsongeschiktheidsverzekering zorgdragen. De bank past de aflossing van de goodwill aan op de vaste lasten. De arts kan dit bedrag in vijf tot maximaal tien jaar aflossen, afhankelijk van de persoonlijke situatie.

4

december 2010

Als een aios klaar is met de opleiding, zit daar vaak ook een verhuizing aan vast, omdat diegene elders gaat werken. Daarom wordt ook veel gebruikgemaakt van gecombineerde regelingen van hypotheek plus goodwill. Specialisten hoeven niet bang te zijn dat ze droog brood moeten eten? “Absoluut niet”, antwoordt de bankier. “Mijn ervaring is dat beginnende specialisten de woonlasten die gebaseerd zijn op hun aios-salaris, makkelijk kunnen blijven betalen. We kijken met name wat je onderaan de streep overhoudt, dus nadat alle vaste lasten zijn betaald.” Een aios heeft een besteedbaar inkomen van € 15.000 - 20.000,- euro, terwijl een beginnende specialist tussen de € 50.000,- en soms € 80.000,- overhoudt voor levensonderhoud, vakantie, kleding e.d. De meesten maken dus een behoorlijke sprong vooruit ondanks de financiering voor de goodwill. De brochure Preferred Banking voor aankomend specialisten van ABN AMRO in samenwerking met De Jonge Orde is aan te vragen via tel. (020) 629 17 43 of dejongeorde.artsennet.nl. Daniël Dresden

THEMA

De Vereniging van Artsen Automobilisten

Economische crisis: ‘Kan ik nog wel een hypotheek krijgen?’ De economische crisis lijkt zich langzaam te herstellen, maar toch kan het krijgen van een hypotheek voor een huis lastig zijn. Hoe zit dat eigenlijk voor aios? Moeten zij zich ook zorgen maken? Rick Walschots, financieel adviseur bij VvAA, de ledenorganisatie van en voor de professionals in de gezondheidszorg, vertelt.

“Aios hebben meestal een tijdelijk contract bij hun werkgever, waardoor zij moeizamer een ‘intentieverklaring’ kunnen krijgen. Deze intentieverklaring is onderdeel van de werkgeversverklaring die nodig is voor een hypotheek. Ook financiering middels NHG (Nationale Hypotheek Garantie) is lastiger te krijgen, omdat je aan veel eisen moet voldoen”, legt Walschots uit. Maar er zijn vrijwel altijd oplossingen te vinden. “Banken vragen je om aan te tonen dat je de laatste drie jaar salaris hebt ontvangen. Een nadeel is dat zij uitgaan van het gemiddelde salaris over die drie jaar, wat meestal lager uitvalt dan je huidige inkomen. Dit kan weer gevolgen hebben voor de hoogte van het maximale hypotheekbedrag. Een vuistregel is dat je ongeveer viereneenhalf keer je bruto jaarinkomen aan hypotheek kan lenen.” Financiering voor aios Volgens Walschots moeten aios zich geen zorgen maken over het krijgen van hun toekomstige hypotheek. “Banken zien (para)medische beroepen als een

garantie voor een goed inkomen in de toekomst, aangezien loonstijging veelal vastligt in de cao.” Merkt de aios wat van de economische crisis bij het afsluiten van een hypotheek? “Ondanks de flexibiliteit van banken bij het verstrekken van een financiering aan aios, zijn ze wel voorzichtiger geworden”, laat Walschots weten. Door de crisis is de huizenmarkt veranderd in een kopersmarkt. Dit is vooral interessant als starter, wanneer je zelf geen huis hoeft te verkopen. “Een aios heeft een goed salaris, wanneer hij of zij zich op de woningmarkt begeeft. Probeer wel realistisch te blijven: een starterswoning van vier ton is dat meestal niet.” Advies op maat De adviseurs van VvAA merken overigens niet veel van de crisis op de huizenmarkt. “Aios zijn net zo actief op de huizenmarkt als vóór de crisis”, aldus Walschots. VvAA vergelijkt de verschillende hypotheekaanbieders. Daarnaast probeert deze organisatie om werk uit handen van de aios te nemen door het regelen van een taxatierapport, bouwkundige keuring en alles rond de financiering. Uiteraard geven ze adviezen over de vereiste verzekeringen. “Het is verstandig om bij een oudere woning een bouwkundige keuring te laten doen”, geeft Walschots als tip mee voor twijfelende kopers. “Koop altijd onder voorbehoud van financiering en houd contact met de financieel adviseur tussen het tijdstip van oriënterend gesprek tot daadwerkelijke aankoop. Iedere hypotheek is maatwerk, dus laat je goed informeren en adviseren over alle mogelijkheden die er zijn.” Lisette Kunz

december 2010

5

VERENIGINGSNIEUWS

Evaluatie van het Opleidingsfonds In 2010 is er drie jaar ervaring met het Opleidingsfonds. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) besloot daarom de werking en ervaringen met het Opleidingsfonds te evalueren. Hieronder volgen de belangrijkste conclusies van deze evaluatie.

Achtergrond Als gevolg van een tekort aan specialisten is in de jaren negentig besloten centraal te ramen. Gezien de verantwoordelijkheid van de overheid voor goede gezondheidszorg vond zij dat landelijke regie noodzakelijk was. De toenemende marktwerking maakte ook dat de financiering moest veranderen. Er is gekozen voor een systeem, het Opleidingsfonds, waarbij de bekostiging uit de instellingsbegroting werd genomen en overgenomen door het ministerie van VWS. Doel van het Opleidingsfonds Per zorgopleiding worden voldoende professionals opgeleid, van de beste kwaliteit voor een redelijke prijs. De opleidingsplaatsen worden verdeeld op basis van transparantie, toetsbare criteria, kwaliteit en gelijkwaardigheid van opleidingsinstellingen.

komen van mogelijke toekomstige tekorten, vanwege het relatief korte bestaan van het Opleidingsfonds. De ramingen van het Capaciteitsorgaan worden als objectief gezien. Het draagvlak is groot. Bij de ramingen van opleidingsplaatsen wordt een (klein) overschot gecreëerd. Het is onwenselijk een groot overschot te creëren. Daarvoor is de opleiding te duur en mogelijk kan een toename van medisch specialisten ook leiden tot een toename van een latente zorgvraag. Verdeling opleidingsplaatsen De wijze waarop het Capaciteitsorgaan de opleidingsplaatsen verdeelt vormt een terugkerend punt van onvrede. De onderbouwing van de verdelingscriteria is mager.

Kernpunten •

Kern evaluatie Opleidingsfonds De evaluatie moest drie vragen beantwoorden: 1. Zijn de doelen van het Opleidingsfonds gehaald? 2. Zijn er mogelijke succes- en faalfactoren aan te wijzen? 3. Kan de organisatie of het proces worden verbeterd? Voldoende zorgprofessionals Met de komst van het Opleidingsfonds zien we dat meer medische zorgprofessionals worden opgeleid. Helaas is het nu nog te vroeg om vast te stellen of dit ook leidt tot het voor-

6

december 2010

De regeldruk is groot. Bijna iedereen vindt de regeldruk toegenomen, een van de belangrijkste faalfactoren van het Opleidingsfonds. Het proces wijkt af van hetgeen op papier staat. Er is (in)formeel overleg en er is een controlecircuit opgezet tussen wetenschappelijke verenigingen, onderwijs- en opleidingsregio’s (OOR`s), universitair medische centra (umc’s) etc.; iedereen praat en verdeelt mee. Het lijkt alsof de ‘papieren wereld’ op voorstellen van het veld terugslaat met verdergaande controle en verantwoording. Omdat het veld de verdeling naar zich toegetrokken heeft, zijn de partijen ook verplicht er met elkaar uit te komen. Dat is positief. Het probleem zit hem volgens het veld vooral in de deadline van 31 oktober. Hier ervaren aios zelf de

•

•

De kern van het probleem lijkt te zijn: 1. de individuele subsidierelatie tussen het ministerie van VWS en de instelling, die een verdeling vooraf noodzakelijk maakt en 2. het gebrek aan wederzijds vertrouwen bij het verdelingsproces. Het gevolg hiervan: regeldruk en weinig flexibiliteit. Verbetervoorstellen vielen buiten de evaluatie. Opmerkelijk was wel dat het veld er op dit moment juist geen behoefte aan heeft het Opleidingsfonds opnieuw ‘overhoop’ te halen. Na drie jaar is er balans gevonden. Het advies aan het ministerie van VWS van het veld is eerder te streven naar het terugbrengen van de bureaucratie, onder andere door het schrappen van kleine stappen in het proces. Daarbij moet er rekening mee worden gehouden dat op de lange termijn kwaliteit bij de verdeling een grotere rol zal gaan spelen. Naar aanleiding van deze evaluatie bezint het ministerie van VWS zich op vervolgstappen. Hierover zullen we jullie op de hoogte houden, maar vooralsnog zitten er geen grote veranderingen aan te komen.

VERENIGINGSNIEUWS

meeste negatieve effecten. Het is niet mogelijk de financiering de aios te laten ‘volgen’ en dit maakt de doorstroom van aios inflexibel. Ook opleidingen en opleiders maken het de aios moeilijk om over te stappen. Een aios elders betekent vaak voor de instelling dat zij vervanging moet betalen uit eigen middelen. Voor het ministerie van VWS heeft het elke maand doorvoeren van wijzigingen grote consequenties voor de werkbaarheid van het Opleidingsfonds en het financiële overzicht. Prijs-kwaliteit Kwaliteit speelt nu nog geen rol bij de verdeling van de opleidingsplaatsen. De verdeling ervan gaat nu in overleg. In sommige regio’s hebben perifere ziekenhuizen het gevoel dat zij het onderspit delven

en het umc te veel invloed heeft op de verdeling. Vanuit de overheid is er een sterke behoefte een verdeling te maken op basis van de kwaliteit van de opleiding en op die manier een externe prikkel tot verbetering toe te voegen. Het meten van kwaliteit is echter niet eenvoudig. Er zijn voor- en tegenstanders. Als tegenargument wordt vooral het ontstaan van ‘afvinklijstjes’ genoemd. Positief is de ontwikkeling van het etalagemodel. De prijs van een opleiding speelt momenteel geen rol bij de verdeling. Het feit dat het hebben van aios zeer gewild is en dat het voor hen zeer moeilijk is te vertrekken, doet echter wel vermoeden dat het financieel aantrekkelijk is om een aios in huis te hebben.

Kanttekening is wel dat een verdeling puur op kwaliteit van de opleiding op de lange termijn ook nadelen met zich mee kan brengen. Een goede opleiding krijgt meer aios, maar hierdoor daalt het aantal patiënten dat een aios in zijn opleiding ziet. Een probleem blijft de onduidelijkheid waar de subsidie aan wordt besteed. Wanneer dit echter wel inzichtelijk zou worden gemaakt door de instelling zal de regeldruk enorm toenemen, aangezien de instellingen de bestedingen dan moeten verantwoorden. Suzanne Booij, bestuurslid LVAG Bron Eindrapport Regioplan. opleidingsfondszorg.nl

Creatieve schrijvers gezocht Ben je arts (niet) in opleiding tot medisch specialist of een (bijna) afgestudeerde coassistent? Is schrijven je passie en wil je je horizon verbreden? Kom dan bij de redactie van AIOS! Wij willen onze redactie, die bestaat uit twee hoofdredacteuren, een eindredacteur, vier redacteuren en een contactpersoon vanuit de LVAG, uitbreiden. De redactie, dus ook jij als redacteur, is verantwoordelijk voor de inhoud, vormgeving en verdere ontwikkeling van het tijdschrift. Je houdt je bezig met onderwerpen als arbeidsomstandigheden, opleiding, zorgkwaliteit, wetenschap, rechtspositie, geneeskunst en onderzoek. Je schrijft artikelen (o.a. thema-artikelen en artikelen voor vaste rubrieken) en interviews. Bij thema’s moet je denken aan financiën en werk. Wij zoeken We zijn op zoek naar een enthousiaste en creatieve a(n)ios of (bijna) afgestudeerde coassistent, die affiniteit heeft met taal en schrijven,

graag wil samenwerken en vier maal per jaar de redactievergadering in Utrecht wil bijwonen. Wij bieden Je maakt deel uit van een professionele en gedreven redactie. Je kunt je stempel drukken op het tijdschrift dat 5.500 a(n)ios lezen. Je kunt meer halen uit je schrijfkunst. Je wordt begeleid door twee hoofdredacteuren en de eindredacteur. En

je verbreedt je kennis over alles wat maar raakvlakken heeft met a(n)ios. Interesse Interesse? Mail dan zo snel mogelijk je motivatie en eventueel je cv naar [email protected]. Meer informatie? Neem dan contact op met Lisette Kunz of Daniël Dresden, hoofdredacteuren, [email protected] of [email protected]

AIOS is de officiële uitgave van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in Opleiding (LVAG). Het richt zich op artsen (niet) in opleiding tot medisch specialist. Het tijdschrift bestaat naast het verenigingsnieuws uit artikelen en berichten die betrekking hebben op de maatschappelijke, rechtspositionele en economische belangen van a(n)ios in Nederland en het functioneren van de opleiding tot medisch specialist. AIOS komt vier maal per jaar uit.

december 2010

7

INGEZONDEN BRIEF

Goede persoonlijke begeleiding hoort er gewoon bij Het is niet verwonderlijk dat behoorlijk wat aios stress ervaren, weleens twijfelen of ze op het juiste pad zitten en het soms echt even niet zien zitten. Dit heb ik zelf aan den lijve ondervonden, toen ik nog als aios werkte. Een erg leerzame, uitdagende, maar zware periode. Het bewerkstelligen van een betere begeleiding is nu mijn persoonlijke missie.

Arts-assistenten hebben te maken met veel verantwoordelijkheid, lange werkdagen, menselijk lijden en allerlei opleidingsverplichtingen. Er is op de werkvloer weinig aandacht voor waardering, beleving en verwerking. Ook het thuisfront vraagt vaak veel van aios. Aangeven wat er beter kan, doen veel arts-assistenten niet. Het is niet gemakkelijk in te gaan tegen de heersende opinie dat het er allemaal gewoon bij hoort. Daarnaast is de persoon die de opleiding vormgeeft, ook degene die de arts-assistent beoordeelt. Hierdoor wordt kritiek vaak achterwege gelaten. Goede balans Ik vond en vind het niet te begrijpen dat er zo’n gebrekkige begeleiding is op persoonlijk vlak gedurende de opleiding tot medisch specialist. Dit in tegenstelling tot het bedrijfsleven, waar elke werknemer met een beetje verantwoordelijkheid een personal coach lijkt te hebben. Ook in andere emotioneel belastende beroepen is de begeleiding veelal beter. Zo is bij de politie en de brandweer intern aandacht voor loopbaanbegeleiding, en is opvang en nazorg, bijvoorbeeld door collega’s

“Een beter opleidingsklimaat zal leiden tot gezondere en gemotiveerdere arts-assistenten.” onderling of door een bedrijfsopvangteam, gestructureerd aanwezig en alom geaccepteerd. Mijn eigen ervaringen en die van arts-assistenten om mij heen hebben ertoe geleid dat ik het optimaliseren van het opleidingsklimaat tot mijn persoonlijke missie heb gemaakt. Ik zet me hiervoor in door middel van coaching van arts-assistenten in mijn praktijk. Dat begeleiding van arts-assistenten op grotere en meer structurele schaal gaat plaatsvinden, is geen overbodi-

8

december 2010

ge luxe, maar dringende noodzaak. Emotionele steun en waardering is onder meer geassocieerd met een lager risico op een burn-out. Arts-assistenten dienen te leren om beter hun grenzen aan te geven, voor zichzelf op te komen en hun belemmerende denkpatronen en ongezonde werkgedrag te veranderen. Coaching leidt tot een goede balans tussen werk en privé, een groter zelfvertrouwen en (weer) gaan werken met plezier, voldoening en energie. Daarnaast kan deze begeleiding helpen bij het verwerken van nare gebeurtenissen en het voorkomen van ernstigere psychische problemen. Ik ben ervan overtuigd dat structurele coaching zal leiden tot een beter opleidingsklimaat met gezondere en gemotiveerdere arts-assistenten. Op deze manier wordt niet alleen bijgedragen aan het welzijn van arts-assistenten, maar ook aan het verbeteren van de Nederlandse gezondheidszorg in het algemeen. Mijn pleidooi bestaat dan ook uit integratie van laagdrempelige, vertrouwelijke en gelijkwaardige individuele coaching door een neutrale professionele gesprekspartner in de opleiding tot medisch specialist. Oftewel: coaching voor iedere arts-assistent! Elise van Alderen Professioneel Coach & Arts vanuitaandacht.nl Reacties: [email protected]

PLAN UW TOEKOMST MET EEN MEDISCH PRAKTIJK PLAN Tijdens de masterfase of specialisatie van je medische studie is een werkweek van 70 uur geen uitzondering. Helaas stijgt je inkomen nauwelijks, terwijl het spitsuur in je leven is. Misschien wil je een huis kopen, samenwonen, trouwen of kinderen. Speciaal voor jou is er een Preferred Banker die je graag adviseert over onderwerpen als hypotheken, investeren en verzekeren.

KIJK OP ABNAMRO.NL/AIOS OF MAAK EEN AFSPRAAK MET EEN VAN ONZE PREFERRED BANKERS

BUITENLAND

Stichting Seram: betere gezondheidszorg in een Indonesisch ziekenhuis In 2007 en 2008 besteedde AIOS al aandacht aan stichting Seram, een organisatie die zich inzet voor goede gezondheidszorg in het ziekenhuis op het Molukse eiland Seram. Alide Parera, voorzitter en een van de oprichtsters, is hiermee begonnen na bezoek aan familie op de Molukken. Zij werd geïnspireerd door de gedreven arts Michael Siwabessy, die graag van zijn ziekenhuis op Seram een westers ziekenhuis wil maken, zodat er goede medische zorg gegeven kan worden aan de bevolking.

“In april 2008 is het ziekenhuis geopend, waar een afdeling interne geneeskunde, gynaecologie, kindergeneeskunde, tandheelkunde, spoedeisende hulp, diëtiek en een apotheek aanwezig zijn”, vertelt Alide Parera enthousiast. Ondanks dat het ziekenhuis nu draait, hebben de artsen onvoldoende specialistische kennis en is er een tekort aan vrijwel alle medische hulpmiddelen. Zo heeft de echtgenoot van Alide in oktober 2010 onder andere een aantal tensiemeters en stethoscopen meegenomen naar Seram. Alide: “Daar zijn de artsen en verpleegkundigen echt ontzettend blij mee! Er is een grote vraag naar kennisoverdracht: te vaak kunnen patiënten niet de goede zorg krijgen omdat de expertise ontbreekt.” Inventarisatie Tot nu toe richt de stichting haar aandacht voornamelijk op Nederland. Dit heeft te maken met het huidige doel. “Het is belangrijk dat de fundamenten van de stichting sterk worden. We zijn nu aan het inventariseren waar de grootste medische behoefte ligt en welke middelen en apparatuur noodzakelijk zijn”, zegt Alide. Daarvoor is een goede financiële basis van de stichting een vereiste. “We hebben contacten gelegd met andere stichtingen die projecten hebben in Indonesië om te kijken waarin we elkaar kunnen versterken. Het bedrijf Bouwsteentjes zal een deel van zijn opbrengsten doneren. Ook Siemens kijkt of het gebruikte apparatuur kan leveren aan het ziekenhuis op Seram. Inmiddels heeft een aantal Nederlandse artsen en verpleegkundigen interesse getoond in een uitzending

naar het ziekenhuis; we hopen de komende tijd dit team uit te breiden en te starten met de voorbereidingen.”

Uiteindelijke doel Het plan is om in de tweede helft van 2011 een medisch team naar Seram te sturen. “Het team zal zich richten op kennisoverdracht door het uitvoeren van bijvoorbeeld cataractoperaties. Met weinig middelen en weinig ligdagen kan veel resultaat worden bereikt bij de bevolking.” In de toekomst wordt geprobeerd andere medische teams te sturen. De stichting wil zich graag inzetten om structureel bij te dragen aan het ziekenhuis. Alide licht toe: “Het belangrijkste doel is om basale en toegepaste medische kennis over te dragen aan artsen en verpleegkundigen en het ziekenhuis te voorzien van middelen, zodat de gezondheidszorg op een hoger niveau komt. Dan heeft het project ook echt kans van slagen!” Lisette Kunz

Lijkt het jou wat om voor een paar weken of maanden de bevolking van Seram en je overzeese collega’s te helpen? Stuur dan een mail naar [email protected]. Dan wordt er zo snel mogelijk contact met je opgenomen.

10

december 2010

Bronnen 1. stichting-seram.nl (vanaf december 2010) 2. bouwsteentjes.nl

VERENIGINGSNIEUWS

Succesvolle bijeenkomst van Europese aios in Amsterdam Niet alleen in Nederland, maar ook op Europees niveau wordt ijverig gewerkt aan de belangenbehartiging voor aios. Eind oktober was Nederland gedurende vier dagen gastland van de bijeenkomst van de Permanent Working Group of European Junior Doctors (PWG). Dit is de Europese aios-vereniging. Europese samenwerking De LAD, KNMG en LVAG organiseerden de vergadering, die plaatsvond in Amsterdam. Er waren aios-vertegenwoordigers aanwezig uit Oostenrijk, Kroatië, Tsjechië, Estland, Georgië, Duitsland, Finland, Ierland, Italië, Litouwen, Letland, Portugal, Slovenië, Spanje, Noorwegen en natuurlijk Nederland. Daarnaast waren er (senior-)vertegenwoordigers aanwezig zoals de LAD, KNMG, FEMS en UEMS. De invloed van Europa Belangrijke Europese onderwerpen voor aios zijn bijvoorbeeld de Europese Arbeidstijdenwet (European Working Time Directive, EWTD), kwaliteitseisen voor medische zorg en onderwijs, Europese examens en mobiliteit (emigratie en immigratie). Maar er werden ook een aantal belangrijke praktische beslissingen genomen ten aanzien van een kantoor voor de PWG in Brussel, het belang van lobbyen (het Europees Parlement legt de regelgeving vast,

bijvoorbeeld de Europese Arbeidstijdenwet) in Brussel en de aanpassing van PWGstatuten. Amsterdam als visitekaartje van Nederland Niet alleen inhoudelijk was de vergadering een succes. Want uiteraard was er ook een sociaal programma dat een geweldige indruk achterliet van Amsterdam. Zo werd Fifteen, het restaurant van Jamie Oliver bezocht, een rondwandeling gemaakt in Amsterdam waarbij de Wallen niet werden gemeden, een speciale rondvaarttocht gemaakt over de grachten dat gevolgd werd door een formeel diner dat werd opgeluisterd met een modern Nederlands exportproduct: dance- en trance-muziek. Niet

alleen de junioren maar ook de senioren kwamen de dansvloer op…! Namens de LVAG wil ik nogmaals de LAD (mr. Alex van Bolderen, dr. Gert van Enk, Ingrid Kalter en Ans Steenbrink) en de KNMG (prof. dr. Arie Nieuwenhuijzen Kruseman) zeer hartelijk bedanken. Zonder hen was deze succesvolle bijeenkomst niet mogelijk geweest. Ingrid Desar, voorzitter LVAG

LVAG-website Antwoorden op al je vragen vind je op lvag.nl. NIEUW: blijf up-to-date en volg ons op Twitter: LVAGnieuws. Ook kun je ons vinden op Facebook en LinkedIn. Kijk hier voor de laatste info over het lustrum!

december 2010

11

LVAG GAAT ON TOUR! DE LVAG BESTAAT 50 JAAR EN ZET AIOS IN DE SPOTLIGHTS! In samenwerking met de KNMG, het CBOG en de assistentenverenigingen van de UMC’s vieren we de maand van de aios in maart 2011; iedereen mag weten wie we zijn, wat we doen en waar we voor staan. Het Teach The Aios symposium is een succesvol jaarlijks terugkerende bijeenkomst van de LVAG om aios te informeren over opleidingsgerelateerde zaken. Omdat geen aios hetzelfde is en elke regio zijn eigen wensen heeft, zal Teach The Aios (TTA) dit jaar in een speciaal jasje gegoten worden. Als onderdeel van deze maand wordt er in elk UMC een minisymposium à la Teach The Aios georganiseerd, voor aios, door aios. Elke stad heeft een eigen organisatie; de thema’s variëren daarom van “arts en maatschappij” tot “ethiek in de kliniek”. Er is dus altijd een dag bij jou in de buurt en altijd een thema wat je aanspreekt. We bieden een hele nuttige bijeenkomst met tips en trucs om het beste uit je opleiding te halen zonder dat het een cursus- of weekenddag kost! Én een gezellige avond met de gelegenheid om ervaringen uit te wisselen en te borrelen met je collega’s. Het minisymposium is één van de activiteiten tijdens de maand van de aios. Ook op andere manieren word je in maart 2011 in het zonnetje gezet. Natuurlijk hopen we ook met jou kennis te mogen maken in maart!

Verkiezing beste opleidingsinitiatief 2011 De opleidingen voor medisch specialist zijn, met de ingezette moderniseringen, voortdurend in beweging. Van de aios en de opleider wordt veel inzet gevraagd om de kwaliteit van het leer- en opleidingsklimaat op een zo hoog mogelijk peil te brengen en te houden. Het is een goede gewoonte van de LVAG geworden om tijdens de Teach The Aios symposia aandacht te besteden aan opleidingsinitiatieven die bijdragen aan verbetering van de opleiding, en die het waard zijn om met anderen gedeeld te worden. De inzendingen zijn steeds verzameld in een boekje. Ook dit jaar nodigen wij iedereen uit tot het insturen van opleidingsinitiatieven en willen wij deze weer, maar dan per OOR, laten presenteren op de minisymposia van TTA. Per OOR zal het beste initiatief worden genomineerd voor een landelijke verkiezing die via de website zal plaatsvinden. Heb je een “good practise” dat je wilt delen met je collega aios en opleiders ? Ga voor meer informatie en voorwaarden naar www. cbog.nl/opleidingsinitiatief, download het inventarisatieformulier en stuur het in vóór 30 januari 2011.

KIJK VOOR HET DEFINITIEVE PROGRAMMA EN AANMELDEN OP WWW.LVAG.NL

RESERVEER DE MAAND MAART 2011 ALVAST IN JE AGENDA,WANT TEACH THE AIOS KOMT NAAR JE TOE! Amsterdam - AMC

Nijmegen - UMCN

Datum: donderdag 3 maart 2011 Locatie: Collegezaal 5

Datum: vrijdag 25 maart 2011 Locatie: Hippocrateszaal

Amsterdam - VU

Rotterdam

Datum: donderdag 10 maart 2011 Locatie: Amstelzaal en foyer

Datum: donderdag 31 maart 2011 Locatie: nader te bepalen

Groningen - UMCG

Leiden

Datum: donderdag 17 maart 2011 Locatie: Rode zaal

Datum en locatie: nader te bepalen

Utrecht - UMCU

Maastricht

Datum: donderdag 17 maart 2011 Locatie: Blauwe collegezaal

Datum en locatie: nader te bepalen

VERENIGINGSNIEUWS

Paetrick Netten: de beste opleider van Nederland De Aios-dag wordt twee keer per jaar gehouden en is bedoeld om aios te informeren over de mogelijkheden die een arts in opleiding tot medisch specialist heeft als hij de opleiding heeft afgerond. De tweede Aios-dag dit jaar (6 november jl.) was extra bijzonder: de winnaar van de Opleidingsprijs 2010 werd bekendgemaakt en de prijs werd uitgereikt door oud-minister prof. dr. Els Borst.

klinieken te Zwolle. Hij vertelde op de Aios-dag dat hij het afgelopen jaar ontzettend veel leuke en positieve reacties heeft gehad - en dat hij nu te “googlen” is! Vele enthousiaste reacties waren ook gericht aan zijn afdeling en ziekenhuis. Voor ons als werkgroep Opleidingsprijs was het ontzettend leuk om te horen, dat deze reacties hem stimuleerden en zeker motiveerden in zijn taak als opleider. Wij hopen dan ook dat door het toekennen van de Opleidingsprijs andere opleiders ook (verder) geïnspireerd en gemotiveerd worden in hun werk.

Anno 2010 wordt er steeds meer verwacht van de medisch specialistische opleidingen. Daarmee gaat veel administratief werk gepaard, dat ten laste komt van zowel de aios alsook de opleider. Door de veelvuldige controles en steeds vaker negatieve berichtgeving over het medisch vakinhoudelijk werk, kunnen wij ons voorstellen dat opleiders meer en meer gedemotiveerd raken over hun werk. Desondanks zijn er in den lande volop opleiders die wel degelijk nog hart voor opleiden hebben en er veel tijd en energie in steken. Deze

14

december 2010

opleiders willen wij graag belonen en in het zonnetje zetten! Om deze reden werd vorig jaar de Opleidingsprijs in het leven geroepen en voor het eerst uitgereikt aan dr. Robert Pierik, chirurg in de Isala

Genomineerden voor de Opleidingsprijs 2010 In de afgelopen maanden hebben aios de mogelijkheid gehad hun opleider te nomineren voor de Opleidingsprijs 2010. De 91 binnengekomen nominaties (verdeeld over 36 opleidingen) werden beoordeeld door een vakjury, bestaande uit Arie Nieuwenhuijzen Kruseman (voorzit-

De drie genomineerden voor de Opleidingsprijs 2010: • dr. E. Berreklouw, cardiothoracale chirurgie, Catharina-ziekenhuis, Eindhoven; • mw. prof. dr. J.M.M. Hooymans, oogheelkunde, Universitair Medisch Centrum Groningen; • dr. P. Netten, interne geneeskunde, Jeroen Bosch Ziekenhuis, ’s-Hertogenbosch.

VERENIGINGSNIEUWS

Kernpunten •

• •

Paetrick Netten (internist Jeroen Bosch Ziekenhuis) is de winnaar van de Opleidingsprijs 2010. De prijs werd uitgereikt op de landelijke Aiosdag, waar aios konden stemmen op drie genomineerde opleiders. De aios van deze genomineerden hielden een presentatie waarom hun opleider de Opleidingsprijs zou verdienen. De prijs is vorig jaar in het leven geroepen om een positieve stimulans te kunnen geven aan enthousiaste en bevlogen opleiders.

ter KNMG), Jan van Gijn (emeritus hoogleraar en oud-opleider neurologie), Kiki Lombarts (onderwijskundige Academisch Medisch Centrum Amsterdam) en Robert Pierik (chirurg Isala klinieken Zwolle en winnaar Opleidingsprijs 2009). Bij beoordeling van de nominaties werd vooral gelet op het opleidingsklimaat; de rol van de opleider binnen de opleiding; de houding en kwaliteit van de opleider; het onderwijs; mogelijkheden tot het doen van cursussen en de ruimte die hiervoor wordt gecreëerd; de mate van modernisering die de opleider implementeert; de vorm, kwaliteit en kwantiteit van feedback en de arbeidsvoorwaarden. Op basis hiervan werden drie opleidingen gekozen die in aanmerking kwamen voor de opleidingsprijs 2010 (zie kader op de vorige pagina). De aios van de genomineerde opleidingen werden uitgenodigd om een presentatie te geven op de Aiosdag waarom hun opleiding c.q. opleider de Opleidingsprijs 2010 zou verdienen. Dit leverde drie leuke en creatieve presentaties en video’s op. Nadien konden de aanwezige aios hun eigen keuze maken en stemmen. Om de stemming eerlijk te laten verlopen (er waren van alle partijen immers grote delegaties aanwezig), mocht niet op de eigen opleiding gestemd worden. Tijdens het tellen van de stemmen hield oud-minister Els Borst een

inspirerende toespraak over kwaliteit van zorg en waarom kwaliteit van de opleiding zo belangrijk is. “Opleiden is niet ontgroenen, maar jonge artsen een vak leren.” Verder kwam mevrouw Borst terug op de financiering van de opleiding: “Een basisarts gaat niet in opleiding tot specialist om zomaar veel geld te verdienen, maar om een goede specialist te worden.”

naast de aios in plaats van “erboven”. Er is altijd een vaste supervisor ingeroosterd, die rondloopt op de eerste hulp en direct bereikbaar is voor overleg. Daarnaast is Paetrick Netten betrokken bij diverse (opleidings)commissies en heeft hij het gemoderniseerde opleiden al goed geïmplementeerd in de opleiding. Ook de arbeidsvoorwaarden zijn prima geregeld: vrouwelijke aios die zwanger worden en/of parttime werken is geen probleem. Dat de sfeer goed is, blijkt volgens de aios ook uit dat zij samen met de hele opleidingsgroep het carnaval in Oeteldonk hebben gevierd (red.: zo heet de stad ’s-Hertogenbosch tijdens carnaval). Hoe kan het ook anders. Volgend jaar zullen we horen waaraan het geldbedrag behorend bij de

Na haar intrigerende woorden, was de winnaar bekend en kon zij de prijs uitreiken aan Paetrick Netten, internist in het Jeroen Bosch Ziekenhuis. De prijs omvat – naast een symbolisch beeldje, dat met gepaste trots op de afdeling mag prijken – een bedrag van 10.000,- euro, te besteden aan opleidingsgerelateerde zaken.

Opleidingsprijs besteed is en zijn er andere opleiders die wellicht staan te popelen ook deze prijs in ontvangst te kunnen nemen! Vind jij dat ook jouw opleider deze prijs verdient? Volgend jaar zomer zal via dit tijdschrift weer de uitnodiging meegestuurd worden om je opleider te nomineren.

Opleiding interne geneeskunde Jeroen Bosch Ziekenhuis Paetrick Netten is volgens zijn aios een zeer betrokken opleider, die ervoor zorgt dat de aios zich veilig voelt in zijn werkomgeving. Hij staat

Renske Scheenstra, vicevoorzitter LVAG Wouter Moojen, bestuurslid De Jonge Orde

december 2010

15

Wie zorgeloos wil wonen is bij ons sub lacunar. In deze tijd een huis kopen? Met alle turbulentie op de woningmarkt is het raadzaam om u goed te laten adviseren. Daarvoor bent u bij VvAA aan het juiste adres. Onze adviseurs kennen de specifieke eisen die gelden voor uw beroepsgroep bij de aankoop en het bezit van een eigen huis.

q(1=2%(178˜&+721'(5'(3$11(1q

Onze adviseurs geven u hypotheekadvies dat zowel bij uw woonwensen als bij uw zakelijke situatie past. Allereerst bekijken we uw mogelijkheden. Op basis daarvan krijgt u advies over een passende hypotheek. We regelen tevens alle aanverwante zaken, zodat u financieel, juridisch en fiscaal volledig ‘onder de pannen’ bent. Met gericht advies van VvAA krijgt u de hypotheek die precies bij u past. Voor u resteert dan alleen nog woonplezier!

Ook voor hypotheken een compleet advies Gaat u voor meer informatie naar www.vvaa.nl/wonen. Voor vragen of het maken van een afspraak, kunt u natuurlijk ook contact opnemen met Praktijkadvisering, telefoonnummer 030 247 48 00.

VvAA biedt haar leden o.a. fiscaal en juridisch advies, verzekeringen, bancaire diensten, rechtsbijstand, financiële planning, praktijkfinanciering, advies bij vestiging of bij een inkoop in een maatschap, mediation, echtscheidingsbegeleiding, opleidingen en reisbemiddeling. Kijk voor alle informatie en contactgegevens op www.vvaa.nl

THEMA

Sibbing & Wateler

Advies over hypotheek & maatschap onder één dak “Wees kritisch, laat je goed voorlichten en maak de beslissing nadat je alle informatie hebt vergaard”, adviseert Jan Mark Huibers van Sibbing & Wateler.

Aios en beginnende specialisten zitten vaak met allerlei belangrijke financiële vragen: • Hypotheek: Wat voor huis kan ik kopen? Of kan ik beter eerst blijven huren? • Verzekeringen: Moet ik een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Zo ja, waar? Wat is de financiële situatie als mijn partner komt te overlijden? • Goodwill: Is de gevraagde goodwill reëel en kan ik dat bedrag in deze tijd nog wel betalen? • Wat moet in het maatschapscontract staan? Hoe moet dat beoordeeld worden? Wat zijn daar de relevante items in? En wat gebeurt er als de maatschappen worden opgeheven (huidige politieke discussie)? • En – last but not least – wat betekent dit financieel voor mij?

“De meesten maken geen bewuste keus voor het vrije beroep of loondienst.” Huren of kopen? Het voordeel van direct kopen is dat je maar één keer hoeft te verhuizen, dus niet eerst naar een huurhuis en vervolgens naar een koopwoning. “Zeker met kleine kinderen kan dat plezierig zijn”, geeft de adviseur aan. Een evident voordeel van eerst huren is de flexibiliteit. “Meestal begin je als jonge klare met een kennismakingsperiode van zes maanden,” beschrijft Huibers. “Je moet vaak wennen. Je kent de omgeving en de stad meestal niet. Als je binnen die eerste zes maanden besluit om niet te blijven, dan is het prettig dat je flexibel bent en niet ook aan een huis vastzit, zeker in deze tijd.”

Bewuste keus? Sibbing & Wateler begeleidt ook tandartsen, verloskundigen en huisartsen, maar de meeste cliënten zijn medisch specialisten in loondienst of maatschap. Meestal komen de aios in het laatste jaar van hun opleiding met ons in contact. Huibers: “Dan gaan ze zich oriënteren op de arbeidsmarkt. Vaak maken ze niet een bewuste keus voor het vrije beroep of loondienst. Dat is meestal het gevolg van een sollicitatie voor een bepaalde plek.” Bij Sibbing krijgt iedere aios een eigen adviseur, die met een klein team de cliënt begeleidt. “De adviseur blijft het centrale aanspreekpunt”, aldus Huibers. Hij of zij begeleidt de aios bij alle facetten. Dit betreft de goodwill, contracten, financiële planningen en – indien gewenst – verzekeringen en financieringen. “De meeste van onze cliënten vinden het plezierig dat alles bij ons onder één dak zit, zowel de advisering als de uitvoering daarvan”, vertelt hij. “Anderen komen bij ons voor alleen advisering. Voor de uitvoering hebben ze soms al andere contacten.” Huibers besluit door nogmaals te stellen dat er na je opleiding veel op je afkomt en dat het belangrijk is je daarbij goed laat voorlichten. Daniël Dresden

december 2010

17

THEMA

Het pensioenfonds

Beheerder voor alle vrijgevestigde specialisten Stichting Pensioenfonds Medisch Specialisten (spms.nl) regelt het verplichte pensioen voor alle vrijgevestigde specialisten. “Iedereen in een maatschap moet zich bij ons aanmelden”, laat Edwin Pijpers van SPMS weten. Specialisten in loondienst vallen onder de regelingen van bijvoorbeeld ABP of PFZW (Pensioenfonds Zorg en Welzijn).

Aangezien SPMS een collectieve regeling is voor alle specialisten in een maatschap, brengt dat voor deze stichting zowel positieve als negatieve risico’s met zich mee. Er zijn geen gezondheidswaarborgen op grond waarvan iemand al dan niet geaccepteerd wordt, laat Pijpers weten. Is de monopoliepositie niet nadelig? “Meerdere fondsen zouden zeker de concurrentie bevorderen”, beaamt Pijpers. “Maar wij zijn een stichting, dus de winst vloeit automatisch terug naar de deelnemers. We hebben in ieder ziekenhuis een afgevaardigde onder de specialisten. Die houdt toezicht op de beroepspensioenregeling.” Door de constructie van één pensioenfonds hoeft SPMS geen dure marketingcampagnes te houden om deelnemers te werven. Ook hoeft het geen aandeelhouders tevreden te stellen. Het bestuur bestaat volledig uit medisch specialisten. Grote veranderingen of investeringen worden besproken in deskundigheidscommissies en in voorkomende gevallen voorgelegd aan de afgevaardigden, die hierover stemrecht hebben. “We hebben wel een mandaat waarbij je niet voor iedere paperclip toestemming hoeft te vragen”, vult Pijpers aan. Lage kosten of hoge inkomsten Vanaf het moment dat een beginnend medisch specialist zich inkoopt in een maatschap, valt hij/zij in de verplichte pensioenregeling van SPMS. Binnen de regeling van SPMS wordt een basispensioen opgebouwd dat in de regel niet zorgt voor een volwaardig pensioen. Aanvulling is dus nodig en daarin heeft de medisch specialist een vrije keuze. SPMS wil voorkómen dat specialisten oververzekerd zijn. Daarvoor heeft het fonds de Financiële Scan ontwikkeld. Aan de hand van een checklist kan men de totale financiële situatie in kaart brengen, zoals verzekeringen (o.a. arbeidsongeschiktheid) en vermogensopbouw. Vervolgens komen in een

18

december 2010

gesprek de persoonlijke wensen en doelstellingen aan bod. “Wij zorgen ervoor dat medisch specialisten niet door commerciële partijen voorzien worden van allerlei onnodige en dure polissen”, legt Edwin Pijpers uit.

Op basis van deze gegevens wordt een financieel plan opgesteld, waarin de persoonlijke toekomstige situatie wordt doorberekend. Zo kunnen beslissingen genomen worden over het al dan niet afsluiten van aanvullende verzekeringen. Extra mogelijkheden om het pensioen verder op te bouwen zijn – in analogie van de levensloopregeling – banksparen en een lijfrente. Hierbij wordt het geld eerst afgehaald van het belastbaar inkomen en pas later uitgekeerd. “Je betaalt hier dus pas later belasting over”, legt Pijpers uit. “Je hoeft daar nu ook geen vermogensrendementsheffing over te betalen (in tegenstelling tot een spaarrekening).” Tot slot heeft Pijpers nog een nuttig advies: “Als je de opbouw van je aanvullend pensioen uitstelt, kijk dan in ieder geval naar de risico’s die je morgen kunnen overkomen, zoals arbeidsongeschiktheid en overlijden.” Daniël Dresden

ADVERTORIAL

: daar word jíj beter van! Als aios komt er veel op je af. Niet alleen vanwege je opleiding waarbij je alles uit de kast haalt. Ook daarbuiten speelt zich van alles af. Wat dacht je van de veranderingen rondom het Opleidingsfonds en het waarborgen van de kwaliteit van “Ik ben lid omdat ik op de LAD kan rekenen. Ons werk is mensenwerk; als er iets misgaat, staat de LAD me juridisch bij. Dat vind ik een geruststellend idee.” je opleiding door middel van kwaliteitsindicatoren? En sta je bij dit alles wel voldoende stil bij je arbeidsvoorwaarden? Het is daarom goed dat de LAD er is. Zo vindt de artsenwerknemersorganisatie het heel reëel dat artsen gedurende hun opleiding voor hetzelfde soort werk een vergelijkbare beloning ontvangen – zeker omdat je in die periode per definitie afwisselend academisch én perifeer werkt.

LAD & LVAG: meer dan de som der delen Voor de belangenbehartiging van haar aios-leden werkt de LAD nauw samen met de LVAG. Gezamenlijk werd het Assistentenplatform opgericht. De LVAG participeert in de LADdelegatie naar de Permanent Working Group (PWG) of European Junior Doctors. Ook is een LVAG-bestuurslid lid van het bestuur van de LAD. Zo zie je, LAD: daar word jíj beter van! Als aios betaal je de eerste twaalf maanden € 90,50; in de volgende twaalf maanden: € 135,75 en vervolgens maximaal € 181,- per jaar. De cao’s bieden aantrekkelijke tegemoetkomingen. Meer info? Lid worden? Kijk op artsennet.nl/lad of mail naar [email protected].

Cao-partner en juridische partner • De LAD zet zich in voor je arbeidsvoorwaarden, arbeidsomstandigheden en rechtspositie. • Je hebt recht op kosteloze individuele rechtshulp, waaronder beoordelen van (arbeids)contracten, bemiddeling bij arbeids- en opleidingsconflicten, geschillen rond uitkeringen, functiewaardering en voeren van procedures. Verzekerd voordeel • gratis aanvullend verzekeringspakket voor beroeps- en particuliere aansprakelijkheid, plus rechtsbijstand bij straf- en tuchtrechtzaken; • 15 procent korting op je particuliere rechtsbijstandverzekering bij VvAA; • 10 procent korting op de LAD/VvAA-PakketPolis; • tenminste 10 procent premiekorting op een aanvullende arbeidsongeschiktheidsverzekering; • kortingen op de basisverzekering en op de aanvullende pakketten bij VvAA Zorgverzekering. Financiële ledenservice in samenwerking met VvAA • begeleiding en advies door accountants en belastingadviseurs tegen het vaste, lage exclusieve tarief voor LAD-leden van 23,- euro per uur; • belastingaangifteservice voor 50,- euro all-in; • starthulp en vestigingsbegeleiding bij eerste dienstverband of praktijkovername; • één jaar gratis lidmaatschap van VvAA (als je nog geen lid bent). Informatie en inspraak • wekelijks Medisch Contact en maandelijks het Geneesmiddelenbulletin; • zes keer per jaar het LAD-Bulletin met nieuws, resultaten en achtergronden; • periodiek circulaires wanneer er in jouw sector belangrijke ontwikkelingen zijn; • via onze site artsennet.nl/lad informatie over actuele ontwikkelingen; • als lid kun je actief betrokken zijn bij de formulering en vaststelling van het LAD-beleid.

december 2010

19

GENEESHEER

Robert Edwards: pionier van de reproductieve geneeskunde In Nederland komt een op de veertig zwangerschappen voort uit een in-vitrofertilisatie-procedure (ivf). In omringende Europese landen ligt dit percentage soms nog hoger door andere regels voor indicatiestelling en vergoeding van ivf. Sinds 1984 zijn er in ons land in totaal ongeveer negentigduizend kinderen via ivf geboren. Wereldwijd gaat het naar schatting om bijna vier miljoen geboortes. Dat dit fenomeen nog steeds niet vanzelfsprekend is, blijkt wel uit het feit dat de Nobelprijs voor de geneeskunde dit jaar wordt uitgereikt aan de laatst levende uitvinder van ivf, Robert Edwards. Gecontroleerde superovulatie Robert Geoffrey Edwards werd op 27 september 1925 geboren in ManchesRobert Edwards ter. Na de middelbare school diende hij tijdens de Tweede Wereldoorlog vier jaar in het Britse leger. Hierna studeerde hij biologische wetenschappen aan de universiteit van Wales. Deze studie rondde hij succesvol af met een specialisatie in zoölogie en een minor in botanie. Edwards ging aan de universiteit van Edinburgh onderzoek doen naar de in-vitrofertilisatie van muizen. Deze kennis zou hem in zijn latere loopbaan goed van pas komen! Samen met zijn toen nog toekomstige vrouw Ruth Fowler (kleindochter van Ernest Rutherford, Nobelprijswinnaar in 1908) werd de Fowler-Edwards methode voor gecontroleerde superovulatie ontwikkeld. Edwards promoveerde hierop in 1957.

“De regering weigerde hun onderzoek naar ivf te subsidiëren.” Rond 1960 begon hij de bevruchting van menselijke eicellen buiten het lichaam te bestuderen met behulp van operatief verwijderd ovariumweefsel. Dit werk zette hij voort aan de universiteit van Cambridge, waar hij in 1963 in dienst trad.

20

december 2010

Bourn Hall Clinic in Bourn

In 1968 was Edwards voor het eerst in staat een menselijke eicel in een laboratorium te bevruchten. Toen ontstond zijn samenwerking met de gynaecoloog Patrick Steptoe (1913-1988), primair vanuit de behoefte aan rijpe humane eicellen. Steptoe was de eerste Engelssprekende arts die zich de laparoscopische technieken eigen had gemaakt bij de ontdekkers ervan in Duitsland en Frankrijk. Na zijn publicatie hierover in The Lancet werd hij benaderd door Edwards. Dat was het begin van een ruim twintigjarige samenwerking. Terwijl Edwards zich bezighield met het vinden van een geschikt medium voor de bevruchting en de ontwikkeling van het vroege embryo, verfijnde Steptoe zijn laparoscopische technieken om eicellen te winnen bij onvruchtbare vrouwen ten gevolge van problemen met de eileiders. Veel weerstand Het werk van Edwards en Steptoe stuitte op veel weerstand van de pers, de paus en andere wetenschappers. De Britse regering weigerde hun onderzoek naar invitrofertilisatie te subsidiëren. Het lukte de mannen echter voldoende private giften te vergaren om hun onderzoek voort te zetten. Edwards spande meerdere

GENEESHEER

rechtszaken aan voor laster die hij alle won, maar die hem veel kostbare tijd en energie kostten. Ook op onderzoeksgebied zat het het duo niet mee in deze periode. Edwards verdeed twee jaar Edwards met de eerste ivf-baby Loui- met pogingen eicellen buiten se Joy Brown het lichaam te laten rijpen, voordat hij er achter was dat dit proces meer tijd kostte dan eerder onderzoek deed vermoeden. In 1972 was het duo zover dat de eerste bevruchte eicellen konden worden teruggeplaatst in de baarmoeder. Ook hier waren vele teleurstellingen te verwerken. De hormonen die de vrouwen kregen om een ovulatie op gang te brengen, hadden invloed op de vroege groei van de embryo’s. Het injecteren van extra hormonen om dit probleem te verhelpen bleek een spontane abortus uit te lokken. Na het implanteren van veertig embryo’s zonder succes was de eerste zwangerschap eindelijk een feit. Helaas moest deze al spoedig worden afgebroken, omdat er sprake was van een extra-uteriene zwangerschap. De tweede geslaagde zwangerschap was, met de geboorte van de eerste ‘reageerbuisbaby’ Louise Joy Brown op 25 juli 1978, een grote doorbraak! Het krijgen van kinderen voor echtparen die voorheen onvruchtbaar waren leek nu dan toch écht mogelijk te zijn. Samen met Jenner, Nightingale en Fleming In 1980 richtten Edwards en Steptoe de Bourn Hall Clinic in Bourn op. Deze vruchtbaarheidskliniek was bedoeld om hun techniek verder te ontwikkelen en nieuwe specialisten op te leiden. Vlak voor het overlijden van Steptoe in 1988 was de geboorte van de duizendste baby in de kliniek een feit. Inmiddels zijn op deze locatie al ruim tienduizend baby’s geboren met behulp van ivf. Dankzij de ontdekking van ivf zijn verschillende andere ontwikkelingen in de reproductieve geneeskunde mogelijk geworden. Denk daarbij aan pre-implantatie genetische diagnostiek, ICSI (intracytoplasmatische spermainjectie) en het kweken van embryonale stamcellen. Edwards had voor dit laatste al een voorzet gegeven met een publicatie over het kweken van blastocysten (Science, 1984), maar zag af van verder onderzoek op

dit gebied vanwege de grote tegenstand die dit onderwerp in Engeland opriep. De eerste embryonale stamcellen werden pas in 1998 door James Thomson verkregen aan de universiteit van Wisconsin.

Edwards en Patrick Steptoe (links) in 1979

Op 4 oktober 2010 werd bekendgemaakt dat Edwards de Nobelprijs voor de geneeskunde dit jaar in ontvangst zal mogen nemen. Helaas komt deze eer eigenlijk te laat voor de 85-jarige Robert Edwards. Volgens dr. Mac Namee (oud-collega en directeur van de Bourn Hall Clinic) is Edwards door gezondheidsproblemen niet meer in staat het winnen van de prijs te bevatten. Gelukkig heeft Edwards in 2001 met het winnen van de Lasker Clinical Medical Research Award kunnen genieten van een deel van de roem en erkenning. Verder was hij in het millenniumjaar een van de vier uitverkorenen die een postzegel mochten sieren om de belangrijkste Britse medische ontdekkingen van de afgelopen duizend jaar te vieren. Hij verkeerde in het gezelschap van Edward Jenner (vaccinatie pokken, 1749-1823, Florence Nightingale (ontwikkeling verpleegkunde, 1820-1910) en Alexander Fleming (ontdekking penicilline, 18811955). Carina Bethlehem Referenties 1. M. Evenblij. De triomftocht van ivf. Medisch Contact 2010; 1954-1959. 2. N. Wade. Pioneer of in Vitro Fertilization Wins Nobel Prize. The New York Times; 4 oktober 2010. 3. kennislink.nl/publicaties/nobelprijs-geneeskunde-2010reageerbuisbabys 4. laskerfoundation.org/awards/2001_c_overview.htm 5. Wikipedia-Nobelprijs 6. Wikipedia-Robert Edwards

december 2010

21

Verhalen voor de donkere dagen De donkere dagen van het jaar zijn aangebroken. Lange avonden die zich prima lenen voor het doen van spelletjes of het vertellen van verhalen rond de open haard. Voor de diehard medicus die tijdens het kerstdiner zijn tafelgenoten wil imponeren met medische of hieraan gerelateerde anekdotes, volgt hier een aantal suggesties.

De zin van vloeken Vloeken wordt beschouwd als weinig zinvol. Het zou zelfs onderdeel zijn van een maladaptive response op pijn, waarbij negatieve en zinloze gedachten en ideeën ontstaan wanneer pijn wordt ervaren. Maar, als het zo’n onaangepaste reactie is op pijn, waarom doen zoveel mensen het dan? Onderzoekers van een psychologieinstituut in Keele in Engeland bogen zich over deze vraag. Zij onderwierpen 67 studenten aan een experiment, waarin de proefpersonen zo lang mogelijk hun hand in een bak met koud water (5 °C) moesten houden, terwijl ze in een vast tempo en met vast stemvolume een vloekwoord (‘een woord dat je zou gebruiken als je jezelf op je duim slaat met een hamer’) of een neutraal woord (‘een woord waarmee je een tafel zou omschrijven’) herhaalden. Hoe langer dit lukte, hoe hoger hun pijndrempel. Tevens werden pijnperceptie (middels een vragenlijst) en hartslag gemeten, zowel vóór als na elke koudwatertest. Verrassend genoeg, althans voor de onderzoekers, werd een pijnprikkel beter verdragen tijdens het herhalen van een vloekwoord dan van een neutraal woord. Vloeken leidde ook tot een lagere pijnperceptie en een verhoogde hartslag. De onder-

22

december 2010

zoekers veronderstellen dat vloeken leidt tot een hoger agressieniveau en daarmee tot een hogere pijndrempel. Dit zou verlopen via klassieke fight or flight-mechanismen. Het pijnverminderend effect van vloeken gold voor beide geslachten. Dus, mocht je uitschieten met een kaasschaaf of een hamer, houd je dan verbaal niet in! Referentie Swearing as a response to pain. Stephens R, Atkins J, Kingston A. Neuroreport 2009; 20: 1056-60.

Het gevaar van de bebaarde man Oud onderzoek is soms ook erg leuk. Een wat minder recent artikel in Applied Microbiology werpt een geheel ander licht op de baard. Een experimenteel onderzoek toonde aan dat bacteriën en toxines door een baard verspreid konden worden. Er werd onderzocht of de nietinfectieuze micro-organismen Ser-

ratia marcescens en Bacillus subtilus bleven hangen in 73 dagen oude baarden van vier vrijwilligers. De bacteriën werden op de baarden van de proefpersonen gespoten. Vervolgens werden met verschillende technieken (zie foto) monsters genomen van de baarden, zodat de hoeveelheid bacteriën kon worden gemeten. Er bleken meer bacteriën te zitten op de gladgeschoren huid rond de baard dan op de baarden zelf; door te douchen werden echter meer bacteriën van de huid afgewassen dan van de baarden. Bacteriën blijven dus beter hangen in een baard dan op de huid. Zou een man met baard huisgenoten kunnen infecteren? Dat is erg onwaarschijnlijk: de hoeveelheid bacteriën die in de experimenten op de baarden moest worden gespoten om ze later nog in de ‘baardmonsters’ te kunnen detecteren, was veel groter dan er onder normale omstandigheden in een microbiologielab op baard of huid terecht zou kunnen komen. Dus, mocht je van een baard houden, laat er met een gerust hart een groeien! Referentie Microbiological laboratory hazard of bearded men. Barbeito MS, Mathews CT, Taylor LA. Applied Microbiology 1967; 15: 899-906.

Kreunende tennissers Irriteer jij je ook altijd zo aan Maria Sharapova als ze staat te kreunen bij elke slag bij haar tenniswedstrijden? Een aantal psychologen blijkbaar wel, want zij hebben onderzocht of een geluid tijdens een tennisslag de reactie van de tegenstander beïnvloedt. De onderzoekers lieten een groep proefpersonen, op z’n best recreatieve tennissers, voor een computerscherm zo snel mogelijk beoordelen of een bal links of rechts zou neerkomen. Bij toeval lieten ze er al dan niet white noise bij horen. Duidelijk was dat de proefpersonen beïnvloed werden door het geluid. Ze reageerden later en minder accuraat, wanneer het geluidje afgespeeld werd, dan zonder geluid. Het heeft dus nut om – in ieder geval als je niet op topniveau tennist – lekker mee te kreunen met elke mep. Referentie Sinnett S, Kingstone A. A preliminary investigation regarding the effect of tennis grunting: does white noise during a tennis shot have a negative impact on shot perception? PLoS ONE 2010;5:e13148.

Achtbaan astma Voor een klinisch onderzoek met proefpersonen mag plaatsvinden, wordt het protocol eerst uitgebreid getoetst door de medisch-ethische toetsingscommissie (METC). Voor sommige beroepsgroepen zou je bijna het vermoeden krijgen dat de regels daar anders zijn… Twee Nederlandse psychologen stuurden een groep proefpersonen met ernstig astma en gezonde controles een achtbaan in om de relatie tussen stress en subjectief ervaren benauwdheid te meten . Het zal niemand verbazen dat de subjectieve benauwdheid vóór het ritje hoger was dan daarna. Interessant

was dat de subjectieve beleving van proefpersonen met astma niet gerelateerd was aan de objectief gemeten dyspnoe. Na een ritje in de achtbaan werd de benauwdheid altijd ervaren als minder dan voor de achtbaan, ook al was de gemeten longfunctie slechter. En het onderzoek is nog betrouwbaar ook. Elke proefpersoon is vier keer de achtbaan ingestuurd! Gelukkig bleek het met de ethische toetsing nog wel mee te vallen. Er stond een arts klaar voor noodgevallen. Referentie Rietveld S, van Beest I.Rollercoaster asthma: when positive emotional stress interferes with dyspnea perception. Behaviour Research and Therapy, 2006;45:977-987.

Flowchart “kies je alternatieve therapie” En als het kerstdiner werkelijk niet meer te harden is, neem dan dit schema mee. Je hebt in elk geval weer iets om over te praten… (http://trunc.it/c0qs5)

Janine Nuver Saskia Bulk

Abonnementen AIOS is het tijdschrift van de Landelijke Vereniging voor Medisch Specialisten in opleiding (LVAG). Het wordt vier keer per jaar uitgegeven en is gratis voor alle aios in Nederland. Als u AIOS niet ontvangt , neem dan contact op per email [email protected]. Abonnementen: Nederland € 18,15 incl. btw. Overig buitenland € 25. Losse nummers € 5,67 incl. btw, excl. verzendkosten. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. De eerste abonnementsperiode loopt tot het eind van het kalenderjaar. Daarna wordt het abonnement telkens stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzeggingen dienen ten minste twee maanden voor de aanvang van een nieuwe abonnementsperiode te worden gericht aan het redactie-adres. Oplage: 5.600 ISSN: 0928-611X Jaargang 21 © 2010 LVAG. Alle rechten voorbehouden. Artikelen geven de mening weer van auteurs en niet noodzakelijkerwijs van LVAG c.q. AIOS. Niets uit dit tijdschrift mag openbaar worden gemaakt door middel van druk, microfilm of welke wijze dan ook, zonder toestemming van de uitgever.

december 2010

23

COLUMN

Praten met patiënten Slechtnieuwsgesprekken: met het speculum in gebruik, en masse op zaal of binnen één zin afgedaan. De praktijk laat vaak te wensen over, merkte ik tijdens mijn coschappen. Biedt een cursus Praten met patiënten uitkomst?

De klinische genetica is een bijzonder vak binnen de geneeskunde: onze interventie bestaat uit praten met de patiënt. Zelfs een psychiater schrijft nog weleens een pilletje voor, maar het enige wat wij doen is praten. Vandaar dat aios verplicht de cursus Communiceren in de genetische praktijk moeten volgen. In de opleiding tot arts word je doodgegooid met werkgroepen communicatie. De eerste kennismaking met de praktijk viel mij dan ook vies tegen, toen ik mij realiseerde dat de geïdealiseerde situatie uit de opleiding voor geen meter leek op de oefeningen. Bij de interne: slechtnieuwsgesprek tijdens de visite op een zaal waar nog vijf andere patiënten geïnteresseerd meeluisterden. Bij de gynaecologie: slechts nieuws vertellen, terwijl het speculum nog in gebruik was. Bij de chirurgie: de chirurg zei binnen twee minuten tegen de patiënt: “Het is kanker. De coassistent zal met u de afspraken regelen. Tot ziens.” Ik was dan ook blij verrast met pathologie: geen slechtnieuwsgesprek voeren. Daarentegen hoefde ik geen enkel gesprek te voeren en dat viel op termijn toch wat tegen. Microscopen zijn een beetje saai als vaste gesprekspartner. Ik heb misschien wat overgecompenseerd door uiteindelijk voor de genetica te kiezen.

“Ik was blij verrast met pathologie: geen slechtnieuwsgesprek voeren.” Nu ik halverwege mijn opleiding ben en goed communiceren met patiënten soms best een uitdaging blijkt te zijn, was ik blij met een cursus Praten met patiënten. Ik kreeg allemaal nuttige tips en had uiteindelijk een notitieblok vol kant-en-klare zinnen voor moeilijke situaties. We hebben zelfs met acteurs kunnen oefenen. En die weten het bloed een stuk beter onder je nagels vandaan te halen dan echte patiënten, dacht ik nog. Het

24

december 2010

bleek niet zo te zijn. Sinds ik gewapend met mijn parels van wijsheid terugkwam van de cursus, zijn mijn patiënten in huilen uitgebarsten bij het vragen naar de reden van komst of boos weggelopen, omdat ik een stamboom tekende (“Als u nu ook nog gaat fröbelen, dokter, dan ben ik weg.”). Toen ik de mogelijkheden van diagnostiek besprak, is zelfs een familie slaags geraakt met elkaar. Ze keerden zich tegen mij, toen ik me ermee dacht te bemoeien om ze te kalmeren.

“De familie raakte eerst slaags met elkaar en keerde zich vervolgens tegen mij.” Mijn collega´s probeerden mij te troosten dat het allemaal wel meeviel, en dat het toevallig aan de patiënten lag. Maar ik weet wel beter. Voor de terugkomdag van de cursus Praten met patiënten blijk ik, heel spijtig, daverende griep te hebben.

Voor de kroon op uw onderzoek Gildeprint is specialist in het drukken van proefschriften, wetenschappelijke publicaties en boeken. Wij zijn meer dan 25 jaar de drukker van afstuderenden en promovendi van universiteiten in heel Nederland. Vraag ‘Het drukken van proefschriften en wetenschappelijke publicaties’ aan. Een behartigenswaardig boekwerkje over alles wat bij het drukken van uw proefschrift aan de orde komt.

Javastraat 123 7512 ZE Enschede

Postbus 40100 7504 RC Enschede

T 053 4800530 F 053 4304777

[email protected] www.gildeprint.nl

LVAG.nl: dé informatiesite voor aios Hoe zit het met de arbeids- en rusttijden van aios? Hoe is de beloning in umc’s en algemene ziekenhuizen geregeld? Wat is het laatste nieuws over het Opleidingsfonds? Op deze – en nog veel meer – vragen vind je antwoorden op lvag.nl. De site van de LVAG is er voor jou!

De stap naar een maatschap

Als startend medisch specialist komen er veel zaken op je af. Binnenkort ga je verschillende keuzes maken, die grote gevolgen kunnen hebben op de lange termijn. Wij helpen jou graag op weg bij het maken van verschillende keuzes op financieel gebied waar je de komende tijd mee te maken krijgt. Voor meer informatie en het maken van een afspraak kun je contact opnemen met onze financieel planners. Zij zijn telefonisch te bereiken op (030) 693 76 80. Mailen kan ook naar [email protected]. Of kijk op onze website www.spms.nl.

Wij helpen jou graag op weg!