Geen eigen huis, maar wel een plek onder de zon? Een nieuwe relatie tussen de woningvoorraad- en huishoudensontwikkeling Manon van Middelkoop & Andries de Jong (PBL)
Aanleiding § Amsterdam in cijfers 2012: “In de periode 2009-2001 was er dus minder leegstand, meer inwoning en groei van de gemiddelde huishoudensgrootte. De conclusie is dat de Amsterdammers de afgelopen jaren qua woonruimte flink hebben moeten inschikken.” § Bevolkingsprognose Den Haag 2012-2020; verwachte groei woningvoorraad tot 2020 3,9%; korte termijnprognose o.b.v. verwachte woningbouw 4,9%; groei huishoudens 5% à “Als gevolg van deze ontwikkeling zal de gemiddeld woningbezetting de komende jaren verder stijgen.” 2
Aanleiding § Amsterdam in cijfers 2012: “In de periode 2009-2001 was er dus minder leegstand, meer inwoning en groei van de gemiddelde huishoudensgrootte. De conclusie is dat de Amsterdammers de afgelopen jaren qua woonruimte flink hebben moeten inschikken.” § Bevolkingsprognose Den Haag 2012-2020; verwachte groei woningvoorraad tot 2020 3,9%; korte termijnprognose o.b.v. verwachte woningbouw 4,9%; groei huishoudens 5% à “Als gevolg van deze ontwikkeling zal de gemiddeld woningbezetting de komende jaren verder stijgen.” 3
Vragen 1. Wat gebeurde er rond de vorige crisis (1978-1983) met de woningvoorraad en de migratiestromen? Parallellen met nu? 2. In welke steden zie je de trend van “geen eigen huis, maar wel een plekje onder de zon”? 3. Hoe loopt de spons vol?
Aanpak
14 steden (G4 + universiteitssteden + Almere), bestuderen via lange termijn figuren met: § Jaar-op-jaar ontwikkeling woning- & woonruimtevoorraad § Jaar-op-jaar ontwikkeling aantal particuliere huishoudens § Binnenlandse & buitenlandse migratie § Gemiddeld aantal personen per huishouden § Gemiddeld aantal huishoudens per woning (+ woonruimte) § Leegstand (vanaf 2008) & adresdeling (2009-2012) 4
Analysefiguur lange termijn
5
Bouw en sponswerking tijdens vorige malaise (1978-1983)
§ Indicatoren: Niet beschikbaar bij gebrek aan gegevens over huishoudens en wooneenheden § Benadering: relatie woningbouw – migratiesaldi van personen
6
Woningvoorraad ’78-’83 In 8 steden versnelt de woningvoorraadgroei terwijl prijzen dalen: varkenscyclus?
§ Rotterdam, Utrecht, Delft periode ervoor nauwelijks groei § Groningen, Maastricht, Nijmegen en Tilburg groei periode ervoor gemiddeld of zelfs hoger § Den Haag tussenin § Overige steden: geen trends, behalve Amsterdam (zie later) 7
Migratie ’78-’83 Negatief migratiesaldo à à à à
§ Positieve migratiesaldi in: Delft, Enschede, Groningen, Maastricht, Tilburg en Wageningen § Wellicht (klein) sponseffect in Maastricht, Wageningen en Groningen 8
Malaise 1978-’83 Uitzondering Amsterdam: woningvoorraad constant, leegstand & krakers
9
Nu geen varkenscyclus, hooguit wat na-ijleffecten
10
Sponswerking sinds 2008/’09 § Indicator: aantal huishoudens groeit sneller dan woningvoorraad
Vervolgvragen: § Waar vindt bij sponswerking opvang plaats: – – – –
wooneenheden dalende leegstand inwoning bewoonde andere ruimten
§ Hoe ontwikkelt de huishoudensgrootte zich? 11
Bron foto: http://www.zeeburgnieuws.nl
Groei huishoudens >> woningvoorraad
12
Amsterdam Den Haag Rotterdam Maastricht Groningen
Eindhoven, Tilburg, Nijmegen, Enschede, Delft, Wageningen
Utrecht Almere Leiden 13
Opvang in wooneenheden: Groningen
14
Opvang via dalende leegstand
15
Oplopende leegstand in andere gemeenten
16
Noot: getoonde grafiek is gebaseerd op WoONvraag “Wonen er meer huishoudens op dit adres?” en is gewogen naar huishoudens (niet adressen). Het gaat om voorlopige analyses die vooral op gemeentelijk niveau met nodige voorzichtigheid geïnterpreteerd dienen te worden
Opvang via adresdeling: Amsterdam
17
Algemene trend: kleinere huishoudens…
18
…maar 3 gemeenten ontspringen deze dans…
19
Overzicht opvang & huishoudensgrootte 2008-’11 Wooneenheden
Dalende leegstand
Adresdeling (G4)
HHgrootte
Amsterdam
Ö
++
+/-
Den Haag
Ö
-/+
+
Rotterdam
Ö
+/-
-
Maastricht
Ö
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
-
Niet getest
+*
Utrecht
--
+/-
Almere
Niet getest
-
Leiden
Niet getest
-
Groningen
+
Eindhoven Tilburg
Ö
Nijmegen Enschede
Ö
Delft Wageningen*
20
-
PM bewoonde andere ruimten
Conclusies en toekomstvragen
§ Spons loopt in diverse steden vol § Geen crisis-, maar socio-geografisch verschijnsel versterkt door stagnatie § Waar ligt de grens? § Volle spons
(“The one with Friends in Amsterdam”?)
Ø Teruglopende migratie? Ø Eerder (dan elders) aantrekken bouw?
§ Wat moet er gebouwd worden (een/meergezins of containers?) § Meer steden bekijken? BAR-ren? Betere cijfers inwoning? 21
