2009-242
Aan
Datum: 26 mei 2009
de gemeenteraad Onderwerp:
Portefeuillehouder:
Gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen
J.C.R. van Everdingen MSc.
Afdeling: Duurzame Ontwikkeling
Bijlagen: Kunststofinzameling in Nieuwegein
Inhoud 1
Inleiding ................................................................................................................. 1
2
Kunststof verpakkingen ............................................................................................ 1
3
Gescheiden inzameling in Nieuwegein ......................................................................... 2
4
Conclusie inzamelsysteem......................................................................................... 3
5
Communicatie ......................................................................................................... 3
6
Financiën................................................................................................................ 3
7
Evaluatie ................................................................................................................ 4
8
Planning ................................................................................................................. 4
Advies ........................................................................................................................... 5
1
Inleiding
Sinds 1 januari 2006 is het 'Besluit beheer verpakkingen papier en karton' van kracht. Dit houdt in dat alle bedrijven die in Nederland verpakte producten op de markt brengen, een verpakkingsbelasting moeten betalen om hun afgedankte verpakkingen op te laten halen en te recyclen. Op grond van het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) moeten gemeenten vóór 1 januari 2010 naast papier en glas ook kunststof verpakkingsafval uit huishoudens gescheiden inzamelen of nascheiden. De gemeenten krijgen hiervoor een vergoeding (gedekt uit de verpakkingbelasting). Op landelijk niveau zijn tussen Nedvang (vereniging van producenten en importeurs), VROM en de VNG afspraken gemaakt over de stimulering van de gescheiden inzameling van plastic afval. Eén van deze afspraken is dat gemeenten die in 2009 starten, aanspraak kunnen maken op een start- en een communicatievergoeding. Deze extra vergoedingen vervallen bij een start in 2010.
2
Kunststof verpakkingen
Het 'Besluit beheer verpakkingen papier en karton” omvat alle denkbare verpakkingen voor het transport van goederen of verkoop aan consumenten. In dit voorstel gaat het alleen om kunststof verpakkingen uit huishoudens. Denk hierbij aan plastic flessen, flesjes en flacons, tandpastatubes, groentezakken, plastic tassen, boterkuipjes, yoghurtbekers, plantenpotten, plastic deksels van potten, enzovoort, enzovoort. In de bijlage vindt u de zgn. “welles-nietes” lijst.
1
2009-242 3
Gescheiden inzameling in Nieuwegein
Om het kunststof verpakkingsafval gescheiden te kunnen inzamelen moeten wij een nieuwe inzamelstructuur opzetten. In het rapport “Kunststofinzameling in Nieuwegein” (zie bijlage) zijn de opties, uitgangspunten, berekeningen en afwegingen beschreven. Om te kunnen bepalen wat voor Nieuwegein de meest geschikte inzamelmethode is, zijn acht varianten naast elkaar gezet. Vier van deze varianten zijn in principe geschikt voor Nieuwegein: -
huis-aan-huis inzameling met zakken (1 x per maand)
-
brengsysteem met bovengrondse containers
-
brengsysteem met aangepaste ondergrondse containers
-
combinatie van halen en brengen
Voor deze vier methoden zijn de voor- en nadelen naast elkaar gezet en is een berekening gemaakt van kosten en opbrengsten. De berekeningen zijn gemaakt met het rekenprogramma Plustic van KplusV. Dit programma is speciaal ontwikkeld om verschillende varianten voor de kunststofinzameling te kunnen doorrekenen. De uiteindelijke keuze is gebaseerd op de volgende overwegingen: Het beste scheidingsresultaat Gemeenten
hebben
een
inspanningsverplichting
om,
gemiddeld
over
alle
Nederlandse
gemeenten, 15 kg kunststof verpakkingsafval per huishouden per jaar (hh/jr) in te zamelen. Samen met de inspanningsverplichting van de bedrijven resulteert dit landelijk in een jaarlijkse besparing van circa 210 kiloton CO2, vergelijkbaar met het elektriciteitsgebruik van 100.000 huishoudens. Zowel vanwege de efficiency als het milieurendement heeft de methode met het hoogste scheidingsresultaat de voorkeur. Huis-aan-huis inzameling met zakken levert het beste scheidingsresultaat op. Starten in 2009 Het is gewenst om in 2009 te starten met de invoering, omdat we daardoor aanspraak maken op de startvergoeding van ± € 33.000,- (€ 0,54 per inwoner) en een communicatievergoeding in natura (ter waarde van € 0,43 per inwoner). Deze vergoedingen vervallen bij een start in 2010 of later. De huis-aan-huis inzameling met behulp van zakken is snel en eenvoudig in te voeren voor alle huishoudens in Nieuwegein. Aanschaffen of aanpassen van containers is niet nodig, daardoor is er geen aanbestedingstermijn en geen overleg nodig met omwonenden van eventuele nieuwe inzamellocaties. Laagdrempelige voorziening De huis-aan-huis inzameling met zakken is het meest laagdrempelige systeem voor bewoners van laagbouwwoningen. De zakken kunnen op dezelfde plaats als de minicontainers worden aangeboden. Bij de gestapelde bouw moet per locatie een aanbiedplaats worden bepaald. Hier kunnen zich problemen gaan voordoen als de zakken ook buiten de ophaaldag worden aangeboden (zoals met grof afval regelmatig het geval is). Dit probleem is mogelijk te ondervangen door bij concentraties van gestapelde bouw een brengvoorziening te plaatsen en daar niet huis-aan-huis in te zamelen. Daarmee komen we ook tegemoet aan het “opslagprobleem” van kleinbehuisden en huishoudens die het kunststof goed scheiden (± 4 zakken per maand). Het is niet duidelijk welke invloed de combinatie van halen en brengen heeft op het scheidingsresultaat. Mogelijk vindt er een verschuiving plaats van halen naar brengen en wordt niet méér ingezameld. Een pilot kan hier duidelijkheid in brengen.
2
2009-242 Laag financieel risico De huidige afspraken tussen VNG, VROM en Nedvang (namens de producenten) lopen tot 2012. Het is onzeker hoe de producentenverantwoordelijkheid ná 2012 wordt ingevuld. Nedvang staat slechts garant voor een deel van de investeringskosten. Het is daarom niet verstandig om grote investeringen te doen voor hier meer duidelijkheid over is. Kosten en opbrengsten Bij het haalsysteem zijn de inzamelkosten per ton hoog maar zijn, door de hoge respons, ook de totale vergoedingen hoog. Het “omslagpunt” ligt bij een scheidingsresultaat van ± 9 kg hh/jr. Naar verwachting kunnen we in Nieuwegein 12 kg hh/jr inzamelen. Bij de berekeningen zijn we er van uitgegaan dat ook de bewoners van de hoogbouw de kunststof
verpakkingen
aanbieden
via
de
haalmethode.
Mochten
de
resultaten
hiervan
tegenvallen, dan is de combinatie van de haal- en de brengmethode waarschijnlijk de beste keuze. Een pilot kan hier duidelijkheid in brengen.
4
Conclusie inzamelsysteem
Alles overwegende is huis-aan-huis inzameling met zakken voor Nieuwegein de meest geschikte methode: de investeringskosten zijn laag en het milieurendement is hoog. Op basis van een (beperkte) pilot voor de combinatie van een haal- en brengsysteem kan worden beoordeeld of deze combinatie een nóg beter milieurendement en financieel resultaat geeft.
5
Communicatie
Bij de gescheiden inzameling van kunststoffen doen wij opnieuw een groot beroep op onze inwoners. Naast glas, papier en dergelijke moeten ze nóg een afvalstroom gaan scheiden. Goede communicatie over nut en noodzaak, aanbiedmogelijkheden en resultaten van de afvalscheiding is daarom onontbeerlijk. Om de communicatie vorm te geven en te stroomlijnen is een communicatieplan opgesteld met een kosten- en urenraming (zie bijlage). De communicatiecampagne zal ruim voor de eerste inzameldag starten. Naast de gangbare communicatie-uitingen maken we ook gebruik van het beschikbare communicatiemateriaal van Nedvang (Plastic Heroes-campagne). Naast de gangbare doelgroepen zoeken we ook contact met wijknetwerken, woningcorporaties en scholen om de campagne te versterken.
6
Financiën
Bij de kunststofinzameling zijn er kosten voor inzameling en transport, communicatie en eventueel investeringen. Daar tegenover staan opbrengsten uit de inzamel-, transport- en communicatievergoeding en zijn er vermeden verwerkingskosten (vermindering restafval). In § 5 van “Kunststofinzameling in Nieuwegein” en bijlage 1 van dat rapport zijn, van de vier voor Nieuwegein geschikte inzamelmethoden, financiële gevolgen berekend bij de start van de inzameling en na een gewenningsperiode. De huis-aan-huis inzameling geeft het volgende beeld:
3
2009-242
* Bij de berekeningen is uitgegaan van een inzamelperiode van drie maanden (oktober – december)
Naar verwachting wordt bij de huis-aan-huis inzameling in de loop van 2011 het “omslagpunt” (van kosten naar opbrengsten) bereikt. In 2009 en 2010 is er dus een negatief saldo. Door de startvergoeding ontstaat in 2009 een positief resultaat, wat ten gunste kan worden gebracht van de egalisatiereserve. De lasten van 2010 kunnen worden betrokken bij de vaststelling van de tarieven afvalstoffenheffing. Het verdient aanbeveling om deze lasten - vanwege het tijdelijke karakter - te dekken uit de egalisatiereserve zodat er geen lastenverzwaring zal optreden. Eén en ander in de lijn met het landelijke uitgangspunt: geen tariefsverhoging door inzameling van kunststof
verpakkingen.
Zoals
gebruikelijk
komt
het
voorstel
omtrent
de
tarieven
afvalstoffenheffing aan de orde in de begrotingsraad.
7
Evaluatie
Het is nodig om vanaf de start van de kunstofinzameling de vinger aan de pols te houden: -
Voor het doorrekenen van de methoden is een aantal aannames gedaan op basis van het rapport “Onderzoek gemeentelijke inzameling kunststof verpakkingen” en de ervaringen van RMN met de proeven in Soest en Zeist. Pas in de praktijk blijkt of de aannames reëel zijn.
-
De kunststofinzameling is nieuw in Nederland. Op dit moment is de markt volop in beweging met ontwikkelingen zoals perscontainers voor kunststof, nascheidingsinstallaties en speciale inwerpzuilen voor ondergrondse containers.
-
De huidige afspraken tussen VNG, VROM en Nedvang lopen tot 2012. Het is onzeker hoe de producentenverantwoordelijkheid ná 2012 wordt ingevuld. Mogelijk heeft een wijziging in de afspraken ook een wijziging van de meest geschikte inzamelmethode tot gevolg.
In ieder geval wordt jaarlijks geëvalueerd of kosten, opbrengsten en respons overeen komen met de verwachtingen. Een en ander wordt via de gebruikelijke P&C-cyclus gerapporteerd. Indien nodig wordt de inzamelmethode aangepast.
8
Planning
Na uw besluit op dit raadsvoorstel kan de kunststofinzameling worden geïmplementeerd. De Dienstverleningsovereenkomst met RMN en de uitvoeringsregels bij de afvalstoffenverordening worden aangepast aan de kunststofinzameling, RMN bereidt de inzameling voor, de afdeling Duurzame Ontwikkeling start met de voorbereiding van de communicatie. Na de zomervakantie gaat de communicatiecampagne van start. In oktober zal de eerste inzamelronde plaatsvinden.
4
2009-242 Overigens zamelt op dit moment 25% van de gemeenten de kunststof verpakkingen gescheiden in, onder andere de 32 gemeenten die hebben meegedaan aan het proeftraject. In 25% van de gemeenten is de uitvoering in voorbereiding. De overige gemeenten zijn nog niet gestart1.
Advies 1. Het kunststof verpakkingsafval huis-aan-huis inzamelen met behulp van de speciale zakken; 2. Een pilot starten met bovengrondse containers; 3. Na een jaar de pilot evalueren. Bij een gunstige uitkomst deze inzamelmethode uitbreiden; 4. Jaarlijks de inzameling van kunststof verpakkingen evalueren en zo nodig overgaan op aanpassen van de inzamelmethode. 5. Het voordelig resultaat van 2009 ten gunste brengen van de egalisatiereserve en verwerken via de najaarsnota. De lasten van 2010 betrekken bij de vaststelling van de tarieven afvalstoffenheffing.
Burgemeester en wethouders van Nieuwegein,
drs. P.C.M. van Elteren
drs. C.M. de Vos
de secretaris
de burgemeester
1
Bron: Nedvang, 11 mei 2009
5
