Advies
‘Overlast’ november 2011 John van Veen Senior adviseur Woonbond Kennis- en Adviescentrum
Inleiding In september 2011 is Nijestee haar elfde BewonersAdviesGroep (BAG) gestart. In deze BAG wil Nijestee graag van haar klanten weten hoe zij aankijken tegen de wijze waarop Nijestee de overlast problematiek aanpakt en wat bewoners zelf kunnen doen om overlast tegen te gaan. De inleiders, de dames Tames en Kooistra van Nijestee, geven de eerste bijeenkomst een inleiding over de soorten overlast en hoe Nijestee het op dit moment aanpakt. Overlast is als men gestoord wordt in het woongenot. Dat is dus subjectief en is lastig te omschrijven. De huurder is wettelijk en contractueel gehouden om geen overlast te veroorzaken. Er worden de volgende soorten overlast onderscheiden: a. Één op één overlast (burenruzie). b. Overlast met meerdere melders: • asociaal woongedrag; • drugsoverlast; • overlast met psychiatrische achtergrond. Dossier en overlastregistratie Nijestee houdt een archief bij van de overlastmeldingen per adres. Nijestee kijkt bij overlastmeldingen een jaar terug. Alle klachten worden toegevoegd aan dit archief. Opgemerkt wordt dat overlastveroorzakers die een tweede kans geboden wordt, weer elders gehuisvest worden met dus het risico dat ze weer overlast veroorzaken. Eenieder is vrij om inzage te vragen in het eigen “overlastdossier” zoals dat in de loop der tijd is gegroeid. Nijestee heeft de volgende vragen aan de BAG: • Wat kunt en wilt u (huurder) zelf doen om ervoor te zorgen dat de overlast stopt? • Weet u hoe u aan informatie kunt komen en bent u bijvoorbeeld op de hoogte van de mogelijkheden van (buurt)bemiddeling? • Wat verwacht u van Nijestee op het moment dat u overlast ervaart of bij het voorkomen van overlast?
2
1. Wat kunt en wilt u (huurder) zelf doen om ervoor te zorgen dat de overlast stopt?
Milde vormen van overlast: De BAG is van mening dat je als huurder in eerste instantie zelf het gesprek zou moeten aangaan met de overlastveroorzaker. Het is belangrijk om voor jezelf op te komen en assertief te zijn. Bij een overlastsituatie blijft het natuurlijk de vraag of een huurder een overlastsituatie zelf wel kan of wil aanpakken. De BAG vraagt daarbij aandacht voor de categorie mensen die om verschillende redenen, minder goed voor zichzelf kan opkomen. En daardoor niet of niet goed in staat is om een overlastveroorzakende buurman of buurvrouw aan te spreken. De BAG denkt bijvoorbeeld aan: • (alleenstaande-) ouderen; • de minderbegaafde medemens; • de gehandicapte medemens. De BAG is van mening dat er voor deze groep altijd een mogelijkheid zou moeten zijn om de overlast te melden bij Nijestee. Of via bijvoorbeeld de buren of de huisarts die dit dan weer, in overleg met de melder, neerleggen bij Nijestee. De BAG vindt het belangrijk dat je als huurder eerst duidelijk krijgt om welke vorm van overlast het gaat. Geluidsoverlast of vuilnis dumpen is vaak nog wel een bespreekbaar probleem. Daarnaast heb je ook nog overlast die veroorzaakt wordt door werkzaamheden als het opbreken van de straat. De BAG-leden merken op dat het erop lijkt dat bij werkzaamheden aan straten e.d. enige coördinatie ontbreekt.
Ernstige vormen van overlast: Overlast veroorzaakt door agressieve buren en overlast veroorzaakt door min of meer crimineel gedrag (bijvoorbeeld gerelateerd aan drugsgebruik en drugshandel) is moeilijker te hanteren. De BAG vindt coalitievorming dan belangrijk, dat wil zeggen dat de buren elkaar steunen en samenwerken. Er moet geïnventariseerd worden of de buren ook overlast ervaren. Of er een gesprek mogelijk is, hangt af van de overlastveroorzaker(s); is die aanspreekbaar en is het ‘veilig’? De BAG vindt het zinvol als huurders die individueel of met een paar medehuurders een gesprek aangaan met een overlastveroorzakende buur, dit melden bij Nijestee. Nijestee zou dit moeten registreren en na zo’n gesprek bij de melder moeten informeren of het goed verlopen is.
3
Als een gesprek niet mogelijk is, is de BAG van mening dat er contact opgenomen moet kunnen worden met Nijestee. Nijestee moet daarna in actie komen. De BAG is van mening dat een melding van overlast aan Nijestee goed geïllustreerd kan worden met foto’s of een filmpje. Hierbij wel voorzichtig zijn bij de opnames.
Nieuwe verhuringen: Het komt nogal eens voor dat wanneer huurders een nieuwe woning betrekken dat zij in een situatie terecht komen waar overlastproblematiek heerst. Wanneer dit van te voren gemeld was door de verhuurder, met daarbij aangegeven welke actie er wordt ondernomen om de overlast te beperken, had men af kunnen wegen of men deze woning wel of niet zal accepteren. De BAG adviseert Nijestee: Dat Nijestee nieuwe huurders van een woning informeert over bestaande overlastsituaties in hun wijk, complex of straat. Ook zou aangegeven moeten worden welke actie er wordt ondernomen om de overlast terug te dringen. 2. Weet u hoe u aan informatie komt en bent u bijvoorbeeld op de hoogte van de mogelijkheden van (buurt)bemiddeling? Een deel van de BAG constateert dat het vinden van informatie over overlast op de site van Nijestee geen probleem is. Informatie over overlast blijkt ook vrij gemakkelijk te vergaren via Google. Probleem hierbij is dat er in de maatschappij nog een grote groep mensen is die wel de beschikking hebben over Internet maar, niet goed weten hoe ze de juiste informatie bij elkaar kunnen vinden/googlen. Daarnaast is er ook nog een categorie, vaak ouderen, die helemaal geen beschikking heeft over Internet. Het Meldpunt overlast is vrij goed bekend bij de leden van de BAG, ook wordt geconstateerd dat de buurtagent een rol kan spelen bij het doorverwijzen naar de juiste instanties. Het bestaan en het functioneren van de buurtbemiddeling is de helft van de BAG leden niet bekend. De BAG is van mening dat één goed werkend stedelijk meldpunt voor overlast de meest ideale situatie is. Zo’n meldpunt is dan de coördinator/verwijzer en procesbewaker. Geconstateerd wordt dat er nu wel een stedelijk meldpunt is maar dat dit niet alles ondervangt. Daarnaast blijft het probleem dat er veel verschillende soorten van overlast zijn. En dat overlast zich niet alleen beperkt tot huurders maar dat ook kopers overlast veroorzaken waar een corporatie geen of weinig invloed op heeft. Advies met betrekking tot de stadsbrede informatievoorziening: De BAG adviseert Nijestee om met gemeente, collega-corporaties, welzijnsinstellingen en andere samenwerkingspartners goede informatievoorziening te regelen voor de inwoners uit de stad, met betrekking tot waar men moet zijn voor het melden van overlast. De BAG is van mening dat er een kaart gemaakt zou 4
moeten worden (voor in de meterkast) met telefoonnummers van instanties waarop staat bij welke organisaties je de verschillende soorten van overlast kan melden. Deze kaart zou jaarlijks verspreid moeten worden onder alle inwoners van de stad en op websites van onder andere corporaties en de gemeente geplaatst moeten worden. Advies met betrekking tot bekendheid buurtbemiddeling: Binnen de BAG is geconstateerd dat de helft van de leden niet bekend is met ‘Buurtbemiddeling’. Nijestee zou in samenwerking met ‘Buurtbemiddeling’ afspraken moeten maken om hier meer bekendheid aan te geven onder haar huurders. 3. Wat verwacht u van Nijestee op het moment dat u overlast ervaart, of bij het voorkomen van overlast? Voorkomen van overlast De BAG vindt dat Nijestee een rol heeft bij het voorkomen van overlast. Bijvoorbeeld door voorlichting (brochure) en in gemeenschappelijke ruimtes. Advies: De BAG adviseert Nijestee kwetsbare openbare ruimtes te inventariseren. En daar preventief fysieke aanpassingen te realiseren in de vorm van bijvoorbeeld het afsluiten van een portiek. Daarnaast zouden gemeenschapsruimtes “hufterproof” gemaakt moeten worden. Advies met betrekking tot de informatievoorziening vanuit Nijestee: De BAG adviseert Nijestee alle informatie over overlast op te nemen in een brochure “Wat te doen bij overlast!”. In de brochure kunnen zaken vermeld worden als: De rol van Nijestee en huurders bij overlast, adressen en telefoonnummers van hulpverlenende instanties. De soorten overlast plus de stappen die genomen kunnen worden bij de verschillende soorten van overlast. Voor elke situatie aangeven wie waarvoor verantwoordelijk is, een stroomschema waarin voor huurders inzichtelijk wordt hoe meldingen verlopen. Zoals eerder aangegeven adviseert de BAG dat Nijestee een centrale en coördinerende rol op zich neemt bij overlast, dus indien noodzakelijk ook de juiste instanties inschakelt. Deze coördinerende rol van Nijestee wordt door de BAG als belangrijk ervaren. Deze brochure zou door Nijestee verspreid moeten worden onder de huurders en onderdeel moeten zijn van de map voor nieuwe huurders. Ook moet de brochure op de website geplaatst worden en geregeld worden bijgewerkt wanneer er veranderingen plaatsvinden. Naast het feit dat zo’n brochure informatie geeft aan huurders die overlast ervaren en een handleiding biedt hoe te handelen, kan zo’n folder ook preventief werken voor potentiële overlast veroorzakers. Zij kunnen lezen wat gevolgen kunnen zijn als zij overlast veroorzaken. 5
Bij overlast De BAG is van mening dat er bij overlast een centrale rol voor Nijestee is weggelegd. Het principe hierbij is dat de huurder recht heeft op woongenot, dus de corporatie kan daarop aangesproken worden en gevraagd worden om bemiddeling. Bij Nijestee zou een draaiboek moeten klaarliggen voor dit soort overlastsituaties en een lijst met relevante instanties. De corporatie heeft de expertise als het gaat om overlast. Alleen in acute situatie kan/moet de politie ingeschakeld worden. Naast de corporatie zijn verder van belang organisaties als het Meldpunt Overlast en de GGZ. De BAG adviseert Nijestee: a. Een centrale en coördinerende rol op zich te nemen bij overlast. b. Alle meldingen van overlast serieus te nemen. c. Voor de overlast een vast contactpersoon/meldpunt bij Nijestee met een goede bereikbaarheid via e-mail en telefoon en die ook de dossiers kent en beheerd. d. Op meldingen van overlast direct actie te ondernemen en zelf ook doormiddel van een huisbezoek kennis van de overlastsituatie te nemen. e. Nijestee moet het initiatief nemen om naar aanleiding van de melding zo nodig relevante organisaties in te schakelen zoals de GGZ en de politie. f. Duidelijk maken aan de melder wat Nijestee wel en niet kan doen in een geval van overlast. g. In ernstige gevallen plaatsen van camera’s. Het plaatsen van camera’s is echter wel een uiterst middel. En voor de BAG alleen acceptabel in extreme situaties na overleg met bewoners, dit in verband met privacy en privacy wetgeving. Rol buurtconciërge Voor de BAG is onduidelijk hoe precies de rollen zijn, en samenwerking is, tussen Nijestee, de buurtconciërge en de buurtagent. Met name welke rol en taak heeft een buurtconciërge in overlast situaties? Enkele BAG-leden hebben de ervaring dat een buurtconciërge geen actie onderneemt bij een overlast melding. De BAG adviseert: Aan de huurders duidelijk te maken wat de rol van de buurtconciërge is in overlast situaties. Wanneer de buurtconciërge alleen een signalerende functie heeft dan moet dit ook duidelijk gemaakt worden. Terugkoppeling en nazorg De BAG is van mening dat terugkoppeling en nazorg belangrijk is in overlast situaties. De BAG adviseert Nijestee: Bewoners in een overlastsituatie steeds goed op de hoogte te houden van de stappen van Nijestee. Zoals terugkoppeling van de gesprekken met de 6
overlastveroorzakers en de instanties die hierbij betrokken zijn, dus geen langdurige stiltes laten vallen. Daarnaast is de BAG van mening dat nazorg is gewenst. Contact houden met de huurders door na een paar maanden te bellen; een soort van “slachtofferhulp”. In ernstige gevallen zou ook ‘slachtofferhulp’ ingeschakeld moeten kunnen worden voor begeleiding. Onder “nazorg” verstaat de BAG ook dat Nijestee bij ernstige overlast in een portiek of buurt bekijkt of toezicht nodig is en bijvoorbeeld het reguleren van de inplaatsing. Advies BAG met betrekking tot labeling complex: In geval van ernstige overlast zou een woning, complex of straat voor kortere of langere tijd gelabeld moeten worden en waar nieuwe huurders bij mutaties handmatig worden ingeplaatst. De termijn van de ‘labeling’ bespreken en afspreken met de betrokken bewoners. Duidelijke (tijds-) grenzen van de labeling aangeven. De BAG vindt het belangrijk dat een portiek, complex of straat welke langdurige tijd te maken heeft gehad met een ernstige vorm van overlast gelabeld wordt. Voor minimaal vijf jaar en langer indien noodzakelijk. Tweede kansbeleid De BAG is van mening dat het tweede kansbeleid geen “eindeloos kansbeleid” wordt met een verschuiving van de overlastproblemen. Het tweede kansbeleid kan een probleem vormen bij ernstige overlastveroorzakers. De bewoners moeten hierover goed geïnformeerd worden. De BAG is verder van mening dat Nijestee zorgvuldig moet zijn met inplaatsing van huurders die delicten hebben gepleegd. Die maatschappelijk veel ophef hebben veroorzaakt zoals moord en kindermisbruik. Mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan kindermisbruik dus niet inplaatsen in kinderrijke buurten en bij scholen. De BAG is van mening dat het inplaatsen van deze personen niet gemeld hoeft te worden aan de huurders maar, verwachten wel zorgvuldigheid en monitoren van Nijestee. De BAG is verder van mening dat er een goede oplossing moet komen voor recidiverende ernstige overlastveroorzakers, die niet meer teruggeplaatst kunnen worden in een ‘normale’ woonwijk. Advies BAG: Een goede oplossing zoeken in overleg met gemeente, collega corporaties en zorginstellingen voor de groep structureel recidiverende overlastveroorzakers.
7
