Mummies 11
1. Stèle van (Hotep-)Choe De Egyptenaren geloofden dat zij in het leven na de dood ook moesten eten. Hier wordt het brengen van voedsel aan de overledene uitgebeeld. Rechts staat een kind met een stuk runderpoot voor zijn overleden vader Hotep-Choe. De vader staat bij de tafel met allerlei eten, zoals een dode gans. Achter Hotep-Choe staan zijn broer Sobek-hotep, zijn zus Sat-weseret en zijn neefje Imeny. Helemaal rechts staat de vrouw van Hotep-Choe: Hapy. Gemaakt van kalksteen, 12e dynastie (1991-1783 v. C.)
2. Offertafel met een runderpoot, runderkop en vogels Op een offertafel legden de Egyptenaren eten en drinken voor de dode. Het eten is afgebeeld, zodat de dode nooit zonder voedsel zit. Gemaakt van kalksteen, Nieuwe Rijk (1550-1070 v. C.)
3. Amulet in de vorm van een offerkoe Gemaakt van rode faience, datering onbekend
4. Sierdoos in de vorm van een geslachte gans In dit doosje zat make-up of toiletgerei. Gemaakt van hout, datering onbekend
5. Kalf Dit beeldje stond in een graf. In het leven na de dood werd het kalfje echt. Nadat het geslacht was, kon het vlees gegeten kon worden door de grafeigenaar. Die was zelf ook tot leven gekomen. Gemaakt van hout, Middenrijk (2040-1640 v. C.)
6. Houten schenkel De voorpoot van een rund (schenkel) was het beste stuk om te offeren. Gemaakt van hout, Middenrijk (2040-1640 v. C.)
7. Runderkaak op een schaal In de graven staan soms borden eten voor de dode klaar. Op dit bord lag een stuk rundvlees. Gemaakt van aardewerk, Archaïsche periode (2920-2527 v. C.)
Mummies 12
1. Hond en aap bij stoel Aapjes werden soms gehouden als huisdier. Er zijn gemummificeerde aapjes gevonden in de graven van hun eigenaars. Op deze stèle zijn een aap en hond te zien terwijl ze onder de stoel van hun baasje zitten. Gemaakt van kalksteen, 19e dynastie (1307-1196 v. C.)
2. Hond In de Romeinse tijd werden er goedkope figuurtjes van aardewerk gemaakt. Ze waren bedoeld als godenfiguren op een huisaltaar of als speelgoed. Gemaakt van aardewerk, Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
3. Liggende kat Deze kat ziet er heel natuurlijk uit. Egyptische kattenbeeldjes zijn meestal niet zo levensecht. Gemaakt van brons, Late periode (712-332 v. C.) Bruikleen Allard Pierson Museum
4. Echtpaar met honden Op deze stèle zie je een man Inyt en zijn vrouw Bendyt met hun honden. De tekst is een offergebed aan de god van de mummificatie, Anoebis. Deze god zag eruit als een hondachtig dier, waarschijnlijk een jakhals. Gemaakt van kalksteen, 9e/10e dynastie (2134-2040 v. C.)
5. Kat van de ‘prinses’ in een oud doosje In 1824 toonde een koopman in zijn huis in Gent de mummies van een Egyptische prinses en haar lievelingskat. De mummies lagen samen in een beschilderde kist. Er ging een tekening rond in de stad, die de aandacht van de mensen trok. Een mummie hadden ze nog nooit gezien. De kist en mummies kwamen terecht in het Museum van Oudheden. Hier werd de kat ‘uitgepakt’. De kop van de kat is daarna nog verder onderzocht totdat alleen de schedel over was. De mummies en de kist hoorden niet bij elkaar. Zij zijn waarschijnlijk samengevoegd door handelaren, omdat er meer geld gegeven zou worden voor een kist met mummies erin. Het lichaam is waarschijnlijk niet van een prinses omdat het slecht gemummificeerd is. Ook de kattenmummie is heel gewoon, zoals er nog duizenden meer aan de goden zijn geschonken.
6. Tekening van de kat in 1824 Dit is een tekening van de kat, zoals hij eruit zag vlak nadat hij uitgepakt werd. De tekening is gemaakt in 1824 door Caspar Reuvens, die toen directeur van het Museum van Oudheden was.
7. Prent van de kist met mummies Deze prent ging rond in Gent om publiek te trekken. In de kist ligt de mummie van ‘de prinses’ met de kattenmummie aan haar zij.
Mummies 13
1 Krokodillenmummies Jonge krokodilletjes werden gemummificeerd door de lichaampjes uit te drogen en ze te overgieten met hars en pek. Soms verwijderden de Egyptenaren de huid en het vlees van de dieren. De botten werden dan verzameld en tot een pakketje gebonden. Het linnen om de krokodilletjes is in bijzondere patronen gewikkeld.
2 Krokodil in een bassin Op deze offertafel staat een krokodil in een bassin met vissen. Eromheen is een doolhof afgebeeld. Gemaakt van kalksteen, Grieks-Romeinse periode (332 v. C.-395 n. C. Bruikleen Allard Pierson Museum
3 Krokodil met ramskop Dit is waarschijnlijk een beeldje van de god Amon-Sobek. De heilige dieren van Amon en Sobek, de ram en de krokodil, zijn hier samengevoegd. Gemaakt van kalksteen, Ptolemaeïsche periode (304-30 v. C.)
4 Krokodil met kroon Gemaakt van brons, Ptolemaeïsche periode (304-30 v. C.) Bruikleen Allard Pierson Museum
Mummies 14
Slangen werden gemummificeerd door ze, net als vogels, in een vat met hars te dopen. Misschien werden de lichamen vooraf gedroogd. Meestal maakten de priesters een rond of ovaal pakketje van meerdere slangen. Heel soms werden ze ook uitgestrekt ingewikkeld. De pakketten werden in de dierenbegraafplaatsen begraven, bijvoorbeeld in de kamers van de ibismummies in Sakkara. De Egyptenaren geloofden dat ibissen slangen konden doden. Zo konden de slangen, mochten ze ineens tot leven komen, direct door de ibissen gepakt worden.
Mummies 15
1. Mummiehouder voor een paling
De paling, die leeft in de donkere modder op de bodem, was verbonden met de oergod Atoem. Gemaakt van brons, waarschijnlijk Late periode (712-332 v. C.)
2. Vis-amulet De Egyptenaren geloofden dat magische hangers in de vorm van een vis hen zouden beschermen tegen verdrinking. Amuletten werden daarom rond 2000 v.C. door vrouwen en kinderen in het haar gedragen.
Gemaakt van bergkristal, Archaïsche periode (2920-2527 v. C.)
3. Mummiehouder voor een paling
De figuur heeft het lichaam van een paling, het borstschild van een cobra, een mens met kroon. Gemaakt van brons, waarschijnlijk Late periode (712-332 v. C.)
4. Oxyrhynchus De Oxyrhynchus (Grieks voor ‘spitsneus’) was een heilige vis. Ten zuiden van de Fayoem-oase lag de stad Oxyrhynchos, waar het dier vooral vereerd werd. Hathor, de godin van de liefde, kon de vorm van deze vis aannemen. Dit visje draagt Hathors kroon. Het beeldje kon als amulet gedragen worden. Gemaakt van brons, Late periode (712-332 v. C.)
5. Houder met mummie van een vis Volgens het opschrift was deze vismummie gewijd aan de godin Mehyt. Dit was een leeuwengodin, die soms ook de vorm van een vis aannam. Gemaakt van hout, stuc en verf, waarschijnlijk Ptolemaeïsche periode (304-30 v. C.)
6. Mummie van een vis Deze mummie is van een Nijlvis, die op sommige plekken in Egypte heilig was. Daarom werd de vis gemummificeerd. Late periode (712-332 v. C.) Bruikleen Allard Pierson Museum
7. Houder met de mummie van een vis Deze vismummie (Synodontis schall) is de enige van zijn soort in een museum. Aan beide kanten van de mummiehuls staat een slecht leesbare regel hiërogliefen met een raadselachtige religieuze inhoud. Er is niets bekend over de verering van deze vis als heilig dier. Gemaakt van hout, Grieks-Romeinse periode (332 v. C.-395 n. C.)
8. Houder met mummie van een nijlbaars De Nijlbaars werd graag gegeten, maar in sommige plaatsen was hij heilig en werd hij vereerd. Gemaakt van hout, stuc en verf, datering onbekend
Mummies 16
Valkenmummies zijn vaak ingepakt met windsels in bijzondere patronen. Onderzoek met röntgenfotografie wees uit dat er in enkele mummies alleen zand of een deel van een vogel zit. De Egyptenaren hadden misschien even een tekort aan valken. Valken waren erg moeilijk in gevangenschap te houden.
1. kist voor een valkenmummie Deze kist in de vorm van een tempel was bedoeld als mummiekist voor een valk. Iemand die rijk was, kon behalve een valkenmummie ook deze kist kopen. De kist met de mummie erin werd aan een valkgod geofferd. Gemaakt van hout, Grieks-Romeinse periode (332 v. C.-395 n. C.)
2. mummiehouder in de vorm van een valk De figuur bestaat uit twee delen. Hij is hol gemaakt zodat er een valkenmummie in kan. Gemaakt van aardewerk, Late periode (712-332 v. C.)
Onderzoek 17
Mummie van een ibis Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
Mummiepakket met een slang Datering onbekend
Mummie van een lammetje Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
Houder met twee nijlbaarzen Gemaakt van hout, datering onbekend
Onderzoek 18
Mummie van een kat Deze kat heeft een vergroeide ruggengraat. Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
Mummie van een valk Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.) Onderzoek 19
Valse mummies uit de oudheid
In sommige offermummies zit alleen een deel van een dier, bijvoorbeeld wat veertjes van een heilige ibis. Andere mummies zijn opgevuld met linnen, zand of stokjes en bevatten helemaal geen resten van dieren. Soms waren er niet genoeg dieren om te mummificeren. Op dat moment hebben de priesters waarschijnlijk valse mummies met zand en stokjes gemaakt. Met de verkoop van ‘nepmummies’ konden de priesters goed verdienen. Mummies met een deel van een dier erin zijn moeilijker te verklaren. Misschien waren het delen van een heilig dier, waar de priesters uit eerbied een mummie van maakten. Een deel van zo’n dier was dan net zo bijzonder als het dier zelf. En de priesters hadden dan meer mummies om te verkopen aan tempelbezoekers.
1. Een rafelig raadsel… Deze peervormige mummie lijkt een beetje op een ibismummie. Toen de mummie werd onderzocht, was er op de röntgenfoto geen vogel te zien, maar de kop van een hond. Er zijn geen andere losse gemummificeerde hondenkoppen bekend.
2. ‘Valse valk’ In deze mummie zitten alleen veren. Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
3. Mummiehouder voor een kat Deze houder van hout is hol gemaakt zodat er een kattenmummie in kon. Een CT-scan liet zien dat deze houten kat leeg is. Omdat het laagje beschilderde stuc niet beschadigd is, weten we de houder niet geopend is. Waarschijnlijk is de houten kat zo verkocht aan een nietsvermoedende tempelbezoeker. Gemaakt van hout, stuc en verf, datering onbekend
Restauratie en behoud 20
1. Zuurvrije dozen waarin de mummies worden bewaard
2. Thermo-hygrograaf om het klimaat te controleren
3. Handschoenen voor bescherming object tegen zuur van handen
4. Mummie van een kat Voordat hij in dit museum kwam is de kop van deze kattenmummie afgebroken. Aan het begin van de 19e eeuw heeft iemand de kop vastgezet op het lichaam met spelden en een stokje. De restaurator wist niet wat de voor- en achterkant was: de kop is er achterstevoren op gezet! Waarschijnlijk Romeinse periode (30 v. C.- 398 n. C.)
5. Zijdecrèpeline in verschillende tinten Dit gaas wordt om een mummie aangebracht om vuil en stof buiten te houden. Het gaas voorkomt ook dat de windsels van de mummie beschadigen.
6. Gereedschappen van de restaurator
7. Oude restauratiemethode Deze mummie van een hond heeft lang geleden een modern stukje stof opgenaaid gekregen. Tegenwoordig zou de mummie zo goed mogelijk bewaard worden zoals hij is. Wanneer de restaurator toch wat toevoegt, dan lijkt de restauratie op het origineel. Altijd geldt: een restauratie moet nog herkenbaar en omkeerbaar zijn. Datering onbekend
Topstuk vitrine
Een grote krokodil? Deze ‘krokodil’ lijkt op een mummie van een volwassen krokodil van meer dan drie meter. De röntgenfoto’s verklappen zijn geheim: er zitten twee kleine krokodillen in. De voorste mist zijn staart en achterpoten. Met stukjes hout, plantenstengels en touw heeft het geheel de vorm van een grote krokodil gekregen. De mummie is zo door priesters in de oudheid gemaakt. Eén grote krokodil was waarschijnlijk een beter geschenk voor een god dan twee kleinere krokodillen. Er was geen grote krokodil beschikbaar toen daarom werd gevraagd. Volwassen krokodillen kregen een mummificatie waarbij de organen uit de buikholte werden gehaald via een snee. Daarna werd het lichaam gedroogd en goten mummificatiepriesters hars en olie in de buikholte. Soms stopten zij babykrokodillen of eieren op de rug of in de bek. Krokodilleneieren werden ook in groepjes gemummificeerd. datering onbekend
Opgezette Nijlkrokodillen Verzameld begin 20ste eeuw Bruikleen Museon
Skelet van een Nijlkrokodil Verzameld begin 19de eeuw Bruikleen Naturalis
