Schoolondersteuningsprofiel De Thermiek SO/VSO/AB (profiel VSO) De Thermiek in Leiden biedt Speciaal Onderwijs (SO) voor leerlingen van 4 tot en met 12 jaar en Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) voor leerlingen van 13 tot en met 18-20 jaar. De Thermiek biedt in samenwerking met het Rijnlands Revalidatie Centrum onderwijs, zorg en behandeling voor kinderen en jongeren met een lichamelijke beperking (LG), een meervoudige beperking (MG) of een langdurige ziekte (LZK). De Thermiek is onderdeel van Stichting Speciaal Onderwijs Leiden. De leerlingen zijn verdeeld over drie gebouwen. De SO en VSO-MG groepen zijn gehuisvest op de hoofdlocatie. Drie groepen Intensief te Begeleiden Leerlingen (IBL) zijn gehuisvest in een gebouw dat wordt gedeeld met een kinderdagcentrum. Het VSO voor LG en LZK deelt een gebouw met een reguliere school voor voortgezet onderwijs. Alle leerlingen op de hoofdvestiging zijn van 8:30-15:00 uur op school en krijgen in die tijd onderwijs en behandeling. De leerlingen op de beide nevenvestigingen zijn op school van 8:45-15:15 uur. Op woensdag hebben alle leerlingen een halve dag les (tot 12:15 of 12:30 uur). De leerlingen blijven tussen de middag allemaal op school. Leerlingen hebben allemaal een individueel behandelleerplan. Dit profiel betreft de VSO-afdeling voor Praktijkonderwijs en VMBO, niveau van leerroute 1 en leerroute 2. Leerroute 3 of lager, voor leerlingen met een lichamelijke en (lichte) verstandelijke beperking, is beschreven in het schoolondersteuningsprofiel van de SO en VSO-MG groepen. Doel van voortgezet onderwijs van De Thermiek is om leerlingen met lichamelijke of meervoudige beperkingen voor te bereiden op een plek in de maatschappij, waar zij zo zelfstandig mogelijk kunnen functioneren. In de benadering van de leerlingen wil de school uitgaan van de mogelijkheden van de leerlingen en die zoveel mogelijk benutten. In de visie van De Thermiek zal de leerling op de VSO afdeling in toenemende mate de regie over de toekomst in eigen handen nemen. De leerling zal in een open, veilige sfeer geprikkeld worden om de eigen mogelijkheden te ontdekken en te ontwikkelen. Het vergroten van het zelfvertrouwen; het ontwikkelen van een goed zelfbeeld; het leren omgaan met beperkingen en de aanwezige mogelijkheden benutten en ontplooien zijn in de visie van De Thermiek basisgedachten die ten grondslag liggen aan alle activiteiten. Beschrijving van de doelgroep (instroom, toelating en uitstroom) De doelgroep van VSO Praktijkonderwijs en VMBO van De Thermiek zijn leerlingen met lichamelijke beperkingen (LG), meervoudige beperkingen (MG) of een langdurige ziekte (LZK). Leerlingen hebben uiteenlopende ziektebeelden of aandoeningen zoals DCD, spierziekten, stofwisselingsziekten, aangeboren en niet aangeboren hersenletsel, etc. Daarnaast is binnen de doelgroep van de Thermiek in toenemende mate sprake van kenmerken van of een stoornis binnen het autistisch spectrum of ADHD. Leerlingen die in aanmerking komen voor Praktijkonderwijs of VMBO zijn voldoende in staat om leerroute 1 of 2 te volgen. Hun cognitieve vermogens liggen voor leerroute 1 een IQ > 80, voor Praktijkonderwijs een beneden gemiddelde intelligentie (IQ 60 – 80). De fysiek/motorische mogelijkheden van de leerlingen zijn zeer uiteenlopend. De meeste leerlingen die onderwijs volgen op de VSO-afdeling van De Thermiek zijn ingestroomd vanuit het SO, het regulier onderwijs of het speciaal basisonderwijs.
Het voedingsgebied van de Thermiek is groot. Leerlingen komen vooral uit Leiden en omstreken, maar ook uit bijvoorbeeld de Duin- en Bollenstreek en Alphen aan den Rijn en omgeving. Toelating* tot is mogelijk met een cluster 3 LG, LZ of MG indicatie*. Na de aanmelding bij de school start de interne procedure van de Commissie van Begeleiding (CvB) van de school. Deze commissie bestaat uit een revalidatiearts, een gedragsdeskundige, een trajectbegeleider en de directeur. In principe zijn alle leerlingen met een cluster 3 LG, LZK of MG indicatie plaatsbaar op De Thermiek. Wanneer blijkt dat De Thermiek geen passend aanbod kan bieden aan de leerling, gaat de CvB samen met de ouders op zoek naar andere mogelijkheden. Een enkele keer maakt een leerling tussentijds de overstap naar het regulier onderwijs. Dit kan zijn omdat een leerling voldoende in staat is het onderwijs binnen een reguliere setting te volgen. Deze leerling wordt met een indicatie teruggeplaatst naar het regulier onderwijs. met ambulante begeleiding (de rugzak). Het kan ook zijn dat een leerling niet meer voldoet aan de criteria voor (her)indicatie, bijvoorbeeld doordat een leerling is uitbehandeld of de motorische beperkingen zijn afgenomen. Voorafgaand aan een definitieve overstap wordt er een gewenningstraject op gezet. De meeste VSO-leerlingen stromen rond hun 18e levensjaar uit naar het MBO, een dagactiviteitencentrum, een sociale werkvoorziening of een voorziening voor begeleid werken. In het schooljaar 2010-2011 zijn in totaal 12 VSO-leerlingen uitgestroomd. Daarvan gingen 10 leerlingen naar een dagcentrum, 1 naar een arbeidsplaats en 1 naar een vervolgopleiding. Per jaar kan de uitstroom zeer wisselend zijn, dit hangt sterk samen met welke leerroute leerlingen volgen en het aantal examenkandidaten van de VMBO. Huidige populatie Op 1 oktober 2011 volgden in totaal 280 leerlingen onderwijs op De Thermiek. Daarvan volgden 70 leerlingen onderwijs op het VSO. De verdeling van de leerling-populatie van de VSO-afdeling van De Thermiek was op dat moment als volgt:
LZ 24%
MG 30%
LG 46%
Onderwijsaanbod en –organisatie De Thermiek biedt speciale ondersteuning aan leerlingen, die door hun beperking niet in staat zijn om deel te nemen aan het reguliere onderwijs. Dit gebeurt aan de hand van groeps- en individuele handelingsplannen en in vijf verschillende leerroutes. Er wordt gewerkt met verschillende methodes en volgens een aantal specifieke concepten/uitgangspunten. Bovenstaande wordt hieronder nader uitgewerkt. Eenmaal per jaar wordt voor elke leerling een behandelleerplan (BLP) opgesteld, waarin onderwijs en zorg met elkaar worden verbonden volgens het principe “één kind één plan”. In dit plan worden de individuele onderwijs- en behandeldoelen geformuleerd en de gezamenlijke teamdoelstelling(en) voor het komende jaar. Het plan wordt tijdens de jaarlijkse teambespreking met ouders en overige direct betrokkenen besproken en vastgesteld. Ouders ondertekenen het BLP. In januari en juni worden de onderwijsleerdoelen geëvalueerd en eventueel bijgesteld. Dit wordt met ouders besproken. De groepsleerkracht is de eerst verantwoordelijke voor de uitvoering van het plan. Een behandelleercoördinator zorgt voor de afstemming tussen ouders, revalidatie en school. Eens in de zes tot acht weken wordt de voortgang van het plan besproken in de zogenoemde groepskring, een multidisciplinair overleg van school en revalidatie. Elke groep werkt zover mogelijk met een groepsplan voor de verschillende ontwikkelingsgebieden. Het groepsplan wordt aan het begin van het schooljaar opgesteld en in januari en juni geëvalueerd. Voor die ontwikkelingsgebieden waar een leerling niet deel kan nemen aan de groepsplannen worden individuele onderwijsdoelen opgesteld. Deze doelen zijn ook opgenomen in het behandelleerplan. De Thermiek onderscheidt verschillende leerroutes, ook voor 12 – 18 jarigen: Leerroute 1 – VSO VMBO is voor leerlingen met een LG of LZK indicatie en een gemiddelde of laag gemiddelde intelligentie (IQ>80). Het onderwijsprogramma en – tempo sluit aan bij het regulier onderwijs. Het VSO VMBO van de Thermiek biedt alle richtingen van het VMBO aan. Leerlingen binnen leerroute 1 van het VSO stromen meestal uit naar het MBO of gaan na de onderbouw naar een andere school voor (speciaal) voortgezet onderwijs. Leerroute 2 – VSO Praktijkonderwijs is voor leerlingen met een LG, LZK of MG indicatie en een beneden gemiddelde intelligentie (IQ 60-80). Na het VSO stromen de leerlingen door naar MBO, een sociale werkvoorziening, begeleid werken of een dagactiviteitencentrum. De groepen binnen het VSO Praktijkonderwijs en VMBO zijn heterogeen samengesteld. Er is jaarlijks een wisselend aantal leerlingen binnen een leerjaar. In een groep zitten veelal leerlingen van meerdere leerjaren. Er wordt gestreefd naar een groepsgrootte van ongeveer 12 leerlingen. Met het lesaanbod wordt rekening gehouden met de verschillende niveaus, er wordt veel gedifferentieerd binnen een groep. Binnen het VSO Praktijkonderwijs hebben arbeidstoeleiding en stage een belangrijke plaats. In de onderbouw volgen de leerlingen onder begeleiding praktijklessen op leerwerkplekken, meestal in de school. Doel hiervan is dat de leerlingen kennis maken met de verschillende uitstroomsectoren. In de middenbouw volgen de leerlingen in groepsverband en onder begeleiding ‘Lessen op Lokatie’ (LOL). Deze lessen volgen de leerlingen samen met de leerlingen van De Korte Vlietschool (cluster 3, ZML) en De Weerklank (cluster 2). De lessen vinden meestal buiten de school plaats. Als de leerling 15 of 16 jaar is, wordt een Arbeids Interesse Test afgenomen. Samen met de observaties, beoordelingen tijdens de Lessen op Locatie, fysieke mogelijkheden en wensen van leerling en ouders bepaalt de uitslag van dit assessment de keuze voor een uitstroomprofiel en
externe stages in de laatste twee leerjaren. In de bovenbouw lopen de leerlingen individuele externe stages. Leerlingen kiezen een uitstroomsector, doel is dat een leerling uitstroomt naar vervolgonderwijs, arbeid of arbeidsmatige dagbesteding. Als de leerling uit zal stromen naar het MBO, moet de stageplek een erkend leerbedrijf ‘niveau 1’ zijn. De stages worden intensief begeleid door een stagecoördinator. In de onder- en middenbouw worden rekenen en taal een aantal malen in de week ingeroosterd. In de bovenbouw ligt het accent naast de arbeidstoeleiding meer maatschappelijke redzaamheid, wonen en vrije tijd. Het verwerven van sociale- en communicatieve vaardigheid vormt een rode draad in het onderwijsaanbod van het Praktijkonderwijs ( Kanjer training en Rots en Water). Het VSO VMBO biedt onderwijs overeenkomstig het regulier VMBO onderwijs. Alle vakken, met uitzondering van Frans en Natuur- en Scheikunde, worden gegeven. Leerlingen kunnen examen doen binnen de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg ( sector Economie) en de theoretische leerweg ( met uitzondering van de sector Techniek). Voor de basis- en kaderberoepsgerichte leerweg wordt samengewerkt met het Andreas College te Katwijk. Voor de schoolexamens wordt het PTA van deze school gevolgd. De leerlingen binnen de theoretische leerweg worden voorbereid op het staatsexamen. Naast het examenprogramma is er aandacht voor maatschappelijke redzaamheid en oriëntatie op beroep en vervolgopleiding. Ook is er veel aandacht voor het theoretische deel van het programma is er veel aandacht voor het verwerven van sociale en communicatie vaardigheden ( Kanjer training en Rots en Water). Specifieke concepten/uitgangspunten die centraal staan in het voortgezet onderwijs van De Thermiek. In het VSO Praktijkonderwijs worden de CED leerlijnen* gebruikt voor rekenen, schriftelijke taal, leren leren, sociale vaardigheid, Engels en arbeidsoriëntatie. Leerlingen krijgen instructie in niveaugroepjes. Leerkrachten werken volgens het GIP model. Dit staat voor Groeps- en Individueel Pedagogisch handelen; aan de hand van duidelijke regels en afspraken leren de leerlingen zo zelfstandig en taakgericht mogelijk te werken. In het VSO VMBO wordt gebruikt gemaakt van studiewijzers. Leerlingen leren steeds zelfstandiger hun werk te plannen. Personeel en voorzieningen Alle leerlingen krijgen onderwijs van een leerkracht. Vmbo leerlingen krijgen les van vakdocenten. De leerlingen blijven veelal in hun eigen lokaal en bij wisseling van de les verplaatsen de leerkrachten zich. Elke leerling heeft een mentor. Deze volgt de leerling op het gebied van leervaardigheden, bewegingsvaardigheden, sociaal emotionele ontwikkeling, communicatieve ontwikkeling en praktische redzaamheid. Tevens onderhoudt hij contact met de ouders. Leerlingen van het Praktijkonderwijs hebben een groepsleerkracht. De groepsleerkracht geeft alle theoretische lessen in de ochtend. De groepsleerkracht heeft daarnaast dezelfde taken als de mentor in het VMBO. In de middag worden de praktijkvakken in kleine groepjes gegeven. Ongeveer om de 6 weken wisselen de leerlingen van vak en groepje. Niet elke klas heeft de hele dag een assistente in de groep. Dit is afhankelijk van de groepsgrootte en de zorgbehoefte van de leerlingen in een groep. Het team bestaat verder uit: Intern begeleiders, vakleerkrachten (bijvoorbeeld muziek en NT2), gedragsdeskundigen en verpleegkundigen. Bij stichting SOL (het bestuur) is een combinatiefunctionaris sport in dienst. Zijn taken liggen
vooral op het terrein van organiseren en plannen van sportieve activiteiten buiten schooltijd in verenigingsverband. Hij bekleedt als het ware een brugfunctie tussen sporten op school en deelname aan de sportvereniging. Veel leerlingen zijn aangewezen op speciale revalidatiehulp. Die wordt vanuit het Rijnlands Revalidatie Centrum geboden door bijvoorbeeld revalidatieartsen, fysiotherapeuten, logopedisten, ergotherapeuten en maatschappelijk werk. Revalidatiebehandeling wordt onder schooltijd ingeroosterd en er is therapeutische ondersteuning bij een aantal onderwijsactiviteiten, zoals schrijven en gymnastiek. De medewerkers van de VSO afdeling van De Thermiek willen de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van de leerling bevorderen. Zij nemen leerlingen serieus en geven hem/haar feedback om van eigen gedrag te leren. De docent zal zich flexibel opstellen om aan te kunnen sluiten bij de vaak complexe hulpvragen. Bij de visie van de school past dat de school niet louter een kennisinstituut wil zijn, maar een plaats waar de leerlingen leren leren en zelf leren problemen op te lossen. Professionele distantie is belangrijk en vereist om te werken met deze leerlingen. Er zijn bijvoorbeeld leerlingen in levensbedreigende situaties. Indien een hulpvraag niet beantwoord kan worden door het personeel van De Thermiek, wordt dit voorgelegd aan de CvB/het zorgteam. Zij besluiten of en welke externe ondersteuning wordt ingezet. De Thermiek heeft verschillende samenwerkingsrelaties, bijvoorbeeld met RRC; MEE; Centrum voor Autisme; Curium; Kristal; BJZ en Visio. De locatie voor VSO is rolstoelvriendelijk en aangepast aan de doelgroep. Zo zijn er bijvoorbeeld wastafels en aanrechten die omhoog en omlaag kunnen en invalidentoiletten. Ook is er veel aangepast meubilair en materiaal. Er is op deze nevenlocatie geen zwemvoorziening. Leerlingen die hydrotherapie hebben gaan hiervoor onder schooltijd naar het revalidatiecentrum. Betrokkenheid van ouders De Thermiek vindt goede contacten met ouders van groot belang, omdat school en ouders dezelfde doelen nastreven: de algehele ontwikkeling van (hun) kinderen. De Thermiek ziet ouders als gelijkwaardige gesprekspartners. Er zijn gedurende het schooljaar een aantal vaste momenten waarop ouders uitgenodigd worden op school te komen. In september is de eerste informatieavond: ouders maken kennis met de leerkracht en assistente (bij wisseling van groep of personele bezetting), de ouders worden geïnformeerd over het onderwijsprogramma (presentatie van het groepsplan) en de werkvormen. Ook de algemene gang van zaken binnen de groep wordt besproken. Voor de rapportage van leervorderingen zijn oudergespreksavonden gepland (2 voor het Praktijkonderwijs en 3 voor het VMBO). Daarnaast is er 1 keer per jaar een gesprek met de groepsleiding ter voorbereiding van het jaarlijkse teamgesprek. In de bovenbouw is minimaal 2 maal per jaar overleg over de uitstroommogelijkheden, wonen en vrije tijd. Hierbij is ook de stagebegeleider nauw betrokken. Ouders kunnen buiten deze vast momenten een afspraak maken.
Ambulante dienst (AB-dienst)* De afdeling ambulante begeleiding van de Thermiek is opgenomen in de coöperatieve dienst met scholen van cluster 2, 3 en 4; de Ambulante Educatieve Dienst (AED).
Op 1 oktober 2011 werden door de ambulant begeleiders van de AED/Thermiek 263 leerlingen begeleid, die op dat moment met een rugzak voor cluster 3 onderwijs volgden in het regulier onderwijs. Toekomst* De ontwikkelingen rond Passend Onderwijs zijn een kans voor De Thermiek om expertise meer ten dienste te stellen van het regulier onderwijs. De Thermiek voorziet dat de problematiek van de leerlingen binnen het SO en VSO complexer wordt. De voorgestelde bezuinigingen zullen dus een beroep doen op de creativiteit en inventiviteit van het personeel om de kwaliteit van het onderwijs met minder middelen te behouden. Mogelijk dat meer leerlingen met cluster 4 problematiek naar De Thermiek zullen komen. De scheiding tussen cluster 3 en 4 zal gaan vervagen. De Thermiek vindt nadenken over samenwerking van en combinaties tussen cluster 3 en 4 wenselijk. Verdere scholing gericht op problematiek zoals autisme/ADHD/DCD zal nodig zijn. Er komen nu al steeds meer leerlingen met autisme op de Thermiek, het personeel krijgt scholing om zich meer te specialiseren in de leerbehoeften van leerlingen met autisme. In samenwerking met het revalidatiecentrum wil de school onderwijszorgarrangementen voor DCD leerlingen ontwikkelen. De VSO scholen binnen SOL (cluster 2 de Weerklank, cluster 3 ZML de Korte Vlietschool en De Thermiek) hebben de ambitie hun VSO gezamenlijk in één gebouw te vestigen. Hierdoor wordt een fysieke scheiding aangebracht tussen SO en VSO. Op dit moment worden al nieuwe praktijklokalen gebouwd bij de Weerklank, waar de drie scholen gezamenlijk gebruik van gaan maken. Het onderwijs op het VSO zal per augustus 2013 moeten voldoen aan nieuwe kerndoelen en exameneisen. Het team gebruikt het volgende schooljaar om het onderwijsprogramma hierop aan te passen.
