connect AANSLUITING MBO-HBO GRAFIMEDIA
Scholen aan het werk Zes voorbeelden uit de aansluitingspraktijk De praktijk Doorstromers creatief en sterk gemotiveerd Cijfers Doorstromers beoordelen mbo-opleiding als voorbereiding op hbo Competentiegerichte kwalificatiestructuur De nieuwe mediaprofielen in het mbo
NR. 2 OKTOBER 2005
Tweede Connect-krant De tweede Connect-krant van
daarvan voorbeelden die uiteenlopen van
perspectief op een betere aansluiting en
en alle nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast
een kennismaking tot het afsluiten van
doorstroom. Daarvoor is wel enig overzicht
zien we een stijgende lijn in de door-
convenanten.
nodig van het geheel aan opleidingen en
stroomcijfers mbo-hbo van de media-
profielen, zo bleek vorig jaar op de mbo-
opleidingen. Voeg dat bij alle initiatieven
Kenniscentrum GOC is uit. We hebben weer
‘Er beginnen mooie initiatieven op te bloeien. Het aansluitingsproject Het leeft!’ mbo-hbo in een nieuwe fase
allerlei interessante informatie en nieuwe
Kenniscentrum GOC heeft de wettelijke
hbo mediabijeenkomst. Kenniscentrum GOC
op schoolniveau en u begrijpt: genoeg stof
ontwikkelingen te melden. Geïnspireerd
taak (een deel van) de mbo-kwalificatie-
is daarom gestart met een vergelijkings-
voor een nieuwe krant en een landelijke
door het beeld van mooie, doorlopende
structuur te ontwikkelen en te beheren.
studie.
bijeenkomst.
leertrajecten compleet met positieve
U kunt hier precies lezen om welke nieuwe
resultaten, hebben de scholen in de
kwalificaties het gaat en hoe ze de komen-
Alle aansluitingsactiviteiten maken weer
beroepskolom elkaar de afgelopen jaren
de jaren stapsgewijs worden ingevoerd.
eens duidelijk hoeveel mbo en hbo met
opgezocht en allerlei vormen van samen-
Mbo en hbo gaan daarmee beide werken
elkaar gemeen hebben. Natuurlijk is er
werking gevonden. In deze krant vindt u
op basis van competenties, dat biedt
het raakvlak van gezamenlijke branches
Het aansluitingsproject mbo-
“Bij sommige opleidings-
tussen mbo en hbo te verbeteren
van je eigen situatie en voorzieningen
hbo is in een nieuwe fase aan-
richtingen is dat gemakkelijk.
en kun je ook bepalen of er
regelen die leerlingen voordelen
beland: het vergelijken van
De leerling stroomt gewoon
tijdwinst te behalen is.”
bieden. De kwaliteit en het succes van
door naar de verwante opleiding
elkaars onderwijsprogramma’s.
in het hbo. Een mbo’er uit de
Creativiteit
Want als je daar zicht op hebt,
grafimediabranche kan ook
Mijnen benadrukt dat het bij de
nog allerlei kanten op: kunst,
samenwerkingsverbanden gaat
doorstroomtrajecten hangt dus af van de creativiteit van de mensen die het bedenken.”
kun je maatoplossingen
techniek, communicatie, commerciële
om praktische, creatieve maatregelen om
Geen vergadercircus
bedenken om de doorstroom
dienstverlening. Er zijn allerlei hbo-media-
bruggen te slaan tussen bepaalde scholen,
Mijnen wil ook geen vergadercircus of
te verbeteren. Een interview
opleidingen in die richtingen, en die
die specifiek gelden voor die scholen. De
het zoveelste platform. “Geen verplichte
heten allemaal weer anders. Met al die
scholen gaan dus uit van hun situatie en
nummers. Mensen zijn al zo druk. Wel
met Hermien Mijnen, drijvende
verschillende namen is het niet altijd
hun mogelijkheden om de doorstroom
zou het goed zijn als er een netwerk
kracht achter het project.
duidelijk wat het precies voor opleiding is.
te bevorderen. “Communiceren om
groeit waarin mbo- en hbo-instellingen
Dat is lastig. Maar door te kijken naar de
elkaar te leren kennen, daar begint het
elkaar leren kennen en kennis kunnen
formele eisen, de onderliggende kwalifi-
mee. We zien nu dat dat kan leiden tot
delen over hun aanpak bij de doorstroom.
“We zien allerlei samenwerkingsverbanden
catieprofielen, van die hbo-opleiding en de
convenanten om doorstromers tijdwinst
Daarvoor organiseert Kenniscentrum
ontstaan tussen mbo- en hbo-scholen.
mbo-opleiding kun je zien welke onderdelen
te laten behalen, vrijstellingen, afspraken
GOC bijeenkomsten, heel praktisch:
Bijvoorbeeld in regio’s en tussen verwante
verschillend zijn en welke gelijk. Mijnen
over individuele intake. Noem maar op.
alleen als er ook echt wat te melden
opleidingen. Prachtig!” Hermien Mijnen,
meldt dat overlap vaak wordt gezien als
Een extra instroommodule waar op het
is. Op 30 november is er weer eentje”,
projectcoördinator onderwijs van
negatief. Daar denkt zij anders over:
mbo al aan gewerkt kan worden. Niet voor
meldt Mijnen trots. “Er beginnen mooie
Kenniscentrum GOC, is heel tevreden over
“Overlap biedt juist kansen om de eigen
iedereen, hoor, alleen voor de leerlingen
initiatieven op te bloeien. Het leeft!”
de vele initiatieven die er in het land zijn
accenten te versterken. Zo krijg je een
die willen doorstromen. Leerlingen raken
om de aansluiting te verbeteren. Na twee
cyclische opbouw in je programma.”
op deze manier al vroeg vertrouwd met de
landelijke bijeenkomsten met mbo- en
Het is dus belangrijk dat mbo- en hbo-
optie om door te stromen. Zo krijgen we
hbo-scholen wil Kenniscentrum GOC nu
samenwerkingspartners van elkaar weten
trek in de schoorsteen.”
een poging doen om onderwijsprogramma’s
wat de formele eisen van de opleiding
Moeten we dat dan niet landelijk gaan
met elkaar te vergelijken.
zijn? “Ja, want als je dat in kaart hebt
regelen? “Nee! Juist niet. Geen blauwdruk
“Steeds meer mbo’ers kiezen voor door-
gebracht, kun je samen verder werken aan
of standaardisering. Als je de leerling
stroming naar het hbo”, vertelt Mijnen.
praktische oplossingen om de aansluiting
centraal wilt stellen, moet je juist uitgaan
Onderwijsprogramma’s van mbo en hbo staan centraal Kenniscentrum GOC heeft Femmy-Anne Snijders aangetrokken als projectleider voor deze nieuwe fase van het aansluitingsproject mbo-hbo. Onder haar hoede zijn de voorbereidingen voor een nieuwe bijeenkomst voor vertegenwoordigers van mbo-en hbo-instellingen in volle gang. De bijeenkomst vindt plaats in Amsterdam op 30 november 2005. Op de laatste pagina van deze krant vindt u meer informatie.
Wat vindt Femmy-Anne Snijders belangrijk in deze fase?
‘Het zou goed zijn als er een netwerk groeit’
inzichtelijk te maken en zo aantrekkelijk mogelijk vorm te geven in doorstroomtrajecten. Als ontwikkelaar en beheerder
“Mbo’ers in de grafimediabranche die
van de mediaprofielen in het mbo wil
naar het hbo willen, hebben heel veel
Kenniscentrum GOC vertegenwoordigers
keuze. Ze kunnen kiezen uit tal van hbo-
van mbo- en hbo-scholen die hieraan
opleidingen in verschillende sectoren.
werken ondersteunen. Bovendien kan het
Maar welke zijn dat allemaal? Ook scholen
de kwaliteit van de profielen alleen maar
die met aansluiting aan de slag willen,
verbeteren als er ook vanuit het perspectief
hebben behoefte aan een overzicht van
van aansluiting op wordt gereageerd.
de mogelijkheden. Door de veelheid aan kwalificaties en profielen en de vele
We wisselen daarover graag met u van
naamgevingen zie je al snel door de
gedachten op de bijeenkomst van
bomen het bos niet meer. Daarom staan
30 november. Ik ben benieuwd naar alle
in deze fase van het aansluitingsproject
bruisende ontwikkelingen in de regio’s.
de onderwijsprogramma’s van mbo- en
Graag tot ziens!”
hbo-scholen centraal. De opleidingen in de grafimediabranche staan voor de uitdaging de mogelijkheden
Femmy-Anne Snijders heeft een bureau voor onderwijskundige projectleiding en advisering Hypatia (www.hypatia.nl) en werkte al eerder in opdracht voor Kenniscentrum GOC.
2
3
‘Het is verrijkend, wij voeden elkaar’
School: Grafisch Lyceum Rotterdam Interview met: Bertie Trouwborst, afdelingsdirecteur cluster Mediatechnologie
In mbo-tijd al een doorstroomprogramma
School: Voor media-designcommunicatie en technologie Interview met: Ruud Rabelink, directeur mbo www.eindhovense school.nl
www.glr.nl
In 1998 ging de hbo-opleiding Grafimedia van start op
leren. Trouwborst, afdelingsdirecteur cluster Media-
mbo zal wel weer discussie en vernieuwing geven. Toch
“Ongeveer 53 procent van onze leerlingen stroomt door
Dat kan niet opeens voor iedereen een jaar minder.”
door wil en kan heeft na afloop een goed gevuld portfolio
initiatief van het Grafisch Lyceum Rotterdam. Aanleiding
technologie: “Dat is eerder verrijkend dan een probleem,
is dat niet het grootste probleem. Dat ziet Trouwborst
naar het hbo”, zegt Ruud Rabelink, directeur mbo van
Wel constateerden ze dat er in de mbo-tijd al veel kan
voor het toelatingsexamen bij St. Joost.
was een duidelijke behoefte van de grafimediabranche
we hebben goed contact en weten van elkaar prima wat
toch echt bij het leren van het exacte deel van het
De Eindhovense School. “Dat zijn er veel, dus daar moet
gebeuren om de instroom in het hbo succesvoller te laten
Is dat toelatingsexamen nog wel nodig? Hebben deze
aan een hbo-opleiding op dit gebied. De nieuwe opleiding
we bedoelen; wij voeden elkaar.” Ook organisatorische
programma: “Abstract denken en programmeren is
je wat mee.” De Eindhovense School (voorheen Grafisch
verlopen.
leerlingen niet al een voorsprong? Rabelink: “Rustig
werd – met vooruitziende blik – van meet af aan opgezet
verschillen, bijvoorbeeld in databases of coderingen van
voor zowel mbo’ers als hbo’ers moeilijk. Het is een
Lyceum Eindhoven) is daarom al enige jaren actief met
Hoe? “Door in het mbo meer aandacht te besteden aan
aan, we beginnen nu hiermee en we gaan kijken hoe
en uitgevoerd in nauwe samenwerking tussen mbo
modules, worden op een pragmatische manier opgelost.
voortdurende discussie wat dan precies relevant is om
het inrichten van samenwerkingsverbanden met hbo-
persoonlijke ontwikkeling, verschillende kunstuitingen,
zich dat verder ontwikkelt. Als mbo-school heb ik te
te leren en hoe je dat aanbiedt. Dat houdt ons bezig en
scholen waar veel van hun leerlingen naar doorstromen.
conceptdenken en het uitproberen van nieuwe
maken met vmbo-instromers en zijn we druk bezig om de
technieken, weten leerlingen waar ze aan beginnen.”
selectie samen met het vmbo te doen en het programma
en hbo. Dat heeft ertoe geleid dat er inmiddels bijna sprake is van één geïntegreerde opleiding, waarbij de
De samenwerking smaakt naar meer
daarbij hebben we veel aan elkaar.”
Inmiddels is met de Internationale Hogeschool NHTV in
leerlingen IT-media (wordt: mediatechnologie) met een
Jaarlijks stroomt vanuit het Grafisch Lyceum Rotterdam
De samenwerking smaakt naar meer, dat blijkt wel. Op
Breda in een convenant geregeld dat er vrijstellingen
jaar tijdwinst kunnen doorstromen naar de hbo-opleiding
zo’n 20 procent van de deelnemers IT-Media niveau 4
dit moment werkt de Hogeschool Rotterdam aan het tot-
zijn voor doorstroom op het gebied van media en
Programma met hbo- en mbo-docent
Grafimedia Technologie. De hbo-leerlingen zijn twee
door. Heeft dat percentage ook te maken met werk-
standkomen van het Rotterdams Instituut voor Creatieve
entertainment management. Met een aantal andere
Eendrachtig is een programma van zeven modules
dagen in de week op de mbo-locatie en krijgen ook les
gelegenheidsperspectieven, is het een speciaal type
Industrie (RICI), waarin een aantal technische en
hbo’s in het land zijn werkafspraken gemaakt.
ontwikkeld, dat leerlingen in het vierde jaar in hun vrije
van mbo-docenten.
leerling? “Eigenlijk kan ik daar geen zinnig antwoord op
creatieve hbo-opleidingen zoals Grafimedia Technologie
Een groot deel van de leerlingen stroomt door naar het
ruimte kunnen volgen. Het programma duurt twintig
In de praktijk wordt de opleiding geheel als een gezamenlijk
geven”, zegt Trouwborst, “leerlingen maken individueel
worden samengebracht. Trouwborst kijkt ernaar uit: “In
hoger kunstonderwijs, vertelt Rabelink. “De vraag was
weken en wordt uitgevoerd door twee docenten: één
traject gezien, ook al zijn er wel accentverschillen.
hun afwegingen, hier en daar in overleg met de mentor.
het begin is het hard werken en veel zoeken, maar als
hoe we daar ook een doorlopend traject konden maken.
van het hbo en één van het mbo. “Een bewuste keuze,
Zo is HRO (Hogeschool Rotterdam en omstreken) druk
Ik weet wel dat ze steeds later kiezen, en dat als ze
het eenmaal loopt is het een verrijking voor iedereen!”
Samen met Hogeschool Avans, HKV/St. Joost hebben we
zo kunnen we leren van elkaar”, zegt Rabelink. Het
bezig met uitvoering van het ingevoerde ROM-model
doorgaan, ze de opleiding met succes afronden.”
daar uitvoerig over nagedacht. Al snel ging het idee van
programma is net van start gegaan met 23 leerlingen.
(Rotterdams Onderwijs Model) en heeft het Grafisch
De afstemming van programma’s is gerealiseerd, de
studietijdverkorting van tafel. Het ontwikkelen van een
Gedurende het programma krijgen de leerlingen
Lyceum een eigen model voor het competentiegerichte
invoering van de nieuwe kwalificatieprofielen in het
eigen stijl, het conceptueel leren denken kost veel tijd.
feedback op hun doorstroommogelijkheden en wie echt
‘Tijdwinst: maar liefst anderhalf jaar!’
School: Grafisch Lyceum Utrecht Interview met: Maria Wessels, projectleider aansluiting mbo-hbo
School: ROC van Amsterdam Gooi en Vechtstreek Interview met: Tess van Dongen, projectleider afd. Mediatechniek en -vormgeving
flexibeler in te richten. Ik weet dus wat ik vraag van een andere opleiding, en denk er niet te licht over.”
‘We bekijken de leerlingen ook met een hbo-bril’
www.glu.nl www.rocvamedia.com Het Grafisch Lyceum Utrecht onderhoudt contacten
een goede vorm.” Ze kozen voor een traject waarin mbo-
jaar! Ze krijgen een deel van hun stage kwijtgescholden
De afdeling Mediatechniek en -vormgeving van het ROC
Vanaf januari 2006 biedt Mediatechniek en -vormgeving
(ROC Midden Nederland). ROC Midden Nederland biedt de
met veel hogescholen. Maria Wessels, projectleider
leerlingen in het tweede leerjaar al geïnformeerd worden
en stromen in het tweede jaar van het hbo in. Snelle
van Amsterdam Gooi en Vechtstreek werkt op verschillende
een kopjaar AV-specialist (niveau 4) aan. Tot nu toe
route waarschijnlijk vanaf dit schooljaar aan, ROC van
aansluiting mbo-hbo: “Ik merk dat hbo-instellingen
over het doorstroomtraject. Wie zich aanmeldt, wordt
leerlingen in het mbo kunnen de tijdwinst zelfs nog
manieren aan verbetering van de doorstroom van mbo-
was er na de opleiding AV-medewerker (niveau 3)
Amsterdam vanaf 2006/2007. Van Dongen schat in dat
actief contact met ons zoeken. We zijn daar blij mee, al
vervolgens beoordeeld op met name studievoortgang
vergroten.
leerlingen naar het hbo. Mediatechniek en -vormgeving is
geen doorstroom naar het hbo mogelijk. Straks kunnen
vijf van de vijfentwintig leerlingen Multimediavormgeving
moeten we nog zoeken naar de goede afwegingen om al
en motivatie en ondertekent een eenvoudig contract.
Wessels wil hier graag een kanttekening bij plaatsen:
sinds 2005 een zelfstandige afdeling en geen onderdeel
leerlingen kiezen uit een aantal uitstroomdifferentiaties
volgend schooljaar het combi-jaar gaan doen.
dan niet gezamenlijke trajecten op te starten.” Vanuit
In het derde en vierde leerjaar krijgen de doorstromers
“Het is superinspirerend voor iedereen. Maar ook heel
meer van de afdeling Techniek. Daar heeft het team en
binnen het kwalificatieprofiel AV-productie: in
Van Dongen benadrukt hoe belangrijk het is dat docenten
het Grafisch Lyceum Utrecht zijn er vooral intensieve
‘plusmodules’.
erg veel werk! De komende jaren gaan we de
de projectleider Tess van Dongen hard voor geknokt.
ieder geval Beeldtechnicus, Cameraman, Fotograaf,
zich verdiepen in het hbo. Docenten moeten tijd krijgen
leerlingen heel goed volgen, en bij de evaluatie maken
“We willen ons profileren als media-ROC en nieuwe
Geluidstechnicus. Er is veel belangstelling voor het
om ervaringen uit te wisselen met het hbo, om stage
we ook een goede kosten-en-batenafweging.” Wessels
opleidingen starten. Als zelfstandige afdeling hebben we
kopjaar, zegt Van Dongen. “Sommige leerlingen willen
te lopen op het hbo en doorstroomprogramma’s te
relaties met de NHTV internationale hogeschool Breda
4
(opleiding Media en entertainment management) en
Superinspirerend
de Academie voor Digitale Communicatie (Faculteit
Over de organisatie is goed nagedacht, zo blijkt.
vertelt dat met de NHTV internationale hogeschool Breda
betere perspectieven om dat voor elkaar te krijgen.”
naar het hbo omdat ze in hun baan het plafond van
ontwikkelen. Bij het aannemen van nieuwe docenten
Communicatie en journalistiek, Hogeschool Utrecht).
Wessels: “De plusmodules zijn deels in de vorm van
voor een minder arbeidsintensieve variant is gekozen.
“We willen de leerlingen vanaf het begin van hun oplei-
hun mogelijkheden bereiken. Ze zijn begin twintig
kijkt Van Dongen daarom expliciet naar ‘hbo-competen-
Met de laatste is een pilotdoorstroomtraject ontwikkeld
workshops. Die plannen we in de herkansingsweken
Ook hier behalen de leerlingen tijdwinst, maar de
ding ook met een hbo-bril bekijken”, zegt Van Dongen.
en ze willen meer. Ze hebben het idee dat ze te kort
ties’. “Een van onze nieuwe collega’s heeft lesgegeven
dat dit schooljaar van start is gegaan. De aansluiting
zodat de leerlingen naar het hbo kunnen om een
afstemming en begeleiding zijn minder vergaand. “De
Ze is met de Hogeschool van Amsterdam, Instituut Inter-
gestudeerd hebben.”
op verschillende hbo-instellingen. Zo halen we die
gaat om de opleiding multimediavormgeven (wordt:
workshop te volgen zonder mbo-onderwijs te missen.
tijd zal leren wat de beste weg is.”
actieve Media in gesprek over het tijdig filteren van
differentiaties Animatie en AV-vormgeven en Interactieve
De theoretische plusmodules worden gedaan in een
De grootste wens voor de toekomst is dat zowel mbo als
geschikte kandidaten voor het hbo, al vanaf het eerste
Hbo-leerling als mentor
vormgeving van het profiel Mediavormgeven) en de
elektronische leeromgeving. De leerlingen kunnen zelf
hbo het competentiegericht opleiden verder ontwikkelt.
jaar van de mbo-opleiding. “Het gaat er niet alleen om
Samen met ROC Midden Nederland werkt de afdeling
te begeleiden, op weg naar het hbo.” Ze ziet daarbij
opleiding Communication & Multimedia Design (CMD).
plannen wanneer ze eraan werken.” De plusmodules zijn
“Niet meer denken in statische kennis en modules,
dat leerlingen het kennisniveau op het hbo aankunnen,
Mediatechniek en -vormgeving aan een doorstroompro-
ook een rol voor vierdejaars hbo’ers. Waarom zetten
Wessels: “We hebben een lange aanloop genomen. Eerst
door mbo en hbo gezamenlijk ontwikkeld, zodat er geen
maar in ontwikkeling van leerlingen op basis van eerder
maar ook dat ze hun denkniveau ontwikkelen. Abstract
gramma voor leerlingen die de hbo-opleiding Media-
we die niet in als voorlichters of begeleiders van mbo-
is een haalbaarheidsonderzoek gedaan, dat duidelijk
overlap met het mbo-programma meer in zit.
verworven competenties. Die kant moet het op.”
denken, daar gaat het om. Als je leerlingen die dat in
technologie willen doen. De leerling volgt de verkorte
leerlingen? Geef een mbo’er een hbo-leerling als mentor,
aangaf dat het traject zowel financieel als inhoudelijk
Op dit moment zitten er acht leerlingen in het traject.
hun mars hebben er in een pril stadium uitpikt, kun je ze
route Mediatechnoloog vanuit Multimediavormgeving
maak koppeltjes.”
voldoende kansrijk was. Daarna hebben we gezocht naar
De tijdwinst voor deze leerlingen: maar liefst anderhalf
prikkelen en extra stimuleren.”
(ROC van Amsterdam) of vanuit Mediatechniek
hbo-bril in huis. We zorgen voor een gemêleerd team en werken samen hard om leerlingen te prikkelen en
5
‘Ze weten precies wat ze willen’
“Mbo’ers die doorstromen naar het hbo
niveau vaker in een uitvoerende dtp-functie
De filmacademie heeft nu mbo-varianten,
alternatieve, langere praktische aan-
hebben vaak een enorme voorsprong op de
terecht. Omdat veel mbo’ers echt creatief
bijvoorbeeld audiovisuele opleidingen om
looproute alsnog hun capaciteiten te
jongens en meisjes die van het vwo en
willen vormgeven, stromen ze door naar
geluids- en cameratechniek te leren.
ontwikkelen op het hbo. Een soort duik-
havo 3 komen. Dat zijn eigenwijze snot-
het hbo. Ze zijn dus kunstzinnig én heel
Vroeger was er alleen de kunstacademie,
vlucht dus: via het mbo doorstromen naar
neuzen.” Aan het woord is Jos Teunen,
gemotiveerd. Ze weten precies wat ze
nu zijn er ook mbo-opleidingen voor
het hbo.”
senior onderzoeker van Kenniscentrum
willen.”
creatieve vormgeving en multimediaoplei-
GOC. Hij legt uit waar het ’m in zit: “Mbo’ers
dingen. Ook zijn er nu mbo-management-
Pluim
hebben al veel beroepservaring opgedaan
Stapelen
en it-opleidingen.
“Het schort nogal eens aan begeleiding
door alle praktische stages, ze zijn sterk
Een heel groot misverstand van door-
“Het hbo is niet altijd blij als het mbo
van leerlingen die willen doorstromen,
gemotiveerd en zijn vaak ook wat ouder.
stromers, ook van hen die van hbo naar
gelijksoortige opleidingen gaat verzorgen,
zegt Teunen.” Dat blijkt keer op keer uit
Bij samenwerking met een paar slimme
de universiteit gaan, is dat ze denken dat
want men is bang dat er te veel strijd komt
onderzoeken, bijvoorbeeld van het JOB.
vwo’ers of havisten krijg je leuke kop-
het stapelen van kennis en vaardigheden
om de schaarse stageplaatsen en later om
Doorstromers krijgen bij de introductie-
peltjes. De vwo’ers en havisten zijn goed
gewoon doorgaat, stelt Teunen. “Die
de banen”, signaleert Teunen. Maar in de
fase niet altijd een goed beeld van de
in het dingen uitzoeken, in de theoretische
verwachting leidt vaak tot teleurstel-
praktijk blijkt dat juist veel mbo’ers
doelstellingen van de hbo-opleiding.
kant, en de mbo’ers kunnen fantastisch
lingen, want dat is helemaal niet het geval.
doorstromen naar een vervolgopleiding
“Bovendien moeten leerlingen die infor-
een eindproduct in elkaar knutselen.”
Mbo’ers zijn heel vaardig in het productie
in het hbo. Op dit moment zelfs een
matie veel vroeger krijgen. Dat moet al
Deze manier van werken, waarbij iedereen
draaien. Maar wie doorstroomt naar het
meerderheid. En op de arbeidsmarkt
aan ze verteld worden op het mbo. Dat
Steeds meer mbo’ers stromen door
zijn sterke kant inbrengt, sluit ook prima
hbo wordt niet twee keer zo goed in het
blijken hbo’ers eerder de mbo’ers te ver-
voorkomt teleurstellingen.” Er is ook goed
naar het hbo om later ook echt de
aan bij hun beroepsperspectief, zegt
productie draaien. Sterker nog, in de
dringen dan andersom. Verdringing op de
nieuws. Teunen ziet gelukkig dat steeds
Teunen: “Bij multimediabureaus, studio’s,
praktijk weten veel hbo’ers nauwelijks
arbeidsmarkt vindt meestal ten nadele
meer mbo- en hbo-scholen investeren in
baan te krijgen die ze graag willen.
reclamebureaus en uitgeverijen wordt veel
meer dan een goede mbo’er.”
van mbo’ers plaats, die dan weer in de
contacten met elkaar, begeleiding van
samengewerkt in multidisciplinaire teams,
Teunen legt uit dat je je op het hbo juist
lagere functies worden teruggedrukt.”
leerlingen, bedrijven bij de opleiding
Maar dan blijkt dat ze op de nieuwe
waarbij iedereen zijn eigen specialisme
ook heel andere vaardigheden eigen gaat
Daarmee komt de onderzoeker te spreken
betrekken, goede stages creëren en
opleiding toch heel andere dingen
heeft.”
maken. Hij legt een verband met de beroeps-
over de instroom in het mbo. Die is
leerlingen aan elkaar koppelen om het
Teunen, die zowel de beroepsopleidingen
praktijk. “Hbo’ers hebben een heel andere
namelijk fundamenteel veranderd en
teamgericht werken goed te ontwikkelen.
leren dan ze hadden verwacht.
als de arbeidsmarkt van de grafimedia-
rol in een bedrijf. Ze zijn veel zoekender,
dat heeft ook weer gevolgen voor de
“Ze verdienen daarvoor een pluim.”
Gelukkig zoeken mbo en hbo elkaar
wereld goed kent, vertelt dat vooral de
problematiserender – kan het ook anders,
doorstroom naar het hbo. Sinds de jaren
mbo’ers in nieuwe media en vormgeving
kan de kwaliteit omhoog, is dit wat de
zestig is er de trend dat het algemeen
vaak doorstromen naar het hbo.
klant wil? – en kunnen oplossingen beden-
onderwijsniveau toeneemt in ons land.
“Vormgevers merken bij hun stages dat
ken. Mbo’ers hebben die attitude niet, die
“Steeds meer leerlingen kiezen voor
ze vooral op dtp-functies terechtkomen.
zijn praktisch, zij zorgen dat er een goed
hogere opleidingen. Een deel kan dat
Uitvoerend werk dus. Het echte creatief
eindproduct komt. Mbo’ers die doorstromen
niet bolwerken. Vwo’ers gaan dan terug
vormgeven, waarbij je helemaal naar eigen
zijn mensen die zich verder willen en
naar de havo, en als dat toch ook lastig
idee een boek of brochure mooi opmaakt,
kunnen ontwikkelen. Die hebben het in
is, kun je na havo 3 naar het mbo. Ook
wordt vooral gedaan door hbo’ers, door
zich om zich de hbo-rol eigen te maken.”
veel gestrande havisten komen in het mbo
steeds meer op om de aansluiting te verbeteren.
mensen die van de kunstacademie komen.”
Jos Teunen,
terecht. Dat is echt een snel groeiende
Uit de schoolverlatersonderzoeken van
Duikvlucht
Kenniscentrum GOC komt hetzelfde beeld
Teunen vertelt dat er veel meer beroepen
leerlingen die door taalproblemen een
naar voren. “In de beroepspraktijk kom je
zijn gekomen waar voorheen uitsluitend
trage start hebben. Het mbo biedt deze
met een vormgevingsopleiding op mbo 4-
een specialistische hbo-opleiding voor was.
leerlingen de mogelijkheid om via een
groep. En dan zijn er nog allochtone
‘Het mbo is voor veel leerlingen een alternatieve, langere praktische aanlooproute om alsnog hun capaciteiten te ontwikkelen op het hbo’
senior onderzoeker
meer aandacht geven
Doorstromers beoordelen hun mbo-opleiding als voorbereiding op hun hbo-studie
minder aandacht geven commerciële vaardigheden grafisch vormgeven creatieve vaardigheden bedrijfskundige vaardigheden kennis ict/it presentatietechnieken sociale vaardigheden Engels schrijfvaardigheden nieuwe media toepassingen kwaliteitsbeheer proceskennis/overzicht digitale grafische techniek projectmatig werken marketingcommunicatie wiskunde kleurgebruik algemeen computergebruik typografie economie veiligheid conventionele grafische techniek meet- en regeltechniek omzetten bestandsformaten databasebeheer Duits materialen/toepassing ordermanagement machines/techniek milieubeheer decompressietechnieken
Hbo-doorstromers zijn ambitieus. Ze willen bij de meeste studieonderdelen in het mbo dat er meer aandacht aan besteed wordt. Logisch dat ze gemotiveerd zijn om door te stromen naar een vervolgopleiding. Alleen bij wiskunde en Duits zegt een grotere groep dat het wel met minder aandacht af kan. Doorstromers naar it- en economieopleidingen zullen daar waarschijnlijk anders over denken, omdat het gebruik van wiskunde daar juist een belangrijke rol speelt.
Kenniscentrum GOC 2005.053 bron: onderzoek schoolverlaters 2003
6
20%
15%
10%
5%
0%
-5%
-10%
-15%
-20%
7
De kwalificatieprofielen voor de mediabranche De nieuwe competentiegerichte mediaprofielen zijn een feit. Dit schooljaar gaat een groot aantal scholen op experimentele basis van start met de implementatie van de profielen. Dat aantal zal zich hand over hand uitbreiden, totdat in 2008 alle opleidingen in het mbo de omslag hebben gemaakt. Gedurende deze
experimenteertijd liggen de profielen nog niet geheel vast. Het is de bedoeling dat ze jaarlijks naar behoefte bijgesteld worden. Nu zowel mbo als hbo werkt met competentiegerichte profielen en het mbo meer ruimte voor eigen inkleuring heeft, biedt dat volop kansen voor goede aansluitingstrajecten.
Nieuwe begrippen in het mbo
Kerntaken, kernopgaven en competenties
evenemententechniek (het bedienen van
worden de betrokken partijen bij elkaar
De eisen zijn beschreven aan de hand van
mechanische trekkenwanden).
gebracht om hun mening te geven. We
De invoering van de nieuwe profielen in het
kerntaken, kernopgaven en competenties.
mbo brengt een groot aantal nieuwe
In de beschrijving van de kerntaken staan
Lange experimenteertijd
vragen branchevertegenwoordigers om vooral toe te zien op herkenbaarheid en
begrippen met zich mee. Om de communi-
het werkproces en de context waarin de
Tot 2008 is er experimenteertijd. Dat
relevantie voor hun achterban. Aan de
catie tussen mbo en hbo optimaal te laten
taak wordt uitgevoerd. In de kernopgaven
betekent dat iedere roc of vakschool per
scholen vragen we toe te zien op uitvoer-
verlopen, vindt u hier een korte uitleg
gaat het om de dilemma’s en probleem-
jaar een aanvraag kan indienen voor het
baarheid in het onderwijs. Evenals in de
van de nieuwe begrippen.
situaties die kenmerkend zijn voor de
uitvoeren van een experiment. Toekenning
eerste ontwikkelronde zal
beroepsgroep of –handelingen in kwestie.
van een experiment betekent de
Kenniscentrum GOC ook ditmaal bij vmbo-
Kwalificatieprofielen en kwalificatiedossiers
De competenties geven de handelingen aan
verplichting tot samenwerking met andere
en hbo-vertegenwoordigers peilen waar
In kwalificatieprofielen wordt aangegeven
die doorslaggevend zijn voor een goede
experimenteerscholen en het meewerken
de kwalificatieprofielen de aansluiting
wat de eisen voor de beginnend beroeps-
uitvoering van de kerntaken en -opgaven.
aan evaluaties en productontwikkeling.
in de beroepskolom versterken of juist
beoefenaar zijn als hij de arbeidsmarkt
De competenties worden gespecificeerd in
De bedoeling is dat het werkt als een
belemmeren. Dat laatste kan een argument
opgaat. Deze kwalificatieprofielen zijn
de vorm van beheersingscriteria.
olievlek en er ieder jaar meer scholen
zijn om profielen op onderdelen bij te
experimenten gaan doen, totdat in 2008
stellen.
vastgesteld door het Ministerie van OCW en zijn totstandgekomen na overleg tussen
Leer- en burgerschapscompetenties
het geheel aan opleidingen is ingericht
scholen, brancheorganisaties en sociale
Bij de ontwikkeling van de kwalificatie-
volgens de competentiegerichte kwalifi-
Veel competenties komen terug in meer-
partners. Omdat het kwalificatieprofiel
profielen is in eerste instantie uitgegaan
catiestructuur. Gedurende deze
dere beroepsprofielen. Daarom werken de
is aangevuld met een uitgebreide
van beroepsprofielonderzoek. De leer-
implementatieperiode wordt het profiel
kenniscentra steeds meer samen om pro-
verantwoording over de totstandkoming
en burgerschapscompetenties die voor
jaarlijks kritisch tegen het licht gehouden.
fielen op elkaar af te stemmen en soms
van het profiel en de onderliggende
het gehele mbo zijn vastgesteld, zijn
Dat kan dus betekenen dat de huidige
zelfs gezamenlijk te beheren.
beroepscompetentieprofielen, wordt ook
daar later in verwerkt. Deze leer- en
profielen nog aanzienlijk veranderen in
Kenniscentrum GOC werkt met name
wel gesproken van het kwalificatiedossier.
burgerschapscompetenties zijn dus niet
hun vorm en de gehanteerde begrippen.
nauw samen met de kenniscentra Savantis
De status van dit document is vergelijk-
expliciet beschreven, maar geheel
Ook kan het voorkomen dat opleidingen
(Mediavormgeven, DTP’er en AV-productie),
baar met het voormalige eindtermen-
verweven met de beroepscompetenties.
nog tot 2008 de oude eindtermenstructuur
Vapro (Mediavormgeven en AV-productie),
aanhouden. Wij schatten die kans echter
ECABO (Artiest) en OVDB (Artiest).
document. Certificeerbare eenheid
niet erg hoog in, want de meeste media-
Kern en uitstroomdifferentiaties
Het oude systeem van de opdeling van de
opleidingen zijn gebrand op innovaties.
Het kwalificatieprofiel is opgebouwd uit
kwalificatiestructuur in deelkwalificaties
een kern en uitstroomdifferentiaties.
is geheel losgelaten. Uitsluitend een af-
In de kern van het profiel staan de kern-
gebakend onderdeel dat op zichzelf staand
De rol van Kenniscentrum GOC
taken en competenties die voor iedere
een certificaat of een bepaalde civiele
In de ontwikkeling en bijstelling van het
Kijk daar voor de laatste versies. U vindt
leerling gelijk zijn. In de differentiaties
waarde waarborgt, kan worden aange-
kwalificatieprofiel speelt
er ook de namen van de contactpersonen
gaat het om onderscheidende taken en
merkt als certificeerbare eenheid. In de
Kenniscentrum GOC een cruciale rol. Op
die u verder kunnen helpen als u nog
competenties. De kern plus een differen-
mediakwalificaties is zo’n eenheid alleen
basis van arbeidsmarktonderzoek zorgt
vragen hebt over de profielen.
tiatie maken samen het diploma.
te vinden in het profiel Podium- en
zij voor de startdocumenten. Vervolgens
Meer informatie Alle kwalificatiedossiers voor de mediabranche zijn te vinden op de website van Kenniscentrum GOC: www.goc.nl.
De kwalificaties van de competentiegerichte kwalificatiestructuur van de communicatie- & mediabranche 2005 - 2006 4
Mediatechnologie • Webmaster • Crossmedia publishing • Workflow beheer
3
• Grafische vormgeving • Animatie/audiovisuele vormgeving • Interactieve vormgeving • Art & Design • Ondernemen/ freelancen
Mediamanagement
AV-productie (1)
• Media intermediair • Mediaproductie management • Mediacontent management
Podium- en evenemententechniek
• Lichttechnicus • Geluidstechnicus • • • •
Dtp-er (1)
Printmedia
• Allround DTP-er
• • • • • • • •
• Medewerker grafische en multimedia opmaak
• Press & Print • Finishing
2
1
Mediavormgever (1)
Zeefdrukken Digitaal drukken Vellenoffset Rotatieoffset Snijden Vouwen Geniet brocheren Gelijmd/genaaid brocheren
Beeldtechnicus Video editor Cameraman Fotograaf
• Allround AV medewerker
• Podiumtechnicus toneel
Artiest (1) • • • • •
Dans Muziek Drama Musical Sounddesigner
• Podiumtechnicus
Printmedia basis • Medewerker fotografie
• Medewerker podium- & evenemententechniek
Arbeidsmarkt kwalificerend assistent (1)
(1) Kwalificaties ontwikkeld in samenwerking met andere kenniscentra. Onze samenwerkingspartners zijn Ecabo, OVDB, Savantis en VAPRO. (2) Ontwikkeld in opdracht van het gezamenlijke procesmanagement kwalificatiestructuur en herontwerp middelbaar beroepsonderwijs, onder regie van het Colo.
8
9
School: ArtEZ, hogeschool voor de kunsten in Arnhem Interview met: Wietske Millekamp, projectleider Aansluitingsbeleid ArtEZ
Korte beschrijving van de nieuwe mediaprofielen
www.artez.nl
ArtEZ is een sectorale hogeschool voor het hoger
per opleiding heel verschillend ligt. Als er sprake is
Het is verleidelijk om alles tegelijk te willen, zegt
kunstonderwijs met vestigingen in Arnhem, Enschede
van aansluitingsproblemen, zien we dat die vooral te
Millekamp. Voorlopig leggen we prioriteit bij verbetering
en Zwolle. Zoals bij alle kunstopleidingen verloopt
maken hebben met conceptueel denken, omgaan met
van de voorlichting en oriëntatiemogelijkheden voor
De profielen waar het om draait bij de aan-
Mediamanagement
De differentiaties Lichttechnicus en Geluids-
gezamenlijk profiel beschikt de niveau 4-
ook bij ArtEZ de instroom via een selectieprocedure
vrije opdrachten en zelfsturing. Niet heel verrassend
mbo’ers. Daarvoor worden inmiddels specifieke
sluiting mbo-hbo staan hieronder kort
De medewerker Mediamanagement heeft
technicus zijn identiek aan de Podium-
gediplomeerde eveneens over alle
en zijn er naast de hbo-opleidingseisen ook een aantal
misschien, maar we vinden het belangrijk om onze acties
voorlichtingsbijeenkomsten voor mbo’ers geboden,
beschreven. Per profiel geven we zo
een organisatorische functie in het midden-
technicus licht en de Podiumtechnicus
allroundcompetenties van de niveau 3-
aanvullende toelatingseisen. Daardoor is het niet zonder
op deze onderzoeksinzichten te baseren.”
waarbij de leerlingen extra tijd krijgen om kennis te
mogelijk aan wat de vergelijkbare kwalifi-
management van een mediabedrijf: tussen
geluid in het kwalificatieprofiel Podium-
kwalificatie. Het behalen van het BMT-
meer mogelijk trajecten met doorstroomgarantie of
catie in de eindtermenstructuur was.
de eindverantwoordelijk leidinggevende
en evenemententechniek. Daarnaast zijn
certificaat (Bedieningsmedewerker
verkorting van leertijd te maken. Maar dat wil nog niet
Creatieve ideeën genoeg
en de meer uitvoerende medewerkers.
in het profiel AV-productie nog de differen-
Mechanische Trekkenwanden) maakt deel
zeggen dat ArtEZ zich niet actief richt op verbetering
ArtEZ heeft de roc’s in haar werkgebied benaderd
voerd in alle vestigingssteden en wordt samen met
uit van de differentiatie Toneel.
van de aansluiting mbo-hbo. “Integendeel!” zegt
met de vraag wat hun wensen en verwachtingen zijn
het mbo voorbereid. We doen het voor alle talentvolle
Wietske Millekamp, projectleider aansluitingsbeleid
ten aanzien van de doorstroom mbo-hbo. Millekamp:
mbo’ers die willen doorstromen naar het kunstonderwijs,
Mediatechnologie
maken met de opleidingen en vragen te stellen aan docenten en studenten. “Het programma wordt uitge-
Hij kan bij veel soorten mediabedrijven
tiaties Medewerker Fotografie (niveau 2)
Het profiel Mediatechnologie richt zich op
werken. Op verschillende manieren draagt
en Allround AV-medewerker (niveau 3)
de technische kant van mediaontwikkeling.
hij bij aan het verkopen, maken en
opgenomen. Vormgeving van AV is niet in
Eerder bekend als:
van ArtEZ. “We richten onze pijlen op vier
“Dan blijkt dat we over veel zaken hetzelfde denken,
dus ook voor degenen die niet al in een creatieve
De competenties die worden ontwikkeld
distribueren van mediaproducties: als
dit profiel maar in het profiel Mediavorm-
Inspiciënt/Theatertechniek, niveau 3.
gebieden: instroomonderzoek, netwerkontwikkeling,
bijvoorbeeld dat we niet toe willen naar vermindering
opleiding zitten.”
hebben betrekking op het ontwerpen en
intermediair tussen klant en bedrijf, als
geven (differentiatie Animatie Audiovisuele
pilotervaringen en visie en beleidsontwikkeling. En op
van studietijd als doel op zich, maar naar verlaging
Millekamp ziet uiteindelijk een beleid ontstaan waarbij
realiseren van mediasystemen, het be-
leidinggevende bij een project voor media-
vormgeving) ondergebracht.
alle vier zijn we druk bezig.”
van het uitvalpercentage.” Creatieve ideeën zijn er
in het hele traject van voorlichting, oriëntatie, toelating,
heren van de workflow en het ontwerpen,
productie of als contentmanager. Hiervoor
De kwalificatie Artiest biedt competenties
Per faculteit en per opleiding wordt op dit moment
inmiddels genoeg op het gebied van voorlichting,
in- en doorstroom momenten van afstemming en
realiseren en beheren van het netwerk-
moet hij beschikken over organisatorische
Eerder bekend als:
om een publiek te vermaken en te boeien
onderzocht om hoeveel mbo-doorstromers het gaat en
oriëntatieprogramma’s, instroom en begeleiding. Daarbij
samenwerking met het mbo zijn ingebouwd. Want:
gebruik in een mediaproductieomgeving.
en commerciële competenties, evenals
De niveau 4-differentiaties zijn bijna
door middel van muziek, drama, dans of
hoe zij het doen, vertelt Millekamp. “We hebben nog
wordt ook gedacht aan het inzetten van de vooropleiding
“Als je iets samen wilt, moet je het ook samen doen.”
Hierbij horen ook zorgen voor de update
deskundigheid op het gebied van media-
allemaal nieuw in de structuur van het mbo.
een combinatie daarvan. Het profiel richt
geen definitieve uitkomsten, maar het beeld is dat het
binnen het mbo-traject.
van content, algemene en mediaspecifieke
content management.
De differentiatie Beeldtechniek heeft
zich daarbij vooral op de wereld van
gelijkenis met de reeds bestaande kwalifi-
amusement en entertainment.
hardware, software en systemen. Andere
Artiest
dan technische competenties zijn eveneens
Uitstroomdifferentiaties
catie Fotonica op niveau 4 (Vapro). Op
In die wereld zijn competenties om zich
belangrijk: communicatieve vaardigheden,
• Media intermediair
niveau 3 kenden we de kwalificatie AV-
als freelancer/zelfstandige in de markt
kunnen samenwerken en het permanent
• Mediaproductie management
medewerker.
te zetten van groot belang. Ook worden
kunnen opnemen van nieuwe
• Mediacontent management Eerder bekend als:
Podium- en evenemententechniek
Uitstroomdifferentiaties
Grafisch Management en Grafisch
Dit is een profiel waarbij sprake is van een
• Webmaster
Intermediair.
samenhang van niveau 2, 3 en 4.
ontwikkelingen.
• Crossmedia Publishing • Workflowbeheer Eerder bekend als: IT-Media.
Mediavormgever
competenties ontwikkeld om allerhande nevenactiviteiten te kunnen uitvoeren die meer of minder verwant zijn aan het artiestschap.
De Medewerker podium- en evenementen-
Uitstroomdifferentiaties
techniek verricht onder begeleiding alle
• Dans
Het profiel brengt alle voornamelijk
voorkomende logistieke, technische en
• Muziek
technisch gerichte beroepen in de audio-
ondersteunende werkzaamheden die van
• Drama
visuele sector bijeen. Kenmerkend voor
belang zijn bij de voorbereiding, opbouw
• Musical
de werkzaamheden is de grote kennis van
en afbouw van een voorstelling en/of
• Sounddesign (alleen in combinatie met
AV-productie
techniek en het samenspel met de
evenement. Denk daarbij aan podia, decors
Centraal in dit profiel staan het adviseren
disciplines beeld, geluid en/of licht.
en technische apparatuur en het installeren
van de opdrachtgever, het maken van een
Daarbij wordt er een zekere mate van
daarvan. Hij beschikt over kennis en
plan van aanpak, het ontwikkelen van een
creativiteit van deze beroepsbeoefenaar
vaardigheden op het gebied van elektro-
concept, het creëren van een ontwerp,
gevraagd. Het profiel heeft een opbouw
techniek, licht- en geluidsapparatuur,
het realiseren van de media-uiting en het
van niveau 2 t/m 4. Dat betekent dat een
bouw en constructieleer. Bovendien
beheren van hardware, software en
niveau 4-‘specialist’ eveneens beschikt
worden communicatieve competenties
bestanden. Daarnaast worden competenties
over de competenties van de niveau 3-
ontwikkeld en is affiniteit met muziek en
ontwikkeld om producten overtuigend
allrounder. Gediplomeerden gaan werken
theater een vereiste.
toe te lichten en te presenteren. Iedere
voor producenten van audiovisuele en
mediavormgever wordt bovendien voor-
geïntegreerde media, uitgeverijen en
bereid op een bestaan als freelancer/
reclamebureaus, fotostudio’s, particulieren/
ondernemer.
consumenten, overheidsinstellingen en
• Podiumtechnicus licht (identiek aan
facilitaire bedrijven. Uitstroomdifferentiaties
‘Naast inhoud zijn ook de randvoorwaarden van een traject sterk bepalend voor succes’
School: ROC Friese Poort afdeling Media, Kunst en Cultuur Interview met: Wietze Huitema, docent/onderwijsontwikkelaar www.rocfriesepoort.nl
Muziek) De afdeling Kunst, Cultuur en Media van ROC Friese
het traject, maar ook de randvoorwaarden sterk
bepaalt de NHL op basis van een assessmentgesprek of
Eerder bekend als:
Poort heeft de afgelopen jaren veel tijd gestoken in
bepalend zijn voor het succes. Docent/onderwijsont-
de leerling ook al in het tweede jaar mag instromen.
Dit profiel ontbrak voorheen in de mbo-
het contacten leggen met de noordelijke hogescholen.
wikkelaar Wietze Huitema: “Bij de meeste leerlingen
Huitema: “We gaan nu uit van een jaar verkorting
kwalificatiestructuur.
Inmiddels wordt in verschillende vormen samengewerkt
moet je hun motivatie goed ondersteunen door
van leertijd, dat moet natuurlijk zo kort als haalbaar
met de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL),
duidelijke procedures en afspraken.” De aanpak is nu
voor de leerling gaan worden!” Dit schooljaar gaan
Kenniscentrum GOC onderhoudt naast
de Hanzehogeschool Groningen en de Academie voor
dat er in het vierde leerjaar een aaneengesloten periode
dertien leerlingen mee in het traject met de diverse
deze profielen nog de profielen Arbeids-
Popcultuur. De samenwerking met de NHL is het meest
besteed wordt op het hbo. Dat houdt in dat studenten
scholen, langzaam maar gestaag zal ROC Friese Poort de
marktkwalificerend assistent (niveau 1),
structureel en is vastgelegd in een convenant. Met de
in hun laatste jaar op het mbo een halfjaar volledig
aansluiting uitbouwen. Huitema ziet daarbij uit naar het
DTP’er (niveau 3) en Printmedia (niveau 2
andere organisaties wordt samengewerkt op basis van
meedraaien met de projecten op het hbo. Ze worden
gebruik van de competentiegerichte kwalificaties in het
Uitstroomdifferentiaties
en 3). Deze profielen hebben geen directe
projectplannen.
daarbij gemixt met de eerstejaarsstudenten CMD. Het
mbo: “Dan zitten we niet meer vast aan de verouderde
• Podiumtechnicus toneel
aansluiting op het hbo.
Met de NHL werd in 2003 de eerste pilot opgezet gericht
doel is vervolgens om ze na het behalen van hun mbo-
examennormen en kunnen we veel beter afstemmen met
op verkorte doorstroom van Multmediavormgever naar
diploma te laten instromen in het tweede leerjaar op
het hbo. Op dit moment zijn de eerste twee leerjaren
Lichttechnicus in het kwalificatieprofiel
de opleiding Communication & Multimedia Design
het hbo. Verder wordt aandacht besteed aan specifieke
al bezig met competentiegericht onderwijs, het komt er
AV-productie)
(CMD). Een aantal leerlingen van ROC Friese Poort ging
voorbereiding op de overstap. Huitema: “We werken
dus aan.”
• Podiumtechnicus geluid (identiek aan
in hun stageperiode één dag in de week meedoen met
nu met een duidelijke intake, die grotendeels wordt
Bij ROC Friese Poort staat het uitbouwen van de
• Beeldtechnicus
Geluidstechnicus in het kwalificatie-
het onderwijsprogramma op het hbo. In een afsluitend
gedaan door het hbo. Op basis van een portfolio en een
lopende samenwerkingstrajecten voorop. Graag zien
• Video editor
profiel AV-productie)
assessment werd bepaald of zij in het tweede jaar
gesprek kunnen zij goed aangeven wat de groeipunten
ze er nog een traject van grafisch vormgever naar het
konden instromen.
voor de leerlingen zijn. Dat is erg positief, al merk
kunstonderwijs aan toegevoegd. Verder wordt er gekeken
je dan ook hoe verschillend de leerlingen zijn. Het
naar het eventueel aanbieden van het ‘Associate degree’
persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) van het hbo sluit
binnen mbo.
• Grafische vormgeving
Uitstroomdifferentiaties
• Animatie/audiovisuele vormgeving • Interactieve vormgeving • Art & Design
• Cameraman • Fotograaf
Dit profiel kent tevens differentiaties op
Eerder bekend als:
• Lichttechnicus
niveau 2, de Medewerker podium- en
Groeipunten
Er waren afzonderlijke kwalificaties voor
• Geluidstechnicus
evenemententechniek en niveau 3, de
Deze eerste pilot leerde dat niet alleen de inhoud van
Grafisch Vormgever en Multimediavormgever.
10
‘Geen vermindering van studietijd, maar verlaging van het uitvalpercentage’
daar gelukkig goed op aan.” Na afronding van het traject
Podiumtechnicus. Omdat het gaat om een
11
Vergelijking van mboen hbo-profielen
“Mbo-leerlingen die een grafimedia-
ties is er? Welke verschillen zijn er? Wat
opleiding hebben gevolgd, kunnen kiezen
heeft een doorgestroomde mbo’er op het
uit allerlei vervolgopleidingen in het hbo,
hbo nog nodig en wat kan hij overslaan?”
in verschillende sectoren. Dat varieert tie of techniek”, vertelt Shakira Tromp,
Wat zijn de uitkomsten van het onderzoek?
onderwijskundig ontwikkelaar. Om een
“De ervaringen tot nu toe zijn dat het
overzicht te krijgen van alle keuzemoge-
een ingewikkelde materie is, omdat de
lijkheden, is Kenniscentrum GOC bezig de
mediaopleidingen niet altijd snel te her-
doorstroommogelijkheden vanuit het mbo
kennen zijn. Bij de inmiddels vergeleken
naar het hbo in kaart te brengen. Tromp:
dossiers zijn de verschillen meestal goed
“We kijken ook naar de inhoud van de
te plaatsen. We komen ook behoorlijk wat
mbo- en de hbo-profielen. We vergelijken
overlap tegen. Dat is natuurlijk interessant
een aantal uitstroomdifferentiaties van
en roept vragen op als: is het wel echt
mbo-opleidingen met uitstroomprofielen
hetzelfde? Zou het ook op dezelfde wijze
van hbo-opleidingen. Veel scholen werken
aangeboden worden?
van kunst of economie tot communica-
aan doorstroom vanuit het mbo-profiel Mediavormgeven. We beginnen daarom
De vraag is natuurlijk hoe scholen de
met de doorstroommogelijkheden vanuit
resultaten van deze vergelijkingen kunnen
dit profiel naar hbo-opleidingen. Bijvoor-
gebruiken bij het vormgeven van door-
beeld naar Communication & Multimedia-
stroomtrajecten. Daarom zullen we ze ook
design (sector Techniek) en Visuele com-
koppelen aan de aansluitprojecten
municatie (sector Kunst).”
[zie pagina 4, 5 en 11, red.]. Op de bij-
Wat kom je dan te weten?
eenkomst van 30 november presenteren we de eerste overzichten en voorzichtige
“Door de profielen met elkaar te vergelij-
conclusies. Vervolgens gaan we graag in
ken, proberen we een antwoord te krijgen
gesprek over de gebruikswaarde en wijze
op vragen als: welke overlap in competen-
van afronding van de vergelijkingen.”
Kom naar de bijeenkomst op woensdag 30 november 2005 in het Theatermuseum te Amsterdam Voor wie is de bijeenkomst bedoeld? Het programma is gericht op mbo- en hbo-vertegenwoordigers die werken aan het inzichtelijk maken van doorstroommogelijkheden en/of het vormgeven van
• Stand van zaken
Het programma duurt van 10 – 16 uur. Er
• Uitwisseling van ervaringen
zijn geen kosten aan verbonden. In de
Waar vindt de bijeenkomst plaats?
lunchpauze of na afloop kunt u gratis de
Theatermuseum/Theater Instituut
tentoonstellingen van het Theatermuseum
Nederland.
bezoeken.
Herengracht 168, 1016 BP Amsterdam
met doorstroomtrajecten • Presentatie van resultaten van de vergelijking van mbo- en hbo-profielen:
doorstroomtrajecten.
• Bespreking van deze resultaten
Wat kunt u verwachten?
• Programmaonderdeel in samen-
op een interactieve manier De volgende onderwerpen
werking met het Theatermuseum
U kunt zich opgeven met de antwoordkaart of via e-mail. Ruim vóór 30 november 2005 ontvangt u een uitnodiging met het definitieve programma.
komen aan de orde:
Schrijf u nu in! Naam school: Naam deelnemer. Mevrouw/De heer:
Functie:
Straat + huisnummer: Postcode + plaats:
E-mailadres:
Ik vertegenwoordig de volgende discipline(s):
Mbo Hbo
❑ Kwalificatieprofiel Artiest ❑ Kwalificatieprofiel Audiovisuele productie ❑ Kwalificatieprofiel Mediamanagement ❑ Kwalificatieprofiel Mediatechnologie ❑ Kwalificatieprofiel Mediavormgeven ❑ Kwalificatieprofiel Podium- en evenemententechniek ❑ Sector Economie ❑ Sector Kunst ❑ Sector Techniek ❑ Anders
S.v.p. uiterlijk 4 november retourneren (postzegel niet nodig). Kenniscentrum GOC. t.a.v. mevrouw S. van der Gugten. Antwoordnummer 1170, 3900 VB Veenendaal. Per e-mail aanmelden kan ook:
[email protected].
Colofon
Connect is een speciale uitgave van Kenniscentrum GOC. Postbus 347, 3900 AH Veenendaal. T: (0318) 53 91 11. E:
[email protected] I: www.goc.nl Redactie Joke van der Kamp, Anneke Kersten, Hermien Mijnen, Femmy-Anne Snijders Realisatie Reflexion, Veenendaal Concept & design Heat creative communications, Haarlem Druk & lithografie Nefli, Haarlem
