Aan de Raad. No. : 6/8. Muntendam : 9 september 2005 Onderwerp : Startnotitie MER Windpark N33 ---------------------------------------
Inleiding Aanleiding Op 7 april 2005 heeft Blaaswind BV de startnotitie milieueffectrapportage (mer) Windpark N33 bij de gemeenten Menterwolde en Veendam ingediend. Zie bijlage. De Startnotitie is de eerste formele stap in de procedure om te komen tot een windmolenpark langs de N33. De gemeenteraden van beide gemeenten zijn het bevoegde gezag in het kader van de milieueffectrapportage. De gemeenteraad van Veendam heeft zich in haar raadsprogramma 2002 – 2006 uitgesproken tegen windmolens langs de N33. Daarmee is een unieke situatie ontstaan dat een initiatiefnemer een mer-traject wil beginnen, zonder instemming van het bevoegde gezag. Uw raad heeft zich tot nu toe (formeel) niet uitgesproken inzake windmolens langs de N33. Wel of geen medewerking verlenen De Wet milieubeheer biedt geen mogelijkheid om niet mee te werken aan het opstellen van een milieueffectrapportage. Daarom werd verondersteld dat de gemeenten Menterwolde en Veendam genoodzaakt waren om hun medewerking te verlenen aan het opstellen van de MER. Over deze kwestie is contact geweest tussen de gemeenten van Veendam en Menterwolde en er is overleg geweest met MER-deskundigen. Uit deze informatie blijkt dat medewerking aan een merprocedure niet vanzelfsprekend hoeft te zijn, zeker niet als te verwachten is dat de gemeente geen medewerking zal verlenen aan een ruimtelijk ordeningstraject, in casu een wijziging van een bestemmingsplan. Het weigeren van medewerking aan een mer-procedure heeft zich nog niet eerder voorgedaan in Nederland. Gezien de (grote financiële) belangen zullen in dat geval ongetwijfeld juridische procedures worden gevoerd. Gezien de unieke situatie is de aard van de procedures en de uitkomst daarvan op voorhand moeilijk te voorspellen. Daarnaast is nog extra juridisch advies ingewonnen bij Kienhuis Hoving Advocaten en Notarissen te Enschede. Zie bijlage Op pagina 6 van het juridisch advies is te lezen: “Naar mijn mening is de gemeenteraad verplicht om mee te werken aan een m.e.r.-procedure tot en met de beslissing omtrent de aanvaarding van het MER. Dit toont aan dat er ook tussen deskundigen geen eenduidigheid is over het wel of niet kunnen weigeren van medewerking aan het opstellen van een MER.
Keuze uit twee opties Ten aanzien van het vervolg van het mer-traject zijn twee opties af te wegen. Aangezien de gemeenteraden van Veendam en Menterwolde het bevoegde gezag zijn in het kader van de merprocedure, dienen zij deze afweging te maken. Optie 1: Op basis van het gegeven dat de gemeenteraad geen windmolens langs de N33 gerealiseerd wil zien, en derhalve geen medewerking zal verlenen aan een bestemmingsplanaanpassing, de MER Startnotitie niet in behandeling te nemen en de initiatiefnemers daarvan op de hoogte te stellen. Optie 2: Ondanks het gegeven dat de gemeenteraad geen windmolens langs de N33 gerealiseerd wil zien, medewerking verlenen aan het opstellen van een MER Windpark als middel voor meningsvorming, op voorwaarde dat de ambtelijke uren en externe kosten van de gemeente door Blaaswind worden vergoed. De redenatie ten aanzien van het mer Windpark N33 is in optie 1. als volgt: De situatie is uniek vanwege het feit dat er normaliter geen Startnotitie wordt ingediend tegen de zin van het bevoegde gezag. De Wet (milieubeheer) biedt weliswaar geen mogelijkheden tot het weigeren van medewerking, maar het opstellen van een MER is geen op zich staande procedure: het is bedoeld ter voorbereiding van een andere procedure, in dit geval een ruimtelijk ordenings traject. Aangezien de gemeenteraad van Veendam zich heeft uitgesproken tegen windmolens langs de N33, kan zij op grond van dit standpunt bericht geven aan de initiatiefnemers dat zij derhalve geen reden zien om een mer-traject te ondersteunen. De Startnotitie wordt met een begeleidend schrijven retour gezonden. De gemeenteraad van Menterwolde heeft zich tot nu toe niet formeel uitgesproken over windmolens langs de N33 en zal daar dus nog een besluit over moeten nemen. Zoals hierboven aangegeven is er tussen deskundigen geen eenduidigheid over het wel of niet kunnen weigeren van medewerking aan het opstellen van een MER. Naar verwachting zal Blaaswind bezwaar maken tegen een dergelijk raadsbesluit en zal er een juridisch traject volgen. Gezien het unieke karakter is niet te overzien via welke instanties dit traject zal lopen noch wat de uitkomst daarvan zal zijn. De provincie heeft aangegeven positief te staan ten opzichte van het realiseren van het windpark (zoekgebied POP). Zij heeft de mogelijkheid uiteindelijk een aanwijzing te geven, aangezien deze zaak voldoet aan de voorwaarden voor een aanwijzing, namelijk: o Er is sprake van een bovenregionaal belang; o De aanwijzing heeft een grondslag in het provinciaal beleid, namelijk het Provinciaal Omgevings Plan. o Gedeputeerde Staten hebben bij brief van 2 juni 2005 het voorontwerp-POP II gepresenteerd, waarin is opgenomen dat voor het windpark bij Veendam een streekplanuitwerking moet worden gemaakt. De ambtelijke inzet zal in dit traject vooral een juridisch karakter hebben. De omvang van deze inzet is vooralsnog niet in te schatten. Tevens zal er extern juridisch advies moeten worden ingehuurd.. De redenatie ten aanzien van het mer Windpark N33 is in optie 2. als volgt: Hoewel de gemeenteraad van Veendam zich heeft uitgesproken tegen windmolens langs de N33, is er door de gemeente Menterwolde nog geen formeel standpunt ingenomen inzake een windpark langs de N33.
2
De mer-procedure is een middel om de meningen te vormen. Een milieueffectrapport dient als input voor een zorgvuldige besluitvorming op argumenten. Er is tussen deskundigen geen eenduidigheid over het wel of niet kunnen weigeren van medewerking aan het opstellen van een MER. Het is als bestuurlijk correct aan te merken om medewerking te verlenen en aan de verplichtingen te voldoen ten aanzien van het opstellen van een MER. De gemeenten behouden op deze wijze zeggenschap over hetgeen in het milieueffectrapport naar voren wordt gebracht. De finale afweging door de gemeenteraden van Menterwolde en Veendam vindt plaats op basis van argumenten, nadat het milieueffectrapport is afgerond. Er bestaat geen verplichting om vervolgens ook de planologische besluitvorming daadwerkelijk te starten (zie ook pagina 3 van het juridisch advies). Aangezien deze optie een aanzienlijke en niet voorziene tijdsinvestering vergt van de ambtelijke organisaties van beide gemeenten wordt aan Blaaswind als voorwaarde gesteld dat zowel de ambtelijke inzet als de externe kosten van de gemeenten worden vergoed.
Globale planning uitvoering optie 2 - Bekendmaken, publiceren startnotitie door de gemeenten (na raadsbesluit, sept/okt. 2005). - Startnotitie versturen naar de wettelijke adviseurs en de commissie voor de milieueffectrapportage. - Startnotitie ter visie leggen (gedurende 4 weken). - Informatieavond beleggen (facultatief). - Advies van de commissie mer (binnen 9 weken na bekend maken). - Verwerken van reacties inspraak in richtlijnen mer. - Vaststellen richtlijnen mer (binnen 13 weken na bekendmaking) door Veendam + Menterwolde. - Opstellen MER (geen tijdlimiet, meestal circa 6 maanden). - Toetsingsadvies van de commissie mer. - Vaststellen aanvaardbaarheid MER door de gemeenten Veendam + Menterwolde. - Bekendmaken MER + gemeentebesluit en ter visie leggen (gedurende 4 weken). Overleggen, bijeenkomsten en briefwisseling voorafgaand aan dit raadsbesluit - Op 7 april heeft de initiatiefnemer Blaaswind de Startnotitie ingediend. - Op 23 maart een raadsbijeenkomst Veendam in het kader van windenergie. - In de loop van april is diverse keren ambtelijk contact geweest tussen de gemeenten Veendam en Menterwolde, en van beide gemeenten met de provincie Groningen. - Op 18 mei ambtelijk overleg Veendam/Menterwolde met Blaaswind (en haar adviseur Grontmij) vanwege indienen startnotitie. - Op 23 mei bestuurlijk overleg wethouders Lutterop (Veendam) en Post (Menterwolde) vanwege afstemming tussen de colleges. - Op 24 mei opiniërende besprekingen in de colleges van Veendam en Menterwolde inzake reactie op startnotitie. - Op 26 mei 2005 heeft GS van Groningen aan Blaaswind aangegeven dat zij “graag samen met de beide gemeenteraden, grondeigenaren en initiatiefnemers willen onderzoeken of een windpark op deze locatie tot de mogelijkheden behoort”. (zie bijlage). - Op 24 juni hebben een aantal raadsleden van de gemeenten Veendam, Menterwolde en Pekela een bezoek gebracht aan het windmolenpark te Emden.
Argumenten
3
1. Het is aan de gemeenteraad om een besluit te nemen over deze kwestie. Zij is het bevoegde gezag in het kader van de mer-procedure. De gemeenteraad Veendam heeft zich bovendien duidelijk uitgesproken inzake windmolens langs de N33. 2. Gezien de complexiteit van de afweging worden twee opties ter besluitvorming aangeboden. Het college zich reeds uitgesproken voor optie b. 3. Beide opties lenen zich bij uitstek voor een projectmatige aanpak: dit geeft duidelijkheid in communicatie, taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Na afloop van het raadsbesluit, en ongeacht een keuze voor optie 1 of 2, zal het traject op een projectmatige wijze gezamenlijk door Menterwolde en Veendam worden aangepakt.
Kanttekeningen 1. Aangezien het initiatief betrekking heeft op het grondgebied van zowel de gemeente Veendam als Menterwolde, is het zeer wenselijk dat de beide gemeenteraden een gelijkluidend besluit nemen. Ter oriëntatie zijn beide gemeenteraden en de gemeenteraad van Pekela op vrijdag 24 juni op excursie naar het windmolenpark Emden geweest Zowel ons college als het college van Veendam stellen u voor om de besluitvorming en de uitvoering daarvan gezamenlijk uit te voeren. 2. Het project kan een fors beslag leggen op de beschikbare ambtelijke capaciteit. In optie 2 is een vergoeding van ambtelijke inzet te verlangen. Door het college is aan Blaaswind gevraagd om de ambtelijke uren en externe kosten van de gemeenten te vergoeden. 3. In beide opties kan het laatste stadium dezelfde zijn, te weten een aanwijzing door de provincie, zij het dan de kans van slagen van aanwijzing, na een zorgvuldige afweging conform optie 2, volgens de deskundigen gering is. 4. Bij optie 2 zullen bestuurlijke keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van prioriteiten in de ambtelijke werkzaamheden. Zowel in Menterwolde als in Veendam is geen rekening gehouden met dit project en is vrijwel geen ambtelijke capaciteit beschikbaar. Door ons zullen na het nemen van het raadsbesluit keuzes moeten worden gemaakt ten aanzien van de ambtelijke tijdsbesteding in projecten. 5. In het mer-traject worden alle milieuhygiënische (en ruimtelijke) aspecten van het plaatsen van windmolens onderzocht, zodat (bij een positieve uitkomst) de basis om plaatsing te weigeren steeds smaller wordt. In een milieueffectrapport worden alle aspecten van een initiatief onderzocht. Indien de uitkomst van het MER positief is ten aanzien van windmolens, is het lastiger om argumenten te vinden om het plaatsen te weigeren.
4
Financiën Optie 1 De hoeveelheid benodigde ambtelijke uren is vooralsnog niet in te schatten, aangezien nog niet eens duidelijk is welk juridisch traject hieruit zal volgen, noch wat de reactie van het provinciaal bestuur zal zijn. De ambtelijke inzet wordt in eerste instantie geringer ingeschat, dan benodigd in optie 2. Optie 2 De ambtelijke uren zijn geraamd op circa 800 tot 900 uur voor beide gemeenten gezamenlijk. De onderlinge werkverdeling is nog nader af te spreken. Binnen de bestaande begrotingen is hier geen capaciteit voor. Eventueel moet externe deskundigheid inzake landschap/stedebouw worden ingehuurd, ter grootte van circa € 7500 ex BTW. Blaaswind zal de te maken gemeentelijke kosten moeten dragen. Indicatie financiële omvang Het zoekgebied kan maximaal circa 40 grote windturbines herbergen. Deze turbines leveren per jaar ca 15.000.000 kWh per stuk. De marktwaarde van een kWh is momenteel ca 10 eurocent. Als het park er 20 jaar staat betekent dat: 15.000.000 x 0,1 x 40 x 20 = 1.200.000.000 Euro. Uitvoering Zowel de uitvoering van optie 1 als van optie 2 worden projectmatig aangepakt door de beide gemeenten gezamenlijk, opdat zo min mogelijk dubbel werk wordt verricht. Het onderhavige raadsvoorstel bijvoorbeeld, is in gezamenlijkheid tot stand gekomen. Communicatie Voor wat betreft de communicatie richting initiatiefnemer, omwonenden, overige inwoners Menterwolde en Veendam, media en omliggende gemeenten zijn voorstellen gedaan in het ter inzage gelegde communicatieplan. Voor u ligt in de raadsportefeuille ter inzage: Startnotitie m.e.r. Windpark N33 Veendam/Menterwolde en aanbiedingsbrief. Juridisch advies Kienhuis Hoving Advocaten en notarissen d.d. 14 juni 2005 Brief van Ged. Statem van Groningen aan Blaaswind van 26 mei 2005. Brief van b. en w. Veendam aan Blaaswind + antwoordbrief van Blaaswind Communicatieplan Windpark N33 Veendam/Menterwolde. Burgemeester en wethouders van Menterwolde; De wnd.burgemeester, M. Schollema
De secretaris, K. Nieland
5
