A technical view on tiny things - NL

Bpost Get2Gether fotografie groep

A technical view on tiny things - NL

2012 bpost Muntplein Brussel

Indien deze foto je aandacht trekt, je hoofdbrekens bezorgt of indien je gewoon dit een prachtige vindt dan raden we je aan deze tekst verder te lezen. Dit document is het verslag van een workshop die we met de G2Gether fotogroep hebben gehouden aangaande 'macro' en 'micro' fotografie. Verder lees- en kijkplezier ! In een eerste artikel “A huge view on tiny things” zagen we hoe met gebruik van optisch materiaal en toebehoren macro foto's kunnen maken. In dit tweede aanvullende deel benaderen we macro fotografie dit eerder technisch met als doel de kwaliteit van de foto's te verhogen.

Copyright © 2012: Wim Vanmaele www.fotospotter.be

Tweede Workshop Micro fotografie op 23 januari 2012. Inleiding. Vaak bespreken fotografen foto's die ze zien in tijdschriften. Hierbij is er een steeds terugkerende vraag: "Hoe hebben ze dit soort beeld(en) van de insecten kunnen nemen ?". Ieder van ons heeft ondertussen al meerdere vergrote beelden van vliegen (of andere soorten) gezien waarbij de grens met de magische fantasiewereld heel subtiel wordt, lijkt het. In een eerste artikel "A huge view on tiny things - NL" bekeken en behandelden we een aantal aspecten van macro fotografie. Hierbij richtten we ons voornamelijk naar het optisch materiaal zoals lenzen en naar diverse toebehoren waarmee we probeerden macro en micro beelden te maken. We hebben verschillende combinaties gemaakt en probeerden die dan ook optisch te begrijpen. Nu we de theoretische kennis hebben merken we dat we toch niet in staat zijn om dezelfde kwaliteit te halen als die foto's die we in tijdschriften, ... zien. Laten we eens kijken of we wel over genoeg technische bagage beschikken en of hier een oorzaak ligt ? In het tweede deel hebben we dus een meer technische aanpak van macro fotografie Zoals reeds aangehaald, wij, de bpost fotografen, aanvaardden niet zomaar antwoorden als: "Oh, macro , micro is zo makkelijk, het volstaat om een eenvoudige macro lens te gebruiken". Nee, nu we de theoretische kennis (optica) hebben opgedaan en er nog niet echt in slagen de fotokwaliteit te evenaren hebben we besloten een tweede workshop te houden en de theorie technisch te optimaliseren. Nee, we hebben hierbij niet opnieuw het warme water uitgevonden. Gewoon een samenvoegen van technische kennis en een rechtaan rechtuit logica. En laat het volgende document hiervan het verslag zijn. De tovenaarstruk zit hem in de gebruikte technische middelen. Macro doen op dit niveau is puur plezier, maar. Al heel snel merken we dat voor het behalen van die ene scherpe en goede foto je er een ettelijk aantal hebt moeten nemen. Raar, maar hoe mooier een voorwerp, hoe meer foto's we blijkbaar dienen te nemen eer we een 'aanvaardbaar' exemplaar hebben. We merken dat we na een macro micro sessie de vuilbak op de pc barstensvol foto's zit en ik dan heb het niet over 10 maar over honderden foto's. Soms hebben we twee dagen geprobeerd die vlieg te fotograferen en hebben we uiteindelijk een foto die, ja, die...… En zelfs dan lijkt het erop dat we er niet, nooit in slagen een foto te nemen waar alle lichaamsdelen scherp op staan. Uit ervaring weten we dat het dichtknijpen van het diafragma ons een grotere scherptediepte oplevert, dus betere beelden. Hiervoor moeten we echter over veel tijd of licht of hoge ISO of gewoon een combinatie van deze beschikken. Helaas, we kunnen het diafragma niet oneindig sluiten (jawel, maar dan komt er helemaal geen licht meer door). Het kleiner het diafragma (hoe groter het diafragmagetal) hoe groter de DoF (Deph of Field) of scherptediepte. Maar we werken in een micro wereld, en daarom gebruiken we woorden als nano, micro ... en krijgen woorden zoals groot, heel groot een lachwekkende betekenis. Bij een beeldverhouding van 10:1 is een DoF (scherptediepte) van 1 mm is heel, heel groot en deze luxe verkrijgen we helaas heel zelden. Hieronder zullen we zien dat dit volledig afhangt van de gebruikte optische onderdelen.

Moeilijk wereld. Merk op dat we tijdens het observeren en fotograferen in deze micro wereld, we nooit in staat zijn deze op een volledig scherpe en nette wijze te zien. Het is net alsof je rondloopt met een vergrootglas voor je oog. Enkel het centrum is scherp, al de rest is wazig. Hoe kunnen we nu dit probleem oplossen ? Regels zijn er om gevolgd te worden en zoals het ons eigen is aanvaarden we die moeilijk en we willen die regels altijd opzij schuiven. Toen ik jong was (inderdaad, was), observeerde ik de micro wereld. Ik bekeek zaden, zaailingen, planten ... Daarvoor gebruikte ik een microscoop en bereidde plakjes (preparaten, coupes) van 0,05 mm dik. Deze microscoopcoupes werden gesneden met een hand microtoom. Wanneer we die preparaten in volgorde plaatsten en we keken ernaar dan konden we ons een 3-dimensionale voorstelling maken van het oorspronkelijke object. Wanneer we tekeningen maakten, en nadien die tot een geheel voegden verkregen we een prachtige object-tekening. Vervangen we nu het woord "microtoom" door "PET-scanner" en "tekenen" door "scan" dan klinkt dit voor ons niet echt wereldvreemd. Ons hobby-object is een medisch object geworden. De PET-scan. Laten ons even verder vertalen. "Microtoom" wordt kruistafel, foto terwijl "PET-scanner" dan "fotograferen" wordt. Vreemd, maar deze woorden kennen we al heel goed. Wat indien we nu iedere 10de mm of kleiner foto's van een object nemen, precies alsof we coupes zouden maken ? Wat indien we nu per foto enkel de scherpe lijnen, details bij houden en deze daarna op elkaar plaatsen en zo één beeld vormen. Een zware en tijdrovende taak, doenbaar, maar... Hoe gaat dit nu te werk ? We weten dat wanneer we foto's nemen we dan denken dat de voorwerpen scherp worden afgebeeld. Een mensenhaar is scherp te onderscheiden op 1m. Fotograferen we nu dat haar (haren) op mee dan 5 m dan spreken we over haar, alhoewel we een wazige massa zien. Dit komt omdat we het beeld begrijpen (we hebben fotografische voorkennis). Wanneer we naar een voorwerp kijken proberen we steeds het voorwerp te vergelijken met beelden die we in ons geheugen hebben opgeslagen. Als er een match is, herkennen we het beeld ook als is het waargenomen voorwerp helemaal niet scherp. Dit is trouwens de reden waarom vele jaren geleden mensen ervan overtuigd waren dat er leven was op Mars. Men dacht rechte wanden, kanalen te zien en enkel mensen konden zoiets maken. Voorkennis is ook de reden van de maanse zeeën. Nu, als daar het licht brandt zal er daar wel iemand thuis zijn, nietwaar ? ;O) Er komt een trein op het spoor aangereden ... Dit veronderstellen we als de seinen op rood slaan en de slagbomen neer zijn. Indien we kijken naar de horizon onderscheiden we helaas niets. De twee sporen bundelen aan de einder tot slechts een punt. Zelfs de trein is verdwenen, opgelost in dat ene punt. Wanneer de trein dichter en dichter komt kunnen we plots de twee sporen en een trein waarnemen. Achter dat punt worden en de trein en de twee sporen opgelost en kunnen ze niet worden onderscheiden. Het punt waar we drie objecten wel kunnen onderscheiden, zien noemen we het "Scheidend of Oplossend Vermogen", "Optical Resolution" en hieraan gekoppeld een even belangrijke term: "Verstrooiingscirkel" of "Circle of Confusion - CoC". Beiden zijn even belangrijk maar uiteindelijk wordt verder enkel rekening gehouden met de verstrooiingscirkel of CoC. Het waarnemen van onze omgeving is volledig afhankelijk van dit punt en dat wordt bepaald door de optische constructie van onze ogen, lenzen, milieu. Een adelaar heeft een scheidend vermogen dat heel groot is. Hierdoor kan hij verschillende kleine objecten, zoals een muis op een afstand van

meer dan 1 km onderscheiden. Met een beetje geluk kunnen wij dat ook doen als die muis op een afstand van 50m zit. Alle optische waarnemingen worden beïnvloed, bepaald door deze "Circle of Confusion". Voor de nerds onder ons "Scheidend Vermogen": http://nl.wikipedia.org/wiki/Resolutie_(optische_systemen) "Verstrooiingscirkel": http://nl.wikipedia.org/wiki/Scherptediepte Dank door deze (on) mogelijkheid, waar we slechts één punt zien in plaats van 2 zullen we foto's (delen) samen voegen waarbij we enkel die punten, gebieden over houden ons nette en scherpe richels op leveren. Klinkt natuurlijk eenvoudiger dan het is. Moeilijke theoretische materie, maar gezien we fotografen zijn en liever en meer praktisch en liever in zandbakken en spelen onthouden we enkel de ideeën. Wiskundigen deden hier schitterend werk voor ons. Ze stopten die ideeën in formules en leverden ons stapelprogramma's die voor ons dit minder leuke werk doen. Sommigen ervan zijn alleenstaande programma's, andere zijn dan weer samengevoegd tot een beeldbewerkingsprogramma. Laat ons er enkele aanhalen. Freeware: -

CombineZP (http://www.hadleyweb.pwp.blueyonder.co.uk/CZP/News.htm) is volledig gratis programma en kan zonder beperkingen gebruikt worden. Helaas is de interface niet echt gebruiksvriendelijk.

Non-freeware: -

Beeldbewerkings software: Beschikbaar vonden we dit in CS5 (Photoshop). Naast het klassieke beeldbewerking is er eveneens een stapelmodule aanwezig.

-

Stacking stoftware of stapel software Zerene Stacker (http://zerenesystems.com/stacker). Dit product levert een hoge variatie aan hoge kwaliteit onderwerpen. Het onderscheidt zich bijzonder goed in stekelige en harige voorwerpen. DIt is wel één van zijn hoge scorepunten. De meeste andere paketten hebben het hier vaak moeilijk mee. Raar, maar niet tegenstaande een 1oogstandpunt kan en slaagt het pakket er ook in om 3-dimensionele beelden te genereren. Je kan een 30 dagen durende testversie op halen. Helicon Focus (http://www.heliconsoft.com). Een commercieel product met verschillende aankoopopties. Een 30 dagende durende evaluatie is mogelijk.

We hebben beide pakketten getest en we kunnen helaas niet echt een winnaar aan duiden. Oh, ja, we vergaten nog een optie, een gratis dan nog. Je kan het natuurlijk ook zelfs volledig handmatig doen ... als je tenminste een paar weken vrije tijd hebt.

Zo ver zijn we nu al. Eindelijk weten we nu dat we over een Verstrooiingscirkel (CoC) beschikken en dat we dank zij dit ding we details al dan niet kunnen 'onder' scheiden en dat we dank zij diverse wiskundige nerds de beelden kunnen stappelen (stacken) tot één beeld waarbij we enkel nog de scherpe kanten, randen, details overhouden. Na die stapeling, stack rest ons nog enkel die "WOUW"-scherpe foto ... Mooi. En hoeveel foto's dienen we nu te nemen en hoeveel foto's moeten we nu stapelen ? We zijn werkelijk stapelgek. We starten met een probleem, lossen het op en tegelijk geven we antwoorden waarin we een nieuw probleem stellen. De kern, kiem voor al deze problemen en natuurlijk oplossingen zijn onze alom bekende cirkel en dieptescherpte DOF. Hoe meer we ons hierin verdiepen, hoe meer we deze items gebruiken hoe verwarder we worden ... Diepte van een cirkel en verstrooiing van een scherpte ... We proberen beelden te combineren waarin de scherpe details in het eerste beeld raken met scherpe details in het tweede, derde ... volgend beeld. Schitterende gedachte, prachtig idee, prachtige magie ? Maar, laat ons eerst even onze kennis over optica en bijhorende formules opfrissen zodat we toch minimaal vatten waarmee we bezig zijn. Enkele gebruikte termen worden in de 'Foto 1' verklaard. F

Diafragma Lens aperture

Vergroting Magnification

( Si - f ) / f

C

Verstrooiingscirkel Circle of Confusion

Effectief diafragma Effective aperture

F*( 1 + m )

m

Vergroting Magnification

Symmetrische DoF Symmetrical DoF

focusafstand lens lens focal length

Voorwerpafstand Working Distance

f

Si

Beeldafstand Image distance

V

Voorwerpafstand Working Distance

2FC ( m + 1 ) / ( m ^ 2 ) wordt 2FC

( [ ( Si-f ) / f ] +1 ) / ( [ ( Si - f ) / f ] ^ 2 )

v = ( m + 1) f

Foto 1: termverklaring van formulevariabelen Wanneer we even naar de DoF-formule kijken merken we dat en het diafragma, en de verstrooiingscirkel (CoC), en de vergroting een grote rol spelen. Helaas maar de CoC kunnen we niet aanpassen, evenals de vergrotingsfactor omdat dit nu juist de bedoeling is van micro, een zo groot mogelijk vergroting. Blijft over het spelen met het diafragma van de lens. Hoe groter het diafragmagetal hoe groter de DoF, allee, toch relatief. Laat ons vooral dit onthouden en de rest vergeten ;O). Herinner je echter wel steeds dat het grootst haalbare diafragmagetal niet altijd gelijk staat met de beste beeldkwaliteit. Wees hiermee voorzichtig en doe tenslotte diverse testen zodat je proefondervindelijk kan vaststellen welk diafragmagetal de beste en scherpste beelden op levert. Nog steeds verward ? Laat ons dit even in praktijk brengen. Aan welke voorwaarden dienen we te voldoen indien we een facetoog van een vlieg willen fotograferen. 1) Hebben we een Chinees vrijwilliger ? Niet echt moeilijk. Kijk even in de kamerhoeken, bovenop kasten en hier en daar zal je wel nog een dode vlieg, spin of vlinder aan treffen. Indien dit zelfs niet lukt is een pluim een wonder om in detail te worden bekeken. Vergeet bij de laatste echter niet dat je er geen oog zal op vinden. 2) Bepaal vervolgens over welke afstand in de diepte je scherpe beelden wil hebben. bv. Dat vliegenoog vereist een scherptediepte van 3 mm. 3) We berekenen nu de ware DoF die we bereiken met onze opstelling. We maken gebruik van een omgekeerde 50mm-lens, diafragmagetal F22, 3 tussenringen en 1 teleconverter. We verkrijgen op deze wijze een beeld-afstand van: 50+42+30+20+12 = 154mm formule: 2FC ( [ ( Si-f ) / f ] +1 ) / ( [ ( Si - f ) / f ] ^ 2 ) (2 x 22 x 0.03) ( [ ( 154 - 50 ) / 50 ] +1 ) / ( [ ( 154 - 50 ) / 50 ] ^ 2 )

We nemen 150mm ipv 154 (rekent iets makkelijker): (44 x 0.03) ( [ ( 150 - 50 ) / 50 ] +1 ) / ( [ ( 150 - 50 ) / 50 ] ^ 2 ) (44 x 0.03) ( 2 +1 ) / ( 2 ^ 2 ) 44 x 0,03 x 3 / 4 44x0,09/4 11x0,09mm 0,99mm Voor een goede beeldoverlapping aanvaarden we max. 70%(scherpte) verschillen. Dit betekent evenveel als een uiteindelijke aanvaardbare DoF van 0,99x70% = 0,69mm Onder ideale of goede omstandigheden nemen we dus om de 0,69mm een foto 4) Bepaal of stel het start- en eindpunt in waartussen we de groep foto's zullen nemen. 5) Bereken nu aan de hand van de DoF en rekening houdende met de CoC hoeveel foto's we nodig hebben. 3mm / 0,69 = 4.3 of afgerond 5 foto's voor een scherp gestapelde foto. 6) Stel nu je fototoestel scherp in op het startpunt. 7) Doe vervolgens de puur technische shooting 8) Bepaal nu de fotoreeks uit de genomen foto's die je wil stapelen, stacken 9) Pas eventueel de zwart-wit-balans aan van alle geselecteerde beelden 10) Behandel deze reeks nu met een stacking-programma 11) Indien je geluk hebt, en zie dit nu werkelijk als de loterij, zal je iets aanvaarbaar, toonbaar hebben. Indien het beeld niet goed is, gewoon wegkieperen en herstarten op puntje 2 (Let hierbij wel op dat dit tijdwrakend is en indien je dit nu voor de 70ste keer doet je wel persoonlijke nevenverschijnselen kan hebben: honger, dorst, zin tot plassen, zombie-gedrag ... ). In het beste geval kan je nu het verkregen beeld verder in je beeldbewerkingsprogramma bewerken. 12) Kees is klaar of is het klaar is kees ?

In onderstaande tabel heb je een berekeningsoverzicht. Een geautomatiseerde XLS-sheet kan je hier downloaden.

Lens (focal) Circle of Confusion Slices-distances in %

Magnification

teleconvertor

0,03

150 2

Extension

70

100

4,0

2,8 Effective aperture

Distance lens-ccd

50

4

14,000 20,000

5,6 28,000

8

11

16

22

32

45

64

40,000 55,000 80,000 110,000 160,000 225,000 320,000

Max DOF in mm

0,053

0,075

0,105

0,150

0,206

0,300

0,413

0,600

0,844

1,200

Slices-distances (70%)

0,037

0,053

0,074

0,105

0,144

0,210

0,289

0,420

0,591

0,840

Working Distance

30

Light loss

9

stops

3

Wanneer we naar de opdrachtlijnen kijken merken we er toch een tweetal op die tot verwarring leiden (we houden daar niet echt van en verkiezen eerder een rechtlijnig denkgedrag). Taak 7 en taak 12. 7) Doe vervolgens de puur technische shooting ! Dit lijkt heel eenvoudig en zolang je slechts één foto dient te nemen zal dit ook wel zo zijn, maar ! Een voorwerp fotograferen terwijl je je camera over een afstand van 0.05 mm verplaatst en dit 200 keer doet ? Meer nog, dan moet je er ook nog voor zorgen dat het voorwerp steeds op dezelfde wijze gekadreerd is in de zoeker ? Niet ademen, niet bewegen en dit gedurende een paar seconden, minuten, uren en laat ons hopen dat je deze oefening gezond overleeft.. Dit probleem oplossen kan op evenveel manieren als je je kan voor stellen. Je beweegt je camera of het voorwerp of beiden zodat het focuspunt verplaatst en dit ofwel automatisch of manueel. Je kan je fototoestel op een drievoet plaatsen wat zorgt voor stabiele beelden, maar een driepoot telkens verplaatsen over een afstand van 0,05mm klinkt echt absurd. Maar, wat indien we nu het toestel zouden kunnen verschuiven op die driepoot ? Terug denkend aan onze microscoop herinneren we ons dat we daar de voorwerpen over uiterst minieme afstanden (kleiner dan 0.02mm) konden voort bewegen door middel van een kruistafel. Hmm, klinkt goed. Het maken van een kruistafel, slede voor ons fototoestel of voorwerp is heel wat eenvoudiger dan we denken. Dit kan zowel met hoog technisch materiaal als met eenvoudige tuin- en huismiddelen. Wat hebben we nodig ? Een tafel, blok dat we door middel van een as kunnen voortbewegen. De meest eenvoudige opbouw bestaat dan uit een lange bout met schroefdraad, een passende moer, een L-haakje, een blokje en een houten plankje. In onderstaande tekening snap je wel wat ik bedoel.

Primitief ? Ok, maar wel volledig functioneel. Wanneer je de bout over 360° draait, verplaats je zo het blokje over x mm. We spreken van spoed. Bij een dunne bout bedraagt dat ongeveer 0.8mm Je kan de bout ook vervangen door een 'tige filetée' of beter 'draadstang'. Ook hier bedraagt de spoed ongeveer 0,6 tot 0,8 mm voor draadstangen met een diameter van 4-5-6 mm. Zo, naat fotografie weet je wat je te doen staat als je verder wil met micro macro fotografie ! Knutselen.

Foto 2: De poor man slede - schema

Foto 3: De poor man slede

Foto 4: De slede gemaakt met een handmicrotoom

Live-view is een optie waarbij we best rekening houden en wat scherpstellen zeker ten goede komt. Een andere manier van werken kan het gebruik van software zijn waarmee je alle controle over je fotoestel krijgt. Deze paketten laten daarbij ook soms toe aan stacking te doen, maar vergeet hier echter niet dat wanneer je gebruik maakt van een omgekeerde lens je ALLE controle over het glas verliest. Scherpstellen, lichtmeting. Dit zal je steeds manueel dienen te doen. Met enkel tussenringen en/of een macro lens is het soms mogelijk om daar ook de fotoreeks te programeren en daar de stapgrootte te bepalen. Hier wordt echter de lens verschoven (gestuurd vanuit het paket) en dienen we niet over een slede of wat dan ook te beschikken. Verlies hierbij niet uit het oog dat die paketten wel geen prachige, sublieme beelden beloven. Ze beloven enkel de correcte werking van hun sturing en beeldopnameafhandeling. Voor de Nikon-mensen onder ons is deze leuk: http://www.controlmynikon.com/cmn.html

Canonians kunnen eventueel hier even piepen: http://www.jibble.org/canon-tethered-shooting Helaas, het gebruik van een slede of kruistafel, het gebruik van een stackingsoftware biedt geen totaaloplossing. Ze zijn slechts een onderdeel in de opstelling. Iedere denkbare beweging, hoe klein ook resulteert in een waanzinnige waas. De belichtingstijden dienen dan ook zo kort als mogelijk te zijn terwijl we best werken met lage ISO-waarden willen we geen last van ruis hebben. En hoe kunnen we dit nu beïnvloeden ? Eenvoudig, met licht !

Foto 5: licht-opstelling

Foto 6: Belicht voorwerp

Hier kunnen we een flitser gebruiken, maar, een flitser die ons toelaat 150 foto's te maken met de volle lichtintensiteit is duur, heel duur. Daarnaast zullen we dan ook nog moeten beschikken over een goede bouncer willen we niet echt zware schaduwen zien. Een andere methode is het maken van een soort studioverlichting met gescheiden lampen. Houd hier wel rekening met de geproduceerde warmte evenals de schaduwen. Zelf heb ik een opstelling gemaakt met 4 power-led-spots van 50W het stuk. Deze geven veel lciht en warmen nagenoeg niet op en stralen dan ook geen warmte naar het voorwerp toe. Bij bloemen en levende insecten is dit wel belangrijk. Bedenk het maar en test het vervolgens uit.

Ook de achtergrondskleur kan bepalend zijn voor de kwaliteit van een beeld. Ook hier dien je te testen.

Foto 7: vlieg en een zwarte achtergrond

Foto 8: vlieg en een witte achtergrond

De foto met de witte achtergrond bevat schijnbaar meer details dan die met de zwarte achtergrond ! 12) Kees is klaar of is het klaar is kees ? Worden we hier in de mailing genomen ? Tekenstrips en sprookjes eindigen normaal zo … Helaas, dit geldt wel niet voor macro fotografie in een microwereld. Daar waar even een gewone zucht een storm aan vibraties van het fototoestel en/of voorwerp kan betekenen kan het echt niet met het melden dat de zaak eenvoudig af is. Neen, Kees is helemaal niet klaar. Kees heeft wel nog iets meer te doen dan enkel klaar te zijn. Neen, het verhaal stopt niet met de melding: 'We hebben doodgewoon een macro lensje gebruikt en afgedrukt ...'. Elk stofdeeltje, ... interfereert met het opgeleverde beeld. Kraaknette propere lenzen, een kraaknette omgeving, ... alles heeft impact op het beeld en daar dienen we rekening mee te houden. Houdt hier ook wel rekening dat er GEEN tweede kans wordt geboden. Een tweede hernieuwde reeks foto's maken van het zelfde onderwerp onder dezelfde omstandigheden ? Vergeet dit aub, het lukt je nooit meer die reeksen te nemen om tot dezelfde gestapelde scherpe foto te komen. Hierbij weten we ook wel dat je zovel als mogelijk werkt met stabilizerende foto-opstellingen maar we zijn er eveneens van overtuigd dat je steeds weer meer slechte, verloren foto's zal blijven hebben dan dat je ervan durfde te dromen. Een pak verloren tijd die je maar niet aan je wederhelft kan verantwoorden ;O). Tel maar eens even na: 150 foto's, een belichtingstijdd van 4 seconden, een pauze van 6 seconden om het voorwerp te verplaatsen en opnieuw een trillingsvrije set te hebben … 1500 seconden of 24 minuten. Nadien dienen we de beelden te bewerken in bv Lightroom en zetten we de geselecteerde beelden om naar TIFF-formaat. Opnieuw 20 minuten … Na deze omzetting behandelen we de beelden in een stacking programma waar we toch op een 20 tot 30 minuten moeten rekenen op een hoog performante PC. Stacking is immers een hoog intensief gebeuren dat geheugen gewoonweg op wreet. Indien we het geluk aan onze zijde hebben dan hebben we ieder uur juist 1 foto in de meest ideale omstandigheden en blijft de vuilbak leeg. Zo, is dit duidelijk ? Met andere woorden: Kees is helemaal niet klaar, in feite zelden klaar. Het fluitje van een cent kan je best opbergen.

Zo, bij deze hadden wij het over het stapelen van beelden en spraken we eveneens over micro. Het is hier heel duidelijk dat we op deze wijze eerder bezig zijn met technische fotografie. Meer nog, we werken onder deze omstandigheden dan ook meer met dood materiaal dan levend. Even belangrijk is dat we ons hier steeds bewust zijn, dat het hier de bedoeling was ons te leren, aan te tonen hoe die schitterende macro en micro beelden uit de micro-wereld worden gemaakt. Met behulp van een stack-programma win je veel manuele bewerkingstijd die je dan best gebruiken kan om het uiteindelijke beeld grondig te bewerken in je beeldbewerkngsprogramma. En wat hebben we nu juist geleerd ? Wanneer we in macro zijn geïnteresseerd kunnen we dat doen met behulp van daartoe voorziene macro lenzen. Bij gebrek aan deze dure tot peperdure lenzen kunnen we ook nog onze toevlucht nemen tot gebruik van tussenringen, convertors, close-up lenzen, omgekeerde lenzen of een combinatie van deze.. De grens tussen macro en micro fotografie is uiterst dun. De laatste (micro) daarentegen veresit uiteindelijk wel extra aanvullend materiaal en we begeven ons hier stilaan op een puur technisch fotografie-niveau. We bewezen dit in de tweede workshop aangaande macrofotografie. Spreken over macro-micro fotografie betekent eveneens rekening houden met een berg aan geluk en een zee aan tijd. We verkrijgen immers meer onscherpte, wazige dan nette mooie en scherpe beelden. Technisch hebben we nood aan enorme hoeveelheden licht en indein dit ontbreekt dienen we de ISO-waarden op te drijven en de belichtingswaarden te verkleinen. Dit gaat helaas ten koste beeldscherpte. In deze macrowereld worden alle bewegingen dusdanig uit vergroot dat de belichtingstijd echt bepalend wordt en zo kort als mogelijk dient gehouden. Naast het feit dat alle trillingen imens vergroot worden, merkten we ook dat hoe verder we deze wereld instappen de scheptediepte of DoF waanzinnig klein wordt. Een groter diafragmagetal is mede bepalend voor de DoF en zal die iets groter maken, maar dit gaan dan weer ten koste van de belichtingstijd. We draaien in cirkels. Uiteindelijk wordt, is de DOF de grote spelbreker in dit verhaal. Het diafragma is niet oneindig samen te knijpen, de ISO-waarden kunnen niet oneindig worden opgedreven. Hierdoor krijgen we uiteindelijk onscherpe beelden, wazige beelden waarin slechts een fractie scherpe details bevat. Het laatste technische wondermiddel dat ons dan rest is het stapelen van deze beelden waarbij we alleen die plaatsen over houden die scherpe details bevatten. Deze gestackte foto is helaas een puur technische foto waar nog weinig eigen fantasie aan te pas komt. Misschien is nu het ogenblik aangebroken te melden dat alle deelnemers van deze workshops ervan overtuigd zijn dat merendeel van de getoonde micro opnames in feite puur studiowerk zijn. Nagenoeg alle beelden zijn genomen van dood materiaal. En soms, ja soms, eens om de triljoen foto's hebben we geluk en nemen we die prachtige, sublieme, nagelscherpe en schitterende foto in het volle leven. Inderdaad, echt subliem, schitterend tot iemand weer kom zaniken over een te drukke achtergrond ... ;O)

Enkele gestackte beelden ...

Foto 9: gestackt vliegenhoofd

Opgepast. Deze foto lijkt scherp, maar dat is ze helemaal niet. De ogen tonen ons mooie "details" maar bij nader toekijken zijn die helemaal niet scherp. Dit is een soort optisch bedrog. We hebben fotografische voorkennis waarbij we weten dat een insectenoog een samengesteld (facet) oog is en dat doen we soms iets te gemakkelijk bij het beoordelen van foto's, details. Kijk even heel goed ... Nergens slagen we erin een scherp haar of scherpe rand in het beeld te zien. Zelfs het samengestelde oog is een puur foutieve interpretatie en is wazig. Foto 10: vliegenoog, sorry maar niet scherp (crop)

Foto 11: vlieg, frontaal zicht, gestackt

Foto 12: vlieg, zijdelings zicht, gestackt

Foto 13: vlieg, gestackt

Foto 14: vlieg, gestackt

Foto 15: vlieg, gestackt

Foto 16: vlieg, gestackt

Foto 17: vliegenhoofd, frontaal, zwarte achtergrond, gestackt

Foto 18: vliegenhoofd, zijdelings, zwarte achtergrond, gestackt

Foto 19: vliegenhoofd, frontaal, witte achtergrond, gestackt

Foto 20: vliegenhoofd, zijdelings, witte achtergrond, gestackt

Als voorbeeld hebben we hier een beeld van een meetlat, 5 cm lang. We namen 12 foto's and stapelden, stackten die tesamen tot 1 foto.

Eindresultaat na het stacken:

Foto 21: Gestackte foto, gemaakt met 12 opnames

Een woord van dank naar 'www.pch.be' voor het gratis ter beschikking stellen van het nodige technische materiaal ---o---o---O---o---o---