1
AANHANGSET ERrcA 4./7s,JAARVTRGADTRINC VAN DT UËRKGROEP LIfYIBURGSE NATUURGIOSEN. ****')f {'*'FI'*d ** I *¡'i(*'X'**r('***Jt***r(ti*****JÊ:*******.I********lT**
Uaar: in
fvlALptRTUUS. VossenbergstraaL, Hasselt. Uanneer: 1g JANUARI 19[]0.
Hoe bere iken??'ì?
Vanuit, G enk ri jdend naar Hasselt. Aan heb IfvlES-vliegt,uig linksaf 8ie vennesl,raat, Vossenbergstraat rechtsaf . . . .lvlalpertuus. Vanuit H asselt of Zonhoven: ððn de brug over het Albertkanaal. afd raaien naar Genk. A¡rn het ItYìllS-vliegbui.q rechtsaf : Bievgnnestraat,, Uc¡ssenber'gstraat rechtsaF. .. . .. .lvlalpertuus. Vanal de E-39: afrit Hassc:Lt-Uest nemen. Rijden in de richting uan Genk naar Hasse I l. Zie t¡oven. Per trein boL Hasselt Station. Autol¡us HasseLl-Gertk nemen. Vragerì om le stoppen aan het ParchoteI. RechtcJoor gaan in de richtrrrg van Genk. Tot aan het IIYIES-vIiegt,t.rig. Bievennestraat rechtsaf , Vossonbergstraat rechtsaF ....fYlaIperbuus. AlLes samen een urande.'-ing van 1 Kfl. Z0RG V00R EEN V0LLE wAGtN 0F K0fYl 14tT HiT C,pt.NBAAR VERU0ER.
lÊ*rt******{..t+l*.n****t+************
\
*********-x***lÊ***JÉ************JË******)rtÉ
¿Uenúl: u
s ì\\¡t ù \
4 ,{"
T
"'þt
h,,*z
-s&
?.
J
/
SITUATT EpL4N
N
r3
$
I
þ¿eæ-*tt¿¡troa.
t,
b
VAN
DE
{
SITUATIE
I
SCHAAL : DOE HET ZELF.
-TER
PLAATSE
t4t x1 1
4
_/
0lal.oerLuus. 2.
Eoqd¡-
voor de
[Jus sloppl.aaLs honcJ.
Parchotel. 7 Imesvliegtuig... o. ... ...
t I
tu
a
.
2
PROGRAIVIIYIA VAN DE JAARVERGADERI N6 UERKGROEP LIIîEURGSE NATUURGIDSEN. * * lf * **:*** lÉ**** t ****************** *tË**lt. * I,.r ** * ** *** * * * tf *lÉ***it * *,* *******
10.00 uur : lrlandelin I _T9 t triII y-91:!!eIg: Laten LJe samen genieten van en ki jken naar de silhouet,ten van de bomen, d€ bobfen, de padclestoelen, de r¡intergastenr êo2.,,.Sãrll€trì de r¡instilte ondergaan, cle rust, de gebrorgenheid van het ingekapseld jaar. nieUUe in het keer eetsùe de Samen.o..voOr terlanClschap. 12.30 uur: Pic-nic in lYlaI E9 I !sve: Ue delen onze zelflnreegebrachte boterhammen i'n een gezellige pic-nic bij een heerliik uarm soepje of een geurende tas kofflie, uaarvoor door Nonket René ¿aL uorden gezorgd. 14 .00 uur: Jaarver ee99 I i rg in llal E9l!999:UeLkom door voorzitter Roqer Schoet¡ben. EvaLuatie van de actvibeiben cJoor cécile ul.enaers. Finantieel verslag door CóciIe Ulenaers. VoorsbelLing van de vormingsactivit,eiten dorrr Hugo Vanderlinden. geLieve bij de opslelting van je uartdelpapierke rekening te houden met dit Proqramma. Inleiding tot het vormen van gespreksqroep€rlo Naar aanleiding van de toespraken r g@lrouden door de voorzit't,er vân NAL en een rJer medeuerkers varì hei Li.sec op cle jaarvergadering v¿tn 1g?g en een reactie van Paul. Strijkers in de CUN-krant uiIlen uij een samenspraaR hourlen over rJe discussiestof, cJie in deze toespraken vervaL laqen. IecJere aanLrezi.ge r¡ordL rJan ook ver¿ochl, bi jgevoegde reproducbies door te nemen, zoclaL ieder{Jen ingeleeFd is en er. iets uit cje bus kan komen. Pauze voor een l¡abbeì.t je. Vorming voor gesPreksgrr.lePen.
gesprek. Beslui Ivorming ctoor cle groepen en de uoorzitter. Voorsbelling van plaatselijk milieugroepsleiders aan de nieur,¡e nat uurgidsen van lYlaasmechelen. Rondvraag naar van aLLes en nog uat, maar hooFdzakefiik rìaar suggesties voor de viering van het 10-jarig bestaan van de ulerkqroep.
FietaleJ. met triologisch gebak, aangeboden door de Uerkgroep. GezelI'ige babbel orldereen. -hier eF scheurBñ r I nvul c trook ie: o psturen a€cr. vôôr tZ/t/AO of afgeven op de Jaarvergedering. Kof
o........
i¡AAttl GIþS .............. a a a a a Ò a o a a a a a.
TLrEE0E GIOS
o
.!
oo
....
l¡AAn GEBIE$ r........
r .... o
o
ro.. oo. o. o.....TEL
o...
t.........
a a a a a a a a a a a t a o a a.
a a a.
a a a t
o.... l
t....
a a a a ooo
oo
. .. ... o. .. ... o t.. ö. o o r.. o. .... t. t o. o... . !.. o. . o........... ¡..............GEnEEilTE I o.....o t............... r. o o... o o r....
o........ro.... S00RT BI0T00P ..... o.......o......UUR DATUfq o.o. r....o... (¿uf deli jk omschrlJven PLAATS SAffEi¡K0flST a ao
.......
a a a t a a a a a a a r a a a o a a a a a a a a a a a a a a a a a a aa
a a a a a.
a o o a a a.
â.u.b. ). .. . . o. . ............ a a a t a a a a a a a a a o a t a a a a a a a o "
r t o
r... "
GElYlEEilTE,,r..r.............o.o...o.....ror.r.. r... o....... ...... FUSIEGEflEEilTE .... .. .. .. o r r.. r.. . r ............ (urte ERICA niet gr¡ag verknlpt han deze gegevenE ook ov€Dschrljven ) (vb. ook)UIJK 0F
VR0EGERE
"
PLT,IOOOI VOOR fVIÊ,TR ET,NHEID
IN OE NATUUREESCHTRfIING
*************i*r*****{***********'lf'}****ìf
Tekst één.
3
VAN LIMSURG. {t*lf dOOf LeOn Eef gmang.**'**'**:*
0p 2 decmber 19?8, de dag dat de lichting van Bokrijk ü,erd gedipLomeerd, ging te Mechelen onder de impuls van de BBL, de derde ont,moetingsdag door van de Natuuractiegroepen in Vlaandet€no Het geheel der uiteenzettingen Lrees uit, dat in het Vlaamse land ernstig u,erk L,ordt verricht op het vlak vên de Natuurbescherming. Oenken r,,ij aan het Groencomitee Oestelbergen, de vzu, Durme zonder onz€ Limburgse acLiegroepen te vergeten. flaar: ook de algemeen bevestigde bevestiging kuam naar voor, dat in Vlaanderen de politieke u¡il. tot,aal ontbreekt om aan natuur- an milieubescherming te doen. Itlet andere uoorden: de natuur- en milieubescherming is er ùot heden toe niet in geslaagd een gresp te krijgen op het
polltieke beleid ter zake, De gevolgen zijn dan ook navenant: e€n degeneratie van het leefmilieu; or'¡leefbare steden, gelidtekende dorpen, aen aangetast, plat,teland, 300.000 uerklozen en evenveel gefrustneerdcnr €€ir jeugd zonder toekomst, af getakelde natuurgebieden, uitgeholrle geùrestplannen êJ'tzo c c Kortom, u,e staan nog nergens. [ìat is niet alleen geldig voor Vlaanderen, maar helaas ook voor Limburg, De oorzaak hoefb niet ver te uorden gezocht, de diagnose is eanvoudig: er is een gebrek aan politiek-maatschappslijke interesse enerzijds en een gemis aan zouel. geesbeli jke aIs orrJanisat.r:rische eenheid anderzi jds.
Uoorden genoeþ, maar geen daden.
Er is eeret en vooral het, grote gebrek aan politiek-maatschappelijke interesse. Politiek inberBsseert de natuurbeschermers n¿uLreIiJksr om niet te zeggen helemaal niet...tenzij er persoonlijke belangen mee gemoeid zijn. Het gevolg daarvan is, det de poLitieke roe'gangers zich aIs måar minder bedreigd voelen G,n onvertaoorbaar verder knoeien. In dat, ten koste van de mensetijke sam€nìeving tsn het individu Bnerzfjds en de finantiel.e glorie van de pertij en haar lakenuftdelers anderzljds. Men is er in deze hoogontr,¡ikkelde maatschappij in geeIeagd, de basis toteal onmondig te maken door haar eIk zelflstandig denken en inzlcht te ontnemen. Via spiùsvondig opgezette pubJ.iciteire systemen sn volkemisleidende slogans heeft men het kJacrgesþeeld, in plaabs van het individu te leren denkenr; het te Iaten rtsager€n in functie van de principee en de gsest v¡n de politieke recIsßBr Daarbij komt nog de politfeke verzuiling, die als e€n eluipend gif doordringt tot de verste hoeken van de scmenlevingr tot in de kl.einste organisatie en die elke spontane behoefte aan culturele ontplooling de kop indrukt, zoniet onmogefijk maakt, tenzij er de z€gsn van de poIitieke partíjen op rust natuurli jk. Oe uitslagen van de laatste verkiezingen zijn nog maar pae verteercl en zonder vân deze rade €en polltiek bet,oog te r.¡iIIen maken, moeten mij toch enkele dingen van het hart.
4
Het bedroeft mij vaat te stelIen, dzt' polit,iekers als D'Hoore, die enkele maanden geleden de Limburge€ groena toekomst verkocht en verkLr¡nselde voor een ministerporteFeuille, ar niettemin ln geslaagd is nog
?000 voorkeurstemmen meer te h¡Len. 0at stemt tot nadeneken. Hel r¡il zeggenr dat het duurzame plicht is van ieder die begaan is met het, leefmilieur zich de vreeg te gteLlen, in hoever ¡.,ij daar pereoonlijk medeVerantuoordeJ.ijk voor zijn. VooraI door onze pessieve houding, door ons niet geinteresseerd zijn voor de poli-
biek en haar gevolgen r Hel is zonder meer onze plicht aandacht te hehben voor de gedraqingen en de beslissingen van hen die zich politieker noemen' ven hen die verantr.loordelijk zijn voor ona aIl.er l.eefmilieu. lYleer nog: ik ben ervan ovÊrtuigd, dat r,,i j de pLicht hebben tr¡ ageren tegen milieuvi jandiga politici. Niet, alleen in de ti.¡d rond de verkiezingsnr maer elke da9' op elke plaats, tegenover gelijk uie die als een milieuknoeiet optreedt. Het is de hoogete tijd, dat uij het kleed van de koorknaep afl.e99en en dat ure de malienkolder omgorden.0ok Jeanne D'Arc droeg de m¿Iienkolder en droeg het zr¡eard. 7e uerd er voor vc'tguisd, Lrant ze bodlende de belangen van de hoge heren niet. Nieltemin deed ze haar plichb tot de }aatste snik. Laat ons ?an ha¡r een voorbeeld nemen. SIechts indien tri.i beuust naar voren t.reden, gcheppen uij het noodzzkefijk kLim¡at voot' een milieubereid . Pas daarna kan man over.gaan tot het reel iscren 'Jen een t'r¡eede beIangrijke opdracht¡ het beuler{stelligen ven e€rt r;eesteiijke en organisatorische eenheid binnen de natuurverenigingen. Beide r,¡aarden: politiek-maatschappeJ.i jke interesse en eenheid dienen vervuld om een u¡erketijke greep te krijgen op het beleid ter zaken. Greep krijgen betekent: de middelen in de hand hebben om bii t'e dragen tot het opbouuen van een maatschappij naar mensenmaat. Het betekent: het beuefstelligen van ean ecologisch gericht beleid in zijn breedste betekenis.
Uanneer uij het hebben over eenheid, denken trij geuoonlijk aan een organisatorische eenheid. Nochbans betekent het u¡oord veel meer. Streven naer eenheid betekenb oog hebben voor de tueeledige vorm r¡aaruit, zii
bestaat. Qok in de natuur komt deze dualiteit voor. Ulj vinden er zobrel de geesbelij,ke als de structurele eenheid. De ene kan niet zonder de andere.
in het, plantenrijk, aIs het dierenrijk komt die gemeenschappelijke eenheid , die bindende kracht voor. Uelisu,aar uitgedrukt in verschilIende Fysiologische, pI¡ntaardige en dierlijke verachijnselenr mear de eenheid blijft begLa¿n. Daardoor precies ls de natuur in evenu,icht en oefent ze e€n zo heilzame uerking uit op haar omgevingr op het mensetijk r.relzijn en op het Ieefmilieu. ßleer eenheid eist dus de aandacht vooD tr,lee elementen.Het ie ondenkbaar, zich e6n slagvaardige milieuber.reging voor te stellenr zonder det deze beschikt over een geestelijke draagkracht. SIechts üranneer zij r¡erkefijk doordrongen is ven één geeateì.ijke overtuiging, p38 dan kunnBn ü,ij verder bouùren aan de uiterlijke verschijningsvorm: nl: de milieuber¡eging ¡Is organisctie in zi jn geheel. Zor¡el.
5
L¡ten L,i j ons veDanigen ' ean dezelfde kooÍd trekù,ij Iaten urij de handen in elka¿r slaan, ìeten ken en meer naer voor treden aIs gDoep. Laten u,ij onze persoonlijke belangen en tr.¡isten opzi j zetten voor één gemeenschappeliik denkbeeld. LaLen ùri j optreden al.s een georgenisaerde basisbeü,eging met esn r.¡iseeIurerking van onder naar boven en van boven naer onder. AIlen met éénzelfde doeJ. voor ogenl het behor¿d ven urat €r nog overschiet. Zo¿.1.s bij de polt,iekers de t¡il ontbreekt om aan echt natuurbeleid te doen t zo ont,breekt ook bij velen onder ons de geesteli jke inete.l.Iing om tot meer eenheid te komen. [,ri j den-ken te veel aan c¡nszelf r rekenen nog teveeL, ùregen nog teveel aî.Nochthane is de lilosofie ven de eenheiá de eerste vsreiste om ons doeL te bereiksn, Ds geachledenis
heeFt daar meerder€ voorbeelden van gegev€rlo Nooit zijn er op Limburgs grondgebied zove€1. natuurschendfngen geureest aIs de laaste tuee jaar. En dat precies op rlie plaatsen¡ u3arop bii Koninklijk besluit beschermende maatregelen rusten in de vorm van een geuesLplan, een kl¿sseringsbesluit, of noem maer oP. Dat is gesn vreemd verschi jnael, in teqenclee,J.. Het beui jst alleen meer dat, de geL,estplennen systemat,i sch r¡orden ui tgeholO en dab da verantüroordelijke politici geen enkele milieuber¡u.ste poLitisk vosr€n. lleer nog: zij distancieren zich geuoon en ontrJuiken op all,e mogelijke manieren hun verantr¡oordeli jkheid. En dat ligt aIIeen ean ons. AIs Lrii ons verenigen kunnen L,e rJruk uitoef erìen en anders vsrandert er niets. Het komt, er dus op sen dat, r,ri j ons rnoreÊl r,lapenen en ons veret¡i9en. Het, is daarom me€r den nodig, dat L,ii dieper ingaan op de essentie binnen de mitieuber,leging en er consequent gevolg eon geven door op een ber.¡uste msnier naar buit,en te treden. I ndien tri j die ovartuiging niet kunnen opbrengen, cl¿n zullen uij binnen heel korte tiid aIs natuurgids overbodig zijn. Limburg zaL geen biotopen mesr hebben om ze ean de mengsn te tonen. verslag-9ever: JeP Lei je8êrl r overname uit Erica, îf. 1 /?9.
IK LIETST VERGETEN, ZONIET Ît¡E6ENTIENOEN ERVAI{ OPKOPEN Z0ALS DAAR ZIJN: FlILITAIREN, UAPENFABRIKANTEN' ÛIACHTSt,ELLUSTELINGEN, V0EOSELVERVALSERS, NATUURSCHENNtRS, VoGELVANGERS, DIERENBEULEN TOT GINA LOLLOERIGIOA TOT., DII ZICH LIEFST TUTT TIJGERÍ'IANTELS TEGELIJK AANSCHAFT, TTRI,'I JL ITDEREEN UT.ET DAT I1{ INDIA OE TIJGERS OP HUN LAAT. Rlk Poot' sTE BENEN L0PËN OOK DE fYIENSEN ZOU
amaal.
6
TeksL tuee'
OE TAAK VAN DT NATUURGIOS VANOAAG. ***'r***dOOf Jan Gabf ieIS****I* **'**I ***********+tti*.***à***'**JÉ******I**Jf Near aanleiding van de recante toeneme van heb aantal nat,uurgidsen, dat nu de 3u0 benadert, mogen u,e ons toch r.leI enige vreqen steIIen. tJelk cJient het enqagemenb van de natuurgids te zijn? Het is allang niet meer votdoende naar de vogeltjes en de plantjes te
kijken. Rondom ons gebeurt zoveeÌ in negatj.eve zin, dat ue binnen heel kort n¡ar gaen bloemen of vogels fneer hoeven te kijken.0e n ¡ tuu rg ids dient in deze zaken een resoJut stattdpunt in Le nemen en d a fngngen op een indringende manier te r.rijzen op het, drcm¡tigch van cle toestand. Uat dreigt er verloren te gaan? Al.les, maar dan ook lett,erlijk allos dreigt verloren te geen 3an de gevolgen v3n de hebzucht die straalt uit de grindgaten, de uegenaanI"g, ãe zuiveringssLations, de opspuitingen, óE ruilverkavelingen' de Orãineringenr eoztt. AlIemaaI zaken, die een onmiddelijk rendBment op het oog hebben, zonder ook mear één ogenblik rekening te houden met' de gevõIgen op langere termiin. BeseÊfen urii r¡eI cle gevolgen ??????? tlelke is onze houding daarteqenove c??'t Hoe 9a3n urii daarop ín??'??'l'l? Is er door de natuurt¡escherming ¡I iets verLrezertLiikt? Ueinig, heet ueinig. f.re organisatie vsn de nstuurbeg.herming aIs beueging õp poLitiek vlak komf noç maar pee van de grond. Zt; heeFt eigsnIi jk nog mear zeer inv.ì.oed. Hoe komt dat? De gloepen uerken te veel zonder Oin¿ing. Coördinatie is er practisch 9een. Politi.eke gedragsanalyse ook niet. 0nze zual
IlISSIONARIS TE SPELEN.
Daarbij de idee van de n¿tuurbescherming uitdragen door gesprekken in het g.iin, de famiLie, het uerk, de kennissenkring, €oZooo Geloven in de gDosne zaak n¡et een geloof dat bergen verzet, dikui jIs tegen de klippen op. Vasthouden met de tanden v3n een hond, diktrijIs tegen beter uleten in. F-r veel voor kunnen laten r €! iets aan kunnen opof f eren:
7 met
niet elleen tijd maar ook geId.Íleeu¡erken uit alle macht. Oe knoeiers naem en toenaam bekend maken sn ter varantr¡oording roepen. Daarom hebben u,e ze geko zêt1 AlLernatieven zoeken op uetenschappetijke grond, denkplannen opatel.Len met concrete h¡¿lbare motieven en voorstellen. Het volk voorlichten, heb erin bet'rekken, uijzen op de risicors, op de gevaren op Iange termijn. ZelFverrijking die dit doel niet op het oog heeft is egeoisme en heeFt gsen zin in deze tijd van vervlakking. 0an hoeft er zelFs geûn cursus v¿n natuurgids meer te uorden ingericht. '2. tngagement uaermaken door in te springen uaar mogeli jk. Geen nieuL,e groepen meeD oprichtenr Bl zijñ er aI genoeg. SIuit, liever e¡n bij de besbaanden. 0veruin je drempelvrees an t,reedt toe üraar gs ur., speci¡Iiteit in dienst kunt stei.len van e€n groter gsheel. Cijfer je eigen voorkeur geLroon ùrego 8ij esn vereniging aänsluiten is trouuens het enige middel om best,and te zijn tegen de moreÌe druk die ontetaat bij e€,n behr,¡isL optreden naar buitenuit. Natuurbescher{ners aIIer gezindtãn verenig U, maar bespeel niet het, insbrumant v¡n heL geù,eld(J.L. ). Concrete inzet door mee te uerken aan beheel in de dagelijkse practijk. Het is niet aIIeen nuttig €n gezond, maar men krijgt, ook inzicht en men beseft beter de uaarde van iets door de moeite dÍe men moet doen om het te verL,erven en het in stand t,e houden. 4.Helpen bii de aanleg van uandelparJenr u3arbij moet r,rorden getet op de kr¡etsbare plekken van een biot,oop r Ger¿one naaldbossen kunnen zonder gevaar voor feuna an Flora ¡ls Lrandelgebeid uorden ingericht. Zíj volo
doen meer den genoeg aan de behoeften van de doorsneg-uendelaar. 5.1,/andelingen leiden op de juiste plaate an de juisbe tijd. AIzo uordt de recreatiadruk verl.aagd op de meest kr,¡etsbare pl%tsen van de netuurgebieden. Tijdens de broedtijd in de st,ille gebteden moet daarmee zeker rekening r¡orden gehouden. 6. fïeeùrerken 3an inventarisaties onder de leiding van een uetenschappefiik gevormd men met ervaring. Een degelijke kennis ven de natuur in al zijn facetten vergtzeker 5 jaar opleiding. De natuurbescherming ie van amateurisme niet gediend. tJil men de r¡aarde van ean gebC.ed verdedigen dan moet dat gebeuren op objectieve basis. Lisec en zijn medeuerkers zijn ten alLen tijde bereitJ menaen met, interesse op te leiden oF te begeleiden. De deur staat voor hen st,eeds open. 8e sI uiL / Het spiit mij, misschien tegen het zere t¡een te hebben getrapt door de koe een koe te noemenr maar nog eens: aIs er niet heel vlug verandeiring komt in de bestaende geng ven zaken, dan hoeven ü/s binnen heel korte tiid ggsn uandelingen meer te leiden. Dit klinkt dramatisch; hst is ook dramatischi feiten zijn Feiten. Limburg zzL geen biotopen van uaarde maer hebben. Aen U er iets aan fe helpen doen. Ver.slaggever: JeF Leijssen.. overname uit Crica, ñDo 1 /79.
t,t
KUNNEN SLECHTS DE UITUTG
VIN0tN, ALS trÊ
UETTN UAAR l.,E
Z
IJN. Uitsenstein
I
0F ACTIT: ZtLF Dirk A. Huitz Ìn9 ËOUCAT I
E
BESLISSTN.
Tekst drie.
OP DE LAATST ALGTIVITNT VERGADT.RING VAN OE LII'IBURGSE NATUUR6IDSTN UERO fqEER iNZET GEVRAAGO VAN OE NATUURÍqENSEN IN DE NATUUREESCHERff|INGSACTIES. UITGANGSPUNT IS OAT ZONOTR OIRECTE ACTIT TR BINNIN AFZIENBARE TIJD GttN NATUURG€,BItDtN fYIEER ZULLEN ZIJN t,AARV00R t,IJ N0G AAN TDUCATIE fvl0tTtN 00ÊN. DiT RTTLC PROBLTLfI IS OOK IN OE ANDERE I''ERKGROEPEN AAN DË OROE EN fYIOIT EIGTNLIJK DI. AANOACHT VAN ËLKT. ACTIEVE NATUURGIDS 6AANOE HOUDIN. OIT l5 00K 8IJ 0NZE N00RDLRBURt,N HtT GEVAL.0AAR0fvì 0ACHTÊN l,,l.l HET NUTTIG AI.5 BI JI]HAGL TOT DIZT OISCUSSIT ItN ARTIKTL Tt PUELICEREN VAN OL HANt) vAN 0.A.HUITZIN6 (meuerker Landelijk Bureau I.v.N. ), DAT oNLANGS VERSCHEEN IN fvlLNS t. N NATUUR ( Zgste jaargang nr 6). ZONOER HIt RÍrÌLE Lt,N STANDPUNT IN TT NEIVItN, TOCH NOC HËT VOLGCNOI TËN BEDENK I NG:
l.EDUCATIÉ, IS ACTIE OP LANGE TERÍIJJ N. HTT I5 DUIDÊ,LIJK DAT OIRTCÏÉ. BEDRTIGINctN DIRTCTL TIGtNACTTE VËREI5ËN. LVÉNl/il-, 0P LANGTRË TERfIIJN IT.N GUNSTIGT fYItNTALITttSI,'IJZIGING Tt BËL'ERSTEI"LIGLN IS TIJUCATIË' V00RAL BIJ DÉ. JtUcD flIAAR 00K BIJ 0F.0U0tREN, tt¡00tJZAKLLIJK. Z0t{IET DRTIGT DE NATUURBESCHERIlING HTT IVIONOPULTT TI I,.lOROË.N t'AN T.TN ILTTAIRT GROEP, EI{ I5 ONTÍYIOEDIGIN6 IN ''UITSTERV€N'. VAN DEZË GROT,P UITIINDTLIJK ALLTRßIIN5'T OENKBËELDING.
DE flEEsTÊ ACTIEUË NATUURCIDSIN ZIJN LlO VAN ILN OF AN DEnt ACT I tGRotP, EN ALS DUSOANIG OOK BITROKKLN BIJ DT ACTIES. G[LCT OP DE SPTE IALI PLAATS DIE HET C.V.N. BINNEN OË GLOEALE NATUUR- ËN IlILITUBLI,'TGI NG IN ULAANOERTN BËKLETOT- DT COUCATIT OP LANGL TIRI'lIJN- LIJKT HËT BITER Ofl AAN OIT DOEL BINNËN HET C.V.N. DË VOORKI,UR TE GEVEN T.N DE O T RÉCTE ACTIËS BINNEN TEN SPECIFITKT ACTIEGROEP TE SITUtRLN. DiT SLUIT HOTGTNAAND NITT UIT DAT HT.T C.V.N. OOK STTLLING KAN NTIYIËN BINNT.N OIRT.CTT fvl I L I E U ACT I t S .¿RÊ: l),1
2.
Van oudsher is het beschermen van natuur en landschap een belangrijke
activiteit v3n M-afde)"ingen. Dat irlijkt bijvoorbeeld uit, de neam van de vereniging, r^raaruiL het IVN is voortgekomen: de Bond v¿rn N:rtuurbe-
schermingsürachten. Men best,eedt zijn vrije tijd niet zomaar aan een goede reden voor zijn. VeeI vrijurilligers
mitieueducatie, daar moet zijn sterk doordrongen ven Oit u¡erk; er gaat zoveel r¡aardevols verloren, daar moeten urii iets aan doen.Een goed t¡eheerd Ieefmilieu is overigens in ieders belarngt niemand kan er buiten. Door de steeds verdere achteruitgang ven de kr.r¿r.Liteit van natuur en milieu, gaat men r¡el eens tulijfelen aan het eFFect van de educaLie. Duurt freù niet veel te langr voordat er resultaten zichtbaar zijn en blijft er ondertussen ueI een stukje natuur over? Acute bedrelginqen maken heb gebruik ven andere middelen aoms nodig. Een IVN-efdeling kan zich genoodzaakb voelen om actie te gaan voeren. Uanneer ismand anders zich opuerpf om een bepa¡lde bedreiging tegen te gäan; den heef t een M-aFdeIing, die zich "medsverantr¡oordelf ik" voelt voor", eigenf iik raeinig keu3.
I
Voor het aFr.legen van de keuze is het goed om het voeren ven €en actie eBns naaet eduqatie te zetten.0aarbij gaat het vooral om tu¡ee vre9€n, namelijk: -heeft het voeren ven een actie ook een educalieÊ effecbZ -kan het voeren van een actie de educatieve activiteiten ven de afde-
Iing negatief beinvloeden? I^'AT IS ACTIE TN I,'AT IS IOUCATI [? Actievoeren en het organigeren vcn educatieve ac tiv i teit,en uorden -ten onrecht,e- uel eens aan el.kaar geli jk gest,eId. Men gaat dan voorbij aan de uezenlijke kenmerken ven beide r¡erkulijzen. Eon besluit om actie te voeren heeFt meestal verontu¡a¡rdlging over iets als oorsprong. fvlet bepaalde beslissingen is men het nieb esns, mgn denkt, da! het anders kan en anders moet. Er is dus sprake van een vorm van conflict, in vele gsvallen met de overheid, met daarvan aFgeleide instanties of met het bedrijfsleven. In dat conflict probeert rnen zodanig beÎnvloedend op te treden, dst de verhoudingen t¡orden geuijzigd (,n de l¡eslissingen in de richting van de eigen opvattingen uiLvallen. In een actie gaat het om mogelijklreden Dm Ínee te besliseen voor parti jen, die niet eerder aan beslj.ssinsproces deelnamen. ln feite is dit Ben herverdeling van de macht. liet mobiLiseren van de publieke opinie kan hierbij een belangrijke factor zijn. Aan e€n actie gaan vaek allerlei vormen varì overleg voouaf. Uanneer deze niet tot resultaat Ieiden, uordt men genoodzaakt op een andere r.rijze aandacht voor de eigen opvaLt,ingen te verkrijgen en zo druk uit te oeFenen. 0i t kan bi j voorbee.Ld door het i ndienen v¿¡n bezua¿'rschriîten r door het schrijven van brieven en artikelen in kranten, door het beleggen ven informatieve bijeenkomsten, door het houden vân voorlichtende tentoonstel.Lingen, door het demon.streren op een bepaalde plaats onder het meevoeren van spandoeken, het uitdeJ.en van stencils, door het organiseran ven een boycot, door het organiseren van manifestaties aIs sen opruimactie, een gtra¿rtf eest en ge zo maer door. Er zi jn nogaÌ r¡at keuzen. Toch bfijft het basisprincipe v¿ìn het actievoeren gel.ijk: men brengt uit,sluitend de mening van een groepering naar buiten; op een zodanige manier, dat rnen er resultaten van vcruacht. Dc tegenpart.ij kan urorden overtuigd, maar ook r¡orden gedr.longen zijn standpunt te uijzigen, bij voorbeeld onder invloed van de publieke opinie of door een besissng v¿in de volksverlegenuoordiging Het kenmerkende van de ¿ctie is het meningsverschil, het conFlicùrover een te veranderen situatie, In educatieve ¿ctiviteiten, dat is, in opvoedings- en vormingsprocessen, probeert, men op zorn manier inforrn¿;tie ovÉr te dragan, daL degenen op uie dit gericht is, zich zulfst.,ndig een beeld van het onderL¡erp kunnen vormen. Door kennis te nem€:n vírn aJ Ierl.ei opváttingen kan men inzicht in het onderurerp in kuesLie opdoe:n. Zo kunnen de deelnemers onafhankefijk tot een oordeel, evntu(:kl tot een keuze komen. Oe taak van de opvoeder is hiervoor middeJ.en en mogelijkheden te verschafFen.
10
llet kenmerkende van de educatie is niet het conflict, rJet is om zelf te veranderen, te kiezen,
maðr het Ieren,
IOUCATIEF EFFECT UAN ACTIES.
0ok het, vosren van een actie kan êduc¿rtieve u¡r¿rrde hebben. fen.rctie kan er.n probleem zichtb¿r:r maken en mensen u¡akker schudden; kan behoeFte ;'¿rn informatie uekken. Dit is d¿n duidelijk eG,n educatieF eFfect van €en actie. In'Potitieke Uormingt geeft Dr. L. van rJen Brink (19?2) de verschilLen tussen (pof itierke ) actie en Ieren al.s vo).gt, aðn: 'Een Leersit,uatie veronderstelt allereerst enige distantie in ruimte en t,ijd, .rnders is n¿rdenken onmogelijk. Enige aÊstand nemen van het, onderL,erp is noodzakelijk. fen discussie met Iandbouuers over e€n ruilverkeveling, ofl met "blijde rijders" over nieuue üregen Iaat ueinig afst¿rnd-nemen toe en is ook nauuelijks een vormingssituatie. Al. valt er
juist veel te leren, d¿t is dåår bijverschijnse)., afvalproduct. Psychoì.ogische dist¿rnùie is een tueede voorL,aarde voor leren.0m te kunnen Ieren is een zekeDe maLe virn veiligheid nodig. In een Ieersitualie moet nterì foutan kunnen makenr pÊcorrigeerd kunnen uorden, iets kunnen proberen en evanbueel opnieur,l kunnen beginnen ' Bij het actievoeren is fortten maken en f'cuLe¡l toegeven niet, zo vsrstanclig en opnieuu beginnen is er helemaal niet bij. Eovendien is de actie per def initie niet vei L ig, het gaut, imrners om de e-r gerr opvattingen, die het in de conflictsiluatie ¿o mogelijk van die van rJe tegenpartij moet Eèf,nã8lo* vooruaøFdB voor i.eren is esn ratirnele, kritische analyse. oit in t,egensteLling tot de emotionele achtergrond v¿in het actievoeten. Al-Ie sspecten van het, onderùrerp dient men aan een nuchber, kritisch onderzoeken te onderueDpen. Dat is iets anders dan vanuit eåén visie beinvloeden. Het propagsren vån ei.gon opvattingen past in een actie, maar de vormingssituatie mag niet zo eenzijdig zijn. Hiermee samen hangt een vierrle vooruaarde. In een:rctie richt men zich radica¿.1 tegen een persoon, een groÊp of €Ìçn inst:ntie. Zonder herdnekkig volhouden uordt dat n j ets. Maar r¡ i e daar uerkeli jk van r.ri I leren, moet die radicaliteit ook n¡iar binnen, naet zichzelf, de eigen groep en de cigen actie Iaben slaan. Leren is ook tuijfelen aan jezelf en vrðgen steLlen ¿ran alIes. 0t¡k de eigerr opvattingen moeten een kritisch onderzoek kunnen doorstaan. --TclL daar Dr. L. v n den Brink. Aclis uiI macht. heef t, kracht en nanteert druk. lYlaar'leren is in hoge mate machteloos, onder druk uil het niet.' V¿nda Brink meent, dat men acbie geen leerproces mag noemen, alsrnìen ¿ich van Leren iets rneer voorsbelt dan een aFvalproduct, dat je altijd ueI r.rat, opsteekt' . Nu Ieert men in een actie alti jd r¡el uat, uellicht J.eert men ean volgende ¡¡ctie beter te voeDen. Flðilr, diegenen die het, meËsL van het actievoeren Leren zi jn de ¿rclievoerders zeì.Ê. In ons geveì, de mensen die aI voor een beter beheer van ons milfeu gekozen hebben, niet de meneen die aan die keuze (nog) niet toe zijn. fducat,ie is d¡.'rentegen niet, op de éigen groep gericht, mêar juist, op anderBoo EDIJCATIE E.N ACTIEVOIRfN.
Het bovenstaande Ís niet als nega;JieF oordeel over het actievoeren bedoel.d. He! gaat om een duidefijk onderscheid tussen actie en educatie. Sciden zijn noodzakelijke en Iegiti.eme uerkr¡ijzen, die dienen om de door ons geuenste veranderingen te ber,¡efsteIJ. igen. Het verband tussen educa-
t1
bie en actie kunnen ü,e afleiden uit het doel van de educatier uit de doelsbell. ing van het I VN. Hoofldpunten uit die doelst,elling zijn: rbeuustr,rording van de relaties tussen mengen, culLuur, levende en niet-Ievende omgevingt; 'beuust kiezen voor behoud en verbetering van de kr,laliteit van natuur en milieu I , r¡at ,in het handelenr tot uitdrukking moet komen. Deze uoorden kunnen Lre in het r¡oord handelingsbereidheid gamenvatten. 0oel van de natuuren milieueducaLie is het beuerst,elligen van bereidheid om iets te gaan doen. [^le r¡i IIen mensen die geen oog hebben voor de achteruitgang van de kr.raliteit van ons leefmilieu, die op dit, gebied vrijuel passief zijn' via beuustr.rording activeren r Ên in "activaren" zit al het r¡oord actie. daarmee Lrordt l¡/e kunnen zeggen, dat het doel vân de educatie actie is, geleerde en het Het actie moet komen. nodig in zo dat ledereen bedoeld het handelen. gevolgen hebben te voor beleeFde dient tleLke gevolgen dat zullen zijn¡ 7.31 van perBoon tot persoon verschill.en. De één komt in ect,ie in de betekenis v.ìn het ¿¡cLievoerenr de ander door de verLrsrkte kennis en ervering in educatieve activiteiben uit te dragen. Nog anderen doen beiden.lYlaar allen veranderen hun persoon.l.ijke levenssti jl . Ue kunnen t¡at dit betreft niets voorschrijven. In dit opzicht is de educatie vrijblijvend. t.n moet dit ook zijn, het gairt er immers om dat men zelf de nodige beslissingen leert tc nemen. Steeds komt men ureer voor nie.uue situaties, voor nieuue vragen t.e staan. L,en recept voorschrijven Lrerkt daarom niet. Van mondige, volr¿assen merìsen mag uorden verr,lacht dat ze zelf kunnen kiezen. IVN-AFOTLINGI.N TN HLT ACTIL-VOÊ,REN.
actie en educatie zijn toegeiicht' kunnen ure one de oF een IUN-aFde).ing, die zich educatie tot doel stelt' vraag stellen ook acties kan voeren? 0p die vraag kunnen u,e sl.echts met r'JA, antr¡oorden. Het actievoeren is niet stri jdig met de doel.stelling van het IVN. In die doelstel.l.ing lezen u,e ook het'daaduerkelijk mee te uerken a,.n de bescherming v.ln du natuur en het Ìandschap door onnodige verontreiniging en vernieling te bestrijdeni Toch zou een IVN-afdeLing niet gemakkelijk tot, het voeren v.rrl een acbie moeten overgeun. Soms zijn er echter omst,andigheden die ertoe dulinqen. I n het algemeen kan men echter stel len, dât het nie t goed is om tr¡ee zo vergchitlende z¿¡ken te vermengen. Uanneer een groep die zich met educatieve activiteiten bezig houdt ook acties mag voersn, k¿rn dat ver-' sterk uarring geven. Het onbedoelde effect kan zijn, dat de educabie r^rordt belemmerd, 0at Iigt in de a¿¡rd van de activit,eiten¡ ractievoerenl aIs botsing van meningen en belangen enreducatier als dialoogr als open gesprek met ruimte voor i.eders opvatting€rì Er t¡ordt met opzeù gesteld, dat het acti€voeren de educatieve activlteiten kan beinvloeden.Dit hoeft dus niet attijd het gevel te zijn. Het is niet-rnogelijk om aen te geven uranneer een actie educatieve activiteiten nadelig beinvloedt en r¡ranneer niet. 0it zaI in sterke mate van de a¿'rd ven de actie af hangen, van de aard van de educatieve act,ivit,eiten en van de flactoren aIs het al.of niet geaccepteerd zijn van de IVN-aFdeI ing in de pla;rtsel.i jke samenleving. Hier kunnen geen algemene regels voor uorden gegevBrlo Iedere IVN-aîdeNu de begrippen
o
12
van een act'ie tinq doet er goed ¿i. n de voor- en nadelen van het voerenplaatseli jke n de kennis v. grond van oÞ te uegen, ,-rrãt naüte,uríg .?f siLuatie, voordat men tot uen actie overqaat. fen beslissing om een neacbie tc ga.in voeren is Ben beslissing, die een afdeling zelf moet men. tJeI moet, een dergelijke beslissing Ben besluit van de ledenvergadering of van het bestuur van de afdeling zijn. Het zou onjuist zijn ;,1s individuele Ieden Êen b¿slissinq nurnen. Het M als geheel kan nÍeb beslissen of ergens al dan niet een actie rnoet r¡orden gevoerd. Zonodig kan het IandeLiik bureau r,¡el. adviezen 9even. zijn' ln dit verband moeten ue niet, vergeten, dat Br andere groeperingen het van volgen kritisch met het het actievoerÊn' die zich speciaal met overheidsbeleid bezig houden. 0e milieuactiegroepen hebben zich indertijd in provinciale milieufeder¡¡ties vurenigd. IUN-;fdelingen kunnen of een OijO""g"n leveren door gegevens qan pla¡¡tselijke miliÊ,ugroepenr ptõrinciale milieufederatie door te gev€,n.Deze kunnen dan zonodig ""ñ een actie op tour¡ z€Lten. Ook kan men vanuit een IVN-aFdeling een apalte groep vormen ¡ zo mogelijk samen meb de í:nderenr die zich onder een eigen neåm begen de bedreiging in kuestie keert. Uanneer men niet onder de Ä."r v/n IVÑ näilr buiten breedL, is cle mogelijrheicJ van v€)ruráirrinq en negetieve effecten kleiner. T,DUCATITVI 8ÊGT,LEIOING VAN ACTILS.
Acties uan anderen kunnen door IVN-afdelingen met educatieve activiteiten en educatief mater j.aaI onrJersteund u¡orden. ten af deling kan bii puvoorbeeld uandelingen in het bedreigd gebied oDganiseren om zo het, af deling bliek te r^ri jzen op uat verloeren dreigb te 9a¿,n. Ûok kan eenbiotopent planten, dierenr gegevens vsr¿amelen over de er voorkomende voor publicatie kunnen gegevens Oeze €nZoor uraarden, i.ÃOschappelijke in kranten, biocnures en boekjes, voor tentoonstellinqen oF voor hetbesamenstellen v. n dias¡:ries r¡orden ge.bruikt. f ducabieve begeleicling tekent heb mobil.iseren v¿rn de eigen deskundigheid v¿ìn de aPdeling. Hel kan een belangrijke bijdreqe betekenen tot het behoud vðn een bepa Id gebied.
SAIfIE NVATT
I NG.
lste in het artikelt¡e9in r¿erden 2 vragen gesteld. Bii bespreking v/¿ dit vraag-over het "drcatie i rf f ecb van acties- kr¡am na¿¡r vorBn dat ef Feõt beperkt is. De aórievoerders zelf .Ieren i/?1 algemeen u¡eJ. uat v /tl acties, ¿rnderen vee I minder. ne9âtief De l.de vraírg-of het voeren v/e ¿cLie cJe educatieve ectiviteiten kan beinvloeden- kan met JA uorden beantuoord' ilit' volot uit cle aard vitl activiteiten "actie voeren" en "educatie". 0ioeilijker is het, schatLen v/h negatieve eFFect. D¿t kan ¡lleen op grond vc,n kennis u/a plaatselijke situalie gebeuren. van acties dieBeslissingan met betrekking t,ot het aL dan niet voeren jkheid om op acties goede moqeti nen M-aFOelingen zell be nemen. Een in te spelen is het educatief oegeleiden v¿:n acties. r {.* *.***.*.*.r* ****.lf **l} rf *** **{+**** ** .I I}*l+** *** ** * ******** AcTII LAAT ALTIJD SPORT.N NA IN I]E GEEST: BIJ VELTN
* }*******i
i'**'lf * ìt**
ZIJN OAT SPORËN VAN Gtlu[NKINoËREt'¡ [EN BIJ INZicHT, BTTTLRHtID, BIJ cRtATIr-vtN tEN vLRDItpr U Libb recht ' KUf{STIJIRK . ' * r ***l({**.**.X********
ì *:ttt*****}***'¡f
****:******'***'tÌil******ì(***'t*l(}'}t**'È
amirai.
17
OP NATUURUANDELING ********I*************
IVIET
I TGANGSPUNT : aL s u,i j r,,i j tracht,en alles te U
male kinderen.
HET GEHANDICAPTE KIND
** * *
d.
* * * *****-*
*****
**
deeL drie en slot.
* * rc*
** * **
**
**t * ***** * *
met fysich gehandicapten gaan r¡andelen, zuIIen laten verlopen zoals op een urandeling met nor-
Er dringen zich natuurlijk enige aanpasnoodzaken op. Als er ueinig begeleiders z i jn, uordt het terrein voor de r¡andelingen zo uitgekozen, dat uij tijdens de uandelingen geen moeilijkheden ondervinden met de L,agentjes of meb de kinderen die iets moeilijker onder de voeten uit kunnen. Indien er geno€g begeleiders zijn, kunnen ure de kinderen het genosgen gunnen hen op de plaats te brengenr braar ze normaal nooit kunnen kòmen. ue denken aan duinen, heÍde en bos. Zorg er dan voor, dat de groep niet te groot is, vermits het geheel iets langzamar verroopt. Aangezien de kinderen in de L,agentjes r¡at moeilijker contact hebben met de hun omringende uereld, brengen L,e hen tijdens de exploraties tot vlak bij de bloem oF pIant,. Ue laten ze hen bekijken met een vergrootglast zê betasten, de geur LJaarnemen. Deze kinderen hebben cJaarvoor doorgaans een grotere opmÊrkingsgeest, voorai. voor het kleine. tlat zeer interessant kan zijn, is het maken van een zonneuijzer met dood materiaal uit de natuur. Heeluat kinderen kunnen hieraan meehelp€n. l,Je zorgen voor voldoende verre-ki jkers en nasLagL,erk jes, uaarvan je zal zien dat de kinderen er gretig gebruik van maken. Geniet tijdens de uandeLingen ook eens van de vogetgeluiden. flet een k.Leine en vooral rustige groepr krijg je echt de kans voor interessante en soms ook ¡¡el zeldz ame r¡aarnemingen . lrlat zeker kan gedaan urorden, is het inlassen van een natuurspel, Normaal 9€sProken kan men hiervoor dezelfde opdrachten geven aIs aan gezonde kinderen, doch men.Let,te op hun Fysisch en mentaal kunnen. Sommige Fysisch gehandicapten zijn ook mentaal r¡at achterr ürêarmee rekening i dient gehouden te uorden. Opdrachten niet te moeiJ.ijk maken. Bi i onze uitleg over planten en dieren r epreken vooral r,.retensuaardigheden, verhaaltjesr sprookjes deze kinderen geLretdig E8n¡ Ue trachten ze dan ook Zove€I mogefijk in te lassen in de natuuraetiviteiten met gehandicapten. 8ij grotere kinderen kunnen L,ij ook het gebruik van het kompas en het kaartlezen inlassen. Zo zien Lrii aIs besluit, dat natuuruandelingen met gehandicapten eigenJ.i jk niet zoveel verschillen van r¡andelingen met normale kinderErì Er is eigenfiik maar één zorg: Iaat het een rustige uandeting ulorden: zonder haast,, zonder gejaag, een uandeling uaarbij de tijd eigenlijk geen rol speelt. Een r,landeling, Lraarbi j men op een beuluste manier echt geniet van de rust en st,iLte die ************* ************************* de natuur uitstraard. *****r* Roge r s c hoeb b en . o
rn clk plcldool voor VRrJE abontus aprcckt cen n¡at¡chapplJ haar onmacht ulL om mcneellJk leven üc vaarbongcn cn vcnklaar? zlchzelf aI¡ ncnscngenecnschap fallllet.
rn ontelbare homes oven heel he! land, zltten dulzcnde klndercn doon hun elgcn oudens fn de etcck gelatcn. 2c ztJn ccn lcvend protcat cn ocn ultSvcnac achandvlck van Jktc naaùschappl J.
ont¡nenacll
een
I\,IEN IB NGIGIIT TE
C'T.IEI
c'M TE LEFIEN
B0lvlEN EN STRUIKEN **** ***lt********t*****I
IN ERF EN TUIN.
***lr******.r(*********d
deel vier an slot. **.r*I.F*****.Í***
****n****
EEN BOOfI APART.
Bomen hebben in het, menselijk Ieven Ben grote roI gespeeld. Denken ue aan zijn funcfie aLs energiebron, vooF het Ieveren van gereedschapt aIs basisgrondstof voor gebruiksvooruerpen; als voedselvoortbrenger; enz.....0ok in de historiek, de kulbuur, de godsdiensLen etì de Folklore hebben de bomen een meer dan grote rol qespeeld. fleer en meer vormt de boom thans in de ¡naabschappij van vandaag, een o¡rderdeel varì de IeefsFeer van de mens. De laatste jaren echter, zijn er meer bomen gerooid dan geplant en veeJ. r,¡aardevolle exemplaren zi jn er op sLerven na doocJ, vooraì. J.anç¡s de ueg€n. Daarom is het van beJ.ang, clat ue op beschikbare plaatslen: langs uregen en paden, in de tuin en op open ruimtent ook eens een boom planten, die ure geLroon uaatderen om zijn vorm, zijrr kroon, zi.jn t¡Iaderen oP zi jn bloeiuijze. Laten ure voor de Iiefhebbers enkele soorten t:pgeverì: HolLandse linde, Loofbomen: AbeeI, kleinbladige lin(e, amberb oom t zi.Lverlindet berk, notelaar, rode beuk, uritte beukr groene blaren, geuone plataan, 0osterse p).ataan, zomereik, MariLandicapopulier, r¡intereik t Serotinapopulier, moeraseik t zuJarte populier, eikt Amerikaanse treurbeuk, zuarte eIs,
BSr esdoorn,
trompetboom,
tamme kastanjet
vaLse acacia,
ape nb oom,
moer a 9c yp
Japanse honigboom.
paardekastanjet ConiFeren:
ceder, g€uone den,
zuarte
zeeden,
dent
t uL penb oom t
veldolm t sc hie t,r,l i
1g .
marnmos
ss
¡
tb oom,
nordmanspar, veni jnboom.
De grootste gevaren, die een þoc.¡m bedreigen zi jn: -een onvoldoende groeiruimtet dem
FB
edele zilverspar,
-bodemverdicht,ing door bet,reding' verkeer, uregverhardingt enz. . . -sIechte. Luchthuishouding, Lraarbii het zuurstoFgehalLe in de bobeneden de fatale grens van 12 S daaLL door bodemverdichting ol
19
door verdringing, bi j voorbeel.d gasì.ekken, die vandaag Iegio ,r¡n. -luchl- en bodemverontreiniging, -L,iiziging van de thermo- en Fotoperiode: dit, is een verschijnsel' dat zich nogal eens openbaart door de uarmtestraling en de kunstmatige verlichting. Het planten van bomen in stedetijke mitieurs volstaat daarom niet,. In andere uoongebieden evenmin. De nazorg sn een voortdurend onderhoud zijn noodzakcliik voor een goede ontuikkeling vân de bomen. Hèt getal bomen dat in volle ontuikkeling sterft is enorm en dit ten gevolie van de verL,aarlozing zoncler te spreken van het, feit, dat, hun ontr¿ikkeJ.ing dikuijls geuroorì onmogelijk r¡ordt gemaakt. Flen kan zich zelfs de vraag st,eLlen, hoe sommige exemplaren het zo rang volhouden? VeeI baal, kan er zi jn met volgende maatregel.en: -geen l¡edekking rond de stammon met harde materialen; geerì rondom ingegraven leidingen; -regermatJ.g lr¡smaken v/¿ t¡odem voor zuurstoftoevoer; . -eventueeL ver.Lucht,ingskokers aanbrengen. Factoren die de keuze van de br¡dem voor de boom bepalen zijn: -ga voor het klimaat niet buit,en dezelf de gorclel; -de naLuurlijke bodemvruchtbaarheid nieI opdrijven met kunstmatige rniddel.en zoars kunstmest, herbicidenr ênzcco. -de fysische Lc¡estand vande bodem mag maar natuurlijk zijn. Behanclel de bornen zoaLs uLr eigen kinderen, U zaL er dan veel pl.ezier van hebben, zonieL me€'r. Gust Feyen.
DE ONTBLADERDE EIK. Ne novemberstormen ont,bloot, ontbladerd, ademend nog onder de naakte schors is hij de ultieme grens genaderd,
de eik, geueldig, de knoest hard en nors. HageI en ijsgtas kerven het takr.lerk, de huid zit gespann€n in 't nab, de gestalte treurt en over rt grasperk ssnzaam rot,tend vBrgaat het blad. Eens sbond Adam, de grobe stamvadsr
aì.leen over heizand op rt distelveld. Onderhuids liep , t bloed en zr¡ol de ader. De zonen hebben de eeuuen geteld.
t
Ik kijk bevend naar de bladerloze, de geschondene in 't oeroud bos. Hij brak niet onder de hozen; Je ulint,er ueg, de scheut springt l,os Gery Helderenberg. ZATERDAG,
12 JANUARI 1980,
JAARVERGA0ERING
rN
fytALpERTUUS
BENT U DAAR OOK?????'i???
2l
FIJNE WANtrIELFLEKJES DE GROrE HDIDL' TE OPGLÀBBEEK.
De Grote Helde, zoal"s de naan het terechü zegt, was voor de esrste wereldoorlog oeu ougerept beldelandechap van nagenoeg 88O bcktareD. Het wag een nerkwaardige lap natuurscboon net beldepLaeeent vcnnenr dul.nen en denneuboegen. Of t- alles berbcrgðe een rlJke ve¡rscheldenbeld van vogels, dleren en plauten. Het grootsto gedeelte ervan le gelegen op bot grondgebted vañ de geneente Opgl.abbeek, het overLEc onder de geueente llleeuwou-Gruitrode. iot 192ø vonnde het gebfed oon g:ealoten geheel, doorkrufet van enkele gevrone karwegen, rlle oen vorblnôlng vornde uet Genkt Zonboven en lleeuwen. De enlEen dlo dsstlJds bel.ang etelden tn dezo woesto eu 8chr81o etreek wãrcu scbaapeberdere, lnkere eD Jagers. Ult oude kronleken weten wlJ daü er ln do )tVI eeuw wolven leefden die nLet alleen het Erazende veé aanvlelen, naar bet zeLfs la de stallon verscbcurden. l¡lJdene bet Spaanse bevrlnd. was d,e Geuzenbaan, e€n nog beetaande wøgt eeá gekeude vã¡btndlng tussen zuid en noord, nràt de tìulterekul.l als een ptclatcr- en vaste drtnkplaats voor de paar9go: Op 6 d,ecenber 1648 sneuveLdeu )51 scbuttere ult de onllggende dorpen'
in de slag on de DondersleEr teEen Loreinse troepea. Tn 1?94 legertten er OostenifJkeis blJ bun aftocbt en fn 1798 vonden Eroepen onðergedoken loteliñEen bler een Fescbtkte- scbullp1aats.. Ùeruälaen wlj nog dat de gichtregisters van de schepenbank van Opg1abbeek spreken úan kwade (stecbte)wegen d1e veeLal onder water stonden. TlJdcns de tweede wereldoorlog legdea de Dultsere €r een oefenvlf.eEveld
aaá. OverbltJfsel biervan zfJñ de-taLrlJke klelne trecbters, rond de Ruiüerskuilr Eoslagen door betonnen oefenbonoen. In 1944 werá ðtt terrsin een Anerlkaanse gevechtsbasls. Voor d,e- aanleg en úet verbarden der wogeD en startbanen-wcrden benevene klezel enaaneteensJ-ag lret puJ.n van dã gebonbardeerde st.llartlnuskerk van Genk gevoerd,.-Dlt pùtn, veel,al kalkrlJke nergel, ls de oorzaak van de kalkflora nldden dlt beldegebied. ALs wlj wete nd e.t de bouw- of teoltlaag bestaat uit llcbte zand net op gerlnge d 1ep to een ondoordringbare iJzeroerlaag, die alLe waterclrculatie afsl utt begriJpen uro de beperkte pLantenErggl die voorDamelíik bestaat uit een veñueñüegetatle en dioge beldebegroellug dle h.! t{: pisch Kenpis cb landschap-vornt. Dlt neént nlet weg dat er waardevolle gedoelten ln v oorkomon.
22 Van nature groelde bier het elken-berkenbos dat door nenselijke ingrepotr r dlkwlJl,s onverant woor d, overglng naar belde en struweLen. Døze belde werd destfJd sln stand gehoud,en door grazend.e scbapen, door afplaggen en branden. I nde loop der tiJden werd een deel ervan, door bet opscbieten van alle rlel opslag, ongezet ln bos. Een ander deel werd ln kultuur Eebrach tbe tziJ door akkerbouw of bebossíng net naaldhout. Stnds bet ntdd,en- d,er vorlge_eeuw werden naaLdbossen op Erote scbaal en met konmercLö led oeleinden aangepLanü. De beplantingen beetonden voornameJ.lJk uit grov€ den, dle begln dezer eeu'd stlJ.aan vervangen werd door de zwarüe don, genenEd net neerderg soorten loofbouù. Deze nethode werd aangewend. on het vertergn van de dennennaald.eo te bevorderen en de boden door rljkere bunus te verbeteren. Het wlsselen van houtsoort ls tevens doeLmatig bU het voorkonen van lnsektenplagen, vraarvan de nonokulturon sons veel te lfJdeu bad.d,en.
In de d.uinen zlen wlj nog enkele zaaillngen van do zeeden. Dit zljn afetannellngen van dergellJke aanplantingea tli.e door de vorst tlJdens d.e strenge winters van1879-1880 en 1890-1891 vernleld worden. Døze d.en afkonetig vau de niddelandse z,eekust, absoLuut niet bestand, tegen de strenge wlnters van toen, werd nlet meor aangeplant. In sommige oudere bossen ontwlkkelt zlch een Lntereesanüe ondergroei, die yre zoker aLe eon verriJktng nogen beschouwen en die wo1 oens de plaa'L;l van het Eekapt naaldbos kan Lonemen. WANÞELtt/EoEN PLAN.
çrh'vcn'!'
r -'nr.
Gt
\
-#
&.\
/#ç I
*'
\.
Ét
\
r ,Á ¡t*t
''\¡É'ë
'#'
/
\
'lG¡c¡'
-+.
J
Haf
urla
( ¡ I I I
æ,
c.?
gtr ¡þcl
¡
lI
&ok floiì" ?'nou
I
--'-i
) :¡dß3
llAvrl: t*s OrcCN: l'('l
-.-.E.-.ts- -- - ----6--
eæo : tokt*'
I* út
f
23 BekiJken w eb et loofbos aan bet verþrelcpunt van de ç¡andelweget.. Het looft¡out i se en natuurlijke zaaiirrp, alleen bet ultheens naaldhout is geplant or n Jongere naaldbossen vindt men, aan de rand, adelaarsvareur bos bes son r struil
naar een vochtig gebiod dui.deliik merkba¡rr is kiJkt nonlg wandelaar verbaasd toe hra år hat bospad op oen watsrvlak uitgeeft. Dit is het veetlgetried. \'iaar de belde vochtigor wordt ¡raat de dopbelde groeien vergezeld van de trelcrus, bet piJpestrootie' rle nlok Jesgentiaan en do rode bosbes" In het voen ts bet veenmorì vrijwel al leenheerser al vindt ¡ûon er ook wolle¡ras, blezen t r'egge en beenbreelc. Morkwaardígr ts cle zonnedauw t een vLeesetend plantje on dus niet af hankeLlJk van rle schrale boden vraarop t¡et Eroeit. Het vee¡tmos dat, vJe lnig elsen steLt on te leven stapelt regelmatig nieuwe laEen op 7'1J n afsüervencÌe rosten. Het gebied telt twee afzonderlÍjke vennen, bet Turfven en de Ruiterswant vol¡rens geoloEen kufll De naam Turfven schíjnt weL mtsplaats kan hler geen sprake geweesi; zi.jn r/an turfontginninE. -Reíde vennen ztjn ontátaau iioor zándverstul"vlngen. Dit verkla¡¡rt rle Iigglnf van ALboewel de overgang
de-duin€nrug aan de Z-O tcaot. Sameñ bes'laan ze oen oppervlakto van > hektarec Zø worden uitsluitend gevoed door regenwater. Regenwater ls zuiver en bevat geen kalk of andere voedin¡rsstoffen. Bijgevolg zou þut water van de veñnen voedseJ-arm en de levensgemeenschap er in totaaL vergchillencl vau andere plassen moeüen zijn. Het is duidolfJE daü hier iets nlsgaat. !)o karakterlstieke flora wordt verdrong:en door-anclero plantenEioei. Door verstulving komen er voedlngsstoffen van de omrinhon<ìen worden þende aË,kers in bt¡recht. Asn rte oevers wordt gepikpìkt, or¡mj-
24
plelsterplaats van waterwlldren dooraan; kokneeuvren, dodaara, witte kwlk, trekkõndo vogels. lle treffen er wuLp, tureluur, klewlt, watersteenull, roodborettapult, blauwborst, torenv?Ik, sporwor, blauwe bulzerd, snlp, grasmus, brulne klekenôlef, (d'oortrekker). de kraanvogel relgen, wllde eend, en Aan d o Z-O-kant van de vonaen neemt slnde enkele Jaren d.e groelplaat a vau de graulre dophelde oerkbaar uitbreld,lng. In we etðllJke rlchtlng vlnden wtJ r aan de rand van een Jong korslkaans dennenboe de kalkfLora. Iussen de boutopslag langs de wogkaat groeit slangenkruld, zeepkruf.dt kleLne plnpe¡q oI, vl,ngcrbocdakruld, wttae narJoleln, bos-vergeet-niJ-nletJe on fJ zorhard. ler ontalulttng van bet gebled voor rocreatl e werd asbtcr dc bekonde specltuln "JeugdparadlJs" oen toerletlsche parkeerplaate aangoIegd,.-Lan de toegang tot de parklng le een bo rrt net het grodplàu geplaatet. Hler vertrekken vlJf verschlllend e cand.elwogcn van 2 tot ìO- Un. llwee otvan doorkrulgen bet nabiJe dulne ngebled, do drlc overlge De ongevlng 1s een belangrlJke
gaan lang:e d,e vol¡Don.
\l/
Isnbert
Hubrecbte.
Niet j.n heL roepen vãn cle uiL Iigt z i jn uri jsheicJ; ueI in zijn zuijgen. TA GOß
E
EEN G¡ IMLACH E¡ETEFI VcIclFI EEN T¡LIMLACH G¡cIEtr' VcIcIFl Jij hebt cte dingerr niet
nodi.g
om Le kunnen zien. De dingen hei.rt¡en jouur nodig om gezien te uorden. TAGORT
0p cJe jaarverr¡adering van 12, jilnuari l9BU uorrlen din gen vtrorgeste ld die J0U nocJig lrebben om gecli,an t,e r¡ot(len. Bent Ll rla fto u fro sL?????? Ui j verurÍr clrt en U.
d"
|ãdLsb ¿¿qúzLjdÊ vdn 4g7g. Het jaar is oftì r Vandaár ook dat Lrs âan de laatste
25
bJ.adzij , toe zi jn. 0it jaar uas er een toemaat, je vanuit de NAL-hoek tli i. Ook dat is gelukt, dus doen ue er mee verder, zonder moe t¡orden. Het jaar is ueer voorbij. Hoe is deze ui[gave overgekomen'/ Als ik dat eens uist??'i lrje zullen eD aens een enquete over orqaniseren. Ue kregen niets dan positieve reacties. Dank U daat'voot', Lre gaan dus verder op het, ingeslagen pad. Sommigen spraken niet meer van boekJE. maar van t¡oek. Daarorn versoberen Lr€ in Functie van de matiging die uij voorsl,aan, in Êunctie van de prijs die altijd maar verhoogt, in functie van het betaalbaar btijven door ons en door een zo groot mogelijke Iaag van de bevolking. Daarom verschi jnen L,e voJ.gend jaal op 24 bLz . eigen t,ekst en 16 bIadz. NAL-uitgave. Samen, aì.le clrie maanden, 40 blz. in je brievenbus. De aboñnenten beLal.en voor de jaargang 1980 z 2oo f'rank. f)t: natuurgidsen krijgen Erica gratis toegezondenr maa.r van hen veruachben ue een steun in rle vortfi Van een vri je biidrage. te sLorten op ons rekeningnummer. Ooe tjab vôór of op de jaarvergaderincl zadat ue r,leten Uaêr L,e aan toe zijn mel" opIage en mogeJ.i jkl¡eden. r¡anb üre r,¡iIlen toekomer¡. Kandidaat-nabuurgidsen ven Peer onLvartgen Erica grat,i s als stimularìs. Erica aIs cadeau kost oc¡k 20tl ['. l'rij u,eten clat dit, een dure maand¡vEt-t gooi maar uegr urnrcJt' Toch vertrouuren op jullie mildheid, t¡sten Lri j dat je iet.s r¡iJ tresteden aan een uerkgroep die de consumptie r¡iI indijken, di.e rnatiging voorstaat, die ziclr belangloos inzet voor de gemr:ensclrirt), dio vecht voor de primaire uaarclen l.rA'fER, LUCHT, GR0ND err,?tlifYlTL. En die dat doet met alle geest,drift, bateIoos...Brì gJ.ímlacht:'rcl. Een jaar vì.oog u,eet voorbij. Rest, mijr als samenst,eJ.Ierr ;.lart ook niets meer dan DANK U te zeggen aan alLe medeuenkers. N¿lrnen gû ik niet noemen, ' t z i jn er zoveel en ik zou iemand kunnen ve):geten. Toch gauu even s€n naamp je...danki'U, drukker van mi jn hart. Dank U, CéciIe, llari jker fiìoederke, Roger, Jeflker eñ2.. .. . Fijn bras 't, met juIIie samen te u€rken. Een jaar ging van ons heen. Voelen jutlie de ueemoed? Voor' ' t voJ.gende r^riL ik eerst zi jn met €en üJens. Ik. !/ens je een jaat' van bezinning en geduld, peis Bn vrser rlrâtiging en soberhe j.d ' een jaar oc¡k van moed en volle inzet voor de zaak die de onze is, een jaar zonder gekleurd gekruip en gekonkel voor eigen zak, een zaak van universele uaarden: DE GROENE ZAAK. Uij sparen ons nieL on Lre vert¡achten van jullie hetzelPde. En vergeet het nieb: voor de lcl is het allang niet meer, stilaan is er grimmigheid nodig. Vancla¿.¡r Jel Lei jssen. mi jn LJBns. . . . itì die vorm. Nog even een
PijnproeverLje......
Laat dit, mijn Iaatste uroorcJ zijn: daf ik gr:ì.oof in je Iieflde.
TAGORE..-
2A PRO ITLIYIORIA. - U6 mensen begonnen
hel
molieblod biedl u de besle wensen oon voor ee n gelu kkig e n voorsPoed ig joor
inf or
Elo.
t,e Peer dan de kursus voor natuurgids. B6 mensen die uil.l.en inqeuijd uorden in het L,onrle d¿rL nat,uur heet. Dank U, 86 mensen. -l¡Ierkgroep Limburgse NaLuurqidsen best aab in 19{J0 10 jaer. Dal moet gevierd. Uij veruachlen Uu suggesties ufJ de iaarvergadering van 12, Januari 80 in fllalpertuus.
'De eerste maat dat ik de steenweg overstak, was ik zevetr iaar. En ik ben nog niet dood, Een
mirakel !' (F¡ank, l2 iaer)
l,Jij felicitefen:
-L.eel'milieu Riemst voor de puike or:ganj.satie van de Nationa-
Ie Natuurbeschermingsdag. -Alle natuurgidsen die zich bate- lor¡s en overpooscl hebben ingezet voor de begeleiding van de mensen en alzo hebben bijgedragen tot cle be'kendmaking en het Lrehoud van dit unieke gebi ecl clat, Caestert heeb. Daarom nCIg mÍrar eens: l¡lll ltA NoEN AF , CLfYtt NT HAA I t- N ! I ! .r !
trTE LAATSTE TctGHT! cJe natuurgic!sen en hun ÊamiJ.ie. 0t,0tJAARSI,JAN0t.LING IN DE VALLEI VAN DË SUAL$l.
Alleen voor
ZcNDAG, 30-12-19792
¡f
tÊ*)ç*ltI*i(*tt**J(***t(-X.*lf.r**ll****l
¡t)ti(r*****l(l***l('*'r**********:l$'n******lÉ*
Utr stappen ven K¿rlterherberr; tot fYlor¡sch¡:t¡ over een aflsband vân 2A Kfq. lr¡c, reizen per êrrLoc¿rr rneL cJe voJ.gencle opsLap¡rIa.'t'sen: Peer Kerk: li.tJ0 uur; Pleeuuett Kerk: 8.1U uur; Genk Lreinsbation: [J.25 uur. l.let, aant¿l pì.ai,tse¡'¡ is [rr,:perkL. lnschrijven rJool storting v¿]n 15Û F. rìfr rek: 000-u6f.i9?59-1? v.:n tj.Ul.on¿rers' Steenueg Linde, 24r 35?0 Peer. Vôtlr 2û december, cJ:rarna eersL [:elIen oír Ll'11/73.52.79 van Céci].e. tJi trusti ng: klecl i rrg vorr ¡ n,rt. en /,eeL' kuutJ ueer, la ítrzen r boterhammen t rJrank, kijker, jcJentif jl.t:il,sl
AMEN
