Omgevingsanalyse. Gemeente & OCMW Zonhoven. Gemeente Zonhoven Meerjarenplan OCMW Zonhoven

Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Gemeente Zonhoven Meerjarenplan OCMW Zonhoven 2014 - 2019 Kerkplein Interne en externe omgevingsanalyse 3520 Zonhoven

31 januari 2013

Redactie Stijn Ooms - Afdelingshoofd Sociale Dienst OCMW Zonhoven Debbie Smets - Afdelingshoofd Interne Zaken Gemeente Zonhoven Medewerking Els Arnauts - An Buekers - Kristel Ceulemans - Joeri Daenen - Griet Dumoulin - Ivo Henrix - Katleen Hertogs - Bert Houbrechts - Marie-Claire Hulsmans - Marc Nilis - Benny Peeters - Ronny Peeters Guido Pirotte - André Rutten - Bart Telen - Greta Thuwis - Jasmine Vanhamel - Lode Welkenhuysen Yolande Wouters

© Zonhoven, 2013 Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 2

Inhoudstabel Inhoudstabel _________________________________________________________________________________ 3 Externe omgevingsanalyse ___________________________________________________________________ 6 DEEL 1.

Inleiding _________________________________________________________________________ 6

DEEL 2.

Statistische analyse _______________________________________________________________ 7

HOOFDSTUK 1. Methodologie _____________________________________________________________ 7 HOOFDSTUK 2. Demografische Gegevens _________________________________________________ 10 2.2.1.

Bevolking en loop van de bevolking ____________________________________________ 10

2.2.2.

Leeftijdsopbouw en huishoudens _______________________________________________ 12

2.2.3.

Nationaliteiten ________________________________________________________________ 14

2.2.4.

Demografische coëfficiënten __________________________________________________ 15

2.2.5.

Besluit ________________________________________________________________________ 17

HOOFDSTUK 3. Bestaansonzekeren _______________________________________________________ 19 2.3.1.

Aangiften kleiner dan 10.000 euro ______________________________________________ 19

2.3.2.

Aantal personen die van het OCMW een leefloon ontvangen ___________________ 20

2.3.3.

Sociale Tewerkstelling __________________________________________________________ 21

2.3.4.

Voedselbedeling ______________________________________________________________ 21

2.3.5. Personen met een handicap met recht op een inkomensvervangende tegemoetkoming of tegemoetkoming hulp aan bejaarden _____________________________ 22 2.3.6.

Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering en OMNIO _________________ 24

2.3.7.

Ambtshalve geschrapten ______________________________________________________ 25

2.3.8.

Asielzoekers ___________________________________________________________________ 25

2.3.9.

Financiële steun _______________________________________________________________ 25

2.3.10. Schuldhulpverlening ___________________________________________________________ 26 2.3.11. Toelagen uit het stookoliefonds_________________________________________________ 27 2.3.12. Dorpsrestaurant _______________________________________________________________ 28 2.3.13. Thuisdiensten __________________________________________________________________ 28 2.3.14. Besluit ________________________________________________________________________ 31 HOOFDSTUK 4. Tewerkstelling & lokale economie__________________________________________ 32 2.4.1.

Tewerkstelling _________________________________________________________________ 32

2.4.2.

Ondernemingen ______________________________________________________________ 39

2.4.3.

De Zonhovenbon ______________________________________________________________ 44

2.4.4.

Besluit ________________________________________________________________________ 45

HOOFDSTUK 5. Onderwijs & kinderopvang_________________________________________________ 46 2.5.1.

Onderwijs in Zonhoven _________________________________________________________ 46

2.5.2.

Risicoschoolloopbanen in basis- en secundair onderwijs _________________________ 49

2.5.3.

Spreiding over de onderwijsvormen in het gewoon secundair onderwijs __________ 50

2.5.4.

Doorstroming naar hoger onderwijs _____________________________________________ 52


Pagina 3

2.5.5.

Kinderopvang _________________________________________________________________ 53

2.5.6.

Besluit ________________________________________________________________________ 55

HOOFDSTUK 6. Milieu_____________________________________________________________________ 58 2.6.1.

Afvalbeleid ___________________________________________________________________ 58

2.6.2.

Vergunningen in het kader van Vlarem _________________________________________ 60

2.6.3.

Bodemattesten – verontreiniging _______________________________________________ 60

2.6.4.

Natuur ________________________________________________________________________ 61

2.6.5.

Energie _______________________________________________________________________ 61

2.6.6.

Energieprestatiecertificaat (EPC) _______________________________________________ 62

2.6.7.

Klimaatneutraal – Burgemeestersconvenant ____________________________________ 62

2.6.8.

Waterlopen - waterhuishouding ________________________________________________ 62

2.6.9.

Landbouwers _________________________________________________________________ 63

2.6.10. Duurzaamheid - preventie _____________________________________________________ 63 2.6.11. Riolering ______________________________________________________________________ 63 HOOFDSTUK 7. Wonen & Ruimte __________________________________________________________ 65 2.7.1.

Wonen in Zonhoven ___________________________________________________________ 65

2.7.2.

Ruimtelijke ordening ___________________________________________________________ 71

HOOFDSTUK 8. Mobiliteit & Verkeersveiligheid _____________________________________________ 74 2.8.1.

Infrastructuur __________________________________________________________________ 74

2.8.2.

Vervoer _______________________________________________________________________ 75

2.8.3.

Verkeersveiligheid _____________________________________________________________ 77

2.8.4.

Besluit ________________________________________________________________________ 83

HOOFDSTUK 9. Vrije tijd___________________________________________________________________ 84 2.9.1.

Jeugd ________________________________________________________________________ 84

2.9.2.

Cultuur _______________________________________________________________________ 87

2.9.3.

Openbare bibliotheken ________________________________________________________ 89

2.9.4.

Sport _________________________________________________________________________ 93

2.9.5.

Toerisme ______________________________________________________________________ 96

2.9.6.

Besluit ________________________________________________________________________ 99

DEEL 3.

Bevraging adviesraden en Comités _____________________________________________ 100

HOOFDSTUK 1. Methodologie ___________________________________________________________ 100 HOOFDSTUK 2. Resultaten _______________________________________________________________ 104 3.2.1.

Afdeling Vrije Tijd _____________________________________________________________ 104

3.2.2.

Afdeling Wonen & Ruimte _____________________________________________________ 108

3.2.3.

Gemeente ___________________________________________________________________ 111

3.2.4.

OCMW ______________________________________________________________________ 112

3.2.5.

Infrastructuur _________________________________________________________________ 114

3.2.6.

Politie ________________________________________________________________________ 116

DEEL 4.

SWOT-analyse __________________________________________________________________ 117

HOOFDSTUK 1. Methodologie ___________________________________________________________ 117 Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 4

HOOFDSTUK 2. Resultaten _______________________________________________________________ 119 4.2.1.

Statistische analyse ___________________________________________________________ 119

4.2.2.

Bevraging adviesraden _______________________________________________________ 122

HOOFDSTUK 3. Verwerking ______________________________________________________________ 125 4.3.1.

Zonhoven als woongemeente ________________________________________________ 125

4.3.2.

Maatschappelijk welzijn _______________________________________________________ 125

4.3.3.

Omgeving en milieu __________________________________________________________ 125

4.3.4.

Vrije tijd ______________________________________________________________________ 126

4.3.5.

Gemeentelijke accommodatie _______________________________________________ 126

Interne omgevingsanalyse __________________________________________________________________ 127 DEEL 1.

Inleiding _______________________________________________________________________ 127

DEEL 2.

Personeelsbestand _____________________________________________________________ 128

HOOFDSTUK 1. Gemeente Zonhoven ____________________________________________________ 129 2.1.1.

Structuur van de organisatie __________________________________________________ 128

2.1.2.

Personeelsbestand ___________________________________________________________ 128

HOOFDSTUK 2. OCMW Zonhoven ________________________________________________________ 131 2.2.1.

Structuur van de organisatie __________________________________________________ 131

2.2.2.

Personeelsbestand ___________________________________________________________ 131

DEEL 3.

Zelfevaluatie ___________________________________________________________________ 133

HOOFDSTUK 1. Methodologie ___________________________________________________________ 133 HOOFDSTUK 2. Resultaten _______________________________________________________________ 135 3.2.1.

Doelstellingen, Proces & Risicomanagement ___________________________________ 135

3.2.2.

Belanghebbendenmanagement ______________________________________________ 136

3.2.3.

Monitoring ___________________________________________________________________ 137

3.2.4.

Organisatiestructuur __________________________________________________________ 137

3.2.5.

Human Resources Management (HRM) ________________________________________ 138

3.2.6.

Organisatiecultuur ____________________________________________________________ 139

3.2.7.

Informatie & Communicatie___________________________________________________ 140

3.2.8.

Financieel Management ______________________________________________________ 141

3.2.9.

Facility Management _________________________________________________________ 142

3.2.10. Informatie & Communicatietechnologie (ICT) __________________________________ 142 3.2.11. Veranderingsmanagement ___________________________________________________ 143


Pagina 5

Externe omgevingsanalyse DEEL 1.

INLEIDING

Hoeveel inwoners telt Zonhoven? Wat is het aandeel leefloontrekkers onder de Zonhovense bevolking? Welke risicogroepen kunnen geïdentificeerd worden? Wat zijn de vooruitzichten voor de Zonhovense ondernemers? Welke resultaten werden er geboekt met de Zonhovenbon? Hoeveel werklozen telt de gemeente? Hoe milieubewust is de gemiddelde Zonhovenaar? Hoe evolueert het aantal verkeersslachtoffers? Hoe verloopt de schoolloopbaan van de Zonhovense jeugd? Hoeveel bebouwbare oppervlakte telt onze groene gemeente? Hoe betaalbaar is wonen in Zonhoven? Hoe is het gesteld met het gemeentelijke sportaanbod? En het cultuuraanbod? Waar zijn de inwoners tevreden over en wat willen ze graag veranderen? Een antwoord op bovenstaande en andere vragen kan teruggevonden worden in de onderstaande externe omgevingsanalyse. Het is de bedoeling om binnen dit onderdeel de gemeente een spiegel voor te houden en op een objectieve manier neer te schrijven hoe het met Zonhoven gesteld is. Dit doen we door een combinatie van twee werkmethoden. Enerzijds werd er een statistische analyse uitgevoerd van acht geselecteerde domeinen, zijnde: 

Demografie



Milieu



Bestaansonzekeren



Ruimte & Wonen



Tewerkstelling & Lokale Economie



Mobiliteit & Verkeer



Onderwijs & kinderopvang



Vrije Tijd

De combinatie van al deze domeinen zorgt ervoor dat het volledige werkingsgebied van de gemeente in beeld gebracht wordt. Deel twee van deze sectie is volledig gewijd aan de resultaten van het uitgevoerde onderzoek. Anderzijds werd er een bevraging afgenomen bij bestaande adviesraden en comités. Meer bepaald volgende raden en comités werden geconsulteerd: 

Sportraad



Jeugdraad



Raad van bestuur toerisme



Milieuraad



Seniorenadviesraad



Beheerraad Bibliotheek en GC Tentakel



Commissie verkeer en GECORO



Cultuurraad



Lokaal overleg kinderopvang / Opvoedingsondersteuning



Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelingssamenwerking (GROS)

Een dergelijke bevraging bij bevoorrechte getuigen is het middel bij uitstek om te achterhalen wat er precies leeft in de gemeente. Waar het statistisch gedeelte voornamelijk focust op de "as is"situatie, verlegt de bevraging de klemtoon naar de gewenste uitkomst. Deel drie behandelt de verzamelde resultaten. Bovenvermelde onderzoeken brengen uiteraard een veelheid aan informatie aan de oppervlakte. Om al deze gegevens te helpen interpreteren en kaderen werd er tenslotte een sterkte-zwakteanalyse uitgevoerd. De resultaten van deze oefening komen aan bod in hoofdstuk vier van deze sectie.


Pagina 6

DEEL 2.

STATISTISCHE ANALYSE

HOOFDSTUK 1.

METHODOLOGIE

Bij de opstart van het project werd er duidelijk gekozen voor een onderzoeksstrategie waarbij zoveel mogelijk aspecten van het leven in de gemeente op een onderbouwde manier in beeld gebracht zouden kunnen worden. De vraag hoe de omgevingsanalyse er precies moest uitzien werd eensluidend beantwoord als volgt: “geen dik boek met veel tekst maar een beknopt en beheersbaar document met statistieken en tabellen die woorden overbodig maken”. Met deze woorden in het achterhoofd werd de methodiek voor het schrijven van het statistisch gedeelte van de omgevingsanalyse op volgende manier vorm gegeven: (1) Verzamelen van beschikbare statistische data door de coördinatoren; (2) Selectie van de data op basis van relevantie voor de omgevingsanalyse door de coördinatoren; (3) Redigeren van een basistekst door de coördinatoren op basis van de geselecteerde gegevens; (4) Voorleggen van de basistekst aan de gemeentelijke experts voor het aanbrengen van correcties en eventueel aanvullingen; (5) Aanpassen van de basistekst door de coördinatoren op basis van de opmerkingen van de experts. (1)

Verzamelen van beschikbare statistische data door de coördinatoren

Bij de start van de zoektocht naar relevante statistische informatie bleek er gebruik gemaakt te kunnen worden van verscheidene instrumenten aangereikt door de Vereniging voor Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vlaamse Overheid. De website van VVSG bleek voornamelijk een inspiratiebron om structuur aan te brengen in het op te stellen document. Naast suggesties voor op te nemen onderwerpen werd er ook een voorstel geformuleerd voor te bespreken punten en links naar plaatsen met bijkomende informatie. Een ander belangrijke informatiebron, tevens aangeraden door de VVSG, bleek een tool te zijn die het resultaat is van een samenwerkingsverband tussen de Vlaamse overheid en de lokale besturen, namelijk de website Lokale Statistieken1. De samenwerking bleek uiterst productief aangezien ze niet alleen resulteerde in een individuele profielschets van elke Vlaamse gemeente, maar tevens in kant-en-klare rapporten die via de website geraadpleegd kunnen worden. Deze tool leverde drie grote voordelen op: (1) De informatie is gecentraliseerd en op een eenvoudige wijze consulteerbaar. Er wordt samengewerkt met diverse overheden van het gemeentelijke tot en met het federale niveau die garant staan voor de correctheid van het aangeleverde materiaal. (2) De informatie is up to date: van zodra meer recente data beschikbaar zijn, worden de gegevens in de databank bijgewerkt. Dit impliceert evenwel niet dat alle cijfers recent zijn; sommige cijfers dateren bijvoorbeeld van 2001 en werden sindsdien niet meer geactualiseerd.

1 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Gemeentelijke Profielschets Zonhoven, Internet, 11-04-2012,(http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente-2012/Zonhoven.pdf). Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Lokale Statistieken, Cijfers per Domein, Internet, 2012, http://aps.vlaanderen.be/lokaal/cijfers_domein.html).


Pagina 7

(3) De profielschets en de website maken het voor de meeste onderwerpen mogelijk de resultaten van de eigen gemeente te vergelijken met de resultaten die werden neergezet door het Vlaamse gewest, de provincie Limburg en/of de Belfius-gemeenten behorend tot Cluster V122. Deze vergelijkingen maken dat een betere inschatting gemaakt kan worden van de eigen prestaties. Voor veel van de besproken elementen werd een beroep gedaan op de gegevens aangereikt door de profielschets van de gemeente Zonhoven en de kant-en-klare rapporten. Zoals reeds werd aangehaald zijn echter niet alle data recent. Daarom werd indien nodig en mogelijk ook een beroep gedaan op andere bronnen. Als dit het geval is, werd dit apart vermeld. (2)

Selectie van de data op basis van relevantie voor de omgevingsanalyse door de coördinatoren

Bij de selectie van de data werden er drie principes gehuldigd. In de eerste plaats werd er bewust voor gekozen niet alle beschikbare informatie in de analyse op te nemen. Meer is immers niet noodzakelijk beter. Een grote hoeveelheid details zou het document onnodig verzwaard hebben en bovendien moeilijk leesbaar. Ten tweede werd bij de selectie van het cijfermateriaal de voorkeur gegeven aan data die aantonen dat bepaalde fenomenen aanwezig zijn in de gemeente. Het kan dan wel interessant zijn te weten dat bepaalde problemen zich niet stellen binnen Zonhoven, met het oog op het opstellen van een document dat bedoeld is om het toekomstig beleid mee vorm te geven, biedt dergelijk materiaal geen toegevoegde waarde. Tot slot werd er zoveel mogelijk getracht informatie voor een relevante periode op te nemen. Dit maakte het mogelijk om de evolutie die de gemeente tot nu toe heeft doorgemaakt, in kaart te brengen. Voor sommige onderwerpen was dit voor de hand liggend, voor andere was dit veel minder vanzelfsprekend. (3)

Redigeren van een basistekst door de coördinatoren op basis van de geselecteerde gegevens

Niettegenstaande bij aanvang werd gesteld dat de statistische analyse een document bestaande uit statistieken en tabellen moest zijn, werd al snel duidelijk dat voor een eenduidige interpretatie van het cijfermateriaal het noodzakelijk was de cijfers van tekst te voorzien. De begeleidende teksten vatten de betekenis van de cijfers samen en becommentariëren de vaststellingen. Opvallende resultaten werden voor het voetlicht geplaatst en markante evoluties, zowel positief als negatief, in de kijker gezet. Indien mogelijk werden er ook conclusies verbonden aan de cijfers en verbanden gezocht met andere vaststellingen. Er werd evenwel over gewaakt dergelijke stellingen steeds voldoende te onderbouwen en geen overhaaste besluiten te trekken. De eerste drie fasen van het proces werden nagenoeg gelijktijdig uitgevoerd.

2 De Belfius-indeling van gemeenten is een typologie uitgewerkt door Dexia-bank. Deze classificatie onderscheidt in Vlaanderen 16 clusters van sterk gelijkende gemeenten. Zonhoven behoort tot cluster V12 , ook wel "landelijke gemeenten of verstedelijkte plattelandsgemeenten met een sterke demografische groei" genoemd. Tot cluster V12 behoren de volgende Vlaamse gemeenten: Kasterlee, Bilzen, Maaseik, Kortessem, Brecht, Hechtel-Eksel, Herenthout, Zonhoven, Diepenbeek, Hulshout, Hoeselt, Merksplas, Meeuwen-Gruitrode, Zutendaal, Herk-De-Stad, Lille, Lochristi, Kinrooi, Herselt, Bochelt, Ham, Lommel, Peer, Essen, Vorselaar, Ravels, Retie, Stekene, Wuustwezel, Wellen, Lanaken, Neerpelt, As, BaarleHertog, Dilsen-Stokkem, Balen, Arendonk.


Pagina 8

(4)

Voorleggen van de basistekst aan de gemeentelijke experts voor het aanbrengen van correcties en eventueel aanvullingen

Na de redactie van de basisteksten werden deze overgemaakt aan de bevoegde experts binnen de gemeente en het OCMW. Deze kwaliteitscontrole was er op gericht na te gaan of de ter beschikking gestelde cijfers en conclusies overeenstemden met de realiteit en of er geen belangrijke informatie over het hoofd werd gezien bij de redactie. De hulp van volgende experts werd ingeroepen: 

Demografie

Yolande Wouters

Administratief hoofdmedewerker burgerzaken



Bestaansonzekeren

Stijn Ooms

Afdelingshoofd Sociale Dienst OCMW



Tewerkstelling & Lokale Economie

Marie-Claire Hulsmans

Afdelingshoofd Communicatie, Onthaal & Lokale Economie



Onderwijs

An Buekers

Cultuurbeleidscoördinator

Joeri Daenen

Deskundige Jeugd



Milieu

Kristel Ceulemans

Deskundige Milieu



Ruimte & Wonen

Els Arnauts

Afdelingshoofd Ruimte & Mobiliteit



Mobiliteit & Verkeer

Benny Peeters

Administratief medewerker Mobiliteit & Verkeer



Vrije Tijd

An Buekers

Cultuurbeleidscoördinator

Joeri Daenen

Deskundige Jeugd

Jasmine Vanhamel

Bibliothecaris

Griet Dumoulin

Cultuurfunctionaris

Guido Pirotte

Deskundige Toerisme

Katleen Hertogs

Administratief medewerker Sport

Elke expert kreeg gedurende minstens 14 kalenderdagen de tijd om de teksten te verifiëren. (5)

Aanpassen van de basistekst door de coördinatoren op basis van de opmerkingen van de experts.

Na de afgesproken deadline voor het aanbrengen van verbeteringen kon de laatste fase van de statistische analyse van start gaan, namelijk het aanpassen van de tekst aan de opmerkingen van de experts. De adviezen van de deskundigen werden ter harte genomen hetgeen niet wil zeggen dat elke voorgestelde opmerking of aanpassing zonder meer werd toegepast. Telkens opnieuw werd de voorgestelde correctie afgetoetst op het vlak van relevantie en noodzakelijkheid. Enkel wijzigingen die deze toets doorstonden werden opgenomen.


Pagina 9

HOOFDSTUK 2.

DEMOGRAFISCHE GEGEVENS

Demografie is één van de grootste takken in dit statistisch onderdeel van de omgevingsanalyse en houdt een onderzoek naar diverse gegevens in:    

Bevolking en loop van de bevolking; Leeftijdsopbouw en huishoudens; Nationaliteiten; Demografische coëfficiënten.

Deze vier vertakkingen worden nu in onderstaande alinea’s besproken. Aanvullend op de onderzoeksgegevens aangeboden door de gemeentelijke profielschets en de kant-en-klare rapporten werden de gegevens uit de Limburgse welzijnsmonitor geraadpleegd. Waar mogelijk werden deze aangevuld met overige, meer recente, gegevens. Naast vergelijkingen met het Limburgs- en Vlaams gemiddelde, zullen de cijfers ook onder andere vergeleken worden met de andere Vlaamse gemeenten behorend tot cluster V12 en zal in voorkomend geval ook naar de ons omringende steden en gemeenten gekeken worden om zo tot een zo ruim mogelijke vergelijking te komen.

2.2.1.

Bevolking en loop van de bevolking

Bevolkingsaantal/-dichtheid Zonhoven telt, volgens de beschikbare statistieken, 20.570 inwoners1. Hiermee blijft Zonhoven, net als zes jaren geleden, gerangschikt als 13de van in totaal 44 gemeenten van Limburg2. De dienst bevolking van de gemeente heeft inmiddels de 20.985e inwoner geregistreerd (de dato 18/09/2012). De groei van deze bevolking is eerder sterk te noemen, aangezien het bevolkingsaantal op tien jaren tijd, sedert 2000, met 8,6 procent is toegenomen. Ter vergelijking: het groeipercentage van de totale bevolking van de overige Belfius-gemeenten is toegenomen met 7,3 procent, terwijl dit voor de bevolking van alle Vlaamse gemeenten slechts gemiddeld 5,2 procent betrof3.

Bevolking ‐ groei (2000 = 100) 110 108 106

Zonhoven

104

Belfius‐indeling

102

Vlaams Gewest

100 98 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Figuur 1: Loop van de bevolking

1 Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI), Bevolking per nationaliteit en geslacht; oppervlakte en bevolkingsdichtheid op 1.1.2008 – 2010, Internet, 17-05-2012,

(http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/bevolking/Bevolking_nat_geslacht_opp_bevolkingsdichtheid.jsp).

2 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 3 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 10

Binnen de statistieken wordt ook een projectie gemaakt van de bevolkingstoename voor de jaren 2010-2020. Er wordt nog steeds een stijging van de bevolkingsaantallen vooropgesteld (21.738 inwoners in 2020), maar de stijging wordt relatief gezien niet meer zo sterk verwacht (4,6 procent)4. Voor wat betreft bevolkingsdichtheid bevindt Zonhoven zich binnen Limburg in de hogere regionen. De oppervlakte van de gemeente Zonhoven bedraagt 39,3 km². In verhouding gebracht tot de totale bevolking (zie supra: 20.570 inwoners) blijkt Zonhoven, met een ratio van 523 inwoners/km², een zeer dicht bevolkte gemeente te zijn, namelijk de zesde dichtst bevolkte gemeente van de provincie5. Loop van de bevolking Zoals hierboven werd aangehaald, is de bevolking(sdichtheid) van Zonhoven sterk toegenomen (zie supra). Uiteraard kan dit diverse redenen hebben. Enerzijds kan een bevolking op natuurlijke wijze (geboortes/overlijdens) toe- of afnemen. Anderzijds kunnen er ook kunstmatige bewegingen zijn, namelijk immigratie of emigratie. Natuurlijk accress Het natuurlijk accress is het verschil tussen het aantal geboorten en het aantal overlijdens. Bij een natuurlijke bevolkingstoename is dit cijfer uiteraard positief. Indien we dit specifiek voor Zonhoven bekijken, blijkt dit de voorbije tien jaren (tot en met 2009) positief te zijn geweest, met in 2009 217 geboortes en 158 overlijdens. Het saldo betreft dan 59 personen (indicator 2,886). Wanneer we dit vergelijken met de cijfergegevens van de diverse andere Belfius-gemeenten (indicator 2,88) en het Vlaams gewest (indicator 1,70) is ook hier duidelijk een tendens van natuurlijke toename merkbaar. De gemeente Zonhoven wijkt hier niet substantieel van af7. Migratiesaldo Het migratiesaldo is het resultaat van de aftrek van het totaal aantal uitwijkelingen van het totaal aantal inwijkelingen voor een bepaald jaar. Het cijfer van het totaal aantal immigraties wordt opgebouwd uit drie factoren, namelijk het aantal externe inwijkingen, het aantal personen dat verandert van register (van wacht- naar bevolkingsof vreemdelingenregister) en het aantal heringeschrevenen na schrapping. Voor Zonhoven bedraagt dit cijfer in totaal 122 personen. Om het saldo te kunnen bepalen, hebben we dan nood aan het aantal emigraties. Ook dit cijfer wordt samengesteld uit twee factoren, het aantal externe uitwijkingen en de ambtshalve geschrapten. Voor 2009 komen we hier op een totaal van 75 personen die de gemeente verlaten hebben. Het migratiesaldo kan zo worden vastgesteld op 47, net als het natuurlijk accress (zie supra) een positief gegeven dat de bevolkingstoename binnen de gemeente mede verklaart8.

Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 5 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 6 Natuurlijk saldo per 1.000 inwoners. 7 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 8 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 4


Pagina 11

2.2.2.

Leeftijdsopbouw en huishoudens

Het is niet enkel belangrijk een zicht te hebben op de absolute en relatieve gegevens met betrekking tot bevolkingsaantallen, ook de manier waarop de bevolking van een gemeente is opgebouwd en hoe de huishoudens zijn samengesteld, zijn belangrijk voor het bepalen van een gericht beleid. Leeftijdsopbouw In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de bevolking van Zonhoven ingedeeld per leeftijdsgroep9. De cijfergegevens hebben betrekking op hun bijhorend absoluut aantal inwoners en het procentueel aandeel in het geheel van de bevolking van de gemeente Zonhoven: 2000

%

2010

%

2020

%

Trend

0-19

4.663

24,62%

4.565

22,19%

4.556

20,96%

Dalend

20-39

5.780

30,52%

5.201

25,28%

5.091

23,42%

Dalend

40-59

5.256

27,75%

6.372

30,98%

6.233

28,67%

Status quo

60-79

2.858

15,09%

3.692

17,95%

4.612

21,22%

Stijgend

80-…

383

2,02%

740

3,60%

1.246

5,73%

stijgend

Totaal

18.940

100,00%

20.570

100,00%

21.738

100,00%

Tabel 1: Leeftijdsopbouw - Procentuele verdeling

Indien de leeftijdsopbouw binnen Zonhoven vergeleken wordt met het gemiddelde van de provincie Limburg, komen we tot onderstaande vaststellingen. We bespreken hier slechts de gemiddeldes voor het jaar 2010 aangezien deze het meest actueel zijn. 0-19-jarigen Het aandeel kinderen en jongeren tot en met de leeftijd van 19 jaar (22,19 procent) blijkt relatief gezien iets hoger te liggen dan het Limburgs gemiddelde (21,6 procent). Beroepsactieve bevolking (20-59 jaar) De leeftijdsgroep dewelke geldt als actieve bevolking betreft een percentage van 56,26 procent van de totale bevolking te Zonhoven. Ook dit percentage ligt hoger dan het Limburgs gemiddelde, hetgeen 55,90 procent bedraagt. Senioren (60-… jaar) In Zonhoven blijken er in verhouding minder senioren te wonen dan in de rest van de provincie. Dit zowel wat betreft ouderen (60 tot 80 jaar oud), als hoogbejaarden (80 jaar en ouder). De groep ouderen in Zonhoven omvat een totaal van 17,95 procent van de bevolking. Ondanks het feit dat dit een bijzonder hoog percentage is, bevindt ook dit zich beneden het Limburgs gemiddelde van 18,50 procent. Het percentage hoogbejaarden bedraagt 3,60 procent en ligt ook lager dan het Limburgs gemiddelde (3,97 procent). In Zonhoven zijn er dus zeer veel senioren (4.432 in totaal, zie supra), maar niet overdreven in vergelijking met het Limburgs gemiddelde.

9Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf).


Internet,

Pagina 12

We kunnen concluderen dat Zonhoven momenteel, in vergelijking met het Limburgs gemiddelde, een betrekkelijk ‘jonge gemeente’ is. Nu, ook de evolutie van de bevolkingscategorieën is interessant om te onderzoeken op welke manier een bevolking ‘beweegt’. In onderstaande tabel trachten we deze beweging te visualiseren aan de hand van de cijfergegevens van 2000 en 2010, en een projectie van de bevolkingsaantallen per leeftijdscategorie voor 2020. Wanneer we de onderstaande tabel per leeftijdsgroep analyseren, merken we dat het aantal kinderen en jongeren (categorie 0-19 jaar) licht daalt, ondanks de toename van het gehele bevolkingscijfer. 2000

2010

%

2020

%

0-19

4.663

4.565

-2,10%

4.556

-0,20%

20-39

5.780

5.201

-10,02%

5.091

-2,11%

40-59

5.256

6.372

21,23%

6.233

-2,18%

60-79

2.858

3.692

29,18%

4.612

24,92%

80-…

383

740

93,21%

1.246

68,38%

Totaal

18.940

20.570

8,61%

21.738

5,68%

Tabel 2: Leeftijdsopbouw - Evolutie

De beroepsactieve bevolking is op te delen in twee delen: het eerste gedeelte in de leeftijdscategorie 20-39 jarige leeftijd, en een tweede deel van 40-59-jarige leeftijd. De resultaten hiervoor zijn divers binnen de gemeente Zonhoven. Terwijl het aantal van de eerste leeftijdscategorie steeds verder afneemt, ook richting 2020, neemt de bevolkingscategorie in de leeftijdscategorie 40-59 jaar toe. Er is een sterke toename merkbaar tussen 2000 en 2010. Van 20102020 wordt verwacht dat deze eerder licht zal afnemen. Het totaal van de beroepsactieve bevolking nam licht toe richting 2010, om volgens de projecties licht te zullen afnemen met het oog op 2020. Voor de senioren (leeftijdscategorie 60-plus) ligt dit verhaal sterk anders. Zowel het aantal 60plussers (2000-2020: + 61,37 procent), als meer specifiek het aantal 80-plussers (2000-2020: + 225,33 procent), neemt erg toe/zal zeer sterk gaan toenemen. Bovendien zal deze bevolkingsgroep een steeds groter gewicht hebben in het geheel van de bevolking van Zonhoven. In 2020 wordt verwacht dat het aantal 60-plussers bijna 27 procent van de totale bevolking uitmaakt. Huishoudens Een privaat huishouden bestaat uit alle mensen die onder één dak wonen: hetzij een persoon die gewoonlijk alleen leeft, hetzij twee of meer personen, al dan niet met elkaar verwant. Een privaat huishouden kan met andere woorden dus ook uit meerdere familiekernen bestaan. Wat de absolute cijfergegevens betreft, bestaat Zonhoven uit 7.921 private huishoudens10. Een toename van 900 private huishoudens sedert 2000 (12,8 procent). Deze relatieve toename bevindt zich iets lager dan deze van de vergelijkbare Belfius-gemeenten (13,8 procent), maar hoger dan de relatieve groei binnen het Vlaams gewest (8,8 procent). Voor 2020 verwacht men bovendien,ten opzichte van 2010, opnieuw een relatieve toename van 10,30 procent11.

10 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 11 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 13

Hetgeen eveneens opvalt, is de toename van het aantal alleenstaande vrouwen en mannen. Van 2000 tot 2009 neemt dit type huishoudens met respectievelijk 28,6 en 27,4 procent toe. Dit is echter geen typisch fenomeen binnen de gemeente Zonhoven. De gemeente bevindt zich in beide gevallen onder de gemiddelde procentuele groei van de Belfius-gemeenten behorend tot dezelfde cluster12. Volgens projecties vanwege de Studiedienst van de Vlaamse Regering zal dit percentage enkel nog toenemen richting 2020, met een relatieve stijging van 13,5 procent voor mannen en 29,3 procent voor vrouwen.

2.2.3.

Nationaliteiten

Een vraag die tegenwoordig steeds opduikt is de vraag naar het aantal vreemdelingen in de gemeenten en steden.

Aantal vreemdelingen per 1.000 inwoners 100,0 80,0 60,0

Zonhoven

40,0

BELFIUS‐indeling Vlaams gewest

20,0 0,0 2005

2006

2007

2008

2009

2010

Figuur 2: Aantal vreemdelingen per 1.000 inwoners

Zonhoven blijkt sterk lager te scoren dan het gemiddelde van de Belfius-indeling en het Vlaams gemiddelde, namelijk met 753 niet-Belgen op een gehele bevolking van 20.570 inwoners. Dit betreft slechts 3,7 procent13. De herkomst van deze vreemdelingen is uiteraard uiteenlopend. Zo kunnen we vijf categorieën onderscheiden14:   

 

Niet-Belgen van Nederland; Niet-Belgen van Maghreblanden (Algerijnen, Marokkanen en Tunesiërs) en Turkije; Niet-Belgen van Ex-Oostbloklanden (Bulgarije, Hongarije, Roemenië, Tsjechië, Slovakije, Polen, Albanië, Bosnië-Herzegovina, Kroatië, Macedonië, Slovenië, Estland, Letland, Litouwen, Wit-Rusland, Moldavië, Oekraïne en Rusland) Niet-Belgen van EU-ex-migratielanden (aandeel mensen met de Italiaanse, Spaanse, Portugese of Griekse nationaliteit: de eerste immigratiegolf); Niet-Belgen van Lage-inkomenslanden.

12 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 13 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 14 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 14

Rekening houdend met de ter beschikking zijnde gegevens, kunnen we volgende tabel opmaken: Aantal Niet-Belgen van Nederland

163

Niet-Belgen van Maghreblanden en Turkije

51

Niet-Belgen van ex-Oostbloklanden

75

Niet-Belgen van EU-ex-migratielanden

246

Niet-Belgen van lage-inkomenslanden

185

Tabel 3: Niet-Belgen: Verdeling volgens nationaliteit

Het grootste aandeel niet-Belgen in Zonhoven is dus afkomstig van de EU-ex-migratielanden, gevolgd door de Nederlanders.

2.2.4.

Demografische coëfficiënten

“Demografische coëfficiënten” vormt een verzameling van een aantal abstracte concepten die de bedoeling hebben om verhoudingen tussen verschillende bevolkingscategorieën weer te geven:      

Vervangingscijfer; Dependentiecoëfficiënt; Verouderingscoëfficiënt; Grijze druk; Groene druk; Familiale zorgindex.

Veel van deze begrippen worden verkeerd geïnterpreteerd. In volgende alinea’s zullen de begrippen verduidelijkt worden en zal nagegaan worden op welke manier ze voor de gemeente Zonhoven begrepen kunnen worden. Vervangingscijfer15 Het vervangingscijfer houdt de vraag in of er binnen de bevolking op actieve leeftijd voldoende jonge actieven zijn om de oudere actieven op termijn op te volgen op de arbeidsmarkt. Mocht dit cijfer gelijk zijn aan 100 zijn er net genoeg jonge werkkrachten om alle oudere werkkrachten te vervangen. De formule van berekening ziet er als volgt uit: [(aantal 20-39-jarigen / aantal 40-59-jarigen) x 100] In Zonhoven bedraagt dit cijfer 81,6. Dit wil dus zeggen dat er in Zonhoven voor 100 oudere actieven 81,6 jongere actieven zijn. Er zijn dus onvoldoende jonge werkkrachten om alle oudere werkkrachten te vervangen. Ondanks het feit dat dit negatief lijkt te zijn, is er toch de nuance dat Zonhoven zich met dit cijfer dicht bij het Limburgs gemiddelde (indicator 83,1) bevindt. Wanneer we de vergelijking maken met de overige steden/gemeenten van midden-Limburg (indicator 87,7) hinkt Zonhoven wel achterop. In Zonhoven wonen er dus veel meer 40-59-jarigen dan 20-39-jarigen.

Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf).

15


Internet,

Pagina 15

Dependentiecoëfficiënt16 De dependentiecoëfficiënt geeft aan welk de afhankelijkheid is van de niet-actieven ten opzichte van de actieven. Het schetst als het ware het maatschappelijk draagvlak van het economisch productieve deel van de bevolking ten opzichte van het economisch niet-productieve deel. De formule van de dependentiecoëfficiënt is de volgende: [((aantal 0-19-jarigen + aantal ouderen vanaf 60 jaar) / aantal 20-59 jarigen) x 100] Voor wat betreft dit onderdeel doet Zonhoven (indicator 77,7) het iets beter dan het Limburgs gemiddelde (indicator 78,9) en de ons omliggende gemeenten en steden (indicator 78,3). Verouderingscoëfficiënt17 De verouderingscoëfficiënt geeft de verhouding van het aantal ouderen (+ 60 jaar) ten opzichte van het aantal jongeren (0-19 jaar) weer. Voor Zonhoven bekomen we een indicator van 97,1. Dit wil zeggen dat er minder ouderen vanaf 60 jaar zijn ten opzichte van het aantal 0-19-jarigen. Men kan wat betreft dit begrip onmogelijk zeggen of dit nu een goede of slechte score is, het enige wat geconcludeerd kan worden is dat Zonhoven op dit onderdeel lager scoort dan het gemiddelde van de steden en gemeenten van midden-Limburg (indicator 102,4) en het Limburgse gemiddelde (indicator 104,3). Opnieuw duidt dit op het feit dat Zonhoven een jonge gemeente is. Grijze druk18 Hét heet hangijzer voor zowel de lokale-, Vlaamse-, federale- als internationale politiek is de toenemende vergrijzing van de bevolking. Deze vergrijzing zorgt voor een toenemende druk op de financiën van voormelde overheden. Aangezien het pensioenstelsel binnen België gefinancierd wordt door middel van een repartitiestelsel (in tegenstelling tot een kapitalisatiestelsel van omringende landen zoals Nederland), dreigt een afname van de actieve bevolking in combinatie met de toename van de inactieve bevolking boven 60 jaar te leiden tot enerzijds minder bijdragen en anderzijds hogere uitgaven. De pensioenen van vandaag worden immers gefinancierd door de sociale zekerheidsbijdragen van vandaag. Er is sprake van grijze druk wanneer de verhouding van de ouderen (vanaf 60 jaar) ten opzichte van de bevolking op actieve leeftijd (20-59 jaar) doorslaat in het voordeel van de eerste leeftijdscategorie. Dit wijst op de mate waarin de niet-meer-actieve bevolking weegt op de bevolking op actieve leeftijd. De formule: [(aantal ouderen + 60 jaar / aantal 20-59-jarigen) x 100] Zonhoven heeft een grijze druk van 38,3 procent. Het absoluut aantal ouderen bedraagt dus meer dan een derde van het aantal van de Zonhovense bevolking op actieve leeftijd (tussen 20-59 jaar oud). Zonhoven doet hiermee beter dan het Limburgs gemiddelde (indicator 40,3) en de indicator voor het Vlaams Gewest (indicator 44,7).

Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 17 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 18 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 16


Internet, Internet, Internet,

Pagina 16

Natuurlijk zal deze verouderingscoëfficiënt geen rechtstreekse invloed hebben op de respectievelijke gemeenten en steden zelf. Deze verouderingsindex heeft vooral gevolgen op nationaal vlak en dient ook zo benaderd te worden. Waarom is dit zo? De sociale zekerheid is tot op heden nog steeds federale materie, hetgeen als gevolg heeft dat een veroudering van de bevolking vooral nationaal (negatieve) budgettaire gevolgen heeft. Dit neemt niet weg dat een lokale overheid geen beleidsmaatregelen kan nemen om de (sociale) gevolgen van deze grijze druk te lenigen (zie infra: familiale zorgindex). Groene druk19 ‘Druk’ is een woord met een pejoratieve bijklank, maar hoeft in dit geval niet enkel negatief opgevat te worden. De groene druk is immers de verhouding van de jongeren (0-19 jaar) ten opzichte van de bevolking op actieve leeftijd (20-59 jaar). Het betreft de mate waarin de nog-nietactieve bevolking weegt op de bevolking op actieve leeftijd. Anderzijds heeft een grote groene druk ook positieve gevolgen, in die zin dat de jongeren van nu, de arbeidskrachten van morgen zijn. De groene druk houdt de bevolking binnen de gemeente jong en kan dan ook op termijn de grijze druk verzachten. De formule: [(aantal 0-19-jarigen / aantal 20-59-jarigen) x 100] In Zonhoven (indicator 39,4) ligt de indicator van de groene druk net boven het Limburgs gemiddelde (indicator 38,6), maar beneden het Vlaams gemiddelde (indicator 40,9). Familiale zorgindex20 Dit is een eerder sociaal begrip en duidt op de mate waarin de oudste actieven (50-59 jaar oud) kunnen instaan voor de zorg voor hun hoogbejaarde ouders (vanaf 80 jaar). De indicator slaat dan ook op de verhouding van het aantal hoogbejaarden in vergelijking met het aantal 50-59-jarigen. De formule: [(aantal 80+-jarigen / aantal 50-59-jarigen) x 100] In Zonhoven (indicator 24,9) is deze indicator eerder positief, want lager dan de omliggende steden en gemeenten van Midden-Limburg (indicator 27,6), het Limburgs - (indicator 27,1) en Vlaams gemiddelde (indicator 36,2). Het resultaat wil zeggen dat voor om en bij de 25 hoogbejaarden er honderd 50-59-jarigen klaarstaan om eventueel voor hun zorg in te staan. Hierbij dient nog opgemerkt te worden dat Zonhoven met het Sint-Catharinarustoord in verhouding meer hoogbejaarden telt, hetgeen de balans negatief had kunnen doen overslaan.

2.2.5.

Besluit

Zonhoven is een middelgrote gemeente met een zeer grote bevolkingsdichtheid. Bovendien neemt de bevolking van de gemeente Zonhoven steeds maar toe door enerzijds de natuurlijke toename van de bevolking en anderzijds het relatief groot aantal inwijkelingen. Wat betreft leeftijdsopbouw blijken het aandeel 0-19-jarigen en volwassenen op potentieel-actieve leeftijd hoger te liggen dan het Limburgs gemiddelde, terwijl het aandeel senioren in verhouding minder bedraagt. In verhouding tot de eigen provincie is Zonhoven aldus als een ‘jonge gemeente’ te omschrijven. Een projectie op de toekomst leert ons echter dat het aandeel ouderen zal blijven toenemen, terwijl dit van de jongeren en van de beroepsactieve bevolking dreigt af te nemen.

Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 20 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 19


Internet, Internet,

Pagina 17

Ten derde kan geconcludeerd worden dat er in Zonhoven zeer weinig niet-Belgen verblijven, zeker in vergelijking met de ons omringende gemeenten. De overgrote meerderheid van deze nietBelgen is afkomstig van ex-EU-migratielanden of Nederland. Uit de diverse demografische coëfficiënten tenslotte kunnen we opnieuw opmaken dat Zonhoven een relatief jonge gemeente is. Met name ook de familiale zorgindex kan als positief ervaren worden in vergelijking met de ons omringende steden/gemeenten en het Limburgs- en Vlaams gemiddelde. Dit ondanks de aanwezigheid van een betrekkelijk groot (privaat) rustoord binnen de gemeentegrenzen.


Pagina 18

HOOFDSTUK 3.

BESTAANSONZEKEREN

Uiteraard wonen er binnen de gemeentegrenzen van de gemeente Zonhoven ook kwetsbare burgers. Personen die gedepriveerd worden van een aantal zaken die het (sociaal) leven kwaliteitsvol maken. Armoede of bestaansonzekerheid komt voort uit een uitsluiting op verschillende domeinen, niet enkel het financiële. Binnen dit onderdeel van de omgevingsanalyse wordt er echter hoofdzakelijk op deze dimensie gefocust aangezien de overige domeinen zeer moeilijk te operationaliseren zijn. Bovendien wordt deze keuze verantwoord door het feit dat in een sterk gemonetariseerde markteconomie de beschikking over voldoende inkomen een belangrijke voorwaarde is voor het bereiken van een zekere mate van welzijn en sociale participatie. Concreet betekent dit dat we een analyse maken van het aantal/de inwoners dat/die over een beperkt inkomen beschikt/beschikken. We denken hierbij onder andere aan onderstaande vormen van inkomsten: 

Personen die van het OCMW een leefloon ontvangen;



Personen met een handicap die een inkomensvervangende en/of integratietegemoetkoming ontvangen;



Ouderen met een Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO);



Inwoners met recht op een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering.

Verder worden ook algemene cijfergegevens meegegeven en zullen diverse kwetsbare bevolkingsgroepen - groepen waarvoor een specifiek zorgen dienstverleningsaanbod noodzakelijk zijn - apart besproken worden. Tot slot bespreken we nog een aantal specifieke vormen van hulp- en dienstverlening zoals deze door het OCMW worden aangeboden en verleend. De cijfergegevens waarop hier een beroep wordt gedaan zijn hoofdzakelijk afkomstig uit het jaarverslag 2011 van het OCMW. De gegevens afkomstig van de Lokale Statistieken-website werden aangevuld met data uit de Limburgse welzijnsmonitor. Waar mogelijk werden deze gecompleteerd met overige, meer recente, cijfers.

2.3.1.

Aangiften kleiner dan 10.000 euro

Een belastingsaangifte lager dan tienduizend euro wordt aanzien als een aangifte van een persoon die het risico loopt te worden uitgesloten. In Zonhoven daalt dit aantal aangiften van 1.989 in 2004 (op een totaal van 10.886 aangiftes) tot 1.670 in 2009 (op een totaal van 11.607 aangiftes). Procentueel een afname met om en bij 3,9 procent1. Uiteraard heeft dit diverse oorzaken. Zo zal door inflatie het gemiddeld inkomen gestegen zijn waardoor personen die in 2004 nog een aangifte beneden tienduizend euro indienden hier nu boven vallen. Dit vermoeden wordt versterkt aangezien ook het aantal aangiften binnen de Belfius-cluster en in het Vlaams Gewest sterk afnemen. Een tweede mogelijke verklaring vinden we in het feit dat Zonhoven, in vergelijking met de omliggende steden/gemeenten, een ‘duurdere’ woongemeente is/wordt, waar personen met een erg beperkt inkomen moeilijker huisvesting vinden. In vergelijking met de verhoudingen binnen de overige Belfius-clustergemeentes blijkt dat Zonhoven zich enige jaren geleden nog onder het gemiddelde bevond, terwijl dit nu haast identiek is. 1 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 19

Ook in vergelijking met de overige gemeenten binnen Midden-Limburg en het Limburgs gemiddelde blijkt Zonhoven het beter te doen.

Aandeel aangiften kleiner dan 10.000 € (in %) 20 19 18

Zonhoven

17

Belfius‐indeling

16

Vlaams Gewest

15 14 2004

2005

2006

2007

2008

2009

Figuur 1: Aandeel aangiften kleiner dan 10.000 euro

Ter informatie: het gemiddeld inkomen van een inwoner van Zonhoven situeerde zich in 2009 rond 28.290 euro. Dit gegeven bevindt zich haast in het midden tussen het resultaat van de gemiddelde inkomens van de Belfius-cluster (27.888 euro) en dat van het Vlaams Gewest (28.733 euro).2

2.3.2.

Aantal personen die van het OCMW een leefloon ontvangen

Het leefloon is een financiële tegemoetkoming aan minvermogenden in Vlaanderen. In 1974 werd voor het eerst een recht op ‘bestaansminimum’ ingevoerd. Op 26 mei 2002 werd dit omgedoopt tot de term ‘leefloon’ bij de wet betreffende het recht op maatschappelijke integratie, met vermelding van de rechten en plichten. Iedere meerderjarige (of ontvoogde minderjarige) EU-burger, staatloze of erkend vluchteling komt in aanmerking voor een leefloon. Voor geregulariseerde vluchtelingen is door de federale overheid een apart circuit voorzien, in de vorm van een steun ten bedrage van het leefloon. Beide uitkeringen zijn residuair, hetgeen wil zeggen dat vooreerst alle andere rechten dienen uitgeput te zijn, alvorens een aanvraag positief beslist kan worden. Essentieel onderdeel van de nieuwe wet is de koppeling van het leefloon aan werkbereidheid. In zeer veel gevallen zal door het OCMW aan het leefloon een tewerkstelling gekoppeld worden om deze personen zo spoedig mogelijk in orde te stellen met de sociale zekerheid. Volgens de beschikbare cijfergegevens telde Zonhoven in 2010 26 leefloontrekkenden3. Dit aantal is de laatste jaren altijd stabiel gebleven en schommelt tussen 22 en 26. Uit onderstaande tabel blijkt dat er in Zonhoven, verhoudingsgewijs, minder inwoners zijn die een leefloon genieten. Ook wanneer we de vergelijkende gegevens uit de Welzijnsmonitor erbij halen, scoort Zonhoven goed en doet de gemeente het opmerkelijk beter dan het (Midden-) Limburgs gemiddelde.

2 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 3 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Demografische Kenmerken, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 20

Aantal leefloontrekkers per 1.000 inwoners 4,4 4 3,6 3,2 2,8 2,4 2 1,6 1,2 0,8

Zonhoven Belfius‐indeling Vlaams Gewest

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Figuur 2: Aantal leefloontrekkers per 1.000 inwoners

Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat deze cijfers enigszins te nuanceren zijn. Zo gaat het enerzijds om een momentopname. Anderzijds fluctueert dit aantal continu, temeer daar het OCMW van Zonhoven een uitermate sterk aanbod heeft op het vlak van sociale tewerkstelling. Leefloongerechtigden worden dan ook sterk in de richting van een tewerkstelling georiënteerd. Het totaal aantal personen die op een gegeven moment voor even of langere tijd leefloon ontvingen ligt op jaarbasis dan ook hoger. Cijfergegevens vanuit het OCMW leren ons dat in het jaar 2011 65 personen, zij het voor een korte of langere duur, een leefloon ontvangen hebben en begeleid werden in de richting van een (sociale) tewerkstelling.

2.3.3.

Sociale Tewerkstelling

Zoals hierboven aangehaald, zet het OCMW van Zonhoven sterk in op het aanbod aan sociale tewerkstelling. Enerzijds om personen die een leefloon aanvragen, tewerk te kunnen stellen en hen op die manier terug in orde te brengen met de sociale zekerheid. Anderzijds om personen die niet over de capaciteiten beschikken om te worden tewerkgesteld binnen het reguliere arbeidscircuit, een alternatief te bieden. Zodanig worden ook zij in staat gesteld om ervaring op te doen en zo hun kansen te vergroten om op termijn een langdurige job te vinden op de private arbeidsmarkt. Het OCMW heeft momenteel reeds diverse opties om passend werk te kunnen aanbieden. Zo worden personen tewerkgesteld op het OCMW zelf of bij de sociale economieprojecten vzw TOP, vzw ABRI of vzw Werkende Handen. Het OCMW heeft met elk van deze projecten een samenwerkingsovereenkomst. In totaal worden er in het kader van artikel 604 - verhoogde staatstoelage - continu 14 voltijdse equivalenten tewerkgesteld verdeeld over het OCMW en de voornoemde vzw’s.

2.3.4.

Voedselbedeling

In het kader van voedselbedeling en het maken en afleveren van voedselpakketten heeft het OCMW een intense samenwerking met de lokale vzw Sint-Vincentius. Het OCMW geeft op basis van sociaal onderzoek aan welke personen gerechtigd zijn op een voedselpakket. Het gaat hier steeds om cliënten met een leefloon of een ernstig schuldpakket. De vzw Sint-Vincentius staat vervolgens volledig autonoom in voor de verdeling ervan. 4 Artikel 60, §7, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Tewerkstelling overeenkomstig deze paragraaf is een vorm van maatschappelijke dienstverlening waarbij het OCMW een baan bezorgt aan iemand die uit de arbeidsmarkt is gestapt of gevallen, met als doel deze terug in te schakelen in het stelsel van de sociale zekerheid en in het arbeidsproces. Het OCMW is altijd de juridische werkgever. Het centrum kan de persoon in zijn eigen diensten tewerkstellen of ter beschikking stellen van een derde werkgever. Het ontvangt een subsidie van de federale overheid voor de duur van de tewerkstelling en geniet als werkgever van een vrijstelling van werkgeversbijdragen.


Pagina 21

Dit zijn steeds zeer gevarieerde, uitgebreide pakketten met voedingsmiddelen met (overwegend) een lange houdbaarheidsdatum. De grootte van de pakketten staat steeds in verhouding tot de grootte van het gezin. In december 2012 ontvingen in totaal 98 gezinnen een voedselpakket. Hiermee werden 170 volwassenen, 43 kinderen en 4 baby’s bereikt. Ter vergelijking: in het begin van 2012 (januari 2012) waren dit nog slechts 78 gezinnen (126 volwassenen, 28 kinderen en 6 baby’s). We kunnen dan ook over de loop van het jaar spreken van een ernstige verhoging. Aangezien de doelgroep wegens financiële redenen geen prioriteit ziet in de aankoop van verse groenten werd eind 2012 binnen de samenwerking besloten om bij de verdeling van voedselpakketten ook alternatieve munten (‘arren’) mee te geven in functie van de grootte van het gezin. Die munten kunnen de ontvangers van een voedselpakket enkel bij de lokale sociale kruidenier (‘De Hoev’) omruilen tegen verse, biologisch geteelde groenten. Op die manier krijgen de betrokken gezinnen alle mogelijkheden om toch verse groenten af te halen en binnen het gezin klaar te maken.

2.3.5.

Personen met een handicap met recht op een inkomensvervangende tegemoetkoming of tegemoetkoming hulp aan bejaarden

Inkomensvervangende tegemoetkoming Een inkomensvervangende tegemoetkoming wordt toegekend aan personen met een handicap van wie is vastgesteld dat zijn of haar lichamelijke of psychische toestand het verdienvermogen heeft verminderd tot een derde of minder van hetgeen een gezond persoon door het uitoefenen van een beroep op de algemene arbeidsmarkt kan verdienen. De persoon die de tegemoetkoming wil ontvangen, moet tussen 21 en 65 jaar oud zijn, gedomicilieerd zijn in België en er werkelijk verblijven. De aanvraag kan enkel worden ingediend bij het OCMW. Bij de berekening van de tegemoetkoming wordt er rekening gehouden met de inkomsten van de persoon met een handicap, alsook met die van de personen met wie zij een huishouden vormen. In Zonhoven zijn er, volgens beschikbare statistieken, 130 personen die recht hebben op een inkomensvervangende tegemoetkoming. Zonhoven situeert zich hiermee dicht bij het Limburgs gemiddelde. Anderzijds is het zo dat, wanneer vergeleken met de indicator voor het gemiddelde van Midden-Limburg, Zonhoven hier eerder onder zit. Tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden Een tegemoetkoming “Hulp aan Bejaarden” wordt toegekend aan personen met een handicap die 65 jaar zijn of ouder en die vanwege een vermindering van de zelfredzaamheid bijkomende kosten hebben. De hoogte van de tegemoetkoming staat vervolgens rechtevenredig in verhouding met de zorgbehoefte die door middel van een medische controle wordt vastgesteld. Hierna wordt er bij het bepalen van de maandelijkse tegemoetkoming rekening gehouden met de reeds aanwezige inkomsten. Niet alleen van de persoon met de handicap zelf, maar ook de inkomsten van andere leden van het huishouden. Indien deze inkomsten bepaalde grenzen overschrijden (na toepassing van diverse vrijstellingen), wordt het verschil in mindering gebracht bij de tegemoetkoming.


Pagina 22

Het absoluut cijfer van personen die in Zonhoven een tegemoetkoming “Hulp aan Bejaarden” ontvangen ligt op 275.5 Hiermee ontvangt meer dan een op negen personen ouder dan 65 jaar een dergelijke tegemoetkoming bovenop het pensioen. Beide statistische gegevens komen sterk overeen met het gemiddelde van alle steden en gemeenten uit Midden-Limburg, maar liggen lager dan het algemeen Limburgs gemiddelde. Indien we dan weer vergelijken met de gegevens van het Vlaams Gewest blijkt Zonhoven sterk beter te scoren. Inkomensgarantie voor Ouderen De Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO) is andermaal een residuaire uitkering die tot doel heeft financiële hulp te bieden aan gepensioneerde personen die niet over voldoende middelen beschikken om in hun levensonderhoud te voorzien. Een absolute voorwaarde voor het verkrijgen van een IGO houdt in dat men de leeftijd van 65 jaar gepasseerd dient te zijn. De aanvraag gebeurt opnieuw op het OCMW. Wanneer we de cijfergegevens analyseren, kunnen we niet anders dan concluderen dat ook voor wat betreft deze residuaire uitkering, er in Zonhoven verhoudingsgewijs minder personen zijn die deze uitkering ontvangen. Het verschil is hier wel beduidend kleiner: Zonhoven bevindt zich met 116 gerechtigden zeer dicht bij het Limburgs gemiddelde. Op een totaal van 3.190 65-plussers betekent dit een aandeel van 3,6 procent.6 Sociale contracten voor elektriciteit Ook het aantal sociale contracten voor elektriciteit is een valide indicator voor het aantal bestaansonzekeren woonachtig binnen de gemeente. Elke netbeheerder (confer Infrax) dient immers in het kader van de sociale openbaredienstverplichting elektriciteit en aardgas te leveren en dit aan vrije klanten van wie het contract wegens betaalmoeilijkheden door de leverancier werd stopgezet. Als de ‘gedropte’ klant geen nieuwe leverancier vindt, wordt hij automatisch klant van de ‘sociale leverancier’, met name de netbeheerder. Eind 2010 leverde Infrax als sociale leverancier aan 30.356 klanten. In zeer veel gevallen wordt dan door de netbeheerder bij voorkeur een budgetmeter geplaatst. Een budgetmeter bestaat uit een gewone meetinstallatie die is aangevuld met een budgetmodule. Met een budgetmeter betaalt de klant vooraf voor de elektriciteit die hij verbruikt. De klant laadt een bepaald bedrag op via een elektronische kaart, de budgetmeterkaart. Daarna stopt hij de kaart in de gleuf van de budgetmeter. Hij beschikt dan onmiddellijk over een hoeveelheid elektriciteit. Voor het opladen van de budgetmeterkaart kunnen de klanten van Zonhoven terecht bij het OCMW. Ook voor aardgas worden sinds de zomer van 2010 budgetmeters geplaatst. In totaal zijn er in Zonhoven 230 personen/gezinnen die een sociaal contract voor elektriciteit hebben, en dit op een totaal van 9.249 aansluitingen (2,49 %). In vergelijking met het MiddenLimburgs (3.27 %) en Limburgs gemiddelde (3,04 %) ligt dit verhoudingsgewijs lager.7 Indien er bij de netbeheerder dan nog steeds betaalproblemen zijn, doet het OCMW, in het kader van de zogenaamde Lokale Adviescommissie (LAC), een bemiddeling tussen de sociale leverancier (Infrax) en zijn afnemer (klant). Voor het jaar 2011 werd er zo in 87 dossiers bemiddeld. 5

Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 6 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 7 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Internet, Internet, Internet,

Pagina 23

Bedoeling is om een vergelijk te treffen tussen de netbeheerder en de klant om zo het aantal afsluitingen zo sterk mogelijk te kunnen beperken.

2.3.6.

Verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering en OMNIO

Verhoogde tegemoetkoming de ziekteverzekering Mensen met recht op een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering betalen bij uitgaven voor gezondheidszorg minder remgeld. Dit geldt bij de aankoop van diverse geneesmiddelen, doktersbezoeken, tandarts, kinesitherapeut of andere zorgverlener, en bij een opname in het ziekenhuis. Bovendien kan het systeem van derdebetaler worden toegepast, hetgeen betekent dat de zorgverstrekker het verzekerd gedeelte rechtstreeks met de betrokken mutualiteit regelt. Ten slotte geldt voor de maximumfactuur een lager grensbedrag voor remgeld voor medische kosten en komt deze doelgroep in aanmerking voor andere sociale voordelen zoals sociaal telefoontarief en verminderingstarief bij het openbaar vervoer. De doelgroep bestaat uit gepensioneerden, weduwen/weduwnaars, wezen, invaliden, langdurig werklozen ouder dan 50 jaar, ambtenaren die langer dan een jaar in disponibiliteit zijn wegens ziekte, personen met een handicap, kinderen met verhoogde kinderbijslag en personen die één van volgende uitkeringen ontvangen:      

Leefloon; Gewaarborgd inkomen voor bejaarden; Inkomensgarantie voor Ouderen (IGO); Inkomensvervangende tegemoetkoming voor personen met een handicap; Integratietegemoetkoming voor personen met een handicap; Tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden.

Het gezinsinkomen van bovenstaande personen/categorieën moet zich bovendien onder een bepaald bedrag bevinden. Indien dit het geval is, geldt deze voorkeurregeling zowel voor de titularis als voor elk persoon ten laste. In Zonhoven zouden er opnieuw minder dan gemiddeld aantal personen met een dergelijke verhoogde tegemoetkoming verblijven, namelijk in totaal 1.410 titularissen of 2.231 individuen. Zonhoven heeft hier zelfs de achtste laagste ratio van alle gemeenten in Limburg. De hoogste ratio’s bevinden zich in het Zuiden van de provincie.8 OMNIO-statuut Het OMNIO-statuut is een beschermingsmaatregel die het recht op het voorkeurtarief voor geneeskundige verzorging (zie supra) uitbreidt naar de verzekerden uit gezinnen met een laag inkomen. Omnio geeft eveneens recht op een betere terugbetaling van geneeskundige verzorging zoals raadplegingen, geneesmiddelen, hospitalisatiekosten en dergelijke. Dit statuut kan toegekend worden aan gezinnen waarvan het jaarlijks bruto belastbaar inkomen (beroepsinkomen, roerende en onroerende inkomsten, uitkeringen, pensioenen…) van alle gezinsleden van het jaar vóór de aanvraag lager is dan een bepaald maximumbedrag. Ook voor wat betreft de gegevens met betrekking tot het aantal titularissen en rechthebbenden op een OMNIO-statuut doet Zonhoven het aanzienlijk beter in vergelijking met het Limburgs gemiddelde. Er werden in totaal 234 gerechtigden geregistreerd, oftewel 1,14 procent. Dit terwijl het Limburgs gemiddelde 1,42 procent, en dat van de Midden-Limburgse gemeenten zelfs 1,83 procent, bedraagt.9 8

Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). 9 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, (http://www.provincielimburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/welzijnsmonitor/gemeenten/zonhoven.pdf). Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Internet, Internet,

Pagina 24

2.3.7.

Ambtshalve geschrapten

Iemand wordt ambtshalve geschrapt indien blijkt dat hij of zij niet langer verblijft op het adres waar hij of zij ingeschreven staat. Volgens de bevolkingsstatistieken van de FOD Economie zouden er in de loop van 2009 20 inwoners van de gemeente Zonhoven ambtshalve geschrapt zijn. Met dit aantal en de daarbij horende ratio behoort Zonhoven (ratio 0,21) opnieuw tot de gemeenten dewelke zich onder het Limburgs gemiddelde (ratio 0,27) bevinden.

2.3.8.

Asielzoekers

De bron voor deze rubriek situeert zich in het Provinciaal Integratiecentrum van de Provincie Limburg. Dit centrum werkt aan de integratie van Limburgse allochtonen, vluchtelingen en woonwagenbewoners. Men kan er terecht voor informatie over migratie en integratie, sociaaljuridische dienstverlening, vorming over interculturele communicatie, sociale tolken,.… Volgens de gegevens van dit centrum bevonden er zich in 2010 55 asielzoekers in het wachtregister van de gemeente. Navraag bij de dienst bevolking leert ons dat er op 22 oktober 2012 nog steeds 55 asielzoekers in het wachtregister van de gemeente Zonhoven ingeschreven waren. Zonhoven leunt hiermee zeer sterk aan bij het Limburgs gemiddelde.10 Op 7 februari 2000 werd de basisconventie tussen het OCMW en de Minister van Maatschappelijke Integratie ondertekend waarin de opvang van asielzoekers werd overeengekomen. Het OCMW van Zonhoven engageerde zich op basis hiervan om over zeven woningen verspreid over de gehele gemeente opvang voor asielzoekers te garanderen via het Lokaal Opvang Initiatief (LOI). Tijdens het jaar 2011 werden er 38 personen materieel opgevangen in het LOI te Zonhoven. De duur van het verblijf is voor elk van de asielzoekers verschillend en afhankelijk van factoren zoals de reden van asiel, het land van herkomst en de administratieve verwerking bij de Dienst Vreemdelingenzaken en het Commissariaat voor Vluchteling en Staatlozen. Bijkomend werden er in het jaar 2011 12 overige vreemdelingen na taakstelling door de Federale Overheid door het OCMW (financieel) begeleid.

2.3.9.

Financiële steun

De aanhoudende economische crisis is er verantwoordelijk voor dat gezinnen het steeds moeilijker hebben om maandelijks rond te komen. Ook voor gezinnen met tweeverdieners of gezinnen die geconfronteerd worden met een plots ontslag (cf. Ford) is dit nog allesbehalve evident. Het OCMW kan dan door middel van een tijdelijke tussenkomst trachten de financiële druk wat van de ketel te halen door deze gezinnen te ondersteunen. De manier waarop is zeer divers; er wordt steeds op zoek gegaan naar de meest aangepaste vorm van dienstverlening op maat van die specifieke burger of dat gezin. Uiteraard wordt wel steeds getracht zo objectief mogelijk te oordelen. Gedurende het jaar 2011 werden er binnen het OCMW 626 steundossiers voor de OCMW-raad (die maandelijks samenkomt) besproken en nam men een beslissing om al dan niet op een hulpvraag in te gaan. Die 626 dossiers zijn verdeeld over 368 verschillende cliënten. Eén cliënt kan uiteraard meerdere keren per jaar een steunaanvraag indienen.

10



Internet,

Pagina 25

2.3.10.

Schuldhulpverlening

Schuldhulpverlening richt zich tot personen die financiële problemen hebben tengevolge van een schuldenlast die geheel of ten dele uit één of meer kredietovereenkomsten voortvloeit. Het doel van het OCMW bestaat erin genoemde personen te helpen hun financieel evenwicht te herstellen en hun schulden op een menswaardige wijze af te betalen. Het OCMW doet in deze dossiers het beheer van de gelden (innen van inkomsten, betalen van rekeningen en aflossen van schulden) en bezorgt de cliënten een (twee)wekelijks of maandelijks leefgeld waarmee zij in hun dagelijks levensonderhoud moeten voorzien. Het OCMW had in het jaar 2011 drie cliënten in budgetbegeleiding en 204 cliënten in budgetbeheer. Bovendien werden er in totaal zeven dossiers ter voorbereiding van een collectieve schuldenregeling opgestart. In al deze dossiers kwam het uiteindelijk tot een positieve beschikking toelaatbaarheid. De arbeidsrechtbank stelde het OCMW in één van deze zeven dossiers aan als effectieve schuldbemiddelaar. In de overige dossiers werden de advocaten waarmee het OCMW samenwerkt met deze taak belast. Het OCMW doet wel het budgetbeheer in elk van deze dossiers. Gezinssituatie

2010

2011

Alleenstaanden

74

87

Alleenstaanden met kinderen

41

43

Gezin met kinderen

23

30

Gezin zonder kinderen

13

18

Samenwonend

26

26

Totaal

177

204

Tabel 1; Aantal personen in schuldhulpverlening naar gezinssituatie

Cliënten

2011

Generatie-armoede

9

Zelfstandig met schulden

2

Modaal inkomen met overconsumptie

30

Nalatig met betalingen

53

Zwak begaafd

22

Psychisch ziek

6

Verslaving: 

Drugs

9



Gokken

1



Medicatie

6



Alcohol

0



Werkloos

17



Ziekte/handicap

18



Scheiding

6



Fraude

0



Sociale omstandigheden

25

Andere:

Totaal

204

Tabel 2; Redenen waarom cliënten in schuldhulpverlening zitten


Pagina 26

Periode budgetbeheer

2010

2011

Minder dan 1 jaar

35

54

1 jaar

30

41

2 jaren

16

19

3 jaren

22

18

4 jaren

17

13

5 jaren

16

10

6 jaren

10

5

Meer dan 6 jaren

31

44

Totaal

177

204

Tabel 3: Periode schuldhulpverlening

Reden

Aantal

Overlijden

0

Verhuis naar andere gemeente

10

Verhuis naar instelling

0

Wederzijds akkoord/schulden vereffend

7

Op vraag van cliënt: 

Wil opnieuw eigen beheer

6



Niet akkoord met opgelegde voorwaarden

1

Op vraag van de maatschappelijk werker: 

Cliënt houdt zich niet aan afspraken

Totaal

1 25

Tabel 4: Reden stopzetting schuldhulpverlening in 2011

2.3.11.

Toelagen uit het stookoliefonds

De maximumprijs van de huisbrandolie is sedert enkele jaren aanzienlijk aan het stijgen. Gevolg is dat het voor mensen met een beperkt inkomen steeds moeilijker wordt om hun woning te verwarmen. De Federale Overheid anticipeerde hierop door het Sociaal Verwarmingsfonds op te richten. Dit fonds komt gedeeltelijk tussen in de betaling van de verwarmingsfactuur van personen die zich in een financieel penibele situatie bevinden. Het is een uitvoerend initiatief van de overheid, de OCMW’s en de petroleumsector en wordt gespijsd via een solidariteitsbijdrage op alle olieproducten die bestemd zijn voor verwarming (huisbrandolie en bulk propaangas). Het bedrag van de toelage hangt af van de prijs per liter brandstof. Per huishouden en per verwarmingsperiode kan er maximum 1.500 liter brandstof in aanmerking genomen worden. De aanvraag, behandeling en uitbetaling van de premie vindt plaats op het OCMW. Voor het jaar 2011 werden er bij het OCMW 513 aanvragen voor een tussenkomst van het stookoliefonds ingediend. Van deze aanvragen leiden er 397 tot een uiteindelijke toekenning. 116 andere aanvragen werden na sociaal onderzoek geweigerd.


Pagina 27

2.3.12.

Dorpsrestaurant

Kansarmoede gaat verder dan enkel het financiële. Ook personen die eenzaam en geïsoleerd leven worden gedepriveerd, namelijk van een sociaal leven. In dit kader werd in september 2010 het dorpsrestaurant opgericht. Binnen dit initiatief wordt getracht om geïsoleerde medemensen, (vooral) senioren, de kans te bieden om eenmaal per week – woensdagmiddag - gezellig te komen tafelen tegen een bijzonder scherp tarief (7 euro). Het dorpsrestaurant doet beroep op in totaal 17 vrijwilligers. Wekelijks zijn er 10 à 11 vrijwilligers aanwezig. Kaarten kunnen aangekocht worden bij negen verkooppunten. Gedurende het jaar 2011 werd het dorpsrestaurant 47 keren georganiseerd. Gemiddeld werden hiermee 84 eters bereikt. Bij speciale gelegenheden (Kerst, Nieuwjaar & Pasen) worden er bijzondere eetdagen met een uitgebreid menu georganiseerd, meestal verspreid over twee dagen. De prijs per menu per persoon wordt dan wel opgetrokken naar 12 euro per persoon.

2.3.13.

Thuisdiensten

Gezins-en Bejaardenhulp De vergrijzing van de bevolking vormt één van de grootste uitdagingen van onze huidige maatschappij. Het OCMW heeft, zoals bepaald in artikel 1 van de OCMW-wet, tot doel eenieder in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid. Het is dan ook de taak van het OCMW om op gemeentelijk vlak de nodige dienstverlening hiertoe te organiseren en huishoudelijke, verzorgende en sociale hulp te bieden aan gezinnen of alleenstaanden, jongeren of senioren die door omstandigheden deze taken zelf niet (meer) kunnen opnemen. Het streven is dat cliënten zo lang mogelijk in hun thuismilieu kunnen verblijven. De essentie is het bevorderen van het zo zelfstandig mogelijk wonen. In 1977 reeds richtte het OCMW van Zonhoven hierop een dienst voor gezins- en bejaardenhulp op. Deze dienst is officieel erkend door het desbetreffende ministerie vanaf 1 augustus 1977 met erkenningnummer 22.200. Op dit ogenblik is de dienst door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap erkend voor maximaal 38.252 uren en waren er in 2011 39 verzorgenden in dienst. 135 personen werden geholpen, hierbij steeds rekening houdend met de BEL-profielschaal per cliënt en de financiële draagkracht. Op die manier kan de meest hulpbehoevende persoon steeds geholpen worden. De prijszetting per cliënt wordt vastgesteld na sociaal onderzoek. Deze is inkomensgerelateerd en er wordt rekening gehouden met de hulpbehoevendheid van de specifieke cliënt. Zo ontvingen 93 van de 135 gebruikers een korting omwille van het feit dat zij volgens de BEL-profielschaal hulpbehoevend waren verklaard (score >= 35 punten). De uurbijdragen in 2011 schommelen tussen 2,10 euro en 14,00 euro per uur. De gemiddelde bijdrage per uur hulpverlening bedroeg 5,51 euro. Kwartaal

Aantal uren

Totaal bedrag

1e kwartaal

8.993

41.646,79 euro

2e kwartaal

8.299,50

38.995,61 euro

3e kwartaal

7.783

35.867,47 euro

4e kwartaal

7.296,25

35.409,31 euro

Totaal

32.371,75

151.919,18 euro

Tabel 5: Aantal uren en bijdragen


Pagina 28

Aantal gebruikers naar gezinssituatie Aantal alleenstaanden

83

Aantal echtparen

34

Aantal samenwonenden

1

Aantal alleenstaande moeders met kinderen

4

Aantal gezinnen met kinderen

3

Aantal senioren inwonend bij kinderen

3

Aantal senioren met inwonende kinderen

7

Totaal

135

Tabel 6: Aantal gebruikers naar gezinssituatie

Aantal gebruikers naar leeftijd Ouder dan 90

5

Leeftijd tussen 80 en 90 jaar

61


45


15


5


2


2

Totaal

135

Tabel 7: Leeftijdsverdeling cliënten gezins- en bejaardenhulp

Verdeling over deelgemeenten Cliënten in centrum

92

Cliënten in deelgemeente Halveweg

13

Cliënten in deelgemeente Ter Donk

9

Cliënten in deelgemeente Termolen

21

Totaal

135

Tabel 8: Wijkverdeling cliënten gezins- en bejaardenhulp

Poetshulp Heel wat senioren kunnen hun huishouden nog goed zelf beredderen, maar hebben moeite met zware karweien zoals ramen wassen of de vloer dweilen. De poetsdienst van het OCMW zal hen trachten te helpen bij het wekelijkse of tweewekelijkse onderhoud van hun woning. De hulp wordt uitsluitend tijdens werkdagen geboden. Ook hier, en in tegenstelling tot de diverse bedrijven die poetshulp aanbieden door middel van het systeem van dienstencheques, is de bijdrage afhankelijk van het gezinsinkomen en de gezinssituatie en wordt deze na sociaal onderzoek vastgesteld.


Pagina 29

Op 31 december 2011 waren er binnen de poetsdienst van het OCMW 36 helpsters in dienst. Kwartaal

Aantal uren

Totaal persoonlijke bijdrage

1e kwartaal

5.963,75

26.098,50 euro

2e kwartaal

5.676,50

24.963,79 euro

3e kwartaal

5.300,33

23.306,05 euro

4e kwartaal

5.092,33

22.435,77 euro

TOTAAL

22.033,14

96.804,11 euro

Tabel 9: Verstrekte uren poetsdienst

Klusjesdienst De hof- en spitdienst richt zich in eerste instantie tot diegenen die omwille van hun gezondheidstoestand niet meer in staat zijn zelf in te staan voor het onderhoud van hun tuin. Bijgevolg wordt bij voorrang tuinhulp toegekend aan mindervaliden, ernstig zieken en senioren (bijkomende voorwaarde: minstens 60 jaar zijn en niet meer beroepsactief). Tijdens de zomerperiode worden eveneens kleine (buiten)schilderwerken uitgevoerd terwijl in de winterperiode kleine herstellingswerken in de woning van de aanvrager mogelijk zijn, indien ze geen speciale vakkennis vereisen. Ook behang- en schilderwerken in de woning behoren dan tot de mogelijkheden. Uiteraard zijn de aanvragen in die periode meer beperkt. In 2011 werd in totaal door de hof- en spitdienst 4.762,06 uren hulp geboden. De totale tussenkomst van cliënten hiervoor bedroeg 37.076,17 euro. Deze tussenkomst is samengesteld uit de persoonlijke bijdrage van de cliënt, eventuele kilometervergoeding (0,25 euro/km) en eventueel huur voor de grasmaaier of ander materiaal (2,50 euro/uur). Kwartaal

Aantal uren

Totaal persoonlijke bijdrage

1e kwartaal

830,30 u

5.757,21 euro

2e kwartaal

1.293,55 u

10.396,88 euro

3e kwartaal

1.761,61 u

14.099,87 euro

4e kwartaal

876,60 u

6.822,21 euro

4.762,06 u

37.076,17 euro

Totaal

Tabel 10: Overzicht uren klusjesdienst 2011

Anders Mobiel Limburg (AML) Indien men niet beschikt over eigen vervoer en geen gebruik (meer) kan maken van het openbaar vervoer, kan een autorit aangevraagd worden bij de mindermobielencentrale van het OCMW. Vrijwillige chauffeurs staan in voor de ritten. De mindermobielencentrale kan een oplossing bieden voor personen die naar het ziekenhuis gebracht moeten worden, op bezoek willen gaan bij vrienden, boodschappen willen gaan doen en dergelijke meer… De interlokale vereniging “Anders Mobiel Limburg” bestond in 2011 uit een samenwerking tussen 11 OCMW’s: Alken, Beringen, Diepenbeek, Hasselt, Herk-de-Stad, Kortessem, Leopoldsburg, Lummen, St.-Truiden, Wellen en Zonhoven. De kilometervergoeding bedraagt 0,33 euro per afgelegde kilometer. Voor ritten van minder dan 10 kilometer wordt er een minimumvergoeding van 3 euro betaald. De administratiekosten worden per rit aangerekend aan 0,33 euro. Voor meerdere ritten om medische redenen zullen 1 maal per week administratiekosten aangerekend worden.


Pagina 30

De consumptievergoeding voor de vrijwilliger wordt na het eerste halfuur wachten aangerekend aan 1,25 euro per half uur. In 2011 werd in totaal 47.660 kilometer afgelegd en werden er 36 nieuwe leden ingeschreven. Van de 1.506 ritten werden 79 rolstoelgebruikers op werkdagen en 13 rolstoelgebruikers op zondagen met de liftwagen vervoerd (vervoer met onze eigen chauffeurs). De liftwagen werd bovendien voor 41 dagen (vooral weekend- en feestdagen) uitgeleend. Meer dan 56 procent van het geheel van ritten had medische doeleinden, 20,5 procent waren ritten omwille van familiale redenen en 16 procent van de leden werd vervoerd naar een hobbyactiviteit. 112 leden (7,5 procent) werden gedurende het jaar 2011 geholpen met hun boodschappen. In 2011 waren er binnen de mindermobielencentrale twee professionele medewerkers halftijds in dienst en werd een beroep gedaan op vijf vaste vrijwilligers.

2.3.14.

Besluit

Zonhoven kan, met een in verhouding beperkt aantal inwoners met een laag inkomen, enigszins gezien worden als een ‘rijkere gemeente’. Zo zijn er in vergelijking met het Vlaams- en clustergemiddelde minder belastingaangiftes lager dan 10.000 euro, zijn er relatief gezien weinig personen met een leefloon en zijn ook het aantal personen met een verhoogde tegemoetkoming in de ziekteverzekering of OMNIO-statuut beperkt. Anderzijds blijkt dat het aantal dossiers schuldhulpverlening binnen het OCMW sterk gestegen is, namelijk van 177 dossiers in 2010 naar 204 dossiers in 2011. Een verhoging met meer dan 15 procent. Ook het aantal personen met een voedselpakket neemt sterk toe. Dit doet ons concluderen dat niet enkel de lage inkomens het momenteel moeilijk hebben om hun budget in evenwicht te houden, maar dat de financieel kwetsbare bevolkingsgroep verbreedt. Na dit hoofdstuk kunnen we bovendien concluderen dat het dorpsrestaurant, een recent initiatief, blijvend de doelgroep aanspreekt en zo zeker en vast een meerwaarde biedt. Ook kan er in de gemeente gebogen worden op een sterk divers aanbod aan thuiszorgvoorzieningen. Toch is enige waakzaamheid geboden: ook al is het huidige aanbod sterk uitgebouwd, het geeft met de nakende vergrijzing van de bevolking geen garantie dat dit ook in de (nabije) toekomst blijvend zal voldoen. Tot slot mag de gemeente Zonhoven terecht fier zijn op de mogelijkheden die het biedt in het kader van sociale tewerkstelling. De in verhouding veelvuldig aan te bieden tewerkstellingsplaatsen zijn zeer gedifferentieerd en stellen het OCMW in de mogelijkheid om van het tewerk stellen van personen met een leefloon een speerpunt te maken. Toch is ook hier enige voorzichtigheid noodzakelijk. Gezien de precaire economische situatie dreigt de vraag naar sociale tewerkstelling nog te gaan toenemen.


Pagina 31

HOOFDSTUK 4. 2.4.1.

TEWERKSTELLING & LOKALE ECONOMIE

Tewerkstelling

In het licht van de huidige economische crisis met zijn vele werklozen en faillissementen, is tewerkstelling vaak onderwerp van gesprek. Het is een item dat de mensen diep raakt. Werkloosheid beknot immers kansen: niet alleen van de werklozen zelf maar ook van hun omgeving. Daarom is het belangrijk te weten hoe het in Zonhoven gesteld is met de werkgelegenheid en de werkzaamheidsgraad van de inwoners enerzijds en het profiel van de werkloze bevolking te analyseren anderzijds. Voor dit onderdeel werd een beroep gedaan op de instrumenten aangereikt door de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB), meer bepaald de interactieve website "Wegwijs op de Vlaamse Arbeidsmarkt" en de toepassing Arvastat. Werkgelegenheid In onderstaande tabel worden de cijfers met betrekking tot de werkgelegenheid in Zonhoven bijeengebracht1. Ze tonen ons dat er in 2010 5.518 vacante betrekkingen waren. Ten opzichte van 2008 is dit een stijging met 197 banen. Het aantal beroepsactieve personen2 neemt eveneens jaarlijks toe. Zonhoven 2006

2007

2008

2009

2010

Aantal jobs

-

-

5.321,00

5.287,00

5.518,00

Beroepsactieve bevolking (18-64j)

-

-

13.242,00

13.292,00

13.367,00

39

39,10

40,20

39,80

41,30

Jobratio Tabel 1: Werkgelegenheid

Op zich vertellen bovenstaande cijfers echter weinig. Om echt conclusies te kunnen trekken met betrekking tot werkgelegenheid is het van belang de jobratio te berekenen. De jobratio geeft een indicatie van het aantal jobs per 100 inwoners op arbeidsleeftijd. Als we dit berekenen voor het jaar 2010 komen we uit op een percentage van 41,30. Zonhoven behoort hiermee tot de laag scorende gemeenten. Het feit dat Zonhoven een residentiële gemeente is met een eerder beperkte lokale economie, kan als verklarende factor naar voren worden geschoven. Met een jobratio van 65,1 en 59,40 procent scoren respectievelijk Vlaanderen en Limburg aanzienlijk beter. Opvallend is dat de waarden zowel voor Zonhoven, Vlaanderen als Limburg de afgelopen jaren nagenoeg constant gebleven zijn. Werkzaamheidsgraad De werkzaamheidsgraad is het aandeel van de beroepsactieve bevolking dat effectief aan de slag is. Een hoge werkzaamheidsgraad wordt als gunstig beschouwd.

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, Wegwijs op de Vlaamse Arbeidsmarkt, Internet: 2011, (http://wegwijs.vdab.be). 2 Tot de beroepsactieve bevolking behoren alle inwoners tussen 18 en 64 jaar oud. Zij kunnen in 3 categorieën worden onderverdeeld: werkenden, werkzoekenden en niet-beroepsactieven (personen die niet gewerkt hebben en niet beschikbaar waren voor een job of niet actief naar een job gezocht hebben). Algemeen wordt verwacht dat het aandeel van beroepsactieven de komende jaren nog zal toenemen om vervolgens tussen 2015 en 2020 te stagneren en vanaf dan af te nemen (Studiedienst van de Vlaamse Regering, VRIND 2012: Vlaamse Regionale Indicatoren, Drukkerij Hendrix, Peer, 2012, 453 pagina’s). 1


Pagina 32

De onderstaande gegevens voor de periode 2006 tot 2010 bewijzen dat Zonhoven een groot aantal beroepsactieve inwoners heeft3. In 2010 was 69,30procent van de totale bevolking actief op de arbeidsmarkt. Enkel in 2008 deden we het beter met 69,60 procent. Hiermee scoort Zonhoven beter dan het Limburgs gemiddelde dat in 2010 op 67,10procent bleef hangen en evenaart ze bijna de score van het Vlaamse Gewest (69,50%). Als we deze informatie met betrekking tot de hoge werkzaamheidsgraad combineren met de lage jobratiopercentages kunnen we concluderen dat de meerderheid van de Zonhovenaren actief is buiten de gemeente. Deze vaststelling sluit aan bij de these dat Zonhoven een gemeente met een voornamelijk residentieel karakter is.

Werkzaamheidsgraad 71,00 70,00 69,00 68,00 67,00 66,00 65,00 64,00 63,00

2006

2007

2008

2009

2010

Zonhoven

67,50

68,50

69,60

69,20

69,30

Limburg

65,30

66,30

67,30

66,70

67,10

Vlaanderen

68,40

69,20

69,90

69,40

69,50

Figuur 1: Werkzaamheidsgraad

Het is interessant om de bovenstaande werkzaamheidscijfers verder te onderzoeken en zo een beter beeld te krijgen van de werkende bevolking, ingedeeld naar geslacht, leeftijd en de sector van tewerkstelling. Geslacht Als we de man-vrouw-verhouding berekenen, zien we dat niettegenstaande de mannen beter scoren op het vlak van tewerkstelling, er de laatste jaren geen vooruitgang meer geboekt is op het vlak van hun activering. Hun werkzaamheidspercentage blijft schommelen rond 75 procent. De vrouwen daarentegen slaagden er wel in hun percentage met 4 procent te verbeteren ten opzichte van 2006 toen 60,10 procent van de vrouwen effectief aan het werk was. Hiermee volgt Zonhoven de trends die zich ook op Vlaams en op provinciaal niveau manifesteren. Opvallend is wel dat de werkzaamheidspercentages van de Zonhovense mannen en vrouwen systematisch boven de Limburgse uitstijgen en meer het Vlaamse gemiddelde benaderen.

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, Wegwijs op de Vlaamse Arbeidsmarkt, Internet: 2011, (http://wegwijs.vdab.be).

3


Pagina 33

Werkzaamheidsgraad (mannen) 77,00 76,00 75,00 74,00 73,00 72,00 71,00

2006

2007

2008

2009

2010

Zonhoven

74,80

75,40

76,10

74,70

74,50

Limburg

73,10

74,00

74,50

72,80

72,90

Vlaanderen

75,10

75,70

76,00

74,70

74,40

Figuur 2: Werkzaamheidsgraad bij de Zonhovense mannen

Werkzaamheidsgraad (vrouwen) 66,00 64,00 62,00 60,00 58,00 56,00 54,00 52,00

2006

2007

2008

2009

2010

Zonhoven

60,10

61,50

63,00

63,70

64,10

Limburg

57,20

58,30

60,00

60,40

61,10

Vlaanderen

61,60

62,50

63,80

64,00

64,40

Figuur 3: Werkzaamheidsgraad bij de Zonhovense vrouwen

Leeftijd Een andere manier om de werkzaamheidsgraad te bestuderen, is op basis van leeftijd4. We focussen eerst op de meest kwetsbare groep, zijnde de 50-plussers. Vervolgens komen de jongeren onder de 25 jaar en de volwassenen tussen 25 en 50 jaar aan de beurt. Van de beroepsactieve bevolking ouder dan 50 jaar was in 2010 iets meer dan de helft (52,20%) aan de slag. Daarmee heeft de gemeente Zonhoven het resultaat van 2006 kunnen verbeteren. In dat jaar was minder dan één op twee 50-plussers actief. De evolutie van de werkzaamheidsgraad doorheen de tijd vertoont een positieve trend, hetgeen een gunstige indicator is. Daarmee scoort Zonhoven minder goed dan het Vlaams gemiddelde (55,50%) maar zet ze toch een betere prestatie neer dan de provincie (43,50%). Zonhoven scoort goed op het vlak van de tewerkstelling van beroepsactieven tussen 25 en 50 jaar. Met 84,9 procent doet ze beter dan het provinciaal en zelfs het Vlaamse gemiddelde. De waarden met betrekking tot de werkzaamheid van min 25-jarigen, geeft meer reden tot ongerustheid. Waar in 2006 nog 48 procent van de Zonhovenaren behorend tot deze leeftijdsgroep tewerkgesteld was, is dit percentage in 2010 herleid tot slechts 43,8 procent.

4

Zie voetnoot 1.


Pagina 34

Een analoge evolutie zien we in de rest van Limburg en met uitbreiding Vlaanderen. Steeds minder jongeren en jongvolwassenen behorend tot de beroepsactieve bevolking zijn dus effectief actief. Dit zou te wijten kunnen zijn aan het feit dat er meer en langer gestudeerd wordt waardoor men zich pas later op de arbeidsmarkt begeeft. Enigszins geruststellend is dat de tendensen die we tot ontwikkeling zien komen in de gemeente, ook hun afspiegeling vinden in Limburg en de rest van Vlaanderen. Sector van tewerkstelling De vraag dringt zich uiteraard op in welke sectoren al deze beroepsactieve Zonhovenaren zich nu precies inspannen5. We maken een onderscheid tussen volgende sectoren:    

Primaire sector: landbouw, veeteelt, jacht, visserij en delfstoffenwinning Secundaire sector: verwerking van grondstoffen van de primaire sector Tertiaire sector: verkoop van goederen of diensten Quartaire sector: niet commerciële gesubsidieerde of collectief gefinancierde dienstensector.

Als we dit voor Zonhoven nagaan, komen we tot volgende verdeling:    

Primaire sector: 0 procent Secundaire sector: 30 procent Tertiaire sector: 33 procent Quartaire sector: 37 procent

Tewerkstelling sectoren (2010) Primaire sector

Secundaire sector

Tertiaire sector

Quartaire sector

0%

30%

37%

33%

Figuur 4: Tewerkstelling sectoren

Een eenvoudige rekensom leert dat de meerderheid of 70 procent van de Zonhovense inwoners actief is in de tertiaire of quartaire sector. Dit is wat men de tertiairiseringsgraad noemt. Hoe hoger dit percentage, hoe gunstiger. Zonhoven scoort hier dus zeker niet slecht. Bovendien stellen we vast op de website "VDAB Wegwijs op de Vlaamse Arbeidsmarkt" dat dit percentage de laatste jaren alleen maar gestegen is: van 62,5 procent in 2006 tot 70,3 procent in 2010.

5

Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding, Arvastat, Internet, 2011, (http://arvastat.vdab.be).


Pagina 35

Werkloosheidsgraad Een andere belangrijk parameter met betrekking tot tewerkstelling is de werkloosheidsgraad. Dit is de verhouding tussen het aantal niet-werkende werkzoekenden en de actieve beroepsbevolking. Zoals uit onderstaande grafiek blijkt, presteert Zonhoven zeker niet slecht in dit domein6. De gemeente heeft sinds 2000 een evolutie doorgemaakt met up en downs maar liet uiteindelijk in 2011 een percentage van 6,20 optekenen. Daarmee scoort Zonhoven beter dan de provincie Limburg (7,09%)en zelfs het Vlaamse gewest (6,65%).

Werkloosheidsgraad 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Zonhoven

7,32 7,25 7,66 7,90 9,46 9,04 8,20 6,52 5,65 6,51 6,80 6,20

Limburg

7,79 7,64 8,30 9,44 10,49 10,62 9,29 7,29 6,38 7,90 7,88 7,09

Vlaanderen 6,43 6,43 7,04 7,71 8,31 8,52 7,75 6,38 5,91 7,06 7,17 6,65 Figuur 5: Werkloosheidsgraad

Om het profiel van de Zonhovense werklozen goed te kunnen schetsen, moeten de cijfers voor werkloosheid verder worden ontrafeld7. Zo zal er in de eerste plaats een onderscheid gemaakt worden tussen mannen en vrouwen. Vervolgens zal er ook geselecteerd worden op leeftijd, studies en werkloosheidsduur waarbij telkens de man-/vrouwverhouding zal worden vermeld. NWWZ: Indeling naar geslacht De man-vrouwverhouding bedroeg in 2011 5,24 procent tegenover 7,31 procent. Het aandeel niet werkende vrouwelijke werkzoekenden is dus nog steeds groter. Toch valt er een positieve evolutie te bespeuren. In vergelijking met de waarden opgetekend in het jaar 2000 evolueert men immers van een situatie waarbij er voor elke mannelijke werkloze 3 vrouwelijke werkzoekenden waren naar een 1,4 verhouding. Halen we er de cijfers van Limburg en Vlaanderen bij, dan zien we dat de werkloosheidsgraad bij de mannen in Zonhoven lager ligt, niet alleen in het jaar 2011 (5,24%) maar over de volledige lijn. Op het vlak van de vrouwelijke werklozen, zet de gemeente een eerder gemiddeld resultaat (7,31%) neer. Ze presteert beter dan de provincie (8,19%) maar slaagt er niet in het resultaat van het Vlaamse niveau (7,12%) te evenaren. Retrospectief kunnen we wel concluderen dat op het vlak van de tewerkstelling van vrouwen de gemeente Zonhoven een positieve evolutie heeft doorgemaakt en erin geslaagd is de kloof die er was ten aanzien van Vlaanderen beetje bij beetje te dichten.

6 7

Zie voetnoot 5. Zie voetnoot 5.


Pagina 36

Werkloosheidsgraad (mannen) 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Zonhoven

3,93 4,33 4,95 5,27 6,78 6,46 5,82 4,55 4,20 5,66 5,89 5,24

Limburg

4,64 4,92 5,83 6,99 7,91 7,92 6,85 5,45 4,94 7,07 7,01 6,19

Vlaanderen 4,67 4,95 5,70 6,37 6,86 7,00 6,47 5,36 5,12 6,68 6,80 6,25 Figuur 6: Werkloosheidsgraad (mannen)

Werkloosheidsgraad (vrouwen) 16,00 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Zonhoven

11,87 11,13 11,27 11,38 13,00 12,36 11,15 8,97 7,38 7,52 7,87 7,31

Limburg

12,19 11,42 11,73 12,81 14,01 14,17 12,42 9,62 8,17 8,95 8,94 8,19

Vlaanderen 8,77 8,39 8,81 9,47 10,20 10,45 9,35 7,64 6,85 7,52 7,61 7,12 Figuur 7: Werkloosheidsgraad (vrouwen)

NWWZ: Indeling op basis van leeftijd We verdelen de niet-werkende werkzoekenden (NWWZ) over de volgende leeftijdscategorieën:   

Jonger dan 25 jaar (<25 jaar) Tussen 25 en 49 jaar oud (25-49 jaar) 50 jaar of ouder (> = 50 jaar)

Op basis van onderstaand staafdiagram, kunnen een aantal conclusies getrokken worden. In de eerste plaats staat het buiten kijf dat het aantal werkzoekende 50-plussers de afgelopen jaren exponentieel gestegen is: van 39 in het jaar 2002 naar 170 in het jaar 2011. Een tweede belangrijke vaststelling, betreft de leeftijdsgroep van de 25 tot 49 jarigen. Deze categorie zag haar omvang over dezelfde periode slinken van 466 naar 297. Opmerkelijk is dat deze daling bijna volledig toegeschreven kan worden aan de tewerkstelling van vrouwelijke werklozen. Deze groep werd bijna gehalveerd terwijl de mannelijke tegenhangers in vergelijking slechts een marginale reductie wisten te realiseren.


Pagina 37

Mannen Vrouwen NWWZ

Evolutie NWWZ: Indeling naar leeftijd > = 50 jaar 25 ‐ 49 jaar < 25 jaar > = 50 jaar 25 ‐ 49 jaar < 25 jaar > = 50 jaar 25 ‐ 49 jaar < 25 jaar 0,00

2011

< 25 jaar 81,00

2002

84,00

100,00

Mannen 25 ‐ 49 jaar > = 50 jaar 131,00 71,00 148,00

17,00

200,00 < 25 jaar 72,00

300,00

400,00

Vrouwen 25 ‐ 49 jaar > = 50 jaar 166,00 98,00

82,00

318,00

22,00

< 25 jaar 152,00 166,00

500,00

NWWZ 25 ‐ 49 jaar > = 50 jaar 297,00 170,00 466,00

39,00

Figuur 8: NWWZ: Indeling naar leeftijd

NWWZ: Indeling op basis van studies Een tweede methode om de NWWZ in de delen is op basis van het hoogst behaalde diploma. Daarbij onderscheiden we de volgende niveaus: Laaggeschoold (diploma tot en met de 2de graad van het secundair onderwijs) Middengeschoold (diploma tot en met 3de graad van het technisch secundair onderwijs en de 4de graad van het beroeps secundair onderwijs) Hooggeschoold (bachelor of masterdiploma)

  

Als we het bijhorende cijfermateriaal onder de loep nemen, kunnen volgende drie conclusies getrokken worden. Een eerste vaststelling betreft de categorie van mannelijke werklozen waar de stijging doorheen de tijd van het aantal middengeschoolde werklozen in het oog springt. Hun aandeel steeg van 80 in 2002 naar 135 in 2011. Dit terwijl het aantal vrouwen in deze categorie net daalde: van 173 naar 135. Ten tweede zien we dat zowel bij de mannen als bij de vrouwen er een toename is van het aantal werkzoekenden met een hoger diploma. Tot slot stellen we vast dat het deel laaggeschoolden vooruitgang geboekt heeft. Dit is voornamelijk te wijten aan de activering van vrouwelijke werkzoekenden. Ter vergelijking: in 2002 waren er nog 205 vrouwen zonder diploma secundair onderwijs op zoek naar een job terwijl dit er in 2011 nog maar 145 waren.

Mannen Vrouwen NWWZ

Evolutie NWWZ: Indeling naar studie HG MG LG HG MG LG HG MG LG 0,00

50,00

2011

LG 139,00

Mannen MG 135,00

2002

138,00

80,00

100,00 HG 57,00 30,00

150,00

200,00

250,00

LG 145,00

Vrouwen MG 135,00

HG 57,00

205,00

173,00

44,00

300,00

350,00

LG 284,00

NWWZ MG 240,00

HG 95,00

344,00

253,00

74,00

Figuur 9: NWWZ: Indeling naar studie Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 38

NWWZ: Indeling op basis van werkloosheidsduur Hoelang werkzoekenden werkloos zijn, is een belangrijke indicator met betrekking tot de toegankelijkheid van de arbeidsmarkt. Het spreekt voor zich dat hoe langer een werkloze op zoek is naar een betrekking, hoe moeilijker het voor hem of haar wordt door te dringen tot de arbeidsmarkt. In Zonhoven is de meerderheid van de werkzoekenden minder dan een jaar werkloos. Dit was ook reeds het geval in 2002 en stemt ons enigszins positief daar het aangeeft dat Zonhovense werklozen goed in de arbeidsmarkt liggen. In de categorie van personen die langer dan twee jaar werkzoekend zijn, zien we dat over een periode van tien jaar hun aantal licht is afgenomen. Als we dit resultaat verder ontleden, merken we dat deze vooruitgang vooral te danken is aan de activering van vrouwelijke werklozen. De mannen laten over dezelfde periode immers een stijging optekenen. Ook de toename van het aantal niet-werkende werkzoekenden die meer dan een jaar maar minder dan twee jaar werkloos zijn, dient toegeschreven te worden aan het mannelijke segment. De vrouwen behouden dezelfde positie als in 2002.

Mannen Vrouwen

NWWZ

Evolutie NWWZ: Indeling naar werkloosheidsduur > 2 jaar 1 tot 2 jaar < 1 jaar > 2 jaar 1 tot 2 jaar < 1 jaar > 2 jaar 1 tot 2 jaar < 1 jaar 0,00

100,00

2011

< 1 jaar 168,00

Mannen 1 tot 2 jaar 42,00

2002

180,00

29,00

> 2 jaar 73,00 39,00

200,00

300,00

< 1 jaar 189,00

Vrouwen 1 tot 2 jaar 52,00

> 2 jaar 96,00

232,00

52,00

138,00

400,00

500,00

< 1 jaar 356,00

NWWZ 1 tot 2 jaar 93,00

> 2 jaar 169,00

412,00

81,00

177,00

Figuur 10: NWWZ: Indeling naar werkloosheidsduur

2.4.2.

Ondernemingen

Een andere determinant die het economische leven van een gemeente bepaalt, is het bedrijfsleven. Lokale ondernemers dragen bij tot de leefbaarheid van de gemeente en kunnen ook belangrijke werkgevers zijn. Het voeren van een gezond lokaal economisch beleid mag dus niet onderschat worden. Hoe Zonhoven er op het vlak van de lokale economie precies voorstaat, komt in dit onderdeel aan bod. Om te beginnen wordt er een inventaris gemaakt van het aantal ondernemingen, inclusief het aantal starters en het aantal faillissementen aan de hand waarvan dan weer een aantal indicatoren kunnen worden berekend. Vervolgens wordt er stilgestaan bij de aard en de omvang van de in Zonhoven gevestigde ondernemingen. Tot slot wordt een plaatselijk initiatief onder de loep genomen: de Zonhovenbon.


Pagina 39

Evolutie lokale ondernemingen Aantal BTW-plichtige ondernemingen Als we het hebben over de lokale economie is het bespreken van de evolutie van het aantal ondernemingen onontbeerlijk. Sinds het jaar 2000 is het aantal BTW-plichtige rechtspersonen8 bijna verdubbeld: van 470 in 2010 tot 902 in 2011. Een negatieve evolutie tekent zich af voor het aantal zelfstandigen: waar er in 2000 nog 764 BTW-plichtige natuurlijke personen9 waren ingeschreven in Zonhoven, zijn dit er in 2011 nog 719. Als we beide resultaten samennemen, tekent zich een positieve evolutie af: 1621 Zonhovense ondernemingen in 2011. In vergelijking met 2000 betekent dit een vooruitgang met 131,36 procent10.

Evolutie ondernemingen Zonhoven

BTW-plichtige natuurlijke personen

BTW-plichtige rechtspersonen

Totaal

2000

764,00

470,00

1234,00

2011

719,00

902,00

1621,00

Figuur 11: Evolutie van het aantal ondernemingen Zonhoven (2000-2011)

Dergelijke cijfers indiceren dat er in Zonhoven een gunstig klimaat heerst dat het ondernemerschap stimuleert. De cijfers van de Belfius-gemeenten vertonen gelijkaardige tendenzen in die zin dat het totaal aantal ondernemingen toeneemt en dat die stijging toe te schrijven is aan de BTW-plichtige rechtspersonen. De categorie van de zelfstandigen gaat er overal op achteruit. Dit is volledig in lijn met de trends die we ook op Vlaams niveau ontwaren11. In verband met bovenstaand cijfermateriaal is het interessant na te gaan hoe het gesteld is met andere indicatoren op het vlak van ondernemerschap zoals daar zijn het aantal starters en het aantal faillissementen. Starters De maatregelen die door hogere overheden worden afgekondigd en er op gericht zijn het ondernemerschap te stimuleren, gaan hun doel niet voorbij, zeker niet in Zonhoven. Op tien jaar tijd zijn er dubbel zoveel opstartende zelfstandigen en 38 procent meer rechtspersonen12.

BTW-plichtige rechtspersoon = vennootschap BTW-plichtige natuurlijke persoon = zelfstandige 10 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Gemeentelijke Profielschets Zonhoven, Economie, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente-2012/Zonhoven.pdf). 11 Studiedienst van de Vlaamse Regering, VRIND 2012: Vlaamse Regionale Indicatoren, Drukkerij Hendrix, Peer, 2012, 453 pagina’s. 8 9

12

Zie voetnoot 10.


Pagina 40

Evolutie aantal startende ondernemingen

BTW-Plichtige natuurlijke personen


Totaal

2000

38

39

77

2011

75

54

129

Figuur 12: Evolutie aantal startende ondernemingen (2000-2011)

Een soortgelijke ontwikkeling deed zich voor in de andere Belfius-gemeenten, weliswaar iets minder uitgesproken: in Zonhoven werd ten aanzien van het referentiejaar 2000 een stijging met 67 procent gerealiseerd terwijl de overige Belfius-gemeenten ‘slechts’ een stijging met 53 procent wisten te verwezenlijken. Een andere vaststelling die zich opdringt is de verhouding startende natuurlijke en rechtspersonen. In tegenstelling tot Zonhoven was er in de Belfius-gemeenten vooral een stijging van het aantal rechtspersonen (70%) en in mindere mate een verhoging van het aantal zelfstandigen (43%). Stopzettingen Het feit dat de toename van het totale aantal ondernemingen niet correspondeert met het aantal startende ondernemingen, houdt in dat er jaarlijks een niet te verwaarlozen aantal bedrijven ophouden te bestaan, hetzij door faillissement, hetzij door vrijwillige sluiting. Na raadpleging van de cijfers blijkt dat in Zonhoven vooral de categorie van de zelfstandigen het moeilijk heeft: in 2011 bijvoorbeeld hielden maar liefst 80 zelfstandige ondernemers het voor bekeken. In 2000 waren dit er ‘nog maar’ 5813. Een positiever beeld ontwikkelt zich voor de groep van de rechtspersonen: als we de lijn van het vorige voorbeeld vasthouden, zien we dat in 2011 acht bedrijven dicht gingen. In vergelijking met 2000 betekent dit een verbetering met 30 procent. Aangezien het hier uiteindelijk evenwel om kleine aantallen gaat, mogen we niet uit het oog verliezen dat kleine wijzigingen onmiddellijk grote procentuele verschuivingen tot gevolg hebben.

Evolutie aantal faillissementen

BTW-plichtige natuurlijke personen


Totaal

2000

58

11

69

2011

80

8

88

Figuur 13: Aantal faillissementen Zonhoven (2000-2011) 13

Zie voetnoot 10.


Pagina 41

Uit bovenstaande grafiek blijkt dat in de Belfius-gemeenten sprake is van parallelle ontwikkelingen maar net als bij de starters, minder opvallend dan in Zonhoven. Het aantal stopzettingen is doorheen de jaren toegenomen maar men wist de schade hier te beperken tot 17 procent, hetgeen toch 10 procent minder is dan de 27 procent extra stopzettingen in Zonhoven. Ook de verhouding natuurlijke personen en rechtspersonen is omgekeerd. Binnen de Belfiusgemeenten sloten 9 procent meer zelfstandigen de deuren ten aanzien van het referentiejaar 2000 terwijl 73 procent meer rechtspersonen er een punt achter zetten. In de gemeenten met een gelijkaardig profiel zijn het dus vooral de rechtspersonen die het moeilijk hebben. Ratio's Het voorgaande cijfermateriaal bevat de grondstoffen voor indicatoren die ons iets meer vertellen over de toestand van de Zonhovense economie14. We onderscheiden vier indicatoren:    

Oprichtingsratio: de verhouding van het aantal oprichtingen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen Uittredingsratio: de verhouding van het aantal stopzettingen en faillissementen ten opzichte van het aantal actieve ondernemingen Nettogroeiratio: verschil van de oprichtings- en de uittredingsratio Turbulentieratio: de som van de oprichtings- en de uittredingsratio

De oprichtingsratio vertoont zoals verwacht een positieve tendens terwijl de uittredingsratio ongeveer op hetzelfde peil blijft hangen. Dit is een indicator voor een gunstig economisch klimaat in Zonhoven. Vervolgens kunnen we de nettogroeiratio berekenen. Deze indicator geeft weer hoeveel ondernemingen er netto zijn bijgekomen in verhouding tot het aantal bestaande ondernemingen. De cijfers wijzen uit dat in Zonhoven de verhouding sinds 2002 altijd positief is geweest en zelfs stijgend. Met een percentage van 2,55 in 2011 scoort de gemeente bijzonder goed. Tot slot kan op basis van de beschikbare gegevens de turbulentieratio berekend worden. Dit is een belangrijke indicator aangezien hij aangeeft in welke mate het economisch weefsel zich vernieuwt. In 2011 bedroeg de ratio 13,52 procent. Dit is geen slechte score hoewel erover gewaakt dient te worden dat het resultaat niet te hoog wordt. Er moet namelijk een gezond evenwicht nagestreefd worden tussen de intrede en de uittrede van bedrijven. Een te hoge uittrede gaat gepaard met het verlies van investeringen, banen enzovoort en brengt onzekerheid voor nieuwe bedrijven met zich mee. Nettogroeiratio (aantal starters - aantal stopzettingen / totaal aantal ondernemingen) 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Totaal aantal ondernemingen

1234

1241

1251

1275

1292

1318

1345

1400

1448

1502

1560

1605

Totaal aantal starters

77

64

86

78

93

98

110

111

135

119

138

129

Oprichtingsratio

6,24

5,16

6,87

6,12

7,20

7,44

8,18

7,93

9,32

7,92

8,85

8,04

Totaal aantal stopzettingen

69

73

51

49

50

68

72

71

79

82

80

88

Uittredingsratio

5,59

5,88

4,08

3,84

3,87

5,16

5,35

5,07

5,46

5,46

5,13

5,48

Nettogroeiratio

0,65

0,73

2,80

2,27

3,33

2,28

2,83

2,86

3,87

2,46

3,72

2,55

Tabel 2: Nettogroeiratio 14

Zie voetnoot 10.


Pagina 42

Turbulentieratio (aantal starters + aantal stopzettingen / totaal aantal ondernemingen) 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Totaal aantal starters

77

64

86

78

93

98

110

111

135

119

138

129

Totaal aantal stopzettingen

69

73

51

49

50

68

72

71

79

82

80

88

Totaal aantal ondernemingen

1234

1241

1251

1275

1292

1318

1345

1400

1448

1502

1560

1605

Turbulentieratio

11,83

11,04

10,95

9,96

11,07

12,59

13,53

13,00

14,78

13,38

13,97

13,52

Tabel 3: Turbulentieratio

Aard & omvang van de plaatselijke ondernemingen Niet alleen het aantal ondernemingen is interessant, ook de omvang van de bedrijven is een belangrijke bron van informatie. Ze vertelt ons immers iets meer over het soort bedrijven dat in Zonhoven gevestigd is en wat zij kunnen betekenen voor de werkgelegenheid. Op basis van het werknemersaantal, kunnen bedrijven in vijf categorieën gerangschikt worden:     

Micro-ondernemingen: 1 tot 9 werknemers Kleine ondernemingen: 10 tot 49 werknemers Middelgrote ondernemingen: 50 tot 199 werknemers Grote ondernemingen: meer dan 200 werknemers Ondernemingen zonder werknemers15

Als we deze classificatie toepassen op de gemeente Zonhoven, komen we tot onderstaand diagram. Dit leert ons dat in Zonhoven vooral micro-ondernemingen actief zijn (82%) en in mindere mate kleine ondernemingen (15%). Bedrijven met meer dan 50 medewerkers (3%) zijn schaars net als de ondernemingen zonder op regelmatige basis tewerkgesteld personeel. Hiermee weerspiegelt Zonhoven de trends die ook op Vlaams niveau werden vastgesteld.

Zonhoven 2010 2%

1%

0%

15%

Micro Klein Middelgroot Groot Geen werknemers 82%

Figuur 14: Overzicht Zonhovense bedrijven

15

Dit zijn ondernemingen waar op het einde van het kwartaal geen werknemers ingeschreven stonden


Pagina 43

2.4.3.

De Zonhovenbon

Sedert 22 september 2011 heeft het gemeentebestuur van Zonhoven de 'Zonhovenbon' geïntroduceerd. Dit is een cadeaubon waarmee de 'ontvanger' terecht kan bij de lokale handelaars in de gemeente die zich bij het systeem hebben aangesloten. Degene die het cadeau geeft bepaalt zelf de waarde ervan: €5, €10 of €20. De bons kunnen naar keuze worden verzilverd bij de deelnemende Zonhovense winkels en horecazaken. Op deze manier wil de gemeente de lokale economie een duwtje in de rug geven. Het systeem is nu meer dan een jaar in gebruik en kan dus voor het eerst geëvalueerd worden. Sinds 1 oktober hebben 43 lokale handelaren zich ingeschreven en gingen maar liefst 2.671 Zonhovenbonnen de deur uit. Als we de verkochte bonnen naar bedrag identificeren, stellen we vast dat de vouchers van €5 en €10 het meest gegeerd zijn. De bonnen van €20 maken 29 procent uit van het totaal verkochte aantal. De som van alle verkochte Zonhovenbonnen samen bedraagt €29.645,00

Verkochte Zonhovenbons in aantal 5 €

10 €

29%

20 €

35%

36%

Elke bij een participerende handelaar geïnde Zonhovenbon, wordt door het gemeentebestuur terugbetaald aan de bewuste winkelier. Alles tezamen werd sinds de opstart €13.769,15 teruggestort. Aangezien de gemeente geen winst maakt op de waarde van de vouchers leert een eenvoudige teloefening dat er meer bonnen werden verkocht dan opgestreken: meer dan de helft van de in omloop zijnde bonnen, werd nog niet uitgegeven of nog niet binnengebracht voor terugbetaling. Men heeft dan ook een jaar de tijd om er gebruik van te maken. Het is ten slotte ook interessant even stil te staan bij de handelaars die hun medewerking verlenen aan het stelsel van de Zonhovenbon. Wat opvalt is de grote aantrekkingskracht van een dergelijk initiatief op horecagerelateerde ondernemingen: 15 van de 43 participanten behoort tot het voedings- en drankensegment. Ook in de lifestyle en modesector slaat het concept aan. Voor de winkeliers is een dergelijk initiatief pas interessant als ze er zelf iets aan overhouden. Daarom is het ook van belang na te gaan bij welke handelaars de bonnen nu precies verzilverd worden. Dit kunnen we analyseren aan de hand van de terugbetalingen. Een dergelijk onderzoek levert een top 3 op van meest populaire handelaars. Hieruit blijkt dat de bonnen vooral besteed worden bij AD Delhaize die met 21,59 procent de concurrentie ver achter zich laat. Hendrikx Brandstoffen en Savanna scoren eveneens nog behoorlijk maar hinken met respectievelijk 12,40 en 10,18 procent van de terugbetalingen duidelijk achterop. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 44

Een derde markante vaststelling is dat 21 van de ingeschreven winkeliers nog nooit een Zonhovenbon bij het gemeentebestuur gerecupereerd heeft. In verband met de deelnemende handelaren kan er ten slotte nog gekeken worden naar de verspreiding van de ingeschreven winkeliers. Onderstaande overzichtskaart spreekt boekdelen: het zijn momenteel vooral de handelaars die in het centrum gevestigd zijn, die het systeem toepassen. Het systeem heeft dus zeker nog groeimarge hoewel een tweede recente oproep naar handelaren slechts vier nieuwe geïnteresseerden opleverde.

2.4.4.

Besluit

Als gemeente met een voornamelijk residentieel karakter herbergt Zonhoven een groot aantal beroepsactieve inwoners die voornamelijk buiten de gemeentegrenzen de kost verdienen. De gemeente heeft niet meteen te lijden onder een zwaar werkloosheidsprobleem hoewel de activering van mannelijke werklozen een aandachtspunt blijft. Vooral het mannelijk deel van de populatie is meer gevoelig om in het werkloosheidscircuit te belanden, ongeacht hun leeftijd of opleidingsniveau, en er langer in te blijven plakken. De vrouwelijke inwoners scoren op alle vlakken slechter maar zijn wel actief bezig met een inhaalbeweging. Met deze resultaten volgt Zonhoven de trends die we ook op Vlaams niveau waarnemen en presteert ze beter dan de gemiddelde Limburgse gemeente. De cijfers en vooral de berekende ratio's illustreren ontegensprekelijk dat het economisch leven in Zonhoven volop bloeit. Kleine en middelgrote ondernemingen hebben daarbij de bovenhand. Het aantal BTW-plichtige ondernemingen is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen. Het gaat dan vooral om de categorie van de rechtspersonen. De ondernemers met een zelfstandigenstatuut hebben het moeilijker. In dit segment noteren we dan ook een daling. Een trend die we bevestigd zien bij de faillissementen: veel meer zelfstandigen hebben de afgelopen jaren de boeken moeten dichtdoen. Hiermee gaat Zonhoven in tegen de gang van zaken in de gelijkende gemeenten waar vooral de BTW-plichtige rechtspersonen het moeilijk hebben. Het gemeentelijke initiatief "De Zonhovenbon" kan een succes genoemd worden onder de Zonhovense handelaars, al kent het stelsel duidelijk nog een aantal kinderziektes. Het systeem van terugbetalingen ligt momenteel onder vuur en ook de verspreiding van de participerende deelnemers kan beter. De Zonhovenaar zelf lijkt echter zeer tevreden met het alternatieve geschenk en maakt er veelvuldig gebruik van. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 45

HOOFDSTUK 5.

ONDERWIJS & KINDEROPVANG

Zoals geweten, is er binnen Zonhoven geen gemeentelijk onderwijs. Dit weerhoudt de gemeente er echter niet van in de mogelijkheid te zijn om maatregelen te nemen om zo een flankerend onderwijsbeleid te voeren ten voordele van de onderwijsinstellingen op haar grondgebied. Binnen dit onderdeel wordt in eerste instantie gefocust op het onderwijsaanbod dat aanwezig is binnen de gemeente en hun respectievelijke inschrijvingsaantallen. Op die manier krijgen we een duidelijk zicht op het aanwezige aanbod binnen de gemeente. Verderop wordt dan dieper ingegaan op risicoschoolloopbanen, de spreiding over de onderwijsvormen binnen het gewoon secundair onderwijs om ten slotte te eindigen met de doorstroming naar het hoger onderwijs. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een kritische analyse van de georganiseerde kinderopvang in de gemeente. Daarbij wordt vooral gekeken naar de toereikendheid van het aanbod enerzijds en de tevredenheid anderzijds.

2.5.1. Onderwijs in Zonhoven Onderwijsaanbod in basisonderwijs en secundair onderwijs1 Voor wat het basisonderwijs betreft wordt er in Zonhoven in zes specifieke scholen kleuteronderwijs en/of lager onderwijs aangeboden. Vier van deze scholen hebben zowel een aanbod kleuter- als lager onderwijs (de Lettermolen, de St@rtbaan, Windekind, en de Horizon). De Kleurdoos heeft enkel een aanbod kleuteronderwijs, terwijl de Zonnewijzer enkel basisonderwijs verzorgt. Verdeling per parochie:    

Centrum: de Zonnewijzer, Windekind, de Kleurdoos Halveweg: de St@rtbaan Ter Donk: de Horizon Termolen: de Lettermolen

In elk van de eigen vier respectievelijke parochies van de gemeente kunnen kinderen zowel kleuter-als lager onderwijs volgen. Binnen het secundair onderwijs is er in Zonhoven een ‘tweevoudig aanbod’. Enerzijds is er de Vrije Middenschool, zij het tot en met het tweede jaar middelbaar. Aansluitend heeft het Sint-Jan Berchmansinstituut een aanbod secundair onderwijs vanaf het derde jaar secundair onderwijs. Leerlingen die dit wensen zijn in de mogelijkheid om hun gehele secundair onderwijs af te werken binnen de gemeente Zonhoven, zij het dan wel aaneensluitend bij twee diverse scholen. Beide scholen zijn in het centrum van Zonhoven gelegen. Leerlingenpopulaties en –stromen in het basisonderwijs en secundair onderwijs (2012-2013) Basisonderwijs School

Aantal leerlingen KO

Aantal leerlingen LO

Totaal

De Lettermolen

110

183

293

De St@rtbaan

156

309

465

/

451

451

Windekind

45

103

148

Kleurdoos

350

/

350

De Horizon

93

95

188

Totaal

754

1141

1895

De Zonnewijzer

Tabel 1 1

Leerlingenpopulaties: cijfergegevens verkregen van de lokale scholen (september 2012)


Pagina 46

Secundair onderwijs School

Aantal leerlingen

Vrije Middenschool – 1e jaar

173

Vrije Middenschool – 2e jaar

153

Totaal Vrije Middenschool

326

Sint-Jan Berchmans – 3e jaar

141


114


143


135

Totaal Sint-Jan Berchmans

533

Totaal Secundair Onderwijs

859

Tabel 2

School lopen in de eigen gemeente2 Leerlingenstromen KO

LO

SO

Wonend en naar school in de gemeente

629

1.025

752

Wonend in de gemeente maar elders naar school

115

302

841

Naar school in de gemeente maar elders wonend

57

95

398

Wonend in de gemeente (1+2)

744

1.327

1.593

Naar school in de gemeente (1+3)

686

1.120

1.150

Tabel 3

Uit bovenstaande tabel is op te maken dat een overgrote meerderheid van de kleuters (91,69 procent) en lagere schoolstudenten (91,52 procent) in de eigen gemeente wonen en school lopen. Voor leerlingen in het secundair onderwijs ligt dit enigszins anders: minder dan de helft van de studenten wonend in de gemeente volgt ook effectief in Zonhoven secundair onderwijs (47,21 procent). Dit is uiteraard ook een gevolg van het enorm palet aan keuzes die een student secundair onderwijs gedurende diens zes jaren onderwijs kan maken. Niet alle studierichtingen zijn te volgen in één van beide secundaire scholen te Zonhoven. Anderzijds is het zo dat de omgekeerde beweging ook geldt. Waar er in het kleuteren lager onderwijs in Zonhoven weinig ‘inwijkelingen’ zijn, is dit voor secundaire studenten wel het geval. 34,61 procent van alle leerlingen binnen het secundaire onderwijs heeft zijn of haar woonplaats buiten de gemeente Zonhoven. Vastgestelde maximumcapaciteiten3 Indien we het inschrijvingsbeleid en de maximumcapaciteit van de bovenstaande scholen evalueren, komen we tot de conclusie dat voor geen van de scholen die hun gegevens met betrekking tot maximumcapaciteit bezorgden (wij hebben geen weet van een vastgestelde maximumcapaciteit voor De Zonnewijzer en Windekind), het bereiken van de gehele maximale capaciteit voor de zeer nabije toekomst zal zijn. 2

Steunpunt Sociale Planning, Onderwijs(kansen)monitor Limburg, editie 2009 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.limburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/cijferkorf_onderwijs/gemeenten/23b_c_zonhoven.pdf) 3 Inschrijvingsdecreet; toelichting ivm inschrijvingsbeleid per school (september 2012) Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 47

Het totale aantal ingeschreven leerlingen aan het begin van het schooljaar in ogenschouw genomen zitten elk van deze scholen minimaal 10 tot maximaal 37 procent onder hun maximale capaciteit. Anderzijds is het wel zo dat voor een aantal klassen de maximale capaciteit bereikt is of dreigt te worden bereikt. In dat geval opteren de scholen met een vastgestelde maximumcapaciteit voor een voorrangsregeling. Dit houdt in dat broers en zussen van leerlingen evenals kinderen van eigen leerkrachten voorrang krijgen bij het inschrijven. In onderstaande tabel wordt een overzicht geboden van de scholen die een maximumcapaciteit bepaald hebben en op welke manier de huidige bezetting hier tegenover staat. De Kleurdoos en De Lettermolen Voor beide bovenstaande scholen werd een algemene maximumcapaciteit vastgesteld. Zo hanteert De Kleurdoos in haar inschrijvingsbeleid een maximumcapaciteit van 450 kleuters. Op 1 februari 2013 waren er in totaal 350 kleuters ingeschreven. Er is hier dus nog wel wat marge. Ook De Lettermolen legt zichzelf een algemene maximale capaciteit op, meer bepaald een maximum van 350 leerlingen. Bij het begin van het schooljaar 2012-2013 waren in totaal 293 leerlingen ingeschreven. De school zelf gaf op dat moment aan dat er zich geen capaciteitsprobleem stelde. De Horizon In De Horizon wordt de maximumcapaciteit per klas bepaald. Zoals uit onderstaande tabel is op te maken, betreft het vooral de klassen van geboortejaar 2007 en het tweede leerjaar die momenteel een haast maximale bezetting kennen. Onderwijs

Kleuteronderwijs

Lager onderwijs

Klas

Maximumcapaciteit

Huidige bezetting

Absoluut verschil

Geboortejaar 2010

25

7

-18

Geboortejaar 2009

28

23

-5

Geboortejaar 2008

50

40

-10

Geboortejaar 2007

25

23

-2

Eerste leerjaar

25

11

-14

Tweede leerjaar

25

23

-2

Derde leerjaar

25

17

-8

Vierde leerjaar

25

20

-5

Vijfde leerjaar

25

11

-14

Zesde leerjaar

25

13

-12

De St@rtbaan Ook in De St@rtbaan wordt de maximumcapaciteit per kleuteren leerjaar vastgesteld. Onderwijs

Klas

Maximumcapaciteit

Huidige bezetting

Absoluut verschil

Kleuteronderwijs

Geboortejaar 2010

46

11

-35

Geboortejaar 2009

45

39

-6

Geboortejaar 2008

46

46

-0

Geboortejaar 2007

69

60

-9


Pagina 48

Onderwijs

Klas

Maximumcapaciteit

Huidige bezetting

Absoluut verschil

Lager onderwijs

Eerste leerjaar

66

56

-10

Tweede leerjaar

72

67

-5

Derde leerjaar

55

55

-0

Vierde leerjaar

50

47

-3

Vijfde leerjaar

50

37

-13

Zesde leerjaar

50

47

-3

Uit bovenstaande tabel kunnen we opmaken dat de maximale capaciteit per leerjaar hier meer precair is. Voor het geboortejaar 2008 en het derde leerjaar is deze zelfs bereikt, voor een aantal andere klassen komt deze zeer dicht in de buurt van het gestelde maximum.

2.5.2. Risicoschoolloopbanen in basis- en secundair onderwijs4 We spreken van een risicoschoolloopbaan bij schoolloopbaankenmerken die wijzen op hogere risico’s op het niet voltooien van de schoolcarrière, een lagere eindkwalificatie en bijgevolg een groter risico om als volwassene een maatschappelijk zwakkere positie te bekleden. Waar we risicoschoolloopbanen in kaart brengen, trachten we sociale uitsluiting in het onderwijs te vatten en stuiten we op situaties waarin het recht op onderwijs en een succesvolle schoolloopbaan in het gedrang komen. Schoolse vertraging in het gewoon kleuteronderwijs Dit is het aandeel leerlingen met schoolse vertraging ten opzichte van alle leerlingen in het kleuteronderwijs. Het percentage leerlingen die schoolse vertraging in het gewoon kleuteronderwijs oplopen leunt in Zonhoven aan bij het Limburgs gemiddelde. Het is echter zeer moeilijk om hier statistische conclusies aan te verbinden. Enerzijds hebben deze gegevens immers betrekking op een dergelijk kleine groep precedenten (tien op een totaal cijfer van 767 leerlingen in het kleuteronderwijs). Anderzijds leren cijfergegevens van de voorgaande jaren ons dat dit cijfer jaarlijks vrij sterk fluctueert.

Evolutie risicoschoolloopbanen in het kleuteronderwijs 2,5 2 1,5 1 0,5 0 2004

2005

2006

4

2007

2008

2009



Internet,

Pagina 49

Schoolse vertraging in het gewoon lager onderwijs Dit behelst eenzelfde onderzoek als het bovenstaande, al gaat het nu om het aandeel leerlingen met schoolse vertraging in het lager onderwijs. Ook op dit onderdeel zijn de cijfers van Zonhoven, in vergelijking met het Limburgs gemiddelde, middelmatig te noemen. Met 19,6 procent van alle leerlingen blijven we onder de 20,70 procent van het Limburgs gemiddelde. Tevens doen we het stuk voor stuk beter dan de ons omliggende steden en gemeenten. Schoolse vertraging in het gewoon secundair onderwijs In Zonhoven waren er in 2009, op een totaal van 1.623 leerlingen, 318 leerlingen met een risicoschoolloopbaan in het secundair onderwijs. In verhouding levert dit een indicator van 19,6 procent op. Bijna één op vijf leerlingen in het secundair onderwijs heeft dus een risicoschoolloopbaan. Dit lijkt zeer hoog te zijn, al doen de ons omringende gemeenten en het Limburgs gemiddelde het nog minder goed, met een onthutsende 31,9 procent in Genk als negatieve uitschieter. Leerlingen in de B-stroom van eerste graad in het gewoon secundair onderwijs Afgaande op wat een leerling kan en zijn of haar ontwikkelingsmogelijkheden, wordt voor de start van het secundaire onderwijs een passende leerstroom aangeboden: leerlingen worden ingedeeld in een zogenaamde “A – of B-stroom”. Na een keuze voor de zogenaamde “A-stroom” in de eerste graad van het secundair onderwijs kan men achteraf in principe nog alle richtingen uit. De “B-stroom” bereidt je daarentegen in kleinere klasgroepen al grondig voor op een beroepsopleiding. Vaak krijgen de “B-stroom” en het Buitengewoon Secundair Onderwijs (BUSO) een negatieve connotatie: wie deze onderwijsvorm volgt, zou meer risico lopen op een gedevalueerd einddiploma en als gevolg hiervan een zwakkere maatschappelijke positie als volwassene. Het is niet te ontkennen dat wie BUSO volgt of afstudeert zonder diploma hoger onderwijs lagere kansen op de arbeidsmarkt heeft. Toch willen we de keuze voor de B-stroom of het BUSO niet als een indicator van een risicoschoolloopbaan naar voren schuiven. Het is slechts in combinatie met schoolse vertraging dat deze onderwijsvormen kunnen wijzen in de richting van risicoschoolloopbanen. In Zonhoven volgden 86 van de 447 leerlingen in de eerste graad van het gewoon secundair onderwijs de zogenaamde B-stroom. Dit cijfer neemt toe sedert 2004. Volgens de laatste gegevens zijn er in Limburg slechts zeven andere gemeenten die in verhouding meer inschrijvingen in de Bstroom hebben.

2.5.3. Spreiding over de onderwijsvormen in het gewoon secundair onderwijs5 Leerlingen binnen het gewoon secundair onderwijs kunnen voor volgende onderwijsvormen opteren:    

Algemeen Secundair Onderwijs (ASO); Technisch Secundair Onderwijs (TSO); Kunst Secundair Onderwijs (KSO); Beroeps Secundair Onderwijs (BSO).

We vergelijken nu de beschikbare lokale statistieken voor wat betreft de keuze in de tweede en derde graad van het gewoon secundair onderwijs.

5



Internet,

Pagina 50

Algemeen Secundair Onderwijs (ASO)-leerlingen tweede en derde graad in het gewoon secundair onderwijs Dit is het aandeel leerlingen dat in de tweede en de derde graad ASO volgt ten opzichte van het totaal aantal leerlingen in de tweede en derde graad van het gewoon secundair onderwijs. Zonhoven situeert zich, met 410 ingeschreven ASO-leerlingen op een totaal van 1.105, dicht bij het Limburgs gemiddelde (36,9 procent). 37,10 procent van het totaal aantal leerlingen volgt in de tweede en derde graad ASO. Dit ligt hoger dan Genk (35,9 procent) en zelfs sterk hoger dan Houthalen-Helchteren (31,9 procent) en Heusden-Zolder (33,0 procent). Binnen de stad Hasselt daarentegen volgen 47,0 procent van alle middelbare leerlingen het Algemeen Secundair Onderwijs. Technisch Secundair Onderwijs (TSO)-leerlingen tweede en derde graad in het gewoon secundair onderwijs Dit is het aandeel leerlingen in de tweede en derde graad die TSO volgen ten opzichte van het totaal aantal leerlingen in de tweede en derde graad van het gewoon secundair onderwijs. Ook wat betreft de leerlingen TSO scoort Zonhoven met een verhouding van 32,7 procent sterk gemiddeld. Het resultaat van Zonhoven wijkt hier immers slechts 0,2 procent af van het Limburgs gemiddelde (32,5 procent). Van de omliggende gemeenten en steden heeft enkel HouthalenHelchteren in verhouding een groter aandeel leerlingen in het TSO. Kunst Secundair Onderwijs (KSO)-leerlingen tweede en derde graad in het gewoon secundair onderwijs Het aandeel leerlingen in de tweede en derde graad die KSO volgen ten opzichte van het totaal aantal leerlingen in de tweede en derde graad van het gewoon secundair onderwijs ligt voor Zonhoven zeer hoog. In Zonhoven volgen 41 leerlingen KSO, oftewel een indicator van 3,71 procent. Zonhoven rangschikt zichzelf hiermee op de derde plaats binnen Limburg, na Opglabbeek en Hasselt. Opnieuw dienen we hierbij wel te vermelden dat het over een zeer beperkt absoluut aantal leerlingen gaat, waardoor deze resultaten sterk kunnen fluctueren. Om dit na te gaan, geven we hieronder een grafiek weer van de resultaten van Zonhoven voor de voorbije zes jaren, en in verhouding tot het Limburgs gemiddelde over die jaren.

Zonhovense leerlingen in het KSO 5 4 3 2 1 0 2004

2005

2006 Zonhoven

2007

2008

2009

Limburgs gemiddelde

Figuur 1

Hieruit kunnen we opmaken dat het verloop van het aantal KSO-leerlingen binnen Zonhoven enerzijds wel grillig verloopt, anderzijds blijkt duidelijk dat de resultaten van de gemeente Zonhoven over de voorbije zes jaren telkens sterk boven het Limburgs gemiddelde uitstijgen. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 51

Beroeps Secundair Onderwijs (BSO)-leerlingen tweede en derde graad in het gewoon secundair onderwijs Tenslotte werd het aandeel leerlingen in de tweede en derde graad die Beroeps Secundair Onderwijs volgen onderzocht. Hier bevindt Zonhoven zich met 26,5 procent sterk onder het Limburgs gemiddelde (28,4%). Samenvattend Indien we de indicatoren voor de spreiding over verschillende onderwijsvormen in een tabel zetten en vergelijken met het Limburgs gemiddelde, geeft dit volgend resultaat: Uit onderstaande tabel kunnen we aflezen dat het aantal ASO, KSO en BSO-studenten toenemen, terwijl het aantal TSO-leerlingen afneemt. Verder kunnen we hier weinig conclusies uit trekken. De ene studie is intrinsiek niet beter/sterker dan de andere. Zonhoven 2004

Zonhoven 2009

Verschil

Limburg 2009

ASO

34,1 %

37,1 %

+3%

35,9 %

TSO

37,7 %

32,7 %

-5%

33,3 %

KSO

3,04 %

3,71 %

+0,67%

1,97 %

BSO

25,2 %

26,5 %

+1,3%

28,8 %

Tabel 4

2.5.4. Doorstroming naar hoger onderwijs6 Er is sprake van een doorstromer indien men zich vanuit het secundair onderwijs voor het eerst inschrijft voor het hoger onderwijs. De indicator slaat op het aandeel studenten die zich voor het eerst inschrijven in het hoger onderwijs ten opzichte van het totaal aantal 18-jarigen in de gemeente. Dit is, in tegenstelling tot de vorige indicatoren over het levensdomein onderwijs, een positieve indicator. Des te meer doorstroming naar het hoger onderwijs, des te meer is er sprake van sociale inclusie en verkleint de kans op een eventuele latere uitsluiting op de arbeidsmarkt. Het aantal leerlingen dat doorstroomt naar het hoger onderwijs bedraagt in Zonhoven 49,30 procent. Bijna de helft van de studenten secundair onderwijs stroomt dus door naar het hoger onderwijs. Ter vergelijking: in 2005 bedroeg dit percentage slechts 25,8 procent (namelijk 56 van in totaal 217 leerlingen op 18-jarige leeftijd). Ondanks deze zeer sterke stijging (bijna verdubbeling) scoort Zonhoven lager dan het Limburgs gemiddelde van 52,5 procent. Over heel Vlaanderen bekeken vat zelfs 58,2 procent van de secundaire leerlingen een studie hoger onderwijs aan. Masteropleiding vs. bacheloropleiding Binnen de doorstromers kan een onderscheid worden gemaakt tussen twee specifieke groepen: doorstromers naar een master- of naar een bacheloropleiding. In Zonhoven blijkt dit sterk verdeeld te zijn, met een lichte voorsprong voor het aantal leerlingen die een masteropleiding volgen. Dit is echter eerder uitzonderlijk binnen de provincie Limburg. Van alle 44 gemeenten zijn enkel Voeren, Alken, Kortessem, Neerpelt, Zonhoven en Hasselt in die situatie. Ook uit onderstaande tabel blijkt dat er in Zonhoven, in verhouding, uitzonderlijk veel doorstromers een masteropleiding aanvatten.

6



Internet,

Pagina 52

Masteropleiding

Bacheloropleiding

Indicator

Genk

178

217

82,0

Hasselt

262

255

102,7

Heusden-Zolder

97

130

74,6

Houthalen-Helchteren

95

127

74,8

Zonhoven

70

63

111,1

Limburg

2.349

3.079

76,3

Vlaanderen

20.382

23.118

88,2

Tabel 5

Studenten hoger onderwijs die een diploma behaalden Hetgeen vooral interessant om weten is, is het aantal doorstromers die er uiteindelijk ook in slagen om een diploma te behalen. De statistische gegevens die we hiervoor in handen kregen vergelijken dit aantal met het totaal aantal personen tussen de leeftijden van 21 en 25 jaar oud. Voor wat Zonhoven betreft, zou negen procent van deze leeftijdscategorie er uiteindelijk in slagen om een diploma te behalen. Ondanks het feit dat dit cijfer zich nog steeds boven het Limburgs gemiddelde (8,4%) en de resultaten van de omliggende gemeenten bevindt, is dit resultaat enigszins toch lager dan verwacht. Zonhoven bevindt zich hiermee immers in de buik van het klassement van Limburgse gemeenten.

2.5.5. Kinderopvang In 2008 werd op basis van een vragenlijst opgemaakt door Kind & Gezin en met medewerking van Indigov7 een uitgebreide bevraging uitgevoerd. In totaal werden 806 vragenlijsten ontvangen, waarvan 698 van ouders met schoolgaande kinderen en 108 van ouders met niet-schoolgaande kinderen (hoofdzakelijk 0 tot en met 2,5 jaar oud). Het resultaat van de bevraging bij ouders van schoolgaande- en niet-schoolgaande kinderen beslaat een geheel van 117 tabellen. Niet al deze tabellen zijn representatief te noemen, bovendien zijn zij niet altijd even relevant. Toch wordt binnen dit onderdeel een selectie gemaakt aangezien deze een indicatie kunnen geven van kinderopvang binnen de gemeente en de manier waarop de doelgroep zich hiertoe verhoudt. Voor het geheel wordt verwezen naar het rapportagedocument van Indigov8. Beschrijving van het gebruik van opvang Op basis van de resultaten ingediend door de respondenten kunnen we concluderen dat destijds 478 van de 705 kinderen gebruik maakten van kinderopvang (67,80%). Wanneer we een onderscheid maken tussen schoolgaande- en niet-schoolgaande kinderen komen we tot onderstaande tabel.

Niet-schoolgaande kinderen

Aantal

Percentage

Gebruik van opvang

93

93,9

Geen gebruik van opvang

6

6,1

Totaal

99

100,0

Indigov, spin-off van de K.U. Leuven, is hét onderzoeks- en adviesbureau voor de publieke sector. Zij vertrekken vanuit wetenschappelijk onderbouwd onderzoek om organisaties een leidraad te bieden om hun beleid bij te sturen of te evalueren. 8 INDIGOV, Online Instrument Kinderopvang. Rapportage (Niet-)Schoolgaande kinderen - gemeente Zonhoven, 2008. 7


Pagina 53

Schoolgaande kinderen

Aantal

Percentage

Gebruik van opvang

385

63,5

Geen gebruik van opvang

221

36,5

Totaal

606

100,0

Beschrijving van het gebruik van opvang in functie van het opvangmoment Voor niet-schoolgaande kinderen blijken de meest belangrijke opvangmomenten vooral de weekdagen overdag te zijn. Voor het gebruik van opvang door schoolgaande kinderen is dit uiteraard niet het geval. De opvangmomenten zijn dan meer divers en hebben, afhankelijk van de leeftijd van de kinderen, meer dan wel minder succes. Dit wordt in onderstaande tabel duidelijk weergegeven. < 3 jaar

3 >< 5 jaar

6 >< 8 jaar

9><11 jaar

# gebruikers/ moment

%

Vóór het begin van de schooluren

0,5 %

15,0 %

16,3 %

14,2 %

178

46,0

Na het einde van de schooluren

1,3 %

31,5 %

30,7 %

24,0 %

339

87,6

Weekdagen ’s avonds of ’s nachts

0,0 %

6,2 %

7,0 %

4,7 %

69

17,8

Woensdagnamiddag

0,5 %

14,0 %

15,5 %

16,5 %

180

46,5

Zaterdag

0,0 %

5,7 %

4,4 %

2,1 %

47

12,1

Zondag

0,0 %

2,6 %

2,3 %

0,8 %

22

5,7

Schoolvrije dagen

0,5 %

19,6 %

22,2 %

19,9 %

241

62,3

Geen momenten aangegeven

0,3 %

0,3 %

0,0 %

0,3 %

3

0,8

Totaal aantal gebruikers van enige opvang

1,6 %

36,4 %

33,9 %

28,2 %

387

100,0

Van alle gebruikers van kinderopvang blijkt meer dan 87 procent hiervan gebruik te maken na de schooluren. Dit blijkt dan ook het meest populaire moment te zijn. 62 procent van de gebruikers doet beroep op kinderopvang op schoolvrije dagen en 46 procent van de gebruikers voor het begin van de schooluren en op woensdagnamiddag. ’s Avonds en in het weekend wordt relatief gezien weinig gebruik gemaakt van kinderopvang. Tevredenheid over de huidige regeling Meest interessant en relevant is de mate waarin de huidige opvangregelingen binnen de gemeente al dan niet voldoen aan de wensen van de ouders. Uit onderstaande tabel kunnen we opmaken dat de overgrote meerderheid (om en bij 90 %) van de ouders tevreden is over het ter beschikking zijnde opvangaanbod. Enerzijds omdat zij geen gebruik maken van opvang, maar hier ook geen intentie toe hebben. Anderzijds omdat zij er wel gebruik van maken, maar hierbij geen gemis ervaren. Het merendeel van de personen die aangeven toch een onvervulde opvangwens te hebben geven hiervoor geen specifiek moment aan. In sterk mindere mate zou er op schoolvrije dagen een onvervulde opvangwens zijn.


Pagina 54

Aantal nietschoolgaande kinderen

%

Aantal schoolgaande kinderen

%

Geen gebruik van opvang, geen opvangwens

3

3,0

185

30,9

Gebruik van opvang, geen wens tot verandering

89

89,9

349

58,3

Geen gebruik van opvang, wel opvangwens

3

3,0

36

6,0

Gebruik van opvang, wens tot verandering

4

4,0

29

4,8

Totaal

99

100,0

599

100,0

2.5.6. Besluit Wat kan uit bovenstaand onderdeel geconcludeerd worden? Onderwijs wordt binnen de gemeente Zonhoven niet gemeentelijk georganiseerd, maar is wel sterk aanwezig. Kleuters en lagere schoolstudenten hebben de mogelijkheid om in hun eigen wijk school te lopen en in het centrum kan men gedurende zes jaren secundair onderwijs volgen. Aangezien er geen gemeentelijk onderwijs is, kan ook gesteld worden dat men, vanuit een lokaal beleid, weinig impact heeft op de rubriek “onderwijs”. Dit aangezien het beleid van een onderwijsinstelling hoofdzakelijk binnen deze instellingen zelf gevoerd wordt. Dit mag de lokale overheid er echter niet van weerhouden om een flankerend onderwijsbeleid uit te bouwen. Mochten er zich lacunes of problemen situeren, is het de taak van de lokale overheid om de desbetreffende instellingen te informeren en sensibiliseren. Bovendien is er de mogelijkheid om in een (financiële) ondersteuning te voorzien, zowel voor de studenten als voor de diverse schoolinstellingen. Wat de studenten binnen de gemeente Zonhoven betreft kan gesteld worden dat men zich over het algemeen zeer goed weet te handhaven in vergelijking met het Limburgs gemiddelde of de ratio’s van de andere steden en gemeenten binnen de regio Midden-Limburg. Het enige onderdeel waarop Zonhoven in verhouding ‘slecht’ scoort, is het aandeel leerlingen dat een middelbare studie aanvat via de B-stroom. Bovendien blijkt het zo te zijn dat er in Zonhoven, in tegenstelling tot Limburg over het algemeen, proportioneel zeer veel studenten het Kunst Secundair Onderwijs volgen. Al valt ook uit de resultaten per onderwijsvorm op te maken dat de procentuele gegevens voor Zonhoven zich steeds meer in de richting van de Limburgse gemiddelden gaan verhouden. Waar het bij een vorige studie nog opviel dat het aantal TSO-studenten toch wel sterk hoger lag dan het Limburgs gemiddelde en het aantal ASO-studenten lager, heeft zich dit nu ‘rechtgetrokken’. Als laatste hebben we binnen het onderdeel onderwijs de statistische gegevens met betrekking tot doorstroming naar het hoger onderwijs nader geëvalueerd. Hieruit kunnen we opmaken dat in Zonhoven haast de helft van het aantal leerlingen in het secundair onderwijs een hogere opleiding start. Hiermee situeert Zonhoven zich net onder het Limburgs gemiddelde. Wat dan weer wel opmerkzaam is, is het gegeven dat van deze doorstromers meer studenten een master-, dan een bacheloropleiding aanvatten. Dit blijkt in slechts 5 andere gemeenten ook zo het geval te zijn. Echter, dit hoeft daarom schijnbaar geen positiever resultaat op te leveren, aangezien uit andere gegevens dan weer blijkt dat slechts 9,0 procent van alle jongeren tussen 21- en 25 jaar oud daadwerkelijk een diploma behalen. Opnieuw een, naar Limburgse normen, gemiddeld resultaat. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 55

Voor wat betreft het onderdeel kinderopvang kunnen we op basis van de uitgebreide bevraging concluderen dat vooral na de schooluren van de opvang van schoolgaande kinderen gebruik wordt gemaakt. Ook de schoolvrije dagen, het moment voor de schooluren en woensdagnamiddag zijn populaire momenten voor kinderopvang. Tot slot blijkt er een algemene tevredenheid te zijn over de georganiseerde kinderopvang binnen de gemeente. Om en bij 90 procent van de ouders van zowel schoolgaande als nietschoolgaande kinderen is tevreden over het huidige aanbod. Dit in tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen. Wanneer er toch een onvervulde opvangwens wordt aangegeven, wordt deze door het merendeel van de ondervraagden niet specifiek bepaald.


Pagina 56

HOOFDSTUK 6. 2.6.1.

MILIEU

Afvalbeleid

Wettelijk kader Diverse regelgevingen, op verschillende niveaus, stipuleren het afvalbeleid. Een daarvan is het materialendecreet en het Vlarema. Sinds 14 december 2011 is er immers het nieuw wettelijk kader voor duurzaam materialenbeheer, namelijk het materialendecreet met het uitvoeringsbesluit Vlarema. Het specifieke afvalbeleid van de gemeente Zonhoven wordt mede bepaald door de afvalintercommunale Limburg.net. Deze intercommunale stipuleert echter niet enkel het afvalbeleid van de gemeente Zonhoven, maar eveneens dat van de overige Limburgse gemeenten aangevuld met de stad Diest. Het hoofddoel is streven naar een maximale afvalpreventie. Dit wordt gerealiseerd door middel van een sensibilisering van de bevolking waarbij wordt aangestuurd op een gedragswijziging bij de inwoners. Het stimuleren van thuiscomposteren en de campagne ter promotie van het kraantjeswater zijn mooie voorbeelden van acties die door de intercommunale werden geïnitieerd. Uiteraard is afval niet in zijn geheel uit te sluiten en zal dit ook nooit het geval zijn. Een bepaalde hoeveelheid afval kan niet vermeden worden en zal steeds ingezameld en verwerkt moeten worden. De afvalverwerking gebeurt binnen de gemeente Zonhoven enerzijds door huis aan huis afval op te halen, anderzijds door dit afval te verzamelen binnen het plaatselijke recyclagepark. Het is belangrijk bij dit onderdeel te vermelden dat zowel in 2005 als in 2010 er zich tweemaal een cruciaal keerpunt voordeed binnen het afvalbeleid. In 2005 zijn de drie Limburgse afvalintercommunales gefuseerd tot Limburg.net. In oktober 2010 werd de uitbating van het lokale recyclagepark overgeheveld naar de afvalintercommunale Limburg.net. Eveneens in 2010 werd gestart met de ophaling van PMD-afval. Huis aan huis inzameling Momenteel worden diverse vormen van afval huis aan huis ingezameld:      

Huishoudelijk afval; Grofvuil; Plastic flessen en flacons, metaal- en drankverpakkingen (PMD); Tuin- en snoeiafval; Papier en karton; Kleding.

De belangrijkste fractie vormt het huishoudelijk afval. In het uitvoeringsplan ‘Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen’ werd als doelstelling opgenomen dat het gemiddeld aantal kilogram huishoudelijk afval en grof vuil eind 2015 nog maximaal 150 kilogram per inwoner mag bedragen. Normaliter zou dit voor de gemeente Zonhoven geen probleem mogen zijn. Ter vergelijking: in 2011 bedroeg het restafval opvallend minder dan 150 kilogram per inwoner, namelijk 121,83 kilogram per inwoner (rekening houdend met een correctiefactor van 1,03). Dit gemiddelde werd berekend uit het totaal van het opgehaalde huishoudelijk afval en grof vuil enerzijds en het in het recyclagepark verzamelde grofvuil anderzijds.


Pagina 58

Huishoudelijk afval 2009 198,11

2010 183,9

2011

121,83

kg/inwoner Figuur 1: Overzicht huishoudelijk afval (kg/inwoner)

De hierboven geschetste daling is toe te schrijven aan het doorvoeren van het principe ‘De vervuiler betaalt’ op het recyclagepark. De verwachting is dat deze evolutie bevestigd zal worden, waardoor de gemeente Zonhoven eind 2015 zal voldoen aan de hierboven aangehaalde Vlaamse doelstelling. Recyclagepark In 2009 baatte het gemeentebestuur het recyclagepark voor het laatst voor een volledig kalenderjaar in eigen beheer uit. Gedurende dat jaar werden aan het gemeentebestuur diverse boetes opgelegd voor het overschrijden van quota met betrekking tot afvalophaling. In totaal werd dat jaar boven op de werkingskosten voor het recyclagepark 432.033,18 euro aan boetes betaald (respectievelijk 252.201,44 euro voor het teveel inzamelen van gemeentevuil, 34.968,63 euro voor het teveel inzamelen van groenafval en 144.833,11 euro voor het teveel inzamelen van houtafval en houtsnippers). In oktober 2010 werd het beheer van het lokale recyclagepark overgedragen aan de afvalintercommunale Limburg.net. Sedertdien dient elke bezoeker zich bij het binnenrijden te registreren en is het afleveren van afval niet langer zonder meer gratis. Dit werd immers afhankelijk gesteld van het type en de hoeveelheid afval die door de inwoner werd afgeleverd. Het principe van ‘de vervuiler betaalt’ werd op die manier doorgevoerd. Dit had op zijn beurt sterke financiële consequenties voor het gemeentebestuur. In 2011 werd aan Limburg.net een algemene werkingsbijdrage ten bedrage van 981.502,15 euro betaald. Dit houdt de afvalophaling, afvalverwerking, sensibilisatie en dergelijke meer in. Voor het recyclagepark moeten hier bovenop nog bijzondere werkingsbijdragen worden betaald. Deze bedroegen in 2011 79.986,65 euro. Slechts een fractie van het bedrag dat in 2010 aan overschrijdingen van de quota werd betaald. Een overschrijding van de quota wordt niet meer opnieuw verwacht, een forse stijging van de uitbatingskosten evenmin. Belangrijk te vermelden is dat het bezoekersaantal op het recyclagepark zich nog dient te stabiliseren gezien er toch een zekere terughoudendheid vast te stellen is. Enerzijds lijken de inwoners zeer tevreden dat de lange wachtrijen verdwenen zijn en het nieuwe park ruim en overzichtelijk is, anderzijds merken we enige frustratie op met betrekking tot de directe afrekeningen die men krijgt bij het uitrijden. Een tevredenheidsonderzoek werd echter niet gevoerd.


Pagina 59

2.6.2.

Vergunningen in het kader van Vlarem

In 2011 werden in totaal 29 Vlarem meldingen/vergunningen aangevraagd en verleend waarvan één klasse 1-vergunning, zes klasse 2-vergunningen en 22 meldingen. Het merendeel betreft het aantal meldingen, voornamelijk voor bronbemalingen en diepteboringen voor een warmtepomp (2011: zeven aanvragen voor diepteboringen warmtepompen, 15 aanvragen voor tijdelijke bronbemalingen). Tot december 2012 zijn er 36 aanvragen ontvangen waarvan vier klasse 1, vijf klasse 2 en 27 meldingen. Ook nu weer zijn de meest aangevraagde meldingen er voor bronbemaling (11) en voor diepteboring (6). Evolutie De laatste jaren blijkt het aantal meldingen te zijn gestegen. Dit is toe te schrijven aan de opname van de verplichting tot het aanvragen van een melding voor bronbemaling in de stedenbouwkundige vergunning. Voorts merken we als evolutie dat de diepteboringen voor warmtepompen zich beperken tot een melding en niet meer een vergunning klasse 2. Voorts is er geen evolutie aanwezig in het aantal klasse 1- of 2-aanvragen. Dit is afhankelijk van de toestand van het bedrijf (actualisatie, hernieuwing enz). Digitalisering De dienst leefmilieu is reeds gestart met het inbrengen van de vergunningen en meldingen in het programma Syrinx. Dit geeft ons de mogelijkheid om sneller opzoekingswerk te verrichten en te koppelen aan GEO-IT. Het knelpunt is de hoeveelheid meldingen en vergunningen die ingebracht moeten worden. Inmiddels werden er tien klasse 1-vergunningen, 15 klasse 2 vergunningen en een 400-tal meldingen ingevoerd in Syrinx. Vermoedelijk zullen er nog een 230-tal klasse 1 vergunningen, een 600-tal klasse 2 en een 400-tal klasse 3 gedigitaliseerd dienen te worden. Handhaving Het gemeentebestuur beschikt over een Vlarem-toezichthoudend ambtenaar, met name de milieuambtenaar, die nauw samenwerkt met de politiezone HaZoDi. Wanneer het tot een procesverbaal komt dan zorgt de milieuambtenaar voor het vaststellingsverslag waarin de overtredingen vermeld staan. Zodoende kan de politie-inspecteur de overtredingen eenvoudigweg overnemen en staat het proces-verbaal geregistreerd in de databank van de politie. Via aanmaningen wordt getracht de veroorzaker een kans te geven om zich in orde te stellen met de regelgeving. Pas in laatste instantie wordt een proces-verbaal opgesteld. In 2011 resulteerde dit in één proces-verbaal. In 2012 werden er geen overtredingen geverbaliseerd.

2.6.3.

Bodemattesten – verontreiniging

Het gemeentelijk register voor potentieel verontreinigde gronden (Grondeninformatieregister - GIR) bestaat uit 130 dossiers met één of meerdere percelen waar een risicoactiviteit op is of was gevestigd of waar zich ooit een calamiteit heeft voorgedaan. In 2012 ontwikkelde OVAM een webloket specifiek voor gemeenten om de gegevens van de Gemeentelijke Inventaris (GI) uit te wisselen en toegang te krijgen tot informatie uit het Grondeninformatieregister (GIR). De applicatie zal eind 2012, begin 2013 online gaan.


Pagina 60

2.6.4.

Natuur

De gemeente Zonhoven is een groene gemeente met belangrijke en waardevolle natuurreservaten en -gebieden. Het bewijs hiervan is onder andere de Europese afbakening van vogel- en habitatrichtlijngebieden in Zonhoven. In de gemeente is een vrij grote oppervlakte ingekleurd als habitatrichtlijngebied, zijnde de “Valleien van de Laambeek, Zonderikbeek, Slangbeek en de Roosterbeek met vijvergebieden en heiden” (gebiedscode BE2200031). Deze beslaat een oppervlakte van 3.627 ha. Er zijn twee vogelrichtlijngebieden te onderscheiden in Zonhoven. Het westelijke deel van de gemeente behoort tot het vogelrichtlijngebied “Vijvercomplex Midden-Limburg” (BE 3.12 nr. 19, oppervlakte: 2.563 ha) en een klein gedeelte in het zuidoosten behoort tot het gebied “Bokrijk en omgeving”. Natuurverenigingen Natuurpunt vzw en Limburgs Landschap vzw zijn twee natuurverenigingen die binnen de gemeente Zonhoven gronden in eigendom hebben en actief beheren. De gemeente zelf tracht de natuur te versterken via het verlenen van subsidies voor het aanplanten en onderhouden van Kleine Landschapselementen.

2.6.5.

Energie

Van 8 gemeentelijke gebouwen wordt het elektriciteits-, water- en gasverbruik bijgehouden:        

GC Tentakel; Hoofdbibliotheek; Gemeentehuis; Sporthal Terdonk; Gemeentelijke werkplaatsen; Centraal gebouw van de Basvelden; Evenementenhal Den Dijk; OCMW- en politiegebouw.

Als we de gemeentelijke gebouwen vergelijken voor wat betreft hun elektriciteitsverbruik voor 2011 zien we dat de bibliotheek, de evenementenhal en het centraal gebouw Basvelden een hoog verbruik vertonen. Betreffende het brandstofverbruik scoren het gemeentehuis, het gemeenschapscentrum Tentakel en de bibliotheek erg hoog. Het centraal gebouw Basvelden scoort dan weer het hoogst op het vlak van het waterverbruik.

Brandstofverbruik (kWh/m²) GC Tentakel

Hoofdbibliotheek

Gemeentehuis

Sporthal Terdonk

Gemeentelijke werkplaats

Basvelden

Evenementenhal Den Dijk

OCMW- en politiegebouw

263

235 187

170

163

127

126 76


Pagina 61

De belangrijkste evolutie is de sterke stijging van de energieprijs. Vandaar dat het bestuur in 2011 besloot om de gemeentelijke gebouwen te onderzoeken naar hun verbruik en mogelijke investeringen om dit te verbeteren. Dit alles kadert in een samenwerking met Infrax (ESCOprojecten). In de loop van 2011 en 2012 werden reeds een aantal van de gesuggereerde verbeteringen uitgevoerd. Zo werden er zonnepanelen geïnstalleerd op de daken van de gemeentelijke werkplaatsen en de bibliotheek en vond er een gedeeltelijke relighting van de evenementenhal plaats.

2.6.6.

Energieprestatiecertificaat (EPC)

Het EPC toont aan de hand van een kengetal aan hoe energiezuinig een gebouw is. Het kengetal wordt berekend op basis van het gemeten energieverbruik van exact één jaar in verhouding tot de bruikbare vloeroppervlakte. De Vlaamse overheid heeft een gefaseerde invoering van het EPC voor publieke gebouwen uitgewerkt. Sinds 1 januari 2009 moesten er voor vijf gemeentelijke gebouwen (bruikbare oppervlakte groter dan 1.000 m²) dergelijke certificaten beschikbaar zijn. Vanaf 1 januari 2013 dienen drie extra energieprestatiecerticaten te worden aangemaakt gezien nu ook gebouwen met een bruikbare oppervlakte kleiner dan 500 m² gecertificeerd moeten zijn.

2.6.7.

Klimaatneutraal – Burgemeestersconvenant

De provincie Limburg ging met de Limburgse gemeenten waaronder ook Zonhoven, het engagement aan om tegen 2020 Limburg klimaatneutraal te maken. Door de toetreding tot het Europese Covenant of Mayors (burgemeestersconvenant) werd het Limburgse engagement op Europees niveau vastgelegd. De burgemeestersconvenant tracht de uitstoot van CO2 met meer dan 20 procent te verlagen tegen 2020. Er wordt binnen de gemeente Zonhoven gemikt op volledige klimaatneutraliteit. Zonhoven stelde een klimaatplan op waarin de voorstellen werden uitgeschreven om dit ambitieuze niveau te behalen. De uitvoering van dit plan is verspreid over meerdere jaren, te starten vanaf 2013.

2.6.8.

Waterlopen - waterhuishouding

Waterkwantiteit Het grondgebied van de gemeente ligt in het Demerbekken en maakt deel uit van twee deelbekkens, namelijk Bovenstroom Demer en Zwarte Beek en Mangelbeek. De gemeente situeert zich in de volgende Vlaamse Hydrologische Atlas-zones (VHA—zones):     

Nr. 605 - Demer van monding Mangelbeek (incl.) tot monding Gete (excl.) Nr. 604 - Demer van monding Slangbeek (excl.) tot monding Mangelbeek (excl.) Nr. 603 - Slangbeek Nr. 602 - Demer van monding Stiemerbeek (excl.) tot monding Slangbeek (excl.) Nr. 101 - Albertkanaal van afsplitsing Zuid-Willemsvaart (excl.) tot kanaal Dessel

Er bevinden zich geen bevaarbare waterlopen categorie 1op het grondgebied van de gemeente. Enkel onbevaarbare waterlopen van categorie 2 en 3 en niet geklasseerde waterlopen doorkruisen Zonhoven. Waterkwaliteit De kwaliteit van het oppervlaktewater wordt gemeten door de Vlaamse Milieumaatschappij. Zij heeft op diverse plaatsen in Zonhoven meetpunten om verschillende factoren na te gaan. Afhankelijk van de meetplaats is de kwaliteit goed tot verontreinigd1.

1

Vlaamse Milieumaatschappij, Online Rapportering, Internet, 2012, (http://www.vmm.be/water/online-rapportering).


Pagina 62

2.6.9.

Landbouwers

Interne gemeentelijke gegevens tonen aan dat het aantal beroepslandbouwers (in hoofdberoep) de laatste decennia sterk verminderd is tot een vijftal landbouwers. Dit heeft tot gevolg dat het aantal grote inheemse zoogdieren zoals runderen beperkt is. In Zonhoven zijn er bijvoorbeeld geen landbouwers meer die varkens houden. 2008

2009

2010

Runderen jonger dan 1 jaar:

122

108

76

Runderen tussen 1 en 2 jaar oud:

166

155

60

Runderen ouder dan 2 jaar:

360

428

99

Zoogkoeien

93

97

232

Melkkooien

212

262

50

Ex-melk, ex-zoogkooien

-

-

118

Paarden – pony’s

-

-

-

Varkens

0

-

0

Pluimvee

-

-

15

Schapen

139

-

141

Geiten

-

23

21

Andere dieren (herten, struisvogels …)

-

-

0

Er zijn geen cijfers beschikbaar bij het gemeentebestuur na 2010 gezien de gemeentelijke NIS de landbouwtelling heeft afgeschaft. Toch verwachten we de komende decennia geen stijging van het aantal landbouwers.

2.6.10.

Duurzaamheid - preventie

Sinds de komst van de duurzaamheidsambtenaar in mei 2011 wordt er meer ingespeeld op duurzaamheid, preventie en sensibilisatie. Aan diverse provinciale en gewestelijke campagnes wordt meegewerkt zoals “Met Belgerinkel naar de Winkel”, “Fair Trade”-gemeente en dergelijke meer. Ondanks het feit dat de Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 tussen de Vlaamse overheid en gemeentes zal worden stopgezet op 1 januari 2014, formuleerde het gemeentebestuur de intentie te blijven inzetten op thema’s rond duurzaamheid en preventie.

2.6.11.

Riolering

De Vlaamse Milieumaatschappij houdt statistieken bij van de uitvoeringsgraad van de huidige riolering en de zuiveringsgraad ervan.2 De uitvoeringsgraad slaat op het aantal inwoners dat theoretisch aangesloten is op de riolering ten opzichte van het totaal aantal inwoners voor de gemeente. Wanneer we dit voor Zonhoven bekijken, blijkt 82,8 procent van de inwoners te zijn aangesloten op het rioleringsnet. Een vergelijking met 2000 leert ons dat dit cijfer sindsdien met 3,9 procent is toegenomen. Anderzijds leert de vergelijking met de andere clustergemeenten (88,6 procent) en het Vlaams gemiddelde (92,0 procent) ons dat Zonhoven hierin nog stappen te zetten heeft en verdere progressie op het gebied van riolering wenselijk is. 2 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Gemeentelijke Profielschets Zonhoven, Grondgebied, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente-2012/Zonhoven.pdf).


Pagina 63

De zuiveringsgraad aan de andere kant is het aantal op riool aangesloten inwoners die gezuiverd worden op een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) ten opzichte van het totaal aantal inwoners voor de gemeente. Voor wat betreft dit onderdeel kunnen we vaststellen dat Zonhoven dan weer zeer goed scoort. De zuiveringsgraad voor Zonhoven bedroeg in 2009 78,9 procent. Ter vergelijking: het gemiddelde van het Vlaams Gewest bedroeg 70,7 procent, terwijl het gemiddelde van de Belfius-clustergemeenten op slechts 58,7 procent strandde.


Pagina 64

HOOFDSTUK 7. 2.7.1.

WONEN & RUIMTE

Wonen in Zonhoven

Woningbestand en woningtypologie Op 1 januari 2012 telde Zonhoven 8.685 woongelegenheden. Sinds 1 januari 2002 is dit een stijging met 1.268 woongelegenheden of een procentuele aangroei van 17 procent.1 62 procent van de woongelegenheden zijn vrijstaande eengezinswoningen, 18 procent is halfopen en amper 3 procent is van het gesloten bebouwingstype. Het valt op dat het aantal appartementen ten opzichte van 2002 bijna verdubbelde. Ook opvallend is dat van alle woontypes enkel het aantal handelspanden en ‘overige woontypes’ afnemen. 2002

2012

Huizen in gesloten bebouwing

229

242

Huizen in halfopen bebouwing

1404

1557

Huizen in open bebouwing, hoeven en kastelen

4765

5418

Buildings en flatgebouwen met appartementen

667

1146

Handelshuizen

224

204

Alle andere gebouwen

128

118

Totaal

7417

8685

Tabel 1: Aantal woongelegenheden naar type

Zoals we uit onderstaande tabel kunnen opmaken, heeft de meerderheid van de woningen in Zonhoven één bouwlaag. Dit is voornamelijk te wijten aan de open woningen, namelijk 81,74 procent hiervan heeft slechts één bouwlaag. Wanneer we het geheel overschouwen, blijkt minder dan één woning op drie twee of meerdere bouwlagen te hebben. Dit ongeacht het feit dat de meerderheid van gesloten en halfopen bebouwingen, flatgebouwen en handelshuizen wel minimaal twee bouwlagen heeft. Het absoluut aantal van deze subgroepen (slechts 37,37 procent) weegt echter niet door in het geheel.2 1 bouwlaag

2 of 3 bouwlagen

Meer bouwlagen

Gesloten bebouwing

25,42%

74,58%

0,00%

Halfopen bebouwing

41,33%

58,67%

0,00%

Open bebouwing

81,74%

18,26%

0,00%

Buildings/flatgeb. met appartementen

0,43%

87,23%

10,64%

Handelshuizen

16,99%

83,01%

0,00%

Totaal

60,24%

29,45%

0,31%

Tabel 2: Bouwlagen

Ten derde bespreken we hier kort nog de gemiddelde grootte van de bebouwde oppervlakte per woontype. De overgrote meerderheid (87,37 procent) heeft een totale bebouwde oppervlakte

1

Federale Overheidsdienst Economie, Het gebouwenpark, (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/gebouwenpark/) 2 Federale Overheidsdienst Economie, Het gebouwenpark, (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/gebouwenpark/) Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Internet, Internet,

Pagina 65

boven 104 m². 11,14 procent heeft een bebouwde oppervlakte tussen 65 en 104 m². Wanneer we hier de vergelijking maken met de beschikbare gegevens voor het arrondissement Hasselt en de provincie Limburg, blijkt Zonhoven -in verhouding/vergelijking- over grotere woningen te beschikken.3 < 45 m²

<64m²

<104m²

>104m²

Zonhoven

0,38%

1,11%

11,14%

87,37%

Arr. Hasselt

0,78%

2,47%

20,55%

76,20%

Prov. Limburg

0,69%

2,03%

18,51%

78,77%

Tabel 3: Vergelijking bebouwde oppervlakte per woontype

Tot slot trachten we een onderscheid te maken tussen de woningen in eigendom en de huurwoningen binnen de gemeente. Op basis van -alvast geen recente, want van 2001 daterende - statistieken zijn er in Zonhoven 1.281 huurwoningen voorhanden. Rekening houdend met in totaal 7.921 private huishoudens, wil dit betekenen dat een 16,17 procent van de Zonhovense huishoudens in een huurwoning verblijft, terwijl de overige 83,8 procent in woningen in eigendom woont. Zonhoven bevindt zich met dit percentage huurders licht onder het Limburgs gemiddelde van 17,94 procent. Binnen midden-Limburg scheurt Zonhoven zich zelfs sterker af. Hier komt men tot een algemeen gemiddelde van 21,7 procent, al ligt dit grotendeels aan de procentuele aanwezigheid van huurwoningen in de beide grote buursteden, Hasselt en Genk. Er valt wel op te merken dat de statistieken van de aanwezige huurwoningen sinds 2001 niet meer zijn bijgewerkt, terwijl dit voor het aantal huishoudens wel het geval is.4 Huurwoningen

Private huishoudens

Indicator

Genk

6.513

24.349

26,74%

Hasselt

7.855

32.215

24,38%

Heusden-Zolder

1.884

11.704

16,09%

Houthalen – H.

1.922

11.012

17,45%

Zonhoven

1.281

7.921

16,17%

Limburg

59.526

331.796

17,94%

Tabel 4: Overzicht huurwoningen en woningen in eigendom

Kwaliteit van het woningbestand Ouderdom van de woningen 2.937 van de 8.116 gebouwen (36 procent) werden opgericht na 1981. Dit wil zeggen dat 64 procent van het huidig aantal gebouwen ouder is dan 30 jaar.5

3

Federale Overheidsdienst Economie, Het gebouwenpark, Internet, (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/gebouwenpark/) 4 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.limburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/cijferkorf_onderwijs/gemeenten/23b_c_zonhoven.pdf) 5 Federale Overheidsdienst Economie, Het gebouwenpark, Internet, (http://statbel.fgov.be/nl/statistieken/cijfers/economie/bouw_industrie/gebouwenpark/) Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 66

Onderzoeken naar ongeschikt- en onbewoonbaarheid Gemiddeld worden er per jaar 13 dossiers behandeld betreffende een onderzoek naar ongeschiktheid of onbewoonbaarheid. (2010 : 8 dossiers, 2011 : 14 dossiers, 2012 : 15 dossiers) De woningen binnen deze dossiers concentreren zich niet in een bepaalde wijk of kern van de gemeente. Verwaarlozing en leegstand Er werd een inventaris opgesteld van de bedrijfsruimten. Deze wordt niet actief geactualiseerd. Er werd gestart met het inventariseren van de woningen en andere gebouwen dan bedrijfsruimten (bv. handelspanden). De inventaris werd niet afgewerkt. Informeren van de inwoner Sinds september 2012 werd de intergemeentelijke samenwerking (IGS) ‘Midden-Limburg’ samen met Hasselt en Diepenbeek opgestart. Via het woonloket (georganiseerd door het IGS) worden inwoners geïnformeerd over premies en subsidies, kwaliteitscontrole, sociale huur- en koopwoningen, V-test, etcetera. Gezien de recente startdatum spreekt het voor zich dat er nog geen cijfers beschikbaar zijn betreffende de dienstverlening van het woonloket. Sociale woningen Huidig aanbod Volgens gegevens van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) de dato 2010 zijn er in Zonhoven 118 sociale huurwoningen/huurappartementen gelegen.6 Wanneer we dit resultaat in verhouding zetten tot het totaal aantal huishoudens (7.921; zie supra), kunnen we niet anders dan concluderen dat dit erg beperkt is. Slechts 1,5 procent van het totale aantal huishoudens is in de mogelijkheid om een sociale woning/appartement te huren. In vergelijking met de cijfergegevens van de andere Limburgse gemeentes leert ons dit dat Zonhoven zich hiermee als zesde slechtst scorende gemeente positioneert. Het Limburgs gemiddelde bevindt zich op 5,5 procent, een meer dan verdrievoudiging van het resultaat te Zonhoven. Wanneer we de ons omringende steden en gemeenten betrekken, komen we tot onderstaande tabel: Sociale huisvesting

Ind. ‘06

Ind. ‘10

Genk

3.238

4,74%

13,30%

Hasselt

1.471

2,29%

4,60%

Heusden-Zolder

777

6,91%

6,60%

Houthalen-H.

873

5,72%

7,90%

Zonhoven

118

1,49%

1,49%

Belfius-ind.

9.096

4,00%

4,00 %*

Tabel 5: Overzicht sociale huurwoningen/huurappartementen in verhouding tot aantal huishoudens

6 Steunpunt Sociale Planning,Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.limburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/cijferkorf_onderwijs/gemeenten/23b_c_zonhoven.pdf)


Pagina 67

In Zonhoven zijn twee sociale huisvestingsmaatschappijen actief. De maatschappij ‘Vooruitzien’ realiseert vooral sociale koopwoningen en sociale kavels terwijl de maatschappij ‘Kempisch Tehuis’ grotendeels sociale huurwoningen aanbiedt. Het OCMW heeft bovendien 45 sociale huurwoningen in eigen beheer. Sinds 2009 beschikt Zonhoven in samenwerking met de buurgemeenten Hasselt en Diepenbeek over een Sociaal Verhuurkantoor (SVK Midden-Limburg). Zij verhuren momenteel (de dato oktober 2012) 23 woningen in Zonhoven. Ter vergelijking: in Hasselt huren zij op datzelfde moment 90 woningen in, in Diepenbeek 12. Huur

Koop

Kavels

-

150

-

CV Kempisch Tehuis

119

-

-

SVK

19

-

-

OCMW

45

-

-

Totaal

183

150

-

CVBA Vooruitzien

Tabel 6: Aanbod sociale huurwoningen/huurappartementen (toestand januari)

Bindend sociaal objectief (voortgangstoets januari 2012) Tegen 2020 dient de gemeente bijkomend 134 huurwoningen, 69 koopwoningen en 19 sociale kavels te voorzien. Verder is het mogelijk dat er tegen 2025 een bijkomende inhaalbeweging op vlak van sociale huurwoningen moet gebeuren met 33 extra woongelegenheden. Hiervoor kan eventueel een afwijking aangevraagd worden. 7 De voortgangstoets van januari 2012 leert ons dat op vlak van koopwoningen en sociale kavels het sociaal objectief waarschijnlijk gehaald zal worden. Met de voorlopig geplande projecten wordt het objectief met betrekking tot huurwoningen nog niet gehaald. Huur

Koop

Kavels

Gerealiseerd

0

14

0

Gepland

57

65

19

Totaal

57

79

19

Bindende sociale objectieven 2020

134

69

19

Tabel 7: Sociaal objectief huurwoningen/huurappartementen

Kandidaat-huurders Statistieken van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen geven het aantal kandidaathuurders voor een sociale woning weer. Volgens deze statistieken, weliswaar daterend van 2010, zou Zonhoven in verhouding een beperkt aantal, namelijk 168 kandidaat sociale huurders, tellen. Dit zou willen betekenen dat slechts 2,1 procent van de aanwezige huishoudens op zoek zou zijn naar een sociale woning. Anderzijds is het zo dat het verloop van huurders van sociale woningen zeer beperkt is.8 Recente cijfers op het OCMW van Zonhoven geven weer dat er zich inmiddels 218 kandidaten gemeld hebben voor een sociale woning. Daarbij beheert ook Coöperatieve Vennootschap 7

Vlaamse Overheid, Sociaal objectief per gemeente, Internet, (http://www.rwo.be/NL/RWOnieuwsbrief/Hoofdmenu/Beleidsinformatie/Grondenpandenbeleid/SociaalObjectief/tabid/124 42/Default.aspx). 8 Steunpunt Sociale Planning, Welzijnsmonitor Limburg, editie 2011 – Gemeente Zonhoven, Internet, (http://www.limburg.be/webfiles/limburg/loketdienst/cijfers/cijferkorf_onderwijs/gemeenten/23b_c_zonhoven.pdf) Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 68

Kempisch Tehuis (hoofdzetel te Houthalen) 119 woningen binnen de gemeentegrenzen. Ook hier zijn op dit moment 174 Zonhovenaren op de wachtlijst ingeschreven. Wonen in functie van doelgroepen Serviceflats Deze worden in Zonhoven zowel privaat uitgebaat (60 flats) als door het OCMW. Het OCMW heeft op dit moment 70 serviceflats te huur. Echter, dit aanbod voldoet niet aan de vraag aangezien de wachtlijst van het OCMW toch nog 273 effectieve wachtenden vertoont en ook de private uitbater meedeelt met een wachtlijst te werken waarop momenteel 137 personen ingeschreven zijn. Rusthuis In Zonhoven is ook één rusthuis ingeplant. Dit rusthuis heeft een erkende capaciteit van 142 bedden, waarvan 100 rvt-bedden (rust- en verzorgingstehuis). Bijkomend worden ook vijf bedden specifiek vrijgehouden voor kortverblijf. Ook hier zijn de wachtlijsten enorm. Op dit moment staan 794 personen, weliswaar verdeeld over diverse profielen, op de wachtlijst om een kamer te verkrijgen. De wachttermijnen voor de O- en Aprofielen worden op meer dan zes jaren geschat, terwijl ook deze van de B-, C- en C/D-profielen betrekkelijk lang zouden zijn. Ook voor wat betreft de ruimtes voor kortverblijf doet er zich een ernstig tekort voor. De 5 eenheden die nu ter beschikking staan, zijn voor meer dan zes maanden dag op dag gereserveerd, terwijl ook de gehele zomerperiode 2013 nu reeds zo goed als volzet is.9 De vzw Christelijke Woon- en Zorgcentra bouwt momenteel nog 68 bijkomende woongelegenheden woonzorgcentrum, vijf eenheden kortverblijf en 15 eenheden dagverzorging bij. De opening hiervan is voorzien voor het tweede kwartaal van 2013. Woonwagens/woonwagenbewoners Sinds jaren verblijven een aantal woonwagenbewoners (zonder stedenbouwkundige vergunning) op een braakliggend stuk grond (in eigendom van het OCMW) aan de Schopsveldweg. Hier werden inmiddels een negental woonwagens geïnstalleerd en zijn officieel 20 personen ingeschreven. Ook op de Molenweg zijn, in de tuin van een aantal woningen, enkele (sta)caravans geplaatst waar in zijn geheel 18 personen officieel gedomicilieerd zijn. Betaalbaar wonen Evolutie verkoopprijzen bouwgrond Het hoeft niet te verwonderen dat ook in Zonhoven de prijzen voor bouwgrond op korte tijd toegenomen zijn. Bouwgrond is een erg schaars goed en ‘de economie’ leert ons dat, wanneer het aanbod beperkt is (en steeds verder zal blijven afnemen) en de vraag continu blijft, de prijs stijgt. Sinds 2000 wordt aangenomen dat de prijs bouwgrond per m² meer dan verdriedubbeld is (x 3,099). Zo is deze gestegen van 43,2 euro/m² in 2000 naar 133,80 euro/m² in 2010, en zit deze uiteraard nu nog steeds in stijgende lijn. Een vergelijking met de overige clusterleden van de Befius-index leert ons dat de stijging hier nog extremer is. De waarde/m² is hier 3,145 maal toegenomen.

9

Gegevens ter beschikking in oktober 2012


Pagina 69

De gemiddelde prijs/m² lag initieel voor het Vlaams Gewest in 2000 een stuk hoger (55,1 euro/m²), echter deze is in de daarop volgende tien jaren niet in diezelfde mate vermeerderd (x 2,822 tot 155,4 euro/m²). Het verschil in kostprijs/m² tussen Zonhoven en het Vlaams gemiddelde is op die tien jaren dus relatief gezien verkleind.10 Evolutie verkoopprijzen woongelegenheden Ook onroerende goederen in diverse vormen van woongelegenheden zijn de laatste jaren zeer sterk in waarde gestegen. Al zijn hier sterke verschillen te merken naargelang de vorm van woongelegenheid. Zonhoven

Appartementen, flats en studio’s Gewone woonhuizen

Villa’s, bungalows en landhuizen

Gem verkooppr.

2010

2000

2010

2000

2010

88.896

191.462

93.899

177.356

92.782

195.005

100

215,4

100

188,90

100

210,20

98.466

184.156

94.708

188.102

84.772

192.175

100

187,0

100

198,60

100

226,70

196.255

254.820

232.859

272.787

270.331

340.546

100

129,80

100

117,10

100

126,00

Groei Gem. Verkooppr. Groei

Tabel 8: Evolutie verkoopprijzen

Vlaanderen

2000

Groei Gem. verkooppr.

Belfius

woongelegenheden11

Zo concluderen we uit bovenstaande tabel dat de gemiddelde prijs van villa’s, bungalows en landhuizen in verhouding met de andere woongelegenheden minder sterk in waarde gestegen is. Bovendien situeert de gemiddelde prijs in Zonhoven zich sterk lager dan deze van de andere Belfius-gemeenten en Vlaanderen. Al is het verschil met de andere gemeenten binnen dezelfde Belfius-index aan het verminderen. Appartementen, flats, studio’s en gewone woonhuizen zijn gemiddeld gezien veel sterker in prijs gestegen. Er is sprake van om en bij een verdubbeling. Bovendien leunt de gemiddelde waarde van woongelegenheden in Zonhoven veel nauwer aan bij deze van de andere gemeenten binnen de Belfius-index en Vlaanderen. Huurprijzen woongelegenheden Steunpunt Ruimte en Wonen publiceerde op 31 januari 2012 per gemeente richthuurprijzen voor de private markt. Hieruit blijkt dat op een totaal van 1.008 geregistreerde huurcontracten de mediaanhuurprijs in Zonhoven 530 euro bedraagt12. Ter vergelijking: het Limburgs gemiddelde ligt op 500 euro, terwijl dit voor het arrondissement Hasselt 497 euro bedraagt . Zonhoven kan dan ook gezien worden als een dure huurgemeente binnen het arrondissement en de provincie.13

10 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Gemeentelijke Profielschets Zonhoven, Economie, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente-2012/Zonhoven.pdf). 11 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Overheid, Gemeentelijke Profielschets Zonhoven, Economie, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente-2012/Zonhoven.pdf). 12 In de statistiek is de mediaan het midden van een verdeling of gegevensverzameling. De mediaan is een centrummaat. 13 Steunpunt Wonen, Huurprijzen en richthuurprijzen. Deel II: Nieuwe gegevens over de private huurmarkt dankzij de registratie van huurcontracten, Internet, (http://www.steunpuntruimteenwonen.be/steunpuntruimteenwonen/index.php?option=com_content&view=article&id=46 &Itemid=77&lang=nl).


Pagina 70

2.7.2.

Ruimtelijke ordening

Planningsinitiatieven Gemeentelijk Ruimtelijk structuurplan (GRS) Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van Zonhoven werd goedgekeurd door de deputatie op 7 mei 2009. Gewestelijke uitvoeringsplannen Het grondgebied van Zonhoven wordt beschreven in de kaartbladen 25/3, 25/4, 25/7 en 25/8 van het Gewestplan Hasselt-Genk. Bij besluit van de Vlaamse Regering van 30 april 1996 en van 6 oktober 2000 werd het gewestplan deels gewijzigd. Enerzijds werd het militair domein herbestemd naar zone voor ambachtelijke bedrijven en kmo’s en naar pleisterplaats voor nomaden en woonwagenbewoners en anderzijds werd de reservatiestrook ten oosten van het centrum geschrapt. Onderstaande tabel geeft het aandeel van de verschillende bestemmingen van gewestplanzones in het gemeentelijk grondgebied weer (situatie 20.04.1998): Oppervlakte (ha)

Percentage van het grondgebied (%)

Totaal woonbestemmingen

1232.9

31.33

Totaal groene bestemmingen

1835.5

46.65

Totaal recreatieve bestemmingen

80.7

2.05

Totaal agrarische gebieden

657.0

16.70

Totaal bedrijventerreinen

89.4

2.27

Zone voor openbaar nut

46.2

1.17

Bestaande autosnelweg

21.8

0.55

Algemeen totaal

3934

100

Bestemming

de

Tabel 9: Aandeel bestemmingen van gewestplanzones in het gemeentelijk grondgebied

Hiernaast zijn volgende GRUP’s in procedure : 

Gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan - afbakening regionaalstedelijk gebied HasseltGenk:

Momenteel laat het Departement Ruimtelijke Ordening, Woonbeleid en Onroerend Erfgoed een plan-MER opmaken ter voorbereiding van het GRUP. 

Gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan – Noord Zuidomleidingsweg:

De Raad van State heeft op 29 november 2011 de plannen geschorst. De Raad van State dient zich nog te buigen over een eventuele nietigverklaring van het GRUP en het milieueffectenrapport.


Pagina 71

Bestaande gemeentelijke uitvoeringsplannen (BPA/RUP) Goedgekeurde BPA’s: 

BPA 3

Sociale woningbouw Dijk – Centrum

KB. 10.06.1974 en 27.08.1975



BPA 11

Grote Hemmenweg-Kleine Hemmenweg

MB. 05.01.1988



BPA 11A

Grote Hemmenweg-Kleine Hemmenweg - Herziening 1

MB. 03.07.2006



BPA 12

Genkerbaan-Grote Hemmenweg

MB. 05.01.1988



BPA 12A

Genkerbaan-Grote Hemmenweg -

MB. 08.06.2000

Partiële wijziging 

BPA 25

Halveweg-Beskensstraat

KB. 05.05.1970 en MB. 04.09.1985



BPA 25C

Halveweg-Beskensstraat - Herziening 2

MB. 15.06.2006



BPA 27

Boomsteeg

MB. 23.02.1983



BPA 27A

Boomsteeg – Herziening 1

MB. 13.02.2007 (ingesloten gebied werd uitgesloten)



BPA 33

Centrum III Sociale woningbouw

KB. 17.12.1973



BPA 38

Colverenheide

MB. 22.06.1999



BPA 54

Martensheide

MB. 03.03.2005

Sectoraal BPA Zonevreemde gebouwen en terreinen voor sportrecreatie en Jeugdactiviteiten MB. 23.11.2005 met goedkeuring van volgende deelplannen :  

deelplan 17: DMB vzw Zonhoven deelplan 42: FC Wanhoop

Sectoraal BPA Zonevreemde bedrijven MB. 21.06.2002 met goedkeuring van volgende deelplannen :             

deelplan 25 Vandeput deelplan 40 Hendrikx Brandstoffen NV deelplan 46 LFB Limburgs Frigo bedrijf deelplan 57 Gereedschapsmakerij Melotte deelplan 64 Lenaerts deelplan 125 MDM deelplan 129 Wouters NV deelplan 130 Nys Laswerken NV deelplan 134 Betonprofiel deelplan 145 Dalemans industrie NV deelplan 163 Brabanders bvba deelplan 228 Cloodan nv deelplan 241 Viskwekerij Bijnens


Pagina 72

RUP’s in voorbereidende fase:   

RUP Zonevreemd wonen RUP Woonwagenpark (site Schopsveldweg & Jacob-Lenaertsstraat) RUP Grote Hemmenweg – Genkerbaan

RUP’s opgenomen in de budgetplanning:   

RUP gedateerde bedrijvenzones RUP afbakening centrumzones RUP woonkernen Termolen, Terdonk, Halveweg

Vergunningen (stedenbouwkundige aanvragen en verkavelingsaanvragen) Gemeente Zonhoven is niet ontvoogd. Er is wel voldaan aan de vijf ontvoogdingsvoorwaarden:     

Gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Gemeentelijk stedenbouwkundig ambtenaar Plannenregister Vergunningenregister Register onbebouwde percelen (dit register werd wel opgemaakt, maar er vond nog geen actualisatie plaats en is daarom niet up-to-date)

Volgend overzicht geeft een zicht op het aantal jaarlijks verwerkte stedenbouwkundige dossiers: 2009

2010

2011

298

339

255

Vergund door de Deputatie

3

2

4

Geweigerd door gemeente of RO

23

22

15

Weigering bij Deputatie

1

1

2

325

364

276

Vergund door gemeente of RO

Algemeen totaal Tabel 10: Aantal stedenbouwkundige dossiers per jaar

Volgend overzicht geeft een zicht op het aantal verkavelingsdossiers dat jaarlijks verwerkt wordt : 2009

2010

2011

Vergund

5

14

16

Geweigerd

5

3

1

Algemeen totaal

10

17

17

Tabel 11: Aantal verkavelingsdossiers per jaar

Handhaving Volgend overzicht geeft een zicht op het aantal handhavingsdossiers dat jaarlijks verwerkt wordt : 2009

2010

2011

PV

12

12

7

Waarvan met staking van de werken

9

4

4

Algemeen totaal

12

12

7

Tabel 12: Aantal handhavingsdossiers per jaar

Er wordt momenteel enkel opgetreden indien er een klacht (mondeling of schriftelijk) overgemaakt wordt aan de gemeentelijk stedenbouwkundig ambtenaar. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 73

HOOFDSTUK 8.

MOBILITEIT & VERKEERSVEILIGHEID

Zich op een snelle en veilige manier kunnen verplaatsen is een must in de huidige samenleving. Een aandachtspunt dat ook het gemeentebestuur niet is ontgaan. De laatste jaren werd er dan ook sterk ingezet op verkeer en mobiliteit. Het aanpakken van gekende onveilige verkeerssituaties en het oplossen van de parkeer- en bereikbaarheidsproblematiek waren daarbij de belangrijkste drijfveren. Het promoten van het STOP-principe1 was een andere prioriteit waaraan veel belang werd gehecht. Daartoe werd ondermeer meegewerkt aan het 'Trage Wegen'-project2 dat het opnieuw functioneel maken van deze paden beoogt. Wat de resultaten zijn van al deze en andere inspanningen, komen we in wat volgt te weten. Om te beginnen worden er een aantal cijfers vrijgegeven met betrekking tot de wegeninfrastructuur, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen autowegen enerzijds en fietspaden anderszijds. Vervolgens wordt er dieper ingegaan op de gebruikte vervoersmiddelen. Zowel het gebruik van de personenwagen als van het openbaar vervoer wordt daarbij belicht. Ten slotte wordt er stil gestaan bij de aard en het aantal verkeersongevallen.

2.8.1.

Infrastructuur

De meest recente cijfers betreffende het wegennet van Zonhoven dateren van 2005 en zijn afkomstig van de FOD Mobiliteit en Vervoer die om de vijf jaar een enquête organiseert3. Volgens deze meting zouden er over het grondgebied van de gemeente Zonhoven in het totaal 173,63 kilometer verharde wegen lopen. Daarvan wordt 13,94 kilometer gevormd door gewestwegen zijnde de N72, de N74, de N715 (A en B) en de N726. De gemeentewegen nemen 159 kilometer in beslag. De resterende 0,66 kilometer maakt onderdeel uit van de autosnelweg E314. Wat de fietsers betreft: zij kunnen zich op een veilige manier verplaatsen door gebruik te maken van de fietspaden die zowel langs de gewest- (12 km) als de gemeentewegen(32 km) lopen. Daarnaast beschikken ze ook over een fietsroute van 8,5 kilometer die deel uitmaakt van het toeristisch fietspad. Lengte van het verharde wegennet (2005) Autosnelweg

0,662 km

Gewestweg

13,94 km

Gemeenteweg

159,03 km

Fietspad Totaal

52,5 km 173,64 km

Tabel 1: Lengte wegennet

Het Zonhovense wegennet wordt druk gebruikt. Dit tonen de tellingen aan die in 2005 gehouden werden door de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie (ADSEI)4. Hoewel de gewestwegen het meeste verkeer te slikken krijgen, blijkt dat er de laatste jaren ook sprake is van een toegenomen verkeerstroom op de gemeentewegen.

1 STOP-principe: Voorkeur geven aan verplaatsingen te voet (Stapper), met de fiets (Trapper) of het Openbaar vervoer. Pas in laatste instantie gebruik maken van een Personenwagen als vervoersmiddel. 2 Trage wegen: paden of wegen die bestemd zijn voor niet-gemotoriseerd verkeer. Wandelaars, fietsers en ruiters zijn de belangrijkste gebruikers. Of een weg traag is, hangt uitsluitend af van de gebruikers. 3 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf). 4 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf)..


Pagina 74

Afgelegde afstanden in het verkeer (in miljoen km) 2000

2005

Autosnelweg

11,01

12,68

Gemeenteweg

30,05

40,04

Gewestweg

69,10

66,66

Totaal

110,23

119,34

Tabel 2: Afgelegde afstanden

2.8.2.

Vervoer

Personenwagens De cijfers bevestigen dat ook in Zonhoven de wagen nog steeds koning is. Ondanks de inspanningen die het gemeentebestuur geleverd heeft, blijft het heel moeilijk om de inwoners te overtuigen de voorkeur te geven aan milieuvriendelijke alternatieven. Het feit dat Zonhoven een residentiële gemeente is met een eerder beperkte stadskern enerzijds en de vaak moeilijke verbindingen met het openbaar vervoer anderzijds, spelen hier uiteraard een rol in. Dit laatste wordt ook geïllustreerd door de cijfers die verzameld werden onder de noemer 'Openbaar vervoer'. Als we de cijfers in detail bekijken stellen we vast dat tussen 2000 en 2010 het aantal voertuigen met 1,08 procent is toegenomen5. Een bijna identieke evolutie zien we ook terugkomen in de Belfius-gemeenten en in Vlaanderen. In verhouding stellen we vast dat er in Zonhoven meer personenwagens zijn per 1.000 inwoners dan in de rest van Vlaanderen en in de Belfiusgemeenten, maar de verschillen zijn zo miniem dat ze nagenoeg verwaarloosbaar zijn. Aantal personenwagens per 1.000 inwoners 2000

2010

Groei

Groei (%)

Zonhoven

479

519

40

1,08

Belfius-gemeenten

465

512

47

1,10

Vlaanderen

465

500

35

1,08

Tabel 3: Aantal personenwagens per 1.000 inwoners

Openbaar vervoer De Lijn Vooraleer dieper in te gaan op de mate waarin er gebruik gemaakt wordt van de diensten van De Lijn, is het aangewezen even stil te staan bij het aanbod waarvan de Zonhovenaren gebruik kunnen maken. Onderstaande kaart geeft het netwerkplan van De Lijn voor de gemeente Zonhoven weer6. Van noord naar zuid zijn er verbindingen vanuit Hasselt naar Houthalen en Heusden-Zolder. De gemeente beschikt ook over een belbusdienst. Belbus 753 bedient met als uitvalsbasis de nieuw uitgebouwde hoofdhalte 'Dorpsplein', 74 stopplaatsen op het gemeentelijke grondgebied.

5 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).. 6 De Lijn, Netplannen en perronindelingen Limburg, Internet, 2012, (http://www.delijn.be/images/Netplan_Belbusgebied_Zonhoven_4753_v20120901_tcm7-32582.pdf).


Pagina 75

Figuur 1: Netwerkplan Zonhoven

Als we de abonnementenverkoop als uitgangspunt nemen, kunnen we concluderen dat de Zonhovenaar geen regelmatige gebruiker is van de diensten van De Lijn. In het totaal werden er in 2011 1.283 abonnementen verkocht, waarvan het merendeel Buzzypasabonnementen7. Het aandeel Omnipas-abonnementen is substantieel minder. Daarmee was er voor het eerst in jaren sprake van een lichte daling. Sinds 2005 ging de verkoop van abonnementen immers in stijgende lijn. Een gelijkaardige terugval deed zich ook voor op Vlaams niveau, aldus Vrind 2012. Ook daar zag men de toename die zich reeds sinds 1995 manifesteerde in 2011 een halt toegeroepen worden8. Aantal Abonnementen Zonhoven 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Buzzy Pass

874

937

948

943

1011

1014

999

Omnipass (25-59j)

217

215

231

260

250

303

256

Omnipass (60+)

17

24

24

29

33

34

28

1108

1176

1203

1232

1294

1351

1283

Totaal

Tabel 4: Abonnementenverkoop De Lijn in Zonhoven

Dat de bussen van De Lijn geen populair vervoersmiddel zijn voor de Zonhovenaar kan grotendeels verklaard worden door het aanbod. Aan de hand van het netwerkplan Zonhoven stellen we immers vast dat vooral de Noord-Zuid relatie relatief goed is uitgebouwd, echter enkel op weekdagen. In het weekend, en vooral op zondag, ligt de frequentie een heel stuk lager. De Oost-West relatie tussen de deelkernen Halveweg en Termolen, alsook de verbinding vanuit de deelkernen naar de omliggende gemeenten (Halveweg-Genk, Termolen-Heusden-Zolder), is zelfs zo goed als onbestaande.

7 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en De Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale Statistieken, Cijfers per Domein, Internet, 2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/cijfers_domein.html). 8 Studiedienst van de Vlaamse Regering, VRIND 2012: Vlaamse Regionale Indicatoren, Drukkerij Hendrix, Peer, 2012, 453 pagina’s.


Pagina 76

NMBS Tot voor kort konden de Zonhovenaren enkel beroep doen op de diensten van De Lijn. Daarin komt vanaf december 2012 verandering. De stopplaats aan de Halveweg wordt dan geopend met om het uur een treinverbinding richting Antwerpen en Hasselt. Het effect van deze nieuwe transportmogelijkheid laat zich op dit ogenblik natuurlijk raden maar zal nauwgezet worden opgevolgd.

2.8.3.

Verkeersveiligheid

Een belangrijke indicator om al dan niet actie te ondernemen op het vlak van de weginfrastructuur is het aantal verkeersongevallen, meer in het bijzonder de verkeersongevallen met slachtoffers. In dit onderdeel spitten we dit uit. We analyseren de geregistreerde verkeersongevallen naar aantal, de aard en het aantal slachtoffers. Aantal verkeersongevallen De cijfers ontleend aan de gemeentelijke profielschets Zonhoven tonen een variabel beeld van het aantal verkeersongevallen9. Onderstaande tabel laat zien dat de hoeveelheid ongevallen doorheen de jaren steeds sterk geschommeld heeft en er bijgevolg geen trend genoteerd kan worden. Als we de waarden van Belfius en het Vlaams Gewest naast de cijfers van de gemeente Zonhoven leggen, komt duidelijk tot uiting dat de gemeente het in vergelijking minder goed doet. Waar Zonhoven er sinds het referentiejaar 2000 niet in slaagde het aantal verkeersongevallen terug te dringen, lukte dit zowel op Vlaams niveau als in de Belfius-gemeenten wel en zelfs op systematische wijze. In de gemeenten met een gelijkaardig profiel als dat van Zonhoven is er sinds 2000 zelfs sprake van een daling met net geen 20 procent. Bij deze cijfers dient een kanttekening gemaakt te worden: de cijfers rapporteren immers enkel de geregistreerde ongevallen. Indien er enkel sprake is van blikschade, wordt er immers vaak een regeling in der minne getroffen waardoor ze buiten de statistieken blijven. # verkeersongevallen (2000-2010) 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

110

90

118

95

85

138

122

115

103

110

119

Belfius

2.568

2.383

2.592

2.447

2.456

2.413

2.360

2.406

2.285

2.249

2.083

Vlaanderen

33.02 3

32.07 3

32.11 7

32.84 3

31.52 7

31.42 9

31.56 3

31.92 1

31.33 7

30.01 6

28.36 1

Zonhoven

Tabel 5: # verkeersongevallen (2000 - 2010)

Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).

9


Pagina 77

Groei verkeersongevallen (2000-2010) 115

Zonhoven Belfius

95

Vlaanderen 75

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Tabel 6: Overzicht groeipercentages verkeersongevallen

Binnen de politiezone HAZODI worden sinds 2007 aparte tellingen bijgehouden. Als we dit cijfermateriaal naast de cijfers van de lokale statistieken leggen, valt onmiddellijk op dat er lokaal meer ongevallen geregistreerd werden. Dit is niet verwonderlijk aangezien het Belgisch Instituut voor Verkeersveiligheid (BIVV) enkel rekening houdt met de door de politie ingediende ongevallenformulieren die echter niet of niet accuraat worden ingevuld met het gevaar voor onderregistratie. De gegevens van HAZODI moeten dus gezien worden als een gedetailleerde aanvulling. # verkeersongevallen (HAZODI)

# verkeersongevallen Groei (2007 = 100)

2007

2008

2009

2010

2011

219

210

224

277

263

100,00

95,89

102,28

126,48

120,09

Tabel 7: # verkeersongevallen (cijfers HAZODI)

Niet alleen registreerde HAZODI meer verkeersongevallen, ze stelden ook een stijging vast, die de laatste 2 jaar zelfs spectaculair genoemd kan worden: een toename met 20 procent ten opzichte van het jaar 2007. Ten opzichte van de Vlaamse tendens (daling) is dit een verontrustende vaststelling. Een speciale subcategorie van ongevallen, zijn deze waar fietsers bij betrokken zijn. Fietsers behoren tot de kwetsbare weggebruikers en genieten als gevolg daarvan de bijzondere aandacht van het gemeentebestuur. Verschillende wegenwerken die in het verleden ondernomen werden, hadden immers als finaliteit het verkeersveiliger maken van de positie van de fietsers. In dit segment weet de gemeente een beter resultaat neer te zetten. In vergelijking met 2000 is het aantal verkeersongevallen met fietsers in 2009 met 40 procent afgenomen10. Dit is een opmerkelijk resultaat, temeer omdat men in de Belfius-gemeenten “slechts” een vermindering met nog geen 15 procent wist te realiseren en er op Vlaams niveau zelfs sprake is van een status quo. De evolutie die de gemeente Zonhoven doormaakte, dient evenwel genuanceerd te worden. De grafiek vertoont pieken in de jaren 2003 en 2006. Daarnaast spreken we opnieuw over relatief kleine aantallen waardoor toenames of reducties ook nu weer aanleiding geven tot grote procentuele schommelingen.

Agentschap voor Binnenlands Bestuur en Studiedienst van de Vlaamse Regering, Gemeentelijke profielschets – Zonhoven, Levensomstandigheden, Internet, 11-04-2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/pdf/gemeente- 2012/Zonhoven.pdf).

10


Pagina 78

# Ongevallen met fietsers 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Zonhoven

27

16

20

23

13

19

25

17

15

16

Belfius

454

423

429

401

372

359

366

356

389

392

5.938

5.852

5.997

6.120

6.106

5.557

5.573

5.896

5.961

5.909

Vlaanderen

Tabel 8: # ongevallen met fietsers (2000-2009)

Groei # ongevallen met de fiets (2000 - 2009) 140 Zonhoven

90

Belfius Vlaanderen

40 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Figuur 2: Groei # verkeersongevallen met fietsers (2000-2009)

De informatie aangeleverd door de politiezone HAZODI, bevestigt de gegevens die door het BIVV ter beschikking werden gesteld, ook al merken we ook nu weer een licht verschil in het aantal geregistreerde ongevallen. # en groei van de ongevallen met fietsers (Zonhoven-HAZODI)

# verkeersongevallen fietsers Groei (2007 = 100)

2007

2008

2009

2010

2011

20

19

19

18

20

100,00

95,00

95,00

90,00

100,00

Tabel 9: # en groei van de verkeersongevallen met fietsers (cijfers HAZODI)

Aard van de verkeersongevallen Een tweede belangrijk aandachtspunt is de plaats waar de ongevallen voorkomen. Het spreekt voor zich dat de gemeente veel gemakkelijker actie kan ondernemen om gemeentewegen te verbeteren dan om gewestwegen aan te passen. Daarbij is immers de medewerking van andere partners vereist. Dankzij HAZODI beschikken we over uitgesplitste cijfers. Maar aangezien zij er een ander telsysteem op nahouden dan het BIVV, worden ze apart vermeld. Het merendeel van de ongevallen vindt plaats op gemeente- en gewestwegen11. In 2010 bedroeg het aantal ongevallen op secundaire wegen 106. Dit komt overeen met 89,08 procent. De overige 11 procent van de ongevallen vindt plaats op het kleine stukje autostrade dat Zonhoven rijk is. Ook op dit vlak is het onmogelijk een tendens te onderscheiden; daarvoor variëren de cijfers te zeer van jaar tot jaar.

11 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en De Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale Statistieken, Cijfers per Domein, Internet, 2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/cijfers_domein.html).


Pagina 79

Aantal ongevallen per wegtype

Totaal

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

110

90

118

95

85

138

122

115

103

110

119

8

11

6

8

7

6

12

13

13

6,78

11,58

7,06

5,80

5,74

5,22

11,65

11,82

10,92

110

84

79

130

115

109

91

97

106

93,22

88,42

92,94

94,20

94,26

94,78

88,35

88,18

89,08

Autosnelwegen

7

% autosnelwegen

6,36

Exclusief autosnelwegen

103

% exclusief autosnelwegen

93,64

0,00

0,00

Tabel 10: # ongevallen per wegtype

De cijfers voor de periode 2006-2011 die ons door HAZODI ter beschikking worden gesteld, maken niet alleen de opsplitsing naar wegtype maar vermelden ook steeds de ernst van de schade die werd aangericht. De cijfers laten zien dat de meeste ongevallen plaatsvinden op gemeentewegen en dat hun aandeel nog toeneemt. Toch dient deze vaststelling genuanceerd te worden. Als we het aantal ongevallen uitzetten tegenover de lengte van het respectievelijke wegtype(zie supra), komen we tot volgende cijfers:  

Gewestwegen: 42,43 ongevallen per kilometer Gemeentewegen: 4,83 ongevallen per kilometer

In verhouding scoren de gewestwegen dus aanzienlijk slechter. Onderstaande tabel suggereert daarenboven dat de verkeersongelukken op secundaire wegen ernstiger zijn met zwaardere gevolgen terwijl er op de gemeentewegen vooral ongevallen met blikschade voorvallen. Dit komt later nog meer uitgebreid aan bod. Aantal ongevallen per wegtype periode 2006-2011 Doden

Gewonden

Stoffelijke schade

Totaal

Totaal

8

554

802

1364

Autosnelwegen

0

0

2

2

Gewestwegen

5

291

298

594

Gemeentewegen

3

263

502

768

Tabel 11: Ongevallen per wegtype (HAZODI)

Ten slotte is het ook interessant even stil te staan bij de plaats waar de meeste fietsongevallen gebeuren. Het cijfermateriaal van HAZODI spreekt boekdelen: de meeste ongelukken gebeuren op gemeentewegen. Het feit dat de meeste fietsers gemeentewegen verkiezen boven gewestwegen omdat er minder snel gereden wordt, lijkt hierbij een plausibele verklaring. Een geruststellende vaststelling is dat er in al die jaren geen dodelijke slachtoffers gevallen zijn. Aantal ongevallen met fietsers per wegtype periode 2006-2011 Doden

Gewonden

Stoffelijke schade

Totaal

Totaal

0

114

9

123

Op gewestwegen

0

43

5

48

Op gemeentewegen

0

71

4

75

Tabel 12: # ongevallen met fietsers per wegtype (Zonhoven)


Pagina 80

Slachtoffers In de meeste gevallen blijft de schade bij ongevallen beperkt tot het materiële. Ondanks de inspanningen die werden geleverd zijn slachtoffers soms echter onvermijdelijk. In de meeste gevallen gaat het dan om lichtgewonden maar in uitzonderlijke gevallen ook om zwaargewonden of zelfs dodelijke slachtoffers. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal ongevallen met de aard van hun slachtoffers op het Zonhovense grondgebied12. # ongevallen in Zonhoven met… 1995

2000

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Doden (na 30 dagen)

2

2

0

3

2

2

0

6

Zwaargewonden

15

21

19

18

9

14

20

11

Lichtgewonden

39

87

119

99

104

87

91

104

# ongevallen

56

110

138

120

115

103

110

120

Tabel 13: # ongevallen in Zonhoven

# en aard van de gewonden (Zonhoven) 2005

2006

2007

2008

2009

2010

Aantal doden

0

3

2

2

0

6

Aantal zwaargewonden

20

19

10

14

20

14

Aantal lichtgewonden

193

183

171

87

130

159

Totaal

213

205

183

103

150

179

Tabel 14: # en aard van de gewonden (Zonhoven)

2010 blijkt een zwart jaar te zijn geweest voor de gemeente: 120 ongevallen waarvan maar liefst zes met dodelijke slachtoffers13. In totaal vielen er 179 gewonden in 2010, waarvan het merendeel lichtgewonden (159). Als we de cijfers van de voorgaande jaren erbij nemen, kunnen we twee conclusies trekken: in de eerste plaats is er geen tendens vast te stellen op vlak van het aantal ongevallen met slachtoffers: de cijfers fluctueren te sterk. Op het vlak van het aantal slachtoffers daarentegen is er wel sprake van een lichte verbetering: van 205 doden en gewonden in 2005 naar 179 in 2010. Daarbij is er vooral een positieve evolutie vast te stellen bij het aantal lichtgewonden. De laatste jaren gaan de cijfers echter opnieuw in stijgende lijn. Binnen de politiezone wordt er geen onderscheid gemaakt tussen zwaar en lichtgewonden maar wordt er wel genoteerd of er sprake is van stoffelijke schade. Dit leert ons dat er bij de meeste ongevallen enkel blikschade is. Dat er schijnbaar minder dodelijke slachtoffers zijn volgens de informatie van HAZODI, kan verklaard worden door de wijze waarop er geteld wordt: het BIVV telt ook de overledenen mee in de periode van 30 dagen na het ongeval.

FOD Economie, Statistics Belgium, Verkeer en vervoer, Verkeer, Internet, (http://bestat.economie.fgov.be). Agentschap voor Binnenlands Bestuur en De Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale Statistieken, Cijfers per Domein, Internet, 2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/cijfers_domein.html). 12 13


Pagina 81

Gevolgen van verkeersongevallen (HAZODI) 2007

2008

2009

2010

2011

Aantal ongevallen met doden

2

1

0

4

0

Aantal ongevallen met gewonden

91

89

94

99

90

Aantal ongevallen met stoffelijke schade

126

120

130

174

173

Totaal aantal ongevallen

219

210

224

277

263

Zoomen we ten slotte in op het aandeel van de fietsers in deze cijfers. Zoals reeds eerder gesteld is het aantal ongevallen met fietsers de laatste jaren gedaald14. Hier automatisch de conclusie aan verbinden dat ook het aantal slachtoffers zal zijn afgenomen, is echter voorbarig. Dit kan immers niet als een causale relatie bestempeld worden. Het aantal ongevallen en het aantal slachtoffers is geen 1 op 1 relatie: bij 1 ongeval kunnen meerdere slachtoffers vallen. Toch kunnen we besluiten dat in de afgelopen 10 jaar in navolging van de daling van het aantal ongelukken ook het aantal slachtoffers is verminderd. # en aard van de gewonden bij ongevallen met fietsers (Zonhoven) 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

# ongevallen met fietsers

27

16

20

23

13

19

25

17

15

16

Aantal slachtoffers

27

17

29

0

0

20

30

20

19

19

Lichtgewonden

20

15

25

0

0

19

26

18

18

12

Zwaargewonden

7

2

4

0

0

1

4

2

1

6

Doden (na 30 dagen)

1

1

0

0

0

0

1

0

0

0

Tabel 15: # en aard van de gewonden bij ongevallen met fietsers (Zonhoven)

Gelijkaardige cijfers werden ook bijgehouden door de politiezone. Deze vertonen dezelfde tendensen. Eén opmerkelijke vaststelling dringt zich op namelijk: waar de cijfers van het BIVV doorheen de jaren gewag maken van drie dodelijke slachtoffers,zijn er volgens het cijfermateriaal van HAZODI geen één. Een verklaring voor dit verschil kan liggen in het feit dat men bij het BIVV rekent tot 30 dagen na het ongeval. Zonhoven 2006

2007

2008

2009

2010

2011

# ongevallen fietsers met doden

0

0

0

0

0

0

# ongevallen fietsers met gewonden

26

17

18

18

17

18

# ongevallen fietsers met stoffelijke schade

1

3

1

1

1

2

Totaal # ongevallen met fietsers

27

20

19

19

18

20

14 Agentschap voor Binnenlands Bestuur en De Studiedienst van de Vlaamse Regering, Lokale Statistieken, Cijfers per Domein, Internet, 2012, (http://aps.vlaanderen.be/lokaal/cijfers_domein.html).


Pagina 82

2.8.4.

Besluit

Samenvattend kunnen we besluiten dat ondanks de goede intenties en de inspanningen van het gemeentebestuur, er nog een lange weg af te leggen is. Koning auto van zijn troon stoten blijft een moeilijke opdracht: de cijfers bewijzen dat de Zonhovenaar zich nog steeds voornamelijk met de personenwagen verplaatst. En ook op het vlak van de verkeersongevallen is er nog werk aan de winkel. Toch zijn er duidelijke sporen die verbetering mogelijk moeten maken. De nieuwe stopplaats van de NMBS aan de Halveweg is een stap in de goede richting. Ook acties zoals "Met belgerinkel naar de Winkel" moeten zeker herhaald worden. Ze stimuleren de inwoners immers op een ludieke manier om zich met de fiets te verplaatsen. De verschillende verkeers- en mobiliteitsstudies, de tragewegenkaart, het mobiliteitsplan en dergelijke meer kunnen dan weer bijdragen tot het veiliger maken van ons wegennet.


Pagina 83

HOOFDSTUK 9.

VRIJE TIJD

De gemeente speelt een belangrijke rol in de vrijetijdsbesteding van zijn inwoners. Een groot deel van het aanbod wordt immers georganiseerd door of in samenwerking met de gemeentelijke vrije tijdsdiensten. Meer bepaald volgende diensten staan in voor een kwalitatief en gevarieerd aanbod van activiteiten:     

Jeugd Cultuur Sport Bibliotheek Toerisme

We belichten in dit onderdeel van de omgevingsanalyse de cijfers die deze sectoren typeren. Daarvoor maken we gebruik van de gegevens die de diensten zelf hebben aangeleverd.

2.9.1.

Jeugd

De jongeren zijn de toekomst. Van deze stelling is men zich ook in Zonhoven bewust. Bij het opstellen van het jeugdbeleidsplan 2011-2013 bleek echter dat de gemeente op dit vlak nog veel werk voor de boeg had. Maatregelen werden genomen en doelstellingen geformuleerd om dit euvel te verhelpen en sindsdien gaat het met de jeugdsector opnieuw de goede richting uit. De ondersteunende maatregelen worden in wat volgt beperkt toegelicht. Jeugdwerk ondersteunen Naar aanleiding van de redactie van het jeugdbeleidsplan 2011-2013 werd er reeds een beperkte stand van zaken opgemaakt betreffende het gemeentelijke jeugdbeleid. Daarbij werd reeds vastgesteld dat niettegenstaande Zonhoven over een rijk verenigingsleven beschikt, de gemeente zwak scoort op het vlak van jeugdwerk. Ook de participatie van kinderen en jongeren in jeugdverenigingen ligt laag: slechts 6,4 procent van de jeugd is lid van een organisatie. Dit is een zwak resultaat in vergelijking met het Limburgs gemiddelde van 10,3 procent. Het jeugdwerk moet dus ondersteund worden. Daartoe voorziet de gemeente in een aantal subsidies en toelagen:    

Basis- en werkingstoelagen voor jeugdwerkinitiatieven Projecttoelagen Toelagen jeugdinfrastructuur Toelagen kadervorming

In wat volgt wordt elk van de toelagen kort besproken en wordt er dieper ingegaan op de bestede bedragen. Basis- en werkingstoelagen Jeugdwerkinitiatieven kunnen jaarlijks een basis- en voorwaarden vastgelegd in het toelagereglement jeugd.

werkingstoelage

bekomen,

onder

Als we de periode 2007-2012 onder de loep nemen, stellen we vast dat de gemeente doorheen de jaren gradueel minder basis- en werkingtoelagen heeft uitgekeerd. Vooral de speelpleinwerking en de jeugdbewegingen moeten het met minder centen stellen. Creatieve jeugdverenigingen daarentegen zagen een stijging van hun inkomsten. Opvallend is evenwel het jaar 2011 toen maar liefst voor bijna €39.000 aan toelagen werden uitbetaald. In 2012 lijkt de toestand evenwel opnieuw 'genormaliseerd' te zijn.


Pagina 84

Basis- en werkingstoelagen 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Jeugdbeweging

17.131,38

15.676,44

18.058,50

18.072,18

18.959,72

14.968,00

Speelpleinwerking

8.659,57

5.162,48

4.118,62

3.919,95

7.898,62

7.484,00

-

-

-

-

2.500,00

1.663,20

Creatieve jeugdverenigingen

7.217,06

7.849,18

7.885,94

6.710,36

9.479,86

7.484,00

Totaal

33.008,01

28.688,10

30.063,06

28.702,49

38.838,20

31.599,20

Jeugdhuizen

Projecttoelagen Projecten gericht op kinderen en jongeren in Zonhoven kunnen eenmalig een ondersteuningstoelage bekomen, weliswaar op voorwaarde dat ze een specifieke meerwaarde leveren aan het Zonhovense jeugdwelzijn. De gemeente betaalt jaarlijks ook een vaste projecttoelage uit aan de organisatoren van een drietal grote lokale evenementen met een belangrijke functie voor kinderen en jongeren zijnde:   

Hololool (4.000 euro) Kindercarnaval (2.600 euro) Rolmo's Roots Rock (1.500 euro)

Vanaf 2012 komt de vaste toelage aan het kindercarnaval te vervallen; zij wordt vanaf dan opgenomen onder het subsidiereglement voor socioculturele verenigingen. Projecttoelage

Vaste projecttoelage

2007

2008

2009

2010

2011

2012

8.900

8.900

6.600

6.600

6.600

8.100

2 300

2 300

-

-

-

-

-

-

-

-

-

1.500



Teutrock



Rolmo's Rootsrock



Hololool

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000

4.000



Kinderkarnaval

2.600

2.600

2.600

2.600

2.600

2.600

-

448,73

332,64

2.211,63

3.161,60

3.441,86

8.900

9.348,73

6.932,64

8.811,63

9.761,60

11.541,86

Eenmalige projecttoelage Totaal

Het bedrag van de projecttoelagen neemt jaarlijks toe. Deze verhoging dient voornamelijk op het conto van de eenmalige subsidies geschreven te worden die een exponentiële stijging gekend hebben: van 448,73 euro in 2008 naar 3.441,86 euro in 2012. Toelagen jeugdinfrastructuur Jeugdwerkinitiatieven die hun lokalen in Zonhoven hebben, komen in aanmerking voor deze toelage. De toelage kan bekomen worden indien de aanvraag kadert in één van de volgende prioriteiten:  

toegankelijkheid: toegankelijkheid voor de doelgroep van de vereniging. veiligheid: onder andere brandpreventie, branddetectie, verbetering elektrische installatie,


Pagina 85

 

pictogrammen, noodverlichting, alle noden om activiteiten op een veilige manier te laten doorgaan. speelomgeving: veiligheid speelomgeving van het eigen lokaal om de activiteiten op een veilige manier te laten doorgaan.

Enkel in 2007 en 2012 werd een dergelijke subsidie aangevraagd en toegekend, in het totaal voor een bedrag van €18.139,46. Toelage jeugdinfrastructuur 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Aantal aanvragen

1

0

0

0

0

2

Aantal goedgekeurde aanvragen

1

0

0

0

0

2

1.739,46

0

0

0

0

16.400

Totaal uitbetaalde subsidie Toelagen kadervorming

Jongeren die aangesloten zijn bij een erkende jeugdvereniging en die kadervorming volgen kunnen voor de gevolgde cursus een toelage krijgen indien zij voldoen aan de voorwaarden zoals bepaald in het toelagereglement voor kadervorming . Hoewel het aantal vragen doorheen de jaren behoorlijk kan schommelen zoals onderstaande cijfers illustreren, is de algemene tendens dat het aantal aanvragen doorheen de jaren in stijgende lijn gaat. Toelage kadervorming

Aantal aanvragen Totaal uitbetaalde subsidie

2007

2008

2009

2010

2011

2012

36

53

40

66

93

71

2.285,00

2.907,00

3.289,60

5.402,50

8.594,50

4.807,00

Ruimte voor de jeugd De gemeente beschikt over een aantal speelterreinen waar de Zonhovense jeugd zich veilig en onbezorgd kan uitleven. Op regelmatige basis worden de speelterreinen gecontroleerd en worden indien nodig herstellingsen onderhoudswerken uitgevoerd. Dat er stevig geïnvesteerd wordt in veilig en nieuw speelmateriaal bewijzen onderstaande cijfers. Investeringen speelterreinen

Herstelling toestellen Nieuwe toestellen

2008

2009

2010

2011

2012

2.599

-

-

8.495

-

-

33.800

106.373

13.702

-

Sinds 2010 beschikt de gemeente ook over een volledig vernieuwd skatepark. Tot slot kan de jeugd in het weekend en tijdens de schoolvakanties 's avonds terecht in Jeugdhuis Nachtwacht.


Pagina 86

Speelpleinwerking In Zonhoven wordt op drie locaties speelpleinwerking georganiseerd. De kinderen kunnen meer bepaald bij volgende initiatieven terecht:   

Gemeentelijke speelpleinwerking Het Zonnetje (Buurthuis De Waerde, Waardstraat 63) Speelpleinwerking 't Ha-We'tje (oude jongensschool Halveweg, Sint-Jozefstraat) Speelpleinwerking 't Molenpleintje (GC Tentakel, Kneuterweg 2)

Cijfers van de speelpleinwerking zijn moeilijk samen te stellen aangezien de administratie nog niet gedigitaliseerd is. Overigens zijn de cijfergegevens moeilijk te vergelijken: in de periode 2007-2012 verhuisde het speelplein van de Basvelden naar De Waerde, werd de werking uitgebreid naar de krokus- en paasvakantie, werd de manier van werken omgegooid van een gesloten naar een open speelaanbod en werd er voor de animatie niet langer uitsluitend met jobstudenten gewerkt maar wel hoofdzakelijk met vrijwilligers.

2.9.2.

Cultuur

Het gemeentebestuur heeft cultuur altijd hoog in het vaandel gedragen. Een blik op de UiTagenda leert dat de gemeente haar inwoners een interessant en gevarieerd cultuuraanbod voorschotelt. Niet alleen cultuur op zich maar ook de kennis van cultuur is voor het bestuur van belang. Daarom werd een samenwerking met een aantal kunstonderwijsinstellingen uit Hasselt in het leven geroepen zodat diverse stromingen in het kunstonderwijs binnen de grenzen van de gemeente gevolgd kunnen worden. De prestaties van de cultuursector worden in dit onderdeel van de omgevingsanalyse uit de doeken gedaan. Programmatie In het seizoen 2011-2012 werden verspreid over het jaar 11 avond- of familievoorstellingen georganiseerd. Gemiddeld waren er 164 toeschouwers aanwezig. Dit is een aanzienlijke stijging ten aanzien van de vorige seizoenen toen er respectievelijk gemiddeld 96 en 148 toeschouwers waren. Voor het eerst werden meer voorstellingen bijgewoond door niet-Zonhovenaren: hun percentage bedroeg 51,30%. Dit seizoen gingen er in GC Tentakel "slechts" 27 cursussen door. Toch was dit bijna niet te merken aan het aantal cursisten: met 341 deelnemers evenaart men bijna de studentenaantallen van de twee vorige seizoenen toen maar liefst 8 tot 13 opleidingen meer werden voorzien. De cursisten blijken voornamelijk van buiten de gemeentegrenzen te komen. Jaarlijks worden er negen films vertoond. Deze cinematografische voorstellingen weten jaar na jaar meer filmliefhebbers te bekoren: in het seizoen 2011-2012 zakten 547 filmliefhebbers af naar GC Tentakel om er een filmpje mee te pikken, een absoluut record. Wat opvalt is dat de meeste cinefielen bovendien afkomstig zijn uit de eigen gemeente. Jaarlijks worden er acht tentoonstellingen georganiseerd door of in samenwerking met de dienst cultuur. Aangezien er geen toegangsprijs wordt gevraagd en de bezoekers niet worden geregistreerd, is het onmogelijk hier cijfers van weer te geven. De schoolvoorstellingen en concerten van het muziekonderwijs brengen telkens heel wat volk op de been. Vooral de schoolvoorstellingen lokken veel geïnteresseerden. Hun aantal neemt bovendien jaarlijks toe. Ook in deze publieksgroep stellen we vast dat de meerderheid afkomstig is uit Zonhoven.


Pagina 87

Wat de schoolvoorstellingen betreft is het nog interessant het volgende te vermelden: elk jaar in juni komt de nieuwe brochure van de schoolvoorstellingen en tentoonstellingen voor het kleuteren basisonderwijs uit. Deze worden naar alle Zonhovense kleuteren basisscholen gestuurd, naar het begeleidingscentrum Ter Heide, naar scholen van naburige gemeenten (Kiewit, Genk, Houthalen) en naar alle voormalige bezoekers van schoolvoorstellingen. Midden september wordt een invulling van de voorstellingen gemaakt, rekening houdend met het maximaal aantal toeschouwers, de voorkeur van de scholen, de volgorde van inschrijving, Zonhovense of nietZonhovense school, de leeftijdscategorie en het busvervoer. Dit om elke voorstelling zo optimaal mogelijk te kunnen laten verlopen en toch rekening te houden met de keuze van de scholen. Het gemeenschapscentrum staat ook altijd open voor voorstellen van de scholen. Het gemeenschapscentrum organiseert bovendien vrijblijvend busvervoer voor Zonhovense scholen. Bezoekers GC Tentakel per activiteit per seizoen

2011-2012

2010-2011

2009-2010

Aantal

Totaal

Zonhovenaar

N-Zonhovenaar

Voorstelling

11

1.814

48,70%

51,30%

Cursus

27

341

35%

65,00%

Film

9

547

85%

15,00%

Concert MO

4

1.000

67,50%

32,50%

Schoolvoorstelling

16

4.129

66%

34,00%

Tentoonstelling

8

-

-

-

Voorstelling

13

1.253

62,30%

37,30%

Cursus

35

356

44,10%

55,90%

Film

9

513

89,10%

10,90%

Concert MO

4

560

70,20%

29,80%

Schoolvoorstelling

14

3.552

81,60%

18,40%

Tentoonstelling

8

-

-

-

Voorstelling

11

1.629

59,80%

40,20%

Cursus

40

431

45,00%

55,00%

Film

9

398

92,50%

7,50%

Concert MO

4

550

67,30%

32,70%

Schoolvoorstelling

14

2.275

78,10%

21,90%

-

-

-

-

Tentoonstelling Kunstonderwijs

Het gemeentelijk kunstonderwijs biedt deeltijds kunstonderwijs aan jongeren aan. Het is een volwaardig erkende opleiding waarbij de leerlingen regelmatig geëvalueerd worden. Het schooljaar loopt van september tot en met juni en volgt dezelfde wettelijke vakantieregelingen als het dagonderwijs. Er worden twee disciplines ingericht: enerzijds de muzische- (muziek- en woordonderwijs), anderzijds de plastische kunst (kunstacademie). Deze studierichtingen worden georganiseerd door respectievelijk het Stedelijk Conservatorium voor Muziek, Woord en Dans en de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten, beiden gevestigd te Hasselt. Het gemeenschapscentrum heeft voor de jaarwerking en voor de verschillende activiteiten een administratieve, organisatorische en technisch ondersteunende rol.


Pagina 88

Als we er de cijfers van de inschrijvingen bijhalen, zien we dat het kunstonderwijs in Zonhoven heel populair is. Een vaststelling die aansluit bij een conclusie die we ook al eerder in dit hoofdstuk trokken. Het kunstonderwijs is zelfs zo in trek dat er met een wachtlijst gewerkt moet worden. In het schooljaar 2012-2013 stonden er 15 personen op. Opvallend is bovendien dat meer dan 92 procent van de deelnemers hier van de eigen gemeente is. Muzische kunst

Totaal Zonhovenaar N-Zonhovenaar

Plastische kunst

'09-'10

'10-'11

'11-'12

'12-'13

'09-'10

'10-'11

'11-'12

'12-'13

294

322

-

436

133

123

-

126

100,00%

100,00%

-

68,35%

91,00%

90,20%

-

92,06%

0,00%

0,00%

-

31,65%

9,00%

9,80%

-

7,94%

-

-

-

-

-

-

-

15

Wachtlijst Verhuur dwarsfluiten

Het gemeentebestuur van Zonhoven biedt leerlingen van het muziekonderwijs de mogelijkheid om één van de 15 dwarsfluiten van de gemeente te huren (25 euro per jaar + 50 euro waarborg). Een leerling kan slechts drie opeenvolgende jaren een dwarsfluit huren opdat andere beginnende leerlingen de kans krijgen een fluit te huren en de aankoop ervan uit te stellen. Aan het begin van elk schooljaar worden alle dwarsfluiten gereviseerd door de muziekhandel. Verhuur dwarsfluiten

Aantal

'09-'10

'10-'11

'11-'12

'12-'13

6

12

9

8

Jaarlijks worden er dwarsfluiten verhuurd maar hun aantal varieert. Geen enkel schooljaar werd er een tekort vastgesteld.

2.9.3.

Openbare bibliotheken

Een belangrijke exponent van het gemeentelijke cultuurbeleid is de gemeentelijke openbare bibliotheek. Bestaande uit een hoofdbibliotheek en drie uitleenposten (Terdonk, Halveweg en Termolen) is de bibliotheek de Zonhovense culturele instelling bij uitstek. Een bibliotheek is al lang niet meer enkel een plaats waar boeken en andere audiovisuele media geconsulteerd en uitgeleend worden. Het wordt meer en meer een ontmoetingsplaats en een centrum waar geïnteresseerden hun hart kunnen ophalen tijdens de literair getinte activiteiten die op regelmatige basis worden georganiseerd. Hoe Zonhoven op dit vlak presteert, komt in onderstaand onderdeel bondig aan bod. Leners De gemeentelijke bibliotheek is nog steeds goed in trek bij de Zonhovenaar maar ook hier merken we de laatste jaren de concurrentie die het boek ondervindt van de nieuwe media. Over een periode van vijf jaar stellen we vast dat het totale aantal leners is gedaald. De daling situeert zich voornamelijk in het volwassenensegment waar de cijfers in alle uitleenposten, de hoofdbibliotheek incluis, een neerwaartse evolutie vertonen. Ook het aandeel jongeren dat boeken ontleent in de hoofdbibliotheek is afgenomen. Daarentegen viel er een lichte stijging te noteren in de uitleenposten.


Pagina 89

2008

2009

2010

2011

2012

Jeugd

Volw.

Jeugd

Volw.

Jeugd

Volw.

Jeugd

Volw.

Jeugd

Volw.

Hoofdbib.

1.521

3.625

1.825

3.026

1.364

2.709

1.423

2.530

1.494

2.462

Halveweg

226

83

380

102

309

26

285

18

259

37

Terdonk

131

41

218

35

185

10

181

7

152

15

Termolen

171

89

325

123

241

36

229

28

186

35

Subtotaal

2.049

3.838

2.748

3.286

2.099

2.781

2.118

2.583

2.091

2.549

Totaal

5.887

6.034

4.880*

4.701

4.640

(*correctie vanaf 2010: dubbele tellingen (oud-)leerlingen en volwassen leners van uitleenposten eruit gehaald) Uitleningen De bibliotheek biedt een uitgebreid en gevarieerd assortiment aan. De hoofdbibliotheek beschikt over een goed uitgebouwde collectie verhalende en informatieve boeken voor volwassenen en jeugd. Daarnaast is er ook een ruim aanbod audio-visuele materialen (cd's, dvd's en cd-roms) en heeft de bezoeker de mogelijkheid verschillende kranten en tijdschriften te consulteren of gebruik te maken van de computers met internetaansluiting. In de uitleenposten wordt er enkel een jeugdcollectie ter beschikking gesteld. Uitleningen hoofdbibliotheek 2008

2009

2010

2011

2012

Uitleningen jeugd

47.836

56.179

55.378

59.384

62.860

Uitleningen fictie

33.398

35.511

35.814

37.487

37.701

Uitleningen non-fictie

18.459

16.399

19.272

20.515

19.839

Uitleningen audio-visueel

19.056

18.545

16.187

29.934*

32.650

Totaal

118.749

126.634

126.651

147.320

153.050

(*correctie vanaf 2010: dubbele tellingen (oud-)leerlingen en volwassen leners van uitleenposten eruit gehaald) Uitleningen uitleenposten 2008

2009

2010

2011

2012

Halveweg

9.154

10.827

12.589

11.805

12.967

Terdonk

9.770

7.816

8.796

8.969

8.224

Termolen

10.751

9.328

9.621

8.660

8.782

Totaal

29.675

27.971

31.006

29.434

29.973

De jeugdcollectie is zonder twijfel de grootste aandeelhouder in de uitleencijfers. Met in totaal meer dan 88.000 uitleningen vertegenwoordigt het jeugdaanbod ongeveer de helft van de uitgeleende stukken. Daarvan valt een derde voor rekening van de drie uitleenposten.


Pagina 90

Het audiovisuele segment neemt zoals verwacht ook aan belang toe. In 2011 zien we hier bijna een verdubbeling van de uitleencijfers. Het wegvallen van het leengeld vanaf januari 2011, zal hier ongetwijfeld toe hebben bijgedragen. Maar ook fictie en non-fictie volwassenen kende de laatste jaren opnieuw een stijging. Hieruit kunnen we afleiden dat niettegenstaande het aantal leden van de bibliotheek de laatste jaren is afgenomen, de geregistreerde bibliotheekgebruikers meer gebruik maken van de bibliotheek en meer materialen uitlenen. Hieruit zouden we kunnen concluderen dat het bibliotheekaanbod aantrekkelijk is voor de Zonhovenaren. Collectie De totale collectie bestaat op 31 december 2012 uit 71.967 exemplaren. Hoofdbibliotheek

Halveweg

Terdonk

Termolen

Jeugd fictie

7.525

3.612

3.003

3.690

Jeugd non-fictie

4.096

2.688

2.427

2.684

Jeugd strips

1.489

141

126

172

Adolescenten

1.611

-

-

-

Volwassenen fictie

11.070

-

-

-

Volwassenen non-fictie

14.069

-

-

-

CD's

7.200

-

-

-

CD's-magazijn

1.044

-

-

-

DVD's

4.554

-

-

-

766

-

-

-

CD-ROM's

Om een up to date collectie aan de Zonhovenaar te kunnen presenteren, is het van groot belang het aanbod regelmatig aan te vullen met nieuwe stukken. Het is echter even noodzakelijk verouderde of versleten materialen tijdig te verwijderen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aanwinsten en de afvloeiingen uit de gemeentelijke bibliotheekcollectie. In 2010 werden maar liefst 8.409 materialen uit het aanbod verwijderd. Reden voor deze grote kuis was de start van het taggen en converteren van materiaal in september 2010 als voorbereiding op het nieuwe zelfscansysteem. Aanwinsten en afvloeiingen hoofdbibliotheek Zonhoven 2008

2009

2010

2011

2012

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

Volw. fictie

831

200

1053

898

821

1.550

1244

1216

1091

808

Volw. non-fictie

958

224

780

269

548

1.096

643

243

694

420

CD's

705

409

707

847

853

411

587

142

1138

703

DVD's

855

43

666

81

937

239

433

361

782

466

CD-rom's

74

164

75

32

40

195

7

121

0

23

Jeugdboeken

710

581

949

536

719

3.743

1295

447

1314

291


Pagina 91

Aanwinsten en afvloeiingen uitleenposten Zonhoven 2008

2009

2010

2011

2012

+

-

+

-

+

-

+

-

+

-

Halveweg

494

840

517

22

439

333

592

44

621

695

Terdonk

489

127

454

5

382

432

568

205

525

702

Termolen

483

851

505

22

383

410

582

116

521

559

Totaal

1466

1818

1476

49

1.204

1.175

1742

365

1667

1956

Activiteiten Naast een uitgebreid boekenaanbod kan de Zonhovenaar literatuurgerelateerde activiteiten terecht in de gemeentelijke bibliotheek.

nog

voor

andere

Dinsdagmenu Gemiddeld 6 keer per jaar wordt er een Dinsdagmenu-lezing gegeven: een lezing door een (on-) bekende Zonhovenaar met een interessant beroep of speciale hobby. De onderwerpen lopen daarbij zeer uiteen van juwelenontwerp tot het leven achter de schermen bij de NMBS. De bezoekersaantallen vertonen eenzelfde variatie: ze schommelen van een tienal luisteraars tot soms 40 tot 50 geïnteresseerden. Deze lezingen zijn meestal gratis en gaan door in de hoofdbibliotheek. Gemiddeld een keer per jaar wordt er in samenwerking met GC Tentakel een Dinsdagmenudeluxe georganiseerd waarbij een bekende figuur wordt uitnodigd. Deze lezing gaat dan meestal door in het gemeentehuis of in GC Tentakel. Scholenwerking De bibliotheek houdt er ook een sterke scholenwerking op na waarbij alle leerlingen van de zes kleuteren lagere scholen van Zonhoven op regelmatige tijdstippen boeken komen lenen in de hoofdbibliotheek of in één van de uitleenposten. Verder worden er ook verschillende rondleidingen op maat gegeven waarbij de leerlingen leren opzoeken, werken met materialen, boeken kiezen volgens interesse en leesplezier enzovoorts. Elk jaar in de maand maart is het ook 'Jeugdboekenweekspel' waarbij alle leerlingen nog eens extra naar de bib komen voor een leuk boekenspel met opdrachten. Tijdens de zomervakantie is er ook het project “De zomer van Vlieg” waarbij de kinderen in de bib terecht kunnen voor leuke zoekopdrachten en extra leesplezier. Leesclub De bibliotheek van Zonhoven telt twee leesclubs die elk voorzien worden van het nodige leesvoer. Zij komen gemiddeld tien keer per jaar samen in de hoofdbibliotheek. Bibmobiel Er is ook een boekendienst aan huis: onze Bibmobiel waarbij de bibliotheek in samenwerking met het OCMW op afspraak een keer per maand boeken aan huis brengt bij mensen die zelf niet meer in de bibliotheek geraken of niemand hebben die voor hen boeken kan komen halen. In 2012 maakten zeven mensen gebruik van deze dienst. Op deze manier worden er ook boeken naar het rusthuis gebracht, waar ze door twee vrijwilligers verdeeld worden op de kamers. Dit levert de bibliotheek een 15-tal extra lezers op die maandelijks van boeken voorzien worden.


Pagina 92

2.9.4.

Sport

Sport is leuk en onontbeerlijk voor een gezonde levensstijl! Daar is ook het gemeentebestuur van Zonhoven zich van bewust. Sinds jaar en dag wordt er dan ook stevig geïnvesteerd in het gemeentelijke sportbeleid en de sportaccommodatie. Dit onderdeel geeft een stand van zaken van het gebruik van de infrastructuur en de deelname aan sportactiviteiten door de Zonhovenaren. Tot slot zal ook kort worden stilgestaan bij het subsidiereglement dat enkele jaren geleden ontwikkeld werd ter ondersteuning van de werking van sportverenigingen. Sportaccommodatie Zonhoven beschikt over drie sporthallen die ter beschikking gesteld worden van de Zonhovense sportievelingen:   

Evenementenhal Den Dijk, Rozenkransweg 4 Sporthal Terdonk, Kievitveldstraat 4 Sporthal Windekind, Guldenboomkensweg 8

In de sporthallen kunnen zowel competitieploegen als recreantenploegen terecht. Naast balsporten (volleybal, basketbal, zaalvoetbal, minivoetbal) wordt de infrastructuur van de sporthallen ook gebruikt voor gevechtsporten, badminton, ballet- en yogalessen, allerhande dansinitiaties en dergelijke meer. Onderstaande tabel geeft het aantal gebruikers van de sportaccommodaties weer. In 2012 werd er wat betreft het aantal totaalgebruikers een stevige terugval opgetekend. In vergelijking met het voorgaande jaar maakten ongeveer 5.000 sportievelingen minder gebruik van de sportinfrastructuur. Deze daling kan voornamelijk toegeschreven worden aan de evenementenhal waar sinds 2010 steeds minder sporters naartoe trekken. De sporthal van Terdonk kende wel een groei in zijn bezoekersaantal en wist alzo de “schade” te beperken. Aantal gebruikers 2010

2011

2012

Evenementenhal

27.190

26.684

22.347

Terdonk

24.612

27.145

26.137

Windekind

4.765

4.330

4.421

Totaal

56.567

58.159

52.905

De gemeente beschikt naast haar sporthallen over twee openluchtsportaccommodaties:  

Openluchtsportvelden ‘De Basvelden’ Halveweg, Schopdriesweg

Voor deze sportvelden werden er geen gebruikersaantallen geregistreerd. Promotie en animatie De sportdienst organiseert verschillende activiteiten voor verschillende doelgroepen. In onderstaand overzicht wordt een beknopte omschrijving gegeven van de inhoud van deze activiteiten. Ook het aantal geïnteresseerden wordt indien mogelijk vermeld.


Pagina 93

Seniorensport Op dinsdag- en vrijdagnamiddag worden in de sporthal Terdonk lessen onderhoudsgym en danslessen gegeven. 40 senioren schreven zich in 2012 in voor deze lessenreeks. Tijdens de georganiseerde lessen kwamen er in het totaal 821 personen opdagen. Dat zijn er 264 of 20 procent minder dan in 2010. Seniorensport

Aantal deelnames

2010

2011

2012

1085

954

821

Sport overdag Iedere dinsdagvoormiddag en donderdagnamiddag kunnen dames gedurende één uur aan hun conditie werken. In 2012 schreven 25 geïnteresseerden zich in voor deze sportactiviteit. In het totaal waren er gedurende deze sessies 437 dames actief. Ook nu weer stellen we een daling vast ten opzichte van 2010. Sport overdag

Aantal deelnames

2010

2011

2012

538

616

437

Zwemcursussen De gemeente beschikt niet over een eigen zwembad. Dit weerhoudt de sportdienst er evenwel niet van zwemcursussen te organiseren. Deze gaan door in het zwembad Boxbergheide, Zandoerstraat gelegen te Genk. Dit complex wordt twee uur per week afgehuurd om Zonhovense kinderen de basisprincipes van de zwemsport bij te brengen. Het aantal deelnemers schommelt van jaar tot jaar maar door de band genomen kunnen we stellen dat dit initiatief veel succes kent bij de Zonhovense jeugd. In 2012 hebben 252 individuele zwemlessen plaatsgevonden. Zwemmen

Aantal deelnames

2007

2008

2009

2010

2011

2012

216

221

241

256

299

252

Blij(f) in beweging De sportdienst heeft voor mensen met beperkingen op dinsdagnamiddag een cursus Blij(f) in Beweging opgestart. Onder leiding van een kinesist wordt er op maat van de deelnemers gesport. Sinds zijn opstart in 2009 kende dit initiatief veel succes. 2011 was met 685 deelnames een recordjaar. Dit aantal werd niet geëvenaard in 2012 maar met 516 deelnemers kan deze activiteit nog steeds een succes genoemd worden. Blij(f) in beweging

Aantal deelnames

2009

2010

2011

2012

399

656

685

516


Pagina 94

Sportkampen Tijdens de schoolvakanties voorziet de sportdienst in een uitgebreid aanbod van activiteiten voor kinderen van drie tot 14 jaar. Deze kampen zijn altijd opnieuw een schot in de roos en vaak dan ook in een mum van tijd volzet. Voor bepaalde activiteiten moeten er soms zelfs aanvragen geweigerd worden of komen geïnteresseerden op een wachtlijst terecht. De sportkampen in de kerstperiode zijn geen constante: in 2008 en 2010 werden er geen georganiseerd. Sportkampen 2007

2008

2009

2010

2011

2012

Krokusvakantie

111

79

132

88

115

133

Paasvakantie

90

72

69

70

101

103

Zomervakantie

156

135

188

138

119

96

Herfstvakantie

66

85

68

95

70

78

Kerstvakantie

72

-

36

-

62

62

Totaal

495

371

493

391

467

472

Bovenstaande cijfers tonen aan dat de georganiseerde sportkampen op een bijna constante belangstelling kunnen rekenen. Jaren met sportkampen tijdens elke schoolvakantie lokken gemiddeld 480 kinderen. Daarbij benut de sportdienst bijna zijn volledige capaciteit. Erkenning en subsidies Om conform te zijn met het Sport-voor-allen-decreet moest de gemeente Zonhoven voor juni 2008 beschikken over een subsidiereglement voor sportverenigingen. Een werkgroep van de sportraad werkte volgende reglementen uit:   

Reglement erkenning sportclubs Beleidssubsidiereglement Impulssubsidiereglement

Erkenning sportclubs Met toepassing van het erkenningsreglement kent Zonhoven in 2012 37 erkende sportclubs. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal aanvragen en goedkeuringen: Erkenning sportclubs 2009

2010

2011

2012

Aantal aanvragen

62

58

56

57

Goedgekeurde aanvragen

37

37

39

37

Afgekeurde aanvragen

25

21

17

20

Gemiddeld dienen jaarlijks 58 sportclubs een aanvraag tot erkenning in bij de gemeentelijke sportdienst. Daarvan werden er de afgelopen jaren gemiddeld 37,5 toegekend en 21 afgekeurd. De cijfers vertonen weinig tot bijna geen verschillen ten opzichte van elkaar. Enkel clubs die de bovenstaande erkenning verkregen hebben, kunnen aanspraak maken op een begeleidins- of impulssubsidie.


Pagina 95

Subsidies Het beleidssubsidiereglement is erop gericht door de Zonhovense sportraad erkende clubs te ondersteunen. Het impulssubsidiereglement wil vooral de kwaliteit van de jeugdsportbegeleiding verbeteren. Voor het sportseizoen 2011-2012 werd er een totaalbedrag van 51.746,42 euro aan subsidies toegekend. Hiervan is 34.153,48 euro impulssubsidie en 34.153,48 euro beleidssubsidie. We merken dat er in het aantal toegekende toelagen een constante te bespeuren valt. Jaarlijks worden er gemiddeld 35 beleids- en 12 impulssibsidies uitbetaald. Toekenning subsidies 2009

2010

2011

2012

Beleidssubsidie

36

33

36

34

Impulssubsidie

12

10

12

13

2.9.5.

Toerisme

Zonhoven is een gemeente die op toeristisch vlak veel te bieden heeft. De gemeente telt maar liefst zes gevarieerde natuurgebieden die het kerngebied vormen van de Wijers en waar het aangenaam wandelen en fietsen is. In dit prachtige groen vinden wij ook twee unieke troeven: de viskwekerijen en de Holsteen die een belangrijke getuige is van een rijk prehistorisch verleden. De gezellige terrasjes van eet- en drinkgelegeheden in het centrum en verspreid in de omgeving nodigen uit tot genieten. Daarnaast Daarnaast worden jaarlijks ook een aantal grootschalige evenementen georganiseerd die Zonhoven mee op de kaart moeten helpen zetten zoals bijvoorbeeld Zonhoven Trapt Door. In dit deel gaan we dieper in op de cijfers van de Zonhovense toeristische sector. Verstrekken van toeristische informatie Zowel de toerist als de Zonhovenaar vindt een massa folders, brochures, fietsen wandelkaarten en andere toeristische documentatie in het door Toerisme Vlaanderen erkende infokantoor van Zonhoven. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de evolutie van de toeristische informatieaanvragen die door de dienst behandeld worden. Over het algemeen beschouwd worden er jaarlijks steeds minder informatieaanvragen gericht tot de toeristische de dienst, met uitzondering van het jaar 2009 toen maar liefst 6.022 keer beroep gedaan werd op dienst. Vooral het aantal balie- en schriftelijke vragen vertonen een neergaande evolutie. Opvallend is dat het aantal telefonische oproepen doorheen de jaren wel is toegenomen. Daarnaast komen er steeds meer elektronische vragen binnen. Deze worden echter nog niet geregistreerd. Informatieaanvragen 2005

2006

2007

2008

2009

2010

2.845

2.885

2.453

2.612

2.950

2.549

Telefonisch

772

760

753

987

1.033

968

Schriftelijk

1.459

1.459

1.449

1.215

2.039

1.106

Totaal

5.076

5.104

4.655

4.814

6.022

4.623

Balie


Pagina 96

Toeristische attracties Groepen maar ook individuele bezoekers kunnen bij de gemeentelijke toeristische dienst terecht voor begeleide excursies. Toeristen en geïnteresseerden kunnen kiezen uit drie mogelijkheden:   

Een natuurwandeling doorheen de groene plekken die de gemeente rijk is zoals de Teut, Platwijers, De Kolveren,…; Een begeleid bezoek aan viskwekerij Vandeput; Een bezoek aan de permanente tentoonstelling “Zonhoven in de prehistorie”.

Het aantal deelnemers aan georganiseerde excursies is doorheen de jaren nagenoeg constant gebleven. Door de vele fluctuaties is het onmogelijk trends te ontwaren. Toch zouden we durven stellen dat de populariteit van de viskwekerij over zijn hoogtepunt heen is. Waar deze in 2005 nog 834 geïnteresseerden wist te lokken, bedroeg hun aantal in 2010 nog slechts 538. Hetzelfde kan gezegd worden van de tentoonstelling: in 2008 was deze nog goed voor 1.375 bezoekers terwijl er in 2010 nog maar 329 liefhebbers een rondleiding genoten hebben. Excursies 2005

2006

2007

2008

2009

2010

Natuurwandeling

65

245

856

640

467

484

Viskwekerij

834

660

579

749

-

538

Prehistorie

308

422

940

1.375

426

329

1.207

1.327

2.375

2.764

893

1.351

Totaal Evenementen

De toeristische dienst organiseert jaarlijks ook een aantal weerkerende evenementen met als doel Zonhoven als gemeente in de kijker te zetten. Sommige van deze evenementen concentreren zich op de vele natuurlijke rijkdommen van de gemeente, andere hebben een meer entertainende waarde. Meer bepaald volgende evenementen worden sinds enige tijd georganiseerd ter promotie van Zonhoven: De themawandelingen Deze wandelingen worden sinds 2007 maandelijks georganiseerd door Toerisme Zonhoven in samenwerking met Natuurpunt Hasselt-Zonhoven. Tijdens deze wandelingen staat de verscheidenheid van de Zonhovense natuur in de kijker. Over de periode 2007-2010 blijken deze tochten met gemiddeld 386 wandelaars een succes genoemd te kunnen worden. Themawandelingen

Bezoekers

2007

2008

2009

2010

333

462

323

427

Erfgoedweek Wat ooit begon als een erfgoedweekend neemt tegenwoordig een hele week in beslag. Samen met de heemkundige kring worden bepaalde aspecten van de Zonhovense geschiedenis belicht. De jaren 2008 en 2009 buiten beschouwing gelaten, geniet dit evenement een vrij constante belangstelling.


Pagina 97

Erfgoedweek 2005

2006

2007

2008

2009

2010

200

240

215

800

400

250

Bezoekers Fietszoektocht

Deze fietstocht waarbij deelnemers aan de hand van foto’s een parcours afleggen, kan jaarlijks op heel wat aandacht rekenen, al spelen de weersomstandigheden uiteraard ook een rol. In 2010 schreven 350 fietsers zich in. Jaarlijks nemen gemiddeld zo’n 360 personen deel aan dit evenement. Fietszoektocht 2005

2006

2007

2008

2009

2010

370

347

347

345

406

350

Bezoekers EK Prehistorie

Jaarlijks wordt er in Zonhoven een manche van het Europees Kampioenschap prehistorisch boogschieten en speerwerpen georganiseerd. De wedstrijd lokte in 2010 300 belangstellenden, een historisch dieptepunt voor het evenement dat jaarlijks goed is voor gemiddeld 500 toeschouwers. Het ontbreken van persbelangstelling kan als verklarende factor naar voren geschoven worden. EK Prehistorie

Bezoekers

2005

2006

2007

2008

2009

2011

1.000

-

500

-

500

300

Zonhoven groet… Traditioneel belicht de gemeente Zonhoven in de maand september de cultuur en gewoonten van een land naar keuze. Tijdens voorbije edities werd er zo onder andere al kennisgemaakt met landen als Turkije, Spanje en Oostenrijk. In 2012 was het de beurt aan buurland Nederland. Deze culturele ontmoetingsactiviteit brengt door de band genomen 1.500 bezoekers op de been. In 2010 vielen de cijfers met 600 bezoekers evenwel tegen. Turkije was toen gastland en jammer genoeg viel het evenement in de Ramadan! Hoe dan ook, de formule lijkt een beetje uitgemolken. Zonhoven groet…

Bezoekers

2005

2006

2007

2008

2009

2010

1.500

1.250

2.000

2.000

2.000

600

Zonhoven trapt door! Dit driedaags muziekfestival met heel wat randanimatie wordt traditioneel georganiseerd om de zomervakantie goed in te zetten. Het festival is niet alleen afhankelijk van de weersomstandigheden maar moet ook concurreren met andere grote evenementen. Toch brengt het volksfeest jaarlijks zo’n 3.600 muziekliefhebbers op de been. Ook de samenwerking met de lokale horeca voor het luik Zonhoven culinair loopt goed.


Pagina 98

Zonhoven trapt door!

Bezoekers

2.9.6.

2005

2006

2007

2008

2009

2010

3.000

5.000

3.000

4.000

4.000

3.000

Besluit

De vrije tijdssector is heel divers samengesteld wat het moeilijk maakt om voor de resultaten van de verschillende diensten overkoepelende conclusies te trekken. We stellen vast dat de Zonhovense vrije tijdsdiensten over het algemeen beschouwd de laatste jaren te kampen hebben met dalende bezoekersaantallen. Het grote aanbod slaagt er niet meer altijd in veel mensen op de been te brengen en geïnteresseerden te lokken. Een evaluatie en eventuele bijsturing van het aanbod dringt zich op, een feit waar de diensten zelf zich ook reeds van bewust waren. Een andere conclusie die de verschillende diensten delen is de vaststelling dat allen in de jaren die volgen nog verder ontwikkeld zullen worden, ondermeer onder impuls van de Vlaamse Regering. Deze laatste is zelf immers voortrekker van heel wat projecten binnen deze deeldomeinen. Maar ook binnen de gemeente zelf uiten de geïnteresseerde inwoners en belangengroepen duidelijke wensen en eisen met betrekking tot de ontwikkeling van verschillende activiteiten binnen deze diensten.


Pagina 99

DEEL 3.

BEVRAGING ADVIESRADEN EN COMITÉS

HOOFDSTUK 1.

METHODOLOGIE

Het analytische deel van de omgevingsanalyse bezorgt ons uitgebreide statistische informatie en schetst als dusdanig de “as is”-situatie in Zonhoven. Op basis van deze data is het echter onmogelijk uitspraken te doen over de gewenste situatie in onze gemeente. Wat leeft er onder de inwoners van Zonhoven? Waar zijn de inwoners tevreden over en wat zouden ze willen veranderen als zij zelf burgemeester waren? Om een antwoord op deze vragen te formuleren, dient er in dialoog getreden te worden met alle Zonhovense belanghebbenden. Gezien de beperkte tijdsspanne en vroegere negatieve ervaringen (erg beperkte respons) behoorde een enquête onder alle inwoners niet tot de mogelijkheden en moest er naar een alternatieve benadering worden gezocht. Zo werd besloten om tien Zonhovense adviesraden en comités te gaan bevragen. De leden van deze raden kunnen immers beschouwd worden als een afvaardiging van de lokale bevolking. Hun betrokkenheid bij het (verenigings)leven en hun goede kennis van de werking en de dienstverlening van zowel het OCMW als de gemeente, bezorgt hen bovendien het statuut van bevoorrechte getuigen. De mening van deze afgevaardigden levert met andere woorden niet alleen een insteek op in de standpunten van de organisatie die zij vertegenwoordigen maar ook van de wensen en grieven van de bevolking(sgroep) waarvan zij deel uitmaken. De methodiek voor het uitvoeren van de bevraging werd op volgende manier vorm gegeven: (1) (2) (3) (4) (1)

Voorbereiding van de bevraging; Uitvoeren van de bevraging; Verzamelen van de data; Analyse en duiding. Voorbereiding van de bevraging

Een werkgroep bestaande uit volgende personen bereidde de bevraging van de adviesraden en comités voor:     

Stijn Ooms An Buekers Jasmine Vanhamel Griet Dumoulin Joeri Daenen

Een benadering waarbij zowel de macro-economische omgeving als de eigen werking van het OCMW en de gemeente aan bod zou komen, droeg de voorkeur weg. Externe begeleiding suggereerde hiervoor de DEELSTER-analyse te gebruiken. DEELSTER staat voor een analyse van externe demografische, economische, educatieve, logistieke, sociaal/culturele, technologische, ecologische en ruimtelijke factoren. Door deze factoren te analyseren verkrijgt men dan een beeld van het landschap waarin de organisatie (confer gemeente en OCMW) opereert. Dit was volgens de werkgroep echter niet de bedoeling van een bevraging van verwachtingen van de bevolking. Bovendien zijn deze factoren ook te abstract en te weinig transparant om te gebruiken bij een bevraging van de bevolking. Zij hebben wel als basis gediend bij het vaststellen en vastleggen van de vijf uiteindelijk te bevragen thema’s, waarvan een aantal werden verduidelijkt aan de hand van subthema’s:


Pagina 100

Wonen en leven in Zonhoven    

Wonen Verkeer Veiligheid Milieu

   

Sport Toerisme Verenigingen Cultuur

Vrije tijd

Infrastructuur

Welzijn    

Tewerkstelling Zorg Opvoeding Kansengroepen

Dienstverlening van de gemeente en het OCMW aan de eigen doelgroep

De opzet was om binnen deze vijf thema’s zowel te peilen naar de huidige stand van zaken als naar de gewenste situatie. Dit aan de hand van drie stellingen:   

Wij zijn momenteel tevreden over … Wij zijn ontevreden over … Als wij de volgende burgemeester van Zonhoven zouden zijn, zouden wij deze nieuwe initiatieven nemen…

Tijdens een voorafgaande infosessie met de begeleiders van adviesraden en comités, werden het doel en de werkwijze toegelicht. Bovendien werd de presentatie voorgesteld die tijdens de bevragingen gebruikt zou worden (zie bijlage I). Er werd op gedrukt om tijdens de bevraging zo min mogelijk af te wijken van de afgesproken procedure en de vooropgestelde timing om elke respondentengroep dezelfde inspraak te kunnen garanderen en zo te verzekeren dat de resultaten bij de analyse zo weinig mogelijk vertekening zouden kennen. (2)

Uitvoeren van de bevraging

De bevragingen gingen allen door in de maand november 2012. De leden van de adviesraden werden op voorhand geïnformeerd over de agenda zonder dat er evenwel te zeer details werden meegegeven. Dit om ervoor te zorgen dat alle participanten met dezelfde basiskennis, vrij van geest, aan de bevraging zouden kunnen deelnemen. De bevragingen werden steeds bijgewoond door minstens één lid van de werkgroep om enerzijds ondersteuning te kunnen bieden en anderzijds erover te waken dat de procedure en timing strikt gehanteerd werden. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de data en de begeleiders van de adviesraden en comités:


Pagina 101

Datum

Adviesraad / Comité

Begeleider

05-11-2012

Sportraad

Katleen Hertogs An Buekers

06-11-2012

Raad van bestuur Toerisme

Guido Pirotte An Buekers

06-11-2012

Seniorenadviesraad

Stijn Ooms Hilde Smets

08-11-2012

Commissie verkeer & GECORO

Benny Peeters Els Arnauts Joeri Daenen

09-11-2012

Jeugdraad

Joeri Daenen Jasmine Vanhamel

13-11-2013

Cultuurraad

Griet Dumoulin

20-11-2012

GROS

An Buekers

Stijn Ooms Stijn Ooms 21-11-2012

Milieuraad

Kristel Ceulemans Griet Dumoulin

22-11-2012 27-11-2012

Lokaal overleg kinderopvang Opvoedingsondersteuning Beheerraad Bibliotheek & GC Tentakel

/

An Buekers Joeri Daenen An Buekers Griet Dumoulin Joeri Daenen

Na het doel van de bevraging te hebben uitgelegd, werden de participanten in groepjes van een viertal personen onderverdeeld. Er werd gevraagd om te antwoorden vanuit de eigen expertise/achtergrond als lid van hun specifieke adviesraad/comité. Indien personen met een politieke achtergrond aanwezig waren, werd dit genoteerd. Vervolgens werd er van start gegaan met de bevraging. Elk thema werd eerst bondig omschreven waarna de deelnemers tien minuten de tijd kregen om hun meningen in groep te bespreken en op papier te zetten. Als de tijd verstreken was, werden de formulieren opgehaald en werd het volgende thema toegelicht. (3)

Verzamelen van de data

In een derde fase werden de in totaal 1.053 antwoorden van de verschillende adviesraden samengebracht in een Excel-bestand. De antwoorden werden ingegeven per adviesraad of comité, per thema en per stelling, en werden voorzien van een nummer. Gezien de veelheid aan reacties en het feit dat hierbinnen een grote diversiteit bleek, werd binnen de werkgroep op zoek gegaan naar een manier waarop de antwoorden volgens een logische en duidelijke structuur ingedeeld zouden kunnen worden. Hierop werd besloten om aan elke reactie een typerende itemnaam toe te kennen die de verdere analyse moest faciliteren (zie bijlage II). Zo werden finaal 30 subcategorieën bepaald. 18 hiervan kwam meer dan drie maal naar voren. (4)

Analyse en duiding

De resultaten waren nu dan wel gebundeld, het databestand bleef nog te zeer omvangrijk en onoverzichtelijk. De analyse had tot doel om te komen tot een concreet, werkbaar en bevattelijk document als conclusie van de bevraging.


Pagina 102

Concreet werd dan binnen de werkgroep besloten om alle resultaten voor analyse onder de verschillende leden van de werkgroep te verdelen met de bedoeling om op zoek te gaan naar tendensen binnen de antwoorden. Elk lid ging in de toebedeelde items op zoek naar positieve en negatieve/adviserende gedachten en deze werden in tabelvorm gegoten. Tot slot werden deze afzonderlijke documenten nog door één van de leden van de werkgroep geanalyseerd, samengevoegd en afgewerkt. Op deze manier werden de 1.053 antwoorden herleid tot een meer overzichtelijk geheel van positieve ervaringen, aanbevelingen en aandachtspunten die leven onder de respondenten. Het resultaat van deze oefening werd opgenomen in hoofdstuk 2 van dit deel.


Pagina 103

HOOFDSTUK 2. 3.2.1.

RESULTATEN

Afdeling Vrije Tijd

Item

Positieve ervaringen

Aanbevelingen

Jeugd





Aanbod mag ruimer (wakasakampen, roefeldag)



Vakantieaanbod voor kinderen (slechts halve dagen speelplein)



Er moet meer aandacht besteed worden aan hangjongeren:



Jeugdinfrastructuur

De jeugddienst werkt goed 

Er is voldoende aanbod



Veel steun van de jeugdconsulent

De huidige subsidiereglementen zijn IN ORDE



Een structurele aanpak is nodig



Straathoekwerk



Opmaak van een speelweefselplan dringt zich op (ook vraag naar meer speelstraten)



Er is vraag naar een cultuuraanbod voor kinderen en jongeren. Van het aanbod dat er nu is moet de communicatie beter en tijdig gebeuren



Jeugddienst uitbreiden met een extra jeugdconsulent.



Nieuw gebouw voor verenigingen op Halveweg (3x)



Chirolokaal Holsteen renoveren of afbreken



Aantal speeltuinen is in orde(4x)



Jeugdkampplaats voorzien (4x)



Mooi speeltuintje aan Kapel Ten Eikenen (3x)



Weinig speelterrein op Terdonk, te ver achterin, geen sociale controle



Speelplein Alvermanneke is vuil en te herstellen



Speeltuin Basvelden verbeteren



Beter onderhoud en toezicht nodig (2x)



Meer speeltuinen in de wijken (5x)



Veiligheid speeltuigen


Pagina 104

Item


Aanbevelingen

Cultuur



Het aanbod is goed, en het is goed uitgebouwd. Zowel het gemeentelijk aanbod als dat van de verenigingen. Ook over het aanbod naar de scholen toe is men positief.



Aanbod meer bekend maken. Communicatie wordt vaak aangehaald.





Er is veel aanbod voor de senioren vanuit de verenigingen.

Communicatie cultuuraanbod te laat ten opzichte van andere cultuurhuizen





Het muziek en tekenonderwijs in Zonhoven!

Er moet een groter (gemeentelijk) gecoördineerd aanbod komen voor senioren, hen betrekken bij de praktische planning en het vervoer ernaar.



De meerderheid vindt aanbod subsidies in orde.



Wat meer activiteiten voor kinderen (jeugdfilms)



Cultuuraanbod voor jeugd.



De tegenstelling is dat er ook zijn die de subsidies te laag vinden of het aantal verplichte activiteiten te hoog.



WENS: Een CC in het centrum van Zonhoven.

Cultuurinfrastructuur

Bibliotheek

Sport



Gebruik voor vergaderingen verenigingen is gratis (2x)



Bibliotheeksysteem, openingsuren, werking, aanbod is in orde. Algemeen tevreden.



Goed en uitgebreid scholenaanbod - uitleenposten





Geen centrale ligging (5x)



Slechte staat van het dak



Slechte verlichting in grote zaal



Hoge huurprijzen en consumptieprijzen



1ste verdieping niet toegankelijk voor rolstoelen



Samenwerking met de bib Hasselt.



Leeszaal meer uitbouwen (zetels, koffie, terras,…)

Er zijn veel mogelijkheden, voldoende sportaanbod voor kinderen



Kostprijs (sportelpas ontwikkelen)



Meer keuze voor kleuters



Aanbod scholen ook goed en gratis!



Veldrit is prachtig evenement



Sportkampen voor tieners



Subsidies aan de clubs


Pagina 105

Item


Aanbevelingen

Sportinfrastructuur





Zwembad ontbreekt (9x)



Gratis zwemmen voor scholen of tegemoetkoming in busvervoer



Turnzaal ontbreekt (teveel materiaal sleuren)

Toerisme

UiTpunt

Tevreden over sportinfrastructuur 

Basvelden



Evenementhal



Skatepark



MTB-route



Finse piste onvolledig + betere verlichting



Voldoende sportvelden



Voetbalvelden voor publiek openstellen



Atletiek moet wijken voor voetbal (2x)



Geen atletiekmaterialen



Balletzaal oneigenlijk gebruik (BBB groep)



Sport teveel voorrang op andere evenementen



Graag BMX-parcours op Basvelden



Graag voetbalaccommodatie in Termolen



Verbeteren van bestaande sportinfrastructuur (douches, kleedkamers kantine Termolen)



Toegankelijkheid



Cateringmogelijkheden: volwaardige keuken in EH voorzien (2X)



Meer zitbanken op Basvelden



Dure huurprijzen



De samenwerking tussen de dienst Toerisme en de scholen verloopt heel goed.



Begeleide gidsen van cultureel erfgoed



Meer toeristische trekpleisters en activiteiten



Goed natuuraanbod



Toegankelijkheid vijvergebied



Meer promo toerisme



Vrijetijdswinkel moet open zijn in het weekend tijdens de zomermaanden



Meer bekend maken bij de inwoners. Het is nog steeds te weinig gekend.



Uitbreiding uitleendienst:



Podiumelementen, geluidsmeters, fuifbox, geluidsinstallatie, beamer



Openingsuren en de werking in orde


Pagina 106

Item


Aanbevelingen

Vrije tijd



In de bevraging komt zeer sterk naar voor dat het aanbod ruim en gevarieerd genoeg is (verenigingsleven, programmering cultuur, sport, toerisme, toegankelijke natuur, bib, jeugdverenigingen, evenementen in de zomer, speelpleinwerking in de wijken).





Wat we hebben, moet behouden blijven.



Goede samenwerking en ondersteuning tussen de gemeentelijke diensten en de verenigingen.



Samenwerking tussen verenigingen stimuleren



Ondersteuning



Buurtleven stimuleren





Subsidies voor buurtfeesten, straatbarbecues (suggestie om netwerken te belonen binnen een buurtgemeenschap), toelages aan verenigingen

Ondersteuning verenigingen en buurtfeesten uitbreiden



Ondersteuning verenigingen, mogelijkheid om aanbod verenigingen bekend te maken.



Voldoende vergaderruimten





Aanwezige infrastructuur is goed

Beschikbare ruimten beter benutten (school ’s avonds gebruiken bijvoorbeeld)



Degelijke infrastructuur voor cultuur (bib , Tentakel, evenementenhal)



Te weinig lokalen (3x)



Te hoge huurprijzen (7x)



Mogelijkheid tot uitleen materialen





Tegenstelling: de huurprijzen van de gemeentelijke accommodatie zijn in orde.

Prijzen en beschikbaarheden (EH) van vergaderlokalen (evalueren, ongelijkheid)



Verschillende ondersteuning (huur,onderhoud, afval) voor verschillende gebouwen



Ondersteuning aan vzw’s met eigen infrastructuur.



Te weinig tentoonstellingsruimten (toegang tentoonstellingen tijdens markt)

Verenigingen

Verenigingeninfrastructuur


Betere afstemming van aanbod zodat dingen niet teveel samenvallen.

Pagina 107

3.2.2.

Afdeling Wonen & Ruimte

Item


Wonen en leven



De meeste respondenten zijn het erover eens dat Zonhoven een zeer mooie, gezellige, goede gemeente is waar het enerzijds rustig wonen is, maar waar anderzijds de lokale economie toch voldoende ontwikkeld is zodat alles dichtbij te vinden is (voldoende winkels, gezellige zondagsmarkt). Vooral met betrekking tot het centrum wordt dit als een bijzonder positief gegeven beschouwd.



Verder scoort Zonhoven vooral met zijn ligging, namelijk tussen de twee ‘centrumsteden’ van Limburg, onmiddellijk aan de autostrade en toch binnen een groene omgeving.



Aanbevelingen 

Eén onderwerp draagt overduidelijk de bezorgdheid van de meerderheid van de leden van de adviesraden/werkgroepen weg, namelijk een gebrek aan ‘betaalbaar wonen’ binnen de gemeente. Dit neemt verschillende vormen aan: meerdere groepen haalden aan dat de bouwgronden binnen de gemeente onbetaalbaar zijn, meer specifiek voor de eigen jonge inwoners. Anderen vermelden dat ‘wonen’ in Zonhoven ‘an sich’ zeer duur is.



Daarbij komt nog dat zeer veel respondenten aangeven graag te willen zien dat de gemeente investeert in de bouw van bijkomende sociale woningen en serviceflats. Dit om de lange wachtlijsten te doen afnemen.



Toch wel betrekkelijk veel respondenten (uit diverse adviesraden) halen een teveel aan leegstand aan, meer specifiek binnen het centrum van de gemeente.



Tot slot kaarten twee groepen respondenten aan dat het uitzicht van het centrum te zeer aan het veranderen is, met name dat er een teveel aan appartementen is bijgebouwd waardoor Zonhoven zijn oorspronkelijk gezellig centrum dreigt kwijt te geraken.



De woonwinkel is te weinig/niet gekend bij de inwoners.

Voldoende pleintjes en groen


Pagina 108

Item


Infrastructuur wonen en leven

Werken Openbaar vervoer

Verkeer



Tevreden over openbaar vervoer in Zonhoven



Bokrijkseweg en Termolen fietsveiliger geworden



Tevredenheid over de veiligheid en verkeersinfrastructuur.



Voldoende parking.



Verkeerssituatie en -organisatie rond de scholen.



Wegvernieuwing gebeurt systematisch (Merelstraat, Karekietstraat, Bokrijkseweg, Genkerbaan vanaf rondpunt, Herestraat).



Fietspad Kleine Hemmenweg-Herestraat en de toeristische fietspaden laten het toe om drukke wegen te vermijden.


Aanbevelingen 

Vraag naar meer gelijkheid tussen de parochies (Termolen beperkte infrastructuur, Kerkplein Termolen herinrichten, petanquebaan, herbestemming oud scoutsterrein, meer zitbanken)



Meer aandacht voor publieke ruimte (4x)



Beter onderhoud (4x)



Meer vuilbakken



Oplaadpunt elektrische voertuigen



Meer ruimte voor KMO (2x)



Weinig communicatie/signalisatie



Coördinatie ontbreekt (teveel tegelijkertijd)



Het busvervoer naar de deelgemeentes verdient wat aandacht, vooral Termolen wordt wat achtergesteld.



Op de belbus kan men ook niet altijd rekenen qua stiptheid



Weekend: slechte busverbindingen



Fietspaden verdienen meer aandacht (slechte staat, te weinig onderhoud, sneeuw/ijsvrij maken, centrum gevaarlijk, te weinig aan scholen)



Verkeerssituatie centrum (te druk, weinig zebra- en voetpaden, herinrichting, verkeersluw maken, snelheid)



Richtingaanwijzers niet altijd uniform, niet altijd leesbaar (proper maken)



Meer snelheidscontroles



Schoolomgevingen (gevaarlijk verkeer, snelheid, politietoezicht of wijkagent aan school)

Pagina 109

Item


Milieu



Het groene karakter van onze gemeente: veel groen en veel natuur



Bij het luik "milieu" zijn de opmerkingen voornamelijk kritisch/negatief



Ondersteuning naar scholen op vlak van milieubeleid en in functie van groenbeheer





Verbetering nieuw containerpark

Sluikstorten en zwerfvuil worden als een zeer groot probleem ervaren (vaak wordt de link gelegd met te duur containerpark): meer leegmaken van vuilbakken, blikvangers, bermen opruimen, netheid dorp kan beter



Afvalverwerking:



Containerpark: te duur, quotum voor groenafval en bouwpuin is te klein,



Ook met betrekking tot de regeling voor verenigingen zijn er opmerkingen: concept aanpassen voor jeugdverenigingen, meer vuilzakken voor scholen, opslagplaats afval voor verenigingen (afvalstraten)



Hinder verbrandingsoven Houthalen



Duurzaamheid: meer sensibiliseren



Organisatie van een autoloze zondag, vrij fietsen



Millieuvriendelijkheid stimuleren, duurzame energie in gemeentelijke gebouwen


Aanbevelingen

Pagina 110

3.2.3.

Gemeente

Item


Communicatie



Bekendmaking van het aanbod (Zonhovenaar, programmabrochure Tentakel, website...)



Communicatie



Het aanbod is divers maar de communicatie bereikt zijn doel niet!



Betere communicatie omtrent activiteiten





Diverse malen wordt het positief belang van ‘De Zonhovenaar’ aangehaald.

Het informeren van de bevolking mag meer gestructureerd. Er is ook vraag naar meer mogelijkheden tot participatie/deelname aan het beleid (tweerichtingscommunicatie)



Binnen de jeugdadviesraad geeft een enkeling aan tevreden te zijn over het aanbod





Hier wordt ook aangehaald dat de speelpleinwerking goed functioneert met dank aan de vele vrijwilligers.

Er zijn te weinig opvanginitiatieven en -mogelijkheden. Als gemeente mede initiatieven nemen om hieraan tegemoet te komen (confer subsidiëring voor opstart/kwalitatieve vormen van opvang).



Vooral nood aan meer gerichte, flexibele opvang:

Kinderopvang

Onderwijs

Dienstverlening

Aanbevelingen



Naschoolse opvang tot 14jr



Vakantieopvang



Opvang 0-3jr



Communicatie moet beter: over het aanbod



Opvoedingswinkel = nog te weinig gekend



Welzijn



Zorg



Coördinatie moet beter, nood aan meer gemeentelijke ondersteuning.



Kwaliteit van onderwijs is goed in Zonhoven



Gebrek aan visie/beleid



Ondersteuning van de gemeente



Geen flankerend onderwijsbeleid



Uitbreiding van De Kleurdoos niet mogelijk



Laatavondopening gemeente/OCMW



Verder wordt gevraagd naar meer avondopeningen.



Vanuit verschillende adviesraden geeft men aan tevreden te zijn over de vriendelijke dienstverlening van gemeente, OCMW en politiediensten.



Openingsuren van gemeentelijke diensten (voorbeeld Uitpunt) en OCMW zijn vaak verschillend en hiermee onoverzichtelijk .



Er wordt door de adviesraden/werkgroepen niet op specifieke lacunes gewezen.



Dienstverlening gemeente en OCMW centraliseren, en beter informeren.


Pagina 111

3.2.4.

OCMW

Item


Aanbevelingen

Welzijn





   

Men is zeer tevreden over de organisatie van het dorpsrestaurant. Dit biedt wel degelijk een meerwaarde, vooral voor senioren. Mag nog uitbreiden. Er zijn -vooral binnen het centrum- zeer veel mogelijkheden voor senioren, ook op vlak van sport. De opvoedingswinkel wordt binnen twee adviesraden aangehaald als een positief initiatief. De aanwezigheid van (veel) serviceflats in het centrum wordt als positief ervaren. Het aanbod thuiszorgdiensten is goed georganiseerd en afdoende aanwezig.





 





 


Binnen diverse overlegorganen wordt gesuggereerd dat er bijkomend in sociale tewerkstelling mag worden geïnvesteerd. In zo goed als alle adviesraden/werkgroepen wordt binnen het onderdeel Welzijn een bezorgdheid jegens de kansarmen aangehaald. Zo worden nieuwe initiatieven aangehaald: een eetgelegenheid specifiek voor kansarmen (confer Klavertje Vier Hasselt), tussenkomst bij sociale activiteiten, voedselpakketten, … Een bijkomende inspanning op vlak van sociale woningen (toewijzen aan de juiste mensen), serviceflats (uitwijken naar de verschillende dorpskernen?) en rustoordbedden is voor diverse adviesraden een must. Ook het oprichten van een dienstencentrum wordt aangehaald. Thuiszorg zou flexibel moeten kunnen worden aangeboden in acute situaties. Er blijft nog een beperkt buurtgevoel binnen de verschillende dorpskernen. De gemeente zou kunnen werken rond ontmoeting, buurt en verbondenheid Tot slot: onafhankelijk van elkaar blijkt er binnen alle adviesraden een grote wrevel te heersen met betrekking tot de organisatie van de wachtdiensten van zowel dokters als apothekers binnen (buiten!) de gemeente. Kansengroepen moeten meer aan het reguliere vrijetijdsaanbod kunnen deelnemen. Vragen die naar boven komen is hoe kan je ze bereiken en betrekken bij het aanbod. Meer steun vanuit het OCMW naar verenigingen toe die met kansengroepen werken. De weg naar “hulp” is te weinig gekend, hoe kunnen we de kansengroepen bereiken voor bijvoorbeeld voedselpakketten als ze niet gekend zijn? Pagina 112

Item


Aanbevelingen

Aanbod / dienstverlening



Tevredenheid over het aanbod en de dienstverlening van het ocmw: zorgdiensten, vervoer, bejaardenhulp, volkstuintjes,



Toch ook opmerkingen in verband met ontoereikendheid van dit aanbod: lange wachtlijsten



Lift in het ocmw ontbreekt



Men is erg tevreden over de werking van het OCMW.



Wachttijden van de poets en tuinhulp zijn te lang



Openingsuren uitbreiden en meer afstemmen op werkende mensen



Toegankelijkheid vrij goed



Er dient dringend een dienstencentrum te komen



Toezegging woningen



Seniorenconsulent voorzien (participatie senioren bevorderen)



Communicatie SAR en ocmw, gemeente verbeteren, meer aandacht vanuit gemeentebestuur voor adviesraad

Infrastructuur (rusthuis/serviceflats)



Goede infrastructuur voor bejaarden





Renovatie middenschool mooi geheel met serviceflats

Inplanting nieuw rusthuis ongelukkig (verspreide ligging en tussen de scholen).





Aanbod en voorzieningen zijn ok

Aanbod onvoldoende, spreiding (parochies), betaalbaarheid



Er is goede opvang voor senioren



Er moet een duidelijke visie op de wachtlijsten komen (voorrang voor Zonhovenaren en ook toestaan voor niet-Zonhovenaren wiens kinderen in Zonhoven wonen)



Dienstencentrum


Pagina 113

3.2.5.

Infrastructuur

Item


Aanbevelingen

Centrum Zonhoven



Leefbaar centrum



Kiosk meer gebruiken (2x)



Bereikbaarheid politie





Ontwikkeling en voorzieningen in het centrum voor de bevolking

Heel veel concentreert zich in het centrum, meer aandacht voor wijken en parochies (3x) (bv: meer bebloeming, zorg voor Tuinwijk, …)



Goede locatie opvoedingswinkel



Leegstand aanpakken (2x)



Mooi park, verzamelplaats voor jong en oud (4x)



Wandelpaden verbreden + toegankelijkheid rolstoelen



Lotje- wandelpad is leuk



Mooiere aanleg, bloemen, beter onderhouden (2x)



Speeltuin, kabouterbos, dierenboerderij, vijver afbakenen (veiligheid!)



Fitnesstoestellen voor senioren



Meer zitbanken



Te weinig mogelijkheden (3x)



Te duur



Feestzaal De Waerde is verouderd



Overdekte fietsenstallingen



Duurzaamheid van gebouwen



Toegankelijkheid voor ouderen en gehandicapten – graag lift



Signalisatie gehandicaptentoegang voorzien



Beter beheer van gebouwen



Werknemers die parking innemen



Niet allemaal goed bereikbaar met auto (parking voor gehandicapten/ouderen)



Nood aan nieuw gemeentehuis (4x)



Renovatie van gemeentehuis (3x)



Moet modern uithangbord worden, kostenbesparend en toegankelijk



Alle gemeentelijke diensten en ocmw onder 1 dak (2x)

Park Den Dijk

Feestzalen

Gemeentelijke gebouwen





Bereikbaarheid gebouwen is goed

Centrale ligging gemeentehuis, politie en ocmw

Gemeentehuis


Pagina 114

Item


Kerken


Aanbevelingen 

Kerkgebouwen dubbele bestemming geven of herbestemming (5x)



Te veel kerken (keuze tussen Terdonk + Halveweg)



Beter onderhoud kerkhof



Overdekte plaats op kerkhof

Pagina 115

3.2.6.

Politie

Item


Aanbevelingen

Veiligheid





Verkeersveiligheid:



Meer aanwezigheid van de politie gewenst bij start en einde scholen



Meer snelheidscontroles



Meer controles door politie (wegen, pleintjes, vandalisme)



Aanwezigheid politie op fuiven



Sociale contacten bevorderen



Aanspreekpunt in elke wijk



De wijkagent is onbekend, weinig te zien



Drugsgebruik Basvelden



Openingsuren van de politie Zonhoven buiten de kantooruren

Algemeen veiligheidsgevoel in Zonhoven


Pagina 116

DEEL 4.

SWOT-ANALYSE

HOOFDSTUK 1.

METHODOLOGIE

De externe omgevingsanalyse, opgebouwd uit enerzijds de statische omgevingsanalyse en anderzijds de kwalitatieve bevraging van bevoorrechte getuigen, heeft een zeer grote hoeveelheid informatie voortgebracht. Bovendien zijn de data zeer ruw en dienen zij nader geïnterpreteerd te worden. Zo duiden de resultaten van de statistische analyse bijvoorbeeld ook lacunes in het beleid die zich niet noodzakelijk beperken tot het werkingsgebied van de gemeentelijke overheid. Ze overstijgen met andere woorden de gemeentelijke bevoegdheden. Het is uiteraard wel van belang om ook van dergelijke aandachtspunten op de hoogte te zijn, maar met het oog op het uitstippelen van beleidsdoelstellingen, dienen ze best gefilterd te worden uit de resultaten. De bevraging van de adviesraden plaatst op haar beurt problemen die onder de bevolking leven voor het voetlicht. Een aantal van deze bevindingen kunnen evenwel niet met empirische gegevens onderbouwd worden. Een perceptie komt niet noodzakelijk overeen met de realiteit zoals ze is. Omwille van bovenstaande redenen dient er een kadering te gebeuren van de resultaten om ervoor te zorgen dat alle gegevens relevant zijn voor het BBC-verhaal. Voor de interpretatie van de verzamelde gegevens werd er gekozen voor de techniek van de SWOT-analyse. Deze methode wordt toegepast om de sterktes, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen te identificeren. Er werd gewerkt in drie fasen: (1) Individuele sterkte-zwakte-analyse (2) Bespreking door managementteams (3) Verwerking resultaten (1) Individuele sterkte-zwakte-analyse Aan de leden van de managementteams van zowel de gemeente als het OCMW werd gevraagd om de teksten van de externe omgevingsanalyse door te nemen en een sterkte-zwakte-analyse uit te voeren. Van elk van de managementteamleden werd verwacht dat zij aangaven wat in hun ogen sterktes, zwaktes, bedreigingen en opportuniteiten. (2) Bespreking door managementteams Vervolgens werden gedurende drie opeenvolgende sessies de resultaten van deze individuele oefening samengebracht en besproken. Eerst kwamen de teksten van de statistische analyse aan bod, in een laatste bijeenkomst werden de resultaten van de bevraging onder de loep genomen. De teksten werden overlopen en er werd een oplijsting gemaakt van de aangehaalde sterktes, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen. Op het einde van de derde sessie beschikte men alzo over twee documenten met positieve en negatieve punten, mogelijke gevaren en kansen. (3) Verwerking resultaten Ten slotte werden de twee documenten naast elkaar gelegd en werd er getracht thema’s te identificeren. Er werd daarbij op twee niveaus tewerk gegaan. In de eerste plaats werden de vier classificaties aan elkaar gelinkt per thema. In de tweede plaats was er ook aandacht voor de overeenkomsten tussen de resultaten van het statistisch gedeelte en van de bevraging. Het feit dat een punt in beide delen geïdentificeerd wordt, kan immers gezien worden als een indicatie van het belang ervan.


Pagina 117

In hoofdstuk twee van dit onderdeel van de externe omgevingsanalyse worden de resultaten besproken van de sterkte-zwakte-analyse van de beide managementteams. In hoofdstuk drie worden conclusies van de resultaten van deze analyses opgesomd.


Pagina 118

HOOFDSTUK 2. 4.2.1.

RESULTATEN

Statistische analyse

Sterke punten 











 











De gemeente Zonhoven is relatief gezien een jonge gemeente. Het aandeel senioren en hoogbejaarden ligt er lager dan in de rest van Limburg. De verwachting is evenwel dat dit in de nabije toekomst zal veranderen en dat het aandeel oudere inwoners sterk zal toenemen. Het OCMW beschikt over een uitgebreide waaier aan thuisdiensten: gezins- en bejaardenhulp, klusjesdienst, poetshulp en Anders Mobielen Limburg zijn troeven met een grote populariteit. Het OCMW zet sterk in op de sociale tewerkstelling van personen die een leefloon aanvragen of moeilijkheden hebben om zich binnen het reguliere arbeidscircuit te handhaven. Uit de cijfers van het OCMW blijkt dat er in Zonhoven weinig ouderen een tegemoetkoming “Hulp aan Bejaarden” ontvangen. De vraag kan evenwel gesteld worden of dit het gevolg is van het feit dat weinig bejaarden voor een dergelijke tegemoetkoming in aanmerking komen omwille van te hoge inkomsten of omdat niet alle bejaarden op de hoogte zijn dat ze een dergelijke tegemoetkoming kunnen aanvragen. Het dorpsrestaurant dat door het OCMW wordt georganiseerd, kan een succes genoemd worden. Met de huidige inzet van mensen en middelen wordt het maximaal bereikbare gerealiseerd. De gemeente Zonhoven is een mooie woongemeente met een eerder residentieel karakter. In de groene landelijke omgeving vestigen zich eerder welgestelde burgers die op zoek zijn naar een rustige omgeving om te wonen. De veelheid aan natuurlijk schoon in combinatie met het ontbreken van grote industriële activiteiten draagt hier ontegensprekelijk toe bij. Zonhoven wordt gekenmerkt door een hoge werkzaamheidsgraad en een lage werkloosheidsgraad. De meeste Zonhovenaren zijn evenwel niet in de gemeente zelf actief. De Zonhovenbon kent sinds zijn invoering een groot succes. De bon is populair, zowel bij de inwoners als de handelaren. Het systeem ondervindt nog een aantal kinderziektes maar geen grote problemen. De gemeente beschikt over een goed onderwijsnet dat de overgrote meerderheid van de Zonhovense jeugd de mogelijkheid biedt om de volledige schoolloopbaan in de eigen gemeente te doorlopen. De Zonhovenaar verzamelt jaarlijks gemiddeld 121,83 kilogram huishoudelijk afval per inwoner. Daarmee realiseerde de gemeente in 2011 reeds de doelstelling (maximaal 150 kilogram per inwoner) die voor 2015 werd opgenomen in het uitvoeringsplan “Milieuverantwoord beheer van huishoudelijke stoffen”. Zonhoven staat bekend als een groene gemeente met een aantal belangrijke en waardevolle natuurreservaten en –gebieden. Bijna de helft van de gemeentelijke grondoppervlakte is ingekleurd als groene bestemming. De gemeente Zonhoven is zeer centraal gelegen in het hartje van de provincie Limburg. Zijn positie tussen de grote steden Hasselt en Genk enerzijds en de nabijheid van de E314 anderzijds maakt Zonhoven voor velen een uitgelezen plek om zich te vestigen. Het Woonloket, een product van de intergemeentelijke samenwerking Midden-Limburg (opstart: september 2012), wordt gezien als een meerwaarde op het vlak van informatieverstrekking aan de inwoners.


Pagina 119



Het fietsroutenetwerk dat door de gemeente loopt, betekent een toeristische meerwaarde voor Zonhoven.

Zwakke punten 















Zonhoven kent een stijgend inwonersaantal. De groene omgeving gekoppeld aan de goede ligging zorgt ervoor dat Zonhoven relatief veel inwijkelingen aantrekt. Dit zet druk op de voorzieningen van de gemeente en jaagt de gronden vastgoedprijzen de hoogte in. De plaatselijke werkgelegenheid is eerder beperkt. Er is een eerder bescheiden lokale economische activiteit bestaande uit enkele kleine en middelgrote ondernemingen. De meerderheid van de inwoners werkt buiten de gemeentegrenzen. De meeste gemeentelijke gebouwen hebben een hoog brandstofverbruik en zijn dus helemaal niet energiezuinig. Vooral het gemeentehuis, GC Tentakel en de bibliotheek zijn grote energieverslinders. De gemeente vervult op dit vlak met andere woorden niet de voorbeeldfunctie die ze in het kader van het burgemeestersconvenant op zich zou moeten nemen. 17,2 procent van alle gebouwen is niet aangesloten op het rioleringsnet. Er is een positieve evolutie waar te nemen maar deze gaat veel te traag. Ten aanzien van het Vlaams gemiddelde heeft de gemeente een achterstand van bijna 10 procent in te halen. 66 procent van de woningen in de gemeente is ouder dan 30 jaar. Ze werden opgetrokken in een tijdperk waarin dubbel glas, daken muurisolatie en dergelijke nog niet vanzelfsprekend waren. Deze woningen en gebouwen zullen op korte termijn gerenoveerd dienen te worden. Het aanbod sociale (huur)woningen en -appartementen schiet sterk tekort. Het aanbod kan de vraag niet volgen. Met 2020 in het vooruitzicht dringt een serieuze inhaalbeweging zich op om het bindend sociaal objectief te kunnen realiseren. Het aanbod van het openbaar vervoer is niet optimaal. De verbinding van de parochies met het centrum laat te wensen over en ook in het weekend is het niet altijd eenvoudig om met de bus op zijn bestemming te geraken. In Zonhoven kan er een toename van het aantal verkeersongevallen vastgesteld worden. hiermee gaat de gemeente in tegen de tendens die zich op Vlaams niveau en in de Belfius-clustergemeenten manifesteert.

Opportuniteiten 





Zonhoven is een overwegend jonge gemeente. Het aanbod van de vrije tijdsdiensten dient hier op afgestemd te worden. Tendensen moeten in het oog gehouden en indien mogelijk opgevolgd worden. Ook voor de andere gemeentelijke en OCMW-diensten is dit een factor die in rekening gebracht moet worden. De thuiszorgdiensten aangeboden door het OCMW zijn erg in trek. De vraag kan gesteld worden of het mogelijk/wenselijk is om het aanbod verder uit te breiden en/of ontwikkelen om zo meer inwoners te bereiken en van dienst te kunnen zijn. De daling van het bezoekersaantal van het containerpark doet vragen rijzen. Is de daling toe te schrijven aan een bewuster sorterende Zonhovenaar en het wegblijven van zogenaamde “afvaltoeristen” of gaat de daling gepaard met een toename van het sluikstorten? Een onderzoek en tevredenheidsenquête onder de gebruikers dringt zich op.

Bedreigingen 

Het inwonersaantal van de gemeente zit reeds geruime tijd in de lift. Een groeiend bevolkingscijfer is niet enkel positief. Het heeft eveneens een niet te onderschatten invloed op heel wat externe factoren zoals woonvoorzieningen, het onderwijsaanbod, de gemeentelijke dienstverlening enzovoort. Deze zouden dan in principe aan hetzelfde


Pagina 120





















tempo mee moeten kunnen evolueren. Uiteraard is dit allesbehalve vanzelfsprekend te noemen. Op dit ogenblik is Zonhoven nog een relatief jonge gemeente maar tegen 2020 dreigt de balans om te slaan: het aantal senioren en hoogbejaarden zal dan exponentieel toenemen en alzo extra druk leggen op het reeds ontoereikende aanbod ambulante- en residentiële voorzieningen voor ouderen. Het aantal plaatsen in rustoorden en serviceflats, het aanbod thuishulp en andere vormen van dienstverlening ten behoeve van ouderen schieten nu reeds tekort. Deze dienstverlening zal in de nabije toekomst nog sterker onder druk komen te staan. De vastgoedprijzen in Zonhoven zijn de laatste jaren zeer sterk gestegen. Dit maakt het voor veel jonge Zonhovenaren moeilijk om eigendom te verwerven in de gemeente waar ze geboren en getogen zijn. De stijgende verkoop- en huurprijzen sluiten bovendien ook de sociaal en economisch gedepriveerden uit om zich blijvend in de gemeente te kunnen vestigen. De laatste jaren stellen we een niet te onderschatten toename van het aantal alleenstaanden, al dan niet met kinderen, vast. Deze bevolkingsgroep is kwetsbaar aangezien zij geen beroep kunnen doen op de (financiële) draagkracht van een partner. Ze moeten voor alles alleen instaan en zullen bij (financiële en andere) problemen sneller in contact komen met diverse vormen van hulp- en dienstverlening, onder andere deze van het OCMW. Uit de cijfers van het OCMW blijkt dat er in Zonhoven in verhouding weinig ouderen een tegemoetkoming Hulp aan Bejaarden ontvangen. Het is echter de vraag of dit het gevolg is van het feit dat weinig senioren voor een dergelijke tegemoetkoming in aanmerking komen of omdat niet alle senioren op de hoogte zijn dat ze een dergelijke tegemoetkoming kunnen aanvragen. De Zonhovenbon is een populair initiatief gebleken en er zijn dan ook heel wat Zonhovenbonnen in omloop. Begunstigden hebben een jaar de tijd om hun bon te verzilveren. Uit de cijfers blijkt evenwel dat een groot aantal bonnen niet geïnd dreigt te worden. Het lijkt dan ook opportuun dit systeem te evalueren. Enkele scholen in Zonhoven hebben een quotum ingevoerd voor het maximaal aantal kinderen dat zij in hun school kunnen begeleiden. Er is onduidelijkheid of deze maximumbeperking werd ingevoerd door een dreigende overschrijding of dat het hier gaat om een voorzorgsmaatregel. Het zou interessant kunnen zijn dit nader te bevragen. De daling van het bezoekersaantal van het containerpark doet vragen rijzen. Is de daling toe te schrijven aan een bewuster sorterende Zonhovenaar en het wegblijven van zogenaamde “afvaltoeristen” of gaat de daling gepaard met een toename van het sluikstorten? Een onderzoek en tevredenheidsenquête onder de gebruikers dringt zich op. 66 procent van de gebouwen in de gemeente is ouder dan 30 jaar. Ze werden opgetrokken in een tijdperk toen isolatietechnieken zoals dubbel glas, daken muur-isolatie en dergelijke meer, nog niet vanzelfsprekend waren. Een groot aantal van deze woningen voldoet dus niet aan de vereisten op het vlak van wooncomfort en duurzaamheid en dienen zodoende gerenoveerd te worden. Het aanbod residentiële voorzieningen voor senioren schiet ruimschoots tekort. Op dit ogenblik zijn er al lange wachtlijsten voor serviceflats en rustoordbedden. Met de verwachte toename van het aantal senioren tegen 2020 dreigt dit probleem zich nog scherper te gaan stellen. Op het grondgebied van de gemeente verblijven een aantal woonwagenbewoners zonder dat daartoe de nodige vergunningen werden uitgereikt. Het gevaar bestaat dat hun aanwezigheid de omliggende buurt devalueert en andere woonwagenbewoners aanspoort om zich eveneens in Zonhoven op die manier te gaan vestigen.


Pagina 121













Zonhoven is een dure gemeente, zowel om te kopen als om te huren. Dit geldt zowel voor bouwgronden als voor woongelegenheden: de prijzen zijn de afgelopen jaren fors omhoog gegaan. Deze prijsstijging maakt het voor jonge Zonhovenaren zeer moeilijk om zich in hun eigen gemeente te vestigen. Het planologisch beleid van de gemeente dateert grotendeels van de jaren '80 en werd sindsdien slechts sporadisch herzien. Dit heeft een negatieve invloed op de ruimtelijke ontwikkeling van de gemeente. In Zonhoven wordt de naleving van stedenbouwkundige voorwaarden niet gecontroleerd tenzij er een klacht wordt ingediend. Het handhavingsbeleid is repressief en sanctioneert overtredingen niet op structurele wijze. Dit heeft als gevolg dat niet alle inwoners op dezelfde wijze behandeld worden en dat mensen soms pas jaren later geconfronteerd worden met de nefaste gevolgen van het niet naleven van de voorschriften. Het is opvallend dat de meerderheid van de toeschouwers bij voorstellingen en cursussen afkomstig zijn van buiten de gemeente. Het cultuurprogramma is blijkbaar vooral populair bij niet-Zonhovenaren en mist zo gedeeltelijk haar doel, namelijk om de inwoners van de eigen gemeente cultuur aan te bieden. De participatiecijfers van de meeste vrije tijdsdiensten (sport, toerisme) tonen de laatste jaren een neergaande evolutie. Het aanbod lijkt zo niet langer tegemoet te komen aan de verwachtingen of er wordt te weinig publiciteit rond gevoerd. Het aanbod van de vrijetijdsdiensten dient herbekeken te worden in functie van de huidige tendensen. De vrije tijdssector is van nature veel meer onderhevig aan veranderingen en daar dient dan ook op een verantwoorde manier op ingespeeld te worden.

 Hoewel het aantal uitleningen er op vooruitgaat, kan het dalend aantal uitleners niet genegeerd worden. De bibliotheek in zijn huidige vorm komt onder druk te staan door de toenemende digitalisering.

4.2.2.

Bevraging adviesraden

Sterke punten 

 





 



Het aanbod van alle vrije tijdsdiensten wordt door de verschillende adviesraden als ruim en gevarieerd bestempeld. Men is tevreden en dringt er op aan zeker te behouden wat er momenteel reeds georganiseerd wordt. De financiële ondersteuning die verenigingen, organisaties en clubs krijgen, worden zeer gewaardeerd. De huidige subsidiereglementen zijn duidelijk. De Zonhovenaar is door de band genomen zeer tevreden over de sportinfrastructuur. Vooral de accommodatie van sportcomplex de Basvelden, de Evenementenhal, het vernieuwde skatepark en de mountainbikeroute worden sterk geapprecieerd. De meeste respondenten zijn het erover eens dat Zonhoven een zeer mooie en gezellige woongemeente is. Enerzijds woont men er in een rustige omgeving, anderzijds is er (vooral in het centrum) voldoende lokale economie aanwezig. Gelegen tussen de twee Limburgse centrumsteden Hasselt en Genk en in de onmiddellijke nabijheid van de autosnelweg E314, scoort de gemeente goed op het vlak van ligging en mobiliteit. Het dorpsrestaurant biedt een echte meerwaarde, vooral voor de senioren. Uit de bevraging blijkt dat dit initiatief nog verder ontwikkeld en uitgebreid mag worden. De thuiszorgdiensten hebben een uitgebreid aanbod en een goed georganiseerde werking. Ze bieden ondersteuning aan personen die het nodig hebben. De diensten kennen een grote populariteit waardoor met wachtlijsten gewerkt moet worden. Het gemeentehuis, het OCMW-gebouw en de politie hebben een centrale ligging in de gemeente en zijn gemakkelijk bereikbaar.


Pagina 122



Park "Den Dijk" wordt meermaals aangehaald als een pluspunt. Het mooie park brengt groen in het centrum van de gemeente en fungeert als een verzamelplaats voor jong en oud.

Zwakke punten 

















Met betrekking tot de vrije tijdsdiensten wordt vaak opgemerkt dat er onvoldoende gecommuniceerd wordt over het aanbod. Ook de promotie van activiteiten van de cultuurdienst en de dienst toerisme zou meer aandacht mogen krijgen. Veel respondenten hebben kritiek op de in hun ogen hoge huurprijzen die aangerekend worden voor het huren van gemeentelijke zalen en accommodatie. Ook het feit dat enkel via de lokale uitbaters consumpties kunnen worden genoten stuit op onbegrip. Dit maakt het geheel te duur. De inrichting van publieke ruimtes laat te wensen over: een tekort aan banken, onvoldoende groenonderhoud en verouderde en niet-herstelde speeltoestellen zijn enkele van de pijnpunten die tijdens de bevraging worden aangehaald. De openingsuren van het gemeentehuis, het OCMW en het UiTpunt zijn te zeer uiteenlopend en daardoor onoverzichtelijk. Ook de vraag naar meer avondopeningen wordt meerdere keren gesteld. Meermaals wordt opgemerkt dat de culturele infrastructuur sterk verouderd is en gerenoveerd of hersteld moet worden. Zo is het dak van GC tentakel dringend aan vervanging toe. Ook de infrastructuur van vzw De Waerde is aan vernieuwing toe. Meerdere respondenten geven aan dat het gemeentehuis vernieuwd of gerenoveerd moet worden. Het huidige gebouw wordt niet gezien als een modern uithangbord en ook de duurzaamheid en toegankelijkheid ervan worden in twijfel getrokken. Het gebrek aan betaalbaar wonen blijkt als meest bedreigende, negatieve onderdeel uit de bevraging naar voren te komen. De prijs van bouwgronden in de gemeente is de laatste jaren spectaculair gestegen waardoor de vrees bestaat dat ze voor de eigen jonge inwoners onbetaalbaar geworden. Zij worden op die manier gedwongen om uit te wijken naar omliggende gemeenten. Ook over de hoge (huur)prijzen van woningen en appartementen maakt men zich zorgen. Het gebrek aan sociale huisvesting is hieraan gelieerd. Ook de sociaal kwetsbare inwoners van de gemeente dreigen door het beperkt aanbod en de lange wachtlijsten de gemeente te moeten verlaten. Veel gemeentelijke gebouwen zijn niet of moeilijk toegankelijk voor senioren en andersvaliden. Het ontbreken van infrastructurele voorzieningen zoals een lift, parkeerplaatsen voor andersvaliden en dergelijke worden als storend ervaren. In dit kader werd ook verwezen naar de paden in park "Den Dijk" die moeilijk begaanbaar zijn. Op die manier is het park ook weinig toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Opportuniteiten 





Niettegenstaande de respondenten aangeven tevreden te zijn over het huidige aanbod van de vrije tijdsdiensten, geven de meesten tegelijkertijd aan dat er verder ingespeeld dient te worden op nieuwe vragen en tendensen. De vraag wordt gesteld of de gemeente een rol wil spelen in het opwaarderen van het buurtgevoel in de verschillende dorpskernen. Dit door te werken aan ontmoeting en het stimuleren van verbondenheid in de buurt. De communicatiestrategie van de gemeente dient herbekeken te worden in het licht van nieuwe technologische ontwikkelingen. De inwoners nemen niet langer genoegen met louter eenzijdige informatieverstrekking door middel van brieven en pamfletten maar willen op een meer actieve manier benaderd worden. Ze willen ook de gelegenheid krijgen om te reageren als zij dit wensen.


Pagina 123

 

Sociale tewerkstelling is momenteel sterk uitgebouwd. Binnen de bevraging wordt gevraagd om hier blijvend en zelfs extra op in te zetten. Ook de toekomst van de kerkgebouwen wordt in vraag gesteld. Kerkgebouwen kunnen een dubbele of nieuwe bestemming toegewezen krijgen en op die manier een bijdrage leveren aan het sociaal leven in de gemeente.

Bedreigingen 











De gemeente organiseert en coördineert heel wat activiteiten voor de jeugd. Uit de bevraging blijkt dat men vanuit de gemeente naar de jongeren toe een nog ruimer en vooral flexibeler aanbod verwacht. De vraag is wel of dit te kaderen is binnen een zinvolle begeleiding van de Zonhovense jongeren, dan wel door de respondenten aangegeven wordt met het oog op het verzekeren van zoveel mogelijk flexibele opvangmomenten. Ook op het vlak van kinderopvang wordt bij meerdere respondenten een tekort ervaren, eveneens vooral op het vlak van flexibiliteit. Enerzijds voor peuters tot 3 jaar en tieners, anderzijds tijdens de schoolvakanties. Meerdere adviesraden en werkgroepen haalden de toenemende leegstand van winkels en woningen in het centrum van de gemeente aan als een bedreiging. Leegstaande gebouwen zorgen voor een triest zicht en maken het geheel minder aantrekkelijk. De netheid van de gemeente is een ander item dat bij enkele ondervraagden ontevredenheid opwekt. Het groenonderhoud laat in hun ogen op bepaalde plaatsen te wensen over. De perceptie van het containerpark is eerder negatief gekleurd: vooral de kostprijs voor de inwoners en de opgelegde quota zetten kwaad bloed. Bovendien wordt de link gelegd met het toenemend probleem van sluikstorten en zwerfvuil. Met de toenemende vergrijzing in het vooruitzicht maken meerdere respondenten zich zorgen over de residentiële en ambulante dienstverlening naar ouderen toe. Men betwijfelt of er voldoende wordt ingezet om deze vormen van dienstverlening in de toekomst aan de oudere zorgbehoevende inwoners blijvend te kunnen garanderen.


Pagina 124

HOOFDSTUK 3. 4.3.1.

VERWERKING

Zonhoven als woongemeente

Zonhoven kenmerkt zich vandaag als een residentiële gemeente met een eerder jonge, sterk aangroeiende bevolking. Dit laatste duidt op de positieve aantrekkingskracht van de gemeente, mede bepaald door de centrale ligging in Limburg en door de onmiddellijke nabijheid van de E314. Anderzijds dient wel in het achterhoofd gehouden te worden dat met een dergelijke bevolkingstoename ook de aanwezige voorzieningen (onderwijs, woonmogelijkheden, …) in verhouding zullen moeten meegroeien. Uit de uitgevoerde bevraging blijkt meermaals dat de mooie woonomgeving van de gemeente wordt gewaardeerd, maar dat de Zonhovenaar zich tegelijk zorgen maakt over de betaalbaarheid van wonen in de eigen gemeente. Enerzijds lopen jonge Zonhovenaren het risico te moeten ‘uitwijken’, anderzijds kunnen de maatschappelijk kwetsbare inwoners moeilijk terecht door een structureel gebrek aan sociale huurwoningen. Een volgende bekommernis die uit de bevraging naar voren komt betreft de toenemende leegstand. Ook de inrichting van publieke ruimtes wordt als onvoldoende ervaren. Bovendien blijkt uit het statistisch onderdeel van de omgevingsanalyse dat een groot aantal van de woningen in Zonhoven eerder ouder zijn en vanuit een huidig perspectief op korte termijn gerenoveerd zullen dienen te worden. Er liggen dan ook opportuniteiten in het actualiseren van het planologisch- en ruimtelijk beleid.

4.3.2.

Maatschappelijk welzijn

Uit de statistische analyse blijkt dat het aantal senioren overal in België, maar ook binnen de Zonhovense bevolking, de komende 10 jaren explosief zal toenemen. In 2020 zullen zij om en bij één kwart van de totale bevolking uitmaken. Een belangrijke evolutie waarbij nu reeks rekening dient worden gehouden. Binnen de gemeente is er momenteel reeds een zeer uitgebreid aanbod aan zowel ambulante- (gezins- en bejaardenhulp, klusjesdienst, …) als residentiële voorzieningen (serviceflats, rustoordbedden). Gezien de lange wachtlijsten schiet vooral het residentiële aanbod tekort. Door de genoemde vergrijzing zal de vraag naar deze voorzieningen echter enkel nog blijven toenemen. Dit geldt ook zo voor het aspect sociale tewerkstelling. Ook op dit vlak scoort de gemeente Zonhoven op dit moment zeer goed met een naar verhouding zeer sterk aanbod aan sociale tewerkstellingsplaatsen. Toch blijft het een opportuniteit om hier blijvend aandacht voor te hebben, zeker gezien de woelige economische tijden en de recente bedrijfssluitingen in de onmiddellijke omgeving van de gemeente.

4.3.3.

Omgeving en milieu

De aanwezige verscheidenheid aan natuur en de uitgebreide groene omgeving worden als bijzonder positief ervaren. Samen met de centrale ligging van de gemeente vormt dit één van de hoofdredenen waarom Zonhoven een populaire residentiële gemeente is. Zo blijkt bijvoorbeeld ook uit de bevraging dat de aanwezigheid van park ‘Den Dijk’ in het centrum van de gemeente sterk wordt gewaardeerd. De Zonhovenaar blijkt zeer bewust zijn afval te sorteren. Momenteel reeds worden de Vlaamse doelstellingen voor 2015 op gebied van huishoudelijk afval behaald. Een eventuele verklaring hiervoor is de overheveling van de uitbating van het lokale recyclagepark naar de afvalintercommunale Limburg.net in 2010. Van dan af werd dit recyclagepark ook deels betalend georganiseerd. Dit heeft tot gevolg gehad dat het bezoekersaantal van het containerpark erg is afgenomen.


Pagina 125

Ook het sterk reduceren van de wachtrijen vloeide hieruit voort. Enerzijds kan dit een gevolg zijn van het wegblijven van zogenaamde “afvaltoeristen”. Anderzijds wordt binnen de bevraging meermaals aangegeven dat sluikstorten binnen de gemeente toeneemt. Een nader onderzoek lijkt hier opportuun.

4.3.4.

Vrije tijd

Algemeen is men over de financiële ondersteuning van verenigingen door de gemeente zeer te spreken. Ook het aanbod van de verschillende vrijetijdsdiensten (cultuur, sport, jeugd, bibliotheek en toerisme) wordt door de ondervraagden als zeer positief ervaren. Dit wordt echter in zekere zin tegengesproken door het door de band genomen afnemend aantal deelnemers aan diezelfde vrijetijdsactiviteiten. Het blijft dan ook een opportuniteit om dit aanbod in de toekomst te ontwikkelen in functie van vraag en tendensen. Meer specifiek met betrekking tot het onderdeel cultuur is het opvallend dat zeer veel nietZonhovenaren gebruik maken van de voorstellingen en cursussen georganiseerd door GC Tentakel. Verder worden de huurprijzen van de gemeentelijke accommodatie binnen de bevraging als een minpunt gezien, zeker gezien de eerder verouderde culturele infrastructuur (cf. GC Tentakel). In verband met de opvangmogelijkheden van zowel kinderen als tieners wordt vanuit de bevolking meer verwacht. Zo wordt er gevraagd om meer flexibele kinderopvang mogelijk te maken en vraagt men de gemeente om hierin een rol als coördinator op te nemen. Ook voor tieners verwacht men een meer flexibele organisatie van jeugd- en sportkampen. Al kan voor wat dat laatste betreft wel de bedenking gemaakt worden of deze vraag ingegeven is op basis van kwalitatieve- dan wel opvangredenen.

4.3.5.

Gemeentelijke accommodatie

De centrale ligging van zowel het gemeentehuis als het OCMW-gebouw wordt door de ondervraagde inwoners aanzien als een pluspunt. Aan de andere kant is de gemeentelijke accommodatie, en bij uitstek het gemeentehuis zelf, verouderd en energieverslindend. Bovendien is GC Tentakel, door de afwezigheid van een lift, niet toegankelijk voor senioren en rolstoelgebruikers en is de lift in het OCMW-gebouw moeilijk -enkel via de politie- te bereiken. Tot slot blijkt uit de ondervraging dat de uiteenlopende openingsuren van het gemeentehuis, OCMW en UiTpunt weinig transparant zijn en wordt gevraagd naar meer afstemming op dit vlak.


Pagina 126

Interne omgevingsanalyse DEEL 1.

INLEIDING

Na de externe omgeving van de gemeente Zonhoven in kaart gebracht te hebben, wordt er in dit deel van de omgevingsanalyse een blik geworpen achter de schermen van de gemeentelijke en OCMW administratie. Beleid wordt dan wel geschreven door de beleidsmakers, het wordt uitgevoerd door de afdelingen en diensten van de gemeente en het OCMW. Als we willen weten wat er goed loopt en wat voor verbetering vatbaar is, mogen we ons dus niet blindstaren op de resultaten alleen, maar moet ook de werking van de uitvoerende instanties kritisch geëvalueerd worden. Dit is onontbeerlijk om de dienstverlening van de gemeente en het OCMW naar de toekomst toe te verbeteren. Vooraleer de werking van het gemeentelijke en OCMW-apparaat inhoudelijk kritisch te analyseren, wordt eerst de structuur van de gemeentelijke en OCMW administratie verduidelijkt. Dit gebeurt aan de hand van het organogram van beide organisaties en het overzicht van de samenstelling van hun personeelsbestanden. Het overzicht is terug te vinden in het tweede deel van de interne omgevingsanalyse. Vervolgens zal er door middel van een zelfevaluatie een foto gemaakt van de beide organisaties. Met behulp van een scorekaart en opmerkingenvelden kan het functioneren van OCMW en gemeente zo op een systematische wijze in kaart gebracht worden. Het derde deel van de Interne Omgevingsanalyse is volledig gewijd aan de uitgevoerde zelfevaluatie.


Pagina 127

DEEL 2.

PERSONEELSBESTAND

In dit deel maken we een dwarsdoorsnede van de structuur en het personeelsbestand van de gemeente en het OCMW van Zonhoven. Beide organisaties zullen elk afzonderlijk behandeld worden in aparte hoofdstukken. Daarbij zal telkens eerst de organisatiestructuur geschetst worden waarna dieper ingegaan zal worden op de omvang van het ambtenarenkorps. Vervolgens zullen de ambtenaren worden opgesplitst op basis van de aard van hun tewerkstelling om tot slot de vergrijzing van het personeelsbestand in kaart te brengen. De informatie die verwerkt is in dit deel werd integraal aangeleverd door de personeelsdiensten van de respectievelijke organisaties.

HOOFDSTUK 1. 2.1.1.

GEMEENTE ZONHOVEN

Structuur van de organisatie

De gemeentelijke organisatie bestaat uit negen afdelingen en is opgebouwd volgens het lijn/stafprincipe. Dit is een organisatieprincipe waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen ondersteunende diensten - ook wel stafdiensten genoemd - enerzijds en lijndiensten anderzijds. De stafdiensten hebben een deskundigenrol: het is hun taak de organisatie te ondersteunen en haar werking te faciliteren. Als we er het organogram van de gemeente bijnemen, zien we dat volgende afdelingen de functie van stafdienst vervullen (zie bijlage):     

Interne Zaken; Financiële Dienst; Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk; Communicatie, Onthaal & Lokale Economie; Secretariaat & ICT.

De lijndiensten zijn de diensten die in direct contact staan met de burgers en waar het grootste deel van de dienstverlening zich afspeelt. Het betreft meer bepaald volgende diensten:    

Burgerzaken; Ruimte & Mobiliteit; Werken; Vrije Tijd.

Sommige van deze afdelingen zijn verder opgesplitst in diensten en subdiensten. In het kader van voorliggende omgevingsanalyse is het evenwel niet interessant dieper in te gaan op de specifieke taken en bevoegdheden van elk van deze afdelingen, diensten en subdiensten.

2.1.2.

Personeelsbestand

Personeelsomvang Het personeelsbestand van de gemeente telt 155 medewerkers. Van deze 155 personeelsleden werken er 126 voltijds. Daarnaast zijn er 33 deeltijdsen. Als we beiden bij elkaar optellen, lijkt dit niet te kloppen ware het niet dat een aantal deeltijds tewerkgestelde medewerkers meerdere contracten combineren om zo tot een voltijdse betrekking te komen. Aard tewerkstelling De personeelsformatie kan ontleed worden op basis van de aard van tewerkstelling. De volgende vormen kunnen onderscheiden worden: 

Statutaire aanstelling


Pagina 128



Contractuele aanwerving:  Contract onbepaalde duur (CO)  Contract bepaalde duur (CB)  Vervangingscontract (VC)  Contract bepaalde of onbepaalde duur, gesubsidieerd door de hogere overheid (Gesco)  Startbaanovereenkomst (SB)

Onderstaande tabel leert dat er bij de Zonhovense administratie in het totaal 141,37 voltijdse equivalenten (vte) aan de slag zijn. Een kleine meerderheid is tewerkgesteld via een arbeidsovereenkomst. Slechts 58,25 vte werden vast benoemd. Er dient op gewezen te worden dat deze cijfers slechts een momentopname representeren. De aangehaalde cijfers moeten gezien worden als grootte-indicatoren. Personeel Statutair

58,25

Contractueel

83,12



Contract onbepaalde duur

13,50



Contract bepaalde duur

4,39



Vervangingscontract

1,58



Gesubsidieerd contract

61,65



Startbaanovereenkomst

2.00

Totaal

141,37

Met deze cijfers volgt Zonhoven de trend die ook in andere Vlaamse gemeenten meer en meer vorm krijgt namelijk dat de voorkeur wordt gegeven aan contractuele boven statutaire tewerkstelling. Deze laatste vorm is immers veel rigider en aan regels gebonden dan zijn contractuele tegenhanger. Als we de contractuele tewerkstelling onder de loep nemen, stellen we vast dat de gemeente voor een niet gering aantal vte, met name 61,65, subsidies ontvangt van hogere overheden. De rest van het contractuele personeel wordt overwegend met een contract van onbepaalde duur tewerkgesteld, hoewel er nog steeds een aantal contracten van bepaalde duur en vervangingscontracten in omloop zijn. Vergrijzing Met het oog op toekomstige evoluties is het noodzakelijk de personeelsleden leeftijdscategorie in te delen. We onderscheiden volgende leeftijdsgroepen:    

Jonger of gelijk aan 30 jaar: Tussen 31 en 40 jaar: Tussen 41 en 50 jaar: Ouder dan 50 jaar:

naar

10 personeelsleden 34 personeelsleden 38 personeelsleden 73 personeelsleden

Dit brengt ons tot volgend overzicht:


Pagina 129

+51 41-50 31-40 -30 Een op vier gemeenteambtenaren is een veertiger en net niet een op twee personeelsleden is ouder dan 50 jaar. Dit maakt dat de gemeente niet meteen beschikt over een jong ambtenarenkorps. Op korte termijn zullen heel wat medewerkers de pensioengerechtigde leeftijd bereiken en zal de gemeente heel wat ervaren personeelsleden verliezen. Tot en met 2018 gaat het om volgende aantallen: Jaar

Pensioengerechtigd

Verplicht pensioen

Totaal

2013

10

3

13

2014

15

2

17

2015

12

4

16

2016

15

1

16

2017

17

2

19

2018

13

8

21

In bovenstaande tabel wordt een onderscheid gemaakt tussen pensioengerechtigde personeelsleden die de minimumleeftijd bereikt hebben en over voldoende loopbaanjaren beschikken enerzijds en personeelsleden die verplicht met pensioen moeten gaan omdat ze de leeftijd van 65 jaar bereikt hebben anderzijds. De meeste personeelsleden blijven niet in dienst tot ze verplicht met pensioen moeten gaan maar geven er de voorkeur aan de organisatie te verlaten op een vroeger tijdstip dat ze zelf kunnen kiezen. Dit bemoeilijkt uiteraard het voorspellen van het personeelsverloop en het adequaat inspelen veranderingen.


Pagina 130

HOOFDSTUK 2. 2.2.1.

OCMW ZONHOVEN

Structuur van de organisatie

De administratie van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn is samengesteld uit drie afdelingen waarbij opnieuw het lijn/staf-principe gehuldigd wordt. Volgende afdelingen vervullen een voornamelijk ondersteunende rol met betrekking tot de werking van het OCMW:  

Personeel & ICT; Financiële Dienst;

De sociale dienst is binnen de organisatie de enige lijndienst. De sociale dienst is verder opgesplitst in verschillende diensten en subdiensten op basis van de verschillende soorten van hulp- en dienstverlening.

2.2.2.

Personeelsbestand

Personeelsomvang Het personeelsbestand van het OCMW telt 130 medewerkers. Ook binnen het OCMW combineren een aantal personeelsleden meerdere contracten met als gevolg dat het aantal voltijdse equivalenten ogenschijnlijk niet overeenstemt met het aantal voltijdse en deeltijdse medewerkers. Aard tewerkstelling De personeelsformatie kan ontleed worden op basis van de aard van tewerkstelling. De volgende vormen kunnen onderscheiden worden:

    

 Statutaire aanstelling  Contractuele aanwerving: Contractuelen (onbepaalde of bepaalde duur); Artikel 60'er1; Sociaal maribel; Contract bepaalde of onbepaalde duur, gesubsidieerd (Gesco); Startbaanovereenkomst (SB).

De grote meerderheid van het personeel bij het OCMW is tewerkgesteld via een arbeidsovereenkomst. Maar liefst 119 personeelsleden hebben een contract ondertekend. De OCMW-organisatie telt slechts 11 vast aangestelde medewerkers. Personeel Statutair

11

Contractueel

119



Contract onbepaalde of bepaalde duur

58



Artikel 60'er

16



Sociaal Maribel

11



Gesubsidieerd contract

33



Startbaanovereenkomst

1

Totaal

130

1 Artikel 60, §7, van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn. Tewerkstelling overeenkomstig deze paragraaf is een vorm van maatschappelijke dienstverlening waarbij het OCMW een baan bezorgt aan iemand die uit de arbeidsmarkt is gestapt of gevallen, met als doel deze terug in te schakelen in het stelsel van de sociale zekerheid en in het arbeidsproces. Het OCMW is altijd de juridische werkgever. Het centrum kan de persoon in zijn eigen diensten tewerkstellen of ter beschikking stellen van een derde werkgever. Het ontvangt een subsidie van de federale overheid voor de duur van de tewerkstelling en geniet als werkgever van een vrijstelling van werkgeversbijdragen.


Pagina 131

Niet tegenstaande openbare besturen geacht worden de contractuele tewerkstelling van personeelsleden slechts bij wijze van uitzondering toe te passen, stellen we vast dat dit in veel OCMW's de laatste jaren niet meer wordt toegepast. De aard van de activiteiten maakt dit ook niet mogelijk. Bovendien heeft de decreetgever zelf de spelregels versoepeld waardoor het voor de OCMW's eenvoudiger geworden is om op reguliere wijze contractanten tewerk te stellen. Het OCMW van Zonhoven is met zijn 11 statutaire personeelsleden dus volledig in lijn met de tendens die ook reeds op Vlaams niveau werd vastgesteld. Vergrijzing Met het oog op toekomstige evoluties is het noodzakelijk de personeelsleden leeftijdscategorie in te delen. We onderscheiden volgende leeftijdsgroepen:    

Jonger of gelijk aan 30 jaar: Tussen 31 en 40 jaar: Tussen 41 en 50 jaar: Ouder dan 50 jaar:

naar

21 personeelsleden 26 personeelsleden 34 personeelsleden 30 personeelsleden

Dit brengt ons tot volgend overzicht:

+51 41-50 31-40 -30

Een blik op de piramide volstaat om te zien dat de verschillende leeftijdscategorieën binnen het OCMW veel evenwichtiger verdeeld zijn. Het aantal medewerkers jonger dan 30 is ook hier in de minderheid maar de discrepantie is veel minder uitgesproken dan bij de gemeente. De drie andere leeftijdscategorieën zijn min of meer evenredig verdeeld. Binnen het OCMW zal de problematiek van de nakende pensioneringen dan ook veel minder ingrijpend zijn.


Pagina 132

DEEL 3.

ZELFEVALUATIE

HOOFDSTUK 1.

METHODOLOGIE

Het evalueren van de werking van de eigen diensten gebeurde aan de hand van een model dat door de Vlaamse Overheid werd ontwikkeld en succesvol toegepast in het kader van interne controle en organisatiebeheersing1. Met behulp van deze tool kunnen op een gedetailleerde wijze de sterke punten van de organisaties in kaart gebracht worden en de aandachtspunten op het vlak van organisatiebeheersing worden aangegeven. De implementatie van dit systeem in het kader van de interne omgevingsanalyse verliep als volgt: (1) Aanpassen model; (2) Bevraging (3) Verwerking van de resultaten. (1) Aanpassen model Zoals vermeld werd een beroep gedaan op het systeem voor interne controle en organisatiebeheersing van de Vlaamse Overheid. Dit model, dat zelf zijn wortels in het COSO2- en ERM-model3 heeft, bestaat in principe uit een leidraad en een evaluatierooster. Daar de leidraad volledig geënt is op de werking en structuur van de diensten van de Vlaamse Overheid werd deze niet geraadpleegd. Enkel van het evaluatierooster werd gebruik gemaakt. Dit rooster werd zo integraal mogelijk overgenomen: enkel bepalingen die niet van toepassing zijn binnen de context van een gemeente of een OCMW werden geschrapt. Ook enkele textuele wijzigingen werden aangebracht om de tekst af te stemmen op de lokale context. (2) Bevraging In het evaluatierooster worden 11 thema's die op hun beurt onderverdeeld zijn in subthema's, op een systematische wijze bevraagd. Het betreft volgende thema's:          

Doelstellingen, proces en risicomanagement Belanghebbendenmanagement Monitoring Organisatiestructuur Human resources Management (HRM) Organisatiecultuur Informatie & communicatie Financieel management Facilitymanagement Informatie- en communicatietechnologie (ICT)

1

Departement Bestuurszaken, Leidraad Interne Controle/Organisatiebeheersing, Internet, 2008, (http://www.bestuurszaken.be/sites/bz.vlaanderen.be/files/Leidraad%20interne%20controle.pdf). Departement Bestuurszaken, Evaluatierooster Interne Controle/Organisatiebeheersing, Internet, 2008, (http://www.bestuurszaken.be/sites/bz.vlaanderen.be/files/Evaluatierooster.pdf). 2 Het COSO-model is een internationaal aanvaard referentiekader voor interne controle. Volgens het COSO-raamwerk bestaat interne controle uit vijf componenten die elkaar wederzijds beïnvloeden en die er samen voor zorgen dat het management de organisatie op een degelijke manier beheerst. Die componenten zijn: de controleomgeving, de risicoanalyse, de controleactiviteiten, informatie en communicatie, en tenslotte monitoring. Vlaamse Overheid, Leidraad Interne Controle/Organisatiebeheersing, Internet, 2008, (http://www.bestuurszaken.be/sites/bz.vlaanderen.be/files/Leidraad%20interne%20controle.pdf). 3 Enterprise Risk Management Framework is een model voor geïntegreerd risicomanagement. Het beschrijft het proces van identificatie, evaluatie, beheersing en communicatie van risico’s vanuit een geïntegreerd en organisatiebreed perspectief. Het raamwerk bevat acht componenten: interne omgeving, bepalen van doelstellingen, identificatie van risico’s, inschatten van risico’s, beheersen van risico’s, implementeren van interne controlemaatregelen, informatie en communicatie en monitoring. Het ERM-raamwerk beschouwt interne controle, zoals uitgewerkt in het COSO-raamwerk, als één van de manieren om risico’s te beheersen. Vlaamse Overheid, Leidraad - Interne Controle/Organisatiebeheersing, Internet, 2008, (http://www.bestuurszaken.be/sites/bz.vlaanderen.be/files/Leidraad%20interne%20controle.pdf). Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 133



Veranderingsmanagement

Per subthema worden er stellingen naar voren geschoven die door de leden van de managementteams gequoteerd moeten worden. Elke quotering moet uitgebreid gemotiveerd worden. Bij het toekennen van de score hebben de leden van de managementteams de keuze uit onderstaande mogelijkheden: Score A B C D

Omschrijving Onbestaand Niet of slechts in heel beperkte mate aanwezig in de organisatie. Beperkt aanwezig Aanwezig op ad hoc basis Aanwezig Structureel aanwezig maar nog voor verbetering vatbaar. Optimaal (PDCA) Aanwezig en volledig ontwikkeld.

Eventueel kan ook een gecombineerde score worden toegekend (bv. A/B). Dit moet uiteraard goed onderbouwd en toegelicht worden. De evaluaties dienden eerst individueel voorbereid te worden. Vervolgens werd er een gezamelijke evaluatie per managementteam georganiseerd waarbij over de verschillende stellingen een gemeenschappelijk standpunt ingenomen moet worden en een score moet worden toegekend. Het resultaat is één document per organisatie met daarin een opsomming van de sterke en de verbeterpunten. Een overkoepelende evaluatie werd niet doorgevoerd gezien de grote mate van verscheidenheid tussen beide organisaties. De sjablonen en de voorbereidende documenten bevinden zich in bijlage aan deze omgevingsanalyse. (3) Verwerking van de resultaten Aan de hand van de documenten die door de managementteams van de gemeente en het OCMW in overleg werden opgesteld, werden vervolgens conclusies getrokken per thema. De besluiten vatten in enkele woorden de belangrijkste vaststellingen uit evaluaties samen en becommentariëren ze. Ze komen aan bod in het volgende hoofdstuk.


Pagina 134

HOOFDSTUK 2.

RESULTATEN

Dit hoofdstuk geeft de resultaten van de zelfevaluaties van de gemeente en het OCMW weer. Telkens zal eerst een woordje uitleg gegeven worden bij de thema's om vervolgens uit te wijden over de prestaties van beide organisaties.

3.2.1.

Doelstellingen, Proces & Risicomanagement

Omschrijving Het thema 'Doelstellingen, proces- en risicomanagement' omvat 3 onderdelen: 

 

het formuleren, communiceren, uitvoeren en bijsturen van te leveren resultaten en inspanningen, zowel op lange² termijn (strategische doelstellingen) als op korte termijn (operationele doelstellingen)³, door de organisatie (doelstellingenproces); het hanteren van principes van procesmanagement en het voeren van een kwaliteitsbeleid; het identificeren, evalueren en beheersen van de risico’s die het bereiken van deze doelstellingen in het gedrang zouden kunnen brengen en van de opportuniteiten die zich aanbieden (risicomanagement).

Resultaten gemeente De gemeente beschikt over een goedgekeurde missie, visie en doelstellingen die echter onvoldoende gekend zijn bij de medewerkers. Ze worden niet of onvoldoende gebruikt om de plannen en acties van de gemeente te sturen. Binnen de gemeente is men naar aanleiding van het opzetten van een systeem van organisatiebeheersing begonnen met het identificeren van kritische factoren en sleutelprocessen. Dit proces werd echter niet gefinaliseerd. Enkel binnen de diensten met planverplichtingen worden sleutelprocessen neergeschreven en worden metingen doorgevoerd. Er wordt op regelmatige basis gerapporteerd en al naargelang de richtlijnen worden processen bijgestuurd. Binnen de andere diensten bestaan de meeste processen enkel op informele wijze: ze werden niet vastgelegd, laat staan op regelmatige wijze geëvalueerd of bijgestuurd. Ook de resultaten en effecten van de processen worden niet bijgehouden. Enkel als problemen worden vastgesteld of in opdracht van een hogere overheid worden processen in vraag gesteld en aangepast. Binnen de organisatie is er momenteel geen risicomanagement. Resultaten OCMW Uiteraard is er zowel een OCMW-‘missie’ als ‘visie’ aanwezig en wordt steeds met deze beiden in het achterhoofd gewerkt. De organisatie beschikt slechts beperkt en vooral erg gericht over neergeschreven, goedgekeurde doelstellingen. Zo werden deze ontwikkeld in het kader van het Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008 t/m 2013. Ook binnen de afdeling Thuiszorg (Sociale Dienst) wordt gewerkt met een kwaliteitshandboek en Intern Controlesysteem (ICS). Tot slot worden ook binnen de kwaliteitscontrole van de serviceflats doelstellingen opgelegd en wordt binnen de organisatie nagedacht op welke manier deze best behaald worden. Voor wat betreft de overige werking, is dit zeer beperkt (ad hoc) aanwezig tot afwezig.


Pagina 135

Sleutelprocessen zijn geïdentificeerd maar vooral impliciet aanwezig. Ze worden ‘ad hoc’ besproken en ‘bedacht’. Ze worden door de band genomen niet neergeschreven. Er is momenteel nog geen directe link tussen processen en hun bijdrage aan de realisatie van strategische doelstellingen. Toch sluit dit niet uit dat momenteel ‘ad hoc’ wordt geëvalueerd welke middelen (zowel financieel als personeel) noodzakelijk zijn om welbepaalde doelstellingen te halen.

3.2.2.

BELANGHEBBENDENMANAGEMENT

Omschrijving Belanghebbendenmanagement of stakeholdermanagement is het proces waarbij de belangen van de diverse (externe) belanghebbenden mee worden afgewogen in de strategieontwikkeling en –implementatie. Externe belanghebbenden zijn alle partijen die worden beïnvloed door of invloed uitoefenen op de activiteiten van de organisatie, maar er formeel geen deel van uitmaken. De belangen van interne belanghebbenden zijn verwerkt in de andere thema’s. Resultaten gemeente De externe belanghebbenden zijn geïdentificeerd en worden betrokken in het beleidsproces. Er zijn talrijke adviesorganen, werkgroepen en comités waar de gemeente een positieve samenwerking mee aangeknoopt heeft. Vooral in sectoren waar de consultatie van adviesraden is opgelegd door een hogere overheid is dit sterk ontwikkeld. De adviesorganen worden voornamelijk gecontacteerd in het proces van het formuleren van doelstellingen maar worden niet of weinig geïnformeerd over de activiteiten. De adviezen worden steeds afgewogen en indien mogelijk geïntegreerd. Veel informatie gaat echter verloren. Er wordt ook onvoldoende teruggekoppeld naar de verschillende belanghebbenden over de resultaten van hun inbreng. Dit leidt soms tot frustraties die vermeden hadden kunnen worden door een betere communicatie. Eenmaal de adviesraden en comités zijn samengesteld, worden er geen wijzigingen meer aangebracht tenzij absoluut noodzakelijk. Resultaten OCMW Externe belanghebbenden zijn duidelijk geïdentificeerd en er wordt een continue rechtstreekse dialoog gevoerd tussen medewerkers van het OCMW en ‘de cliënt’. Verder wordt er occasioneel al eens een bevraging gehouden in het kader van subsidiëring en reglementering. De resultaten hiervan worden meegenomen, maar gelden niet altijd als basis voor strategische planning. Specifiek voor wat betreft de seniorenadviesraad (maandelijks) en de bewonersraden van de serviceflatcomplexen in beheer van het OCMW (1x/kwartaal): deze worden regelmatig en op structurele momenten geconsulteerd en om advies gevraagd. Zij zijn ook steeds in de mogelijkheid om zelf nieuwe initiatieven aan te reiken en doen dit ook. In de mate van het mogelijke, en zo er een positieve inbreng wordt gedaan, wordt hiermee rekening gehouden (vb. toegankelijker maken van het OCMW). De consultatie van deze specifieke adviesorganen kan wel nog structureler/doeltreffender/op een vroeger tijdstip in het beslissingsproces. Tot slot informeert het OCMW zeer sterk naar externe belanghebbenden. De hogere overheden worden over zeer veel aspecten op de hoogte gehouden naar aanleiding van communicatie in het kader van subsidiëring. Bovendien zijn ook diverse boekhoudkundige documenten (jaarrekening, begroting, …) en het jaarverslag ter inzage beschikbaar. Een uitdaging blijft wel deze communicatie verder te digitaliseren.


Pagina 136

3.2.3.

MONITORING

Omschrijving Monitoring is het systematisch en continu verzamelen, analyseren en rapporteren van relevante data om de behaalde resultaten periodiek te toetsen aan de doelstellingen uitgedrukt in vooropgestelde normen of verwachte resultaten. Resultaten gemeente De activiteiten en acties die door de gemeente worden ondernomen, worden niet of weinig gemonitord. Enkel binnen de diensten die over hun activiteiten moeten rapporteren aan een hogere overheid worden er metingen gedaan. De metingen gebeuren oveenkomstig de richtlijnen en leveren betrouwbare data op. Deze gegevens worden verwerkt in rapporten die voor iedereen raadpleegbaar zijn. Echter niet alle informatie die verwerkt is in deze rapporten, is altijd even relevant. Andere diensten beschikken niet over meetinstrumenten. Er werden nog geen stappen gezet om een degelijk meet- en opvolgingssysteem op te zetten en indicatoren te ontwikkelen die moeten helpen om de prestaties te verbeteren en de werking van de gemeentelijke diensten te optimaliseren. Resultaten OCMW Er zijn momenteel weinig concrete meet- of opvolgingssystemen van toepassing binnen de werking van het OCMW. Alles wat in dit kader bestaat, gebeurt ‘ad hoc’, op het moment dat het nodig is, of op basis van een aansturing door hogere overheid (POD Maatschappelijke Integratie, Vlaams Parlement, …). Buiten de eerder aangehaalde documenten (lokaal sociaal beleidsplan, intern controlesysteem dienst gezinszorg en aanvullende thuiszorg en evaluatie kwaliteitsmanagement SF’s) werden geen doelstellingen als dusdanig neergeschreven. Rapporten worden enkel opgemaakt in het kader van een vraag van hogere overheid: in het kader van subsidiëring en reglementering (bv POD Maatschappelijke Integratie). Tijdens de bespreking binnen het managementteam is men unaniem overtuigd van het nut en de waarde van een intern controlesysteem en wordt dit aanzien als een belangrijk werkpunt voor de komende jaren (eventueel door middel van externe begeleiding).

3.2.4.

ORGANISATIESTRUCTUUR

Omschrijving Een organisatiestructuur omvat:   

de indeling van de te verrichten werkzaamheden (zowel betreffende constant beleid als nieuwe projecten) in functies en taken van personen, werkgroepen of entiteiten; de vastlegging van hun bevoegdheden en onderlinge betrekkingen bij de uitvoering van de werkzaamheden; de daarbij gebruikte communicatiekanalen ten behoeve van de coördinatie van het geheel.


Pagina 137

Resultaten gemeente Het organogram is een vrij getrouwe weerspiegeling van de organisatiestructuur. De keuze voor een lijnstaforganisatie gebeurde met het oog op het verbeteren van de dienstverlening. Het organogram wordt op regelmatige basis in vraag gesteld en aangepast maar de uitgebreide procedure maakt het heel omslachtig waardoor men toch altijd het gevoel heeft achter de feiten aan te hollen. Het ontbreken van een lange termijn visie op het vlak van personeelsbeleid versterkt deze indruk. Binnen de organisatie is de structuur niet voor iedereen duidelijk: niet alle personeelsleden kennen hun plaats in het organogram of weten hoe de aansturingslijnen precies lopen. Het beschikbaar maken van het organogram via de server heeft dit euvel niet kunnen verhelpen. Verschillende overlegmomenten moeten helpen om de werking van verschillende afdelingen en diensten beter op elkaar af te stemmen. Dit is echter nog onvoldoende structureel in de organisatie ingebed waardoor er nog veel ad hoc geregeld moet worden. De intentie om dit op termijn verder uit te werken en te structureren is ontegensprekelijk aanwezig. Resultaten OCMW Het organogram, en hierbij de organisatiestructuur, is erg verouderd. De organisatie is in die mate (snel) gegroeid, dat de feitelijke situatie niet overeenkomt met de situatie zoals ze in het organogram omschreven wordt. De aanwezige structuur is echter wel impliciet aanwezig. Anderzijds zorgt dit ervoor dat de organisatiestructuur niet altijd even eenduidig transparant is. De aansturing is eveneens niet steeds expliciet vast te stellen. Het managementteam is in het kader van de organisatiecultuur het coördinerend orgaan. Dit wordt echter slechts ‘ad hoc’ samengeroepen. Een meer continue opvolging en structurelere samenkomst kan de samenwerking doen verbeteren. In dat opzicht werd naar aanleiding van deze zelfevaluatie een structurele tweewekelijkse bijeenkomst gepland.

3.2.5.

HUMAN RESOURCES MANAGEMENT (HRM)

Omschrijving HRM is erop gericht om de benodigde competenties te (ver)werven, te behouden en te ontwikkelen en op een geïntegreerde, proactieve wijze het werkgedrag, en de prestaties van mensen zodanig te beïnvloeden dat een hoge en constante ingevoegde waarde wordt gecreëerd, gebaseerd op de persoonlijke inzet van alle medewerkers, binnen een gegeven omgeving en rekening houdend met de finaliteit en strategie van de organisatie. Resultaten gemeente Op het vlak van human resources heeft de gemeente de laatste jaren heel wat initiatieven genomen om dit op een hoger niveau te tillen. De functiebeschrijvingen werden vernieuwd en uitgebreid met competenties, een evaluatiecyclus werd ingevoerd, een verzuimbeleid werd ontwikkeld… De verschillende instrumenten werden geïmplementeerd maar bestaan tot op heden nog voornamelijk op papier. Er is dus nog werk aan de winkel om de ingevoerde systemen volledig te ontwikkelen en te laten renderen. Een evaluatie- en bijsturingsronde zijn dus aan de orde. Personeelsleden beschikken over verschillende mogelijkheden om hun werk en hun privéleven op elkaar af te stemmen en krijgen voldoende mogelijkheden om zich te ontwikkelen door middel van opleidingen. Toch zijn de doorgroeimogelijkheden gezien de beperkte omvang van de organisatie eerder beperkt en dit tot ongenoegen van een aantal personeelsleden. Daarenboven beknotten een aantal decretale bepalingen de mogelijkheden van een niet gering aantal personeelsleden.


Pagina 138

Bij aanwervings- en bevorderingsprocedures wordt een maximale objectiviteit nagestreefd: de bepalingen van de rechtspositieregeling worden strikt toegepast, er wordt gewerkt met een externe jury, indien nodig worden de kandidaten gescreend,… Zo wordt er gezocht naar de meest geschikte kandidaat, zowel naar technische bekwaamheid als profiel. Budgetten voor personeel worden jaarlijks begroot en steeds gerespecteerd, zowel wat de reguliere personeelskosten betreft als de budgetten voor opleidingen en andere personeelsgerelateerde evenementen. Resultaten OCMW Alle OCMW-medewerkers beschikken over de nodige competenties (afdoend diploma en vooropleiding) en er is algemene tevredenheid over de aanwezige kwaliteit onder het personeel. Dit ondanks het feit dat de invulling van functies vooral ‘ad hoc’ gebeuren, op basis van een noodzaak, maar niet altijd via een opengestelde vacature. Regelmatig nog worden personeelsleden via kennissen aangebracht of geselecteerd uit de ontvangen spontane sollicitaties om dan via een beperkte sollicitatie (secretaris en diensthoofd) te worden aangeworven. De aanwervingsprocedure wordt dan in zijn geheel niet gevolgd. Al heeft het verleden aangewezen dat het volgen van een aanwervingsprocedure niet noodzakelijk de beste kandidaat oplevert, toch is het opportuun dit in de toekomst strikter te gaan toepassen. Verder worden volgende onderdelen vooral gemist:  

Recente functiebeschrijvingen Functionerings- en evaluatiegesprekken gebeuren tot op heden vooral informeel (momenteel: effectieve functioneringsgesprekken binnen sociale dienst)

De personeelsuitgaven blijven wel steeds binnen het afgesproken budget, hetgeen binnen het managementteam nadrukkelijk wordt nagestreefd.

3.2.6.

ORGANISATIECULTUUR

Omschrijving De organisatiecultuur omvat het geheel van waarden en normen, die het concrete gedrag van individuen en groepen in de organisatie beïnvloeden. De organisatiecultuur bepaalt het gezicht van de organisatie. Er bestaat een sterke relatie tussen de cultuur van een organisatie en het integriteits-bewustzijn. Het integriteitsbeleid omvat het identificeren van formele waarden en normen waar de organisatie voor staat en het geheel van beleidsmaatregelen die gericht zijn op:  

het vergroten van de weerbaarheid van de medewerkers tegen mogelijke aantastingen van de integriteit en; het ondersteunen van de medewerkers in de omgang met moeilijke situaties en integriteitsdilemma’s, zodat de realisatie van de organisatiedoelstellingen niet in het gedrang wordt gebracht.

Resultaten gemeente Binnen de gemeente is de informele cultuur een aandachtspunt. Jarenlang werd hier weinig of geen aandacht aan besteed maar sinds de komst van de nieuwe secretaris waait er op dit vlak een nieuwe wind. Initiatieven die de onderlinge sfeer moeten bevorderen (personeelsfeest, uitdag, nieuwjaarsdrink, …) worden op poten gezet, met wisselend succes. Er is nog werk aan de winkel om alle diensten en personeelsleden te betrekken bij dergelijke activiteiten maar de wil om hier iets van te maken is zeker aanwezig.


Pagina 139

De formele organisatiecultuur is veel beter gedocumenteerd: deontologische code, arbeidsreglement, functiebeschrijvingen… Allen dragen ze in zich elementen die de waarden en normen van de gemeentelijke organisatie omschrijven. De meeste personeelsleden zijn echter onvoldoende op de hoogte van de inhoud van dergelijke documenten en dragen bijgevolg de waarden ervan ook niet bewust uit. De vraag kan echter gesteld worden of het noodzakelijk is de medewerkers hier opnieuw over te informeren als er op dit vlak geen problemen ondervonden worden. Op het vlak van kwaliteitsmanagement dient er nog een hele weg afgelegd te worden. Op dit ogenblik werd er organisatiebreed geen uniform niveau afgesproken: elke medewerker presteert naar eigen goeddunken. Resultaten OCMW Binnen het OCMW, meer bepaald het managementteam, is er een duidelijke visie op de gewenste ‘cultuur’ van een OCMW-medewerker. Deze is zeer specifiek: open houding, klantvriendelijk, flexibel, oplossingsgericht, communicatief, …. Bij elke aanwerving wordt steeds gelet op deze karaktereigenschappen die kaderen binnen het nastreven van artikel 1 van de OCMW-wet. Het OCMW beschikt verder over een uitgebreid arbeidsreglement en een deontologische code (inclusief een visie op integriteit). Al is deze laatste niet of slechts beperkt gekend onder de personeelsleden. Binnen het managementteam moet bovendien worden nagedacht over een nieuw aan te duiden, onafhankelijk medewerker die als vertrouwenspersoon zou kunnen fungeren. Door middel van interne communicatie (via mails, personeelsblaadje, dienstnota’s, …) wordt getracht om de personeelsleden geïnformeerd te houden en te betrekken. Verder wordt binnen de organisatie aan een positief arbeidsklimaat gewerkt door het feestcomité dat sinds een tweetal jaren regelmatig bijeenkomt en diverse activiteiten plant, ook na de werkuren. Deze momenten zorgen ervoor dat collega’s elkaar op een andere/nieuwe manier leren kennen, hetgeen zeker een meerwaarde is. Tot slot worden er per dienst verschillende overlegmomenten georganiseerd. Overlegmomenten die structureel en ‘ad hoc’(extra, bij specifieke situaties) georganiseerd worden.

3.2.7.

INFORMATIE EN COMMUNICATIE

Omschrijving De informatie- en communicatiestromen zijn geënt op de structuur van de ganse organisatie. Ze zijn gericht naar alle interne en externe belanghebbende en moeten de waarden en de realisatie van de doelstellingen van de organisatie ondersteunen. Resultaten gemeente Communicatie is een aandachtspunt binnen de organisatie: via verschillende kanalen wordt getracht zowel internen als externen zo goed mogelijk op de hoogte te houden van wat er leeft binnen de gemeente. Deze informatie is van een kwalitatief niveau. De basis is aanwezig en werd reeds uitgebouwd maar is zeker nog voor verbetering vatbaar bijvoorbeeld in de communicatiestroom waarbij niet alle schakels altijd goed op elkaar zijn afgestemd en kansen verloren gaan. Er moet dringend werk gemaakt worden van een informatie- en communicatieplan om het hele proces te vergemakkelijken. We beschikken reeds over voldoende bouwstenen maar moeten ze nog op elkaar leren afstemmen.


Pagina 140

Resultaten OCMW Medewerkers van de sociale dienst worden via structurele, maandelijkse overlegmomenten geïnformeerd over onder andere nieuwe wetgeving. Ook de overige medewerkers worden -ad hoc- tijdig geïnformeerd via mail, dienstnota’s of het personeelsblaadje (niet structureel). Op speciale momenten worden extra overlegmomenten ingelast (BBC, soc. tewerkstellingsprojecten, …) De informering/communicatie binnen het managementteam kan beter. Bedoeling is om deze bijeenkomsten structureler te laten verlopen (tweewekelijks). De gehanteerde communicatiekanalen worden ‘ad hoc’ binnen het managementteam steeds geëvalueerd en per ‘bekendmaking’ wordt steeds nagedacht op welke manier dit best gebeurt. Een ‘communicatieplan’ ontbreekt.

3.2.8.

FINANCIEEL MANAGEMENT

Omschrijving Met ‘financieel management’ wordt het plannen, beheren, evalueren, (bij)sturen verantwoorden van waardestromen bedoeld in functie van de (organisatie)doelstellingen.

en

Waardestromen omvatten enerzijds de geldstromen, maar anderzijds ook de vorderingen, schulden en ruimer de activa en passiva van de organisatie. Resultaten gemeente Het financieel beheer concentreert zich momenteel nog vooral op het korte termijn aspect: het lange termijn perspectief kan teruggevonden worden in de meerjarenplanning maar komt in de dagdagelijkse werking onvoldoende aan bod. Jaarlijks wordt er op drie ogenblikken gerapporteerd over de financiële stand van zaken: bij de goedkeuring van het budget, de budgetwijziging en de jaarrekening. Dit gaat telkens gepaard met omstandige rapporten die een licht werpen op de financiële gezondheid van de gemeente. Deze rapporten zijn echter dermate ingewikkeld dat ze enkel informatief zijn voor experts en alzo hun doel voorbijgaan. De verwachting is dat de beheersen de beleidscyclus een instrument zal zijn dat lange termijn financieel beheer aanmoedigt en koppelt aan de realisatie van beleidsdoelstellingen. Resultaten OCMW Organisatiedoelstellingen worden momenteel hoofdzakelijk ‘ad hoc’ bepaald. Er is een beperktere lange termijn-visie ivm nieuwe projecten, of deze wordt althans niet neergeschreven. Hierop volgend is ook het financieel beheer eerder op de korte termijn gestoeld. De dagelijkse werking kadert evenwel binnen een LT meerjarenplan. Het korte termijn financieel beheer van de organisatie wordt strikt bijgehouden in de vorm van een budget en jaarrekening. Deze beide documenten worden steeds tijdig en omstandig voor de OCMW-raad besproken. Alle aangehaalde documenten (budget, jaarrekening en meerjarenplan) zijn bovendien openbaar en onderhevig aan toezicht. Hetgeen momenteel nog ontbreekt is een link tussen het beheer van budgetten en aankopen.


Pagina 141

3.2.9.

FACILITYMANAGEMENT

Omschrijving Onder facilitymanagement wordt het beheer van alle goederen en diensten, ondersteunende processen en activiteiten verstaan die moeten toelaten dat alle bedrijfsprocessen zich in ideale omstandigheden kunnen ontwikkelen. In de eerste plaats wordt vooral gefocust op deze aspecten van facilitymanagement. Resultaten gemeente De meeste facilityprocessen worden ad hoc geregeld. Er komt weinig planning aan te pas. Jaarlijks worden budgetten voorzien waarvan gebruik gemaakt wordt indien nodig zonder dat er sprake is van duidelijke processen of afspraken. Ook van stockbeheer is er op dit ogenblik weinig of geen sprake. Een eerste poging wordt ondernomen in het magazijn maar dit proces staat nog in zijn kinderschoenen en moet zeker nog verder ontwikkeld en uitgebreid worden, ook naar andere domeinen binnen de organisatie. Toch slaagt de gemeente erin de uitgaven onder controle te houden, zoals blijkt uit vergelijking met andere gemeenten. Naar de toekomst toe staat de gemeente voor de uitdaging een gezond facilityproces uit te werken waarbij de technische procedure van de bestelbonnen vervangen wordt door een systeem van weloverwogen uitgaven waarbij er gestreefd wordt naar continuïteit. Het eerder vernoemde stockbeheer alsook het op structurele basis werken met onderhoudscontracten zal verder uitgewerkt dienen te worden. Resultaten OCMW Binnen de financiële dienst wordt van dichtbij opgevolgd of er nog beschikbaar budget voorhanden is per (sub)activiteitencentrum. Wanneer dit gedurende het lopende jaar overschreden wordt of dreigt te overschrijden, wordt dit aangehaald bij de budgetbespreking van het komende jaar. Bij het vaststellen van het budget wordt wel steeds rekening gehouden met (beperkte) onverwachte gebeurtenissen. In elk (sub) activiteitencentrum wordt een kleine marge voorzien om risico’s uit te sluiten. Er is geen ‘continuïteitsplan’. Er zijn ook geen specifiek neergeschreven facility-processen. Deze worden ‘ad hoc’, wanneer nodig, toegepast. Het gevoel is hier ook dat de processen met betrekking tot dit onderdeel binnen de organisatie dermate klein zijn dat zij momenteel voldoende overzichtelijk zijn.

3.2.10.

INFORMATIE EN COMMUNICATIETECHNOLOGIE (ICT)

Omschrijving Informatie en communicatietechnologie kan worden omschreven als het geheel van technologieën (hardware, software, datacommunicatie en databasebeheer) dat gegevens op geautomatiseerde wijze omzet naar informatie. Resultaten gemeente De ICT-dienst heeft voor zichzelf prioriteiten bepaald in samenspraak met het managementteam. Daarbij wordt er min of meer rekening gehouden met beleidsdoelstellingen van de organisatie die echter evenmin uitgebreid gedocumenteerd zijn. De planning gebeurt dus niet vanuit een formele visie. Om een goed ICT-beleid naar de toekomst mogelijk te maken dient dit echter wel te gebeuren.


Pagina 142

Op het vlak van veiligheid en continuïteit dienen dringend stappen genomen te worden. Een embryonaal systeem is aanwezig maar biedt onvoldoende garanties. Met de toenemende informatisering wordt het een topprioriteit om gevoelige informatie zo goed mogelijk te beveiligen en af te schermen. Resultaten OCMW Sedert vorig jaar is er in dit kader een samenwerking met systeembeheerder CIPAL. Maandelijks is er een systeembeheerder een halve dag op het OCMW aanwezig voor het systeembeheer en het lenigen van diverse noden op vlak van informatica. Met de beperkte middelen/personen wordt alles in het werk gesteld om de juiste ondersteuning te voorzien in het kader van het behalen van de organisatiedoelstellingen (ad hoc). Er zijn geen indicaties dat dit tekortschiet. Een scan van inkomende/uitgaande post zou vast en zeker een verbetering zijn, al is ook dit tijdsintensief. Het is alleszins een opportuniteit voor de toekomst om de effectiviteit hiervan na te gaan. Er is een ICT-veiligheidsbeleid, maar dit wordt niet steeds correct toegepast. Vooralsnog zijn er op dat vlak nog geen problemen gemeld, maar dit dient best van nabij opgevolgd te worden.

3.2.11.

VERANDERINGSMANAGEMENT

Omschrijving Veranderingsmanagement omvat het beheersen van het geheel van opdrachten die moeten worden uitgevoerd om van een organisatie ‘as is’ naar een organisatie ‘to be’ te evolueren. Resultaten gemeente Veranderingsmanagement is zo goed als onbestaande binnen de gemeente. Veranderingen worden ad hoc doorgevoerd. Elke aanpassing wordt uitgebreid voorbereid door de betrokken dienst/afdeling en ter discussie aan het managementteam voorgelegd waarna eventuele wijzigingen worden aangebracht. Vervolgens wordt ze onder leiding van het afdelingshoofd en het toeziend oog van de gemeentesecretaris tot uitvoering gebracht. Bij elke verandering wordt er van 0 begonnen omdat men niet kan terugvallen op een vorm van projectmanagement. Dit maakt elk project heel tijdsintensief en belastend voor de betrokken dienst/afdeling. Niettegenstaande de gemeente weinig houvast heeft als het op veranderingen aankomt, neemt dit niet weg dat gedurende het volledige traject de dienstverlening gegarandeerd blijft. Resultaten OCMW Beslissingen tot verandering worden binnen het managementteam of de eigen dienst besproken. Hierbij wordt steeds de huidige situatie geanalyseerd en in overleg vooruit gekeken naar de weg die ingeslagen moet worden. Het geheel gebeurt steeds ‘ad hoc’, niet structureel. Dit zou nochtans zeker een meerwaarde kunnen zijn. Er wordt binnen deze ‘ad hoc’-overlegmomenten wel steeds nagedacht over mogelijke risico’s en hoe deze te vermijden/hoe ermee om te gaan. De secretaris, en bij uitbreiding het managementteam, heeft steeds de algemene leiding over een veranderingsproces. Hij is hiervan steeds op de hoogte en neemt verantwoordelijkheid. Andere specifieke taken worden ‘ad hoc’, in functie van het thema, aangeduid. Gedurende de implementatiefase wordt de reguliere werking van de organisatie steeds verzekerd. Het managementteam heeft bovendien nooit de bedoeling om beslissingen onmiddellijk door te drukken. Steeds wordt een overgangsfase voorzien. Omgevingsanalyse Gemeente & OCMW Zonhoven

Pagina 143

Omgevingsanalyse. Gemeente & OCMW Zonhoven. Gemeente Zonhoven Meerjarenplan OCMW Zonhoven

Recommend Documents