%^6m>^^>&*^ Ons kenmerk U Beh. door P.J.C.T.M. Vergouwen Afdeling GF

GmeeJJltagn

op Zoom ^

m

'"£>•

m

toi OB

•••iestebinoe^

%^6m*>^^*>&*^

ft

0

Aan de leden van de commissie Stad en Rwmte^ ^^^^^

f

III1IIIIII)

/

Uw kenmerk Uw brief d.d. Ondewerp

Aanbieding rapportage werkgroep waterbeleid

Ons kenmerk U08-023121 Beh. door P.J.C.T.M. Vergouwen Afdeling GF

Datum 7november2008 Doorkiesnr. 0164-277386 Bijlage(n) 3

Geachte dames en heren, Hierbij bieden wij u aan ter bespreking de rapportage van de werkgroep waterbeleid uit de gemeenteraad, vastgesteld op 29 oktober 2008. Deze rapportage bestaat uit de volgende onderdelen: a. de Nota van de werkgroep waterbeleid d.d. 29 oktober 2008, Advies aan de commissie Stad en Ruimte; b. de notitie "Waterbeleid gemeente Bergen op Zoom", gedateerd 29 oktober 2008; c. het bijlagenboek (per fractie wordt 1 exemplaar bezorgd; tevens wordt een exemplaar ter inzage gelegd in het fractiehuis). De voorzitter en ambtelijk adviseurs van de werkgroep zijn graag beschikbaar om de rapportage tijdens de bespreking in uw commissie desgewenst nadertoe te lichten. Een kopie van deze brief wordt verzonden naarde overigeraadsleden,duo-burgerleden en de fractie-assistenten, alsmede naar het college. Hoogachtend, Namens de werkgroep, De voprzijtef—-i f

De raadsgriffier,

L.C.A. Withagen

F.P. de Vos

/

Postbus35 4600 AA Bergen op Zoom Jacob Obrechtiaan 4 T (0164)277000 F (0164)245356 E [email protected] I www.oergenopzoom.nl BroBNGrek.nr. 28.50.00.942

11 Gemeente fi Bergen op Zoom

Behandeld door

P. Vergouwen

Doorkiesnr

277386

Datum

29 oktober 2008

Onderwerp:

Advies aan de commissie Stad en Ruimte

• O Status ^ •

adviserend ter kennisneming ter bespreking besluitvormend

1. Inleiding In de raadsvergadering van 20 december 2007 is de interpellatie 'Water in de nieuwe verbrede zin' van de heren Withagen en Van der Kallen besproken. Afgesproken werd dat een werkgroep uit de raad, ondersteund door portefeuillehouder en ambtelijke deskundigen, zich verder gaat verdiepen in het onderwerp. Samenstelling van de werkgroep: de heren Withagen (voorzitter), Van der Kallen, Van Pul, Ravensteijn, Verbeem, Aertssen, Huijgens, Van der Velden, Van Loon, Velthoen, wethouder Siebelink, de heren Arts en Van de Sande als adviseurs, de heer Vergouwen als secretaris. 2. Aanleiding Rode draad van de interpellatie en de discussie in de raad was de vraag hoe het brede beleidsterrein water op een zodanige wijze voor de raad wordt geagendeerd dat de raad meer aandacht heeft voor waterbeleid en zijn kaderstellende rol kan vervullen. De raad heeft de wens uitgesproken om er zelf voor te zorgen dat hij meer betrokken raakt; daartoe is de werkgroep in het leven geroepen waarin zowel leden van de raad als de wethouder zitting nemen. 3. Opdracht werkgroep De werkgroep heeft zich de volgende opdracht gesteld: 1. het verkrijgen van inzicht in het brede terrain van het waterbeleid dat leidt tot het formuleren van een vraagstelling. Daartoe wordt aan de hand van een vast te stellen format een dossier opgesteld waarin opgenomen een overzicht van al bestaande beleidskaders en nog te formuleren beleid. 2. het verkregen inzicht leidt tot het opstellen van een advies aan de commissie Stad en Ruimte en de raad, eventueel uitmondend in een verzoek aan het college tot het opstellen van een startnotitie en/of daarop volgend een kademota water. 4. Korte uiteenzetting van de gevolgde werkwijze Aan de hand van onderstaand schema hebben de ambtelijk adviseurs een overzicht gegeven van de bestaande waterthema's:

11 Gemeente fi Bergen op Zoom

GRIFFIE: Nota werkgroep waterbeleid

Interprovinciaal (landelijk) • Planologische Kembeslissing Ruimte voor de rivier • WaterkwaliteitVolkerak-Zoommeer • Doorspoelen of opzouten? • Autonome verzilting • Zoetwater-voorziening West-Brabant • Zeehondenteam Deltaraad • Batenonderzoek Ecorys • Kadenichtlijn Water • Maasstroomgebied • Scheldestroomgebied • Natura 2000 • Zoommeer • Markiezaatsmeer Plaatselijk (regio) • Platform Water Gemeente Bergen op Zoom • Binnenschelde Bergse haven (waterkwaliteit) Toerisme Nautisch Centrum Binnenschelde Recreatie Waterkwaliteit o Fecale bacterien o Blauwalgen o Doorzicht Integrale Gebiedsanalyses Waterschap Brabantse Delta • Brabantse Wal • Ligne • Rietkreek en Lange Water Stedelijk Gemeentelijk Rioleringsplan Optimalisatie Afvalwater Systeem Gemeentelijk Waterplan Stedelijke Wateropgave (Nationaal Bestuursakkoord Water en Kadem'chtlijn Water) De werkgroep heeft aan bovenstaande lijst het thema 'gevokjen van de klimaatsveranderingen' toegevoegd.

Gemeente Jj Bergen op Zoom

In een vijftal bijeenkomsten is de werkgroep gekomen tot een inhoudelijke verdieping in de bovengenoemde thema's. Voor een tweetal thema's, te weten de Integrale Gebiedsanalyses en Natura 2000, heeft de werkgroep een beroep gedaan op Waterschap Brabantse Delta, respectievelijk Rijkswaterstaat, om een presentatie voor de werkgroep te verzorgen. De heer Bogers (ambtelijk adviseur) is voor het onderdeel Gemeentelijk Rioleringsplan bij de werkgroep betrokken. Op basis van al hetgeen in het kader van bovengenoemde inhoudelijke verdieping is verzameld en gewisseld, is de bijgevoegde notitie "Waterbeleid gemeente Bergen op Zoom" door de adviseurs aangereikt aan de werkgroep. In de notitie komt tot uiting waar onze gemeente op dit moment staat ten opzichte van de directe omgeving, onze partners, landelijk beleid etc. Voorts ligt voor u ter inzage een bijlagenboek, waarin onder andere zijn opgenomen de besluitenlijsten van de werkgroep en nadere achtergronddocumenten bij de eerdergenoemde notitie "Waterbeleid gemeente Bergen op Zoom". De betreffende stukken zijn besproken in de werkgroep en zijn door de werkgroep vastgesteld als het dossier dat hierbij aan uw commissie wordt overhandigd.

5.

Conclusie en advies

De werkgroep is van oordeel met de overhandiging van bijgevoegd dossier haar opdracht te hebben afgerond. Het dossier biedt naar de mening van de werkgroep het gewenste inzicht in het brede terrein van het waterbeleid en biedt ingredienten aan voor het opstellen van een kadernota waterbeleid. Uit oogpunt van een goed samenspel heeft de werkgroep hierbij voor ogen dat het college wordt belast met het opstellen van een kadernota waterbeleid. Advies aan de commissie Stad en Ruimte: 1. kennisnemen van deze nota en bijbehorend dossier; 2. de gemeenteraad adviseren om het college opdracht te geven om uitgaande van bovengenoemd dossier binnen zes maanden een kadernota waterbeleid aan de gemeenteraad voor te leggen. 6.

Bijlagen

a. b.

notitie "Waterbeleid gemeente Bergen op Zoom" (bijgevoegd) bijlagenboek (ter inzage)

Namens de werkgroep,

/

Voorzitterr^x / ,k£A. Withader/

Raadsgriffier, F.P. de Vos

•*0

Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

Gtmctntt f Bergen op Zoom

Leeswjjzer Met deze rapportage wordt een poging gedaan om de grote hoeveelheid informatie met betrekking tot het waterbeleid op een doelmatige wijze te ontsluiten. Aan de basis van dit rapport ligt een verzameling rapporten, die meer en minder diep ingaan op de wateronderwerpen. Deze rapportage is als het ware de oplegger bij die rapporten, die uiteraard ook ter inzage beschikbaar zijn voor de leden van de Gemeenteraad Bergen op Zoom. De hoofdthema's worden per hoofdstuk besproken, met verwjjzing naar het onderliggende gespecialiseerde documenten. Zo mogeljjk wordt ook verwezen naar andere informatiebronnen zoals internet-sites.

mondiaal

^

u

r

o

p

e

e

s

_

waterschap I ! ^ lokaal

_ J | H H provinciaal Maatlat: b[j de onderwerpen is (indicatief) aangegeven waar de accenten met betrekking tot de verantwoordeljjkheden liggen.

29 oktober 2008 Gemeente Bergen op Zoom - Sector SROB - Ruimtelijke Ontwikkeling [email protected] Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

Inhoudsopgave

Onderwerp 1

Onderwerp Onderwerp Onderwerp Onderwerp Onderwerp Onderwerp

2 3 4 5 6 7

Onderwerp 8 Onderwerp 9

Leeswjjzer I nhoudsopgave Inleiding Overzicht bestaande thema's Waterbeleid op ruimtelijke schaal Waterbeleid: verantwoordelijkheden Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de rivier; Waterberging Volkerak Zoommeer

2 3 5 6 7 8 9

Klimaatsverandering

12

Waterkwaliteit Volkerak Zoommeer Europese Kaderrichtlijn Water Natura 2000 Platform Water Gemeente Bergen op Zoom Waterkwaliteit in Zoommeer en Binnenschelde Integrale Gebiedsanalyses Waterschap Brabantse Delta Waterplan en Stedeljjke Wateropgave (SWO) Gemeentelijk rioleringsplan (GRP 2008 - 2012)

15 17 23 25 27 33

Interpellate "Water in de nieuwe verbrede zin", 20 december 2007. De heer L.H. van der Kallen (BSD) en de heer L.C.A. Withagen (CDA). Vragen interpellate en antwoorden van het College, portefeuillehouder drs. A.F.M. Siebelink.


35 37 41


Inleiding In de raadsvergadering van 20 december 2007 is de interpellate 'Water in de nieuwe verbrede zin' van de heren Withagen en Van der Kallen besproken. Afgesproken werd dat een werkgroep uit de raad, ondersteund door portefeuillehouder en ambtelijk deskundige, zich verder gaat verdiepen in het onderwerp. In het presidium is afgesproken dat de werkgroep geen formele status heeft. Samenstelling: de twee grootste fracties kunnen in principe twee vertegenwoordigers afvaardigen, de overige fracties een vertegenwoordiger. In de commissie hebben zitting de raadsleden Withagen (voorzitter), Van der Kallen, Van Pul, Ravenstejjn, Verbeem, Aertssen, Huijgens, Van der Velden, Van Loon, Velthoen, wethouder Siebelink, de heren Arts en Van de Sande als adviseurs, de heer Vergouwen als secretaris. Aanleiding Rode draad van de interpellate en de discussie in de raad was de vraag hoe het brede beleidsterrein water op een zodanige wjjze voor de raad wordt geagendeerd dat de raad meer aandacht heeft voor waterbeleid. Daarbij is als punt van zorg uitgesproken dat de raad onvoldoende betrokken is b|j diverse majeure onderwerpen binnen het waterbeleid. De raad heeft de wens uitgesproken om er zelf voor te zorgen dat zij meer betrokken raakt; daartoe is de werkgroep in het leven geroepen waarin zowel leden van de raad als de wethouder zitting nemen.

Het waterbeleid kent uiteenlopende bevoegdheden. Dit is geillustreerd in het schematisch overzicht 'Waterbeleid: verantwoordelijkheden' op pagina 8. Waterbeleid kent ook een regionaliteit, verschillende ruimtelijke schaalniveaus en dat aspect is geillustreerd in het schematisch overzicht 'Waterbeleid op ruimtelijke schaal' op pagina 7. Namens het College, stelt de portefeuillehouder, wethouder Siebelink, deze rapportage ter beschikking, met als doel het waterbeleid in al zijn diversiteit voor u te ontsluiten.


Aan de hand van onderstaand schema hebben de ambteljjk adviseurs een overzicht gegeven van de bestaande waterthema's: Interprovinciaal (landelijk) • Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de rivier • Waterkwaliteit Volkerak - Zoommeer • Doorspoelen of opzouten? • Autonome verzilting • Zoetwater-voorziening West-Brabant • Zeehondenteam Deltaraad • Batenonderzoek Ecorys • Kaderrichtljjn Water • Maasstroomgebied • Scheldestroomgebied • Natura 2000 « Zoommeer « Markiezaatsmeer Plaatselijk (regio) • Platform Water Gemeente Bergen op Zoom • Binnenschelde • Bergse haven (waterkwaliteit) • Toerisme • Nautisch Centrum Binnenschelde • Recreatie • Waterkwaliteit o Fecale bacterien o Blauwalgen o Doorzicht • Integrale Gebiedsanalyses Waterschap Brabantse Delta • Brabantse Wal • Ligne • Rietkreek en Lange Water Stedelyk • Gemeenteljjk Rioleringsplan • Optimalisatie Afvalwater Systeem • Gemeenteljjk Waterplan • Stedeljjke Wateropgave (Nationaal Bestuursakkoord Water en Kaderrichtljjn Water) Door de werkgroepleden werd aan deze Ijjst 'gevolgen van de klimaatsveranderingen' toegevoegd. Het toegevoegde item is aan de orde geweest bjj het onderwerp "Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de Rivier" en is ook in deze rapportage bjj dit onderwerp weergegeven.


Waterbeleid op ruimtelijke schaai Mondiaal

klimaatsverandering

kaderrichtlijn/water/ natura ioOQ hoogwaterrichtlijn

Schematisch overzicht "Waterbeleid op ruimtelijke schaai'


Waterbeleid: verantwoordelijkheden (indicatief) stedelijk (urban)

landelijk (rural)

_-—-"""'waterschap

waterschap

grondwater

gemeente

provincie

regenwater

gemeente

waterschap

oppervlaktewater

afvalwater veiligheid

_Q^}^^

^aleTsrf^T

rijk / waterschap / gemeente europa Schematisch overzicht "Waterbeleid: verantwoordelijkheden'


Onderwerp 1 Planologische Kernbeslissing Ruimte voor de rivier; W a t e r b e r g i n g Volkerak Z o o m m e e r

www.ruimtevoorderivier.nl www.deltacommissie.nl

waterschap mondiaal

europees

^^^^^^^^^H

lokaal

provinciaal Nationaal Het rivierengebied moet beter beschermd worden tegen overstromingen. Dat is nodig want het klimaat verandert, de winters worden natter en de kans op overstromingen neemt toe. De rivieren in Nederland moeten grotere hoeveelheden water moeten kunnen verwerken. In 1993 en 1995 steeg het waterpeil in de grote rivieren tot verontrustende hoogte. Men vreesde dat op veel plaatsen de djjken niet sterk genoeg waren. Mensen en dieren werden geevacueerd. Na deze gebeurtenissen zjjn de djjken versneld verbeterd (het Deltaplan Grote Rivieren). Het alleen verhogen van de djjken biedt echter geen duurzame oplossing. De rivier moet ook meer ruimte krjjgen, door bjjvoorbeeld het verleggen van djjken of het verlagen van uiterwaarden. De Deltacommissie (Commissie Duurzame Kustontwikkeling), die begin September 2008 haar advies uitbracht aan staatssecretaris mevr. Huizinga en minister mevr. Ter Horst, bevestigt in haar advies dezelfde conclusies en aanbevelingen voor het rivierengebied. Regionaal Berging Volkerak Zoommeer Om op het Haringvliet, het Hollandsch Diep en ter hoogte van Dordrecht extreem grote rivierafvoeren veilig te kunnen verwerken, is gekozen voor het tjjdeljjk bergen van water op het Volkerak en het Zoommeer in het geval de stormvloedkeringen (Haringvlietsluizen, Hartelkering en Maeslantkering) gesloten zjjn. Dit voorkomt een snelle stjjging van de waterstanden in het Rijn-Maasmondingsgebied. Wanneer de waterstand (bjj gesloten keringen) bjj de Volkeraksluizen een hoogte van + 2,60 meter NAP bereikt, zal tot berging worden overgegaan. Berging op het Volkerak - Zoommeer is mogeljjk met een aantal beperkte aanpassingen aan de Volkerak- en Krammersluizen en de djjken en kunstwerken rondom het VolkerakZoommeer. De kans op het daadwerkeljjk inzetten van de maatregel is - uitgaande van het huidige zeespiegelniveau en de rivierafvoeren waar voor de korte termjjn rekening mee wordt gehouden - eens in de 1 4 0 0 j a a r . Naar verwachting wordt dit risico groter met een stjjgende zeespiegel (klimaatsverandering). (Bovendien zjjn er diverse klimaatsscenario's.) De berging van het water op het Volkerak - Zoommeer zal een periode in beslag nemen van twee tot acht dagen. Daarna wordt het water weer afgevoerd.

Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelyke Ontwikkeling - Waterbeleid

G e m e e n t e Bergen op Z o o m Als de waterberging daadwerkelij k plaats vindt spelen een tweetal aspecten voor Bergen op Zoom: 1. Waterveiligheid Sluis Burgemeester Peterscomplex dient weer als primaire waterkering te kunnen functioneren. De sluis is geruime tijd - als zodanig - buiten dienst geweest. Het is van belang de staat van onderhoud van ale primaire waterkeringen kritisch te beoordelen. 2. Wateroverlast Waterafvoeren zoals die van RWZI Halsteren (Lange Water), de Zoom, Molenbeek/Plaatvliet en de Blaffert (Markiezaatsmeer) kunnen ten tijde van de waterberging niet onder vnj verval lozen. Er moet onderzoek gedaan worden naar de effecten daarvan c.q. de maatregelen om eventuele nadelige effecten op te heffen. Beleid e n v e r a n t w o o r d e l i j k h e d e n Met de goedkeuring van de PKB Ruimte voor de Rivier is een ambitieus project van start gegaan. Een groot deel van de PKB-maatregelen wordt niet door het ministerie van Verkeer en Waterstaat uitgevoerd, maar door een gemeente, een waterschap of een provincie. De samenhang van het totale project wordt op nationaal niveau bewaakt door de Programmadirectie Ruimte voor de Rivier. De Programmadirectie Ruimte voor de Rivier voorziet het resultaat van de nadere uitwerking van de maatregelen, zoals de initiatiefnemers die op tafel leggen van een advies. Deze adviezen zullen door het directoraat-generaal Water - de opdrachtgever van de Programmadirectie - aan de staatssecretaris Huizinga van Verkeer en Waterstaat worden voorgelegd. De Staatssecretaris neemt de (prpject)besluiten. In een tjjdig stadium werden de specifieke opgaven voor de Gemeente Bergen op Zoom gemeld aan de toenmalige Staatssecretaris M.H. Schultz van Haegen-Maas Geesteranus. Dit gebeurde tijdens een speciaal bezoek van de voormalige staatssecretaris aan de Gemeente Bergen op Zoom. Onder meer tjjdens een bezoek van de staatssecretaris Huizinga aan het Krammersluizencomplex (voorjaar 2007), op verzoek van de Deltaraad vroeg de Gemeente Bergen op Zoom, bjj monde van wethouder A.F.M. Siebelink speciale aandacht voor de opgaven van de Gemeente Bergen op Zoom. Medio 2008 werd de Gemeente Bergen op Zoom uitgenodigd door het Ministerie van Verkeer en Waterstaat om deel te nemen aan een bestuurlijk overleg m.b.t. de PKB Ruimte voor de Rivier / Waterberging Volkerak Zoommeer. Wethouder A.F.M. Siebelink gaat in op deze uitnodiging. Ook middels dit gremium (wellicht het Bestuurlijk Overleg Krammer Volkerak) zal de wethouder de locale aspecten onder de aandacht brengen.

Gemeente Bergen op Zoom Ruimteljjke Ontwikkeling - Waterbeleid

Probleemstelling ( G e m e e n t e Bergen op Zoom) De verantwoordelijkheid ten aanzien van de uitwerking en gevolgen van de Planologische kernbeslissing ruimte voor de Rivier ligt bij de nationale overheid. Het is ook de rijksoverheid die in deze primair verantwoordelijk is voor de waterveiligheid. In tweede instantie heeft Waterschap Brabantse Delta als water(kwantiteits)beheerder verantwoordelijkheid ten aanzien van stagnerende waterafvoeren ten tijde van waterberging op het Zoommeer. De Gemeente Bergen op Zoom moet er op toezien, dat de nadelige effecten van waterberging op het Zoommeer goed in beeld gebracht worden. Voorts moet de gemeente er op toezien dat adeguate maatregelen getroffen worden en als die, onverhoopt, niet altijd soulaas bieden, getroffenen financieel gecompenseerd worden. In de werkgroep is erop gewezen, dat bij het realiseren van nieuwe doorlaatmiddelen, rekening moet worden gehouden met het bieden van extra kansen voor de aanpak van zowel de bergingsproblematiek als de recreatievaart. De recreatievaart ondervindt momenteel hinder van de beperkte capaciteit van de Bergsediepsluis.

G e m e e n t e Bergen op Zoom R u i m t e l y k e Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

Klimaatsverandering Dt> lumpuratuur de tempeiasiuu

in Nederland wan in 2006 en 2007 vergetijkbaar in Fianknjk lien fan' gelerten

met

.Parip era • Lyon

Parijs

• Km

• Poitiers

mondiaal

europees

w a t e r schap nationaal regionaal lokaal provinciaal

Nederland sneller warmer

Door Paul Luttikhuis (NRC Oagblad) De Bilt, 31Juli. De gemiddelde temperatuur stijgt in Nederland ruim twee keer sneller dan wereldwijd. Dat is de belangrijkste conclusie van het klimaatrapport dat het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) vanmiddag heeft gepresenteerd. In het voriqe rapport, vijf jaar geleden, werd nog gesteld dat de reeks van opvallend warme jaren toeval zou kunnen zijn. Maar de opwarming heeft zich onverminderd voortgezet. Alle jaren na 2003 zijn warmer geweest dan het langjarig Nederlands gemiddelde van 9,8 graden Celsius. De jaren 2006 en 2007 waren de warmste met een gemiddelde temperatuur van 11,2 graden Celsius. De kans dat de temperatuur zoveel jaren achtereen toevallig veel hoger ligt dan gemiddeld is volgens de onderzoekers van het KNMI heel klein. Een andere opvallende conclusie van het rapport is dat de nazomers in Nederland vooral aan de kust veel natter worden. Dat hangt, aldus de onderzoekers, samen met de sti/gende temperatuur van het Noordzeewater. Verder concludeert het KNMI dat extreme windsituaties minder vaak voorkomen. De variatie in wind en neerslag is door de jaren heen vrij groot, waardoor da a rover we inig met zekerheid is te zeggen. Zo was het voorjaar van 2007 weliswaar uitzonderlijk droog, maar onduidelijk is of hier sprake is van een structurele verandering. Het KNMI-rapport is volledig gebaseerd op de meetgegevens van de afgelopen jaren. Er is niet of nauwelijks gewerkt met de bestaande klimaatmodel/en, die over het algemeen nog veel onzekerheden bevatten. De samensteller van het rapport, Geert Jan van Oldenborgh, vindt dat een van de opvallendste veranderingen van de afgelopen jaren. „De effecten van klimaatverandering zijn nu zichtbaar", aldus Van Oldenborgh. Ze komen terug in de metingen. Volgens Hein Haak, directeur klimaat en seismologie van het KNMI, is het rapport een beschrijving van de metingen van de afgelopen vijf jaar. „Die metingen kunnen worden ingebed in de huidige klimaatmodellen", aldus Haak, waardoor die modellen kunnen worden verfijnd. Het rapport zal een rol gaan spelen in toekomstig overheidsbeleid, denkt Haak. „ Wij identificeren de veranderingen en kwantificeren ze." Met de informatie uit het rapport kunnen beleidsmakers beter inspelen op veranderingen in het klimaat. Dat kan gaan om het Nationaal hitteplan, dat na de hittego/f van 2006 werd ontwikkeld om te voorkomen dat er bij warme zomers onnodig veel doden va/len. Maar ook over de vraag hoe de riolering moet worden aangepast aan de veranderde weersgesteldheid.


Gedeeltelijke samenvatting uit de toespraak (31-07-2008 De Bilt) van Staatssecretahs J.C. Huizinga-Heringa Het KNMI heeft berekend dat de opwarming van Nederland sinds 1950 twee keer zo snel is gegaan als gemiddeld op de aarde. En dat verloopt niet geljjkmatig, met als gevolg extreme regenval aan de ene kant en aan de andere kant opvallende droogteperiodes. Ik hoefmaar het bjjna tropische voorjaar van vorigjaar in herinnering te brengen. En daar volgdejuist weer een wisselvallige en natte zomer op. Het nieuws uit het rapport 'De toestand van het klimaat', dat Nederland sneller opwarmt dan de rest van de wereld, bevestigt dat het nodig is ingrjjpende keuzes te maken. Want Nederland moet ook op de lange termjjn een welvarend en veilig land blijven, met voldoende schoon water voor mens en natuur. En dat betekent dat we de verandering van het klimaat, hoe onzeker ook, het hoofd moeten bieden. Dit KNMI-rapport benadrukt dus het belang van de commissie Veerman, die op 3 September haar advies presenteert. Het KNMI geeft ook aan dat de trend van opwarming beperkte voorspellende waarde heeft. Ddt het klimaat verandert staat vast, maar het tempo en de omvang zjjn met onzekerheden omgeven. Daar laten we ons niet door verlammen. Omgaan met onzekerheden is een van de belangrjjkste uitgangspunten voor het toekomstige waterbeleid. Om uitschieters v66r te zijn, gaan we Nederland klimaatbestendig inrichten. Daarbjj staan drie kernwoorden - Weerstand; - veerkracht; - en aanpassingsvermogen.

centraal:

Weerstand om extreme omstandigheden te kunnen weerstaan, veerkracht om snel te kunnen herstellen en aanpassingsvermogen om goed in te spelen op onzekerheden over de omvang en tempo van klimaatverandering. Mjjn eerste vraag aan het KNMI was natuurljjk: wat betekenen deze nieuwe gegevens voor het advies van de Deltacommissie? En het antwoord luidt dat deze cjjfers bevestigen dat we voor een grote uitdaging staan voor de lange termjjn, waar we ons bewust van moeten blijven. De verwachtingen van het KNMI voor de lange termjjn gelden nog altjjd. Wei tekent zich steeds scherper af dat we ons aan de warme kant van het spectrum bevinden. Om ieder misverstand te voorkomen: het feit dat in Nederland de temperatuur sneller is gestegen dan gemiddeld ter wereld heeft g66n extra gevolgen voor de stjjging van de zeespiegel, w£l voor de regenval, het waterpeil in de rivieren, het grondwater. Het is niet zo gek dat Nederlanders in eenjulimaand als deze vinden dat er in dit land te v66i regen valt. Het is bijna niet voor te stellen dat Nederland in deze eeuw verdroogt. Dat we rekening moeten gaan houden met periodes waarin we te kampen hebben met een tekort aan zoetwater. We hebben te veel, maar tegeljjkertjjd hebben we ook te w£inig water. Het KNMI confronteert ons door dit rapport opnieuw met de dringende vraag hoe om te gaan met de onzekerheden van het veranderende klimaat. Hoe zorgen we ervoor dat we in droge periodes genoeg drinkwater hebben en de landbouwgewassen niet verdrogen? Hoe gaan we om met de toenemende verzilting? En waar laten we het water als hetjuist extreem regent? Dat vraagt om nationaal beleid met orientatie op de lange termjjn en acties gericht op het midden van deze eeuw. In het Nationaal Waterplan dat we eind ditjaar in ontwerp presenteren leggen we daar de basis voor. En ondertussen zitten we uiteraard niet stil. Tot 2020 werken we aan onze veiligheid door rivieren de ruimte te geven en de verbetering van de djjken, inclusief de Afsluitdjjk. De mogeljjke afvoeren van Maas en Rjjn worden uitgebreid en we innoveren. Denk bjjvoorbeeld aan verdere ontwikkeling van djjken die niet kunnen bezwjjken, zogenoemde klimaatdjjken. Maar of het nou gaat om een aanpak voor de korte, middellange of lange termjjn; het moet altjjd wetenschappeljjk onderbouwd zjjn en gestoeld op expertise. Daarom ben ik bljj met dit rapport van het KNMI, als extra bouwsteen voor een nationaal beleid dat omgaat met de onzekerheden van het klimaat. Zodat we samen verder kunnen werken aan en leven in de mooiste en veiligste delta die Nederland heet.

Achtergrond document Deltacommissie, 2008. Samen werken met water; Een land dat leeft, bouwt aan zijn toekomst. Bevindingen van de Deltacommissie 2008.


G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimteljjke O n t w i k k e l i n g - W a t e r b e l e i d

Onderwerp 2 W a t e r k w a l i t e i t Volkerak Z o o m m e e r w w w . v o l k e r a k z o o m m e e r . n l (Planstudie W a t e r k w a l i t e i t Volkerak Z o o m m e e r )

mondiaal

europees

waterschap nationaal regionaal lokaal provni c i a a l

Oplossingen voor een b e t e r e w a t e r k w a l i t e i t In de Verkenning (2002-2003) zjjn oplossingen gezocht voor de lange termijn. Gekeken is naar acht mogelijke oplossingsrichtingen voor een betere waterkwaliteit. Drie daarvan kregen de voorkeur: 1. Estuariene dynamiek (zoet-zout stromend met getij) 2. Dynamische zeearm (zout stromend met getij) 3. Rivierdynamiek (zoet stromend zonder getjj) De Planstudie - gestart in december 2004 - onderzoekt oplossingen voor de korte en de middellange termijn, tot 2015. Deze oplossingen mogen de gekozen lange termijnoplossingen niet in de weg staan. De Planstudie onderzoekt vier oplossingen: • Referentiealternatief • Alternatief zoet • Alternatief zout • Meest milieuvriendelijke alternatief Alternatieven onderzoek Na vooronderzoek zijn twee definitieve varianten gekozen. Deze zijn naast het referentiealternatief doorgerekend met een driedimensionaal waterbewegings- en waterkwaliteitsmodel. Uit de berekeningen blijkt dat alleen het Alternatief Zout de problemen op kan lossen. Doorspoelen met zoet water verlaagt de blauwalgenconcentratie niet tot aanvaardbare waarde. Alternatief Zout heeft extra gevolgen voor het gebruik van het Volkerak-Zoommeer en de omgeving. Deze gevolgen vallen buiten de vooraf gestelde voorwaarden, daarom is aanvullend onderzoek nodig. Voor de inhoud van het afgeronde alternatievenonderzoek en het aanvullend onderzoek voor Alternatief Zout is een rapport samengesteld, dat bij dit onderwerp als achtergronddocument is gehanteerd. Het Bestuurlijk Overleg Krammer Volkerak (BOKV) heeft op zijn vergadering van 3 april 2008 een besluit genomen over het vervolg van de m.e.r.-procedure. In September 2008 zal op basis van de concepten van het milieueffectrapport en de kostenbatenanalyse een concept-advies worden opgesteld voor de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. Na het raadplegen van de bestuurlijke achterban van de BOKV-leden, zal eind november een definitief advies over de uit te voeren maatregelen worden opgesteld.

G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtehjke Ontwikkeling - Waterbeleid

Overzicht stand v a n z a k e n Planstudie W a t e r k w a l i t e i t V o l k e r a k - Z o o m m e e r ( 2 6 mei 2 0 0 8 Samengesteld door Prqjectorganisatie W a t e r k w a l i t e i t VolkerakZoommeer) Uitkomst aanvullend onderzoek in het kort: • Aangepaste alternatief Zout biedt goede oplossing voor waterkwaliteitsprobleem. Bjj dit alternatief wordt de middenstand op het Volkerak Zoommeer met 0,10 meter verlaagd en is rondom dit peil een beperkte getijslag van 0,30 meter; • Bij een dergelijk regime wordt een bescheiden areaal aan intergetijdengebied verkregen (330 ha), plus een aanzienlijk gebied met zeer ondiep water (845 ha; foerageergebied watervogels); hoger gelegen terrestrische natuur blijft zoals die is (2200 ha). o Zoutindringing via schutsluizen naar het Benedenrivierengebied en de Brabantse rivieren is aanzienlijk; Bij de Brabantse rivieren kunnen de gevolgen hiervan sterk beperkt, dan wel weggenomen worden door extra zoetwateraanvoer vanaf het hoofdsysteem. Deze extra aanvoer kan ook dienen als alternatieve zoetwatervoorziening voor West-Brabant, Tholen en Sint Philipsland. Daarnaast geeft de extra zoetwateraanvoer een kwaliteitsimpuls aan het water in het Mark-Vliet stelsel. o Wegnemen gevolgen van extra verzilting in het Benedenrivierengebied vergt maatwerk, wegens hoge kosten van volledige compensatie van zoetwatervoorziening. Drinkwater (Goeree-Overflakkee en SchouwenDuiveland) zou door aanvoer via nieuwe pijpleiding kunnen; Industrie- en proceswater (ingenomen bij Bernisse) via alternatieve aanvoer vanaf Beerenplaat of door end-of-pipe ontzilting, afhankelijk van goedkoopste optie; compensatie voor landbouw is afhankelijk van toename zoutgehalte bij innamepunten en de hierdoor veroorzaakte schade voor de sector. Hiervoor geldt de afweging tussen schaderegelingen of structurele compenserende maatregelen. Volledige compensatie kost honderden mi[joenen euro's. • Economische analyse geeft de indicatie dat een schoon, zout Volkerak Zoommeer baten genereert (ten opzichte van de huidige situatie). Belangrijkste bijdragen leveren de functies Wonen, Recreatie en Schelpdierkweek.

Achtergrond document Prqjectorganisatie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer. 2008. Waterkwaliteit VolkerakZoommeer; Aanvullende Startnotitie in het kader van de procedure voor de milieueffectrapportage.

G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

Onderwerp 3 Kaderrichtlijn W a t e r www.kaderrichtlijnwater.nl

Begrenzing Scheldestroomgebied

mondiaal

europees

waterschap nationaal regionaal lokaal proviinciaal

Onderstaande tekst is overgenomen van de raadsmededeling RMD08-0080. Raadsleden van de Gemeente Bergen op Zoom hebben hier reeds kennis van kunnen nemen. De maatregelen als bijdrage van de Gemeente Bergen op Zoom aan de Europese Kaderrichtlijn Water. Inleiding De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is in 2000 van kracht geworden met als doel de kwaliteit van alle oppervlaktewater en grondwater op orde te krijgen. Alle wateren moeten in 2015 zowel in een goede chemische toestand als in een goede ecologische toestand verkeren. Er is sprake van een goede chemische toestand als het (oppervlakte- en grondjwater voldoet aan de gestelde normen die voor bepaalde chemische stoffen in de richtlijn zijn opgenomen (waaronder de zogenaamde prioritaire (gevaarljjke) stoffen) en de normen dus niet worden overschreden. Anders gezegd: wat er niet in hoort, komt er ook niet in voor. Het oppervlaktewater dient bovendien een geschikte plaats te bieden aan een natuurlijk (gevarieerd) planten- en dierenleven; hetgeen is gedefinieerd als de goede ecologische toestand. Hierbij spelen ook andere chemische stoffen dan de al eerder genoemde stoffen een rol, zoals nitraat en fosfaat. Ook de wijze van inrichting van waterlichamen (beken rivieren, vennen etc.) is daarbij van belang. Te denken valt onder meer aan hermeandering bjj beken en (het aanleggen van) natuurvriendelijke oevers. Ten aanzien van de ecologische doelen kan daarom worden gesteld dat het voldoet op het moment dat alles wat er in hoort te zitten, er ook in voorkomt.

G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtehjke Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

Om de doelstellingen van de KRW te bereiken, moeten de Europese lidstaten, waaronder ook Nederland, in hun stroomgebiedbeheerplannen aankondigen welke maatregelen ze daarvoor gaan treffen. In de KRW staan intemationale stroomgebieden centraal. Nederland behoort tot de stroomgebieden van Eems, Rijn, Maas en Schelde. Het grondgebied van de gemeente Bergen op Zoom ligt in twee stroomgebieden, nameljjk grotendeels in het Scheldestroomgebied en slechts voor een klein (het noord-oostelijke) deel in het stroomgebied van de Maas. Het waterschap Brabantse Delta heeft met de gemeenten en overige betrokkenen de analyse opgesteld voor de huidige en gewenste toestand. Naast het afleiden van de doelen, betreft het de bepaling van maatregelen, het berekenen van de kosten en de afweging maken welke haalbare en betaalbare maatregelen uiteindelijk tot uitvoering worden gebracht middels de verankering in plannen en besluiten. Stand van zaken Het waterschap heeft inmiddels voor West-Brabant het eerste conceptrapport "Samen Sterk voor Gezond Water" afgerond. In dit rapport staan de maatregelen vermeld, te nemen door de verschillende partjjen (waaronder de gemeenten), om te kunnen voldoen aan het gestelde doel van de KRW. Voor en met de gemeenten is vervolgens een in te vullen tabel met mogeljjke maatregelen opgesteld om in afstemming met elkaar te komen tot een voorstel betreffende de gevraagde inzet van de gemeenten. Aan de hand van een ambteljjke invulling van genoemde tabel door elke gemeente, is omtrent betreffende maatregelen op een bestuurljjke bjjeenkomst van alle gemeenten met het waterschap en de provincie op 15 februari gesproken en ingestemd om het besproken pakket van maatregelen als inzet voor de KRW bij alle gemeentes voor te leggen. Bovendien is in het Regionaal Bestuurlijk Overleg Scheldestroomgebied van f e b r u a r i j l . de nota "Overwegingen bij het Stroomgebiedbeheerplan Schelde" vastgesteld. Voor deze nota zjjn vanuit het Brabantse gedeelte van het stroomgebied met name belangnjke elementen aangeleverd door het waterschap op basis van de zojuist hierboven genoemde conceptrapportage. Het opstellen van het stroomgebiedbeheerplan (bij zowel Schelde als Maas) gebeurt gedurende het komende half j a a r en dient uiterlijk op 22 december 2008 de inspraak in te gaan. Tegeljjkertjjd dienen het Rjjk, de provincies en de waterbeheerders (njkswaterstaat en waterschappen) hun betreffende planvormen voor de waterhuishouding te actualiseren en ook op 22 december de inspraak in te laten gaan. Het betreft het Nationale Waterplan (als opvolger van de Nota Waterhuishouding) voor het Rjjk, het Provinciale Waterhuishoudingsplan (in Noord-Brabant) of de actualisatie van de waterhuishouding in het Omgevingsplan (in Zeeland) voor de provincies en de waterbeheersplannen voor Rjjkswaterstaat en de waterschappen. Dit is noodzakeljjk om de maatregelen betreffende het waterbeheer in elk stroomgebiedbeheerplan voldoende te borgen (voldoen aan de resultaatverplichting). Voor de gemeente is een wettelijke planvorm voor waterhuishouding niet aan de orde. Deze raadsmededeling beoogt u kennis te laten nemen van: • de RBO-nota "Overwegingen bij het Stroomgebiedbeheerplan Schelde", waarvan een exemplaar op de gebruikelijke wijze ter inzage is gelegd; • de voorgestelde maatregelen van de gemeenten in West-Brabant als bijdrage voor de KRW, zoals omschreven in het hierna volgende overzicht. Overzicht maatregelen Gemeente Bergen op Zoom t.b.v. KRW Met het oog op de doelen voor de KRW, levert de gemeente een bjjdrage aan de volgende onderwerpen: • Aanleg EVZ / natuurvriendelijke oevers; • Brongerichte maatregelen voor stoffen; • Maatregelen afvalwaterketen; Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

• •

Afstemming ruimteljjke ontwikkelingen; Bevorderen draagvlak door communicatie/voorlichting.

Per onderwerp volgt hier een korte nadere toelichting

•«*

1. Aanleg natte ecologische verbindingszones (EVZ) / natuurvriendelijke oevers De KRW beperkt zich tot de (oppervlakte)waterlichamen en dus is de gemeentelijke bijdrage voor de KRW met name gericht op het (water-)gerelateerde belang. De te vervullen rol voor de gemeente betreft daarom in samenwerking met het waterschap het realiseren van de natte ecologische verbindingszones binnen de gemeentegrenzen en in bebouwd gebied het aanleggen van natuurvriendeljjke oevers. In de Gemeente Bergen op Zoom betreft het de volgende EVZ: - De Zoom; - De Kraggeloop (onderdeel bij project de Heide); - Molenbeek (grotendeels al gerealiseerd als onderdeel bjj de Markiezaten); - Bleekloop (behoort voor slechts 1,3 km ten zuiden van de Zoom tot Bergen op Zoom). Een EVZ is gemiddeld 25m breed. Het natte (aan de oever gerelateerde) deel van de EVZ met een breedte van 10m behoort tot de waterschapstaak. Het overige en drog(er)e deel van de EVZ met een breedte van 15 m. geldt als de gemeentelijke taak. Voor de kostendekking betaalt de gemeente het droge deel van de EVZ (incl. eventuele recreatieve voorzieningen) en het waterschap het natte deel (incl. eventuele hieraan gekoppelde waterberging). Bjj de provincie is subsidie mogeljjk van 50 a 60 (tot zelfs 75 a 100) % naar rato van de werkelijk te maken voorzieningen volgens vastgestelde normbedragen. Instemming met de middelen voor realisatie van EVZ is inmiddels gebeurd door de gemeenteraad (in februari j l . bjj inzet van middelen voor Rood voor Groenbeleid; d.d. 28 februari 2008, RVB07-0162). 2. Brongerichte maatregelen voor stoffen Om diffuse verontreinigingen in het oppervlakte-/grondwater te beperken of (beter) zelfs te beeindigen is een gerichte aanpak voor bepaalde stoffen noodzakeljjk. Met name gaat het om bestrjjdingsmiddelen en uitlogende bouwmaterialen. Maar ook het afkoppelen van schoon regenwater van de gemengde riolering, zoals aangeduid bjj de maatregelen afvalwaterketen (zie 3), v o r m t een belangrjjke brongerichte maatregel voor de waterkwaliteit. Onkruidbestrjjding door de Gemeente Bergen op Zoom De Gemeente Bergen op Zoom heeft al een beleid om met een terughoudende inzet van chemische middelen het onkruid op verhardingen en in het openbaar groen. (incl sportterreinen) te bestrijden. Het volledig zonder chemische middelen bestrijden van onkruid bljjkt binnen bestaande budgetten echter (nog) onmogeljjk. Met een gerichte en daarmee slechts beperkte inzet van chemische bestrjjdingsmiddelen is tenminste (gecertificeerd) Brons volgens de zgn. DOB-methode het uitgangspunt, hetgeen inmiddels geldt als de wettelijk gestelde eis. Tegelijkertjjd blijft de gemeente door het proefondervindeljjk toepassen van alternatieve beheersmogeljjkheden in de openbare ruimte, (vooralsnog) op budgettair neutrale wijze, streven naar verdergaande beperking van het gebruik van chemische bestrjjdingsmiddelen. Uitlogende bouwmaterialen Vanwege contact met (afstromend regen)water komen bij het uitlogen van bouwmaterialen (zoals zink, koper, lood, zacht PVC, etc) verontreinigingen verspreid in het milieu terecht, en daarmee dus in het grond-/oppervlaktewater. Met de toepassing van alternatieven volgens het zogenaamd duurzaam bouwen, is de uitloging van bouwmaterialen te verminderen en op den duur zelfs te voorkomen. Het betreft vooral een kwestie van bewustwording. De Gemeente Bergen op Zoom stimuleert het duurzaam bouwen met name al op prqjectmatige wijze. Het betreft vooral het op thematische wijze invulling geven aan duurzaam bouwen bij woningbouw- en renovatieprpjecten. Het gebruik van duurzame Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

bouwmaterialen betreft een dergelijk thema. De vastlegging van genoemd beleid in een convenant blijft de gemeente daarom ook ondersteunen. Behalve toepassing van de maatregelen zelf, is tevens het verkrjjgen van het evenzo benodigde draagvlak hiervoor van belang. Daarom vereist ook voorlichting zowel omtrent deze maatregelen, als de daaraan gerelateerde waterkwaliteit van de stadswateren en het grondwater - inclusief de aanwezige grondwaterbeschermingsgebieden - binnen de gemeente, steeds nadrukkelijker de aandacht (zie ook bij punt 5). 3. Maatregelen afvalwaterketen Voor de gemeente is dit onderwerp volledig gerelateerd aan de rioleringstaak. Met het oog op de waterkwaliteit zijn diverse maatregelen door de gemeente mogelijk. Belangrijke aspecten bij dit onderdeel vormen o.a. het afkoppelen van schoon regenwater van de (gemengde) riolering, de aanpak van riooloverstorten (voor de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor) en ongezuiverde lozingen van afvalwater (in het buitengebied). Voor de Gemeente Bergen op Zoom betreft het bestaand beleid zoals verwoord in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP). Om tijdig en volwaardig aan de KRW-doelen te voldoen, is bij de actualisatie van het GRP voor de periode 2008 - 2013 hier uitdrukkeljjk aandacht aan besteed. Met name is de beleidsmatige keuze voor het duurzaam (en grootschalig) afkoppelen gecontinueerd, om te voorkomen dat schoon (hemel- en oppervlakte)water verontreinigd raakt en de hoeveelheid verontreinigd rioolwater tot het minimale beperkt blijft. Alle ongezuiverde lozingen van afvalwater (in het buitengebied) zijn inmiddels aangepakt en zal door handhaving aandacht blijven krijgen. De invloed(sbeperking) van de riooloverstorten is behalve in het GRP, ook onderwerp in het gezamenlijke onderzoek van waterschap en gemeente naar de optimalisatie van afvalwatersystemen (de zgn. OAS-studies). Bjj de uiteindeljjke aanpak van de riooloverstorten geldt voor de te nemen maatregelen, naast verwezenljjking van de beoogde doelen, het uitgangspunt van aantoonbare kosteneffectiviteit. Voor de gemeente dient daarom aangetoond te zjjn dat de kosten van een eventuele maatregel bjj een riooloverstort is te rechtvaardigen in relatie tot de bjjdrage aan de verbetering van de waterkwaliteit van het waterlichaam (dat de invloed ondergaat). Uiteindeljjk zjjn de maatregelen hiervoor met het bijbehorende budget vanuit het gemeentelijk rioleringsplan tot stand te brengen (GRP 2008-2012; RVB 07-0163, d.d. 19 december 2007). 4. Afstemming ruimteMjke ontwikkelingen De gemeente is in meerdere opzichten verantwoordeljjk voor ruimteMjke ontwikkelingen. Als (mede) verantwoordeljjk voor de ruimtelijke ordening heeft de gemeente met het bestemmingsplan een belangnjk sturingselement in handen. Bovendien bepaalt de gemeente, met de verantwoordelijkheid voor beheer en inrichting van de openbare ruimte, voornamelijk de leefomgeving (kwaliteit voor wonen, werken en ontspannen). Omtrent het aangrjjpen van het (dageljjks) beheer en de inrichting op het grond- en oppervlaktewater (gebruik onkruidbestnjdingsmiddelen, uitlogende bouwmaterialen e.d.), is al eerder bjj de brongerichte maatregelen gewezen. Ten aanzien van de planvorming bjj de ruimteljjke ontwikkeling vraagt water op meervoudige wjjze de gemeenteljjke aandacht. Enerzjjds betreft het de planologische reservering van ruimte voor het ruimtevragende karakter van het water zelf en ruimtevragende maatregelen met betrekking tot (inrichting, beheer en onderhoud van) het water. Anderzjjds betreft het de actieve invulling van ontwikkeling en uitvoering van alle (stads)wateren en daaraan gerelateerde maatregelen (zie ook hiervoor bij punt 1). Om een optimale ecologische kwaliteit van het (oppervlakte)water binnen het grondgebied te bereiken, oefent de gemeente vanaf het vroegst mogeMjke stadium (initiatief- en ontwerpfase) actief invloed hiervoor uit. Om water de volwaardige plaats te geven die het verdient in de ruimtelijke ordening is sinds 2001 de watertoets van kracht. Voor het proces van de watertoets betrekt de gemeente de verantwoordelijke waterbeheerder bij elke ruimtelijke ontwikkeling in een zo vroeg mogelijk stadium. Bovendien zorgt de gemeente voor een volwaardige waterparagraaf die met de waterbeheerder wordt afgestemd en, uiteindeljjk middels een Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

mjs ^^

finaal (toets)advies door de waterbeheerder, beoordeeld. De waterparagraaf besteed in elk geval voldoende aandacht aan de invloed van het plan op het water en daarmee aan de (bijdrage tot het bereiken van de doelen van de) KRW. Naast een inschatting van de risico's voor een mogel|jke verontreiniging van het grond- en oppervlaktewater als gevolg van realisatie van het plan, is het noodzakeljjk de kansen te verkennen voor de verbetering van de (ecologische) kwaliteit van het oppervlaktewater in relatie tot het plan. In elk geval mag het plan op generlei wjjze een verslechtering van de waterkwaliteit veroorzaken (KRW vereist tenminste een stand-still-situatie). 5. Bevorderen draagvlak door communicatie/voorlichting Voor de realisatie en handhaving van de kwaliteit van het (oppervlakte- en grond)water en derhalve de KRW vormt een belangrjjk onderdeel de betrokkenheid van burgers (en bedrjjven). Een gedegen aanpak in de voorziening van informatie is daarom noodzakeljjk. Naast elementen van afzonderljjke informatie en voorlichting door de gemeente, zal samen met provincie, waterschap en de gemeenten in West-Brabant een gezamenljjk plan van aanpak voor voorlichting en burgerparticipatie over een breed scala van waterthema's worden ontwikkeld. Op basis van dit gezamenljjke plan volgt invulling met nadere werkafspraken. Voor een optimale effectiviteit zal hierbjj bovendien aansluiting plaats hebben met de landeljjke campagne "Nederland leeft met Water". De communicatie en voorlichting voor dit programma vereist intern bjj de gemeente tevens voldoende afstemming met o.a. de al lopende communicatieprogramma's van het educatie pluspunt, het GRP, het Platform Water en natuurljjk de afdeling voorlichting. Door efficiente en effectieve koppeling tussen al deze communicatie-programma's zjjn voor de noodzakeljjke jaarljjkse in te zetten middelen voor de gemeenteljjke communicatie en voorlichting met betrekking tot water in relatie tot de KRW (van ca. € 10.000,--) vooralsnog geen extra middelen als voorziening noodzakeljjk.

Tenslotte Alle hierboven omschreven maatregelen, als bijdrage voor de KRW en daarmee met name gericht op het verbeteren van de waterkwaliteit, staan niet op zichzelf. Zoveel als mogeljjk vormen ze onderdeel van tenminste het integrale waterbeheer van de gemeente. Bovendien worden deze maatregelen gei'ntegreerd met maatregelen voor andere beleidsvelden. Bjjvoorbeeld de realisering van de EVZ draagt naast eventuele mogeljjkheden tot waterberging ook en vooral bjj aan invulling van het landschapsbeleid, en het afkoppelen van regenwater aan bestrjjding of het voorkomen van wateroverlast. Om deze reden vormen dergeljjke maatregelen als hier benoemd tevens onderdeel van de Stedeljjke Wateropgave (SWO), die in relatie tot de klimaatontwikkeling als centraal doel heeft het voorkomen van de wateroverlast voor de toekomst voor het bebouwd gebied. De gemeente en het waterschap werken momenteel deze SWO nader uit. Een rapportage met nader beeld omtrent deze SWO is te verwachten in de tweede helft van 2008. Bovendien zjjn het waterschap en alle gemeenten in West-Brabant bezig met een optimalisatiestudie voor de totale afvalwaterketen (OAS) met betrekking tot elke rioolwaterzuiveringsinstallatie. De rioleringsmaatregelen voor de KRW overeenkomstig het GRP zjjn in het kader van genoemde studie al te beschouwen als altjjd goed of geen spjjt maatregelen. Na afronding van de OAS zullen de resultaten aan de raad worden gepresenteerd. Ten behoeve van optimalisatie van de investeringen in de waterketen door waterschap en gemeente zal een waterakkoord worden gesloten, hetgeen tevens ter beoordeling aan de raad zal worden voorgelegd. Vooralsnog is de presentatie van de OAS en het afsluiten van een waterakkoord omtrent deze materie voorzien in 2009 of 2010. Aangezien alle voorgestelde KRW-maatregelen in de gemeente Bergen op Zoom, zoals in deze raadsmededeling vermeld, onderdeel vormen van bestaande gemeenteljjke plannen en programma's zjjn ten aanzien van deze maatregelen de benodigde middelen al beschikbaar gesteld.


Achtergrond document Raadsmededeling RMD08-0080


Onderwerp 4 Natura 2 0 0 0 http://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000

mondiaal

europees

waterschap nationaal regionaal lokaal provinciaal

De Europese Unie heeft een zeer gevarieerde en rjjke natuur, die van grote biologische, esthetische en economische waarde is. Om deze natuur te behouden heeft de Europese Unie het initiatief genomen voor Natura 2000. Dit is een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden. Voor Nederland gaat het in totaal om 162 gebieden. Deze Natura 2000-gebieden wijst Nederland op dit moment aan. De betreffende gebieden zijn te vinden in de gebiedendatabase op de website van het ministerie van LNV. Anno 2007 z[jn er 119 gebieden voor definitieve aanwijzing in procedure gebracht. De ontwerpbesluiten van deze aanwjjzingen hebben eerder in d i t j a a r ter inzage gelegen. ledereen had gelegenheid om hierop te reageren. De definitieve aanwijzing van deze 119 gebieden volgt na overleg van de Minister van LNV met de Tweede Kamer. De overige gebieden worden in 2008 in procedure gebracht. Meer informatie over de aanwijzing van de gebieden is te vinden op de website van het ministerie van LNV. De Kaart van 1e tranche Natura 2000 gebieden is ook op deze website te vinden. De omvang van de 162 gebieden is ongeveer een mijjoen hectare (waarvan tweederde open water, inclusief de kustwateren). Deze gebieden worden beheerd door zowel overheden als grote terreinbeheerders en particuliere beheerders. Met deze bjjdrage die grotendeels binnen de EHS valt is Nederland al bjjna klaar met de begrenzing van Natura 2000 gebieden. De minister heeft op 19 februari 2008 de eerste drie gebieden definitief aangewezen: Voornes Duin, Duinen Goeree & Kwade Hoek en Voordelta. De definitieve aanwijzing van de overige 116 gebieden volgt hierna (eerste tranche). Voor 29 van de resterende 43 gebieden is de procedure in September 2008 gestart. Het Zoommeer is nog buiten deze derde tranche gehouden. Met betrekking tot de situatie in Bergen op Zoom, in relatie tot de waterthema's, valt aan te geven dat het Markiezaat deel uitmaakt van de 1e tranche Natura 2000 gebieden en het Zoommeer tot de resterende gebieden. In het geval van het Zoommeer worden de uitkomsten van de Planstudie Waterkwaliteit Volkerak Zoommeer afgewacht (onderwerp 2). De Gemeente Bergen op Zoom heeft een zienswijze ingediend met betrekking tot het aanwjjzen van het Markiezaat als Natura 2000 gebied in de eerste tranche. Vooral de inrichting van het Markiezaatsmeer als zoetwatermeer gaf aanleiding tot deze zienswijze. Bondig bracht de gemeente de volgende overwegingen in: • Het Markiezaatsmeer is in beginsel een Vogelrichtlijngebied en veel van de vogelsoorten die hier beschermd worden zijn afhankelijk van slik- en zandplaten c.q. strandjes. In de zoetwatersituatie groeit de vegetatie door tot in het water. • Ecologische successie: in het Markiezaatsmeer wordt door verzoeting (aanvoer van zoetwater uit de Blaffert) chloride-gehaltes bereikt die niet meer limiterend zijn voor de successie. In de Binnenschelde trad bij wat lagere chloride-gehaltes een explosieve groei van Waterplanten (schedefonteinkruid) op. Dichtgroeien en verlanding van het ondiepe Markiezaatsmeer ligt dan in het verschiet. • Aansluiten bij de uitkomsten van de planstudie Waterkwaliteit van het VolkerakZoommeer; "doorspoelen of opzouten?" Hieronder, in cursief, is de zienswijze van de provincie Noord-Brabant gegeven: Markiezaat G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimteljjke Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

"Bij de begrenzing van het Markiezaat ontbreekt de Molenplaat. Onduidelijk is waarom deze enclave buiten de begrenzing is gehouden. Het gebied is een broedplaats van plevieren, kluut, sterns en regelmatig steltkluut. Wij stellen daarom voor om de Molenplaat als Natura2000 gebied in overweging te nemen, waarbij in beschouwing wordt genomen de ontwikkelingen t.a.v. eenjachthaven zoals gepland in de gemeente Bergen op Zoom. In afwachting van de uitkomsten van de planstudie Waterkwaliteit van het VolkerakZoommeer met betrekking tot de ecologische streefbeelden, waarvoor op 19 februari een voorstel met de Staatssecretaris van het Ministerie van Verkeer & Waterstaat wordt besproken, worden beide gebieden niet in de eerste, maar in een latere tranche aangewezen. Het Markiezaat wordt echter aangewezen in de eerste tranche. In verband met de samenhang tussen deze drie gebieden, de gevolgen van de planstudie voor het Markiezaat en de vergelijkbare problematiek m.b.t de waterkwaliteit, stelt ons college u voor om de aanwijzing van het Markiezaat ook in een latere tranche op te nemen en niet vooruit te lopen op de uitkomsten van de planstudie. Ook het beheerplan voor het Markiezaat kan dan in een latere fase worden opgesteld, afgestemd op het beheerplan voor het Zoommeer." Probleemstelling ( G e m e e n t e Bergen op Zoom) Omdat de (toekomstige) Natura 2000 gebieden in Bergen op Zoom en omgeving al de status van Europes Vogelrichtlijn- of Habitatrichtljjngebied hadden, verandert er ten aanzien van de natuurbeschermingsdoelen niet veel. De Natura 2000 gebieden z[jn de Brabantse Wal, Markiezaat en Zoommeer. Voor deze gebieden worden momenteel beheerplannen geschreven. Bij voorgenomen activiteiten, moeten die worden getoetst aan het beheerplan. Als die activiteiten mogelijke nadelige gevolgen hebben op de beschermde natuurwaarden, moet hiervoor vergunning aangevraagd worden bij Gedeputeerde Staten. Een vergunning kan ook nodig zijn voor activiteiten die buiten het beschermd gebied plaatsvinden, maar wel mogelijk van invloed zijn op de instandhoudingdoelstellingen binnen het gebied. Dit is de zogenaamde externe werking. Het begrip "activiteiten" dient ruim genomen te worden. In ieder geval is daar sprake van bij de uitvoering van bouwwerkzaamheden of de totstandbrenging van andere installaties of werken. Verder moet gedacht worden aan handelingen die ingrepen in het natuurlijke milieu of het landschap vormen, inclusief ontgrondingen. De gemeente Bergen op Zoom zal hier met name mee te maken krijgen bjj het Zoommeer. Bjjvoorbeeld bjj industriele ontwikkelingen, die consequenties kunnen hebben op de beschermde vogelsoorten op het Zoommeer. Ook de situering en de activiteiten van een nieuwejachthaven zal hieraan getoetst moeten worden. Plaatselijk zjjn er ook al gedragscodes voor recreatievaart opgesteld, met goedkeuring van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De provincie Noord-Brabant heeft het initiatief opgenomen voor het opstellen van de beheerplannen (Brabantse Wal en Markiezaat). Het beheerplan voor het Zoommeer wordt opgesteld door Rijkswaterstaat Zeeland,


Onderwerp 5 P l a t f o r m W a t e r G e m e e n t e Bergen op Zoom

mondiaal

europees

1 waterschap nationaal regionaal lokaal provinciaal

Het Platform Water is een initiatief van de Gemeente Bergen op Zoom om water de ruimte te geven bij nieuwe stedeljjke ontwikkelingen. Door alle water-stakeholders tjjdig bijeen te brengen, kan er meer ingezet worden op een integrale implementatie van het waterbeleid bjj ruimtelijke prqjecten. Naast de gemeente zijn de stakeholders Waterschap Brabantse Delta, Provincie NoordBrabant, Drinkwaterbedrjjf Evides, BrabantWater en Rijkswaterstaat Zeeland. De prqjecten die bjjeen gebracht zjjn bjj het Uitvoeringsprogramma 2007 (ondertekend door de partners in 2008) zijn: De Zoom Binnenschelde (Bergse Haven, jachthaven, toerisme) Dal van de Molenbeek (Markiezaten) / Plaatvliet West-Brabantse Waterlinie en Grote Melanen Herstel stadsvjjvers Auvergnepolder / Lange Water Bergse Heide en Kraggeloop Theodorushaven Duurzaam gebruik van energie en water bij stedeljjke ontwikkelingen

G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

Een goed voorbeeld van de integrate implementatie van het waterbeleid, waarbij op diverse terreinen een meerwaarde is gevonden, is de realisatie van de Markiezaten (project 3) uit het Uitvoeringsprogramma 2007. Waterberging vanuit de stedelijke wateropgave, compensatie van de verhardingen en bebouwingen, vindt plaats in flinke vijverpartijen. De Molenbeek, die voorheen het karakter had van een poldersloot, is gehermeanderd, heeft by-passes en en een vistrap. Al bij al wordt zo een mooie afronding van de zuidelijke stadsrand gerealiseerd met een verweven overgang van stad naar natuur. Toekomstige bewoners vinden er een bjjzondere woonomgeving met water en natuur op 'pantoffel'afstand. Het gebied zal een interessant uitloopgebied vormen voor alle inwoners van het stedelijke gebied van Bergen op Zoom. De ontwikkeling versterkt de natuurwaarde van belendende natuurgebieden en zal mettertijd zelf natuurwaarden kennen. De projecten uit het Uitvoeringsplan doorlopen ieder een eigen traject bij College en Raad. Het Platform Water zal op korte termijn initiatief nemen tot het organiseren van een symposium 'Binnenschelde'. Het programma moet nog worden samengesteld, maar gedacht wordt aan innovatieve ondernemers (jachthaven, nautisch centrum, waterwonen), deelnemende organisaties van het Platform, bewoners, Natura 2000, project Bergse Haven, ...). Het Platform Water is het gremium dat de update van het gemeentelijke Waterplan in 2009 zal oppakken. (Onderwerp 8) Het Uitvoeringsprogramma 2007 van het Platform Water werd gepresenteerd in de raadscommissie Stad en Ruimte.

\tt£i^-

Achtergrond document Gemeente Bergen op Zoom. 2002. Waterplan Bergen op Zoom; Het water te Bergen. Gemeente Bergen op Zoom, 2007. Platform Water Gemeente Bergen op Zoom; Uitvoeringsprogramma 2007


Onderwerp 6 W a t e r k w a l i t e i t in Z o o m m e e r en Binnenschelde

mondiaal

europees

waterschap reqionaal lokaal nationaal provhiciaal 1

Aanleiding In de geisoleerde Deltawateren gaat het niet goed met de ecologische waterkwaliteit. Ook Volkerak en Zoommeer verloren hun estuariene karakter. Voorheen was het gebied van Volkerak en Zoommeer een open overgangsgebied tussen het zoete en het zoute water, tussen de rivieren en de zee. Na de voltooiing van de Deltawerken werd het gebied afgesloten van de zee en werd het water zoet door de aanvoer van water uit de grote rivieren en de Brabantse beken. Sinds 1994 manifesteert zich de ongunstige ecologische situatie door het massaal voorkomen van blauwalgen. Als de algen na de zogenaamde algenbloei afsterven, komen er toxische stoffen vrij die een groot risico vormen voor de gezondheid van mens en dier. (In geval van algenbloei is ook de inname voor landbouwdoeleinden uitgesloten.) De algenbloei wordt veroorzaakt door een teveel aan nutrienten. In het Volkerak Zoommeer komen de nutrienten grofweg voor 5 0 % vnj uit de - voorheen estuariene - ondergrond, ruim 3 0 % is afkomstig van de Brabantse beken (uitspoeling van de landbouwgebieden) en het andere deel van de grote rivieren. De Binnenschelde is weer geTsoleerd van het Zoommeer en krijgt de nutrienten vooral uit de bodem. Het peil in de Binnenschelde wordt bovendien aangevuld met water uit het Zoommeer. (Door het peil 's winters extra te verhogen, probeert men aanvulling 's zomer te voorkomen.) De ernst van het probleem is door de betrokken overheden onderkend. Het Bestuurlijk Overleg Krammer Volkerak (BOKV) gaf opdracht aan de Universiteit van Amsterdam en Delft G e m e e n t e Bergen op Zoom R u i m t e l y k e Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

Hydraulics om een onderzoek te doen naar effectieve maatregelen. De uitkomsten van dit gezaghebbende onderzoek bleken eenduidig te zijn: alleen zout water, met zoveel mogelijk dynamiek, blijkt effectief te zijn. De conseguenties van net verzilten van het Volkerak Zoommeer heeft echter verstrekkende consequenties voor alle zoetwater gebruikers. Er zijn grote belangen met betrekking tot de zoetwaterinname voor landbouw en drinkwaterbereiding. Veel zoetwater is nodig om 'tegendruk' te geven aan het zoute water, dat steeds verder het land binnendringt. (Door een stijgende zeespiegel versnelt het proces.) In de belangen-discussie heeft Bergen op zoom zich sterk geprofileerd met het stedelijke belang bij goede waterkwaliteit. Het eerder aangehaalde onderzoek krjjgt wat dat betreft een vervolg. De minister van Verkeer en Waterstaat verzoekt het BOKV deze gevolgen inzichtelijk te maken en een voorstel te doen ten aanzien van oplossingsrichtingen. Een verzilting van het Volkerak Zoomeer past beter in het Europese beleid van de Kaderrichtlijn Water en Natura 2000. Indien ingezet wordt op een zilt Zoommeer, is een verzilting van de Binnenschelde nog geen vanzelfsprekendheid! De Binnenschelde ligt achter de dam van de Noordlandse Weg op 1.50 m boven het niveau van het Zoommeer! Verzilting is alleen te bewerkstelligen door zoutwater in het gebied te pompen, afkomstig uit het nabije Zoommeer of - veel schoner - uit de Oosterschelde.


Masterplan Bergse Haven Bergen op Zoom

Ambities v a n Bergen op Zoom Scheldestad Bergen op Zoom wil evolueren van een meer in zich zelf gekeerde gemeenschap naar een open gemeenschap. Met het verdwjjnen van de havenfunctie uit het stadscentrum, verdween ook het gezicht op de Oosterschelde. Bergen op Zoom wil zich opnieuw profileren als een stad met een gezicht naar de Schelde toe. Dit wordt vorm gegeven door het saneren van een onderkomen bedrijventerrein en het ontwikkelen van een stadsdeel (2700 wooneenheden) in en aan het water van de Binnenschelde. Het welslagen van dit project, Bergse Haven, is vanzelfsprekend afhankelijk van een goede waterkwaliteit. Alleen dan voegt water kwaliteit toe aan wonen in zo'n omgeving. Brabantse Kuststad Samen met een de andere Brabantse Waterrandgemeenten en de gemeente Tholen maakt Bergen op Zoom zich sterk voor een ontwikkeling op nautisch toeristisch gebied. De Waterrandgemeenten liggen van Bergen op Zoom tot en met Drimmelen en het is duidelijk dat de historische markiezenstad een kwaliteit kan toevoegen aan het regionale toervaren. De Vereniging Vaarroute West-Brabant onderschrijft dit belang ook voor de Brabantse binnenwateren. Aan de andere kant is Bergen op Zoom een poort naar de Oosterschelde toe. De capaciteitsproblemen van de Bergse Diepsluis en de oversteek van de Schelde-Rijnverbinding vragen daarbjj nog aandacht. Een nautisch centrum in de Binnenschelde zou ligplaatsen moeten bieden aan de leden van Bergse watersportverenigingen. Daarnaast kan het nautisch centrum activiteiten vanuit de wijk Bergse haven faciliteren.


Met de ambitie van het Bergse gemeentebestuur om toerisme tot een van de belangrijke economische dragers te maken, wil Bergen op Zoom graag passanten accommoderen en kan het nautische centrum de basis vormen voor nautische evenementen. Om een nautisch centrum in de Binnenschelde te kunnen situeren, zal een sluiscomplexje in de dam van de Noordlandse Weg gemaakt moeten worden. Daarnaast is de Binnenschelde een zeer ondiep meer (gemiddeld 1.50 m). Recreatiegebied v a n de stad Bij de afronding van de Deltawerken is de Binnenschelde in de huidige hoedanigheid achter gelaten met het beloofde perspectief van recreatiegebied en zwemwater. Bestaande recreatieplassen kregen de functie natuurwater en werden omgeven door EHS-gebieden. Ofschoon Bergen op Zoom omgeven is door natuurgebieden, is de behoefte aan recreatiegebieden groot. De bosgebieden zijn infrastructureel en recreatief slecht ontsloten en met de huidige bescherming als natuurgebied, deels Natura 2000-gebied (Brabantse Wal, Markiezaatsgebied) is een uitbreiding van recreatief gebruik moeilijk. Daarom is de druk op de Binnenschelde als recreatiegebied extra groot. Naast het nautische centrum zal ruimte gereserveerd moeten worden voor specifieke recreatieve voorzieningen. Initiatieven voor een teleskibaan en het tijdelijk situeren van het lichtschip Veronica (discotheek) strandden onder meer op zaken als waterkwaliteit, ondiepte en de grote baggerkosten. Blauwalgen treden vooral op in de nazomer. Er worden dan borden geplaatst die recreatie in het water uitsluiten. Al eerder in het seizoen is de beleving van het water niet plezierig door de ontwikkeling van andere algen (groenwieren). De andere algen veroorzaken een gering doorzicht van het water en samen met de textuur van de strandbodem wordt het een glibberige massa.

G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtelijke O n t w i k k e l i n g - W a t e r b e l e i d

Civieltechniek In samenhang met de te maken keuzen, zal een civieltechnisch onderzoek worden verricht naar de feiteljjke opgaven, die met de ontwikkelingen van de Binnenschelde gemoeid zijn. De voorlopige feiten: • De Binnenschelde ligt boven het peil van het Zoommeer. Ontsluiting van de Binnenschelde vergt een sluis. De dam in de Noordlandse Weg is bovendien een primaire waterkering. (Er moet rekening gehouden worden met de planologische kernbeslissing 'Ruimte voor de rivier'.) • Door de geringe diepte is de Binnenschelde niet bevaarbaar. Het bevaarbare deel zal uitgebaggerd moeten worden. Een eerste verkenning laat zien dat de bagger niet lokaal te verwerken is. De bagger is zeer heterogeen samengesteld en heeft een geringe consistentie. • In de ondergrond van de Binnenschelde bevinden zich een tweetal gasleidingen. De gasleidingen moeten door het scheepvaartverkeer op verschillende plaatsen gekruist worden. • Verzilten van de Binnenschelde heeft ook lokale consequenties, bijvoorbeeld voor de open water verbindingen met de Bergse Plaat. Eerder onderzoek heeft aangetoond, dat verzilting van de Binnenschelde geen consequenties heeft voor constructies op de Bergse Plaat. W i e is a a n zet? • • • •

•

• •

Gemeente Bergen op Zoom; initiatiefnemer. GEM Bergse Haven; waterkwaliteit in relatie tot de stedelijke ontwikkeling, bevaarbaarheid van het prqjectgebied en ontsluiting naar het Zoommeer. Waterschap Brabantse Delta; waterkwaliteitsbeheerder. Na een bestuurlijk overleg d.d. 11 j u n i 2007 beraadt het waterschap zich op haar taak. Provincie Noord Brabant; regionaal toeristisch recreatieve voorzieningen, ruimtel[jke ontwikkeling. Ook na een bestuurlijk overleg d.d. 11 j u n i 2007 inventariseert de provincie eerder gemaakte afspraken en beraadt zich op haar rol. Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak; verzilting van Volkerak en Zoommeer; aansluiting van de Binnenschelde? Bij het bestuurlijk overleg van 29 j u n i 2007 verzoekt de Gemeente Bergen op Zoom op de Binnenschelde-casus te agenderen. Deltaraad; herstel estuariene dynamiek in de Delta wateren. Europa; regelgeving Kaderrichtlijn Water, Natura 2000. Subsidie. Toezegging van gedeputeerde Hoes om Europese subsidiemogelijkheden te onderzoeken.

Onderstaande achtergronddocument is als raadsmededeling ter kennisgeving voorgelegd aan de Raadsleden van de Gemeente Bergen op Zoom. (RMD08-0159)

Achtergrond document Witteveen + Bos, 2008. Quick-scan nautische mogeljjkheden en waterkwaliteit Binnenschelde. Gemeente Bergen op Zoom & Waterschap Brabantse Delta


G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtelijke O n t w i k k e l i n g - W a t e r b e l e i d

Onderwerp 7 I n t e g r a l e Gebiedsanalyses W a t e r s c h a p Brabantse Delta

mondiaal

• • • •

europees


Brabantse Wal Ligne Rietkreek en Lange Water Crujjslandse Kreken

Integrale Gebiedsanalyse zijn studies van het waterschap op (stroom)gebiedsniveau. De studies refereren aan de kerntaken van de waterschappen zoals het voorkomen van overstraining, verdroging, vervuiling van het water en het uitsterven van planten diersoorten. Meer specifiek wordt gestudeerd op de waterdoelen: waterberging, herstel verdroging, ecologische verbindingszones (EVZ), beek- en kreekherstel, viswater, venherstel en waterkwaliteit.. In de procedures zjjn de IGA's studies, die voorafgaan aan inrichtingsplannen. (Inspraakmomenten zyn gekoppeld aan de inrichtingsplannen.) De inrichtingsplannen zullen uiteindelijk leiden tot concrete aanpak. IGA's

Inrichtingsplannen

GGOR in waterbeheersplan

Peilenplannen en peilbesluiten KRW maatregelen / stroomgebiedbeheersplan

Waterschap: bestuurl|jke vaststelling Bij de Integrale Gebiedsanalyses wordt gestart met een inventarisatie van het vigerende beleid en de lopende afspraken. Men inventariseert de knelpunten en bespreekt de mogeljjke maatregelen of oplossingsrichtingen. De klankbordgroepen, met een grote maatschappelijke vertegenwoordiging, functioneren als sparringpartner van het waterschap. Een modelmatige benadering van de grand- en oppervlaktesituatie wordt getoetst aan de beleving van de klankbordgroepsleden en zonodig bjjgesteld naar de reele situatie.

G e m e e n t e Bergen op Z o o m Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

B r a b a n t s e Wal Knelpunten Waterkwaliteitsproblemen in vijvers, vennen en grotere wateren Ecologische verbindingszones / beekherstel Beperkt aantal locaties knelpunten m.b.t. wateroverlast Maatregelen Saneren overstort Halsteren, venherstel Beekherstel Ligne en Zoom. Mogelijk afkoppelen Bleekloop en Zeepe van de Zoom Waterbergingslocaties langs Zoom en in Augustapolder Afkoppelen stedelijk gebied

Ligne

Cruijslandse Kreken Kenmerken Noord: laaggelegen polders en kreken, klei en veen Zuid: hooggelegen, hellende, vrjj afstromende beken, zandgronden Knelpunten • Wateroverlast in noordelijk deel • Verdroging van natuur in zuidelijk deel • Slechte waterkwaliteit t.g.v. riooloverstorten Maatregelen • Water vasthouden bovenstrooms • Locale waterberging • Isoleren natte natuurparel Oudland • Beperking riooloverstorten Wouw en Steenbergen

Rietkreek / Lange Water Knelpunten Vooral plaatselijke knelpunten m.b.t. afwatering en waterkwaliteit Discussie over zoet/zout buitenwater leidend voor de toekomst Maatregelen Plaatselijke maatregelen m.b.t. detailafwatering RWZI Halsteren: waterkwaliteitsverbeterende maatregelen op RWZI waardoor verplaatsing lozingspunt waarschjjnlijk niet meer nodig is Inrichten gebied de Spie: mee laten lopen met ontwikkeling bedrijventerrein Baggeren (kwaliteitsbaggeren) Verkorting / Lange Water Inrichting Ganzengat

Kenmerken Voornamelijk zandgronden Noorden kleilaag op overgang naar polderlandschap Vennen en veengebieden met kwel vanaf de Brabantse Wal Natte natuurparel Knelpunten Verdroging natte natuurparel Slechte waterkwaliteit t.g.v. riooloverstorten in Bergen op Zoom Maatregelen Isoleren van de natte natuurparel Vernattingsmaatregelen natte natuurparel

(De tekst van onderwerp 7 is overgenomen van de presentatie door Waterschap Brabantse Delta ten behoeve van de Werkgroep Waterbeleid op 7 oktober 2008.)

Achtergrond document De visies zijn ter inzage bij Waterschap Brabantse Delta. De documenten zjjn ook verzameld op een cd-rom, die op te vragen is bjj de afdeling ruimtelijke ontwikkeling.


Onderwerp 8 W a t e r p l a n en Stedelijke W a t e r o p g a v e ( S W O )

mondiaal

europees


In de afgelopenjaren heeft het waterbeleid een omslag gekend van stnjden tegen het water naar leven met het water. Het Waterplan van de Gemeente Bergen op Zoom getuigt al van deze omslag en geeft er, met de beschreven visie en aanpak bij de bron, invulling aan. Met name de wateroverlast in het najaar van 1998 is voor Bergen op Zoom een belangrijke aanleiding geweest tot de opstelling van het Waterplan. Het Waterplan is door de raad goedgekeurd in (februari) 2002. Sindsdien is hard gewerkt aan uitvoering van diverse projecten. Vooral het afkoppelen van regenwater van de holering is een toegepaste bronmaatregel. Het Waterplan vormt als uitgangspunt voor het waterbeleid van de gemeente de belangrijkste basis voor het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP; zowel GRP 2003-2007 als het vigerende GRP 2008-2012). Bij de tussentjjdse evaluatie van het Waterplan in 2005 (RM 05 -77) is al gebleken dat nieuwe beleidsontwikkelingen aanleiding kunnen geven om specifieke elementen verder uit te werken. Vanwege de toenemende kans op wateroverlast is door het Rjjk aan het eind van de vorige eeuw een aanpak voorgesteld, verwoord als Waterbeleid voor de 2 1 e eeuw (kortweg WB21), met als centraal thema, "Geef het water de ruimte, voordat het water die zelf neemt'. Als gevolg van klimaatverandering, zeespiegelstjjging, bodemdaling en verdergaande verstedelijking neemt de kans op wateroverlast toe. Tegelijkertjjd verplicht de Europese Kaderrichtljjn Water (KRW) ons om de kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater te verbeteren. De kwaliteit moet voldoen aan de Europese eisen. Het komen tot daadwerkelijk vaststelling en invulling van de opgave(n) voortkomend uit WB21 en KRW, heeft in 2003 geleid tot het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en is onlangs geactualiseerd en als NBW-actueel opnieuw onderschreven door alle partjjen (Rjjk, provincies, gemeenten en waterschappen). Invulling van de wateropgave vormt het hoofddoel van het NBW: maatregelen en kosten om in 2015 het watersysteem (incl. de ruimte daarvoor) duurzaam en klimaatbestendig op orde te hebben en vervolgens te houden. Duurzaam betekent tevens geintegreerd met de benodigde waterkwaliteitsvoorzieningen (KRW). Die waterkwaliteitsvoorzieningen gaan onderdeel uitmaken de stroomgebiedbeheerplannen, die opgesteld gaan worden vanuit de KRW. Bij de tussentijdse evaluatie van het Waterplan zijn de voornoemde ontwikkelingen meegenomen en als stedeljjke wateropgave geagendeerd. In de 'Notitie Stedelijke Wateropgave Bergen op Zoom' geven Gemeente Bergen op Zoom en Waterschap Brabantse Delta invulling aan de stedelijke wateropgave in het bebouwde gebied van Bergen op Zoom. Vanuit het Nationaal Bestuursakkoord Water wordt gesteld, dat het risico van inundatie in stedelijk gebied niet groter mag zijn dan eens per 1 0 0 j a a r . Dit aspect wordt meegenomen in de stedeljjke wateropgave. Uiteindelijk dient de stedeljjke wateropgave te resulteren in een eenvoudig, transparant en sterk op uitvoering gericht uitvoeringsprogramma voor gemeente en waterschap. Naar verwachting zal de stedelijke wateropgave binnen enkele maanden ambtelijk zijn afgerond en vervolgens aangeboden worden aan het bestuur van beide organisaties. Wil de gemeente het Waterplan als belangrijk uitgangspunt voor het waterbeleid kunnen blijven hanteren, dan is een update van het bestaande plan gewenst. Temeer daar het waterbeleid blijvend in ontwikkeling is en diverse aanpassingen in de waterwetgeving momenteel tot stand worden gebracht. Zo is in 2008 de Wet gemeentelijke watertaken van kracht geworden en zal in 2009 de nieuwe Waterwet worden ingevoerd, waarin een aantal bestaande wetten voor water worden samen gevoegd. G e m e e n t e Bergen op Zoom R u i m t e l y k e Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

Met een geactualiseerd Waterplan is het mogelijk om ontwikkelingen in en rond Bergen op Zoom te toetsen ten aanzien van het water'belang' en daarmee een integrale aanpak te waarborgen.

Het Waterplan is door de raad goedgekeurd in (februari) 2002. Achtergrond document Gemeente Bergen op Zoom. 2002. Het water te Bergen; Waterplan Bergen op Zoom. Gemeente Bergen op Zoom


Onderwerp 9 Gemeenteljjk Rioleringsplan (GRP 2 0 0 8 - 2 0 1 2 )

mondiaal

europees

waterschap regionaal lokaal nationaal provinciaal

Algemeen De doelstelling van GRP (en derhalve van het Gemeenteljjk waterplan) is om op een duurzame wjjze de wetteljjke rioleringszorg uit te voeren. De effecten zjjn een goed werkend rioolstelsel en verwant oppervlaktewaterstelsel waardoor de milieudoelstellingen gehaald worden en de kans op wateroverlast gereduceerd wordt tot aanvaardbare normen. Door de benodigde werkzaamheden vanuit de rioleringszorg zoveel mogeljjk te combineren met andere werkzaamheden zoals herinrichtingen, integrale wjjkaanpak, invoering duurzaam veilig enzovoorts worden de kosten verlaagd en wordt de maatschappeljjke overlast zoveel mogeljjk beperkt. Aanleiding Met riolering zorgt de gemeente voor het transport van afvalwater vanuit de bebouwing naar de zuivering. Riolering is nodig uit oogpunt van bescherming van de volksgezondheid, het tegengaan van wateroverlast en bescherming van het milieu. Het is voor de gemeente van belang om een goede integrale beleidsafweging te kunnen maken op het terrein van bodemen waterkwaliteit. De wetteljjke planverplichting is voor de gemeente (een belangrjjke) aanleiding om te komen tot het opstellen van het Gemeenteljjke Rioleringsplan (GRP). Dit plan heeft een beleidsmatig en strategisch karakter en geeft de hoofdljjnen van het rioleringsbeleid weer. De richting voor het rioleringsbeleid in Bergen op Zoom is uitgezet in het in 2002 opgestelde waterplan "Het Water te Bergen" (Onderwerp 8 pagina 35) waarmee het beleid voor oppervlaktewater, grondwater, waterbodem, ecologie, waterleiding, riolering en waterzuivering binnen de gemeente Bergen op Zoom optimaal op elkaar is afgestemd. De gemeente stelde in 2003 het eerste gemeenteljjk rioleringsplan op, afgestemd op dit waterplan, met een looptjjd van vjjf j a a r . Het aflopen van het eerste GRP in 2007 is aanleiding geweest voor een evaluatie die mede als basis heeft gediend voor het opstellen van het nieuwe GRP 2008/2012 dat in de raad van december 2007 is vastgesteld. Wetteljjk kader Wet milieubeheer De belangrjjkste wet inzake rioleringsbeheer is de Wet milieubeheer (Wm). Deze wet omvat zowel de gemeenteljjke zorgplicht voor de riolering als de planverplichting. De zorgplicht houdt in dat iedere gemeente verplicht is zorg te dragen voor het doelmatig inzamelen en transporteren van het afvalwater (Wet milieubeheer, artikel 10.33). Naast de zorgplicht is in de Wet milieubeheer een verplichting opgenomen tot het opstellen van een Gemeenteljjk Rioleringsplan (GRP). Iedere gemeente is verplicht vanaf 1 j a n u a r i 1994 over een goedgekeurd GRP te beschikken. In de Wet milieubeheer is aangegeven welke aspecten in het GRP aan de orde moeten komen. In de module 'Inhoud en opzet GRP' van de Leidraad Riolering worden deze aspecten nader uitgewerkt. Het GRP moet een overzicht bevatten van alle aanwezige rioleringsvoorzieningen inclusief de actuele toestand ervan en de te verwachten vervangingsperioden. Ook moet het plan inzicht geven in de wjjze waarop de riolering wordt beheerd, welke effecten er zjjn voor het milieu en hoe het beheer wordt gefinancierd. Conform de doelstelling van de Wet milieubeheer is het GRP een strategisch en beleidsmatig document. Onderliggend zjjn plannen voor nieuwe aanleg, plannen ter reductie van de vuiluitworp en plannen voor beheer en onderhoud. Het G e m e e n t e Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - W a t e r b e l e i d

GRP is een samenvatting van de diverse deelplannen, waarin wordt aangegeven wat de komende 5 a 1 0 j a a r gaat worden uitgevoerd met een doorkijk naar de verdere toekomst. Planverplichting (Wet Milieubeheer artikel 4.22.) 1. De gemeenteraad stelt telkens voor een daarbij vast te stellen periode een gemeentelijk rioleringsplan vast. 2. Het plan bevat ten minste: a. een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van afvalwater en een aanduiding van het tijdstip waarop die voorzieningen naar verwachting aan vervanging toe zijn; b. een overzicht van de, in de door het plan bestreken periode, aan te leggen of te vervangen voorzieningen als bedoeld onder a; c. een overzicht van de wjjze waarop de voorzieningen, bedoeld onder a en b, worden of zullen worden beheerd; d. de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen als bedoeld onder a, en van de in het plan aangekondigde activiteiten; e. een overzicht van de financiele gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 3. Indien in de gemeente een gemeenteljjk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk rioleringsplan. Planverplichting (Wet Milieubeheer artikel 4.23.) 1. Het gemeenteljjke rioleringsplan wordt voorbereid door burgemeester en wethouders. Zjj betrekken bij de voorbereiding van het plan in elk geval: a. gedeputeerde staten; b. de beheerders van de zuiveringstechnische werken waarnaar het ingezamelde afvalwater wordt getransporteerd; c. de beheerders van de oppervlaktewateren waarop het ingezamelde water wordt geloosd; 2. Zodra het plan is vastgesteld, zenden burgemeester en wethouders het toe aan de in het eerste lid, onder a tot en met c genoemde organen. 3. Burgemeester en wethouders maken de vaststelling bekend in een of meer dag- of nieuwsbladen die in de gemeente verspreid worden. Hierbjj geven zjj aan op welke wjjze kennis kan worden verkregen van de inhoud van het plan. N.b. Ambtelijke afstemming met de provincie Noord-Brabant, het waterschap Brabantse Delta en Rijkswaterstaat Directie Zeeland heeft vanaf het begin van het GRP-proces plaatsgevonden. Deze partjjen zjjn in principe akkoord.

Beleidsplannen en andere overheden Europese Kaderrichtlijn Water (2000) (Onderwerp 3 pagina 17) De kaderrichtlijn richt zich op een goede toestand van oppervlakte- en grondwater. Essentiele elementen zijn het bestrijden van verontreiniging bij de bron (chemische doelstelling), het realiseren van een goede ecologische toestand van oppervlaktewateren en het beschermen van het grondwater. De aanpak is brongericht en omvat naast het verminderen van diffuse bronnen het uitvoeren van rioleringsmaatregelen en de aanpak van RWZI's en overstorten. De hoofdlijnen in deze Kaderrichtlijn zijn: 1. Behoeden voor verdere achteruitgang, beschermen en verbeteren van ecosystemen op het land en in het water en wetlands; 2. Bevorderen van duurzaam watergebruik door beschikbare waterbronnen voor de lange termijn te beschermen; 3. Progressieve vermindering van de verontreiniging van oppervlaktewater en grondwater en voorkomen van verdere verontreiniging hiervan; Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

4.

Bijdragen aan het afzwakken van de gevolgen van overstromingen en perioden van droogte.

Vierde Nota Waterhuishouding In de Vierde Nota Waterhuishouding is aangegeven dat de zorg voor een goed rioleringsstelsel een belangrijk speerpunt van het beleid is. Doelstelling hierbij moet zijn: adequaat beheer en onderhoud van de riolering, het inlopen van de achterstand in onderhoud conform de Rioleringsnotitie en het opstellen van gemeentelijke rioleringsplannen. Het afkoppelen van verhard oppervlak is een belangrijk item. Als ambitie wordt gestreefd naar zestig procent afkoppelen op nieuwbouwlocaties en in bestaande bebouwing twintig procent (2020). Provinciaal Waterhuishoudingsplan 2 De provincie Noord-Brabant kent een waterhuishoudingsplan waarin voor de verschillende waterfuncties doelstellingen en beleid is geformuleerd. Belangrijke kernthema's binnen dit plan zjjn voor Bergen op Zoom: verbetering van waterhuishoudkundige voorwaarden, verbeteren van de waterkwaliteit en omgaan met water in bebouwd gebied. Ten aanzien van Gemeenteljjke Rioleringsplannen (GRP's) geeft de provincie in haar beleid aan dat provincie strakker de hand zal houden aan zowel het tijdig gereed komen van GRP's als de inhoud en uitvoering ervan. Wat betreft de inhoud zal de provincie erop toezien dat in de GRP's aandacht wordt besteed aan de basisinspanning voor overstorten en de aanpak van risicovolle overstorten en de monitoring van overstorten. Tevens wordt erop toegezien dat in het GRP ook het afkoppelen van regenwater aandacht knjgt. Dit betekent dat de provincie indien nodig meer gebruik zal maken van haar bevoegdheid tot het geven van aanwjjzingen. Beleidsnota Brabantse Delta stedelijk water: Van last naar lust In het Integraal Waterbeheersplan van West-Brabant 2000-2004 (IWWB2) is relatief beperkt aandacht besteed aan het water in bebouwd gebied. De rechtsvoorgangers van het waterschap Brabantse Delta hebben daarom gezamenlijk een nota opgesteld om het beleid met betrekking tot waterbeheer in de stad nader vorm te geven. In de nota "van last naar lust" wordt een samenhangende visie gepresenteerd voor het stedeljjk waterbeheer in de vorm van een samenstel van watersysteem en waterketen. Voor het rioleringsbeleid van inliggende gemeenten is onder andere de uitvoering van optimalisatiestudies van belang. In de nota wordt ook een uitwerking van basisinspanning en waterkwaliteitsspoor weergegeven. De basisinspanning is een eis die voortkomt uit het door de Commissie Integraal Water (CIW) opgesteld emissiebeleid en houdt in dat de vuiluitworp vanuit de riolering met 5 0 % t.o.v. 1985 dient te worden gereduceerd. Wanneer middels de basisinspanning het gewenste basisniveau van de waterkwaliteit niet kan worden gehaald dienen aanvullende maatregelen te worden getroffen (waterkwaliteitsspoor). De doelstellingen voor afkoppelen uit de vierde nota waterhuishouding, 2 0 % afgekoppeld afvoerend oppervlak per 2006, zijn in de beleidsnota "Van last naar lust" naar beneden bijgesteld naar: 5% afgekoppeld gebied in 2005; 1 0 % gerealiseerd in 2010; 2 0 - 5 0 % in 2018. Vooruitlopende op de evaluatie van het GRP 2003-2007 wordt opgemerkt dat in de gemeente Bergen op Zoom momenteel circa 1 6 % is afgekoppeld waarmee de eerste twee doelstellingen reeds zijn gehaald. Met het voorgenomen beleid is de prognose dat de doelstelling voor 2018 zeker gehaald zal worden.


Doelen en functionele eisen De doelen die in dit GRP aan de gewenste situatie zijn gekoppeld wijken niet af van de doelen uit net voorgaande GRP. In totaal zijn er zes doelen gedefinieerd betreffende: 1. 2. 3.

4.

Doelmatige inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerde afvalwater; Doelmatige inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt op het perceel waar op het valt; Transporteren van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; waarbij: ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater worden voorkomen; en zo min mogelijk overlast voor de omgeving wordt veroorzaakt (in de breedste zin van het woord). Doelmatig beheer en een goed gebruik van de riolering.

Om de doelen te verwezenlijken, worden eisen aan de toestand en het functioneren van de gemeentelijke riolering gesteld. In het voorgaande GRP zijn deze functionele eisen reeds opgenomen, deze blijven ook in dit GRP van kracht. De functionele eisen zijn gebaseerd op de door de Stichting Rioned beschreven functionele eisen en kunnen steunen op een breed draagvlak waaronder provincie en waterschap.

Het Gemeentelijk Rioleringsplan 2008 - 2012 is door de raad goedgekeurd in 2007.

Achtergrond document Gemeente Bergen op Zoom. 2007. Gemeentelijk Rioleringsplan 2008 - 2012; Met de blik vooruit. Gemeente Bergen op Zoom


an ™^

I n t e r p e l l a t e " W a t e r in de n i e u w e v e r b r e d e z i n " , 2 0 december 2 0 0 7 . De heer L.H. v a n der Kallen (BSD) en de heer L.C.A. W i t h a g e n (CDA). V r a g e n i n t e r p e l l a t e e n a n t w o o r d e n v a n het College, portefeuillehouder drs. A.F.M. Siebelink. 1.

Waarop is dit collegestandpunt "bewegend verzilten" van het Krammer/Volkerak/Zoommeer gebaseerd? Het project "Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer' is in 2004 gestart in opdracht van het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak, onder verantwoordeljjkheid van de staatssecretaris van Verkeer en Waterstaat. In het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak z[jn vertegenwoordigd > de ministeries van Verkeer en Waterstaat en Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit > provincies Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Brabant > waterschappen Brabantse Delta, Zeeuwse Delta en Hollandse Delta > gemeenten Tholen, Oostflakkee, Moerdjjk, Reimerswal, Schouwen-Duiveland, Bergen op Zoom en Steenbergen. Samen met deze overheden is het college tot het standpunt van verzilting met enige 'getjjden'dynamiek gekomen. Het gezaghebbende onderzoek werd uitgevoerd door > Universiteit van Amsterdam (blauwalgen) > Delft Hydraulics (hydrologie / hydraulica) In tweede termjjn werd de methode van onderzoek getoetst door Royal Haskoning, samen met externe deskundigen. De methode werd gekwalificeerd als 'state of the art'. De uitkomst van het onderzoek is eenduidig: alleen verzilting, met een beperkte dynamiek, biedt een goed en duurzaam perspectief t.a.v. de waterkwaliteit. Zoals gezegd, het college maakte deel uit van het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak en neemt geen afwjjkend standpunt in t.a.v. de uitkomsten van het onderzoek. Geen van de partjjen neemt overigens een afwjjkend standpunt in! Het college is van mening, dat de slechte waterkwaliteit, onder meer veroorzaakt door de bloei van blauwalgen - daarnaast ook de aanwezigheid van intestinale enterococcen - een bedreiging vormt met betrekking tot recreatief gebruik van de Zoommeer en ook Binnenschelde. De Binnenschelde dreigt hierdoor haar functie als recreatieplas te verliezen! De slechte waterkwaliteit is een belemmering voor de toeristische ambities van Bergen op Zoom, waaronder een nautisch centrum. De slechte waterkwaliteit doet in de toekomst afbreuk aan de kwaliteit van wonen en leven in de waterwjjk Bergse Haven.

2.

Zjjn alle voordelen/nadelen van een zout Krammer/Volkerak/Zoommeer in kaart gebracht? Op hoofdljjnen zjjn de voor- en nadelen in kaart gebracht. Nu eenmaal duideljjk is geworden, dat alleen verzilting met een beperkte dynamiek een duurzaam perspectief op een goede waterkwaliteit biedt, wordt op dit alternatief in het kader van de MER procedure een aanvullende onderzoek verricht.


Onderwerp van onderzoek zjjn: > zoutindringing vanuit het Volkerak-Zoommeer naar de omgevende wateren > getijdendynamiek op het Volkerak-Zoommeer > waterberging op het Volkerak-Zoommeer (planologische kernbeslissing Ruimte voor de Rivier) > baten van een schoon, zout Volkerak-Zoommeer > zoetwatervoorziening voor de landbouw. 3.

Z o j a , kan de gemeenteraad daar kennis van nemen? Het college stelt het op prijs als de raadsleden zich informeren over deze materie. Daartoe is een raadsmededeling opgesteld. Deze verwijst naar de website www.volkerakzoommeer.nl, Het lag in de bedoeling van het college om de brochure van de Aanvullende Startnotitie in het kader van de procedure voor de milieueffectrapportage 'Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer' in hardcopy aan u beschikbaar te stellen. Exemplaren zjjn vorige maand aangeboden aan de griffie.

4.

Wat zijn de risico's van een zout Krammer/Volkerak/Zoommeer en daarvan afgeleid een eventuele zoute Binnenschelde? De risico's zijn te herleiden uit het aanvullende onderzoek. De risico's - in de zin van nadelige effecten - bestaan in hoofdzaak uit het indringen van zoutwater in omgevende systemen. Maatregelen voor zoetwaterinname zullen veilig gesteld moeten worden. Ondanks het feit, dat een zout Volkerak-Zoommeer refereert aan de oorspronkeljjke, estuariene situatie zal het omschakelen van het zoetwatersysteem naar een zoutwatersysteem ecologische risico's met zich meebrengen zoals bijvoorbeeld het tijdelijk - massaal voorkomen van ribkwalletjes. Het systeem zal enige tijd nodig hebben om ecologisch te kunnen stabiliseren. Door een enkele deskundige wordt gewezen op plaagsoorten als goudwieren, maar j u i s t om dit risico tot een minimum terug te voeren wordt een beperkte getijdendynamiek ingevoerd. Het college wijst overigens op het feit dat er niet alleen nadelige risico's kleven aan verzilting. Voordelen zjjn er ook zoals de mogeljjkheden voor mosselcultures, mosselzaad inzameling (zout voor zoet?), verkorte doorvaartjjden voor de scheepvaart, volop kansen voor recreatievaart en toerisme, herstel van ecologische habitats, herstel van negatieve trends bij waadvogels en steltlopers ... en uiteraard schoon en gezond water.

5.

Wat betekent bijvoorbeeld het toenemen van de bestaande zoute kwel in het zuidelijk deel van de Auvergnepolder voor het boeren daar en voor eventuele bedrijfsontwikkelingen daar, o.a. bijvoorbeeld op de kosten van het bouwen? Momenteel wordt de zoute kwel tegengegaan door tegendruk en doorspoeling met zoet water. Deze methode van het tegengaan van zoute kwel is inefficient. Er is een veelvoud van zoet water nodig om voldoende tegendruk te geven aan de kwel, dan feitelijk nodig is voor de landbouwdoeleinden. Momenteel wordt in opdracht van de Deltaraad gezocht naar adequate oplossingen voor de zoutwatervoorziening voor de landbouw. In West-Brabant heeft 6en bijeenkomst plaats gevonden in Steenbergen en de ervaring daar leert dat de sector oog en oor heeft voor oplossingen. Als gevolg van de klimaatsontwikkelingen is overigens een autonome verzilting van het Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

Volkerak-Zoommeer onvermjjdeljjk. Met de actieve verzilting van het systeem komen zoetwater-innamepunten bjj de Auvergnepolder en de polders van Nieuw Vossemeer te vervallen. Hier zullen alternatieven voor gezocht en gevonden moeten worden. Als gevolg van de autonome verzilting van het Volkerak-Zoommeer zullen niet alleen deze innamepunten komen te vervallen, maar ook die bjj Willemstad en de Roode Vaart bjj Moerdjjk. Waterschap Brabantse Delta studeert op alternatieve zoetwatervoorziening, alsmede het tegenhouden van het zoute water in de Vliet en Dintel. De overheden zullen een efficient gebruik van deze schaarser wordende grondstof stimuleren! Ook in de huidige situatie is op kritieke momenten geen zoetwater voor de landbouw beschikbaar. Als gevolg van blauwalgen kan de landbouw nu al geen water innemen vanuit het Schelde-Rjjnkanaal. Bij lage waterstanden van de rivieren zjjn bovendien onevenredige hoeveelheden water nodig om het zoute water in het Haringvliet en de Nieuwe Waterweg terug te dringen. Dit gaat ook nu al ten koste van de landbouw. Het college voorziet geen kostenverhogende omstandigheden met betrekking tot het bouwen in de Auvergnepolder. Zoals de raadsleden zelf aangeven treedt hier nog altjjd zoute kwel op uit de bodem. Heipalen e.d. zullen sowieso bestand moeten zjjn tegen zoutwater omstandigheden. Het goede nieuws bestaat daaruit, dat normale betonpalen deze resistentie al kennen. Is geanalyseerd wat de extra onderhoudskosten zjjn, veroorzaakt door de meer zoute en dus meer corroderende neerslag en vochtige wind voor bouwwerken en chemische installaties? Tenzjj gebouwen en chemische installaties zich bevinden in de omgeving, grenzend aan het water, dus binnen de zogenaamde spatzone, gaat het college niet uit van een relevante toename van corrosie. Met betrekking tot de Binnenschelde inventariseert een ingenieursbureau (Witteveen + Bos) wat de civieltechnische opgaven zjjn en welke nadere onderzoeken nog gewenst zjjn. Het onderzoek zal circa 3 maanden in beslag nemen. Met betrekking tot de funderingen van de gebouwen op de Bergse Plaat zjjn al eerder uitspraken gedaan door het ingenieursbureau DHV. Als daar aanleiding toe is, zal het college aanvullende onderzoeken laten verrichten alvorens de Binnenschelde te verzilten. Is vastgelegd welke zoutnorm er gehaald zal moeten worden? De Binnenschelde kent nu een saliniteit van 1000 mg cloride / liter. Zeewater kent concentratie tot 19.300 mg cloride / liter. Onderzoek leert dat, teneinde een goede waterkwaliteit te verkrjjgen, ingezet moet worden op een zeewater-concentratie. Blauwalgen verdwjjnen pas bjj hoge zoutconcentraties. Het bepalen van de minimale zoutconcentratie maakt onderdeel uit van de onderzoeken in het kader van de MER procedure.

Voor de Binnenschelde is overigens nog altjjd water uit de Oosterschelde optioneel. Het voordeel van dit water zit in het feit dat het arm is aan nutrienten in tegenstelling tot toekomstig zout water uit het Zoommeer. Op welke wjjze is gegarandeerd dat deze gehaald wordt en voldoende zal zjjn om de huidige algenproblematiek op te lossen en tegelijkertjjd in het blijvend nutrientenrjjke water zoutminnende algen- c.q. zeegrasproblematiek te voorkomen? Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

Het college heeft vertrouwen in de studies, verricht door Delft Hydraulics, het voormalige Waterloopkundig Laboratorium van de Universiteit Delft, immers ... beter hebben we niet in Nederland en wellicht ook niet ver daar buiten. Het is geenszins de bedoeling om de ontwikkeling van zogenaamde macrowieren als zeesla, blaasjeswier, knotswier en ook zeesla te voorkomen. Genoemde en andere soorten zoals schelpdieren, krabbetjes en vissen horen tot het estuariene ecosysteem. Alleen de massale ontwikkeling daarvan zou zorgwekkend zjjn, maar bjj gebrek aan voldoende substraat en een te grote diepte (licht) wordt dit niet verwacht. Reference wordt gegeven door de Goese Meren en het feit, dat dit zo'n eclatant succes is, dat Goes een tweede zoute waterwjjk (Waterstad) gaat bouwen. De hoge gehalten aan nutrienten komen overigens tegemoet aan de schaaldierteelt. De huidige Oosterschelde is zodanig voedselarm, dat in die regio geen sprake meer is van het laten opgroeien van mosselen. Juist de nutrientenrjjkdom in het VolkerakZoommeer biedt kansen voor deze bedrjjfstak. 9.

Wie is verantwoordeljjk c.q. de drager van mogeljjke schadeclaims als gevolg van de verzilting c.q. toenemende zoute kwel, bjjvoorbeeld voor niet afdoende op een zoute kwel berekende funderingen of materiaalgebruik? Het valt op dat zelfs de landbouw die direct nadeel ondervindt van de verzilting, is bereid tot constructief meedenken en bereid tot een efficienter gebruik van de steeds meer kostbaar wordende grondstof, die zoetwater is - bjjvoorbeeld bjj het bezoek van staatssecretaris Huizinga aan het Krammer-complex. Bjj een autonoom verzilten van het systeem (stjjgende zeespiegel, lagere zomerwaterstanden in de rivieren, Kierbesluit) zjjn de ondememers zelf verantwoordeljjk voor risico's. Bjj een actief verzilten van het systeem zjjn de diverse overheden er aan gehouden oplossingen of vergoedingen aan te reiken. Zoals bjj vraag 6 beantwoord, zjjn normale funderingspalen tegen zout water bestand. Op de Bergse Plaat staan de funderingspalen in een zoute ondergrond ...

10.

Op basis van welke specifiek op Bergen op Zoom gerichte adviezen is het college gekomen tot acceptatie c.q. omarming van de zoute variant? Het is het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak dat opdracht heeft gegeven tot de studie, die als uitkomst heeft, dat verzilting de enige duurzame oplossing biedt in de waterkwaliteitsproblematiek. Zo er sprake is van 'acceptatie', dan is die gedragen door de deelnemende partjjen. Het zjjn overigens niet alleen lokale belangen, die hier gediend moeten worden. Ook Europa stelt eisen middels de Europese Kaderrichtljjn Water en Natura 2000. Het is een nationale en regionale verantwoordeljjkheid het systeem op orde te krjjgen. Voor de Binnenschelde zjjn adviezen uitgebracht in relatie tot de ontwikkeling van het project Bergse Haven. Zoals ook bjj vraag 6 als antwoord is gegeven: Witteveen + Bos heeft opdracht gekregen de opgaven in beeld te brengen. De helft van de kosten van het onderzoek wordt gedragen door Waterschap Brabantse Delta.

11.

Heeft het college acties ondernomen, en z o j a welke, om meer zoete varianten onderzocht te krjjgen dan alleen de onderzochte doorspoelvariant? Gelet op naam en faam van de onderzoeksinstellingen, gelet op het feit, dat de methode van onderzoek zelf ook onderzocht is, heeft noch het college, noch een van de andere Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

betrokken partjjen aanleiding gezien het onderzoek verder uit te breiden. Verder onderzoek zou het treffen van maatregelen bovendien traineren. Met name wjjlen gedeputeerde Thijs Kramer van Zeeland heeft zich als voorzitter ingezet voor een doortastende aanpak. Anticiperend op de voornoemde onderzoeken en op basis van eigen kennis en kunde van de gemeente en haar directe partners heeft het college geen aanleiding gezien tot het onderzoeken van meer varianten. Voor alle duideljkheid: in de Binnenschelde is geexperimenteerd met actief biologisch beheer. De waterkwaliteitsbeheerder, Waterschap Brabantse Delta, deelt de mening dat het experiment als mislukt beschouwd moet worden. We hebben kennis genomen van alle - teleurstellende - onderzoeksresultaten van Wageningen Universiteit in relatie tot het bestrijden van blauwalgen: beluchting, chemisch binden van fosfor, ultrasoon geluid, ... Een voortdurende slechte (zwem)waterkwaliteit van de Binnenschelde brengt het risico met zich mee, dat op basis van Europese regelgeving, de Binnenschelde als recreatiewater gediskwalificeerd wordt! Een dergeljjke consequentie zou ook tragisch zjjn voor andere recreatieve of toeristische ambities van deze Scheldestad. Het college kiest voor een doortastende aanpak, zonder daarbjj de zorgvuldigheid uit het oog te verliezen. 12.

Heeft het college gebruik gemaakt van de inspraakmogeljjkheid op de aanvullende Startnotitie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer? Z o j a , is deze voor de gemeenteraad beschikbaar? Als lid van het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak is de gemeente medeopdrachtgever van deze aanvullende studie. Het zou vreemd zjjn als het college daar zelf op zou inspreken ... Het college moedigt zorgvuldigheid en onderzoek naar adequate oplossingen van harte aan! De gemeente Bergen op Zoom is zelf leidend in een aanvullend onderzoek naar de regionale baten van een goede waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer.

13.

Het gemaal Hazen loost het overtollige water van o.a. de Augustapolder en Borgvliet via de Plaatvliet op het Schelde-Rijnkanaal. De vrije afschot is 40 cm. Bij een hoogte van meer dan 40 cm moet de Plaatvliet nu reeds gesloten worden. Hoe vaak is de afgelopen j a r e n de sluis van de Plaatvliet gesloten geweest. Waterschap Brabantse Delta is waterkwaliteits- en kwantiteitsbeheerder van de Molenbeek en Plaatvliet. Navraag ben hen is nodig om te weten of monitoring hiervan heeft plaats gevonden en wat de uitkomsten daarvan zijn.

14.

Hoe gaat het college dit toekomstige probleem oplossen? Het college neemt aan dat de vragenstellers refereren aan de planologische kernbeslissing Ruimte voor de Rivier ... Voor het college zijn er duidelijke afspraken gemaakt met het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, met de toenmalige staatssecretaris, dat consequenties van het ontzien van Rotterdam c.a. niet mag leiden tot lokale problemen in Bergen op Zoom. Enkele opmerking zijn hierover te maken. > De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de waterkwantiteitsbeheerders, in de eerste plaats Rijkswaterstaat, in de tweede plaats Waterschap Brabantse Delta; > Bergen op Zoom is beschermd met primaire waterkeringen; deze zijn op DeltaGemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

> >

hoogte en Delta-kwaliteit; Kanttekeningen, die door de vragenstellers worden gemaakt bjj de werking van de Burgemeester Peterssluis, worden gedeeld door het college; De kans dat Ruimte voor de Rivier als maatregel ingezet moet worden is momenteel 1:1450jaar. Dit geeft geen aanleiding tot bagatellisering van het probleem, maar enige relativering is wel op z'n plaats.

Nogmaals: het probleem van beperking van de waterafvoer als gevolg van de 'nood'berging op het Volkerak-Zoommeer is met name een zaak voor de waterbeheerders. Het college heeft deze zorg uitdrukkeljjk onder de aandacht van de waterbeheerders gebracht. 15.

De Zoom loost rechtstreeks op de binnenhaven zowel water uit het buitengebied als uit de binnenstad. Hoe gaat dit als de 2 meter-schijf op het buitenwater staat. Naar verwachting duurt de peilverhoging van + 2 m niet langer dan 2 etmalen. De Zoom heeft een relatief groot bergingsvermogen in de diepe insnjjding in de Brabantse Wal en in de buitenhaven, Theodorushaven. Als waterpieken op zowel de grote rivieren als het Bergse achterland samenvallen, stelt dit de waterbeheerder voor grote opgaven. Deze vraag en ook de andere hiermee samenhangende vragen, zjjn onderwerp van studie is voor de waterbeheerder.

16.

Van de sluisdeuren werken alleen nog de twee buitenste. Als de 2 meter-schijf op het buitenwater komst, hoe beveiligen we de binnenhaven? In het overleg met de toenmalige staatssecretaris is dit probleem specifiek aan de orde geweest. Het is de verantwoordeljjkheid van Rjjkswaterstaat hier adequate maatregelen te treffen. Het is de verantwoordeljjkheid van het college en voorts van de raad om hier controlerend in op te treden.

17.

Het gemaal Palz houdt de Auvergnepolder (Halsteren/Lepelstraat) droog. Is de opvoerhoogte van het gemaal voldoende voor de extra 2 meter? De vraag betreft ook de bevoegdheid van het waterschap en het college is zeker bereid om de vraag voor te leggen aan het waterschap. De betrekkeljjke overlast van 2 etmalen onvoldoende werkende afvoer van het gebied moet overigens wel gezien in het licht van de veiligheid van de bewoners van Rotterdam c.a.

18.

Zou een debat in de raad over de positie van de Auvergnepolder bjj "Ruimte voor de rivier" niet noodzakeljjk zjjn? Ook zouden dan de bewoners en gebruikers worden ingelicht. De veiligheid van de bewoners en gebruikers van de Auvergnepolder mag nooit in het gedrang zjjn. Als de primaire waterkering op orde is en daar gaan we vanuit, dan is de veiligheid gewaarborgd.

19.

Praten we rechtstreeks mee als gemeente (Kaderrichtljjn Water)? We zjjn tenslotte grootste gemeente in dat Nederlandse deel van het stroomgebied De Schelde. Ambteljjk neemt de gemeente zowel deel in het stroomgebied Maas als stroomgebied Schelde. Voor stroomgebied Scheldestroom is wethouder Siebelink bestuurlijk vertegenwoordiger. Rene van de Sande is ambassadeur van Kaderrichtljjn Scheldestroomgebied. Gemeente Bergen op Zoom Ruimteljjke Ontwikkeling - Waterbeleid

20.

Waarom is Waterschap Brabantse Delta wel betrokken bij het overleg inzake het stroomgebied Schelde en Bergen op Zoom niet? Zoals bij vraag 19. aangegeven is, is Bergen op Zoom zeker betrokken bij Scheldestroom. Het college begrijpt niet waar deze veronderstelling vandaan komt.

21.

Er ligt deze vergadering een Gemeentelijk Rioleringsplan voor. Had deze nieuwe wet niet moeten worden meegenomen? Wat betekent een en ander voor Bergen op Zoom? Het nieuwe Gemeentelijk Rioleringsplan voorziet in deze nieuwe ontwikkelingen en houdt rekening met nieuwe verantwoordelijkheden zoals de stedelijke wateropgave (SWO), Kaderrichtlijn Water. Het Gemeentelijk Rioleringsplan moet bovendien gezien worden als een dynamisch document, waarbij het zeker niet uit te sluiten is dat het gedurende de looptijd aanpassingen behoeft. Voortschrijdend inzicht is wat dat betreft aan de orde van de dag.

22.

In de waterstukken die vanavond aan de raad voorliggen, wordt over de nieuwe Waterwet niet gesproken. Hoe gaat Bergen op Zoom dit aanpakken? Hoe gaat dit doorwerken op de financiering? De nieuwe Waterwet is integraal onderdeel van het waterbeleid van de gemeente Bergen op zoom. De nieuwe Waterwet kent een doorvertaling naar het voorliggende GemeenteMjk Rioleringsplan. De nieuwe Waterwet brengt geen extra kosten met zich mee. Het beleid zoals de gemeente dat de afgelopenjaren heeft gevoerd, sorteerde voor op het beleid dat nu gangbaar wordt. Gesteld mag worden dat Bergen op Zoom daarin een koplopers positie bekleed.

23.

Waarom heeft het college "water" niet majeur op de agenda van de raad geplaatst? In de beleving van het college staat 'water' majeur op de agenda. Niet alleen kent Bergen op Zoom een aantal prpjecten waarbjj water een 'majeure' rol speelt. Te denken is aan > Markiezaten > West Brabantse Waterlinie > Bergse Haven. Water is onderwerp van het Platform Water. Naar verwachting wordt eind februari een intentieverklaring getekend, waarbij de gemeente, provincie Noord-Brabant, Waterschap Brabantse Delta, de drinkwaterbednjven en Rjjkswaterstaat Zeeland een inspanningsverplichting aangaan ten aanzien van majeure Bergse prpjecten. Platform Water was eerder onderwerp van een commissiebjjeenkomst. Gemeentelijk Rioleringsplan staat geagendeerd ...

24.

Is het kiezen voor zout geen raadsbesluit waardig? Waarschijnlijk wordt pas in 2009 door de staatssecretaris het besluit genomen om het Volkerak-Zoommeer te verzilten. Voor de Binnenschelde zal dit ook zeker ter instemming aan de raad voorgelegd worden. Het ligt bovendien in de bedoeling van het college om in het eerste kwartaal van 2008 water, kwalitatief en kwantitatief en in onderlinge samenhang, met de raad te bespreken. Gemeente Bergen op Zoom Ruimtelijke Ontwikkeling - Waterbeleid

25.

Hoe worden de "water'-contacten/afspraken met de provincies Noord Brabant en Zeeland bestuurljjk onderbouwd? Zoals bjj vraag 19. aangegeven is maakt Bergen op Zoom bestuurljjk deel uit van het Regionaal Bestuurljjk overleg Scheldestroom (Kaderrichtljjn Water). In met stroomgebied Maas worden we bestuurljjk vertegenwoordigd door Steven Adriaansen, wethouder in Roosendaal.

Ook bjj eerdere vragen is aangegeven, dat de gemeente Bergen op Zoom bestuurljjk vertegenwoordigd is in het Bestuurljjk Overleg Krammer Volkerak. Dit is een belangrjjk "water'gremium waar landeljjk, regionale en lokale overheden elkaar ontmoeten. In het Platform Water Gemeente Bergen op Zoom is de provincie Noord Brabant vertegenwoordigd. Bjj tal van gelegenheden vinden bilaterale overleggen plaats met bestuurders van de provincie. Ondermeer valt hierbjj ook te denken aan de Bergse prpjecten zoals de Markiezaten. Met betrekking tot de toeristische ambities en de waterkwaliteit van de Binnenschelde heeft een bilateraal overleg plaats gevonden met gedeputeerde O. Hoes.

26.

Hebben de belanghebbenden en de gemeenteraad van Bergen op Zoom geen recht op kennis van alle plannen? Vanzelfsprekend heeft de gemeenteraad recht op alle relevante kennis. Met betrekking tot de zoet-zout discussie stond het college op het punt een position paper op te stellen. In plaats daarvan heeft het college de brochure van de aanvullende startnotitie van de prpjectgroep Planstudie Waterkwaliteit Volkerak-Zoommeer aan u ter informatie voorgelegd.

27.

Hoe gaan we financieel het een en ander oplossen? Financiele besluiten worden door het college, c.q. de gemeenteraad genomen ...


.*OP*>,

Gemeente n Bergen op Zoom IjADVIES

Commissie Datum Agendapunt Nummer raadsvoorstel Naam

Frdctiesf,; ••:,,;»

Stad en Ruimte 10 december2008 8a Rapportage Werkgroep Waterbeleid

Tegen*". '• Voorbjehoud.T?

pp m ^! n ^i?r: • -; * %' A • v ? v

Lijst Linssen PvdA GBWP CDA WD SP D66 Groen Links Groepering Leefbaarheid BSD Lijst van Kemenade Advies aan de gemeenteraad (A/B-stuk)

De commissie adviseert de gemeenteraad om het college opdracht te geven om, uitgaande van het dossier dat is overhandigd door de Werkgroep Waterbeleid, binnen zes maanden een kadernota waterbeleid aan de gemeenteraad voor te leggen.

Opmerkingen

Geen

De secretaris,

De voorzitter,

%^6m*>^^*>&*^ Ons kenmerk U Beh. door P.J.C.T.M. Vergouwen Afdeling GF

Recommend Documents

%^6m>^^>&*^ Ons kenmerk U Beh. door P.J.C.T.M. Vergouwen Afdeling GF