56e JAARGANG MEl 1954 No.5 •••
VERENIGING TOT BO EVORDERING DER BIJENTEELT IN NEDERLAND •••
S P E U R B IJ T J E S
"qailcle volken" en ziektel1
t. 1 •.60 Jl.1I1' 20 woorden; elke 4 woorden meer 30 cent. bl.1 voO):-
ultbe~lng. Giro: 27772. Bijenhuls. Wageningen. Inz/\nden ~6~ ~ ~e ~r ~a~~ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~~~---~--
TE U:OOlO: 6 llonmskastjes vOOr ell(e mcU\ode met I'timetl, (5,20; Bijen \'olll.e~ in Slmpl.eltka1rten. korven en oJ) 6· 1'IIJnen. Bijll'llka~pen, Zworm"klepsen, SlmpleXko.lrten. Koa:ven unl!. ~nllik 8'l'oUli gebJ'ulk wn 01(7-1) \·JJ!~\g.j!U'lso UrY(U'lng I))) gabled (ler Btienteelt. 11'. BRULLEMAN. Bl"euke le n.
Tel 11011 • K 3462.
' TE KOOP : P r ima -kwaliteit Honing. Zeer billijke prijzen. Monster op a an vrage. C . .JOZIASSE. Seroosk erke (W. ). Dorpsstraat 63. TE KOOP : 20 beste Bijenvolkon in ron de kor ven. afgehaald in cen koop f 15.- per stuk. GEBR. SOER. De Wa l 24. Ha· velte (Dr.) . TID KOOP: NleuIV D.\JenkOl:ven f4.-: Go do on 1I •.tr.II.n. r2Ja6: ;!.O pletw V rzendkol'ten, uiuu),V en z,g:.n..n. r 4.-. :T. J. oPRONK) B !l.33. B nJ;lf;ld . TEl KeOl" GEVllAAGli>: 21)0 \tit N dorland e Bijonl'on inl{tllQ'un f ~.60 POl' kg, Aanbledlngc.n tc i'lC)lt'en nan: e. I)'O NKERS.
Ronlng·grQme r. Dos,ells,traot 21. B,,~"'a . TeL. 4918. TE KOOE': 6 overwlnte1'de Volkon tn fJ Simplex.kll"ton • .AdlIOII : VlllGE'l'AlttSeH CIDNTRUf«, Gr/lflC v. R,ecli(orQnw(lg 4'1, e08t~Tbee.k.
TE Bi00P: 7 Rorven on 1 KIl!I~ mot l1Uon. wcgens sterfgevnl. t eVOOlIj 2Ii ..st..UQ II!~d l e Ko~vell. WlDE>. R. 'l'tnN. UU~ ltc-, TEGJl)N lllLJ! BOD . GlIlBQDJllN: Wegens ve~ll'ek a(Ultal enke lw8ndJ~, mOQoJ'.!l9 BUen,kJIg{en~ pla~ dllk. l'o:a.In}Jjcs. vocderbakjl!S. SCHlUJVE'R, Boedelnotweg 88, EeJ:dc bll ~utten,
Tlll 1(001": 6 JtB!I1en.
W~I'V8o
3 be.rolkt. met
to obohor~m.
bU
BUUl'tSTRA. QOI$~erwO'g 205. Bt. Ann..a Pllr~1Je. TEl KOSP: 26 IItI.i:ka Jlog 110 good alII nleuwe Stmplol1: Bro dllRDler$ m ilt ramOn . In Mn kOG)) t'16.-. Levering OYJg"etl'onkeerd. '1;V. J . RAJitTSlCRA. JubbQgA (lr~,). T1ll KOOP: Wegells g
rdel'de lC'ltUld. mUll gehale b'u!lneton AANGEBODl1N: l!>rlmn BUenvoucen OJi ramen. aT8mod e .gOOde kOl' rYO~en. To bevr. bU A. lUilNKERS. Nijb:el'l~r8~aQt ~ H ooll'landervClOII. Te1 .• :1496 • 296. BIJZONll>lD... ReOrm: 'NQg entge tedJge BUcml,..ien, \'8o(lt t 6.- .pOl' llt1,!k. Moet!~el!" d\lo,r vJaata~bJ!cl(. Nog Cllkele 1{;
rC
Kouln1Pnn~oo ferlh ~JENsmAND
delharnis, .
lH.AiV'lllRBLOlllM. Mld-
FEEKA-KASTEN de ideale kast voor beginners, i.n prijs verlaagd, vereenvoudigd en verbeterd. Peeka-kast (vasto voet) f 36,75 m, ramen f 43,75
Feeka-Lenstaro f 3'0," 136,25 Slmplex-Feeka, dl,lbbelw. t30." f 31>,Na.t1.~~al Hivekast f 32,50 ./ f 38,Aile k-asten ultgel"ust met Feeks-tamen en be$~ande Ult v9'e t, bl'OeCl- en hOningk.amer en dak. BiJ de Feeka en Lenstar.o tevens inbegrepen de delq>lank. Verzendin& onder r.empours of bij vooruitbetaUng. Vl'aagt o~ nieuwe prijsUjst met nadere omsclWljvlng en b1jzondere aanbiedingen.
FEEKA
De maning is wljd verspreld, dat "wilde bijenvolken" een pedreiging vaal' de bijenteelt vormen omdat zij helpen zlekten te vet'sprelden, in het bijzonder vuilbroed. Er, zijn bijep.houders, die aUe wilde volken verni etigd zouden willen zien. Aan de andere kant is men dikwijls van mening, dat wilde volken merkwaardig vrij van ziekten zijn. Het is jammer dat zulke berichten over het algemeen te weinig bijzonderheden bevatten om er algemene conclusies uit te trekken. Het is belaugrJjK om klaarheia in de'i!e zaak te hi"engen teneinde te kunnen v~st~ellen wat de bijenhouders kunnen doen en em alIe kanten van het vraagstuk van de on.vatbaal'heid voor en de ve.rspre1dirig van ziekten te kunnen overwegen. De Bee Research Association stelt zich daarom beschikbaar als punt van uitwisseIing voor materiaal betreffeD,~e dlt vtuf:lgstuk, en zi.1 nodigt bijenhouders wi aUe llPlden die waarneroingen over deze 'questie hebben .gedaan ult, deze>aan ham" 'door te gev.en. zodnt dit matertaal kan wo&d~n bestudeerd en '0 geznghebbend. rapport ka.n worden voo,rbereid,. Bijzonderheden omtl!ent waarnemingim, die reeds gepubliceerd zi.ro. zijn ook welk:om, ma~r men hoopt dat bijenteeitonderwjjzet's, zl.ek.tecontroiew-s en individuele bljenhouders, cilie. waarn'emingen ~bben gedaa~, hun eigen bevindingEin en commentaar, al dan met eerder gepubUceer8, WInen mededelc,n. l..&zers, ~ie jemand kennen die over materiaal bescl1ikt dat van nut kan zljn. worden verzocht deze personen om hun medewerking te 'il'erzoeken. Het is van belang om onderseheid te maken tussen: a. gebieden die op een afstand Jiggen van plaatsen waar bijen door de mens worden gehouden en waar wilde volkenzich gedurende een reeks van jaren hebben bevonden en . b . gebieden waar bijenstallen zijn en waar ontsnapte zwermen verder leven als "wilde volken". In deze gebieden kan dus contact bestaan tussen de volken van de imkers en de "wilde volken". Verder van belang zi,Jn gegevens omtrent de 800).;t bijen, de streek, de aard van het ondel·z.oek, de omvang van de waarnemingen en c;le omvang en de 'Bard van de ziekte(n) die door de imker in het gebied zijn waargenomen. Men wordt verzocht · aIle inlichtingen te zenden aan Mr. E . B. Wedmore, C.B.E., c/o Bee Research Association, 55 Newland Park, Hull, Yorkshire, England.
o IlicieIe
HAN DELSON DERN EM INC
ACBTERDIJK 26,
BUNNIK,
Mededelingen
TELEFOON 305
H. 1. VAN DAM . Bijenpark Jubbega (Fr.) . Telefoon 103 Hoornsterzwaag Waarin overgenomen de gehele verkoop van Bijenteeltarti.k&!len van de N.V. BI.JENSTAND "MELLONA" te Santpoort
Thans nog grotere voorraad van de allerbeste imkersartikelen tegen de laagste prijzen. DOET UW VOORDEEL
Vraagt onze prijscourant met extra voordeJige aanbiedingen.
.
RAPPORT VAN DE COMMISSIE, VOOR BET NAZIEN DER BOEKEN 1953.
J . J. lie Groot te Aalsmeer, deelt U lilel'Q!j Jile,de, dat b.ij als veltegen:w ool!dige1~ van de afd.
OndergetekerlC~e,
Aa}!U1leer belast is geweest met het nauen van de boeken en bescbeiden o.nzer Vereniging. Namens de afd. Angerlo wa~ aan.gew~zen pro J. C. M. G\U'~ te DO,e'sbul'g. De heer Surelt is bij dit anderzoek met aanwezig geweest. . Op grond van het rapport, uitgebracht door het Accountanfskantoot van Mourlk te Rott!iU1dam en ae nader door haar en 411)01; de haren 6roenveld en Seunninga ve:rstlle~te gegeven's.. kan ondergetekende zich volkomen aanslulten bij de o'pgemaakte balansen en elqlloitatiel'ek
~
No. 5
~
l> Z
~
n
:J:
:;I:J ."
-------------
-t
MEl 1954
56ste JAARGANG
'
BIJENTEELT
UITGA VE VAN DE VERENIGING TOT BEVORDERING DER BIJENTEELT IN NEDERLAND .
------------------------------------------------------------------< o Verschijnt de eerste Dinsdag o vun elke maand. ';1:3
Oogst dit Jaar
VEEl
IHIONIING~
~E QN~WIKKELING
DER VQLKEN is dit voorjaar niet begunstigd door moO! weer. V 66r Pasen spraken de meeste berichten, die we ontvingen, van volken met een tot drie ramen met broed. En: het begin van de voorjaarsdra~ht wordt vetl\Tscht eind April tot begin Mei. Het is weI duidelijk, dat niet versterkte volken dit jaar op de vool·jaarschacht ,,,einig kans ki'ijgen oen over chot VOOl: de ilnker te halen. (Zelfs vodg jaar, toen de ontwikkeling zoveel beter was, moeaten W~ de ,volken verste;rken om van de vool'jaarsch'acht te pl'ofiteren!) Het is dit jaar dan ook meer dan ooit van. belang om de moderne hedrijfsmethoden toe te passen. Zij die de Aalster Methode (methode Evers) toepassen, zullen reeds v66r de voorja-a r dracht het volk in het zesraamskastje hebben verenigd met het hoofdvolk. Zie de aanwijzingen in ,nos Jeugclhoekje" van April. Wie de methode-Baas toepast zal volken moeten verenigen, opdat elk hoofdvolk met 10 ramen broed naat· de voorjaatTsdracht gaat. Qok bij de methode-Jacobs zal men moeten nagaan of het nodig is om de hOliingvolken v66r de reis naar de voorjaarsdracht te versterken. De imkers met slechts een gering aantal volken gaan e1' niet zo gemakkelijk toe over om in het voorjaar volken te verenigen. Zij zuBen echter goed doen hun aarzeling te overwinnen als ze dat na Pasen nog niet deden. Het is de enige manier om van de voorjaarsdracht een overschot te halen en om de volken tijdig klaar te hebben V001' de zome1'dl'acht. Het :is in Mei eellj klein kunstje om de lege kasten Weel" te bevolken. We ~aken immers eim maand v~~r het J?egin van de zonierdraeht van elk hoofdvolk een kunstzwe1'm! (Zie " Qns Jeugdhoe~j e" van deze maand). MEl~r zij. die in de toekomst de model"ne methoden geheel volgens de regels van de kunst willen toepassen, kunnen heel gemakke1ijk sterk~r uitbreiden. Ze nemen bij het uitb1'ekeh del' doppen uit het hoofdvoIk een IaaJn met een paar doppen en voldoende bijen ell kweken hiervan een winfervolk in een zesraamskastje. De "kleine imkers" Kunnen we J1iet genoeg aanbeve1en dit te doen ze kunnen dan in de herfst llaast elk hoo£dvolk een ..zesramer" inwinteren. Met die zesramer kunnen ze in het voo1'jaal' 1955 hun hoo£dvolken versterken zonder het aant~ volken drastisch r--~-------.,.-----------------------~--_; in te krimpen. En de ~es.ramer vrijwaart vooral de Vaal' 10 Mel:, Alle nieuwe ler:ien opgeven. aan het ·kleine imkel" VQ01' de gevolgen van moerloosheid van Bijenhuis. Het op 10 Mei betaalde quotum is de hoofdv?lken tijdens de winter. beSlissend VOOl" de toekenniDg del' prjjzen van de ledell,wel'£-actie. Dus: geen zwakke volken naar de voorjaarsdracht. 2.9 Mei: Algemene Vergadeting te Utrecht . _ En .in Mei zorgen dat we naast elk honingvolk de be28 A ugustus: Zilveren Imkersdag te Emmen. Op voering bijen-operette "De Zonneldnderen". schikking hijgen over een zesramer. Dat is de weg Program~a en bijzonderheden in dit nummer. naar succesvole bijenteeltl Tijdens de-Imkersdag Derde Nationale HoningtentooDstelling. Bijzonderl)eden ,in .dit nlllDmer. G.
;..J...J
65
DE KUNSTZWERM Pro:Dieiat, een-jar1gen! Dat er nog menig jaar bij j'e imkersloopbaall'l mag komen. Een kleine veI1rassing: over een paar weken zul je twee voliken hebben. Tussen haakjes: van mij ikrijg je geen permissie to.t grotere uitbreiding. Nu komt immers de gevaarlijke tijd. Je begint :j:e zo stihletjes aan een hele Piet te voelen en wilt weI eens wat meer passen zetten voor je je bijenstand vool'bij bent gewandeld. Het is !heel ibegrijpelijk, maar verkeerd. Geloven jUillie me deze keer ook eens! Ik zal je trouwens ,in dit s11ukje laten zien, dat je er nog lang niet bent en dat je weI degelijk voorzichtig moet zijn. Hoe is het gegaan met je volik? Ret moet lbei!de ,b akken goe'
kweken (,r edcell.en, zie Januarinummer). C. Je ikunt de ikunstzW'erm maken wanneer je wilt, je ikiest na11uurlijik een tijdstip dat 'je schikt voor de zomerdracht. d. De g'rootte en net aantal der zwermen is eenvoudig te regelen, zoals we nog zien zullen. Bet tijdstip voor de kunstzwerm J e moet rekening houden met de zomeIidraoht. Hiel'Uit vol!¢;, dat geen datum op te geven is voor /het hele land. Immel'S, niet over3ol zijn dezelfde doraehten en bovendien bloeit h.v. de witte klaver in de Noordelijke provincies later dan in de Zuid'elijke. Dit mag nog eens een
De imkers met meer volken zetten de kast;es op hun plaats, die ze innamen v66r het verenigcn: honingvolk - zwermkastje - honingvolk ~ enz.
aJansporing zijn om de drach1Jen in je streek ,goed te leren kennen. Noteer er eelliS iets over! Voor de practijk Zlal ~k j'e een gulden regel geven, die voor het hele land geldt: Neem de kunstzwerm een maand voordat de hoofdzomerdracht zal beginnell. Je zult nu nog weI niet 'begrijpen waarvoor deze tel'mijn noodzaikelijik is, maar daar rom je over een rnaand weI adhter. Je hereikt er in elk ,gev;a1 mee, dat je v66r de dIl"acht,of althans in het begin van de dradht, een volk heM dat tot gl'Ote prestaties in staat is. Ret is sterk; het heeft een jonge koningin; het heeft maar een dn-if1: de !haaldIl"ift. Z6 hoort het dus. Wij, eel'ste-jra ars, moeten echter de techniek nag leren, da'arorn geef i'k voor jurllie een ge-, midrdelde datum waarop Wle de kunstzwerm zullen malken en de verdere hehall'ldelmg zullen doen. II. ONS EERSTE WERK IN MiEI Onlmiddellijk ;na het Lezen van d'it stukje, ga je Jhet z~ermk-a.gtj e klaal' zetten. De 'Oud61.'e imkers, met meer volken, zetten de kastjes op hun plaats, die ze innamen v66r ihet veren~gen, zodat de stand er weer uitkenn~s. Al deze rbezwaren ~U!;n je donI' het ziet als gedurende de winter: rnaken v an kunstzwernren gema'k kelijk ondervangen. Zoek ttit 't grote volk het a. H et rgevaar een zw el'm (vooral raam waar de moer op zit een waarrdevolle voorzwerm) te en schlld koningin en bijen verliezen, ~s zeer ,g ering. in 't zesraamskastje. Sla er b. Je Ih oeft rh elema,al geen zwe,r m- nog minstens 5 ramen met wachit te lopeno Stel dat je tien bijcn in af. Gee! 't volkje een Vdlrk en hebt, dall'l neem je v>an alle raam met veel voer mee. tien op dezelfde :c1ag een kunst- V oer dit volkje n i e t voorzwel'm . Moeten er d'a n geen zwerm- dat je het ]llninllmmer van cellen (moerd'oppen) zijn v66r j:e het Maandschrift hebt onto een kUlllStzwerm kunt maken? Wel- vangen, daarin worden aannee, als een volk ov€Q" larven uit wijzingen gegeven om onge· bevruohte eitjes beschikt, kan het lllkken met het voeren te zelf daarvan enige jonge moers voorkomen.
66
honingvolk zwermkastJe honingvolik - zwermkastje - enz. Deze indeling is absoluut noodza'kelijik lIIlet het oog op de latere behandeling van de vol!ken. Waarom zetten we die kastjes nn al klaar? De kunstzwerm, die we gaan maken, wordt gemakkelijk aangeval'l en doar rovers. Je zult dat straks begrij
III.
RET GROTE WERK: KUNSTZWERM MAKEN
Overzicht van de werkzaamheden, die achtereenvolgens moeten gebeuren a. HaaJ. uit het zesraarnskastje aUe ramen op een na. ,b. Zoek uiJt; het oude v,olk ihet raam waar de moer op zit. Aanwijzingen Voor hetzoeken van een koningin vinid je in het vorig jeugdhoekj'e. NOglmaals een waarschruwing: wees zuinig in 'het 'gebnuik van rook of carbo!' Te veel rook drijft de bijen op een'!hoop aan ue onderkant van de ,ramen; zoek dan de moer maar! Denk er aan: de lIIloer kan in de boven:braik 6f in de ondenbak zitten. Bekijk a]le twintig mmen. Aanbevelenswaarrdig is de volgende werkwijzJe. Neem -bet deksel van de kast en leg het ten on1derste hoVen op de Igrond. Laat de d'ekplank lioggen en licht de ,boVienbak va'll de ondeI1bak. Zet de bOV~nlbaik op het deksel. De bijen kunnen dUs 'onder de oraampjes door lopeno Ais je het afnemen en weg3etten voorzichtig dQet, is de kall'ls op doodidruikken ",an bijen zeer gering. Kijk eerst de ondeI1bak na op
IIIIIII
Z6 hebben we geleert}. de bouellbalc op het omgekeerde daft te zeHen. A/s je hem. nog een beetje recheer %el: dan op (le /OlO, is de kans dat kO I~ingi~l en bijon vl;1rloren gaan nog kleiner.
de moer. Is :ore daarin niet, dan komt de bovenlbak alan 'de beurt. Neem de d>ekplank ar ~f en leg odie op de onderbak. Laat nooit een obijen'kast geruime tijd open staan. Het trekt rovers aalll, je Ikrij~t scherunutselingen van hijen en je loopt zodoende de 'kaTIiS ·g estoken te worden. J'e habt toch regrepen, dat de boveIllbak voorlopig nog op Ihet delksel blijft sta-an? c. Zodlra je Ohet raam met de mOeT heht, breng je het in het zesraamskalStje. HvU!d het stev!1g met !beide oren VaJst en werp de bijen met een krachtige ruk van het raam. Overtuig je even 'of de moer vok met de bijen in het zesraamska'Stje gevallen is. Zlet bet ~ege raam ITaJast de kast op de grand (zie afb. JeUlgdhoekj-e J'Uli 1953). d. Sla nu nag minstens 5 ramen bijen bij de "zwe:rnn". e. Zoek een raam met veeI voer Hefst na3lst honing oak een flinike partie stuifmeel - en met zo weinig mlOIgelijk broed uit Ihet grote vollk:, en bang dat ih het zesraamskastje. Hia;ng e1" nog twee lege, Ulitgebouwde l·amen 'bij, wda1.. de zwerm in totaall. vier ,ra~n ter lbes0hikkin,g krij~t. A!ls je ,bet nieuwe ze~>aamskastje van het Bijenhuis gebl'uilt~, hq.ng je er nog een leeg raampje 'bij . Daar moeten 'de sebroeven ~n de 3 dekpliankjes op rUJSten·. S1uit het zwellIll'kastje af met plankjes en ooksel. f. Oontroleer nu Ihet "afgezwermde" volik: op Iz wemncellen. Aile doppen met een larfje moeten vernietigd worden. Begin met de onder·balk. Schud aIle ramen een voor een ai, and'Ws is het onmo,ge1ijk de dopj'es te vinden. Kop ook meteen de darren. Je hoe1Jt niet elk celletje angstva[lig af te snijden. Plekken da'l"renbloed, die kleLner zijn dan de oppervlakte van je hand, laat je rustig zitten. Als je veel darren moet koppen, dewgen die Taten niet of j'e he'bt de kunstraat verkeerd ingehangen. Vel'beter 'de raten en jezelf! Darren 'koppen doe je nooit ,b oven het zwermkastje (Toverij). ScJrud de hij'en van de bovenbalk in de OInderbak Hang de lege raten t'erug en
zet pas ali; je helemaal klaar bent de kast weer in elkaar. g. Ver,geet niet in pIaa'ttS van bet raam 'm~t VOeT, dat j'e aan Ihet zesraamskastj'e gaf, een leeg uitgebouwd raam aan het hoofdvolk terug te ,g even. Dit mampje hebben we over.geh'olJJdien ULt het z'esmamska'Stje. Gebruik geen kIlinstraat, want het yolk wacht minstens 14 dagen met het uifuouwen eT vain. h. Doe nu het vlieggat van de zesramer pas open. Sla geen ~unst zwerm in een kastje met open vlieggat, he!; gebeiur,t dan vaaik dat de moer er uit loopt. Toelichting bij enige punten Bij b. De ramen halen we uit het kastje om l.'1Uimte te kIrijgen vom het afslaan voan de zwel'Ill. Ramen afschu&dien in het krustje geeft minder risico: verlies van de mQer, jonge ,bijen, minder opvliegenJde bijen.
op de konin'ginne.l.ijn. Zie de stippellijn. 4 7 11 of 16 - 5 = 11. Als je n(>g weet dat je in de practijik op 12 dagell lTllOet 'l'ekenen, ben je iklaar. Pro'boor eel1S die ding V'e1"schil tussen. theo!ie en p).~ctjjk te
+ =
verldaren. Je snapt nu ook, waall'om j e zwermoel'len moet verwijderen: 1. Een diQP met een larfje van 3 dagen zou onze Iberekening in de war sturen. Hier zou na 10 dagen al een 'lTIoer 'Uit komen. 2. Als je meer volken hebt en je van alile op d~zelfde dag de kunstzwemn neemt, krijgen ze ook allemaaJ!. op dezelfde dag (12 dagen later) een jCJll'ge moer.
IV. DOPPEN UITBREKEN Waarom? Twaaolf d1agen na het maken van de kunstzwerm loopt in het "afgezwermde" volk een tuteIllde moer Il"ond. In verschi1lende andl€!re redceHen zitten r.ijpe ffiloers te Ikwiaiken. ALs wij hier niet in:grijpen, kTijgen we gewone natuurzwermen. (Nazw€nn,en.) Als we op de 13e, uiterJ.ijlk op de 14e d3lg na Ihet afnemen van de kunstzwffi1ffi alle doppen wegbreken, kan 'h et yolk theoretisch niet meer zwe=en. Theoretisch staat ·e r.... de practijk leert ons soms anders. Houd het vo}k in 'de gaten. In het volgend hoekje kom ik hierop terug. Aanwijzingen 1. Doe het uitbreken van doppen zo mogelijik lOp 'de 13e dag en weI Houd het raam met bijen en koningin in na 16 u'Ur. Ais je !bet woeger op de het zesraamskastje en stoot ze met een korte ruk in het kastje at. Overtuig je dat Onze beginners (en alle gevorderde im· de moer werkelij k in het kastje gevallen leers, die het jeugdhoekje lezen) zullen is. H et vlieggat van het kastje is gesloten. het ongetwijfeld prettig vinden om te Bij d. Sla minstens 6 ramen af. Je weten hoe hUll leraar er uit ziet. Hier is weet dat v},iegbijen georienteerrd hij bezig de kastkaart van een volk te zijn; ze gaan dus naar hun eigen {ezen. Naast het volk in de spaarkast staat woning rtemg. Uiteindelijk houden het zesraamskastje. Wle 'dus uitsluitend jonge bijen over. Zjj bezetten hoogstens 3 it 4 ramen. Onze zwemn 'b estaat dus uit: a. de oude. bevruchte koningin; b. uitsluitend jonge bijen. Jonge 'bijen verdooigen hun voorraad niet, vandaar dat d'eze zwemnpjes gemaklqelijk berooM wlorden. Om deze reden plaatsen we: a. de zwe.runkastjes :l)() vroeg op de &tand· b. voere~ we de vegers niet met een suiikeroplossing, maar geven 'een raam m~ voer. Suiker voeren doen we plas aI'S het volkje over vliegbijen IbesC'hikt. In het vo1gende hoekj'e ;!lu}llen we €it' eens even over spreken. Bij e . Kun:stzwermen zo weinig mogelijik bro'e d geven. Vooml geen open hroed geven. Zioek de verklaring! Bij f. We zuUen een j onge ikoningLn gaan kweken uit redcellen. Lees pag. 10 Jan'UalTi 1954 nog eens door. Hoe laJng duurt de ontwikkeling van een mlOer uit een redoel? Bekijk de O!IJ.>cter:s taande f£gu·U!r eelllS geed. Een cel met een zeer jonge werkbij]arf WIOrdt omgebouwd tot redcel. De ]arf ·g aat a,j;s net ware over
Op een ledenvergadering in het begin van April zaten de Bennekomse imkers broederlijk om de kachel geschaard, de oudste was Gaart van Rik, ruim in de 80, de jongste Henk van Wijk, 15 jaar.
Ald. Bennekom neemt de propaganda kraehtig ter hand
Willem van Steenbergen bracht verslag uit over de plaatsing van de observatiekast, die dit jaar bij de school aan de Rijnsteeg stond. Het enthousiasme bij de jeugd uit de Kraats is groot geweest. Dit jaar komt de kast bij de openbare school in het dorp. Voorzitter Kees van den Brink - Kees v an Geurt van Karel heet hij in de wandeling - won een best bevolkte korf, hoofdprijs der verloting, doch met een groots gebaar droeg hij zijn prijs over aan het jongste lid, Henk van Wijk, die met vreugde deze waardevolle aanwinst voor zijn stal aanvaardde. Besloten werd er bij de Gemeente op aan te dringenJ dat in de toekomst bomen worden geplant, die een aanwinst zullen zijn voor de bijenweide. Teneinde de belangstelling voor de bijenteelt aan te moedigen werd de mogelijkheid overwogen tot het plaatsen van een model bijenstand in of bij het dorp. Niet aHeen voor de inwoners, maar ook voor de vreemdelingen kan dit een grote attractie worden. Een Commjssie, bestaande uit de heren Langedijk, van der Kolk en van Hoften, zal over deze aangelegenheid op korte termijn advies uitbrengen aan het Bestuur. In dit verband werd er op gewezen, dat de bijenstal, die door het Gemeentebestuur van Nijmegen in het stadspark de Goffert werd geplaatst, een groot succes bleek te zijn. Bennekom heeft met dit alles een waardevolle bijdrage geleverd om de bijenteelt meer populair te maken. Wie voIgt . . . ? Er komen nog steeds opgaven van nieuwe leden uit de afdelingen binnen. Op 10 :M'ei gaan we de balans opmaken. Komt Uw afdeling met een prijs uit de bus? Een boekwerk ... of een bijenvitrine? Natuurlijk gaan we ook na 10 Mei door onder het motto:
Imkers, allen aangetreden, op naar de 14.000 leden dag dJoet, heb joe meer ikans op het aflromen van een zwerm. 2. ~et de Iboveilibalk weer ilIl het deksel en Ibegin met de ondel'lbak. Schud aile romen een vIGor een af en kijk scherp. Redcellen knmnen zeer 'klein z.lj o. Als e'en dop ' i})IMj~t zitten , fs a1 'je wlel:k te v a,geefs. Laa,t a'lle l:ijpe 'IDger en ill het voile lopeno Deze moeren vechtell wei uit wie ~al overblij'Ven, De Hefuebbe1'S van darrenlroppen kunnen hun hart ooik nog eens ophalen.
ZodJra je in de ondwbak klaa'!' bent, goed in de gaten. Gooi zwermen plaats je de hovenlbak er op en 'be- terug. Nu, luidjes, lees en herlees dez~ gin d im daJarin te woerken: acunwijzingen. Elers1; denJken en dan ONS PLAN doen, De zwe=behand:e1i.ng is inLaten we ails datum voor het maken del"da:ad h:et moeilijkste gedeelite van de ImrustzweN!). 15 Mei aan- van de bijenhaudierij. nemen. We krij,gen dan: He t is ,heel .g oed mogelijk, doat j,e 15 Mei: Kunstzwerm. weer eens naa[" Orne Toon moet. Dat 26--27 Mei: 'I1uters en kwakers aan- is good vOOr jou en !hem.. Hij mist wezig. je namelijik: niet graag en Ibromt 27 of 28 Mei: Doppen weg1b!reken. onder zijn kap iets over "theorieHoud na het Idowen breke n de m annetj-es" . H. v. GOOL grote volken minstens een weeik Til'buI1g.
IL_e_1 _-... , _3_ cla \-\g_ e_n-lI _-+-_la-,lil-l_-1?f--cl_a.;;,~... en_--t-_--'--_-+-_--t-_-+--':'P-t~':"P_--t1_12_cl-~t-=g_e_n-tI_--t_--t_--t_--t_--,1 21 clagen , wer kbij
!~
;
Deze stippellijn is h et keerpunt
I et-• .-!_ •.3 __clagen 1 t I- 5 .. - - . . .•'. _·· --..• !..... \ 68
I
p op - 7 cla gen
.......... ····.J·· .. ·!·· .. . ! . 7 • . !_n.~ . - .- )-·'-
1 16 clagen:
koningin
• ~.9I!&"l !&"l'!&"l!&"l!&"l !&"l !&"l !&"l !&"l !&"l !&"l !&"l!&"l !&"l !&"l !&"l !&"l ~ I
§
§
~
§ § § § § § § §
.§ § '§
§ § § § § § § § §
§ § § § § '§ ,
§ §. §
,
ZILVEREN IMI{ERSDA.G EMMEN 28 Augustus a.s.. DeelnamepriJs: Behoudens goedkeuring door het Dagelijks Bestuur is de deelnameprijs vastgesteld op f 4,50 per persoon. PROGRAMMA: 10,30 Welkomstwoord door de Voorzitter van de groep Emmen, de heer Dr. B. H. Kessens. Opening door de Voorzitter der Vereniging, de heer Mr. 1. R. J. ridder van Rappard. Begroeting door de Burgemeester van Emmen, de heer Mr. K. H. Gaarlandt. 11,- Recle door een nader aan te kondigen spreker. 11,45 Vertrek naar de Binnenspeelhal, waar de Drentse koffietafel wordt geserveerd door ,,'t Aol Volk" in Drents costuum. Proatien over Drente, door de heer H. F_ Buiskool. Volksdansen door 't Aol Volk, ingeleid . door Geert van 't Hoge (de heer G. Broening). Uitreiking prijzen honingtentoonstelling. 13,45 Gelegenheid om de Honingtentoonstelling te bezoeken.
15,- precies: Opvoering van de operette "de Zonnekinderen". Tekst: Margot Vos. Muziek en leiding: Tilly Hilvers. 16,45 Thee en sluiting.
17,- N ogmaals gelegenheid voor een bezoek aan de Nationale Honingtentoonstelling. I Ais u in Emmen aankomt - per bus of per trein - zal de Commissie voor de ontvangst u de weg wijzen naar de Nieuwe Aula, waar het eerste deel van de Imkersdag wordt gehouden. U wordt ontvangen met koffie en koek . Om kwart voor 12 gaan we naar de vlak bij de Aula gelegen Binnenspeelhal, waar een echte Drentse koffietafel voor de deelnemers gereed staat. Over de attracties tijdens de .koffietafel zie men het programma. Dan gaan we naar de Nationale Honingtentoonstelling, in een gebouw op hetzel£de terrein. We rekenen op een groot aantal inzenclingen ! Om drie uur zi tten we weer in de Aula, waar een unieke bijenoperette wordt opgevoerd. We ver tellen er niets van, het zal een v~rrassing voor u zijn van de aller aangenaamste soort l En we hebben ons er van over tuigd dat een op }let toneel gefluisterd woord op de achterste rij duidelijk verstaan kan worden. zr EmLnl. VEenREzNorgrt kvoord een prd~g~amma, onze i nl ers ag waar Ig. De c'l ee,1nsmekosten zijn lager dan we hadden durven hopen. Het wordt een dag om nimmer CJ
;:~~t:~:~ er op, dat de afdelingsbesturen I'eeds, nu beginnen m{lt de voorbereidingen voor de tocht D a8r Emmen op 28 Augustus!
§
§ § § §
§ .§
§ § §§
§ § § § § § § § § § § § §
§ § § § § § §
~
§
§ § §
§' §
~
§ § §
§ § § §
§ §
~
§
§ §
§ §
~
§
§
§
§
§
~
§ §
§
§ § § Nieuwe Schouwburg ~ De nieuwe Aula, In de Nieuwe Aula wordt de bijen·operette "DE ZONNEKINDEREN" opgevoerd ter gelegenheid van de ZILVEREN Imkersdag op 28 Augustus
§ § ~
~~!&"l!&"l!&"l!&"l!&"l!&"l!&"l!&"l~!&"l!&"l~!&"l!&"l!&"l!&"l!&"ll
Het en 0v~1'
de oDZin, die over bovenstaand onderwerp in veel bocken gescbreven is, heb ik me a1 dlkwijls geergel'd, doch als lIt nu in het Feb):uati:'nummel' le!es wat de Heel' van Gool er weer over vertelt., meen ik ook a1s ..Qudere bjjenrilan" enige voorlichting te moetm geven. Ik wil het .hebben over het zwermvangen, Het is moge1iJk dat 61' ,i n vel'sc.hillende delen van ons lan~ enig verscbil is in het vangen en het daama plaatsen of be waren, van zwel'1lleo, doch dit zal maar weiDig zijn. OndergeteK:~de 1s 3 ja~ leel'ling geV(eest op e.en stal 'l uet 100 t'onde korv~Li, 50 boogko~'ven en 40 kasten De k91'ven· zwermden aUe natuurlijk, van de Kasten en boo.gitol'ven werden meer kunstzwermcn gemaakt. leermeester was tevens boer en in de zWGJ'mtljd moest die vaak booien. Als jongen van 14 tot 17 'jaar moest ik dau ap' de zwel'men passell. Vaak kwamen ,e1' 10 tat 20 1.wennen per dag at en daardoorkl'eeg ik weI practijk in Qet vangen vari zwermen. '" Van elastische zwer,m en ga ik geen verhaal vertellen. Men he eft bet altijd, over zwel'mkieps of schepkorf. Als ik defoto in het Maa1'ldscbrift ,zie, dan zeg iii: det dit karfje geschlkt is om er eao 'maaltje aat'dappeien in te schillen, doch oeslist ongescbikt vaor het vangen van een nOl'ma~e zwel'm, Dat ding is veel 'te klein, Zi!'l eeD> bebootHjke gebruikte korf te k1'ljgen, met ll'linstells eeo vlleggat. ' Je kan een methode toeJ?a~sen naal' kettze, maat' vroeg of laat kl'ijg je een 1.wetm. VerdeI' kan je gewaarscbuwd wo.rden dat hie]! of daar een "heerloos" gewol'den zwerm bangt en die ga je oatuUrlljit vangen.
M:ijn
Zet 'dus tegen eind
M~
eep zwet'Inkort klaw'. Maak
d~al'bij een, laat ik het noemen: zwermhaaIt. Neero een
:grote s}eutelring en tW8e eiodjes gegalvanise'e1,ld draad zoals voor drooglijoen gebruikt ~ol'dt, leBer stuk ou'g eveer 25 cm lang. Je buigt eeo oogje (l'uiro) om de ring, het and61'e eind 5 em haaks embulgen.Op eeo ij~eren VOOl'w,erp slB je het uiteinde plat. Je krijgt, dan
70
C'i .. ~wermsehep-p-e-n---een ring met twee gelijke haken, waarvan een uiteinde iets meer naar binnen wordt gezet, Z6:
5 d1.
- l~___--!.1Q' - -" ...~___-,') 4 - 5
d1.
tit 20 el1.
20 cl1.
Zo, als je nu het macht,ig mooie uitvliegen van eell Zwerm beleett, sla je dat l'ustig gada. De werm zoeirl links, rechts, boog ell laag en als bij zijn plaats gevonden heeft en een tJiosje gaat vormen, -baal je de korf met haak en een stevig rond stokje \tan ongeveer 50 em lang op. Je plukt een hand vol Vel'S lang gl:as of bladereno Daarmee ros je de binnenkant van de korf en het vlieggat van de korf goed af. Die frisse lucbt mogen de bijen graag. Inmiddels he eft de zwerm zich gezet. Of hij in de zan hangt of niet geeft niets. J e wacht rustig zo lang tot er practisch geen bijen meer vliegen. Als ik een aantal bijen moet noemen: niet meer dan 10. Gooi er nooit water tegen aan. Ze worden er enkel maar steeklustig door en heus, hij bangt zeUs bij warm weer minstens weI een half uur. Dan breng je de korf 1.0 dicht mogelijk onder de zwerm. H~l1gt de zwerm aan cen niet te clikke tak, dan sIa je met de vlakke band 'v lak na.a st de bijElll met een forse klap op de tak en de ZWGl'm pl~ft in. de korf. Is de tak slap, dan scb.ud je lo.'acbtig docb kort de zwerm er in. Bij een dikke tak neem je bet stokje (nooit een veger) en strijkt langs de tak door de tros been de zwerm in de korf. Als je bet ovel'grote 4ee1 dei' oijen in de korf bebt, is in 99 van de l(lO gevilUen de kouingin daw' weI bij. Je laat, even maar, de tros in de korf oplopen, door deze in horizontale bouding te bl:engen. Hangt de ZWel'm hogel' dan mal1siloogte dan hep je dat bij het vormen van 'bet eerste trosje al gezieu. Je steekt dan de Ilaak in de korf, zo, dat deze borizontaal hangt als je de kromme baak vast houett. Je bangt dan de zwerm ongeveer tel' hoogte WElar hij zat aan een boomtilk. Je stak de ba~k bij bet vlieggat en dat bal1gt dus boven. De op'en l
Bijenuitlaat door Dr. C. L. Deelder
kastimkers hebOOn de goede gewoonte om hun Velehoningkamers bijenvrij te ma}.ten alvorens deze af
te nemen. De metihode, die hiertoe allerwegen worc1t aangeraden, is o~ op een midda-g een bord met een bijenuitiaat vanPol:ter tUssen honingkamer en broedkamer te leggen en deze situatie een nacht te laten voorttluren. Vastgesteld dient te worden, dat d~ze methode go~d :voldoet. Graag zou ik 'e chter Iliier ~n lans willen bl'~ken voor een andere methode, die wellswa~ de hon'mgkamel's niet beter bijenvrij maakt, doch daarentegen veel snel~el' werkt, hetgeen m. i. voor de lmker van belang kan zijp.. Toen ik de al1ereel'ste keel' van Porter's methode gebruik: maakte en's avonds eens m:ijn. 001' tegen de bewuste bijenkast legde, w,ercl ilt onaangenaam
'
VerdeI' redenerende- zou men moeten ver,onderstellenJ da\, als meneen hpn-ingkamer met bijen ai20ndert en boven de 'k amer duidel:ijk licht toe laat treden door een gat, de bijen hierap aan zQuden Komen lopen eu. door Ii,{ -zou de Heel' van Gool weI eens een koningin willen zien zoe-ken liit een -flir,lke VOOl:zwe-rm. Pro beer dat m~ar nooit, beste aspiranteri. Het lukt je heslist Diet en het is ov-erbodig ook. En nu nog 'even Qver dat natspuiten, Dit is beslist fout. Van de honderden, misschien wel duizenden zwetmen, die ik ving, was e1" een, die ik virlg nadat e1' een dikk~ Fegenbui over was geleome-n, Ik. Icreeg -vee! steken. Blj mooi weer zelden een steekje, Ge.en zwe'rm, zelis !{een nazwerm,. u'ekt 'uit als , ~ e~ bui- op kornst is. Bijen houden DIet van water. Men passe dit tegennatllurlijk middel dus n:iet toe dan in bepaald'e ell' buifengewone omstandigheden maar niet bij een zwerm, Ik dur! om de plaatsrulmte hierovei' niet verder uit te wijden, over moeilijk zittende zwermen als b.v, in een klimroos of .in een kliniop, hoewel dit voor imkers in bebouwde kommen weI nuitig kon zjjn. Als de redacteur plaats heeft en het DUttig acht, wil i1,( daar nog wel eens iets over vertellen. Altijd l'Ust,ig bUjven bij het zwermscheppen en je zelf beheersen, Zwel'mende bijen steken niet, doch doe nooit "groot", Doe een kap op' en stop die goed onder jas of bleuse die je dichtknoopf om je hals. Een paar mouwtjes o~ de pelseu om te' voorkom.en dat er bijen in je mouwen kt,uipen (If ·bij het schudden ar iJl vallen, Zo'u mouwtje maak je van een stukje gladde stof' met bovenaan, om de jas of kiel, een elastiek en om de pols idem, doeh dit laatste wat nauwer. Doe je best en succes gewenst. Leeuwa~den, TJ. STIENSTRA.
het- gat naar buiten .zouden vliegen. Zo gedacht, zo gedaan. Tussen een honingkamer ,en broedlcamer van eeo volk werd een plank geschoven zonder enige opening; boven op de honingkamer kwam e~n plimk met een gat en hierop was ee.n van talrijke gaat]es voo~ ziene conusvol'lnige bijen:uitlaat gemonte-eJ,'d, welke ik met grote moeite Dog kon bemachtigen, aangezien deze niet meei· ge:f)abi.'iceel'd worden. Het resultaat overtrof verre m.ijn verwachtingen. Reeds na enkele tientallen minuteD stl'oomden de bijen onafgebl'oke.n naar buiten, waal'ua de meesten vrijwel CUreci Wee!' naar de ingang van de kast vlogen. Na 1 a 1% uur was de kame.r wijwelbijenV1'ij. All~elf zater hiel', en daar DOg enkele exemplal'en op de raten, weUicht jonge bijen, die nog niet kondeu vliegen. Sindsdien geQruikik deze.methode geregeld en lk vet'moed, dat hi,i de bljen g()(ld be'v
71
••
DEORIEN
Een alleraarcligst artikel over het bovenvermelde onder· ,werp, dat U z~ker mteresseren z~ verscheen enige tijd geleden van de hand van M. Lindauer i). Reeds van oudsbel' is het een probleem, hoe zwermen de wag vinden no.ar een nieUl\Te woning, m.s.w. hoe de duizenden zlvimn,bijen het presteren om gw:amenlijk naar een doel te trekken. Hoe weten diebijen elit doel te vinden en waarom is er nooit-versclnl van mening ? ' Imker'S, die zwermen bebhen zien hangen, zullen wei. opgemepkt hebben, dat zieh hierop v.aak dansende bljen .voordoen en het lag voor de ha.nd om - naar analogie van wat Prof. Von FHsch gevonden heeft betreffende de ch:acbtdansen - te vero'nderstelien, dat deze zwermdansen iets te maken zouden behben met de plaats van een lege bijenwomng =), maar zekerheid him' over bad men niet. Aan Lindauel' kom de eer toe dit prohleem tot een Qplossing te hebben gebracht. Lil1dauer ging tc:recbt van de opvatting uit, dat aIleen een serie na,uwkeudge waamemingen hem op clit punt iet~ konden lereH, Ulaar tevens haCl. hij de goede gedachte om ook bet gebeuren bij de toekomstige woning te laten gad slaan. En als derde punt li~t hij hjj elke proef de hijen cen keus doen. uit l"wee wOlUngen, zodat hij tevens ceil goed inzicht kreeg in de maIner, waarop de hijen tot eell be lissing komell. Een gedeelte van zij.n werk 2ullen wij hier bespreken, en ,el specjaal zijn proeillemingeD. De techniek wa.s vIij eenvaudig.Begonnen lVerd mel de zwerm, ;zoals deze ergens"hangt, vIak nadat "de hijen nit de ouderlijke kast getrokken zijn. Daze ituatie ' ....erel nagebootst door van een aautal volken een veger t~ maken, waarbij erVOO;L' gezorgd werd, dnt hijen Vall vel'schilleucla ouderdom in de veger bvamen: Wa'nileel' de bijen hegonnen te brui· SCD, werd een koningin toegevoegd en het geheel werd twee a drie dagen iu eeo kelder gezet. Hierna werd de veger nsar een ter.rein gebracht, alwaar in de vene"om· trek ge n enkele mogelijkheid tat bijeDhuisvesting bestond· met IDtzondering van twee ledige won:lngen, die 1) 2)
72
Die Naturwissenschaften 40, (14), p, 379, 1953. Zie bijv, Maandschrift voo)' bijenteelt April 1947, pag. 3.
van te voren waren klaargezet. De koningil1 l.~'eeg nu een plaat , die gemakkelijk was , aar te nemen en de rest van de hijen kwam dan al·spoedig als een zwerm er omheen. Riern.a kondcll de waarnemingen beginnen . .Het blee al spoedig, dat val1 de zwerm speUl'bijell 01' zoek gingen naar een gescbikte nestgelegenh eid. Hadden ze jets gevonden naar hun gaeling, drul keel'den ze terug en begonneu 0ll de zwerm te dansen. Deze dans~nde bijen werden. gern·el'kt. Zodoende kon vastgestelc1 worden, dnt na een danspcriode de ·bjjen weer terugkeerden naar hun" wonir:Jg enz. Reel mooi bleek, dat de dan en nauwkeurig de plaats van de lege bijenwoning en n~el eell c1rac;htbl'on aange"Gn ' maal' zij gescbieden weI op dezellde mani.er al door Prof. Von Frisch 'bescbreven is ten aanzien van de dliachtdansen. D vinc1en de speurhijen zich dus aan de zijkant van de tros, dan wOl'dt de richting aangegeveu ten opzichte van de loodlijn; clansen daze bijen echter hovenop de tros, in horizon· tanl vlak, dnn gelclt de zon als houvast voor de riCbtingaanwijzing.
Als eerste proef heeg een zwerm de keus tussen een besehut opgesteld zwermkastje (A) en een onhesehutte vijfraamskast (B) _ Binnen het uur waren de eerste spew'bijen l'ee"ds hij A en B aangekomen. Bij A nam bet aantal speurbijeJl zeer snel toe, veel sneller dan bij B. "Dit kwam ove.reen, met de sjtuati.e op de zwermtl'Os: mer dansten aamnel'kelijk meet bjjen voor A. Het was cluidelijk, c1at de keus op A was gevaUen . u werd kast B. welke eerst op een boomstomp stond, op de grond geze,l en met takk n omgeven; zoals ook bij A het ge.val was. Vanai dit ogenblik nam het aan1t\1 speul'bijen hij B geregc1d toe, daarentegen hij A af. Hetzelfde gold natuurlijk ook VOOl' het aantal danshijen oJ> de tros. Meo kreeg ook het ver c1rijnsel te zien, dat bijen, die eerst voor A geclanst hadden, van inzieht waren veranderd en nu propaganda maakten' voor B. De andere speurbijen van A waren veel minder aetief geworden en, dansten einclelijk helemanl niet meet. Tenslotte vI og de 2wer,n naal' de vijfraamskast. ' Uit deze proe£ blijkt dus duidelijk, c1at de bij n sterk rekenil1g houden met het al of niet beschut 7.ijn van hun toekomstige woning. en bovendien met de kwaHteit er van. Tijdens een proef kreeg eerl zwerm de keus tussen twee g ~ijkwaal'dige kOl'ven, ~vaarvan de ene ingcsmeerd was met een dl'uppe1tje 'citroenkruidolie, volgens imkers een uitstekend lokmiCldeI. De hijen kozen echtel' duidelijlc' de an.dere kor£. Nu we~'den de korven van plaats vel'wisseld, waa'r op de hijen prompt reageerden met van dans te verwisselen. De zwenn trok naar de onbehandelde korf. Met een andere zwerm werd een soortgelijke proef gedaan. Nu ging de keus tussen een korf en een vijfraamskast. De kost won het duidelijk, oak nadat korf ell ka t ver'ivi seld waren. Nu "werd getracht een zwerm te laten kiezen tussen twee gelijke kasten. Aanvankelijk seheen het inderdaad, dat de keus moeilijk was. Beide groepen speurbijen wiI·
TATIE VAN i
I
den met toeg ven. Plotseling,verscheen er cehtcr op de tr05 een speurbij, die als een razende d&Dste en daarbij een richting aangaf, welke afweek van de beida andere l'iehtingell. Deze bij kre'eg al po,edig een serle enthousiaste uppol'tel's, wier aantal zo uiterst snel toenam, dat het duidelijkwas, dat de beide kasteo met mcm' in aanmel'l
nit is dus een heel merkwaardjg resultaat. Eerst !:Wee groepen hijen, die een dag lang aan het kibbeleo ,zijn' dnnron komt een bij d~e de hele zaak alarmeert en in uitel'st korte tijd de zwenn doet vertrekken. Kenoelijk
Zo 'zoetjes aan had Lindauer al heel wat geleerd over ' de orientatie van de zwermen; een ding wenste hij echter nog te weten, namelijk wat er gebeuren zou, wanneer de speurbijen het niet met elkaar eens konden worden. Te dien einde werden tw e vijfr~amskastjes opgesteld net houten deksels, waarvan er tel kens een opgelicht wer 1, zodrn de betl'dIende kast aan de winn nde hand wa . Hierdool' ontstond er namelijk tocht in de kast, ,die~ hem onmiddelliJk minder aantrekkelijk doet iljken in de og n del' bij o. Op deze manier manipulerende slaagd Lindauer e1' in beide groepeo speurbijen even sterk te houd n. Op een gegeven ogcnblik werd het, ve~treksein gegeven, de zwerm vloog de lucht in en tOel') b~on de ellende. e ene helft wilde deze kant uit, de an4ere heUt gene. Het resultant was, dat de zwenn zich ~l'lJ(ele meter verder weer neerzette wnarna het spel op~ieuw begon, zonder resultaat overigens. Na veertien dagen werd de zwe1'm tenslotte gesehept. Uit bovenstaande proeven en uit hier niet besproken waarnemingen kunnen in het kort de volgende eonclu-
EEN ZW~RM is dit gchemd, doordat deze bij zeer aotief danste. Het eigenaardige is eehter. dat de,ze speul'bij, die de andere kasten vrijwel zeker met ge~ien had, kon oordelen, dat ]lan;r hoI bete): was. fIet moet weI zo zijn, dat de speurbijen e,en SOOrt aa'ngeboren waardemeter hebben, waarmee ze eIke lege bijen'Woning beoor,delen en in eeo categoric plaatsen, hijv. Idasse 1, kl~se '2, enz., en op gron 1 van a~t rosul taat dan en zodat tevens de andete bijen hiel'van ,,'reten. Het is echter niet zo, dnt de zwerm het er op ~an laat komen, dat een eerste klas w'oning gevollden wordt. Zijn er 'slechts tweede- ot derderangs gelegenbeden voorradig, dan wOl'dt ook zo een te .langen leste geaC$l ptem'd, AUeen gaat de alarmering hiervool' veel tl:ager, zodat de spellrbijen alle Lijd hebuen om naar iets anders uit te lcijken. Een bij, die dan wat .beters vindt en dUB level1digeJ:; danst, trekt dan ook aan het lang te eind. Laten we nu "veer terugkeren tot de proefnemingen. Bij eep volgende proel mochten debijen kiezen tussen twee houten kastjes. Deze wareo e<;hter zo opge teld dnt bij Oostenwind de ZuWelijke in de luwte stond en bij Wesf"enwd.nd de Ngordelijke. Lindauer mocbt toevallig het genoegen smaken, dat de wind van riehting en van kracht veranderde. Het bleek nu aat bij windstilte de voorkeur VOOl' beide kasten evell groot was. ,Rij Oostenwind won Zuid, bij Westem'lind daarentegen Noord. Omdat de Westenwind tens10tte doorzette, trQk de' zwel:m uiteindelijk naar knst Noord. Uit deze proe£ blijkt clus, dnt de speurbijen niet met de toekomst reke~ ning houder), doeh elke woning beoo~de15m. naar de toestand op het ogenblik zeli.
door D; C. L. Deelder
sie!! getr.okken worden : wanneer een zwerm bangt, ga~ er speurbijen op zoek naal' een geschikte woongelegenheia. Is die gevondeD, dan wordt deze goed opgen'omen en' gewnal'deerd. De geluklcige speurbij keert nu terug en voert op de tros dan en uit, die de plaats van de gevonden woning aangeven. Hoe betel' de woning hoe actiever er gedan t wordt en hoe meer bijen er naar toe zullen vliegim om de zaak ook te gaan inspeeteren. Bij tel'ug1i:e«J' gaan ook deze dansen. Mochten er meerdere wo,ningen gevonden zijn, Clan overwint die groep, welke bet aeliefst dnnst. De andere gt'oepen laten zich a.h.w. intimideren en houdeD op IDet dansen of nemeo de winitende dans o'Ver. Een eo aDder heeft dus tot gevolg d.a t de zwerm naar de beste woning trekt. In de p1'8ctjjk zal het zelde)' geheuren dnt er twee geJjjkwaardige woningen voorkomen . Gebeurt dit eehter toch eD blijft de Z\venn clus uiteindelijk hangell dan worden tenslotte ~'atim in de open lueht gebouwd. Het is eehter duidelijk gebleken, dat dit een noodmaatregel :is. Wij zouden het arLikel kunnen beeilldigen,- ware bet ltiet, dat tijdens de pl'oeveo nog enkele intere ante versch:ijnselen opgeOlerkt waren, die de moeite van het b~prekell ·wel waard zijn. Het betr~ft hier het opvliegeu en wegtrekken van de z'iverm. Wannee1' genoeg 5peUl'bijen gelnteresseerd zijn in een bepaalde woning1 vliegen ze op een gegeven moment aIle terug naar de tros ell gaan hier heel erg tekeer. Ze rennen met hun allen over de tr05 en boren zich ook ge)-egeld e): doorheen. I:Herbij worden hun vleugels rVervollJ op par;. 74)
73
Klaar
C't
___ voo_r de_
cZ:Jomerd racht 7
ALS 'T GETJ] VERLOOPT . . . De tijd, dat in de bijenteelt alle5 "vanzelj" ging, ligt ver achter on5. Verhalen van oude imkers, die met hun korventeeZt /antastische oogsten binnenhaalden van boekweit en heMe Zijken on5 nu, op zijn zachts uitgedrulet, erg overdreven. En toch . . . was het in (lie oude tijd ,bijna altijd "raale", l/iant de bijl1n1lJcide- bood, in ons to en nog niet zo geclut'illeerile _CIt Ollerbevolkte landje, zo'n grote ver5cheidenheid van nectarsevende gewassen, dat de immen alles iladden 1I00f de opbouw van de volleen en het !wlt n. van. aen overschot.
Langzaamaan is 't tot de imkerswereld doorgedrongen, dat omschakeling no dig was om nog van een rendabele bijenteelt te kunnetispl"e~en . De korfim.k~r gaat stilaan vel"dwijn~n, om,d_nt z.ijp. teelt, die geriCht was op de heidedracht en 'Wiens bedrijfsMjze voor die dl'ach t onverbeterlijk was, thans haar bestaansrecht verloren heeft. De betere heidevelden zijn immel'S aIle onder de ploeg genomen. Om een productieve bijenteelt mogelijk te maken moeten We ons oog richten op de voorjaars- en zomerdracht met als mogelijke toegift de heide. Voorjaarsdracht
In sommige streken. van ons land zijn de imkers hoofdzakelijk aangewezen op de voorjaarsdracht. Degenen, die in hun nabijheid koolzaadvelden vinden of deze door reizen over niet a l t e grote afstand weten te bereiken, verkeren wel in cen bevoon-echte p ositie. Als we de model'ne bedrljismeth'O den bezien, die mo• menteel opgang m aken, ~ ons 001' te luisteren leggen (Vervolg van pag. 73)
razend snel heen en weer bewogen, waarbij een geluid als van een tutende koningin gemaakt wordt. Door het geregeld-e boren wordt het trosverband hoe langer hoe losser, waarna vrij plotseling, binnen enkele seconden, de hele massa opvliegt. Vanaf het moment, dat de zwerm in de lucht hangt, ziet men nu enkele honderden bijen llal;lt voren en achteren vliegen, d.w.z.: met een \'azendesnelheid dwars 'do'o1' de zwerm in de richting van de oi uwe woning en dan op een kalme manier op zij van de vliegende zwe1'll1 weer naar achteren, om dan weer met grote snelheid door de zwerm naar voren te vliegel'1 enz. Men moet weI aaun-emen , dat dit de speurbijen Zeija die de lIud exe bijen de W'eg wijzeu . Dit blijkt wel heel duidelijk als dl)'or hepanlde olIlStalldigheden de spellr bijen niet l'echtuit kun nen vliegen: wanneel: d zwerm bijv. op een sb'aat met ch-uk au:toverkeer terecht komt, of wanneer de zwerm door windvlagen overvallen wordt. Hij geraakt dan in wanorde en zal zich weer zetten, waarn a h et spel opnieuw begint. I s de zw l'l11 eemnaal boven de oieuwe woning gekomen, dan zal lrij door zijn snelheio gewoonlijk enkele tientallen meters dOoI;6chietcn. Men ziet dan de spaurbijell al'lder som vliegen: met grote snelheid dwars dOGr d,e ~\\'el'm van voor naaT achtcr en en kalm v liegeud aan de- bui ~ kant van achterep naaJ: vor en enz. De zwerm· bijen keren dan om en geraken te langen leste boven de woning. Nu gaan de speurbijen rond de ingang stertselen en de rest laat zich gemakkelijk raden ,
74
bij de imkel's ,die van de voorjaarsdracht fUnk wat slingeren, blijkt het steeds dat resultaten op deze dracht slC?chts behaald worden indien het yolk in het voorjaar versterkt w ordt. Of men dit nu doet door het bijhangen van een reservevolk of door het verenigen van hoofdvolken, doet niet tel' zake. Vast staat , dat men met een normaal, onversterkt wintel'volk, dat de voorjaarsdracht hoofdzakelijk gebr uikt vo.or de opbouw, geen denderende result a'tim bereikt. Vele imkers kunnen e1' moeiIijk t oe overgaan om hun l:.ij in het voorjaa).' in te krimpen en daarom is voor vel en de methode, waarbij reservevolkj.es ill zesraamskastjes wor den oVel'winterd, te pl'efereren. Ze worden zonder "ge~tells.wroegin g" bij de boofdvolken gehangen. Tekenend Iliervoor is de uitlating van een ervaren imker, die, doelen,d op de n eiging om aIle volken, zwak of sterk, in bet voorjaar maar aan te houden, opmerkte : " Ze moesten in de lente de helft van hun volken moel'loos b ebben " . Nog' dtt 'ja~l' hoorde ik Limburgse imkers zeggen : . ,Zelden lukte het OD S v an het fruit een behoorlijk overschot binnen t e halen, doch sedert de toepassing van de Aalster met hode l ukt het ons opperb-e~" . Hoe bet ook zij , de voorjaarsdracbt ~n, bebalve :vOOr een honingoogst, steed s gebl"uikt worden voor de opbou w van een sterk zomervolk. Voor velen de zomerdracht de hoofddracht
l mkers ,in gebieden met veel witte klav:er, linde of korenbloem, zuTIen het boofdzakelijk moeten hebben van de zomel1dracht. In bet algemeen is deze dracbt het zekerste, Omd
Om van een zomerdracht ten volle profijt te trekken, zullen onze volken aan verschillende eisen moeten voldoen. Ze moeten : 1. Vrij zijn van zwermneigingen. 2. Een overvloed van vliegbijen hebben. 3. Zo min mogelijk broedverzorging vragen. 4. Een jonge, pas leggende koningin hebben.
1'11 :- ' Hoe dit te bereiken. _. .
We kunnen geen uniform recept geven, dat geldt voor iedere streek van ons land, met zijn zo sterk wiselende drachtverhoudingen. We willen weI enkele richtlijnen geven, waaraan we ons kunnen houden. Imkers, die gemikt hebben op de voorjaarsdracht, zullen, als ze hUn volken versterkt hebben v66l' de fruitbloei, normaliter sterke volken hebben voor de zomer-
dracht. Tenminste als ze de koningin de volle vdjbeid gegetten hebben om twee broedkamel's VOOl' de afzet van eieren te penutten. Dit ,dient 'z6 vel'staan te worden, dat ze de volken in het voorjaal' geplaatst hebben op 2 bl'oe'dkamers, zondel' kOllinginnel'oostel' 6fwel twee broedkam.ers, waal'op l'ooster en boningkamel'. Het Ujkt ons gebeel verkeerd, de koningin t e bepel'kell tot een bl'oedbak, daar ze baal' volle le'gcapaciteit in de maanden April en Mei ~an .zeel' slecht zal kunnen ontplooien, daal' o6k beneden bet rooster ,steeds ean honingrand en stuifroeelgOJ'del aanwezig zullen zijn, gie het broednest te zeer inperken. Omhangen? De omhangmethode, Wa,al'bij men de konIngjn v66rdat e1' zWel'mplannen optreden, bene den net rooster zet met het broed in de bovenste broedkamer, en na drie weken het broed weer van onder naar boven brengt - na eventueel de boven bak te hebpen geslingerd 'zit theol'etlsch pracntig in elkaar. We houden de koningin $teeds "aan de praat", de broedaanzet zou geregeld dool'gaan en we zouden een reuzevolk krijgen. Jammer, dat het bij ons zelden lukt! De oorzaak ligt in de drachtloze periode, die wij meemaken tussen fruit, koo]zaad en zomel·dracht. In die tijd kl'jjgen onze volken zwel'mplalmen en de hele theorie w.ordt hierdoor aan de laars gel apt, tenzij men te doen he eft met een zee zwermtrage stam.. Het wil We! e'e ns lukken op plaatsen met b.v. framboz.endracht, die juiSt valt na het fruit en de leemte tussen voorjaars~ en IZomerdracht opvult. Inr zijn legio methoden" die bet zwermpl'oble'e m trachten op te lossen. In alle bijenteeltbladen, uit Em'opa zowel als uit andere werelddeleo, praat men over en doktert men aan dit vraagstuk. J\lIethoden, die in den vreemde misschien weI opgaan, doch in onze Nederlandse verhoudingen niet passen, worden in diverse "leer"-boeken, zonder dat ze aan onze practijk getoetst zijn, aangeprezen. Wat hebben wij aan deze kachelmethodes, uitgebroed bij de warme haard ! Separeren? Deze methode, waarbij de kunstzwerm gemaakt wordt in de kast zelf, is de slechtste nog niet. Toch zijn ·61' bezwaren. Plaatst men de oude koning.i n boven de separator, en dus alle broed bene den, dan heeft me1'1- bij onze sterke vol ken een der
Snelgroven Deze methode vIndt haar warme verdedigers en ontegenzeggelijk bledt ze voordelen. Voor "keien" in het vak kan ze weI voldoen, maar ,de doorsnee imker mist veelal voldoende illzicht om het gekunstelde openen en sluiten van diverse schuifjes op tijd en goed uit te voeren. Vandaar vele mislukkingen. Bij het reizen stuiten we bovendien op het Snelgrovebord, dat doelmatig en verantwoord reizen ten zeerste bemoeilijkt. Wat dan ..... ? We maken ooze kunstzwerm in een apa.rt zesraams~ zoals de methode-Baas en de Aalster methode aangeven. Het l'elsvaal'dig moken van onze v.o lken gaat dan zonder bezwaren. Andere voordelen zijn: we beschikken over reservevolken, di~ we op de dracht naar willekeur kunnen plaatsen, die we als meikkoetje kunnen gebruiken en die we 6fwel in de herfst, na veelmalig gebruik" bij de hoofdvolken ku.nnen voegen, 6f, heter nog, normaal inwintel'en. Het hoofdvolk levert 1)a het wegnemen van de ou.de koningin DOg gerwme tijd uit het aanwezige broed een massa jonge bijen, die echter geen emplooi vinden als voedst61·s. Dit, is een voordee1, want volgens de onderzoekingen van Dr. Anna Maurizio is deze b'ljtjes, die met aan broedverzorging behoeven llfee te doeq, een langer leven beschoren en lrunnen ze dus langer me'e
Wanneer de kunstzwerm? We kunnen als algemene regel aangeven: 1 maand v66r de zomerdracht. De jonge koningin moet bevrucht zijn voor we op reis gaan. Bovendien zullen 'et' mindel' van de zoveel besproken bruidszwermen 'komen, indien de kUDstzwerm gemaakt wordt v66r er doppen aanwezig zijn. Hoe te reizell Bij voorkeul' relst men's uacbts d:il 's morgens heel vroeg. De kasten moeten reiswaal'dig zijn, goed bijendicbt en voorrien van reisrainen. De minste nonel1alance i.n deze kan geld kosten. Men kan reizen per afdeling of in de afdeling vormen rich atzonderlijke groepen, zogenaamde l:eisclubs. 1:)001' gezarrten1jjk te l'men worden immel'S de kosten poe r v91k gedrukt. Is een geschikte plaats gevonden, dan moet men el' VOOl· waken niet te v~lvolken in een beperkt
KONINGINNEN DIT JAAR GROEN
Als we ons allemaal houden aan het hleronder volgende, internationaal aanvaarde, schema, is het gemakkelijk aan de kleur van het merk te zien in welk jaar een koningin geboren is: rood: groen: zilver (wit): goud (geel):
1949-1953-1957 1950-1954--1958 1951-1955-1959 1952-1956--1960
75
Voor onze
Imkersvronwen
HONINGBABBELA~RS.
1 eetlepel honin{5, >I< 6 eetlepels witte suiker (volle, niet a/strijken) * 2 theelepels boteI', lie}st roambater, /linke klontjes (dus niet a/strijken) * 10 druppels anijsspiritlts " 10 druppels citroen sap en '" 7 geraspte arnandeleJl,. "
Horung ~n suiker vel'mengen. A1s het mengsel, doordat de honing hard versuikerd is, te droog is, een weinig water toevoegen. Het honingsuiJtermengsel in een pan op een kleine vIam zet:ten ,en .onder voortdw'end roe1."en dE:! overlge irigredienten toevoegen. Steeds l"Qeran'd e h,e t 'geheel aan de kook brengen en zover ilidikken, totdat er draden aan de lepel blijven lllillgen. l!J kent dat natuurlijk van het maken van borstplaat, Voordat we het mengsel uitgieten, wet w~ het eenvoudigst op het a'aDl'~cht kunnen do en vetten we de daarvoer be~temde plaats met margarine een beetje in, 'om te voorkomen, dat ens baksel zich ~an het aaru'echt hecht. We gieten nu de massa uit, zodarug, da.t het mengs.~l tot een breedte van on-ge\;eer 6 em u1tloopt, waarbij U dan, bjj gebruik ¥an de aangegev,en hoeveelheden, een drachtgebied te plaatsen, daar overbevolking beslist d e oogst zal drukken. Het is moeilijk hiervoor nor men aan te geven, men moat in rdeze de nodige "feeling''' hebbeo. 1yIeestal zal ' e,e n groep van ongevae~ 30 hoofdvo'! ken niet OVel'Schl.'eden mogen :worden,. Anders wordt de speeling te dun. Pers00'nlijk prefereer ik zel1s klein~e groeperingen. Wees in deze collegiaal, d.W.z. dat, als een gebied al voldoende bezet is met daar gevestigde imkers, men hen geen concul'rentie mag aandoan. Dat geeftgewoon1ijk ·wxijving. Pla atsing der volken
We plaatsen hoofd- en reservevolken em en om. Gaarne hebben we beschutting tegen de warme middagzon. Plaats de volken, tegen een b oomgroep of beschut de dakell me,t stro .ot zoden. Bij overmatige hitte wor d.en de oijen t raag, !le hebben t e vee! werk Om in tie zwaaJ," bevolkte kasten de temperatllut niet te hoog te laten worden, wat onnodige belasting van het volk vraa·gt. BpvenJ:Ijen word.en zwenuplannen - ze!fs van de jonge moars - ·in de hand gewerkt. Geef in elk geval voldoende ruimte aan de volken, door l;>ijplaatsing van. honingkamer of broedbak. Het aftappen -
Het ven)laatsen van de reservevolkjes o~ de vliegpijen bij de hoo'fdvolken te voegen, mag lilleen geJ)chleden als er voldoende dracht is en de hoofdvolk,en een broedtlestja hebben. Vel'plaats de kastjes als de bijen volop vliegen, houdt, een wakend oog. o.P eventuEile vechtrieigingen, ofscboon we daarvoor besllSt niet bang behoeven te zijn aIs e1' voldoende honing binnenkomt. Slingeren
Stel niet uit ..... Zo gauw als de dracht afgelopen is met de bijen naar huis: als de h oning voldoende uitgerijpt is, het slingerejl ni,e t uitstel]en, want Anders zu llen Uw nijvere limn.e n het s~plus, dat U zo gaarne oogst, in zee.r korte tijd omge'Zet hebben in bijenvlees, wat t och Uw bedoe1ing lliet is. Hiermede menen we enige fa'cetten belicht te hebben van de manier, waarop wij het beste kunnen profiteren van e,en zomerdracht, zonder ons te vleien .met de gedachte, dat we volledig zijn geweest. . Aalst (N.-Br.) J. H. J. EVERS.
76
Iengte van ongeVeel' 30 em krijgt. Als h et mengse1 jets is bekoeld, maken we het aan de lange ~jde met e'e n mes wat los en slaan h et dubbel, zoda.t de breedte nu 3 em wordt. Van deze strook snijden we vlug met een nat mes de baUetjes van de door ons gewenste grootte. Bewal"eu in een trommeltfe. Om kleven te voorkomen, verdient h et aanbeveling wat meel over de babbelaars te stuiven en deze koel te bewarell. Het klaal'maken van deze honingbabbelaal"J) neemt l),og geel1 half uur in besl~g en . " kinderen, zowel als volwassenen , zijn e1' dol op. HONINGFRUITTAART. >I<
'" " " ,;.
* * * *
1 eierdooier 75 gram witte suiker een w einig heet water 1 pakje vanillesuiker 1 eiwit 100 gram bloem 3 theelepels bakpoeder honing garnering naar keuze.
We gaan de tijd tegemo.et van de heeclijke Meikersen en een honingtaart, geg~neel"d met deze kersen, is eett: lekkernij van de boVEinste plank. Maar als er nog geen kel"sen zijn of de kersentijd voorbij is, kunt u deze taart even goed maken met abrikezen, 'Pl"uimen, gouw'einetten enz" of met ingemaakt fruit. U kunt een punt van deze taart als dessel't opdienen, maal'ook bij de koffie smaakt ze overheerlijk. Benodigd z,ijn voor het deeg: een springvol'm met een dool'snede vanongeveer 26 cm, een eierdooier, 75 gr witte suiker, een weinig heet water, ongeveer een eierdopje vol, 1 pakje vanillesuiker, 1 eiwlt, 100 gr bloem en 3 theelepels bakpoedel". De eierdoo.ier m et het hete water kloppen tot eell schuimetrde massa, dan 2/3 gedee1te van de witte suiker en het pakje vanillesuiker onder voortdurend kloppen daarin lnengen, to.tdat een zal:(achtige mass a is ont,.. staan. Daama het eiwlt stij£ klopen en daaraan VOOl'ziehtig, lepel voor lepel .en onder voortdurend kloppen de rest van de sUlker toevo.egen. De bedoeling is dat het eiwit Zo. stjjf blijft, dat dit op de ~alfachtige m assa kal1- worden geschept, Bo.venop het geheel wor dt de bloem, waardo.or het bakpoeder is gemengd, gezeefd. Daarna wordt de hele massa voorzichtlg d001' eIkaar geschept - en vo.oral niet gel·oerd. Tev or~n hebt U .de spr ingvor m met papier belegd en nu vlot het deeg erin. net ko.ll').t el' op aan dat de taartmassa direct nadat deze . doo.r elk~iar is gescilept - nogmaals, niet roeren - ill de vorm wordt gedaanen de oven ingaat. De ove.rumoet even w orden vaargewarmd, een gasoven ongeveer 5 minuten m et grate vlam, daarna vlam tot 2/3 terugdraaien en angeveer 20 minuten bakken, bij electrische o.ven voorwarmen met onder- en bovenverw8nning vol ingeschakeld, bakken onder vol ingeschakeld, bo.ven terugscl1a kelen tot I, niet langer dan 20 minu.t en pakken, andel'S wordt het te droog. Nadat het gebak uit de oven is genomen en is afgek oel d, smeert u over de bovenzij de een flinke di1dl:~ laag noning uit en laat deze een half UUl' intrekken. Ook bij dit baksel is heidehonill~ hlervoOl" bij uitstek geschikt, hoewe1 u ook met andere honipgsoorten een aitstekend resultaat krijgt. Hiermede is bet eigeqlijke gebak gereed en voor wat beirett de garnerillg kunt u natuurlijk geheel uw eigen smaak an inzich t volgen. Een heel smakelijke garnering .v erkrijgt u ·door het gl'ondgebak eerst te bedekken met een laag vanillecreme. Vervolgens sm elt u 2 flinke goudreinetten (dus met fijn koken) waardoo.l' u eveneens wat herung roert en waaraan u nog eokele druppels citroen toevoegt. Hiei'J;llede maakt u de t aar t af, zodanig dat een smalle buitenrand vrij blijit, die dan met kersen, abrikozen of iets derg~ks wordt a~ge werkt . Wat gesniperde amandelen in deze rand verhogen het effect en een m ooie schaal met onder1e~er tje van papieren kant doet de rest. Het recept lijkt ingewikkeld, doch in de praktijk valt dit el,g mee en • met het l'esultaat zult u zeker b ij uw huisgenoten eer inleggen. MaM
• • •
• •
Paring van koninginnen Zwerm voorspelt hrallid Bij'en in ~:et Engelse Parleroent Ret le:ven van Mr. Lim is zoet Woilderwerking van 'koninklijk voedsel
Een ·bejaarl.<doe' Zwitsel'se kOlllinginnente~eI', oud-chef va~l een 'beV'l'uohtlngsstation, .we jarenlang gehoopt had de paring van :de koningin te zieo, echtel' steeds tevergeefs, 'b eleefde, toen. hij in ' de v.ol'ige zomel" in. een .rusthws oeen kuur onderging, de dag van zijn leven; ruerover schrijit hij eothousiast in de Schweizeriscbe Bienenzeitung 1954/l. Hij lag rustig in lOOn Illgstoel, toen plotseling uit de blauwe hemel een koningilll en, een dar yielen, zij crraaiden in eeo kring rOll'd, de $>ootjes vast samengeklampt, "waar1ijk een idansenid !bl'uidspaafJ:, Ik zag bet ,p aar op '€jen hoogte van 7 a 8 meter, zij kwamen
In de Jaagkieps 1949/1 lhaalde i:k een mededeling aan uit !bet A.B,.T. 1939/8ov:er oe par,ilng van de :k:oningin. HierIn werd ' gezegd, dat men een bevruchte koning.in kon ~ijgen dOQr een VTouwelijke la1'V~ met een maunelijke lm've in een moe.tidop te zetten. He,t eSllltaat - zou z"ijn: Een koningin bevmcbt ~oor net le\fen. De 1'C:Xiactie van het Amer-ika.'aose biad vClegde bier aan, toe: "Well, Well!" Ik vennoed oat de bron van \ieze opmerkelijke Taad ge1legen is in een a'l'tikel in een oude ja_a l'gang van Gleanings, 'dat baal' voren kwam door de overwinning v-an d~ Mount Everest. Een zonder-linge compinatie zult U denkan, maar Sir E. l-Ilillarl.'Y staat nog steeds in ·h et middeJpunt der 'b-elangstelling eu Z
hij a1 12 jaren bijenhouder was en zich sinds 6 jaa'!' ,g eheel op de koninginnete-elt had! toegelegd, maal' de "geco;n't l'oleerde" bevruchting van de koningin had altijd zijn volle aandaoht ,gehad. Men.. trachtte in die tijd de k-oningin in gevangenscbap te dOE!D1 lbev.rUchten 'e n IhJj zou ook aan dlit hopeJoO'S zoeken heb-ben deelgenomen, als hij nlet dOor een toevclllige omstan'd i·g heid wat ,betel'S g.evondeu had. Toen hi,i, in 1882, wa't moerdoppen uit een moerloos vo1]{ nam om deze ill bevruchtingskastjes te plaatsen, SIIleed !hij twee doppen, die regen elkallder waren gebouwd Van elkaar, maar onge1ukkig zo, dat de ene dop, die ,p as gesioten was, opengesned€n werd. Daa'I' ~t een flinke dop was, vond hij Ihet >de moeite waard deze te r~oen, zeals hij d'at meer gedaan had, door de clop met Ide opening tegen een 1'aat te drukken, zodat zij we-a).' geheel atgesloten werrl. "Dc plaatste de den Ih lerin varieell:den van 4 tot 7 dagen (vana! !het ei), de dm'l'enlarven waren Vlan dtezelfde leeftijd. Lee wacltitte 'g espannen op de uitslag: een ·k oniQgin weJ,'d op nO'l:ll1.aJe wijze ibevrucht, Ide tweede werd -spoedig n.a het llitlopen vermist en de derde le~d!e na 17 UUl' eitjes. Het bewijs was dus geleverd. Hetgehele seiz.o en nam Lee verd~r proeveo, welke uiterst voldoen'de t'eslllta'ten gaven. O.i> ~ Mei 1884 had hij 53- leggende moel'en, welke Dooit buiten haar tasten w:;u.1en geW(lest. Er IZOU hoegenaamd geen, V'erschil tussen deze eo normaal 'bevruohte k
bevruchte koninginrnen aan prominerute ,bijenihoU'diers te 2lenden, als deze hem hierom zOUiden vragen, teneiruie met de roo·e ren een eerlijke en grondige proef te nemen en de uitslag te publieeren. Tot zover Lee, 'Men zou aan een 1 A'Pl'il-grap k'lmnen d~nken. Bij koeien is ihet z6, dat, Vlanrneer een koe twee kalvoeren van verschillend geslaeht werpt, ihet koekaJfje onvruchtbaar is en naar '·de slagel' gaat, Ik vernam dit tijdens mijn on'4&duiking in Elries1a:nd en 'datiht OOl'st dat het' bijogeloof wa$, maar een veearts, die ik later hiernaar vroeg zei, clat dit ind~daad het geval was., Hier iheeft dus het samen 'z ijn van de ongeboren vruchten een nadelige invloed op het v,rouwelijk dier. Ove'!.' 'bijgeloof: In de Geldersche Almanak voor 1845 komt onder het hoofd "Hutspot voor bijgeloovigen op de Veluwe" het volgende voor: Wanneer ,een zwerlffi aan het dak van een Ihuis ,h angt, zal dit flu-is in brand gel'aken.
Ik ontving enige krantenknipsels. waal'voor mijn hartelijlre dank. In het IDngelse weekblad "The Tablet" van 23 JanuaTi 1954 zegt de schrijver van het parlementair overzicht, odat de besprekingen tn het Parlement niet erg interessant waren geweeSit. Gelll'kkig dat er ten slotte toch 'rets aaTdigs en iets van belarng wel'd gezegd en weI over bijen: "Hiet Huis riclhtte daarna zijn aandacht op het wetsonderweI'lp van Landbouw. Goelukkig kon men te midden van veleandere clingen de iheer George Lam1bert, lid voor Torrington, 1()ver bijen horen spreken, In "de loop van zijn geleerde opmerkingen d.eelde-hiJ mede, dat Broeder Adam, van Buc.kfast A'bbey, door de P.r~ident van het Bjjend~pa+tement van de afdelin,g Landbouw del' Verenigde Staten ,beschouwid werd als de {g,rootste 'bijen-autoriteit tel' wereld. De heer Lambert noemde de goede eigensdhappen van Broecl"el' Adam en zijn bijen. Ret MiniS-terie van L andbouw en Visserij had, ZQ meenlde !hij, niet mindel' dan vijfti,g pond uitgegeven. am een ,p ijeukoningin van Broeder Adam te Jiopen. En de bijen van Broeder A'dam war en niet aileen lb etel' bestand tegen zi-ekte, zwermden minder vaak en verzamelden meer !honing, maar de koninginnen waren gemakkelijirer te ondersche~den van de werkbijen." Een lezeres zond een krantenknipsel uit een dag'blad uit Singa.pore, hier voIgt die vertaling: Mr. Lim is 67 jaar en nog is het
77
leven "zoet" vaor hem, want hij nemen, daal' wij weten dat zij ons leeft met 8.500.000 bijen. De schrij- immulli!1 maken tegen rheuma?" v'er van het stukj'e C[J.an Chin Bock Naar aanleidlng van hetgeen i.k vraagt: Wat . wudlt gij doen, wan- schl'eef OWl; Apfseru.m, kl.'egen we neer gij omringd wer'd door hOIl!der- enige Ibl'leven. Mijn opyatting is, dat den bijen zonder een sdhuilplaats ibij we oog heel wei'lli,g over de werking de hand? De vorige week beYond ik van !het :koninklijk vOe'dsel op het mij te midden van mi.U ioenen bijen, me.nsel.ijk organism-e weten. Ret 'b amaar werd niet gestok·e tr. In Singa- kende FrlltlSe ibla'd La Gazette Apipore woont een -man, d!i.e 'Pract~sob eoIe thoudt bhans een enquete hierelke lCiag yap. de laatste 25 j-acu' rn.et ov~. Over de uits)ag hoop ik t.z,t. bijen, vogels en 'bloemen geleefd te kuonen berichten. In hJet Kerstb:eeft en !b.ij zegt dat -h.ij elke minuut nummer van het bl!ad Noir et Blanc daarvan genoten !beeft. Dei'e man is komt weer een grote advertentie Mr. Lim. CllO'O Kiat, de ,bijen-expert van Apiserum v~~r. Wat denlkt U van de v;oIgel1'de 'passage: De vader in' J.II,J.jalaya. Met zijn dochter ~n een assistent van een tehuis van herstellenden drijft Mr. Lim zijn $ 10.000 Lee dee~de mede, dat een der bewoners, Kong Chian Bijenstand, de meest een man van 64 met grijze haren, moderne bij-emstaIlid van !het land. ~er verwonderd was, dat TIa de Ik vroeg Mr. Lim !hoe hij aan de 20ste ampul zijn grijze !haren bijna oorspronkelijke kleur terug lie:JIde voor zijn ibijen gekomen was. de Hij glimlaiClhte en zeide: "Het ge- haddlen. In hetzelf\de blad komt ook een beurde aldus: advertentie v·o or van de Franse Toen ik jong was studae!Tde ik op firma Trubert, Chartres, ibijenhoudhet Anglo-Chinese College te Foo- ster sinds 1748. chow. Daar had ik een klasse- Deze 'bren:gt o.a. de volgende artikeganoot, wiens vader bijenhouder van len.in de hanldel: beroep was. Ik kwam zeer vaak bij deze jongen thuis en sloeg zijn vader bij' zijn werk gade. Langzamerhan-d kreeg ik belangstelling. Toen lVlh-. Lim ,t erug kwam in Singapore, was hij aUes omtrent bijen VJergeten. HIj ·beg{)n met een kippenfoidrerij, Maar aan. !kippen. had hij geen aaI1dighe~d en wat erge!T Vragen voor deze rubriek zenden was, zij werden ziek en stierven. Vraag g .• In_koDlS·~nbe~asting. ,,~ hi' t b" I "' T oen 'vqgon Ik ben Ie"' . db"uw'»' -,- t J me lk IJ en 1dlen we 't ... " .... en :beb VOOI' me t t wee ",as en, we ewe, ra ill - U·e·.... ebberlJ·· zes blJ'·envolken. 'ct t t fl' k t d ge "..u groel' en 0 · een InB"e s all!, t d D - Van de honm' g verkoop ik. zoveel, dat naamd d e S m 'g apore IJens an. e de kosten VOOI' suikeI' er Ul·t'~Gmen. · d 1_ " ' ' ' '' za k en glngen goe en we ",ra pro- De I'est van de honm ' ..r1 gebI'uik Ur-~ z-e If · . l"k d uceerd e Mr. L 1m een aanZlen IJ e oi geef die . aan Jrennissen en vrl'en. g welk e op d eden weg. Nu wordt ' ,... 'd h orun, h oeV€el'l1el: voor de b~"eke,J... t 1 ' = markt k wam on d er !ue popu alre -'-g -"'ao de inkomstenbelasting een I.U.Il , B k Fl C K d h d 1 , an 'e smel1 "ag ran . , ...·e dl·ag van f 200 geteld bi)' mlln 1'n Rio " ~ -'J ney . • kom.en uit honingver-koop, Is dat Alles ging goed totdat de Japanne!Ts juist? W. B . te S. kwamen. Mrs. Lim vertelde: Zij ver- Antwoord: Tot bet inkomen behoren brandden onze kasten 'en doodden alie wins ten lift een becb:ijf, ongeonze ibijen, maar de Japs konden acht op welke wjjze deze zijn v, 'Daddy's .geestkracht niet vernie- kregeo. Een la.n db()u:we·, die pijeo tigen. houdt, zal ii1 het algemeen geacht Na het beeill!digen van de oorlog illoeten worden dit beroepsmatig te verbollid Mil". Lim zich Illlet Mr. Lee doen. De netto.- inkomsten uit' de Kong Chian en de Lee-Apiary ont- bijenhoudedj (honingopbrengst Vel'stond daaruit. Deze produceert mindel'd met de kosten van voedethans 2.500 pound honing met zijn q.ering, e.d .) zijn tnitsdi~ voor de 85 Kasten en ongeveer 8.500.000 lal)dbol\Wer bl'OD van inkomen. bijten. Mr. Lim ~al zicb eeLl ~aar Een belastingplichtige die in loonja8J,' uit de za'a k terugtrekkml, maa-r dienst is en enige bijenvolken houdt, 'hij wil deze nog 'Elerst ult):m:)ideo . waarvan hij de honing geheel of ge"Sing~pore ,geeit voldoeilide onoge- deeltelijk verkoopt, is aIleen dan l.ijkheden voor de ,b ijenteeit, tegen- voor de netto-inkomsten van die W'Oordlig bllj",en zeker 90% van de bijenhouderij aan inkomstenbelasbeste nectar-gevende bloe!nen en Hng onderworpen, indien die inkomfruitbomen onbezoaht door bijen." sten in het desbetreffende kalenderGevraagd waarom er niet voldoende jaar een bedrag van f 200 te boven mensen interesse in de ibijenteelt gaan. Hierbij wordt uitgegaan van de veronderstelling, dat deze belashadden, gaf Mr. Lim het vo1gende Hngplichtige geen andere inkomsten antwoord: (b.v. uit vermogen) heeft en zijn in"Men denkt da,1: ·het pijnlijke zaken Immen uit loondienst niet meer dan zijn, maar <de on,idel'Viltcling Ieart, dat f 5000 bedraagt. na enige jaren -omgang met 'bijen Vraag 10: Roverij op honingvaten, onze lichamen immuun VOOl' stekim kaalvliegen. worden en 61" geen pijn meer ont- a. Vlak bij mijn bijenstal is vorig staat, ook geen zWl€lling. Maar wie jaar een opslagplaats van een vatenzou maatregelen tegen 'b ijensteken handel gekomen, daar zijn ook ho-
Een bus honing -bruto 5 kg tegen 2250 francs (ongeveer f 22,50). Dezelfde bus, maar dBill met toevoeging van 0,5 ,gram koninklijk voedsel (Mi'el a la Gelee Royale) fr 2900 (f 29 -). Tenslotteeen flacon honiJn,g n'etto 125 gram, waarin 1 gram koninkJijk v{)edseI, een ikrachtvoedsel (Miel Gelee) Kosten £1" 2600 (f 26,-). (Het Hioofdbestuur heeft zich tot een bekende fabriek gewend met de vraag 'Of m 'en iets in de verwerking van koninklijk voedsel zag. Zij antwoordde dat zij het door het Hoofdbestuur beschikbaar gestelde documentatie-materiaal zorgvuldig heeft bestudeel'd en het InJet verschillende mogelijke ,belangheblbenden !heeft besproken. Zij is eenter tot de conclusie gekomen, dat in de gegeven omstandigneden. het bestuderen van deze stof voor ihaar Jliet in aanmeTkin,g komt. Red.) Een ,briefsclb.·rijver vraagt mij, hoe deze voedselbrei te winnen. Ik hoop laterhiervan iets te kunnen mededelen. Jekave
'1lJragenr Ubriek
1
aan het Bijenhuis te Wageningen . t rungva el1 bij. K/W. dat o.ok kwaad wat betl"e:£t besmetting met ziekten? De bijeo vliegen eI' op. Als het gevaal'l"k lJ is, w:at moet ik d<>,-, doen? . ."...... b. Kan ik VOOl" de fl:uitdracnt een II vo t, dat ik gebruiken w.il om andere volken te verste1'ken, nu laten afvUegen om het VOOl' de zome"dracht • pas geheel met eeo 8"der volk te vel:enigen? Als i.k: ze nu (Maart) vet·e.nig, heb j\C et' in de zomer mets meer aan. F W R t W .' . . e .
Antwoord: a. Het is zeer oogewenst, dat bijen in de gelege.nheid zij,n vaten schoon te likken, waarin zicb resten van buitenlandse honing bevinden. Ik zou u aa:nraden te trachten met de beheerder van de opslagplaats tot een accoord te kamen, opaat de honingvaten slechts gesloteil worden opgesl.agen, dan wel v66r het opslaan grondig met water worden scheongespoten. Van een eventuele actie tot schadevergoeding verwacht fk niet veel succes, aIleen reeds omdat het bewijs van de schade moeilijk zal zijn te leveren. Om die reden zult u m.L ook niet dwingend kunnen optreden. Van een schikking in del' minne verwacht ik het meeste resultaat. b. Wacht met het kaal laten vliegen van het bewuste volk tot een paar dagen v66rdat het te versterken yolk naar de boomgaard wordt gebracht. Zorg verdeI.' aanstonds voor geregelde voedering van het kaalgevlogen yolk met lauwwarm suikerwater (1 deel suiker op 2 delen vvater). S.
78
I
Doe mee aan de OP 28 AUGUSTUS A.S.
Nationale Hon ingtentoonstell ing
INZENDING EN TERUGZENDING. Inzendingen moeten voor 22 Augustus in het bezit zijn van de tentoonstellingscommissie. Het adres wordt later bekend gemaakt. De tQezending moet francogeschieden. W1e IJa afloop van de tentoonstelling zijn inzending wil terug ontvangen dient een vl'acbtbl;ief en een etiltet met ach'es voor ongen:ankeerd.e terugzending per spoor bij de wending te voegen. De honingzendingen, die niet wOl'den teruggevl'aagd, worden door de Tent oonstellingscommissie verdeeld over de plaatselijke ziekenhuizen en sanatoria. TENTOONSTELLINGSETIKETJE EN DEELNEMERSNUMMER. Elke inzender dient v66r 1 Augostus bij het secretariaat del' Vereni~g, Bijenhu1s, Wageningen, zijllinzendersIlummer aan te vragen, Hij dient Vel' del' op te. geven in welke klassen hij wenst dee! te nemen. Deelnemers dienen tevens op te geven lloeveel flacon!) anz. zlj in 'elk der klassen denken in te zenden. Zij ontvangen dan gratis en franco de nodige tentoonsteJ.lingsetiketjes. nit zijn beclrukte smaUe strookjes papiru:, waru'op het inzendel'suummer en de kiasse wOJ'den vermeld. And~re aanduidingen dan het. verstJ:ekte etiketje mogen op de inzendingen niet voorkomen, oo.k geen gew;oop. honing-etiket, sluit-etiket of iets dergelijks. Aileen in de klassen 12, 13 en 14 (opmaak en verpakking) mag hier,van worden afgewek~, doch ook in die klassen mag de naam van de inzender met op de inzendingelll vopl'kornen. (Ook op de inzendingen in de Idasse.n 12, 13 en 14 moet het ten:toonstellingsetiketje voorkomen!) Op honingflacons m6et bet etiketje zodanig worden aangebl'acbt, dat de onderzijde van ' het etiketje 3 em vall de bodera van de flacon verwijderd is. Op ra.'lmpjeS diellt het etiketje met punaises in het midden van de povenkant van de' bovenlat te worden bevestigd. Op secties dierut bet etiketje midden op de bovenzijde te worden bevestigd. Ann de ondel'zjj<:ie van elke wasbodem moet het deelnemersuurn.tnel· de or de in zender duideIijk leesbaar worden ingekrast. In de andere klassen moet het etiketje in een 'enveloppe worden bijgevoegd. FLACONS EN VULLING. Honing in flacons dient te worden ingezonden in de nieuwe honingbokalen, die binnenkort bij het Bijenhuis verkrijgbaar zijn. Inzendingen in andere dan de voorgeschreven flacons worden niet tot de tentoonstelling toegelaten. VERDERE BEPALINGEN. Er mag aIleen Nederlandse honing en Nederlandse was worden ingezonden, De jury heeft het recht inzendingen onbeoordeeld te laten of inzendingen te weigeren zonder opgaaf van redenen, De jury heeft het recht bepaalde prijzen niet toe te kennen. De uitspraak van de jury is bindend. De inzen,dingen bIijven voor rekening en risico van de inzenders. Inleggeld is niet verschuldigd. Het aantal in te zenden potten enz. is niet aan beperkingen gebonden. Elke inzender krijgt een rapport van de jury. KLASSEN -INDELING. Klasse 1: Bokalen vloeibare honing. Klasse 2: id. gekristalliseerde honing. Klasse 3: id. heidehoning. Klasse 4: seeties zomerraathoning. Klasse 5: seeties heideraathoning.
Klasse 6: honingramen zomerraathoning. Klasse 7: honingramen heideraathoning. Raathoning mag een strookje kunstraat bevatten dat niet meer dan 1 cm onder de bovenlat uitsteekt. Klasse 8: Zuivere bijenwas in koeken van ongeveer 1 kg. Klasse 9: Zuivere bijenwas in koeken van meer dan 5 It'g. Klas e 10: Honingko.e ken van minstens een pond, met bet volledige recept, waam.aru· de koek vervaardigd is. In deze klas.se mag niet worden ingezonden door vakmensen, deze klasse is uitslllitend bedoeld voor "tbuis gebakken" 'k oek. lOa-sse 11: Bakwel;k, wa/U'in honing is vel'werkt, andel'S dan boning~oek, met bet volledig l'ecept. waarnaar he~ jngezondene is v~rvaal'digd. Ook deze klasse is uitsluitend bedoeid VOOl" "thnisbakkel'S". Klasse 12: Vel''pakking en opmaak VjlU honing in flacons. In deze klasse wordt ook de aanttekkeJ,.ijkheid van de ve'l "palddng beoordeelCl. De flacons moeten voorzieo zijn van het tell.toonsteUings-etiketje en ze mogen vOorzien zijn van bouing-etiket anz. (z~nder de naam van de inzerraer) en ze ll10gen worden verpakt in ce1loph~an, voorzien van een Iintje enz. KJasse 13: Verpakking en opmaak van seetles. In deze Idasse wordt ook de aantvekkeIijkheid van de verpakkir\g beoordeeld, De seeties moelen zijn vooxzien van bet tent'oonste1Hngs-etiketje en mogen vel'der zijn verpakt in celloph?an, enz. Klasse 14: Vel'pak:,king en opmaak van losse raathoning. In deze Idasse wordt ook de aantrekkelijkheid van de vel'palddng beoordeeld. Verder als klassen 12 en 13. PRIJZEN, Inzendingen, waaraan onderstaand puntental wordt toegekend, komen in aanmerking voor de daarachter genoenade prijzen: 100 punten: eerste prijs A 99 punteD': eerste prijs B 98 punten: eerste prijs C 97 punten: tweede prijs 96 punten: derde prijs. Elke prijswinnaar krijgt een oorkonde, waarop de klasse en de prijs zijn vermeld. Ridder van Rappard-wisselprijs. De inzender, die in ,minstens 5 klassen,. beeU naedegedongen, waarvan minstens in 4 boningklassen, en die voor ziju. in,zendingen in totaa} het hoogste gemiddE!lde puntehtal peJ:iaalt, wordt voor een jur houder van de nieuwe ridder van Rappard wisselpI'ijs. . Zijn na~m wordt op de prijs gegraveerd. WisselprJjs Ministerie van Landbouw. Houder van deze prijs voor cen jlulr wordt de inzender, die in de kla!!sen VOOl' vloeibare en gekristalliseerde honing in flacons het hoogste gemiddelde aantal punten behaalt. Medaille Miliiste.rie van Landbouw, Deze medaille WOl'dt eig-endom van de inzender, van de grootste hoeveelheid honing in flacons, die een prijs vel'wedt, dus mmstens 96' punten kl'ijgt toegekend. Bronzeu plaquette del' Vercniging Deze wordt eigendom Van de inzendel', die. de grootste ho~veelheid honing in macons inzerrdt en daarvoOl' minstens 96 punten krjjgt to~gekend en die, wat de hoeveelheid ingezonden honing betl'eft, voIgt op de wln~aar van Qe medaille van het Miru.s,t erie van Landbouw. M:eda1Ue ODZel' Ve ..eniging. Deze wordt eigendom van de Inzep,der, die voigt .Op de winnaar van de bronzen pIaC[uette der Vereniging. De uitrelking del' prijzen en oorkondeu v:bldt plaats op de lmkersdag te Emmen op 28 Augustus 1954.
79
VERDER ONDERZOEK VAN STUIFMEELKLOMPJES Maurizio, A., Weitere Untersuchungen an Pollenhiischen. Beihefte zur Schweizerische Bienen-Zeitung. 2 (1953) 20 (-1) 486-536.
Op een drietal plaatsen in Zwitserland werden door mid del van stuifmeeivallen de klompjes verzameld. Deze werden microscopisch onderzocht, om de plant ensoorten waarvan ze afkomstig waren vast te stellen. Ret bleek dat de grootste hoeveelheid stuifmeel slechts v~n , enltele pl~ntens()Ql"t'en afkomstig waren. Daatrnaast kwamen van zeer vele planten stuifmeelklompjes voor, eehter in hoeveelheden, die voor de ~.o~ll:ziening van de bijenvolken lliet stuifmeel van weinig beteKerus waren. VQlken van dezel:fde stand vertonen vel'scbillen in hoeveelheid en herkomst van het verzamelde stuifmeel. Sierplanten spelen aIleen in het v66r- en najaar een 1'01 in de stuifmeelvoorziening. Er zijn drie tY1)en stuifme'e lleveranciers: Planten, die in de voormiddag siuifmeel leveren\ die het de gehele dag doen en die het in de namiddag doen. Ret weer he eft enige invloed 0'p de tijd van stulfmeellevering. Het gewicht van stuifmeellclompjes, van verschillende
drachtplanten afltomstig, loopt vrlj vee I utteen. Ret gemiddeld gewicht bedl"oeg 7,6 mg, per klompje. Naast eenltleul'ige, \:lit een stuiimeelsool't gevormde klompjes leornen ook gemengde klompjes voor, gemiddeld 1-3%. Dit percentage liep zeer sterk uiteen, nl. van 0,1-11,3% . Deze gemengde kl0mpjes kunn.e n t ee of meer soorten stuifmeel bevatten, maar ook naast stuifmeel andere bijmengingen, b.v. schimmelsporen, algen, plantenharen enz. Meer dan vier soorten stuifmeel in een klompje werden niet gevonden. Aan deze gemengde klompjes kunnen ane drachtplanten medewerken. De zwaarte van de dracht heeft geen invloed op het percentage gemengde klompjes. RICHTPRIJZEN HONING De Kring Groningen stelde de volgende richtprijzen vast voor 1954: f 1,25 !{oo!zaadhoning . f 1,25 Zomerhoning . HeidesliJ1geI'honing f 1,50 Alles per pond, exclusief pot, bij levering aan de gebruiker. DE RAMP - DE HULP Bij het Bij enhuis kwam binnen: f 3898,23 Vorig saldo . f 7,55 Afd. Arnhem (nagekomen) f 15,Afd. Wierden f 25,Afd. Zaandam Totaal op 14 April
f 3945,78
Reglement voor het bevruchtingsstations Schiermonnikoog 1. Leden docr Vereniging hebben het recht tegen een vergoeding van 50 cent per kastje bevruchtingsvolkjes op het bevruchtingsstation te do en plaatsen. 2. Andere bijenhouders, mits lid van een del' bij de Bedrijfsraad voor de bijenhouderij in Nederland aangesloten organisaties, kunnen, indien en VOOl" zover de capaciteit dat toelaat, bevruchtingsvolkjes op het station doen plaatsen tegen een vergoeding van f 1,50 per kastje. 3. Voor het jaar 1954 wordt op het station SchiermonniltOog een KRAINER clarrenvolk geplaatst van 9 JUNI tot EIND JULr. 4. De tel' plaatsing aangeboden volkjes moeten aan de volgende eisen voldoen: a. Zij moeten voorzien zijn van voldoende vo'cr. Gerekend moet worden op een periode van twee weken zonder dracht. Ret is niet toegestaan de volkjes tussentijds te voeren. b. De volkjes moeten darrenvrij zijn. c. De vlieggaten moeten afdoende kunnen worden gesloten en weI zodanig, dat de volkjes bij het sluiten del' vlieggaten tegelijkertijd lucht krijgim. d. De vlieggaten moeten aan de binnenzijde voorzien zijn van een darrenroostertje of van darrengaas (doorlaatopening 5 mm.) De heer H. J. Lohuis, Almelosestr. D 62 te Albergen levert een zeer doelmatig roostertj e, dat bestaat uit twee strookjes zink, waarop drie staafjes zijn gesoldeerd.
80
e . De deksels moeten met schroeyen op de kastjes vastgezet zijn. f. De kastjes moeten zeer solide zijn, zodat lekken, ook bij regen, uitgesloten is. Triplex is geen materiaal VOOr bevruchtingskastjes. g. Op elk kastje moet met onuitwisbare verf of inkt duidelijk de llaam en het adres van de eigenaar of van de afdelillg zijn aan·· gebracht. 5. De plaatsing del' volkjes geschi-edt op aanwijzing van de Vereniging. 6. D e Vereniging zal voor toezicht zorgen, maar stelt zich niet aansprakelijk voor schade, die het gevolg is van diefstal, beschadiging of welke andere schade ook. 7. Gedurende de tijd dat de kastjes op het eHand zijn, mogen ze niet worden geopend. 8. Met 'het oog op het vervliegen van koninginnen is het verboden om de terreinen van het bevruchtingsstation te betreden. 9. De datum van inzeiJ.ding wordt aan de telers overgelaten. Schipper K . Boersma vertrekt op Dinsdag' en Vrijdag om 12 uur uit Groningen naar Schiermonnikoog. Ligplaats Oosterhamrikkade. Van de vervO'crder naar Gro. ningen (beurtdienst, Spoorwegen) dient m en zekerheid te hebben dat de volkjes in de loop van de ' v66rmiddag van genoemde dagen aan schipper Boersma worden afgeleverd . De verzending 1I:an ook geschieden via Leeuwarden-Oostmahorn (dagelijkse bootdienst Oostma-
horn-Schiermonnikoog) . De kastjes moeten worden geadl'esseerd aan de heer H. Kruyer, Middenstreek 60 te Schiermonnikoog. De verzending del' kastjes dient steeds franco te g~schieden; ze worden niet-franco aan de eigenaars teruggezonden. 10. V66rdat men de teeIt inleidt, dient men daarvan mededeling te do en aan het Bijenhuis te Wageningen. Dit is nodig om eventuele spoedbel'ichten direct aan de telc1'S te kunnen doorgeven. Het Bijenhuis zendt dan aan de teloer een briefkaart, welke deze minstens drie d agen voor de ver- . zending van de volkjes naar Schiermonnikoog aan de heel' Kruyer dient te sturen en waarop het aantal volkjes en de wijze van verzending aan de heel' Kruyer worden medegedeeld. De heel' Kruyer zendt de telers bericht voordat de volkjes worden t-eruggezonden. 11. Indien uit dezelfde afdeling meer telers volkj es inzendenj verdient het aanbeveling deze 1n een zen ding te versturen. 12. Vooruitbetaling van het verschuldigde bedrag per postgiro 2 7 7 7 2 ten name van de Vereniging te Wageningen. 13. Mogelijke wijzigingen van het reglement, b.v. in verb and met de tijdens !let opstellen daarvan nog niet bekende dienstregelingen, worden uitsluitend bekend gemaakt aan de telers, die aan de in art. 10 genoemde verplichting hebben voldaan.
• AFD. SCHOUWEN
OJ) :;n FebrullI'i j. 1. \VeJld te Zll!1'1k7.ee- dO jaarvergoderJng van de &.!doUnl{ .,Schouwell" tGhouden ondQr voorzltlE!J'solinp von de hellr O. a. H'artog te J:ra~~edc. lit II11n OPGlll1\gswoQrd hel'O.o cht htl de fump. ,Uo ruim /len jaiLr goledeJi OM elland trot b6 welke ramp hU Ii1 bet bJllOndlll' ons liU dozl) l'llmp omgekom9J}' boatuUl'sUd, ll.o I\oer .To}!. lI'ijkwoal'l: u[t Nleuwerkollk, hgJ'd~oHt , W08.rljlU llU or OJ) weee, dn\. mot hem ifen goed l)estuUl'slrd en vl'lEmd ,16 heengegaOti. ,M et eon ogenblt~ 8tJlt "verd hlJ herdaoht, Vorvolgeruj WCCII de VOOlWI~ tel' or 0]), dat v.an zeor vole lotion, voorlll In jjjulvelllnd-b un ge.nela'bllenstand 1.$ V!!Ti!)l'en gogQ8Jl en dot het heol waL moed on 9ne~glo iIlal kosten, I)m noast hun bodllue ook WOOl' hun 1ill6l)st8nd op to bOIlwen, Verhougelld noomdo hU hot. dat von 110 ve10 II/!pch bulp 1$ tolig~gd. ~yalU!van dlm ook t,z.t. een dllnkbnar ge~nlLk. zlll wollden gOn'Ioakt. In d.l.t vlll'band doelde hij mee. (!at de Gl'oep 0verJjH~ on28 aldeUI'i'g Ittlert. geadoJjte'otd. Wea'rom met '(tcze Qroap In CMtallt: :;>,.61 w.QJldcn gobeuon om to v~rnemcm 'W4t den,e V(fOr OIlS kllll i1oen. Verschillende Ingekomen stukken , die van het Hoofdbestuur, en d e Rijksbijenteeltconsulent over de ramp waren ontvangen, werden voorgelezen. Als bestuurslid werd de heer W . P . L . Bakker te Zierlkzee herkozen, terwijl in d e vacature van de heer Flikweert gekozen werd de heel' C. p, FlIkweert te Nieuwerkerk, waarmee de naam Flikweert in ons bestuur gehandhaafd wordt en d e voorzltter de verW/'lcbtlng ulflJprak. dat dlt rid do voetIJPor~n \!8n ~lIn voorganger en 1)anmgenoot znl dll~ltken. het jllal'V'el'lJiag bleek, dilt het a antal leden mede door de ramp ,gc)dMld ts lion 88 op 67, zodat er een teruggang van 17 ledWl Is. Tot afgevaardlde naar do Qlgj)mefl \lergadering werd do !feeJl H. Qo(!ltsclt benoemd en als plaatsvervanger de heel' A. W . Braal t e Noordwelle. Na enlge bespreklng werd besloten aan het Hoofdbestuur extra sulker aan te vragen voor voedering In de zomer. daar de bljenwelde op het eiland tofllal verloren Is gegaan en er ook dlt jaar nag rtJet$ yoor de bijen te halen zal zijn. Van het ~tAal 4antal bijenvoiken, dat voor de 'I'j1.Il'IP aanwezlg was zljn er ongeveer 126 verloren gegaan !In zijn er naar schatting J1,og. ong YCJ3r 7fl OVellgobloven. voornamel Uk In de W03tIlook \Ian het eiland, die drol1g jll ~o1'ileven. Met de wens, dat bet VQO), de bUonhou(1Cl'1I1~ t9~ mogelijk zal &Il~ hun stend Oil peu te bouden, slo ot e voo~ ~ due goedbezoch'te jaarvergadering. '
un
AFD, BUNNIK-HOUTEN Onze 4fdelltlg vergaderde op 13 April j.l.
Ons lid, de heer-H. Pater. gaf deze avond een demo1lalrotie .In het maken van borstplaat, Medegedeeld werd dat h et led ental met meer dan } O% is gestegen. C!)ok 1I JeuQ'(lle.don worucm Ingellohr.&Ven, De konlngj,nneteilIte\,lrSU8 beglnt In 1'!Je,. Men kan nlet _geM eg aandnllht k.an word,en goaellonken. C. p, KRING GRONINGEN
Bij "Koos Kerstholt" te Gronlngen werd de jaarvergadering van de Kring Gronin-
gen gehouden. l!JIo Wall eon vOorllelig sottlo van r 66.1j4. De heel' K. K. /3p ortel van de Md. Nw. Sol\eamda 'Wut1 al$ soc.r.-peklntn gmelllltel' herl!.oz~ A<1,les .mlnimumPI'UZOD 110ning 19M; KOOII!lhonln g t 1,,261 zomsl'honlng f 1,~; hel ~lIngel"bonlng ~ 1.60 An~).\ por R(lnd, ex • Jlot, In Qet. WG.I'dl welU' cen Prov, 1m I'sdllg gelloucl.eli, mol honlng- en was cntO!)lIstellln(r. Md.bestul'lln wQrdt gil\1rl\b$d hun modeww.klng te vertllllen. ~et aanwezlgo IiQjiiCdbOl\tuursUd PlAnting , weos op het gavaat' van een nleuw be~~J'IldJngBmJd(lel: Dioldrln en on het ,,1;l1j~nVl'I:I" moken van dJverse gcmeci"nton In ver Iillil met ile komkommerteeit. AFD. DEN HA~G EN OMSTR.
De .afd. Den Hoog en Olll¥ 'roken h41rdacht ,(lj) ~ lIf/Ull'l j.1. has'l' 4D-Ja Ig Westalln. De ~ . Qo .....tltter loon oen ®O'~~bell:'!ekerl:l ver,Velkonren, w.o. de dase klIe bel;lluren mel hWl darnl)B van do stf¢iltdeUngell WAls\,:land, Lalden, Rott am, (;l.oucl;a en Vla8.rcUng<m, 'alameda de 1geJlleen soore .. tarls :do 'hoer Groe)lv81 en t1e beer Sllnn'lrtgo., De ord. Zoeter ecr zonU blOc-If/lieel' Vink compUmQJi'l;'eeerde de a.tdoling' nanlellS hel H_B. l'elkte' \Ian de a.tdelJng ~owo1 al!! nan de; heot: ShIt, dle 4b jlU'Cl1 ltd waS' (waaryajl ~er veeil ~a ren VIlPJ7"tt~) , de sllveretl vj;lreniJLng~ madallle oUlt. De 'VoorlilUer van de ofd, WellUand aprak namena <10 nfdel1ngen Westland, Let"en~ :Rottor,4am enGOlldn en ~.ooll eOIi In de YOI'm van eeil b.\t~el'[ ultgesnc'6 en vool".tlttershOJl),er,Q8Jl. DII nftl . Lolden gll~ l))oemon, tetiWUI de voor~tter van (fe; afd, VlJ\ardlngc,n eon t.v.1ootnl lux e honlngpot!e\l 4$1lbood. I Do.arna tr\ld het Irene-cablU'et 9P, argewUil!e'd door (illig gra.tijl conllllmptles, terwUI ,bovendlell een sntis veootmg wel'd geli!)uden. De afdelbrg Den Tlt\(Lg en. OJllJj~reken ~n OJ) ~el~ mqole avolld teru,gzLen, Flbna:vond. AFn. ASSEl'f Op 13 Aprll werd ons nterllrOg)"emma 111 samenwerbe"loten met een fi~vo king ml}t hot Staatsbosb heel'. Vertoond ,dl'den de bifel'lfllMS "He Zonnevolk" en "The Honl)ybeo". csn til over de AmeIRaanse boSS!!rt en 41e~ove r de zalmvangst In de zalmrh·lcn'. De vooultte'\l dankt e Bt bosbelleer Vaal' de weJw1lTendo medewer ff.
en
UDr
ROTTERDAM
Op 29 Mll8rt vergaderde onzo afd.; nadat de jaarstukken waren ~dQ8Jl, was d e AFD. ASSEN
Op 26 Maar t is op 7 tijd overleden on s nil de heer
~jorlge
leef-
K. TIMMER.
0» ~n dllg Jla een j~l' ge1eden Is l~~t 'b(lllluur ten hU\2"O' \'an de heer
'l'finmOl' bUecnge!tome.ll om hem de
goudan (!l'l)lIle~lilJlle V)m onze ve)'enlglllg ult to reJk&n. WUl"de1"ende w()!)rden z)ln toe~ tot kem 8'esj)l'Oken . Woorden, die IN anderJll~l g~gd ~n. 'l'lbutIo, d ~1iren lang v001'll1t~r van OMO nrdel1ng Willi en tot Vaal' k or t flog a:1titd beptuurslld, Wlia eon aeer gewaardeeI'd imker. 'Steeds &tond hlj klaar am iemaad mot' 1'II1Iil en daad t e helpen. Zijn jareniahge ervaring stelde hi,i gaarne in'Mienst van anderen. Nimmer werd tevergeefs een ber oep op h em ge~aan. Ondanks zijn hoge leeftijd, stand hlj open voor het nieuwe en was ook daarln een voorbeeld va or velen, Op 30 Maart hebben wij voor het laatst afscheid genomen van Timmer . BIj monde van d e voorzitter, de heel' R . P eddemors we I'd getulgd van de danlt, die de Imkerij T immer verschuldigd Is. Er is een goed mens van ons heengegaan , aldus onze "vool"z. Dat dit een troost mag zijn voor de nabestaand ell. E en ras-imker ging van ons heen. Onze waarderlng blijft geboekstaafd. Hij ruste in vr ede, D. HUIZINGA, seer.
AFD. BEETSTERZWAAG EN OMSTREKEN
Onze ned. WOOl' oen overilldoll De hCllr
Iced In do moond Matll't govoeUg verlle.s d90r ,t van tweo trouwe ledbh. K. Gor ter In Drachten hoe~ de (eatste . javen wegons holP!' ouilGtd,o)'ll ,de vergl1f,
!Jellt\tUtl8YerkIGl\lng
IlIlJ1 do orde. Ann de wal'en de heron W. B:, v, Mourtlc, clle bij acale-matte word herkozen, en J . Qufs,p.ol. dt lI1eb nlol herIt.le~!>1l8JI I\o~ g~stiHd. OOk de hoCl' A. J. de LOG:l:c bad berlcM gezondon v.oor "Un bestuul'sl4dm!Ulwbap te bedlulken. In hun pl$ll~ wj)rdlln gekol!en d!) beronW. O. v. Werkhoven en !'It J. Sohrrurune~el". _ De voomltt,"r feUelteel'de b~de nercn J;! 1I&OJ)to OJ) QCl1 ' vruoht bare samenw
Ilaurt van
M;trad~
l\IARKTBERICHTEN
Bijenmnrkt Weert. Aanvoer 70 kasten en 30 korven, verkocht 22 kasten voor t 21),- t.Qt t 26,- en 8 if;orven voor f 1li.- ~ot r 11.-. flot b~2lO.....ek was vrij ~e(,l, O\!k van ~~Ia iIIe z..,ue was er behoorltlke beliinglltelling, 'i"(ln dJe kant was or ook dO' measte. kooplust. Bijenmarld Beilen. Aanvoer 1 Itast en 4 korven. Geen handel. BijeJlmarkt Assen. Aanvoer 1 kast en 7 korven. Verkocht 1, korf voor f 7,60. Ret Weel" was zeer ongeschlkt VOOI' het vel'voeJl van volken, er was weI belangatolllng van de zijde van net publiek. Bijenmarkt Zend6ren. Aa,nvoer 17 ltoalen" as kol!Ven en 4 zesraamkastjes. 'Verko(lIU 10 kasten voor f 27,50 tot f 80,-: 28 korven v()Or f 6.tot f 16,- en 4 ;/;Clljran,mk&stJes 'Voo,r /12,50
tot. /15,-.
De aanvoer Viel m·ee, maar do bandel Wlia Lraag to welnlS kopers. Dl,t l{,pmt ~el' otnd:a er vOI'lg'e JlU'en zo weln}g aonvoer woa B.et ~e~lllt~ van het koolZna'Ci ea1 w(ll 'de ool'iQilk zIJn \Ian de g,rote Q8Jlvoer. want velon gaan het aanW verkle1nOJl, en afschu.Cfon. :net; met 111' voor de .imk:el'ij donkel' uJt met- III dllt; gcspult. B NU;e:ux . Bijenmarkt Dordrecbt. Ann \'QIU' H kllGtell, SO k.orvon. 32 zesraamswtdc!& on 1 Jdem.nnrt. Krainer b\fen. VerkoOllt - 14 Msten voor 1 30.- t ot f 35,-: 29 konen voor 113,- ~ot f 15,-; 32 zesr.!l(WIskastjell VOOI' 1 14-,- tot f 17,50 en 1 v.esraruna}alAtje mel K.rl1lne~1f voor f 30,-. Suhlltelleno vool'jIUlr8weer. lovendlg~ bandol, Ook de door c,Ie. loden flor afdeUng Qang~yoerde. honing gfug viot Villi de h.lUltl. Emt clemonetrlltle-tent trok veel beIan g.stelIIng. de demonatratlcs werden 0.0. bllgewoond door Illl leerl~gen van een drletaJ soholell. De stand met in1lters" 81'WtCl,an boo(t. aveneenll goede Zakon godllan. Als autcnoltelten bezocllten O.Q. de heer lr. Mommel's en dc heer AI1IJrr~ uit TUbllrg de n1ll1'kt. 111. G .l..1' (De laatste berlchten ongecorrigeerd) 28 Augustus :
ZILVEREN Imkersdag en Nationale
HoningtentoonstelIing te EMMEN
Ongevraagde aanbevelingen 2 April 1954: "Toen een tijdje later mijn vriend eens bij mijn broer op zijn sland !cwnm kijken, stond liij stom "verbaasd voor de nieuwe kast. Het eerste was: "waar heb je die vandaon!" Een paar jaar later "bezoclzt ik eens de stand van deze vriend en daar stonden zeker 12 tot 15 moai geschilderde "kasten keurig in de rij maar zander lIz/zandering !casten van het Bijenhuis. Niet een andere meer". 7 April 1954: "Dezer dagen zijn genoemde !casten gearriveerd en !can niet anders zeggen dan: 't is af! Alles wat "ik tot op lzeden heb gezien kan niet in de schaduw staan van deze nieltwe !casten".
Wij prijzen niet gaarne ons eigen werk, maar het is toch wei prettig dat anderen het doen. Steeds meer imkers bestellen alles wat ze nodig hebben bij hun eigen handelsinstelling en dat stelt ons in staat het allerbeste te leveren voor de allerlaagste prijs. De een vertelt het aan de ander en zo krijgen wij er elk jaar enige honderden tevreden afnemers bij. Kunstraat, aIle maten, broed- en honingkamer, per kg Gewapende kunstraat, Simplex broed- en honingkamerformaat, voor Ideaal-raampjes, per kg Bijenkappen, versterkt model ! 4,50, gewoon model Bijensluiers, witte tule ! 5,25, gewoon model Carbollap van Engels pluksel, het allerbeste, o.a. aanbevolen door de Heer Joustra, per stuk Carbol, klaar voor gebruik, grote fles Dathepijp met kogelv.entiel ! 5,50, zonder kogelventiel Handschoenen, leer, zeer soepel, ! 6,25 gununistof .. . Moerhuisjes, het van ouds beproefde model, per stuk Mofu, het koninginnevangapparaat met merknetje van wIn. Dr Peetp.rs . Merkapparaat "Stella", met ponsje, gekleurde staniolplaatjes (genununerd) en . lijm . . . . Honingslingers: 4 raams ! 140,-, 3 r'aams ! 110,-, 2 raams Honingzeven met dubbele zeef, met beugel, groot model ! 4,90, klein model . Observatiekasten. Het is nu de hoogste tijd! Zonder glas en ongeschilderd, 3 raams f 25,-, 2 raams .
I 5,-
f
6,-
f 4,I 4,25 I 1,20 I 1,I
5,25
! 5,I
0,20
I 4,f
2,50
f 67,50
I
4,25
! 22,50
Bijenuitlaten, gemonteerd op dekplank "Universeel" per stuk ! 3,20, losse uitlaat zonder plank . (Probeert U ze eens voor het bijenvrij maken van de bovenbak als die van fruit of koolzaad terug komt?). Stuifmeelval. Oogst dit waardevolle voedsel als het in overmaat gewonnen wordt en geef het uw volken in het voorjaar als stamphoning!' Schepkorven, de beste, per stuk Blaasbalg-beroker per stuk Korfdoeken voor schepkorf, touw f 1,-, jute Oognagels voor korfdoek, per stuk Separators Simplex f 6,-, voor spaarkast (tevens reisraam) Kaasdoek voor het zev,en van honing, 80 x 80 cm. Kastkaarten om de gehele levensgeschiedenis van het volk aan te tekenen, p. 10 st. Koninginneroosters, zink ! 2,-, draadroosters Zesraamskastje zonder ramen, dak of verdere toebehoren Drie dekplankjes voor dit kastje ! 0.75, voerbak ! 3,50, dak met zink f 4,50. (Zie foto en beschrijving in het laatste Kerstnummer en in onze gelliustreerde gratis prijscourant) .
!
0,95
! 5,30 f 3,40 f · 6,-f 0,75 I 0,04
I 2,25 I 0,75
f
0,60
I
2,90
! 5,-
Als U even een briefkaartje schrijft zenden wij U gratis en franco onze nieuwe geillustreerde prijscourant toe! U vindt er in: • Bijenkasten en onderdelen • Bijenkorven en benodigdheden • Gereedschappen voor korf- en kastimkers
• Voedertoestellen • Benodigdheden voor etiketten
• Kunstraat • Benodigdheden voor de koninginneteelt
• Bijenboeken, drukwerk, honingreclame
de
hor:dngoogst,
flacons,
• Speldjes, broches en insignes
Steeds tot Uw dienst
Tel. 2863
©©'lQ)'
'tlij'NJI uiS
lQ)~~(~H~~
Ciro 1171
WAC'Ni~C'N
Druk: N.V. Uitgevers Mij De Gelderlander - Nijmegen .A
