42 VOEDINGSPROBLEMEN 42.1 42.2 42.3 42.4 42.5 42.6 42.7
INLEIDING MAGNESIUM TEKORT KALIUM TEKORT FOSFORTEKORT CALCIUMTEKORT ZWAVELTEKORT IJZERTEKORT
42.1 INLEIDING Als je planten bladproblemen hebben is het allereerst belangrijk te kijken naar het grote geheel. Wat is het medium en de voeding die je gebruikt? Dit is namelijk van belang voor de aanpak van het probleem. Vaak wordt ook van een probleem met de voeding uitgegaan omdat dit ogenschijnlijk makkelijk op te lossen is. Voeg een beetje van dit toe of laat een beetje van dat weg. In de meeste gevallen gaat het echter om een structureel probleem dat niets met de voeding te maken heeft, denk aan:
Te lage luchtvochtigheid door de tegenwoordig gebruikte en ook noodzakelijke zware afzuigers. Planten blijven dan achter in de groei, bladeren worden mat en steeltjes verkleuren naar paars doordat de bladeren zich afsluiten om verdamping te verminderen. Te hoge temperatuur waardoor bladeren gaan kartelen en krullen en waardoor toppen vlossig worden. Te nat wortelmilieu waardoor de zuurstofopname bemoeilijkt wordt en een ijzertekort ontstaat. De planten worden langzaam steeds lichter geel, beginnende bij de nieuwe bladeren. Te koude temperatuur in het hok waardoor het blad mat wordt, de stelen verstokken, de groei achterblijft en de bladeren en stelen naar paars verkleuren. CO2 vergiftiging door bijvoorbeeld een CV-ketel op de zolder waar ook de planten staan. De dames verkleuren dan naar steeds lichter geel. Vergiftiging van de planten door aanzuiging van vuile lucht uit een andere ruimte zoals bijvoorbeeld een naastgelegen garage.
Bij een hydromedium zorgt het ophopen van zouten vaak voor ph uitglijders. Deze opgehoopte zouten kan je grotendeels wegspoelen en eventuele tekorten opheffen door dat element rechtstreeks toe te voegen. AL is het hier ook oppassen geblazen want alleen Magnesium toedienen of alleen stikstof in pure vorm is niet mogelijk. Het zit altijd in verbinding met een ander element. Magnesium als element is een metaal welke de plant natuurlijk niet kan opnemen, we geven in plaats daarvan bv Magnesiumoxide of een andere Magnesium verbinding. We moeten dus ook altijd rekening houden met die extra stof die erbij zit. Op aarde als medium wordt het een heel ander verhaal. Aarde kan je niet spoelen, dus zit je opgescheept met een ophoping van zouten. Preventief ophopingen voorkomen scheelt al stukken. Bij een chemie voeding voed je rechtstreeks de wortels en kan je een tekort eventueel rechtstreeks aanpakken door het toevoegen van een element. In aarde liggen de elementen voor het grootste gedeelte opgeslagen en worden losgeweekt door het bodemleven. Hoe moet je hier de tekorten aanvullen? Een goed bodemleven zorgt voor een zelfregulend vermogen van je kweek. Bacteriën, schimmels en enzymen zijn in de ongerepte natuur volop aanwezig zodat alles vanzelf goed gaat. Wij proppen de planten echter in hele kleine leefruimten (potten, bakken, kuipen), waardoor de grond veel intensiever wordt gebruikt en er een tekort aan bodemleven ontstaat (of gelijk al aanwezig is bij gebruik van 'steriele' grond). We moeten dus zelf gaan zorgen voor extra bodemleven door toevoeging van schimmels en bacteriën waardoor een goed zelfregulerend vermogen ontstaat. Het belang van bacteriën wordt wel duidelijk als je
kijkt naar hoe ze worden toegepast in waterzuiveringsinstallaties en de industrie. Vrijwel alle onderstaande verschijnselen zijn te herleiden tot een verstoring van het wortel-millieu, omstandigheden welke ervoor zorgen dat bepaalde elementen niet meer opneembaar worden voor de wortels en/of het bodemleven. Het toevoegen van het element welke het tekort lijkt te veroorzaken zal in dit geval niet helpen omdat de plant niets meer op kan nemen. Bovendien heeft een tekort zelden één oorzaak en is dat in slechts weinig gevallen te verhelpen door dat specifieke element aan te vullen. Het gaat er dus meer om hoe het tekort is ontstaan. De meest voorkomende oorzaken lijken toch eerder te liggen in de onderstaand punten:
Foute pH Foute voeding of teveel / te weinig / verzilting (ec problemen) Grondproblemen (tuinaarde of te veel kalk bijvoorbeeld - zie ook weer pH) Water (te veel, te weinig, niet diep genoeg, onderin uitgedroogde aarde, te veel langs de stam) Warmte (zwarte potten etc.) Te kleine potten
Hoe los je deze zaken nu op? 42.1.1 FOUTE PH Meet de PH van je grond door voorzichtig wat aarde uit het midden van je pot, ter hoogte van de wortels, te nemen. Doe dit in een schone beker en giet er gedestilleerd of gedemineraliseerd water bij (in een verhouding 1 deel grond op twee delen water). Goed roeren en 15 tot 30 minuten laten bezinken. Nu kan je de PH meten. Meet je een Ph van 6,5 van het grondmonster met gedestilleerd water, dan zal de PH van de grond in werkelijkheid nog een paar tiende lager liggen denk ik. Geeft je meter een PH van 5,5 aan dan is je grond wat te zuur (iets onder 5,5). Je kan de PH corrigeren door een periode een wat lagere of hogere PH van je gietwater aan te houden. Te grote PH schommelingen vinden de planten ook niet fijn dus het beste is om 0.2 a 0.3 boven of onder je normale waarde te gaan zitten (is je PH normaal 6.0 dan bij een te hoge PH 5.7/5.8 en een te lage PH 6.2/6.3). Meet na een week nog eens je PH om te kijken of je al over kan stappen op een normale PH waarde. 42.1.2 FOUTE VOEDING OF TEVEEL / TE WEINIG / VERZILTING (EC PROBLEMEN) Met bovenstaande methode kan je ook de EC van je grond meten. Gebruik dan altijd gedestilleerd of gedemineraliseerd water omdat het totaal geen zouten toevoegt aan je grond-test. Als de EC te hoog is dan is het verstandig om een poos geen voeding mee te geven met het gietwater. Spoelen van aarde is geen mogelijkheid. Te natte grond veroorzaakt juist een hoop problemen. 42.1.3 GRONDPROBLEMEN (TUINAARDE OF TE VEEL KALK BIJVOORBEELD - ZIE OOK WEER PH) De verwarring begint al bij de begrippen tuinaarde en potgrond. Tuinaarde is zwart en zwaar en wordt vooral in zakken verkocht. Bemeste tuinaarde wordt vooral gebruikt voor de aanplant van bomen, struiken en planten in de volle grond. Of om gaten in borders of perken mee op te vullen. Potgrond heeft een bruine kleur, is licht van gewicht en is speciaal ontwikkeld voor planten in kuipen en bloembakken. Wortels worden in een pot belemmerd om op zoek te gaan naar water. Daarom is de structuur van potgrond belangrijk; potgrond droogt minder snel uit. Onze planten houden van een luchtig grondje en daarom is de keuze voor potgrond voor de hand liggend. Besef goed dat sommige grond niet geschikt is voor onze planten omdat er stoffen in zitten die de planten op kunnen nemen en via het roken van de toppen in ons lijf terecht kunnen komen. Potgrond is vaak behandeld om ziekteverwekkers te doden. Hierdoor worden echter ook
alle nuttige bacterien en schimmels gedood. De grond is steriel. Als je voor een gezond bodemleven kiest zal je daar zelf weer wat van moeten opbouwen. Iedere kweker heeft zo weer zijn eigen voorkeuren voor het mengen van verschillende toevoegingen door zijn grondje. Bij de Growshop zijn kant en klare grondmengsels speciaal voor cannabis te krijgen. Mocht je nog wat info moeten verzamelen over aarde dan is dit misschien een goed alternatief. 42.1.4 WATER (TE VEEL, TE WEINIG, NIET DIEP GENOEG, ONDERIN UITGEDROOGDE AARDE, TE VEEL LANGS DE STAM) Watergeven aanpassen of betere drainage. 42.1.5 WARMTE (ZWARTE POTTEN ETC.) De buitenkant van de potten wit verven, met zwart/wit plastic of aluminiumfolie bekleden of witte potten gebruiken (voor buiten bijv. witte speciekuipen). Op de aarde kan je perliet strooien, deze witte korrels weerkaatsen (zon)licht waardoor de aarde minder opwarmt. 42.1.6 TE KLEINE POTTEN Verpotten naar grotere potten waarbij de wortels natuurlijk met de nodige voorzichtigheid worden behandeld. Als je nu zeker weet dat bovenstaande zaken in orde zijn en er heeft zich alsnog een bladprobleem voorgedaan, dan kan je hopelijk in het volgende stuk vinden wat er aan de hand is.
42.2 MAGNESIUM TEKORT Algemeen Bij planten is magnesium een bouwsteen voor het bladgroen en dus essentieel voor de fotosynthese. Bovendien speelt magnesium een belangrijke rol bij diverse stofwisselingsprocessen. Magnesium komt voor in zeewater, zoutafzettingen en mineraalwaters. Ook in leidingwater zit magnesium. Het is samen met calcium verantwoordelijk voor de hardheid van het water. Symptomen Magnesium in de plant is mobiel. Bij een gebrek worden de bladgroenkorrels in de middeloude bladeren (onder de bloeiende top) afgebroken en wordt de magnesium naar de jonge delen getransporteerd. Je ziet dan roestbruine vlekjes en/of vage, wolkachtige gele vlekken tussen de nerven, chlorose genaamd. Uit de oudste bladeren kan magnesium moeilijker onttrokken worden. Een licht tekort heeft weinig effect op de bloei, hoewel de bloemvorming de gebreksymptomen wel verergert. Ontwikkeling In chronologische volgorde:
de eerste 3 – 4 weken zijn er geen symptomen zichtbaar, de plant groeit goed en is mooi donkergroen. Rond de 4de tot 6de week worden de gebreksymptomen zichtbaar. Er treden dan kleine roestbruine necrotische vlekjes en/of wolkachtige gele vlekken tussen de
nerven (chlorose) in de middeloude bladeren op. Kleur van jonge bladeren en de ontwikkeling van de bloemen is normaal. De grootte en het aantal roestbruine vlekken breidt zich uit op het blad. De chlorose wordt geler en eveneens erger. De plant oogt steeds ongezonder. Bij ernstige tekorten worden uiteindelijk ook de jongste bladeren aangetast en zal de opbrengst verminderen.
Oorzaken Magnesium tekorten komen relatief vaker voor dan andere gebreksziekten. Behalve door een tekort aan magnesium, kunnen bladproblemen ook optreden bij normale of hogere gehalten aan magnesium in het medium. Dit komt omdat de opname van magnesium dan geremd wordt door de volgende omstandigheden:
Te nat, koud en/of te zuur wortelmilieu. Hoog gehalte aan kalium, ammonium en/of calcium (bijv. veel kalk in het leidingwater of kalkrijke kleigrond) ten opzichte van magnesium. Te klein wortelstelsel en zware plantbelasting. Hoge EC in het medium, geremde verdamping.
Oplossingen
controleer de temperatuur, vochtigheid, EC en de PH van je medium. als je geen samengestelde meststof voor cannabis gebruikt zou je deze aan kunnen schaffen om zo de planten bij te voeden. Als er toch een tekort mocht zijn kan je het beste spuiten (bladvoeding) met 2% oplossing bitterzout Via de wortels is bitterzout een anorganische oplossing voor Hydro en Kieseriet op aarde. Organisch is stalmest of kalkoenenmest een oplossing. Corrigeer eventuele oorzaken. Bij een lage PH tijdelijk een hogere PH van het gietwater aanhouden. Bij een te hoge EC spoelen en/of tijdelijk alleen leidingwater druppelen.
Wat extra magnesium kan geen kwaad. Een overmaat aan magnesium komt op deels op aarde niet gauw voor. Bij een teveel zal de calciumopname geremd worden en een beeld ontstaan van een teveel zouten: remming van de groei en een donker gekleurd blad.
Verkleuring tussen de nerven zichtbaar.
Kleine roestbruine vlekjes en vage wolkachtige chlorose 42.3 KALIUM TEKORT Algemeen Kalium komt in de hele plant voor en is nodig voor transport van alle stoffen in de plant, zoals het openen en sluiten van de huidmondjes. Kalium zorgt ook voor de stevigheid en kwaliteit van de plant en bestuurt talloze andere processen, zoals de koolhydraathuishouding. Kalium wordt makkelik en snel opgenomen in de plant. Na toediening van kalium op
Hydro zal binnen enkele dagen verbetering te zien zijn. Op aarde zal dit afhankelijk zijn van het absorberend vermogen van de bodem. Kalium toedienen via bladbemesting is af te raden. Symptomen Bij een kaliumtekort is de verdamping geremd, waardoor de temperatuur in het blad te hoog oploopt en de cellen verbranden. Dit treedt vooral op aan de randen van het blad, waar normaal de verdamping het hoogst is (randjesziekte). Dode bladranden kunnen echter ook optreden bij een te lage LV en zoutverbranding. Een kaliumtekort is dus onmogelijk vast te stellen op alleen uiterlijke symptomen. Kleurveranderingen en afstervingsverschijnselen zijn aanwijzingen. Ontwikkeling In chronologische volgorde
in het begin oogt de plant gezond met donker groene, half glanzende bladeren, die later doffer worden. Planten zijn vaak sterker vertakt en de stengels blijven ieler. De bladeinden van de jongere bladeren krijgen grijze randen en worden daarna roestbruin, sterven af en krullen verdord op. Het blad vergeelt van de rand richting nerf en er verschijnen bruine afstervende vlekken. Bladeren in de top krullen/draaien radiaal, hele bladdelen sterven af en oude bladeren vallen af. Bij een groot tekort wordt de plant dof en ongezond en wordt de bloei sterk geremd.
Oorzaken
Te weinig of verkeerde bemesting. Teelt op kalium fixerende gronden. Een overmaat aan zout (natrium) in het wortelmilieu.
Oplossingen
Als je geen voeding voor cannabis gebruikt, start hier dan mee. Als de EC in het medium te hoog is goed spoelen of tijdelijk geen voeding geven. Zelf kalium toedienen. Anorganisch door 5 – 10 gram kalisalpeter op te lossen in 10 liter water. Bij zure bodems kan je extra kaliumbicarbonaat of kaliloog toevoegen (5 ml op 10L water). Wel oppassen met houtas (kaliumcarbonaat ) trouwens , niet te veel! Het vormt in water een sterk basische oplossing met een zeer hoge ph waarde. Organisch door een waterige oplossing van houtas, kippenmest of drijfmest (pas op voor verbranding!). Extracten van druifachtigen bevat ook veel kalium. Te veel kalium bijvoeden kan leiden tot zoutschade, calcium en magnesiumtekort en verzuring van het wortelmilieu!
Randjesziekte
Kalium is onmisbaar voor de bloei 42.4 FOSFORTEKORT Algemeen Fosfor speelt een belangrijke rol bij de celverbranding en de totale energieoverdracht in de plant. Het is een bouwsteen van de celwanden, het DNA, allerlei eiwitten en enzymen. Voor jonge planten is fosfor onontbeerlijk: ongeveer driekwart van de totale fosforopname gebeurd voordat de plant een kwart van haar levenscyclus heeft doorlopen! De grootste concentraties fosfor vind je dan ook in de groeiende plantendelen zoals wortels, groeischeuten en het vasculair weefsel.
Fosfor is een chemisch element wat in zuivere vorm niet in de natuur wordt aangetroffen. De mens is het gaan gebruiken als meststof in de vorm van gemalen beenderen, guano en fosfaatrijke ertsen. Symptomen Een fosforgebrek uit zich bij cannabis door een kleine plant met paars/zwarte necrotische (afstervende) bladdelen die het blad vervormen en doen opkrullen. Ontwikkeling In chronologische volgorde
in het begin is de plant donker blauw/groen. (dus niet zoals bij K-tekort donkergroen) lengtegroei en zijscheut-ontwikkeling is geremd. Na 2 – 3 weken ontstaan donker paars/zwarte necrotische vlekken op de middeljonge en oudere bladeren, waardoor het blad vervormt. Het afsterven breidt zich daarna verder uit tot in de bladstengel. Het blad draait, krult en sterft af. Dood blad is gekruld, verschrompeld en oker tot paars van kleur en valt af. De plant bloeit uit maar de toppen blijven klein en iel.
Oplossingen Bemesten met fosfaathoudende meststoffen nadat een tekort is vastgesteld geeft vaak weinig resultaat. De groeistoornissen in de jeugdfase zijn vaak nauwelijks te herstellen achteraf. Gebruik dus goede grond en een goede meststof.
Bij een hoge PH kan men het medium aanzuren met een verdunde oplossing van fosforzuur Fosfaathoudende meststoffen zijn Guano, bloedmeel, beendermeel, thomasslakkenmeel en drijfmest.
Kleine plant met paars/zwarte vlekken
Necrotische vlekken breiden zich uit en vervormen het blad
Oker tot paars gekrulde necrotische bladeren en een achtergebleven top 42.5 CALCIUMTEKORT Algemeen In zowel planten als dieren is calcium een onmisbaar element, het komt voor in beenderen, schelpen en eierschalen. 3.64% van de aardkorst bestaat uit calcium. Calcium bepaald voor een groot deel de hardheid van ons leidingwater. Het komt in de hele plant voor en is nodig voor veel processen in de plant maar het meest belangrijk is het groeiproces. Planten hebben twee transportsystemen: de houtvaten en de zeefvaten. De meeste voedingsstoffen kunnen via beide systemen worden vervoerd maar calcium kan alleen via de houtvaten worden vervoerd. Hierdoor is het een weinig mobiel element. Het is daarom belangrijk dat calcium in het wortelmilieu
beschikbaar is voor opname. Symptomen Calcium wordt voornamelijk omhoog vervoerd in de plant en een tekort zal dan ook het eerst zichtbaar worden in de oudere bladeren. Niet de onderste bladeren, maar juist die daarboven, zullen geel/bruine vlekken krijgen met een scherp bruin randje. De groei is vaak geremd en bij een ernstig tekort zullen de toppen klein blijven en niet goed dicht groeien. Een sterk verminderde opbrengst is het resultaat. Te veel calcium resulteert in een donkere plant en een geremde groei en kan leiden tot boor, mangaan, zink, magnesium en soms koper tekorten. Ontwikkeling
bij een tekort beginnen de vlekken als kleine lichtbruine puntjes die later groter groeien tot scherpomrande vlekken met een bruin randje. Na twee weken komen er steeds meer vlekken op de oudere bladeren, en aan de rand van het blad zoals bij een kaliumtekort of verbrandingsverschijnselen. Het verschil met een K-tekort is de scherpe omranding en het begint niet bij de rand van het blad. Binnen een week is er een groeiachterstand. Soms beginnen de jonge scheuten te krullen en hebben ze magere dunne blaadjes zonder vlekken. Oudere bladeren sterven langzaam af en rond de necrotische vlekken kunnen gelige wolkachtige vlekken ontstaan. De bloei wordt ook geremd en het aantal haren blijft achter. De toppen groeien niet dicht en blijven klein. De stampertjes worden sneller bruin.
Oorzaken
Te weinig of verkeerde bemesting. Teelt op calcium fixerende grond Te veel ammonium, kalium of magnesium en/of natrium in het wortelmilieu. Ammonium remt het sterkst, natrium het minst. Problemen met de verdamping door een te hoge EC, te lage of te hoge LV
Oplossingen
Start met goede, niet te zure grond en de juiste voeding Bij te hoge EC in het medium spoelen of tijdelijk schoon water geven. Grond opwaarderen dmv dolomiet, gips, kalikiezelkalk, magnesiakiezelkalk, thomasslakkenmeel, tripelsuperfosfaat of kalknitraat. Via de voeding kan extra calcium toegediend worden met vloeibare kalkmeststoffen, zoals calciumnitraatoplossing.
Geel/bruine vlekken met scherp bruin randje en ook de nerven verkleuren 42.6 ZWAVELTEKORT Algemeen Zwavel komt in de plant in de zaden en het celvocht voor. In de vorm van sulfaat vervult het een belangrijke rol in de waterhuishouding van de plant, maar ook in de grond. Bij verbranding van steenkool en andere fossiele brandstoffen komt zwavel in de lucht terecht. Dit kan in de vorm van zure regen in de grond terecht komen. Buiten zal er dus nooit een zwaveltekort zijn. Symptomen Zwavel ligt in de plant in eiwitten en organische structuren ingebouwd. Het is bij een gebrek dus moeilijk te verplaatsen naar jongere weefsels. Theoretisch zou een gebrek dus het eerst te zien moeten zijn bij de jonge bladen door lichtgroene verkleuring. In de praktijk is het vaak het duidelijkst te zien in de oudere bladeren. Ontwikkeling In chronologische volgorde
Lichtgroene verkleuring in 1 of meer oudere bladeren. Sterke paarsverkleuring in stengels en bladstelen. Meerdere bladeren verkleuren en de lichtgroene kleur veranderd in diep geel. Bij een groot gebrek heeft de plant meerdere diepgele bladeren, met paarse stengels en bladstelen, groei en bloei zijn geremd.
Oorzaken
Buiten kan zwavelgebrek niet voorkomen Binnen zal een te hoge PH en veel kalk een gebrek veroorzaken Verkeerde samenstelling voeding.
Oplossingen
Controleer de PH van het medium en verlaag deze zonodig Toedienen van anorganische meststoffen als epsomzout (Hydro) en kieseriet (aarde). Organische mest als afgewerkte champignonmest en dierlijke mest is een oplossing die tijd kost.
bladeren verkleuren lichtgroen en op plaatsen zelfs door naar diep geel
Chlorose in het blad
42.7 IJZERTEKORT Algemeen IJzer is belangrijk voor de stofwisseling van de plant en is essentieel voor de aanmaak van chlorofyl. IJzer is slecht opneembaar voor de plant en alleen in bepaalde vormen en onder de juiste omstandigheden. Opneembaarheid is sterk afhankelijk van de PH, in zure bodems is genoeg ijzer aanwezig. Cannabis heeft zelden tekort aan ijzer. Alleen bij een snelle groei of hoge plantbelasting kan er een tijdelijk tekort optreden welke vanzelf weer over gaat. Symptomen Een tekort uit zich door een sterke vergeling van de jonge bladen en groeischeuten tussen de nerven. IJzer is niet mobiel en jonge bladeren kunnen dus geen ijzer onttrekken aan oudere bladeren. Bij een ernstig tekort zullen ook de oudere bladeren en de kleinere nerven in het blad vergelen. Ontwikkeling
Groengele verkleuring van binnen naar buiten in de jonge bladeren en in de groeischeuten. De nerven blijven meestal groen. Verdergaande vergeling tot bijna wit, ook grote bladeren worden geel. De groei wordt geremd. In ernstige gevallen treedt afsterven in het blad op.
Oorzaken
Veel voorkomend - Medium te nat waardoor zuurstofvoorziening in de wortel stagneert. De PH in het wortelmilieu te hoog ( PH > 6.5) Veel zink en mangaan in het wortelmilieu IJzerconcentratie in het wortelmilieu te laag Het wortelstelsel functioneert slecht door beschadigde, geïnfecteerde of afgestorven wortels.
Te veel licht bij het voedingsvat: algengroei (algen gebruiken ijzer) en afbraak van ijzerchelaten. Speciale enzympreparaten breken dode wortels af zodat nieuwe gevormd kunnen worden. Goede schimmels, zoals Mycorrhiza, beschermen de wortels tegen kwade schimmels en maken het mogelijk voor de plant organisch gebonden ijzer op te nemen.
Oplossingen
Afwatering verbeteren / minder water geven (op aarde). PH verlagen. Bladbemesting met Ijzerchelaat, oplossing van EDDHA- (max 0,1 gr/L) of EDTAchelaten (max. 0,5 gr/L) . Spuiten bij begin donkerperiode en eventueel eerst testen op 1 plant. Verbetering moet binnen 2 tot 4 dagen zichtbaar worden. Behandeling na een week herhalen. Temperatuur van het medium verhogen Met mate (verbranding!) toevoegen van organische mest zoals stalmest, kippenmest en champignoncompost aan de grond aan het begin van de kweek, verrijkt de bodem met natuurlijke chelaten.
Vergeling van binnen naar buiten, de nerven blijven meestal groen
Groengele chlorose in jonge bladeren en groeischeuten
