Leven vanuit Overvloed of Tekort?
Dank allereerst aan de Dijken van Wijven. Zonder jullie –vrouwenhadden we hier nu niet met elkaar gestaan. Wat een prachtige traditie: om in het Zeeuwse landschap natuur en kunst met elkaar te verenigen en wel op een manier dat iedereen die dat wil er van kan genieten. En wat hebben jullie en bijzondere plek uitgekozen. Zeker 3x per week kom ik hier langs, op weg van Bru naar Zierikzee of omgekeerd en altijd wordt mijn oog getrokken naar dit museum en natuurlijk, naar het water. Jullie hebben een thema gekozen dat er in alle opzichten bij aansluit: Over Vloed. Op een plek die nog bijna voelbaar de tragedie van 1953 in zich draagt. En ook zichtbaar, met de komst van het museum. Het monument, de caissons, en deze plek waar DIE keer, de vloed veel te hoog kwam en te lang bleef… Alles hier herinnert ons aan de gruwelijkheden van die vloed. Overvloed…. als metafoor voor dood en verdriet. Verdriet waar toen nauwelijks ruimte voor was. Daarom ook NU de 1200 zakdoeken die door Zeeuwse vrouwen zijn gemaakt en 2 maanden lang mogen wapperen in de wind. Voor alle niet gelaten tranen... Overvloed is ook naar deze tijd te vertalen. Dat hebben weer andere kunstenaressen gedaan: overvloed als metafoor voor de hebzucht en decadentie. De honger naar geld, naar status. Naar nog meer geld, nog meer luxe. Een jacht die heeft geleid tot de crisis waar we nu in zitten: een financieel/economisch maar ook ecologisch. We putten onze aarde uit. En ook die crises zijn verbeeld in en rondom dit museum. Kijk maar eens naar wat er in de kreken drijft, of wat er te zien is op de glaswand van het museum. Wees gerust: ik ga niet alle kunstwerken langslopen. Ik hoop juist dat u dat gaat doen straks. Over kunst moet je ook niet al teveel praten, het is iets om te ondergaan. Maar ik wil wel graag iets zeggen over overvloed en wat dat woord voor mij betekent. Op een dag als vandaag is dat niet zo ingewikkeld: we zitten midden in de zomer, het weer is prachtig en het enige dat je hoeft te doen is om je heen te kijken om de Overvloed te zien: de klaprozen
en het koolzaad die uitbundig bloeien. De zon die warmte geeft, de wind die verkoelend werkt. Maar ook de dieren en de vogels die weer volop in actie zijn, zoals in de kreek de lepelaars, of de eenden met hun jongen, en in het bos daarnaast de reeen. En dan heb ik het nog niet over de natuur onder water: de wieren, de koralen, de vissen, de sepia, de kreeften, oesters, de zeehondjes. En dat allemaal in water waar je ook nog een frisse duik in kunt nemen. Als dat geen overvloed is. Maar hoe zit dat in de winter als de lepelaars weer vertrokken zijn. De zon niet meer schijnt. En de planten en de bloemen zijn afgestorven of op zijn minst verdwenen?
Of als het erop lijkt dat het winter is geworden in ons dagelijkse bestaan. Omdat je niet lekker in je vel zit, omdat er verdrietige dingen in je directe omgeving gebeuren, mensen ziek worden, of wanneer je naar het nieuws kijkt en schrikt van alle berichten over crisis, afwaarderingen, schulden van honderden miljarden, dreigende faillissementen van de banken. Waar is dan de overvloed gebleven? Voor mij zit het antwoord op die vraag verstopt in wat ik de tegenpool van overvloed noem, en dat is HET TEKORT. Zeker in deze crisistijd is het ruim aanwezig. Zichtbaar en zelfs voelbaar: de angst bijvoorbeeld om tekort te komen: Blijft er voor mij wel genoeg over? Kan ik m’n hypotheekschuld straks nog wel betalen? Doe ik mijn kinderen niet ‘tekort’ omdat ik ze misschien wel niet kan bieden wat we voor ‘onszelf’ wel hebben opgebouwd.? Maar ook de angst om tekort te schieten: in een tijd waarin de eisen steeds hoger worden, waarin je steeds meer moet presteren, goeie cijfers moet halen op school, carrière moet maken in je werk. Er altijd jong uit moet blijven zien, overal tijd voor moet maken, maar ook daar weer in tekort schiet. Want te weinig tijd, druk, druk, druk. Met die carrière, met het verdienen van geld. Met het opvoeden van de kinderen.
Ik weet niet hoe dat bij u gaat, maar leven vanuit het tekort, geeft mij heel veel stress. Veel onrust. Het leidt tot benauwdheid. Het kan je zelfs letterlijk aanvliegen. En het voelt altijd verkramp. Het is namelijk nooit GOED en het is nooit GENOEG. Hoe hard je ook je best doet. Kijk maar naar de zogenaamde oplossingen voor de economische crisis in onze eigen Europa. De ene financieele maatregel is nog niet verzonnen, of de volgende is alweer nodig. En dat gaat ook zo in ons eigen leven: heb je een keer een leuk financieel voordeeltje, krijg je autopech of begeeft de wasmachine het. Heb je eindelijk afgesproken met die vriendin die je al heel lang had beloofd om te komen eten, wordt je kind ziek. Woon je eindelijk op die prachtige plek in dat kleine dorp, dreigt de school te verdwijnen. En zo is er altijd wel iets als je leeft vanuit Tekort. Vanuit dat wat er niet is, of wat dreigt te verdwijnen. En vanuit dat wat je niet kunt geven. Het is om somber van te worden. Maar ik ben een optimist en heb gelukkig ook goed nieuws, over wat Overvloed in mijn optiek ten diepste betekent, en dat is... dat je ook andersom kunt kijken. Letterlijk: vanaf de andere kant kunt kijken naar je leven en het leven de van mensen om je heen. Of het nou zomer of winter is. Of je je nou op en top voelt, of in een kleine of grote dip of depressie zit. Het is mogelijk om: bewust te kiezen om te willen leven en kijken vanuit Overvloed. Door je telkens weer bewust te zijn van wat de omgeving te bieden heeft. En vanuit het besef dat wij, mensen, u elkaar zo ontzettend veel te bieden hebben. Want 1 ding weet ik zeker: we hebben allemaal talenten in ons die we onbeperkt hebben uit te geven. Alleen is het misschien niet altijd even zichtbaar. We zijn niet allemaal Robin van Persies, of muzikanten in Blof, of Wendy van Dijken. Maar misschien bent u wel heel goed in luisteren. Een talent waar we volgens mij nog heel veel van kunnen gebruiken. Of in organiseren. Of in kunst maken, of in gastvrijheid. Of in precies de vinger op de zere plek weten te leggen. Dat is OOK een talent. Kun je jezelf de vraag stellen: wat heb ik te bieden in plaats van : waarin schiet ik tekort. Wat kan ik wel, waar ben ik goed in. In plaats van wat kan ik niet, waar ben ik slecht in. Leven vanuit Overvloed betekent dat je dus ook in moeilijke tijden kijkt naar wat er wel is. Dat klinkt overigens makkelijker dan het is. Want we
zijn enorm getraind en opgevoed in aandacht geven aan dat wat er niet is. Dat begint al op school. Wanneer stuur je je kind naar bijles? Wanneer die een onvoldoende heeft voor een vak. Terwijl je het ook zou kunnen omdraaien: bijles geef je als iemand ergens talent voor blijkt te hebben. Er goed in is, het leuk vindt. En door die extra lessen maak je er een toptalent van. Of het nou om wiskunde of sport gaat. Zien waar de overvloed zit en dat versterken. Chinezen hebben een geweldig leesteken voor CRISIS. Het betekent namelijk tegelijkertijd KANS! En zo is het: hoe dieper de crisis hoe groter de kans om het anders te gaan doen. Vanuit schraalheid kunnen de mooiste dingen ontstaan. Het leidt tot creativiteit en diversiteit. Dat is in de natuur zo, en dat geldt ook voor ons als mens. Alleen al de ruimte die we ons zelf kunnen geven door niet langer amechtig te streven naar economische groei, of naar nog meer geld!! Simpelweg door vanuit Overvloed naar ons leven en onze omgeving te kijken. Ik zag v/d week een prachtige spreuk voorbij komen: het einde van de wereld? Is dat niet ook meteen het begin?
En daarmee ben ik weer terug bij deze plek. Een plek waar het einde van de wereld gevoeld is. Maar waar nu een prachtig begin is gemaakt, met een plek waar tijd en ruimte wordt geboden om stil te staan, te herinneren en ook: te genieten van alles wat er te zien is. Inclusief de prachtige kunstwerken van de Dijken van Wijven. Ik wens u een overvloedige middag toe.
Eva Kuit
