Procentueel aandeel per belastingsoort op totale belastingopbrengsten 2006
Bouwleges 4% Havengelden 6%
Begraaf- en crematierechten 4%
Burgerzaken 3%
Overige baten 2%
Parkeren 11%
OZB 33%
Rioolrecht 14% Afvalstoffen 21% Lokale heffingen 2006
4.1.2
Woonlasten (lokale lastendruk)
Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de laatste vier jaren en een prognose voor het komende jaar is weergegeven in onderstaande tabel (X € 1): 2004 157,84 134,01 59,63 77,04 211,20
2005 2006 166,45 169,12 133,16 0,00 63,97 64,93 82,56 83,76 224,76 228,12
Totaal 591,93 617,55 639,72 4,3% 3,6% % stijging/afname t.o.v. vorig jaar % stijging exclusief OZB-gebruiker (voor juist vergelijk)
670,90 545,93 4,9% -18,6% 1,5%
OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht-eigenaar Rioolrecht-gebruiker Afvalstoffenheffing
2002 152,46 129,39 51,12 66,00 192,96
101
2003 157,44 133,46 55,21 71,28 200,16
% stijging w oonlasten tov vorig jaar 10% 8% 6% 4% 2% 0%
8,0%
8,0%
8,0% 4,5%
2,0% 2,0% 2001
3,7% 3,5%
4,2% 2002
2003 OZB
8,0% 5,5% 0,3% 2004
Rioolrecht
7,2% 6,4% 2,7% 2005
1,5% 1,5% 2006
Afvalstoffen
Uitgangspunten woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde is met de huidige WOZ-waarden (peildatum 1-1-2003) berekend op € 151.000. Verder dienen voor 2006 de volgende verhogingen als uitgangspunt: ¾ Onroerende zaakbelastingen ¾ Rioolrechten ¾ Afvalstoffenheffing
+ 1,5% + 1,5% + 1,5%
Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid. Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. In beginsel wordt gelijke tred gehouden met de inflatie (Consumentenprijsindex) zoals deze door het Centraal Plan Bureau wordt vastgesteld. In de Kadernota 2006 is naar aanleiding van de Meicirculaire 2005 besloten een verhoging door te voeren van 1,5% welke is afgeleid van de trendmatige groei van het Bruto Binnenlands Product. Van de algemene lijn wordt afgeweken bij gebonden lokale heffingen zoals rioolrecht en afvalstoffenheffing waar de opbrengst gebruikt moet worden om de kosten te dekken. In 2005 zijn de tarieven rioolrecht en afvalstoffenheffing extra verhoogd als gevolg van de besluitvorming bij de Kadernota 2005 om tot 100% kostendekkende tarieven te komen. Vanaf 2006 volgen de tarieven daartoe de verwachte kosten- en inflatieontwikkeling. Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2005 met 4,9% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Voor 2006 wordt een verlaging van de woonlasten van 18,6% geraamd. Dit is grotendeels veroorzaakt door de afschaffing van de gebruikersheffing op woningen waardoor de gemiddelde woonlasten met circa 20% afnemen. Exclusief de verlaging van de woonlasten door afschaffing van het gebruikersdeel van woningen is het effect een toename van 1,5%.
102
Toelichting op de componenten van de woonlasten Onroerende zaakbelastingen (OZB) In 2005 zijn voor de eerste keer aanslagen OZB inclusief de WOZbeschikking opgelegd naar de zogeheten WOZ- waarde zoals die geldt op de waardepeildatum 1 januari 2003. Deze waarde is op grond van de huidige wetgeving bepalend voor de jaren 2005 en 2006. In de “Pilot jaarlijkse waardering Wet waardering onroerende zaken” wordt landelijk onderzocht of jaarlijkse vaststelling van de WOZ- waarde mogelijk is. Als uit de pilot blijkt dat jaarlijkse waardering met ingang van 2007 mogelijk is, dan is 1 januari 2005 daarvoor de waardepeildatum. Voor 2008 geldt dan vervolgens als peildatum 1 januari 2007. Daar de waarde ontwikkeling in de categorie woningen in de jaren 1999-2003 groter geweest is dan die van de niet-woningen is het toegestaan het effect van die uiteenlopende waardeontwikkeling voor de jaren 2005 en 2006 te egaliseren door een grotere differentiatie te hanteren. Hiervoor is een zogeheten tijdvakpercentage vastgesteld. Voor Dordrecht geldt dat dit percentage is vastgesteld op 178 en dat houdt dus in dat de tarieven OZB voor niet-woningen 78% hoger mogen zijn vastgesteld dan die voor woningen. In de Gemeentewet is verder vastgelegd dat het tarief voor eigenaren niet hoger mag zijn dan 125% van dat voor de gebruiker. Beide mogelijkheden van tariefdifferentiatie worden volledig benut. Na uitstel met één jaar heeft het Kabinet besloten – conform het Hoofdlijnenakkoord – de voorgenomen wijzigingen in de OZB per 1 januari 2006 in te voeren. Het betreft de afschaffing van de gebruikersbelasting op woningen en de maximering van de overige OZB- tarieven. De parlementaire behandeling van de voorstellen is nog niet afgerond. Vooruitlopend hierop heeft het Rijk bij de berekening van de algemene uitkering uit het gemeentefonds voor 2006 op voorhand rekening gehouden met de voorstellen. Daarom is de opbrengst OZB in de begroting 2006 verlaagd met per saldo € 6,5 miljoen. Voor 2006 zal dit bedrag inclusief een suppletie-uitkering via de algemene uitkering worden gecompenseerd. De maximering van de overige OZB- tarieven beperken de mogelijkheid om gedurende de huidige Kabinetsperiode (tot en met 2007) de tarieven te verhogen met meer dan 1,5% plus inflatie per jaar. In de Kadernota 2006 is besloten de tarieven 2006 te verhogen met 1,5%. Rekeninghoudend met het gecompenseerde nadeel van € 6,5 miljoen door afschaffing van het gebruikersdeel woningen resteert er ten opzichte van 2005 een hogere OZB opbrengst van € 0,4 miljoen door inflatieaanpassing van 1,5% en een verwachte areaaluitbreiding van 1%. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per € 2.500,WOZ- waarde als volgt ontwikkeld (X € 1):
103
OZB (zakelijk) niet-woningen OZB (gebruik) niet-woningen OZB (zakelijk) woningen OZB (gebruik) woningen Stijging (afgerond)
2002 4,97 3,56 3,71 3,15
2003 5,13 4,34 3,84 3,25 3,1%
2004 5,18 4,38 3,87 3,28 1,0%
2005 4,91 3,92 2,76 2,20 0,8%
2006 4,97 3,98 2,80 0,00 1,5%
In de vorige begroting waren alle tarieven vermeld per € 2.268 WOZwaarde. Met ingang van 2006 wordt het tarief berekend per € 2.500 WOZ- waarde. Voor de vergelijkbaarheid zijn in bovenstaand overzicht alle tarieven omgerekend naar € 2.500 waarde. Hierbij wordt nog aangetekend dat in 2005 de tarieven neerwaarts zijn bijgesteld ter compensatie van de gestegen WOZ-waarden van woningen en nietwoningen met respectievelijk 48% en 11% door de herwaardering van de onroerende zaken. De lasten OZB eigenaar (€ 169,12) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde (€ 151.000) te delen door € 2.500 en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief (€ 2,80). Rioolrechten In 2005 zijn de tarieven rioolrecht extra verhoogd als gevolg van de besluitvorming bij de Kadernota 2005 om tot 100% kostendekkende tarieven te komen. Vanaf 2006 volgen de tarieven de verwachte kostenontwikkeling en wordt rekening gehouden met de verwachte inflatie. De inflatie wordt voor 2006 geschat op 1,5%. De tarieven volgen voor 2006 deze inflatie ontwikkeling. Ontwikkeling tarieven rioolrechten (X € 1) 2002 51,12 66,00
Rioolrecht eigendom Rioolrecht gebruik Stijging (afgerond)
2003 55,21 71,28 8%
2004 59,63 77,04 8%
2005 63,97 82,56 7%
2006 64,93 83,76 1,5%
Het rioolrecht gebruik wordt opgelegd aan meerpersoonshuishoudens. Alleenwonenden zijn in principe vrijgesteld. Afvalstoffenheffing In 2005 zijn de tarieven afvalstoffenheffing extra verhoogd als gevolg van de besluitvorming bij de Kadernota 2005 om tot 100% kostendekkende tarieven te komen. Vanaf 2006 volgen de tarieven de verwachte kostenontwikkeling en wordt rekening gehouden met de verwachte inflatie. De inflatie wordt voor 2006 geschat op 1,5%. De tarieven volgen voor 2006 deze inflatie ontwikkeling. Ontwikkeling tarieven afvalstoffenheffing (x € 1)
Tarief Stijging (afgerond)
2002 192,96
104
2003 200,16 4%
2004 211,20 6%
2005 224,76 6%
2006 228,12 1,5%
Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 36 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2005 het overzicht gepresenteerd. In 2005 neemt Dordrecht de 29ste plaats in (in 2004 de 30ste). Dat betekent dat in 28 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde woonlastenstijging bedraagt in 2005 voor geheel Nederland 3,3%, voor de 100.000+ gemeenten 2,1%. Voor onze gemeente bedraagt de stijging 4,9% vooral veroorzaakt door verhoging van de kostendekkendheid van de rioolrechten en afvalstoffenheffing tot 100%. In vergelijking met een aantal gemeenten in het land die van vergelijkbare omvang zijn ontstaat voor de tarieven 2005 het volgende beeld (x € 1): Dordrecht Alkmaar Maastricht Haarlem Den Bosch Gemiddelde woningwaarde 151.000 177.000 181.000 198.000 210.000 OZB-eigenaar 166,45 160,47 201,39 177,58 196,63 OZB-gebruiker 133,16 128,53 161,59 142,59 158,60 Rioolrecht eigenaar 63,97 90,56 85,39 95,15 53,08 Rioolrecht gebruiker 82,56 0,00 29,69 0,00 37,08 Afvalstoffenheffing 224,76 227,64 239,19 265,52 265,20 totaal
670,90
607,20
717,25
680,84
710,59
Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2005 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht en Sliedrecht laten zich samenvatten in onderstaand schema (x € 1):
Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar OZB-gebruiker Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing totaal
Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht 151.000 178.000 184.000 167.000 166,45 201,70 170,57 131,06 133,16 161,68 136,45 105,29 63,97 0,00 131,50 133,40 82,56 143,04 0,00 47,64 224,76 219,00 209,00 237,96 670,90
725,42
647,52
655,35
Toelichting op de overige belastingen Jaarlijks worden de overige belastingen en tarieven in principe verhoogd met de inflatie. Voor 2006 wordt deze geraamd op 1,5%.
105
Bij de volgende inkomsten wordt afgeweken van dit gemeentebrede beleid (voor meer informatie wordt verwezen naar de betreffende productbladen): a) Havengelden Aanpassing vindt plaats op basis van bestuursovereenkomst. b) Parkeerbelastingen De vaststelling van de tarieven wordt in relatie bezien tot de met deze taak samenhangende kosten. c) Leges burgerzaken Naast de legesverhoging voor inflatie ad 1,5% is circa € 0,2 miljoen hogere legesopbrengst geraamd als gevolg van: • Toename van het aantal paspoorten en identiteitskaarten door invoering van de nieuwe wet identificatieplicht per 1 januari 2005; • Afzetstijging vanwege de 5-jaarlijkse golfbeweging door in het verleden aangepaste verlengingsduur van rijbewijzen; • Aanpassing van de raming aan de realisatie in 2005 van een aantal producten zoals uittreksels en bijschrijvingen op paspoorten.
4.1.3
Kwijtschelding
Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken dat een lager inkomen wordt gehanteerd. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen. Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: ¾ ¾ ¾ ¾ ¾
Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten gebruikers/eigendom; Hondenbelasting; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring.
Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. Door afschaffing van het gebruikerdeel van de OZB voor woningen per 1 januari 2006 is kwijtschelding voor gebruikers niet meer aan de orde. Kwijtschelding voor eigenaren komt nauwelijks voor.
106
