350. Ontwerphandleiding VITOCAL 300 VITOCAL 350. Warmtepompensystemen. Ordner Vitotec, ontwerphandleiding, register 5

VIESMANN

VITOCAL 300/350 Warmtepompensystemen

Ordner Vitotec, ontwerphandleiding, register 5

Ontwerphandleiding

VITOCAL 300

type BW, WW en AW

tot 55 ºC aanvoertemperatuur Warmtepomp met elektrische aandrijving voor verwarming en tapwateropwarming & Brine/waterwarmtepomp (Type BW) met 4,8 tot 81,2 kW & Water/waterwarmtepomp (Type WW =type BW plus ombouwset) met 6,3 tot 106,8 kW & Lucht/waterwarmtepomp (Type AW) met 5,4 tot 14,6 kW

VITOCAL 350

type BWH, WWH en AWH

tot 65 ºC aanvoertemperatuur Warmtepomp met elektrische aandrijving voor verwarming en tapwateropwarming & Brine/waterwarmtepomp (Type BWH) met 11,0 tot 17,1 kW 5819 122-8 NL

3/2006

&

&

Water/waterwarmtepomp (Type WWH=type BWH plus ombouwset) met 14,1 tot 20,0 kW Lucht/waterwarmtepomp (Type AWH) met 9,4 tot 12,8 kW

VITOCAL 300

type BWC en WWC

tot 55 ºC aanvoertemperatuur Compactwarmtepomp met elektrische aandrijving voor verwarming en tapwateropwarming & Brine/waterwarmtepomp (Type BWC) met 4,8 tot 10,8 kW & Water/waterwarmtepomp (Type WWC =type BWC plus ombouwset) met 6,3 tot 14,2 kW Met ingebouwde extra elektrische verwarming (3/6/9 kW), ingebouwde brine- en verwarmingscircuitpomp en ingebouwde veiligheidsgroep

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

2

1. Principes van de warmtepomptechniek

1. 1. 1. 1. 1.

Basisprincipes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warmtewinning met aardcollectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warmtewinning met aardsonden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warmtewinning uit grondwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Warmtewinning uit omgevingslucht (buitenlucht) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4 4 4 5 6

2. Productinformatie

2. 1 Vitocal 300 en Vitocal 350 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Type BW/BWH en WW/WWH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Type WW en BW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Type BWC en WWC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Type AW/AWH. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Regelingsvarianten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. 2 Verwarmingscircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Opvoerhoogte van de interne verwarmingspompen bij type BWC/WWC . . . . . . & Divicon CV-circuitverdeling voor warmtepompen (toebehoren) . . . . . . . . . . . . . 2. 3 Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen, type BW en BWH (tot 32,6 kW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen, type BWC. . . . . . . . . . . . . . . . 2. 4 Brineverdeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Aardcollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Aardsonde/aardcollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6 7 7 8 8 8 9 9 9 10 10 11 12 12 13

3. Ontwerphandleiding

3. 1 Opstelling en geluiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Eisen aan de plaats van opstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Maatregelen voor geluidsisolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. 2 Stroomvoorziening en tarieven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Aanmeldingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Eisen aan de elektrische installatie van warmtepompen . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

14 14 14 15 15 15

4. Uitleg

4. 1 Dimensionering van warmtepompen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Monovalente werkingswijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Mono-energetische werkingswijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Bivalent-parallelle werkingswijze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Bivalent-alternatieve werkwijze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 2 Dimensionering van de warmtebronnen voor brine/waterwarmtepompen . . . . . . & Aardcollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Aardsonde - Dubbele U-buissonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Dimensionering van de onderdelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 3 Dimensionering van de water/waterwarmtepompen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Grondwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Dimensionering van de tussencircuitwarmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Koelwater. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 4 Dimensionering van de lucht/waterwarmtepompen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Buitenlucht - bivalente dimensionering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Ruimtelucht/luchtafvoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 5 CV-circuit- en warmteverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 6 Dimensionering van de verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingswaterbuffer voor de overbrugging van blokkeringstijden . . . . . . . . 4. 7 Tapwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Directe tapwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Directe tapwateropwarming - Installatievoorbeeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Tapwateropwarming via externe warmtewisselaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Hydraulische schema's voor tapwateropwarming via externe warmtewisselaars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 8 Zwembadwateropwarming in combinatie met Vitocal 300/350, type AW/AWH, BW/BWH en WW/WWH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 9 Koeling ”natural cooling” in combinatie met Vitocal 300/350, type BW/BWH en WW/WWH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Beschrijving van de werking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Dimensionering van de warmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Koeling met ventilatorconvectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Koeling met koelplafonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Koeling met vloerverwarming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.10 Koeling ”natural cooling” in combinatie met Vitocal 300, type BWC en WWC . . .

15 15 16 17 17 17 17 20 22 27 27 28 28 30 30 31 31 31 31 31 32 32 33 34

VIESMANN

36 38 40 40 41 42 44 46 48

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

1 2 3 4 5

Inhoudsopgave (vervolg) 50 50 50 53 55

5. Primairzijdige hydraulische integratie

5. 5. 5. 5.

Brine/water-warmtepomp – Werking met aardsonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Brine/waterwarmtepomp – Werking met aardcollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Water/waterwarmtepomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lucht/waterwarmtepomp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

58 59 61 63

6. Secundairzijdige hydraulische integratie

6. 1 Functiebeschrijving van de installatiecomponenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingscircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Installaties zonder verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Tapwaterdoorstromer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Overstortklep. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 2 Installatieuitvoering 2 – Glij-installatie – Mono-energetische werking . . . . . . . . . 6. 3 Installatieuitvoering 3(a) – Monovalente werking met verwarmingswaterbuffer . . 6. 4 Installatie-uitvoering 3(b) – Mono-energetische werking met zonnesysteem, koelfunctie ”natural cooling” en verwarmingswaterbuffer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 5 Installatieuivoering 4 – Mono-energetische werking met zonnesysteem en Vitocel 333 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 6 Installatie-uitvoering 5 – Mono-energetische werking – Glij-installatie met verwarmingswaterbuffer en Divicon verwarmingscircuitverdeling voor warmtepompen (tot 17 kW vermogen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 7 Installatieuitvoering 6 – Bivalent-parallelle werking met op de vloer staande CVketel (max. aanvoertemperatuur bij type BW/WW 55 °C, bij type BWH/WWH 65 °C) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 8 Installatieuitvoering 7 – Bivalent-alternatieve werking met op de vloer staande CV-ketel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. 9 Installatieuitvoering 8 – Bivalent-parallelle werking met olie-/gas-wandtoestel . . 6.10 Installatieuitvoering 9 – Bivalent-alternatieve werking met wandtoestel op olie/ gas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.11 Installatieuitvoering 10 – Bivalent-alternatieve werking met vastebrandstofketel Vitolig 100 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

63 63 64 64 64 64 64 67

1 2 3 4

70 72

76

79 83 87 90 93

7. Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties

7. 1 Installatieuitvoering 20 – Monovalente werking met verwarmingswaterbuffer . . . 98 7. 2 Installatieuitvoering 21 – Bivalent-alternatieve werking in een warmtepompcascadeschakeling met CV-ketel tot 225 kW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

8. Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC

8. 1 Functiebeschrijving van de installatiecomponenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingscircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Pompbeveiliging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Open verdeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Installaties zonder verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. 2 Installatieschema 2 met een direct verwarmingscircuit, tapwateropwarming en „natural cooling" op het verwarmingscircuit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. 3 Installatieschema 6 (a) met een directe verwarmingscircuit, een verwarmingscircuit met mengklep, tapwateropwarming, verwarmingswaterbuffer en ”natural cooling” op het verwarmingscircuit met mengklep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. 4 Installatieschema 6 (b) met een direct CV-circuit, een CV-circuit met mengklep, tapwateropwarming, open verdeler, externe warmtegenerator en ”natural cooling” op het verwarmingscircuit met mengklep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Hydraulisch schema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Aansluitschema. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Benodigde toestellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

105 105 105 106 106 106

9. 9. 9. 9. 9.

112 112 113 114 114

9. Bijlage

5819 122-8 NL

4.11 Integratie van thermische zonnesystemen (niet bij Vitocal 300, type BWC/ WWC) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Beschrijving van de werking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Solaire tapwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Zwembadwateropwarming via zonnewarmte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . & Solaire verwarmingsondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10. Index

VITOCAL 300/350

1 2 3 4 5

Voorschriften / Richtlijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Woordenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overzicht ontwerpverloop van een warmtepompinstallatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . Software voor het ontwerpen van aardwarmtesonden en -velden . . . . . . . . . . . . . Adressen van fabrikanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

106

108

110 110 111 111

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

VIESMANN

3

Principes van de warmtepomptechniek 1.1 Basisprincipes Gegevens over de principes van de warmtetechnieken, werkingswijzen en warmtewinning vindt u in de serie "Warmtepompen".

1 1.2 Warmtewinning met aardcollectoren In de buurt van de brinebuizen mogen geen diepwortelende planten gezet worden. De regeneratie van de afgekoelde aarde vindt reeds in de tweede helft van de stookperiode plaats door toenemende zonnestraling en neerslag, zodat het zeker is dat voor de komende stookperiode de "warmte-accumulator" aarde weer voor stookdoeleinden ter beschikking staat. Hoeveel warmte aan de aarde kan worden onttrokken, hangt af van verschillende factoren. Volgens de tot nu toe voorliggende gegevens is een sterk met water aangelengde leembodem bijzonder goed geschikt als warmtebron.

De ervaring leert dat er met een specifiek warmteonttrekkingsvermogen (koudevermogen) van q E = 10 tot 35 Watt per m 2 aardoppervlak als gemiddelde jaarwaarde voor werking gedurende het gehele jaar (monovalent) gerekend moet worden (zie ook pagina 17). Bij een sterk zandige bodem is het warmteonttrekkingsvermogen geringer. Hier moet bij twijfel een bodemexpert bij betrokken worden.

A Warmtepomp Vitocal 300/350 B Brineverdeler (retour) C Brineverdeler voor aardcollectoren resp. aardsonden (aanvoer) D Aardcollector

E F G H

Verzamelkoker met brineverdeler Lagetemperatuurverwarming Aardsonde (Duplex-sonde) De totale lengte van één enkele streng mag niet meer dan 100 m bedragen

1.3 Warmtewinning met aardsonden

4

VIESMANN

Bij een aardwarmtesonde-installatie kan bij normale hydrogeologische omstandigheden van een gemiddeld sondevermogen van 50 W/m sondelengte worden uitgegaan.

5819 122-8 NL

Voor boringen < 100 meter diepte is het waterdepartement bevoegd, boringen > 100 meter diepte moeten door het bevoegde bergbouwdepartment goedgekeurd worden. Voor de boringen moet een speciaal bedrijf ingehuurd worden, waarmee contractueel een afnamegarantie (bijv. voor 10 jaar) afgesproken kan worden. Firma-adressen van boorbedrijven kunt u bij uw regionale elektriciteitsonderneming verkrijgen of onder www.viessmann.de via de link: Login Marktpartner >Dokumentation >Weitere.

VITOCAL 300/350

Principes van de warmtepomptechniek (vervolg) 1.4 Warmtewinning uit grondwater 1

A Warmtepomp Vitocal 300/350 B Tussencircuit-warmtewisselaar C Pompbron met zuigpomp

D Absorberende bronnen E Stroomrichting grondwater F Lagetemperatuurverwarming

Het gebruik van grondwater moet door de betreffende overheid (in het algemeen het waterdepartment) goedgekeurd worden. Voor het warmtebenutting moeten een zuigbron en een absorberende bron of zinkput aangelegd worden. In het algemeen moet de waterkwaliteit overeenkomen met de in de volgende tabel aangegeven grenswaarden, naargelang de in de warmtewisselaar gebruikte materialen roestvast staal (RVS 316) en koper. Als deze grenswaarden worden aangehouden, kan men in de regel op een probleemloze bronwerking rekenen.

As de grenswaarden voor koper niet aangehouden worden, dan moet een geschroefde, roestvast stalen warmtewisselaar als tussencircuit-warmtewisselaar (op grond van schommelende waterkwaliteit in het algemeen aan te bevelen) gebruikt worden (zie pagina 29). Bij water uit meren en vijvers moet een tussencircuit ingepland worden. Opmerking Tussencircuit met antivriesmix (brine, min. –5 ºC) vullen.

Bestendigheid van roestvast staal (RVS 316) en koper ten opzichte van inhoudstoffen/eigenschappen van water

5819 122-8 NL

Inhoudstof

Concentratie RVS Koper mg/liter ⇑ onder normale omstandigheden goede bestendigheid ⇔ corrosiegevaarlijk, in het bijzonder als er meerdere stoffen met ⇔ zijn. ⇓ niet geschikt Organische elementen indien aan⇑ ⇔ toonbaar Waterstofcarbonaat (HCO 3–) < 70 ⇑ ⇔ 70-300 ⇑ ⇑ > 300 ⇑ ⇔/⇑ Sulfaat (SO42–) < 70 ⇑ ⇑ 70-300 ⇑ ⇔/⇓ > 300 ⇓ ⇓ Hydrogeencarbonaat (HCO 3 –)/ < 1,0 ⇑ ⇔/⇓ sulfaat (SO 4 2–) > 1,0 ⇑ ⇑ Ammoniak (NH3) <2 ⇑ ⇑ 2-20 ⇑ ⇔ > 20 ⇑ ⇓ VITOCAL 300/350

Inhoudstof

Concentratie RVS Koper mg/liter ⇑ onder normale omstandigheden goede bestendigheid ⇔ corrosiegevaarlijk, in het bijzonder als er meerdere stoffen met ⇔ zijn. ⇓ niet geschikt Chloride (CI –, max. 60 ºC) < 300 ⇑ ⇑ > 300 ⇔ ⇔/⇑ Sulfiet (SO 3), vrij chloorgas <1 ⇑ ⇑ (Cl 2) 1-5 ⇑ ⇔ >5 ⇔/⇑ ⇔/⇓ IJzer (Fe), opgelost < 0,2 ⇑ ⇑ > 0,2 ⇑ ⇔ Vrij agressief koolzuur (CO 2) <5 ⇑ ⇑ 5-20 ⇑ ⇔ > 20 ⇑ ⇓ Mangaan (Mn), opgelost < 0,1 ⇑ ⇑ > 0,1 ⇑ ⇔

VIESMANN

5

Principes van de warmtepomptechniek (vervolg) Inhoudstof

Concentratie RVS Koper mg/liter ⇑ onder normale omstandigheden goede bestendigheid ⇔ corrosiegevaarlijk, in het bijzonder als er meerdere stoffen met ⇔ zijn. ⇓ niet geschikt Aluminium (Al), opgelost < 0,2 ⇑ ⇑ > 0,2 ⇑ ⇔ Nitraat (NO 3), opgelost < 100 ⇑ ⇑ > 100 ⇑ ⇔

Concentratie RVS Koper mg/liter ⇑ onder normale omstandigheden goede bestendigheid ⇔ corrosiegevaarlijk, in het bijzonder als er meerdere stoffen met ⇔ zijn. ⇓ niet geschikt Zwavelwatestof (H2S) < 0,05 ⇑ ⇑ > 0,05 ⇑ ⇔/⇓

Eigenschap Grenswaarden ⇑ onder normale omstandigheden goede bestendigheid. ⇔ corrosiegevaarlijk, in het bijzonder als er meerdere stoffen met ⇔ zijn. ⇓ niet geschikt Totale hardheid 4,0-8,5 °dH pH-waarde < 6,0 6,0-7,5 7,5-9,0 > 9,0 Elektrisch geleidingsvermogen < 10 µS/cm 10-500 µS/cm > 500 µS/cm

RVS

Koper

⇑ ⇔ ⇔/⇑ ⇑ ⇑ ⇑ ⇑ ⇑

⇑ ⇔ ⇔ ⇑ ⇔ ⇔ ⇑ ⇓

Opmerking De voorgaande tabellen zijn niet volledig en dienen alleen als oriënteringshulp.

1.5 Warmtewinning uit omgevingslucht (buitenlucht) Lucht/waterwarmtepompen kunnen tegenwoordig net als gronden grondwaterwarmtepompen het hele jaar gebruikt worden. In gebouwen volgens de huidige bouwnormen kan de lucht/waterwarmtepomp in combinatie met een elektrisch verwarmingselement mono-energetisch gebruikt worden. Bij lucht/waterwarmtepompen wordt de dimensionering van de warmtebron door de constructie resp. grootte van het apparaat bepaald. Hierbij wordt de benodigde luchthoeveelheid d.m.v. een ventilator, die in het apparaat is ingebouwd, via luchtkanalen naar de verdamper gevoerd en daarbij afgekoeld. Warmtepompen type AWH kunnen tot –15 ºC monovalent gebruikt worden. Ze bereiken zelfs bij –15 °C buitenluchttemperatuur een max. verwarmingswateraanvoertemperatuur van 65 °C. Luchttoevoer- en -afvoeropeningen moeten zo geplaatst worden dat er geen ”luchtkortsluiting” kan ontstaan.

A B C D

Warmtepomp Vitocal 300/350 Luchttoevoerkanaal Luchtafvoerkanaal Lagetemperatuurverwarming

Productinformatie 5819 122-8 NL

2

Inhoudstof

2.1 Vitocal 300 en Vitocal 350 Warmtepompen met elektrische aandrijving voor verwarming en tapwateropwarming in monovalente, mono-energetische of bivalente werkingswijze. 6

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Productinformatie (vervolg) Type BW/BWH en WW/WWH &

Brine/waterwarmtepomp 4,8 tot 32,6 kW & Water/waterwarmtepomp 6,3 tot 43,0 kW Brine/waterwarmtepomp en ombouwset (vorstbeschermtemperatuurregelaar en stromingsbewaking voor grondwatercircuit; meegeleverd bij type WW/WWH). Warmtepomp in compacte bouwijze (vanaf type BW108, BW216, BWH110, WW108, WW216 en WWH110 met aanloopstroombegrenzing). Bekleding van epoxyharscoating. Geluids- en trillingsarm door dubbelgelagerde compressor, incl. geluidsabsorberende stelvoetjes. Cfk-vrij, niet brandbaar koelmiddel R 407C (koelmiddelmix, bestaande uit 23 % R 32, 25 % R 125 en 52 % R 134a). Met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor verwarmingscircuit en met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor brine of grondwatercircuit. Met weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 60 en geïntegreerde, uitdraaibare schakelkast * 1.

Type WW en BW &

5819 122-8 NL

Water/waterwarmtepomp 52,0 tot 106,8 kW & Brine/waterwarmtepomp 39,6 tot 81,2 kW Water/waterwarmtepomp met brine gebruikt. Warmtepomp in compacte bouwwijze met aanloopstroombegrenzing en twee compressortreden van gelijk vermogen. Bekleding van epoxyharscoating met snelsluitingen. Geluids- en trillingsarm door dubbelgelagerde compressor, incl. geluidsabsorberende stelvoetjes. Cfk-vrij, niet brandbaar koelmiddel R 407C (koelmiddelmix, bestaande uit 23 % R 32, 25 % R 125 en 52 % R 134a). Met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor verwarmingscircuit en met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor brine of grondwatercircuit. Met weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 60 en twee geïntegreerde, uitdraaibare schakelkasten * 1

*1

Zie voor verdere technische gegevens en vermogensdiagrammen technische gegevensblad.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

7

2

Productinformatie (vervolg) Type BWC en WWC &

Brine/waterwarmtepomp 4,8 tot 10,8 kW & Water/waterwarmtepomp 6,3 tot 14,2 kW Brine/waterwarmtepomp en ombouwset (vorstbeschermtemperatuurregelaar en stromingsbewaking voor grondwatercircuit; meegeleverd). Compact-warmtepomp (vanaf type BWC 108 met elektronische opstartstroombegrenzer) met geïntegreerde elektrische extra verwarming, verwarmingscircuit- en brinecircuitpomp. Bekleding van epoxyharscoating. Geluids- en trillingsarm door dubbelgelagerde compressor, incl. geluidsabsorberende stelvoetjes. Cfk-vrij, niet brandbaar koelmiddel R 407C (koelmiddelmix, bestaande uit 23 % R 32, 25 % R 125 en 52 % R 134a). Met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor verwarmingscircuit en met koper gesoldeerde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar (RVS 316) voor brine of grondwatercircuit. Met weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 70 en geïntegreerde, uitdraaibare schakelkast * 1

2

Type AW/AWH &

Lucht/waterwarmtepomp 5,4 tot 14,6 kW Warmtepomp in compacte bouwwijze (vanaf type AW108 en AWH110 met aanloopstroombegrenzer). Bekleding van epoxyharscoating met snelsluitingen. Geluids- en trillingsarm door dubbelgelagerde compressor, incl. geluidsabsorberend onderstel. Cfk-vrij, niet brandbaar koelmiddel R 407C (koelmiddelmix, bestaande uit 23 % R 32, 25 % R 125 en 52 % R 134a). Met koper gesoldeerde, roestvast stalen warmtewisselaar (RVS 316) voor verwarmingscircuit. Verwarmingsgas-ontdooisysteem met ontdooien naar behoefte. Met weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 60 en geïntegreerde, uitdraaibare schakelkast * 1

Regelingsvarianten

Voor warmtepompinstallatie met geïntegreerde koelfunctie „natural cooling" en zonnewarmteregelfunctie, boilertemperatuurregeling voor twee warmwaterboilers en aansturing van een extra warmtegenerator. Koelfunctie „natural cooling" alleen bij types BW/BWH/WW/WWH. Mogelijke combinaties van de 2 regelbare verbruikerscircuits: & 1 verwarmingscircuit zonder mengklep en verwarmingscircuit met mengklep & 2 verwarmingscircuits met mengklep

*1

8

&

1 verwarmingscircuit met mengklep en koelregelfunctie 1 verwarmingscircuit met mengklep en zonnesysteemfunctie & Koelregelfunctie en zonnesysteemfunctie Menugestuurde bediening met volletekstondersteuning en geïntegreerd diagnosesysteem. Met buitentemperatuursensor en retourtemperatuursensor. &

5819 122-8 NL

Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 60

Zie voor verdere technische gegevens en vermogensdiagrammen technische gegevensblad.

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Productinformatie (vervolg) Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling CD 70 Voor warmtepompinstallatie met geïntegreerde koelfunctie „natural cooling", boilertemperatuurregeling voor een warmwaterboiler, aansturing van de geïntegreerde elektrische extra verwarming en regeling van maximaal 3 warmteverbruikers. Voor de regeling van een verwarmingscircuit zonder mengklep en een verwarmingscircuit met mengklep en bovendien - bij het gebruik van de koelfunctie "natural cooling" - van een koelcircuit met mengklep. Menugestuurde bedienerbesturing met functieafhankelijke helptekst in volle tekst, met diagnosesysteem en storingsindicatie in volle tekst. Inclusief buitentemperatuursensor en retourtemperatuursensor.

2

2.2 Verwarmingscircuit Opvoerhoogte van de interne verwarmingspompen bij type BWC/WWC

Karakteristiek van de ingebouwde boilerlaadpomp

Divicon CV-circuitverdeling voor warmtepompen (toebehoren) Opmerking De Divicon-verwarmingscircuitverdeling kan voor type BW/ WW 104104 tot 116, type AW/AWH gebruikt worden. De aansluiting van de Divicon gebeurt uitsluitend volgens installatieuitvoering 5. Zie voor verdere boilerlaadpompen prijslijst Vitoset, register 4.4.

Functie In de stookwerking kan via de Divicon een verwarmingswaterbuffer in serie in de verwarmingsretour aangesloten worden. Als de CV-circuits tijdens het werken van de warmtepomp geen warmte meer nodig hebben (thermostaatkleppen/vloerverdeler sluiten), dan gaat de overstortklep en de verwarmingsretour open via de verwarmingswaterbuffer naar de warmtepomp. Het watervolume in de verwarmingswaterbuffer is voldoende om de minimumlooptijd van de warmtepomp te garanderen en een taktwerking te voorkomen. Bij tapwateropwarming wordt de verwarmingswaterbuffer door de 3-weg-klep hydraulisch afgekoppeld.

Algemene installatie en montage-instructie De Divicon wordt aan de wand bevestigd. De warmtepomp kan met de flexible aansluitingsslangen direct verbonden worden. Door de aansluiting aan de achterkant kan de warmwaterboiler rechts of links naast de warmtepomp geplaatst worden.

5819 122-8 NL

Compactverdeler voor monovalente/ mono-energetische installaties met tapwateropwarming en alleen in combinatie met Vitocell 050, type SVP en SVW. Levering: & Verwarmingscircuitpomp (Grundfos UPS 25-60) & 3-weg-omschakelklep & Terugslagklep & Veiligheidsklep & Overstortklep & 4 kogelkranen & Manometer & Aansluiting voor expansievat & Wandhouder (wandafstand 340 mm) & Isolatie

De Divicon vereenvoudigt de installatie van de warmtepompinstallatie. Allle benodigd onderdelen zijn in één module samengevat.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

9

Productinformatie (vervolg)

2

Afbeelding zonder isolatie

A B C D E F G H

Verwarmingscircuit G1 (aanvoer) Verwarmingscircuit G1 (retour) Overstortklep Stelmotor met omschakelklep Warmwaterboiler DN 20 (aanvoer) Verwarmingswaterbuffer G 1 (aanvoer) Verwarmingswaterbuffer G 1 (retour) Aansluiting expansievat DN 20

K L M N O P R

Warmwaterboiler G1 (retour) Warmtepomp G1 (retour) Warmtepomp G1 (aanvoer) Manometer Veiligheidsklep CV-pomp wandconsole

Karakteristiek van de ingebouwde boilerlaadpomp

2.3 Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen

Algemene installatie en montage-instructie &

&

Voor het correct functioneren van de luchtafscheider het brinetoebehorenpakket horizontaal monteren. Het luchtwegblaaselement moet boven het brinetoebehorenpakket zitten.

10

VIESMANN

&

Boilercirculatiepomp volgens de karakteristieken op pagina 25 op voldoende restopvoerhoogte controleren. Boilerlaadpomp zo monteren, dat de leidingsinvoering naar beneden of naar de zijkant wijst, eventueel de pompkop draaien. VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen, type BW en BWH (tot 32,6 kW)

Productinformatie (vervolg) & &

Dampdiffusiedichte isolatie door installateur aan te brengen. Als de brinebewaking niet wordt aangesloten, kan het brinetoebehorenpakket ook in de aan de buitenkant liggende overgavekoker (tegen water beschermd) geïnstalleerd worden.

2

A B C D E F G H

Brinecircuit G 1¼ (aanvoer naar de warmtepomp) Vul- en aftapkraan Veiligheidsklep (3 bar) Kogelkraan Primaire pomp Luchtafscheider Drukbewaking Brinecircuit G 1¼ (aanvoer naar het brinetoebehorenpakket)

K L M N O

Brinecircuit G 1¼ (retour van de warmtepomp) Aansluiting voor expansievat Brinecircuit G 1¼ (retour van het brinetoebehorenpakket) Manometer Kant-en-klaar gemonteerd Zonder afbeelding: Membraanexpansievat (25, 30 of 50 liter inhoud)

Brinetoebehorenpakketten voor warmtepompen, type BWC Algemene installatie en montage-instructie &

&

5819 122-8 NL

&

Voor het correct functioneren van de luchtafscheider het brinetoebehorenpakket horizontaal monteren. Het luchtwegblaaselement moet boven het brinetoebehorenpakket zitten. Dampdiffusiedchte isolatie moet door installateur aangebracht worden.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

11


2

Afbeelding zonder isolatie

A B C D E F

Brinecircuit G 1¼ (aanvoer naar de warmtepomp) Vul- en aftapkraan Veiligheidsklep (3 bar) Kogelkraan Brinecircuit G 1¼ (aanvoer van de warmtebron) Luchtafscheider

G H K L M

Brinecircuit G 1¼ (retour naar de warmtebron) Manometer Brinecircuit G 1¼ (retour van de warmtepomp) Kant-en-klaar gemonteerd Aansluiting voor expansievat

2.4 Brineverdeler Aardcollector &

2 Snelontluchters 2 Vul- en aftapkranen Verdeler op twee geluidsabsorberende consoles voorgemonteerd; aan huiswand, in de kelderschacht of in de verzamelschacht te monteren. &

5819 122-8 NL

Brineverdeler voor aardcollectoren van brine/waterwarmtepomp met: & Messingverdeler met 2 × G 1¼ verzamelbuizen (aanvoer en retour) & Aanvoer- en retouraansluitingen voor 10 brinecircuits via klemringschroefverbindingen voor PE × 2,0 mm, apart te monteren en met kogelkranen af te sluiten

12

VIESMANN

VITOCAL 300/350


2

A Verzamelbuis G 1¼ (aanvoer) B Verzamelbuis G 1¼ (retour) C Klemringschroefverbindingen voor PE 20 × 2,0 mm

D Kogelkraan voor het vullen en aftappen E Kogelkranen voor het afsluiten van de afzonderlijke circuits F Geluidsabsorberende console

Mogelijke aansluitvarianten

RL Brineretour VL Brineaanvoer

A Wartelmoer G 2 voor aansluiting kogelkraan, klemschroefverbinding of verdere module B Kogelkraan voor het vullen en aftappen

Aardsonde/aardcollector

5819 122-8 NL

Brineverdeler voor aardsonden van brine/waterwarmtepomp met: & Messingverdeler met 2 × 1½″ verzamelbuizen (aanvoer en retour) & Aanvoer- en retouraansluitingen voor 4 brinecircuits via klemringschroefverbindingen voor PE 32 × 2,9 mm of PE 25 × 2,3 mm, apart te monteren en met kogelkranen af te sluiten & 2 Vul- en aftapkranen De brineverdeler kan met de montagetoebehoren (meegeleverd) aan huiswand, in de kelderschacht of in de verzamelbuis gemonteerd worden.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

13

Productinformatie (vervolg) C Verzamelbuis G 1½ D Klemringschroefverbindingen voor PE 32 × 2,9 mm of PE 25 × 2,3 mm E Afsluitdop 2″ met stop G ½ F Kogelkranen voor het afsluiten van de afzonderlijke circuits

A Wartelmoer G 2 voor aansluiting kogelkraan, klemschroefverbinding of verdere module B Kogelkraan voor het vullen en aftappen

Mogelijke aansluitvarianten

RL Brineretour VL Brineaanvoer RL Brineretour VL Brineaanvoer

Ontwerphandleiding 3.1 Opstelling en geluiden Eisen aan de plaats van opstelling De opstelruimte moet beveiligd tegen vorst en goed te ventileren zijn. Om contactgeluidsoverdracht te voorkomen mag de warmtepomp niet op houten vloeren op de zolder opgesteld worden.

Maatregelen voor geluidsisolatie Type BW, BWH en WW en WWH

Type AW en AWH

Voor de geluidsdemping is de warmtepomp met geluidsdempende stelvoetjes uitgerust.

Voor de geluidsdemping de warmtepomp op de meegeleverde, geluidsabsorberende onderstukken zetten. De tussenruimte luchtkanaal – muur voor de contactgeluidsisolatie correct uitvoeren.

14

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

3

Ontwerphandleiding (vervolg) Richtwaarden van het geluidsdrukniveau volgens TA geluid (buiten het gebouw) Gebied/Object Immissierichtwaarde (geluidsdrukniveau) in dB (A) overdag 's nachts Gebieden met industrie en woningen waarin zich noch voornamelijk industrie 60 45 noch voornamelijk woningen bevinden Gebieden waarin zich voornamelijk woningen bevinden en 55 40 Gebieden waarin zich uitsluitend woningen bevinden 50 35 Woningen die met de warmtepompinstallatie door de installateur verbonden zijn 40 30

3.2 Stroomvoorziening en tarieven Volgens de geldende tarieven moet de elektriciteitsbehoefte voor het gebruik van warmtepompen als noodzakelijk voor het huishouden gezien worden. Bij warmtepompen voor gebouwverwarming moet het energiebedrijf toestemming verlenen. Bij het betreffende energiebedrijf moeten de aansluitvoorwaarden voor de aangegeven apparaatgegevens opgevraagd worden. Bijzonder belangrijk is of in het betreffende verzorgingsgebied een monovalente en/of mono-energetische werking met de warmtepomp mogelijk is.

Ook informatie over gronden arbeidsprijs, over de mogelijkheden voor het gebruik van de goedkope nachtstroom en over eventuele blokkeringstijden zijn belangrijk voor het ontwerp. Bij vragen hierover gelieve u zich te wenden tot de energieleverancier van de klant.

Aanmeldingsprocedure Ter beoordeling van de gevolgen van het werken met de warmtepomp voor het net van energiebedrijf zijn de volgende gegevens nodig: & Adres van de gebruiker & Plaats van gebruik van de warmtepomp & Soort behoefte volgens algemene tarieven (huishouden, boerenbedrijf, bedrijf, beroep en ander behoefte) & Geplande gebruikswijze van de warmtepomp

& & & & &

Fabrikant van de warmtepomp Type van de warmtepomp * 1 Elektrische aansluitleiding in kW* 1 Maximale aanloopstroom in ampère * 1 Maximale stooklast van het gebouw in kW

4

Eisen aan de elektrische installatie van warmtepompen &

&

&

De technische aansluitbepalingen TAB van het betreffende energiebedrijf moeten gerespecteerd worden Inlichtingen over de benodigde meet en schakelinrichtingen geeft het betreffende energiebedrijf. Er moet een aparte stroomteller voor de warmtepomp aangebracht

Viessmann-warmtepompen worden met 400 V~ voor de warmtepomp en 230 V~ voor het stuurstroomcircuit gebruikt. De zekering (6,3 A) voor het stuurstroomcircuit zit in de schakelkast geïntegreerd.

Uitleg 4.1 Dimensionering van warmtepompen Opmerking Bij warmtepompinstallatie met monovalente werkingswijze is een exacte dimensionerig bijzonder belangrijk, omdat te groot gekozen toestellen vaak met in verhouding te hoge installatiekosten verbonden zijn. Overdimensioneringen daarom voorkomen! Eerst moet de standaardstooklast ΦHL van het gebouw vastgesteld worden. Voor het gesprek met de klant en het uitbrengen van een offerte is het in de regel voldoende dit ongeveer vast te stellen.

Voor de bestelling moet zoals bij alle verwarmingssystemen de normstooklast van het gebouw volgens EN 12831 vastgesteld en de warmtepomp conform uitgekozen worden.

5819 122-8 NL

Monovalente werkingswijze Bij monovalente werkingswijze moet de warmtepompinstallatie als enige warmteopwekker de gehele warmtebehoefte van het gebouw volgens EN 12831 dekken.

*1

Om het benodigde stookvermogen te meten, moet eventueel met toeslagen voor blokkeringstijden van het energiebedrijf rekening gehouden worden. De stroomtoevoer kan maximaal 3 × 2 uur binnen 24 uur onderbroken worden.

Zie gegevensblad.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

15

Uitleg (vervolg) Bij klanten met speciale contracten moet eventueel met specifieke regelingen rekening gehouden worden. Op grond van de gebouwinertie wordt bij de dimensionering van de vermogenstoeslag met 2 uur blokkeringstijd geen rekening gehouden. Tussen twee onderbrekingstijden moet de vrijgavetijd echter minstens zo lang zijn als de voorgaande blokkeringstijd.

Geschatte vaststelling van de stooklast op basis van de verwarmde oppervlakken Het verwarmde oppervlak (in m 2) wordt met de volgende specifieke vermogensbehoefte vermenigvuldigd: Passief huis Laagenergiehuis Nieuwbouw (goede isolatie) Huis (normale isolatie) Ouder huis (zonder bijzondere isolatie)

10 W/m 2 40 W/m 2 50 W/m 2 80 W/m 2 120 W/m 2

Theoretische aanleg bij 3 × 2 uur blokkeringstijden Vastgestelde stooklast 9 kW. Maximale blokkeringstijd 3 × 2 uur bij minimale buitentemperatuur volgens EN 12831. Bij 24 uur leidt dit zo tot een dagwarmtehoeveelheid van: 9 kW × 24 h = 216 kWh Om de maximale dagwarmtehoeveelheid te dekken, staan op grond van de blokkeringstijden van 3 × 2 uur alleen 18 uur/dag ter beschikking. Wegens de gebouwinertie wordt met 2 uur geen rekening gehouden. 216 kWh/(18 + 2)h = 10,8 kW Puur rekenkundig is een warmtepomp met een stookvermogen van 10,8 kW voldoende. Het vermogen van de warmtepomp moet bij een maximale blokkeringstijd van 3 × 2 uur per dag dus met 20 % verhoogd worden. Vaak worden blokkeringstijden alleen bij behoefte geschakeld. Informeer bij de betreffende energieleverancier van de klant naar de blokkeringstijden.

Toeslag voor de tapwateropwarming Voorbeeld: Bij een nieuwbouw met goede isolatie en een verwarmd oppervlak van 180 m 2 bedraagt de geraamde vastgestelde stooklast 9 kW.

Lagere behoefte Normale behoefte * 2

Warmwaterbehoefte bij warm- Specieke nuttige warmte in watertemperatuur 45 °C Liter/dag per persoon Wh/dag per persoon 15-30 600-1200 30-60 1200-2400

Aanbevolen stooklasttoeslag voor tapwateropwarming kW/persoon* 1 0,08-0,15 0,15-0,30

bij referentietemperatuur 45 ° C

of

Etagewoning (afrekening naar verbuik) Etagewoning (afrekening all-in) Eengezinswoning * 2 (gemiddelde behoefte)

Specieke nuttige warmte

30

Wh/dag per persoon ca. 1200

Aanbevolen stooklasttoeslag voor tapwateropwarming * 1 kW/persoon ca. 0,15

45

ca. 1800

ca. 0,225

50

ca. 2000

ca. 0,25

Mono-energetische werkingswijze De warmtepompinstallatie wordt in de stookwerking door een met stroom aangedreven warmtegenerator (bijv. heetwaterdoorloopverwarmer) aangevuld. Het bijschakelen kan via de regeling afhankelijk van de buitentemperatuur (bivalentietemperatuur) en de stooklast plaatsvinden. De max. aanvoertemperatuur bedraagt bij type AW, BW/BWC und WW/WWC 55 ºC en bij type AWH, BWH en WWH 65 ºC. Bij typische installatieconfiguraties wordt het stookvermogen van de warmtepomp op ca. 70 tot 85 % van de maximaal benodigde stooklast volgens EN 12831 van het gebouw vastgelegd. Het aandeel van de warmtepompinstallatie aan de jaarlijkse stookarbeid bedraagt ca. 92 tot 98 %.

*1 *2

Op grond van de geringe investeringskosten voor de gehele warmtepompinstallatie kan de mono-energetische werkingswijze ten opzichte van een monovalent gebruikte warmtepompinstallatie in het bijzonder in nieuwbouw economische voordelen opleveren. Bij mono-energetische werkingswijze moet de warmtebron (grond, water, lucht) op grond van de (in vergelijk met de bivalent-alternatieve werkingswijze) hogere looptijden op de totale vermogensbehoefte van het gebouw aangebracht worden.

Bij opwarmtijd van de warmwaterboiler van 8 uur. Als de werkelijke warmwaterbehoefte de aangegeven waarde overschrijdt, moet een hogere vermogenstoeslag aangehouden worden.

16

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

4

Voor de gebruikelijke huizenbouw wordt van een maximale warmwaterbehoefte van ca. 50 liter per persoon en dag met ca. 45 ºC uitgegaan. Dit komt overeen met een extra stooklast van ongeveer 0,25 kW per persoon bij 8 uur opwarmtijd. Met deze toeslag wordt alleen rekening gehouden als de som van de extra stooklast groter is dan 20 % de volgens EN 12831 berekende verwarmingslast.

Uitleg (vervolg) Bivalent-parallelle werkingswijze De warmtepompinstallatie wordt in de stookwerking door een extra warmtegenerator (olie/gasverwarmingsketel) aangevuld. Het bijschakelen kan via de regeling afhankelijk van de buitentemperatuur (bivalentietemperatuur) en de benodigde verwarmingslast plaatsvinden. De max. aanvoertemperatuur bedraagt bij type AW, BW/BWC und WW/WWC 55 ºC en bij type AWH, BWH en WWH 65 ºC. Bij typische installatieconfiguraties wordt het stookvermogen van de warmtepomp op ca. 50 tot 70 % van de maximaal benodigde stooklast volgens DIN EN 12831 van het gebouw vastgelegd. Het aandeel van de warmtepompinstallatie aan de jaarlijkse stookarbeid bedraagt ca. 75 tot 92 %.

Op grond van geringere investeringskosten voor de gehele warmtepompinstallatie is de bivalente werkingswijze bijzonder geschikt voor bestaande verwarmingsketelinstallatie in gerenoveerde gebouwen. Bij bivalent-parallelle werkingswijze moet de warmtebron (grond, water, lucht) op grond van de (in vergelijk met de bivalent-alternatieve werkingswijze) hogere looptijden op de totale vermogensbehoefte van het gebouw aangebracht worden.

Bivalent-alternatieve werkwijze De warmtepompinstallatie zal in de stookwerking tot een bepaalde buitentemperatuur (bivalentietemperatuur), die afhankelijk van de stooklijn met een bepaalde verwarmingsaanvoertemperatuur (max. 50 ºC) overeenkomt, de verwarming geheel overnemen. Onder de bivalentietemperatuur schakelt de warmtepomp uit en de olie/gasverwarmingsketel neemt de warmteverzorging van het gebouw over. De warmtepomp uitschakelen resp. het inschakelen van de CV-ketel gebeurt door de regeling. De bivalent-alternatieve werkingswijze maakt ook max. systeemtemperaturen van meer dan 50 °C mogelijk. Zo is deze werkwijze bijzondergeschikt voor gebouwen met een conventioneel warmteverdeel- en afgiftesysteem (radiatoren). Omdat lucht/waterwarmtepompen bij lagere buitentemperaturen geringere vermogensgetallen geven, raden wij in dit geval de bivalentalternatieve werkingswijze aan. Het diagram toont als voorbeeld het dekkingsaandeel van de warmtepomp in procenten in de jaarstookarbeid (alleen verwarmen) van een gestandaardiseerd woongebouw afhankelijk van het gekozen stookvermogen en het gekozen werkingstype, bivalent-parallel of bivalent-alternatief. A Bivalent-parallelle werkwijze B Bivalent-alternatieve werkwijze

4.2 Dimensionering van de warmtebronnen voor brine/waterwarmtepompen Aardcollector

5819 122-8 NL

Warmtestroom uit de aarde

De warmte wordt via platte collectoren of aardsonden opgenomen. Deze wordt vanuit de grond aan het hulpcircuit (brinecircuit) afgegeven, welke dan de warmte aan het werkmedium in de warmtepomp afgeeft. Onder warmtebron Aarde wordt de bovenste grondlaag verstaan tot een diepte van 1,2 tot 1,5 m. Het winnen van warmte vindt plaats via een warmtewisselaar die in een onbebouwd oppervlak in de buurt van het te verwarmen gebouw aangelegd wordt. De uit diepere lagen naar boven stromende warmte bedraagt slechts 0,063 tot 0,1 W/m 2 en kan als warmtebron voor de bovenste lagen genegeerd worden. VITOCAL 300/350

De bruikbare warmtehoeveelheid en daarmee de grootte van het benodigde oppervlak hangt sterk af van de thermofysikalische eigenschappen van de aarde en van de instralingsenergie, d.w.z. van de klimatische verhoudingen af. De thermische eigenschappen, zoals volumetrische warmtecapaciteit en warmtegeleidingsvermogen, hangen sterk mag van de samenstelling en de gesteldheid van de grond. Als groottes zijn hier in het bijzonder het wateraandeel, de aandelen aan minerale bestanddelen, zoals kwarts of veldspaat, alsmede het aandeel en de grootte van de met lucht gevulde poriën doorslaggevend. Simpel uitgedrukt kan men zeggen dat de opslageigenschappen en het warmtegeleidingsvermogen des te groter zijn, des te meer de grond met water verrijkt is, des te hoger het aandeel van de minerale bestanddelen en des te geringer de porieaandelen zijn. Het specifieke onttrekkingsvermogen voor de grond ligt daarbij tussen ca. 10 en 35 W/m 2. Droge, zandige bodem Vochtige, zandige bodem Droge leembodem Vochtige leembodem Grondwatergeleidende bodem

q E = 10-15 W/m 2 q E = 15-20 W/m 2 q E = 20-25 W/m 2 q E = 25-30 W/m 2 q E = 30-35 W/m 2

VIESMANN

17

4

Uitleg (vervolg) Hiermee wordt het benodigde grondoppervlak bepaald, naargelang stooklast van het huis en de gesteldheid van de grond. Het benodigde grondoppervlak wordt volgens het koudevermogen ² K van de warmtepomp vastgesteld: Verschil tussen vermogen van de warmtepomp (² WP) en opgen. vermogen (P WP). ² K = ² WP – P WP Voorbeeld: De warmtepomp Vitocal 300 (type BW110) heeft bij de temperaturen B0/W35 (B0 = brineinlaattemperatuur van 0 °C, W35 = verwarmingswateruitlaatstemperatuur van 35 °C) een koudevermogen van ² K = 8,4 kW. Bij een specifiek onttrekkingsvermogen ³ E van 25 W/ 2 volgt een benodigd oppervlak voor het onttrekkingsvermogen (F E) van FE = (² K/³ E) m 2

FE = 8400/25 = 336 m 2 grond Om aan deze grondoppervlakken warmte te onttrekken, moeten kunststofbuizen in meerdere kringen aangelegd worden (PE-buis, hard PN 10). De diverse buiskringen moeten even lang zijn en geen ontoegankelijke aansluitingen of verbindingen hebben. Als gebruikelijke buiskringlengte heeft 100 m zijn waarde bewezen. Bij dit voorbeeld volgt bij gebruik van PE 32 × 2,9 voor 336 m 2 grond × 1,5 m buis/m 2 = 504 m buis, hetgeen overeenkomt met 100 m lengte (zie pagina 19). Verdelers en verzamelaars moeten voor latere reparaties toegankelijk geplaatst worden, bijv. in eigen verdelerkokers buiten het huis of in de keldervensterkoker aan het huis. Elke buiskring moet voor het vullen en ontluchten van de collector in aanvoer en retour apart afgesloten kunnen worden.

4

Uitvoeringsvoorbeeld voor een verzamelkoker

A B C D

Ingangskoepel 600 mm Betonnen ringen Brineaanvoer Brineretour

Brineverdeler Collectorbuizen Grind Drainage

De buizen moeten met een lichte helling naar de buitenkant van het gebouw gevoerd worden, zodat ook bij sterke regenval het binnendringen van water voorkomen wordt. Een ervoor geplaatste drainage garandeert het wegsijpelen van het regenwater. Als speciale, bouwtechische eisen tegen drukkend water worden gesteld, is het gebruik van toegelaten wanddoorvoeringen (bijv. fa. Doyma) nodig.

5819 122-8 NL

Alle aan te leggen buizen, verbindingsbuizen etc. moeten van corrosiebestendig materiaal gemaakt zijn. Aanvoer- en retourleidingen geleiden koud brine (brinetemperatuur < keldertemperatuur). Daarom moeten alle leidingen in huis en de muurdoorvoeringen (ook binnen de wandconstructie) dampdiffusiedicht geïsoleerd worden om condens en daarmee vochtschade te voorkomen. Alternatief kan voor de afvoer van het condenswater een geschikte afvoergoot geïnstalleerd worden. Voor het vullen van de installatie voldoet een kant-en-klaar brinemengsel.

E F G H

18

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg)

Uitvoeringsvoorbeeld voor een wanddoorbreking

A B C D E F

Warmtepomp Vitocal 300/350, type BW/BWH Gebouwen Brinedrukbewaking (optioneel) Primaire pomp Fundatie Drainage

G H K L M

Afdichting Voeringsbuis Rolgrind PE 32 × 2,9 Aarde

Dimensioneringstabel

4

De dimensionering moet op het koudevermogen bij het werkingspunt B0/W35 gebaseerd worden. Het benodigde oppervlak aan grond FE volgt uit FE = ² K/³ E Benodigde aantal buiskringen van 100 m lengte afhankelijk van FE en de buisafmeting Buisafmeting PE 20 x 2,0 PE 25 x 2,3 Vaststellen van het aantal buiskringen F E · 3/100 FE · 2/100

PE 32 x 2,9 FE · 1,5/100

Benodigde strengen en brineverdeler voor brine/waterwarmtepomp, bij gemiddeld onttrekkingsvermogen ³ E = 25 W/m2 Type warmtepomp KoudeBenoPE 20 × 2,0 PE 25 × 2,3 PE 32 × 2,9 vermogen digde Benodigde Aantal briBenodigde Aantal briBenodigde Aantal bri²K grondop- strengen neverdestrengen neverdestrengen neverdelers pervlak PE-buis lers PE-buis lers PE-buis kW m2 van 100 m Bestelnr. van 100 m Bestelnr. van 100 m Bestelnr. lengte 7143 762 lengte 7182 043 lengte 7143 763 BW/BWC104 3,7 148 5 1 3 1 3 1 BW/BWC106 5,0 200 6 1 4 1 4 1 BW/BWC108 6,5 260 8 1 6 2 4 1 BW/BWH/BWC110 8,4 336 10 1 7 2 5 2 BW113 11,0 440 13 2 9 3 7 2 BWH113 12,4 508 15 2 10 3 8 2 BW116 12,7 508 15 2 10 3 8 2 BW212 10,0 400 12 2 8 2 6 2 BW216 13,0 520 16 2 11 3 8 2 BW220 16,8 672 20 2 13 4 10 3 BW226 22,0 880 26 3 18 5 14 4 BW232 25,4 1016 30 3 20 5 16 4 WW240 * 1 30,4 1250 – – – – 19 5* 2 WW254 * 1 42,7 1700 – – – – 26 7* 2 WW268 * 1 52,6 2100 – – – – 32 8* 2 WW280 * 1 62,3 2500 – – – – 38 10 * 2

5819 122-8 NL

De exacte dimensionering richt zich naar de bodemgesteldheid en kan pas ter plekke vastgesteld worden. Van de volgende installatieafstanden wordt uitgegaan: & voor PE-buis 20 × 2,0: ca. 0,33 m (3 lopende m buis/m 2), & voor PE-buis 25 × 2,3: ca. 0,50 m (2 lopende m buis/m 2), & voor PE-buis 32 × 2,9: ca. 0,70 m (1,5 lopende m buis/m 2 ), De lengte van de buiskringen is dan 100 m. *1 *2

Gebruik als brine/waterwarmtepomp. Omdat max. 4 brineverdelers samengevoegd kunnen worden, moeten meerdere collectorvlakken opgebouwd worden. Ontwerp en dimensionering moeten door een installatiebedrijf (bijv. adviesbureau) uitgevoerd worden.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

19

Uitleg (vervolg) Voorbeeld: Zie voor vermogensdiagrammen technische bladen van de warmtepomp. Gebouwstooklast (netto stooklast): 4,8 kW Toeslag voor tapwateropwarming voor 0,75 kW (volgens pagina 16: 0,75 kW < 20 % van de gebouwstooklast) 3-Personen-huishouding: Blokkeringstijden: 3 × 2 h/d (rekening is gehouden met slechts 4 uur, zie pagina 15) Totale stooklast van het gebouw: 5,76 kW Systeemtemperatuur (bij min. buitentemp. –14 °C): 45/40 °C Werkpunt warmtepomp: B0/W35 Gekozen warmtepomp: Brine/waterwarmtepomp, type BW106 met 6,4 kW vermogen (incl. toeslag voor spertijden, zonder tapwateropwarming), koudevermogen ² K = 5,0 kW.

Dimensionering aardcollector Gemiddeld specifiek onttrekkingsvermogen ³ E = 25 W/m 2 ² K = 5 kW FE = ²K/³ E = 5000 W/25 W/m 2 = 200 m 2 Het aantal X van de benodigde buiskringen (PE-buis 20 × 2,0) van elk 100 m lengte volgt uit X = FE · 3/100 = 200 m 2 · 3 m/m 2/100 m = 6 buiskringen Gekozen: 6 Buiskringen van 100 m lengte (Ø 20 mm × 2,0 mm mit 0,201 liter/m volgens tabel op pagina 25)

Benodigde hoeveelheid warmtedragend medium Volgens het aantal buiskringen moet een verdeler aangebracht worden. De toevoer moet groter dan de buiskringen gedimensioneerd worden, wij raden aan PE32 tot PE63. Toevoerleiding: 10 m (2 × 5 m) met PE 32 × 3,0 (2,9) m

Aantal buiskringen × 100 m × buisleidingsvolume + lange toevoer × buisleidiongsvolume 6 × 100 m × 0,201 liter/m + 10 m × 0,531 liter/m = 120,6 liter + 5,31 liter = 125,91 liter → gekozen 130 liter (incl. brinehoeveelheid van de warmtepomp)

Drukverlies van de aarcollector Warmtedragermedium: Tyfocor Doorzet warmtepomp: 1600 liter/h (zie blad technische gegevens van de warmtepomp) Doorzet per buiskring = (1600 liter/h)/(6 kring à 100 m) = 267 liter/h per buiskring Δp

=

R-waarde × buislengte

R-waarde voor PE 20 × 2,0 bij 267 liter/h ≈ 208 Pa/m (volgens de tabel op pagina 23) R-waarde voor PE 32 × 3,0 (2,9) bij 1600 liter/h ≈ 520,61 Pa/m (volgens de tabel op pagina 23)

Δp buiskring = 208 Pa/m × 100 m = 20800 Pa Δp toevoer = 520,61 Pa/m × 10 m = 5206,1 Pa Δp warmtepomp (waarde zie gegevensblad van de warmtepomp) = 9000,00 Pa Δp = Δp buiskring + Δp toevoer + Δp warmtepomp = 20800 Pa + 5206,1 Pa + 9000,00 Pa = 35006 Pa ≙ 350,06 mbar ≙ 3,5 mWS Karakteristieken van de brinecircuitpompen (uit het brinetoebehorenpakket) zie pagina 25.

Aardsonde - Dubbele U-buissonde Bij kleine bouwterreinen en bij later aanbrengen aan bestaande gebouwen zijn aardsonden een alternatief voor de aarcollector. Hierna wordt de dubbele U-buissonde bekeken. Een variant zijn twee dubbele U-buislussen van kunststof in een boorgat. De gehele holle ruimte tussen buizen en aarde worden met een goed warmtegeleidend materiaal opgevuld (betonit).

5819 122-8 NL

4

= =

RL Brineretour VL Brineaanvoer 20

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) A Betonit-cementsuspensie B Beschermkap Het afgekoelde vorstbeschermingsmengsel (brine) stroom naar het diepste punt en weer terug naar de verdamper van de warmtepomp. Daarbij meer het warmte af. Ervaringen tonen dat de specifieke warmtestroom zeer sterk schommelt en tussen 20 en 100 W/m sondelengte ligt. Met een gemiddelde waarde van 50 W/m gerekend, betekent dat bijv. voor een koudevermogen van 6,5 kW een sonde van 130 m of twee sonden van 65 m. De volgende afstand moet tussen 2 aardsonden aangehouden worden: & tot 50 m diepte min. 5 m & tot 100 m diepte min. 6 m Bij dergelijke installaties moet het bevoegde waterdepartement tijdig over de bouwplannen geïnformeerd worden. De aardwarmtesonden worden naargelang uitvoering met boor- of ramapparaten aangebracht. Voor deze installaties moet een watervergunning aangevraagd Verdere informatie krijgt u bij de fabrikanten van de aardsonden. Firma-adressen van boorbedrijven kunnen via Viessmann (www. viessmann.de) of uw plaatselijke energieleverancier verkregen worden.

Mogelijk specifieke onttrekkingsvermogen voor aardwarmtesonden (dubbele U-buissonden) Ondergrond Specifieke Onttrekkingsvermogen Algemene richtwaarden Slechte ondergrond (droog sediment) (λ < 1,5 W/(m · K)) 20 W/m Normale steenondergrond en met water verzadigd sediment (λ < 1,5-3,0 W/(m · K)) 50 W/m Vaste steen met hoog warmtegeleidingsvermogen (λ > 3,0 W/(m · K)) 70 W/m Losse gesteenten Kiezel, zand, droog < 20 W/m Kiezel, zand, watervoerend 55-65 W/m Klei, leem, vochtig 30-40 W/m Kalksteen (massief) 45-60 W/m Zandsteen 55-65 W/m Zuur magmatiet (bijv. graniet) 55-70 W/m Basische magmatiet (bijv. basalt) 35-55 W/m Gneis 60-70 W/m

Dimensioneringstabel Basis voor dimensionering: Koudevermogen bij het werkpunt V0/W35. De exacte dimensionering richt zich naar de aard van de bodem en de watergeleidende lagen en kan pas ter plekke door de uitvoerende boorfirma vastgesteld worden.

Opmerking Een vermindering van het aantal boringen ten gunste van de sondendiepte verhoogt het noodzakelijke pompvermogen alsmede het te overwinnen drukverlies.

Geschatte dimensionering: Benodigde aardsonden en brineverdeler bij gemiddeld onttrekkingsvermogen ³ E = 50 W/m sonde bij 2000 bedrijfsuren Type warmtepomp Debiet primair Koudevermogen ² K Aardsonden voor Aantal brineverdelers PE 32 × 2,9 voor aardsonden PE 32 × 2,9 liter/h kW Aantal × lengte in m Bestelnr. 7143 763 BW/BWC104 1150 3,7 1 × 75 1 BW/BWC106 1600 5,0 1 × 100 1 BW/BWC108 2100 6,5 2 × 65 1 BW/BWH/BWC110 2700 8,4 2 × 85 1 BW113 3600 11,0 3 × 75 2 BW116/BWH113 3900 12,7 3 × 90 2 BW212 3200 10,0 2 × 100 1 BW216 4200 13,0 3 × 90 2 BW220 5400 16,8 4 × 90 2 BW226 7200 22,0 5 × 88 3 BW232 7800 25,4 5 × 100 3 WW240 * 1 9200 30,4 8 × 91 * 2 – WW254 * 1 12600 42,7 10 × 102 * 2 – WW268 * 1 15600 52,6 12 × 105 * 2 – WW280 * 1 18600 62,3 16 × 94 * 2 – Voorbeeld: Uitvoering als dubbele U-buis Gemiddeld onttrekkingsvermogen ³ E = 50 W/m sondenlengte ² K = 5,0 kW Sondenlengte I = ²K/³ E = 5000 W/50 W/m = 100 m Gekozen buis voor de sonde: PE 32 × 3,0 (2,9) mm met 0,531 liter/m (volgens tabel op pagina 25)

5819 122-8 NL

Benodigde hoeveelheid warmtedragend medium Bij sondenaantal > 1 brineverdeler voorzien. De toevoer moet groter dan de buiskringen gedimensioneerd worden, wij raden aan PE 32 tot PE 63. Aardsonde als dubbele U-buis, toevoer: 10 m (2 × 5 m) met PE 32 × 3,0 (2,9) *1 *2

Gebruik als brine/waterwarmtepompen. Ontwerp en dimensionering moeten door een installatiebedrijf (bijv. adviesbureau) uitgevoerd worden. Een toeslag van 20 % is bij de richtwaarden reeds meegenomen.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

21

4

Uitleg (vervolg) m

= =

2 × sondenlengte × 2 × buisleidingsvolume + lengte toevoer × buisleidingsvolume 2 × 100 m × 2 × 0,531 liter/m + 10 m × 0,531 liter/m = 217,7 liter → gekozen 220 liter (incl. brinehoeveelheid van de warmtepomp)

Drukverlies van de aardsonde Warmtedragermedium: Tyfocor Doorzet warmtepomp: 1600 liter/h (zie blad technische gegevens van de warmtepomp) Doorzet per U-buis: 1600 liter/h: 2 = 800 liter/h Δp

=

R-waarde × buislengte

R-waarde voor PE 32 × 3,0 (2,9) bij 800 liter/h ≈ 154,78 Pa/m (volgens tabel op pagina 23) R-waarde voor PE 32 × 3,0 (2,9) bij 1600 liter/h ≈ 520,61 Pa/m (volgens tabel op pagina 23)

Δp dubbele U-buis sonde = 154,78 Pa/m × 2 × 100 m = 30956 Pa Δp toevoer = 520,61 Pa/m × 10 m = 5206,1 Pa Δp warmtepomp (waarde zie gegevensblad van de warmtepomp) = 9000,00 Pa Δp = Δp dubbele U-buis sonde + Δp toevoer + Δp warmtepomp = 30956 Pa + 5206 Pa + 9000,00 Pa = 45162 Pa ≙ 451,62 mbar ≙ 4,5 mWS Karakteristieken van de brinecircuitpompen (uit het brinetoebehorenpakket) zie pagina 25.

Dimensionering van de onderdelen Dimensionering membraanexpansievat voor brinecircuit = = = =

VV

= = = =

pe

VN

Totale volume van de installatie (brine) in liters Nom. volume van het membraanexpansievat in liters Volumetoename bij installatieopwarming in liters VA · β β = uitzettingscoëfficiënt (β voor Tyfocor = 0,01) Veiligheidsmodel (warmtedragermedium Tyfocor) in liters VA × (watermodel: 0,005), minstens 3 liter toegest. eindoverdruk in bar p si – 0,1 · p si = 0,9 · p si p si = aflaatdruk van de veiligheidsklep = 3 bar

=

p st = stikstofvoordruk = 1,5 bar

Inhoud van het membraanexpansievat bij aardcollector (gegevens van het voorbeeld op pagina 20) VA = inhoud aardcollector incl. toevoerleiding + inhoud warmtepomp = 130 liter V Z = VA · β = 130 liter × 0,01 = 1,3 liter V V = VA × 0,005 = 130 liter × 0,005 = 0,65 liter → gekozen 3 liter

Inhoud van het membraanexpansievat bij aardsonde (gegevens van het voorbeeld op pagina 21) VA = inhoud aardcollector incl. toevoerleiding + inhoud warmtepomp = 220 liter V Z = VA · β = 220 liter × 0,01 = 2,2 liter V V = VA × 0,005 = 220 liter × 0,005 = 1,1 liter → gekozen 3 liter

5819 122-8 NL

4

VA VN VZ

22

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg)

5819 122-8 NL

Drukverliezen In de grijze gedeeltes van de volgende tabellen heerst laminaire stroming, dan turbulente. R-waarde voor warmtedragermedium Tyfocor (kinematische viscositeit = 4,0 mm 2/s, dichtheid = 1050 kg/m 3) PE-buis 25 × 2,3 mm, PN 10 PE-buis 20 × 2,0 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 260 280 100 77,4 300 120 92,9 320 140 108,4 340 160 123,9 360 180 139,4 380 200 154,9 400 220 170,3 420 240 185,8 440 260 201,3 460 280 216,8 480 300 232,3 500 320 247,8 520 340 263,3 540 360 278,7 560 380 294,2 580 400 309,7 600 420 325,2 620 440 554,6 640 460 599,5 660 480 645,8 680 500 693,7 700 520 742,9 720 540 793,7 740 560 845,8 760 580 899,4 780 600 954,4 800 620 1010,7 820 640 1068,5 840 660 1127,6 860 680 1188,1 880 700 1249,9 900 720 1313,0 920 740 1377,5 940 760 1443,4 960 780 1510,5 980 800 1578,9 1000 820 1648,6 1020 840 1719,6 1040 860 1791,9 1060 880 1865,5 1080 900 1940,3 1100 920 2016,4 940 2093,7 960 2172,3 PE-buis 32 × 2,9 mm, PN 10 980 2252,1 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding 1000 2333,2 liter/h Pa/m 1020 2415,4 300 1040 2498,9 320 1060 2583,6 340 1080 2669,6 360 380 PE-buis 25 × 2,3 mm, PN 10 400 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding 420 liter/h Pa/m 440 460 100 27,5 480 120 32,9 500 140 38,4 520 160 43,9 540 180 49,4 560 200 54,9 580 220 60,4 600 240 65,9

VITOCAL 300/350

VIESMANN

71,4 76,9 82,3 87,8 93,3 98,8 104,3 109,8 115,3 120,8 126,3 131,7 137,2 142,7 246,3 262,4 279,1 296,1 313,6 331,5 349,9 368,6 387,8 407,4 427,4 447,8 468,7 489,9 511,5 533,5 556,0 578,8 602,0 625,6 649,6 674,0 698,8 723,9 749,4 775,3 801,6 828,3 855,3

31,2 33,3 35,4 37,5 39,5 41,6 43,7 45,8 47,9 49,9 52,0 54,1 56,2 58,3 60,3 62,4

23

4

4

PE-buis 32 × 2,9 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 620 640 660 680 700 720 740 760 780 800 820 840 860 880 900 920 940 960 980 1000 1020 1040 1060 1080 1100 1120 1140 1160 1180 1200 1240 1280 1320 1360 1400 1440 1480 1520 1560 1600 1640 1680 1720 1760 1800 1840 1880 1920 1960 2000 2040 2080 2120 2160 2200 2240 2280 2320 2360 2400 2440 2480 2520 2560 2600 2640 2680 2720

24

VIESMANN

64,5 66,6 68,7 70,7 122,5 128,7 135,0 141,5 148,1 154,8 161,6 168,6 175,7 182,9 190,2 197,7 205,3 213,0 220,8 228,7 236,8 245,0 253,3 261,7 270,2 278,9 287,7 296,6 305,6 314,7 333,3 352,3 371,8 391,7 412,1 433,0 454,2 475,9 498,1 520,6 543,6 567,0 590,9 615,1 639,8 664,9 690,4 716,3 742,6 769,3 796,4 824,0 851,9 880,2 909,0 938,1 967,6 997,5 1027,8 1058,5 1089,5 1121,0 1152,8 1185,0 1217,6 1250,6 1283,9 1317,6

PE-buis 32 × 2,9 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 2760 2800 2840 2880 2920 2960 3000

1351,7 1386,2 1421,1 1456,3 1491,8 1527,8 1564,1

PE-buis 40 × 3,7 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700 3000 3200 3600 3900 4200 5200 5400 5500 6200 6300 7200 7800 9200 9300 12600 15600 18600

165,8 209,6 274,0 305,5 383,6 389,1 404,2 479,5 575,4 675,6 808,3 952,2 1082,3 1589,2 1712,5 1787,9 2274,2 2340,0 – – – – – – –

PE-buis 50 × 4,6 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700 3000 3200 3600 3900 4200 5200 5400 5500 6200 6300 7200 7800 9200 9300 12600 15600 18600

56,9 61,7 96,0 102,8 117,8 128,8 141,8 163,7 189,1 216,5 202,8 315,1 356,2 530,2 569,9 596,0 739,8 771,3 1000,1 1257,7 1568,7 1596,1 2794,8 – –

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Uitleg (vervolg)

Uitleg (vervolg) PE-buis 63 × 5,8 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700 3000 3200 3600 3900 4200 5200

17,8 25,3 30,1 34,0 42,7 45,2 48,0 56,2 63,0 69,9 84,9 102,8 121,9 161,7

PE-buis 63 × 5,8 mm, PN 10 Doorzet R-waarde drukverlies/m leiding liter/h Pa/m 5400 5500 6200 6300 7200 7800 9200 9300 12600 15600 18600

187,7 191,8 227,4 239,8 316,5 367,2 493,2 509,6 956,3 1315,2 1808,4

Volume in buizen (PE-buis, PN 10) Buisafmeting, Buiten-Ø × wandsterkte DN Volume per m buis

mm

20×2,0

25×2,3

32×3,0 (2,9)

40×2,3

40×3,7

50×2,9

50×4,6

63×5,8

63×3,6

liter

15 0,201

20 0,327

25 0,531

32 0,984

32 0,835

40 1,595

40 1,308

50 2,070

50 2,445

Stooklijnen brinecircuitpompen

4

Wilo-TOP-S 30/10 (3 ~ 400 V/50 Hz – R 1¼)

De boilerlaadpomp maakt ook deel uit van het brinetoebehorenpakket voor 1-traps warmtepompen tot type BW113, BWH113 en voor 2-traps warmtepompen tot type BW216.

De boilerlaadpomp maakt ook deel uit van het brinetoebehorenpakket voor warmtepompen tot type BW232.

5819 122-8 NL

Wilo-TOP-S 30/7 (3 ~ 400 V/50 Hz – R 1¼)

VITOCAL 300/350

VIESMANN

25

Uitleg (vervolg) Karakteristiek en restopvoerhoogte van de interne brinecircuitpomp in Vitocal 300, type BWC Type BWC104 BWC106 BWC108 BWC110

Restpomphoogte in m 5,4 5,2 4,9 4,6

Wilo-TOP-S 25/7 (1 ~ 230 V/50 Hz)

Procentuele pompvermogenstoeslagen voor werking met Tyfocor Dimensioneringspompdebiet ² A = ²water + fQ (in %) Dimensioneringsopvoerhoogte HA = H water + f H (in %) Met de verhoogde pompvermogengegevens ² A en HA moet de pomp gekozen worden.

Volumeaandeel ethyleenglykol Bij werkingstemperatuur 0 °C – fQ – fH Bij werkingstemperatuur +2,5 °C – fQ – fH Bij werkingstemperatuur +7,5 °C – fQ – fH

Opmerking De toeslagen bevatten alleen de correctie voor het pompaggregaat. Correcties van de installatiekarakteristiek resp. gegevens moeten met behulp van de vakliteratuur resp. de gegevens van de armaturenabrikant vastgesteld worden. Viessmann-warmtedragermedium ”Tyfocor” (kant-en-klaar-mengsel tot –15 ºC) heeft een volume-aandeel Tyfocor van 28,6 % (gerekend wordt met 30%).

%

25

30

35

40

45

50

% %

7 5

8 6

10 7

12 8

14 9

17 10

% %

7 5

8 6

9 6

11 7

13 8

16 10

% %

6 5

7 6

8 6

9 6

11 7

13 9

5819 122-8 NL

4

26

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) 4.3 Dimensionering van de water/waterwarmtepompen Grondwater Water/waterwarmtepompen gebruiken de warmte-inhoud van grondwater of koelwater.

4

5819 122-8 NL

A B C D E F

Warmtepomp Vitocal 300/350 Absorberende bronnen Pompbronnen Drukbuis Pompbuis Terugslagklep

Grondwater/waterwarmtepompen bereiken hoge winstfactoren. Grondwater beschikt het gehele jaar door over een ongeveer gelijkblijvende temperatuur van 7 tot 12 °C. Daarom behoeft het temperatuurniveau, vergeleken met andere warmtebronnen, slechts relatief weinig verhoogd worden om voor stookdoeleinden gebruikt te kunnen worden. Het wordt echter aanbevolen – dit geldt voor vrijstaande huizen en 2-onder-1 kap huizen – het grondwater niet uit grotere dieptes dan ca. 15 m te pompen (zie afmetingsaanbevelingen in bovenstaande afbeelding). De kosten voor de pompinstallatie zouden anders te hoog worden. Voor bedrijfs- of grote installaties kunnen echter ook grotere pompdieptes zinvol zijn. Tussen afname (pompbron) en herinbrenging (absorberende bron) moet een afstand van min. 5 m aangehouden worden. Pomp- en absorberende bronnen moeten in de stroomrichting van het grondwater uitgelijnd worden, zodat een ”stromingskortsluiting” uitgesloten kan worden (zie afb.). De absorberende bron moet zo aangelegd worden, dat het uittreden van water onder het grondwaterniveau ligt. Met behulp van een transportpomp wordt het grondwater naar de verdamper van de warmtepomp getransporteerd. Daar geeft het zijn warmte aan het werk- resp. koelmiddel af, dat daarbij verdampt. Het grondwater koelt naargelang dimensionering met max. 5 K af, wordt echter verder in zijn hoedanigheid niet veranderd. Daarna wordt het via een absorberende bron weer in het grondwater gevoerd.

VITOCAL 300/350

G H K L M

Dompelpomp Stroomrichting grondwater Bronschacht Tussencircuitpomp Tussencircuitwarmtewisselaar (zie pagina 28)

Naargelang waterkwaliteit kan een systeemscheiding tussen bron en warmtepomp zinvol zijn. De toevoer- en afvoerleiding van het grondwater naar de warmtepomp moet beschermd tegen vorst en met een helling naar de bron aangelegd worden.

Vaststelling van de benodigde grondwaterhoeveelheid Het debiet, dus de benodigde waterdoorstroming, hangt af van het apparaatvermogen en van afkoeling. Het benodigde minimumdebiet staat in de technische bladen. Voor Vitocal 300, type WW113, bedraagt het minimumdebiet bijv. 3,6 m 3/h. Een verhoogde debiet leidt tot een hoger, intern drukverlies. Daarmee moet bij de pompdimensionering rekening gehouden worden.

Vergunning voor een grondwater/waterwarmtepompinstallatie Het plan moet door de betreffende autoriteiten goedgekeurd worden. In Beieren geldt voor installaties tot 50 kW de vergunning als verleend, als binnen een maand geen afwijzende beslissing is genomen. De toestemming kan aan bepaalde voorwaarden verbonden zijn. In zoverre voor gebouwen een aansluitings- en gebruiksplicht aan een publieke waterverzorging bestaat, is een vergunning voor het gebruik van het grondwater als warmtebron door de gemeente noodzakelijk.

VIESMANN

27

Uitleg (vervolg) Dimensionering van de tussencircuitwarmtewisselaar Wij raden het gebruik aan van de geschroefde, roestvast stalen platenwarmtewisselaar uit de Viessmann-prijslijst Vitoset (fabrikant: Tranter AG). In combinatie met een tussencircuitwarmtewisselaar wordt de werkingsveiligheid van een water/waterwarmtepomp verhoogd. Bij de juiste dimensionering van de tussencircuitpomp (toebehoren) en optimale opbouw van het tussencircuit verslechtert de warmtefactor van een water/waterwarmtepomp maximaal met de waarde 0,4. De volgende tabel geeft als voorbeeld een warmtepompspecifieke toewijzing aan van de benodigde tussencircuitwarmtewisselaar. A Water B Brine (antivriesmengsel)

Keuzelijst platenwarmtewisselaar voor water/waterwarmtepomp(opbouw volgens installatieschema op pagina 61) Warmtepomp KoudevermoDebiet Drukverlies Platenwarmtewisselaar Type gen Primair Secundair Primair Secundair (water) (brine) (water) (brine) kW m 3/h m3/h kPa kPa Bestelnr. WW104 5,15 1,10 1,18 15 15 7199395 WW106 6,90 1,48 1,58 15 15 7199396 WW108 9,00 1,92 2,07 10 15 7199397 WW110 11,70 2,50 2,69 10 15 7199398 WWH110 11,40 2,50 2,69 10 15 7199398 WW113 15,20 3,25 3,46 20 25 7199399 WWH113 15,90 3,25 3,46 20 25 7199399 WW116 17,80 3,81 4,09 20 25 7199400 WW212 13,80 2,95 3,17 15 20 7199402 WW216 18,00 3,85 4,13 25 25 7199403 WW220 23,40 5,00 5,37 25 30 7199404 WW226 30,40 6,50 6,98 30 35 7199405 WW232 35,60 7,60 8,18 30 40 7199406 WW240 42,80 9,15 9,83 10 15 7199407 WW254 60,00 12,83 13,78 10 15 7199408 WW268 74,00 15,83 16,99 15 15 7199409 WW280 87,80 18,78 20,16 15 20 7199410

Koelwater Als koelwater uit industrieel gewonnen afvalwarmte als warmtebron voor een water/waterwarmtepomp (tot op zekere hoogte ook geldig voor brine/waterwarmtepompen) wordt gebruikt, dan moet op het volgende gelet worden: & De waterkwaliteit moet binnen de grenswaarden uit tabel pagina 5 liggen. Anders moet een tussencircuitwarmtewisselaar van roestvast staal (zie tabel pagina 28) worden gebruikt. De dimensionering vindt bij de fabrikant plaats.

&

&

De ter beschikking staande waterhoeveelheid moet minstens met het minimumdebiet van de primaire zijde van de warmtepomp (zie gegevensblad Vitocal 300/350) overeenkomen. De maximinlaattemperatuur voor brine/water- of water/waterwarmtepompen bedraagt 25 °C. Bij hogere koelwatertemperaturen moet een zogenaamde diephoudregeling (bijv. Fa. Landis & Staefa GmbH Siemens Building Technologies) aan de primaire zijde van de warmtepomp door bijmengen van koel retourwater de maximuminlaattemperatuur op 25 °C begrenzen.

5819 122-8 NL

4

Opmerking Tussencircuit met antivriesmix (brine, min. -5 ºC) vullen.

28

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg)

4 Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp Primaire pomp Tussencircuitwarmtewisselaar (zie pagina 28) Boilerlaadpomp voor warmtewisselaar Diephoudregeling en -klep (door de installateur te voorzien)

G Vuilvanger (door de installateur te voorzien) H Watertank (min. 3000 liter inhoud, door installateur te voorzien) K Overstort L Inlaat

5819 122-8 NL

A B C D E F

VITOCAL 300/350

VIESMANN

29

Uitleg (vervolg) 4.4 Dimensionering van de lucht/waterwarmtepompen Buitenlucht - bivalente dimensionering

4

Vermogensdiagram Vitocal 300, type AW108

A Stookvermogen B Elektrisch opgenomen vermogen

C Bivalentiepunt D Stooklast

Naast de monovalente of mono-energetische werkingswijze kunnen lucht/waterwarmtepompen ook bivalent gebruikt worden. Bij lage buitentemperaturen neemt het stookvermogen van de warmtepomp af, tegelijkertijd stijgt echter de warmtebehoefte. Als de installaties monovalent gebruikt zoude worden, zouden zeer grote installaties nodig zijn. Voor het grootste deel van de looptijd zouden de warmtepompen overgedimensioneerd zijn. Tot het bivalentiepunt van de installatie (zie vermogensdiagram) neemt de warmtepomp het gehele aandeel van de benodigde stooklast over. Onder het bivalentiepunt verhoogt de warmtepomp de retourtemperatuur van het verwarmingssysteem en de tweede warmtegenerator verwarmt na.

De dimensionering vindt plaats volgens de vermogensdiagrammen in het blad met technische gevevens.

30

VIESMANN

9 kW –14 °C 55 °C Lucht/waterwarmtepomp Vitocal 300, type AW108

Uit het vermogensdiagram volgt het bivalentiepunt –4,5 °C bij een vermogen van 6,1 kW.

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Voorbeeld: Stooklast volgens EN 12831: Minimumbuitentemperatuur: Maximumaanvoertemperatuur: Gekozen:

Uitleg (vervolg) Ruimtelucht/luchtafvoer Als door afvalwarmte (van industrieapparaten/-processen) opgewarmde ruimtelucht of afgewerkte lucht van airco's als warmtebron voor een lucht/waterwarmtepomp gebruikt worden, moet op het volgende gelet:

& &

&

Het voorhanden debiet moet min. 3500 m 3/h bedragen. De max. inlaattemperatuur bedraagt bij constante werking 35 ° C. De gebruikte lucht moet gereinigd zijn (stof, vuil, etc.) en mag geen ammoniak of andere bijtende stoffen bevatten, waartegen aluminium niet bestand is.

4.5 CV-circuit- en warmteverdeling

4 Toewijzing van de verwarmingswateraanvoertemperaturen aan de buitentemperatuur

A B C D

Max. verwarmingswateraanvoertemperatuur = 90 °C Max. verwarmingswateraanvoertemperatuur = 75 °C Max. verwarmingswateraanvoertemperatuur = 60 °C Beperkt geschikte verwarmingssystemen voor bivalente werking van de warmtepomp E Max. verwarmingswateraanvoertemperatuur = 55 °C ≙ van de max. warmtepompaanvoertemperatuur, vereiste voor monovalente werking van de warmtepomp

F Max. verwarmingswateraanvoertemperatuur = 35 °C, Ideaal voor monovalente werking van de warmtepomp G max. warmtepompaanvoertemperatuur type AW, BW/BWC of WW/WWC = 55 °C H Max. warmtepompaanvoertemperatuur type AWH, BWH of WWH = 65 °C

Naargelang dimensionering van het verwarmingssysteem zijn verschillend hoge verwarmingsaanvoertemperaturen nodig. De warmtepomp type AW, BW/BWC of WW/WWC bereikt maximaal een aanvoertemperatuur van 55 ºC. Om een monovalente werking van de warmtepomp mogelijk te maken, moet een lagetemperatuurverwarmingssysteem met een verwarmingswateraanvoertemperatuur van ≤ 55 °C ingebouwd worden.

Bij gebruik van radiatoren of modernisering resp. vernieuwing van verwarmingsketels kan met inachtneming van de max. aanvoertemperatuur van 65 ºC een warmtepomp van het type AWH, BWH of WWH ingezet worden. Des te lager de maximale verwarmingswateraanvoertemperatuur gekozen wordt, des te beter wordt het jaarwerkcijfer van de warmtepomp.

4.6 Dimensionering van de verwarmingswaterbuffer Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisatie

5819 122-8 NL

V HP Q WP · (20 tot 25 liter) Q WP = Nominaal vermogen van de warmtepomp absoluut V HP = Volume verwarmingswaterbuffer in liters

Voorbeeld: Type BW 110 met Q WP = 10,8 kW V HP = 10,8 · 20 liter = 216 liter boilerinhoud Selectie:Vitocell 050 met 200 liter boilerinhoud

Verwarmingswaterbuffer voor de overbrugging van blokkeringstijden Deze variant biedt zich bij warmteverdeelsystemen zonder extra boilermassa aan (bijv. radiatoren, hydraulische warmeluchtventilatoren). VITOCAL 300/350

Een 100 % warmteopslag voor de blokkeringstijden is mogelijk, wordt echter niet aangeraden omdat de boilers te groot worden.

VIESMANN

31

Uitleg (vervolg) cP Φ HL t Sz V HP Δϑ

= = = =

Spec. warmtecapaciteit in kWh/(kg · K) Stooklast van het gebouw in kW Blokkeringstijd in h Volume verwarmingswaterbuffer in liters = Afkoeling van het systeem in K

100 % dimensionering (onder inachtneming van de voorhanden verwarmingsoppervlakken) V HP = (Φ HL · tSz)/(c p · Δϑ) Voorbeeld: Φ HL = 10 kW = 10000 W t Sz = 2 h (max. 3 × per dag) Δϑ = 10 K V HP = (10000 W · 2 h)/(1,163 Wh/kg · K · 10 K) = 1720 kg water ≙ ca. 1720 liter boilerinhoud Selectie: 2 Vitocell 050 met elk 900 liter boilerinhoud

Geschatte dimensionering (onder gebruik van de vertraagde gebouwafkoeling) V HP = Φ HL · (60 tot 80 Liter) Voorbeeld: Φ HL = 10 kW V HP = 10 · 60 liter = 600 liter boilerinhoud Selectie:Vitocell 050 met 600 liter boilerinhoud

4.7 Tapwateropwarming De tapwateropwarming stelt in vergelijking met het aanbieden van stookwarmte andere eisen, omdat deze het gehele jaar door met ongeveer gelijkblijvende eisen aan warmtehoeveelheid em temperatuurniveau gebruikt wordt. Bij type AW, BW/BWC of WW/WWC bedraagt de bereikbare boilerbevoorradingstemperatuur ca. 45 °C. Bij type AWH, BWH of WWH bedraagt de bereikbare boilerbevoorradingstemperatuur in het bovenste bereik ca. 55 °C. Bevoorradingstemperaturen van meer dan 45 resp. 55 °C zijn met een extra elektrisch verwarmingselement of met nageschakelde tapwaterdoorstromer mogelijk. Bij de keuze van de warmwaterboiler moet met een voldoende warmtewisselaaroppervlakte rekening gehouden worden. De tapwateropwarming moet bij voorkeur 's nachts na 22.00 uur plaatsvinden. Voordelen:

&

Het stookvermogen van de warmtepomp staat overdag compleet voor stookdoeleinden ter beschikking & De nachttarieven kunnen beter benut worden & Het gelijktijdig tappen en laden wordt voorkomen (bij gebruik van een externe warmtewisselaar kunnen afhankelijk van het systeem in dit geval niet altijd de benodigde taptemperaturen bereikt worden) Bij 2-traps warmtepompen loopt voor de tapwateropwarming alleen de 1e trap. Bij tapwateropwarming via een externe warmtewisselaar kan de 2e trap via de regeling vrijgegeven worden. Opmerking: Voor een 4-personen-huishouden moet een warmwaterwaterboiler met 300 liter inhoud gekozen worden. Voor een 5- tot 8-personen-huishouden moet een warmwaterboiler met 500 liter inhoud en extra elektrische verwarming resp. nageschakelde tapwaterdoorloper te kiezen. Opmerking Elektrisch verwarmingselement EHO enkel te gebruiken bij zacht tot middelhard tapwater tot 14 °dH (hardheidsniveau 2).

Directe tapwateropwarming Keuzetabel tapwateropwarming (aardsondenwerking bij type BW/BWC/BWH, bij aardcollector geldt grootte als type WW/WWC/ WWH) Type warmteVitocell-V 100, Vitocell-B 100, Vitocell-B 100, Vitocell-B 300, Vitocell-B 300, pomp type CVW, 390 liter, 300 liter, tot 4 per500 liter, tot 8 per300 liter, tot 4 per500 liter, tot 8 persotot 4 personen sonen sonen sonen nen AW106 x x x x AW108 x x x AW110 x x x AWH110 x x x x x AW113 x x AWH113 x x x x BW/BWC104 x x x x x BW/BWC106 x x x x x BW/BWC108 x x x x BW/BWC110 x x x BWH110 x x x x x

32

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

4

Uitleg (vervolg) Type warmtepomp BW113 BWH113 BW116 BW212 * 1 BW216 * 1 BW220 * 1 BW226 * 1 BW232 * 1 WW/WWC104 WW/WWC106 WW/WWC108 WW/WWC110 WWH110 WWH113 WW212 * 1 WW216 * 1 WW220 * 1

Vitocell-V 100, type CVW, 390 liter, tot 4 personen x x

Vitocell-B 100, 300 liter, tot 4 personen

Vitocell-B 100, 500 liter, tot 8 personen

Vitocell-B 300, 300 liter, tot 4 personen x

x x x x

x

x x

x x x

x x x x x x x x x

x

x x

x x x x x x x x x

x x

Vitocell-B 300, 500 liter, tot 8 personen x x x x x x x x x x x x x x x x x

Directe tapwateropwarming - Installatievoorbeeld Beschrijving van de werking De tapwateropwarming heeft voorrang. De aanvraag aan de verwarming vindt plaats via de bovenste boilertemperatuursensor. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor de in de regeling gewenste waarde overschrijdt, wordt de tapwateropwarming beëindigd.

De warmwaterboiler kan optioneel met een tweede boilertemperatuursensor uitgerust worden. De inbouw van een elektrisch verwarmingselement is mogelijk. Dit wordt alleen op de eerste boilertemperatuursensor geregeld.

4

Hydraulisch schema met Vitocell-V 100, type CVW (tot 16 kW warmtepompvermogen toegestaan)

5819 122-8 NL

B van de warmtepomp F Koud water G Warm water

*1

rW Het bovenste elektrische verwarmingselement kan alleen via een interne temperatuurregelaar geregeld worden Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 34

Alleen eentrapswerking.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

33

Uitleg (vervolg) Aansluitschema

| Open ~ Dicht

Benodigde toestellen Pos. 2 eE eZ rW rZ rU

Naam 3-weg-omschakelklep stoken/warm water Warmwaterboiler Vitocell-V 100, type CVW met 390 liter inhoud Boilertemperatuursensor Elektrisch verwarmingselement EHO voor inbouw boven * 1 voor inbouw onder * 1 Hulprelais Circulatiepomp

Aantal 1 1 1

Bestelnr. 7814924 Z002885 7159671

1 1 1 1

7265198 Z002061 7814681 zie prijslijst Vitoset

Tapwateropwarming via externe warmtewisselaar Type warmtepomp WW113 WW116/BW116 AW116 WW226 WW232

*1

Mogelijke tapwateropwarming via externe warmtewisselaar via externe warmtewisselaar via externe warmtewisselaar via externe warmtewisselaar via externe warmtewisselaar

5819 122-8 NL

4

Alternatief

34

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) Warmwaterboiler * 1

Vitocell-V 100, type CVA Vitocell-V 300, type EVI, met flensopening Vitocell-L 100,type CVL

Inhoud

liter 300 500 300 500 750 1000

Max. vermogen van de warmtepomp (1-traps werking, aanvoertemperatuur 55 °C) kW 16 16 16 16 32 32

Elektrisch verwarmingselement EHO (6 kW) mogelijk

x x x x x x

Tapwaterdoorstromer (voor voorwarmd tapwater, door installateur) mogelijk x x x x x x

Inzetgebied

tot 4 personen tot 8 personen tot 5 personen tot 8 personen tot 16 personen tot 16 personen

Dimensionering van de platenwarmtewisselaar Vitotrans 100 Opmerking Zie voor drukverliezen van de warmtewisselaar het blad technische gegevens Vitotrans 100.

BW104 tot BW116, BWC104 tot BWC108, BWH110 en BWH113

BW212 tot BW232 (1-traps gebruikt)

A Warmwaterboiler (water) B Warmtepomp (verwarmingswater)

A Warmwaterboiler (water) B Warmtepomp (verwarmingswater)

4

5819 122-8 NL

Keuzelijst platenwarmtewisselaar Vitotrans 100 voor brine/waterwarmtepompen, max. primaire temperatuur 15 ºC Vermogen Debiet Warmtepomp voor 2Vitotrans Warmtepomp bij B0/W35 bij primair Warmwaterboiler (tap- Warmtepomp traps tapwateropwar100 voor 1-traps tap15 °C water) (verwarmingsming wateropwarming, type water) kW kW m 3/h m 3/h Bestelnr. BW/BWC104 4,8 6,5 0,57 0,44 3003 492 BW/BWC106 6,4 8,5 0,74 0,57 3003 492 BW/BWC108 8,3 11,0 0,96 0,74 3003 492 BW/BWH110 10,8 14,5 1,26 0,97 3003 493 BW/BWH113 14,0 19,0 1,65 1,27 3003 493 BW116 16,3 22,0 1,92 1,47 3003 493 BW212 12,8 8,5 0,74 1,14 3003 492 BW216 16,6 11,0 0,96 1,37 3003 492 BW220 21,6 14,5 1,26 1,80 3003 493 BW226 28,0 19,0 1,65 2,86 3003 493 BW232 32,6 22,0 1,92 2,74 BW212/216 3003 493 Keuzelijst platenwarmtewisselaar Vitotrans 100 voor water/waterwarmtepompen, max. primaire temperatuur 15 ºC Warmtepomp Vermogen Debiet Warmtepomp voor 2Vitotrans 100 voor 1-traps tapbij W10/ bij primair Warmwaterboiler (tap- Warmtepomp traps tapwateropwar15 °C water) (verwarmingswateropwarming, W35 ming type water) kW kW m 3/h m 3/h Bestelnr. WW/WWC104 6,3 6,5 0,57 0,44 3003 492 WW/WWC106 8,4 8,5 0,74 0,57 3003 492 WW/WWC108 10,9 11,0 0,96 0,74 3003 492 WW/WWH110 14,2 14,5 1,26 1,00 3003 493 WW/WWH113 18,3 19,0 1,65 1,27 3003 493 WW116 21,5 22,0 1,91 1,50 3003 494 WW212 16,8 8,5 0,74 1,16 3003 492 WW216 21,8 11,0 0,96 1,47 3003 492 WW220 28,4 14,5 1,26 2,00 3003 493 WW226 36,6 19,0 1,65 2,50 WW212 3003 493 *1

Naverwarming via elektrisch verwarmingselement EHO 6 kW of met nageschakelde tapwaterdoorstromer.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

35

Uitleg (vervolg) Warmtepomp voor 1-traps tapwateropwarming, type

Vermogen bij W10/ W35

bij primair 15 °C

kW

kW

WW232

43,0

Debiet Warmwaterboiler (tap- Warmtepomp water) (verwarmingswater) m 3/h m 3/h 22,0 1,91 3,00

Warmtepomp voor 2traps tapwateropwarming

WW216

Vitotrans 100

Bestelnr. 3003 494

Keuzelijst platenwarmtewisselaar Vitotrans 100 voor lucht/waterwarmtepomp, max. primaire temperatuur 25 ºC Warmtepomp Vermogen Debiet Vitotrans 100 voor 1-traps tapbij A2/W35 bij primair Warmwaterboiler (tapWarmtepomp (verwarwateropwarming, 25 °C water) mingswater) type kW W m3/h m 3/h Bestelnr. AW106 5,4 10,2 0,89 0,89 3003 492 AW108 7,2 13,4 1,17 1,17 3003 492 AW/AWH110 9,3 17,4 1,52 1,52 3003 493 AW/AWH113 12,2 22,8 1,98 1,98 3003 493 AW116 14,6 24,0 2,09 2,09 3003 493

Hydraulische schema's voor tapwateropwarming via externe warmtewisselaars Tapwateropwarming in het boilerlaadsysteem

4

Met

Koud water Warm water Circulatieaansluiting naar de verwarmingscircuits

O Buizennet met min. DN 25 uitvoeren P Aanvoer/retour bij type BWC verwisseld Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 37

5819 122-8 NL

KW WW Z M

36

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) Tapwateropwarming in boilerlaadsysteem met Vitocell-L 100 en laadlans

KW WW Z M

Koud water Warm water Circulatieaansluiting naar de verwarmingscircuits

In het boilerlaadsysteem wordt uit de boilerverwarmer bij het laden (taprust) het koude water in het onderste bereik door de laadpomp L onttrokken, in de warmtewisselaar opgewarmd D en weer naar de boiler via de in de flens ingebouwde laadlans R gevoerd.

P Aanvoer/retour bij type BWC verwisseld S Warmwaterinlaat afkomstig van warmtewisselaar Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 37

Door de groot bemeten uitstroomopeningen in de laadlans wordt op grond van de lage uitstroomsnelheden een nette temperatuurgelaagdheid in de warmwaterboiler ingesteld. Door de extra inbouw van een elektrisch verwarmingselement EHO (toebehoren) kan het tapwater naverwarmd worden.

Aansluitschema

5819 122-8 NL

Benodigde toestellen Pos. A B C D E F G H

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp (bij type BWC meegeleverd) 3-weg-omschakelklep verwarmen/tapwateropwarming Warmtewisselaar Vitotrans 100 Debietbegrenzer 2-weg-klep Boilertemperatuursensor Elektrisch verwarmingselement EHO

VITOCAL 300/350

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset 781924 zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7180573 7159671 zie Viessmann prijslijst

VIESMANN

37

4

Uitleg (vervolg) Pos. K L

Naam Warmwaterboiler Vitocell-V 100 of 300 Boilerlaadpomp voor de boilerverwarming

Aantal 1

N R T

Hulprelais Laadlans Warmwaterboiler Vitocell-L 100 (750 of 1000 liter inhoud)

1 1 1

Bestelnr. (zie tabel pagina 35) 7820403 of 7820404 (zie pagina 38) 7814681 Z004280 zie Viessmann prijslijst

Karakteristieken boilerlaadpompen voor boilerverwarming

Type UPS 25-60 B, bestelnr. 7820 403, tot type BW/WW113

4

Type UPS 32-80 B, bestelnr. 7820 404, tot type BW232 * 1

4.8 Zwembadwateropwarming in combinatie met Vitocal 300/350, type AW/AWH, BW/ BWH en WW/WWH

Opmerking Warmtepompen met CD 70-regeling (Vitocal 300, type BWC en WWC) zijn voor deze functie niet uitgerust. De regeling bekijkt het zwembad als tweede grote warmwaterboiler.

*1

De vrijgave van de zwembadwateropwarming vindt plaats via de schakeltijden van de regeling, die met de schakeltijden van de zwembadregeling gesynchroniseerd moeten worden. Bij 24-uurgebruik van de filterinstallatie met pomp moet de zwembadopwarming door de schakeltijden van de warmtepomp begrensd worden. Voor de vrijgave van de zwembadtemperatuursensor (klemsensor, bestelnr. 9535 163) van de regeling moet de extern door de installateur aan te brengen zwembadregeling een spanningsvrij contact hebben.

5819 122-8 NL

De zwembadwateropwarming via Vitocal 300/350 vindt plaats hydraulisch via de omschakeling van een tweede 3-weg-omschakelklep (toebehoren) via de warmtepompregeling CD 60.

Boilerlading alleen met 1e trap van de warmtepomp

38

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) Hydraulisch schema

D naar de warmwaterboiler H Filterinstallatie met pomp K Zwembad

M naar de verwarmingscircuits Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 39

Aansluitschema

5819 122-8 NL

Benodigde toestellen Pos. A B C E F G H L N O

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen - zwembad/tapwateropwarming 3-weg-omschakelklep verwarmen - zwembadopwarming Warmtewisselaars Zwembadtemperatuursensor Filterinstallatie met pomp Verwarmingswaterbuffer Weerstand 1 kΩ/0,25 W Externe contactzwembadregeling

VITOCAL 300/350

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset 7814924 7814924 door installateur te voorzien 9535163 door installateur te voorzien zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien door installateur te voorzien

VIESMANN

39

4

Uitleg (vervolg) Dimensionering van de warmtewisselaar Voor zwembadwateropwarming via Vitocal 300/350 moeten volgens de in de volgende tabel genoemde waarden voor tapwater geschikte, geschroefde roestvast stalen platenwarmtewisselaar (bijv. fa. Tranter AG) worden ingezet. Buitenzwembad voor gemiddelde watertemperaturen tot 24 °C.

A Zwembad (zwembadwater) B Warmtepomp (verwarmingswater)

Keuzelijst platenwarmtewisselaar voor type AW und AWH, max. primaire temperatuur 25 ºC Warmtepomp Vermogen Type kW AW106 10,2 AW108 13,4 AW110 17,4 AWH110 18,0 AW113 22,8 AWH113 24,0 AW116 24,0

De warmtewisselaar onder gebruik van het max. vermogen en de temperatuurindicaties op de warmtewisselaar aanbrengen. Opmerking Bij de installatie moet het bij de dimensionering berekende debiet aangehouden worden.

4.9 Koeling ”natural cooling” in combinatie met Vitocal 300/350, type BW/BWH en WW/WWH Beschrijving van de werking In de zomermaanden kan bij brine/water- en water/waterwarmtepompen het temperatuurniveau van de warmtebron voor gebouwkoeling gebruikt worden. Bij lucht/waterwarmtepompen is dit op grond van de hoge buitenluchttemperaturen in de zomer niet mogelijk. De functie ”natural cooling” is een bijzonder energiesparende methode van gebouwkoeling, omdat alleen een geringer stroomverbruik voor de boilerlaadpompen voor het ontsluiten van de ”koelbron” bodem/grondwater bepaald moet worden.

40

VIESMANN

De warmtepomp wordt tijdens het koelen alleen voor de tapwateropwarming ingeschakeld. De aansturing van alle noodzakelijke boilerlaadpompen, omschakelkleppen en mengkleppen alsmede het vastleggen van de noodzakelijke temperaturen en de dooipuntbewaking vindt plaats door de warmtepompregeling. Als de op de regeling instelbare buitentemperatuur of kamertemperatuur, de zgn. koelgrenstemperatuur, wordt overschreden, wordt de koelfunctie ”natural cooling” door de regeling vrijgegeven.

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

4

Keuzelijst platenwarmtewisselaars voor type BW, BWH, WW en WWH, max. primaire temperatuur 15 ºC, secundaire aanvoertemperatuur 35 ºC Warmtepomp Vermogen met Debiet Type 1 trap 2 trappen Zwembad (zwembadwater) Warmtepomp (verwarmingswater) kW kW m 3/h m 3/h BW/WW104 7,0 – 0,94 0,42 BW/WW106 9,5 – 1,22 0,53 BW/WW108 12,3 – 1,58 0,70 BW/BWH/WW/WWH110 15,8 – 2,09 0,95 BW/BWH/WW/WWH113 20,5 – 2,73 1,20 BW/WW116 24,0 – 3,17 1,40 BW/WW212 9,5 18,8 1,22 1,10 BW/WW216 12,2 24,5 1,58 1,40 BW/WW220 16,0 32,0 2,09 1,90 BW/WW226 27,7 41,5 2,73 2,40 BW/WW232 24,0 48,0 3,17 2,80 WW240 29,0 58,0 3,89 3,40 WW254 41,0 82,0 5,40 4,60 WW268 51,0 102,0 6,62 5,80 WW280 60,0 120,0 7,91 6,80

Uitleg (vervolg) De primaire pomp van de warmtepomp, alle noodzakelijke boilerlaadpompen en de omschakelkleppen worden aangestuurd. Via een primair circuit voor systeemscheiding in serie geschakelde warmtewisselaren kan het temperatuurniveau van de warmtebron (in de zomer ca. 12 tot 8 ºC) voor de koeling van het gebouw gebruikt worden. In principe is de koelfunctie ”natural cooling” qua prestaties niet met airco's of koudwatersets te vergelijken. Met ”natural cooling” wordt niet ontvocht.

Het koelvermogen hangt af van de temperatuur van de warmtebron, die aan jaarlijkse schommelingen onderworpen is. Zo leert de ervaring dat het koelvermogen aan het begin van de zomer groter is dan aan het eind van de zomer. Bovendien is het verloop van de warmtebrontemperatuur afhankelijk van de koelbehoefte van het gebouw. Door grote vensteroppervlakken of door interne lasten zoals verlichting of elektrische apparaten zal de warmtebrontemperatuur in de loop van het jaar sneller stijgen dan dit bij geringere koelbehoefte het geval is. Voor de koeling van het gebouw staan de volgende systemen ter beschikking: & Ventilatorconvectoren & Koelplafonds & Vloerverwarmingen & Betonkerntemperering

Dimensionering van de warmtewisselaar

A Brinecircuit (brine) resp. grondwatercircuit (water) B Koelsysteem (water)

Voor de dimensionering van de benodigde koelwarmtewisselaars kunnen de volgende tabellen gebruikt worden. Voor de correcte aanleg van het koelsysteem raden wij aan een koellastberekening uit te voeren. Voor brine/waterwarmtepompen tot type BW232 en BWH113 worden Viessmann platenwarmtewisselaars Vitotrans 100 ingezet. Voor water/waterwarmtepompen raden wij het gebruik aan van geschroefde roestvast stalen platenwarmtewisselaars (zie Viessmann-prijslijst Vitoset). Bij het gebruik van de genoemde plaatswarmtewisselaars moet met een drukverliesverhoging aan de primaire zijde rekening gehouden worden. Daarom moet de primaire pomp opnieuw gedimensioneerd worden.

5819 122-8 NL

Keuzelijst plaatwarmtewissleaar Vitotrans 100 voor brine/waterwarmtepomp Warmtepomp KoudevermoDebiet Drukverlies warmtewisselaar Platenwarmtewisgen Brinecircuit Koelsysteem Brinecircuit Koelsysteem selaar (brine) (water) (brine) (water) kW m 3/h m 3/h kPa kPa Bestelnr. BW104 3,7 1,15 0,53 6,63 1,03 3003492 BW106 5,0 1,60 0,60 12,48 1,24 3003492 BW108 6,5 2,10 0,75 7,82 0,86 3003493 BW/BWH110 8,4 2,70 0,95 13,40 1,47 3003493 BW113 11,0 3,60 1,27 11,20 1,30 3003494 BWH113 12,4 3,90 1,50 13,01 2,01 3003494 BW116 12,7 3,90 1,50 13,01 2,01 3003494 BW212 10,0 3,20 1,10 9,18 0,94 3003494 BW216 13,0 4,20 1,40 8,97 0,95 3003495 BW222 16,8 5,40 1,90 14,99 1,59 3003495 BW226 22,0 7,20 2,40 11,17 1,13 2 × 3003494 (parallel) BW232 25,4 7,70 2,74 13,00 1,52 2 × 3003494 (parallel) WW240 * 1 30,4 9,20 3,27 30,00 7,00 7199391 42,7 12,60 4,60 30,00 7,00 7199392 WW254 * 1 WW268 * 1 52,6 15,60 5,66 30,00 8,00 7199393 WW280 * 1 62,3 18,60 6,71 25,00 4,00 7199394 Keuzelijst platenwarmtewisselaar voor water/waterwarmtepomp, grondwater: 10/14 °C, koelsysteem: 22/12 °C Warmtepomp KoudevermoDebiet Drukverlies Platenwarmtewisgen Grondwater Koelsysteem Grondwater Koelsysteem selaar (water) (water) (water) (water) kW m 3/h m 3/h kPa kPa Bestelnr. WW104 5,15 1,11 0,44 26 5 7199411 WW106 6,90 1,48 0,58 26 6 7199412 WW108 9,00 1,93 0,73 29 5 7199413 WW/WWH110 11,70 2,51 1,00 27 6 7199414 WW113 15,20 3,27 1,25 26 4 7199415 *1

Gebruik als brine/waterwarmtepompen.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

41

4

Uitleg (vervolg) Warmtepomp

Koudevermogen kW

WWH113 WW116 WW212 WW216 WW220 WW226 WW232 WW240 WW254 WW268 WW280

Debiet Grondwater (water) m 3/h

17,20 17,80 13,80 18,00 23,40 30,40 35,60 42,80 60,00 74,00 87,80

3,83 3,83 2,97 3,87 5,03 6,53 7,65 9,20 12,89 15,90 18,87

Drukverlies PlatenwarmtewisKoelsysteem Grondwater Koelsysteem selaar (water) (water) (water) m 3/h kPa kPa Bestelnr. 1,50 28 5 7199418 1,50 28 5 7199418 1,16 27 5 7199417 1,46 29 5 7199418 2,00 29 5 7199419 2,50 31 5 7199420 3,00 31 9 7199421 3,70 30 8 7199356 5,17 30 7 7199357 6,37 30 7 7199358 7,56 30 7 7199359

Koeling met ventilatorconvectoren Als naast het verwarmingssysteem (vloerverwarming, radiatoren) voor de koeling in de zomer ventilatorconvectoren (installateur, bijv. firma GEA) gebruikt, dan vindt de hydraulische integratie van de ventilatorconvectoren direct via het brinecircuit plaats. De ventilatorconvector moet daarmee bestand zijn tegen antivriesmiddel. Een mengklep voor het koelcircuit is niet nodig.

5819 122-8 NL

4

Als in het brinecircuit temperaturen onder het vriespunt niet uitgesloten kunnen worden, moet via een vorstbeschermtemperatuurregelaar (door installateur te voorzien) de koeling geblokkeerd worden. De ventilatorconvector moet voor de afvoer van tijdens het koelen ontstaan condenswater van een condenswaterafvoer voorzien worden. De dimensionering van de ventilatorconvectoren moet met de aanvoer-/retourtemperatuurcombinatie van ca. 12/16 ºC plaatsvinden. Bij deze variant is een parallelle werking (stoken en koelen) mogelijk. De koeling wordt via de ventilatorconvector en de verwarming via de warmtepomp gerealiseerd.

42

VIESMANN

VITOCAL 300/350


4

KOA Condenswaterafvoer C naar de verwarmingscircuits Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 43

Aansluitschema De regeling van de koelfunctie vindt plaats via de ventilatorconvectorregeling (zie gegevens fabrikant).

Benodigde toestellen Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp Primaire pomp Pomp voor koelsysteem Aanvoertemperatuursensor koeling Ventilatorconvector Kamertemperatuursensor 2-weg-klep

Aantal 1 1 1 1 1 naar behoefte 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien

5819 122-8 NL

Pos. A B D E F G H K

VITOCAL 300/350

VIESMANN

43

Uitleg (vervolg) Koeling met koelplafonds Als naast het verwarmingssysteem (vloerverwarming, radiatoren) voor de koeling in de zomer een koelplafond (door installateur te voorzien) gebruikt, dan vindt de hydraulische integratie van het koelplafond in het brinecircuit via de koelwarmtewisselaar plaats. Voor de aanpassing van de koellast van de ruimtes aan de buitentemperatur is een mengklep nodig. Net als een stooklijn kan het koelvermogen via de door de warmtepompregeling aangestuurde mengklep in het koelcircuit met een koellijn exact aan de koellast aangepast worden. Voor het behoud van de behaaglijkheidscriteria en ter voorkoming van dauwwatervorming moeten de grenswaarden met betrekking tot de oppervlaktetemperatuur aangehouden worden. Zo mag de oppervlaktetemperatuur van het koelplafond niet onder de 17 ºC dalen.

Ter voorkoming van condenswatervorming aan de oppervlakte van het koelplafond bevindt zich in de aanvoer van het koelplafond een vochtvoeler ”natural cooling” (voor vaststelling van het dauwpunt). Zo kan ook bij slechts kort optredende weersschommelingen (bijv. onweer) de condenswatervorming veilig voorkomen worden. De dimensionering van het koelplafond moet met de aanvoer-/ retourtemperatuurcombinatie van ca. 14/18 ºC plaatsvinden. Voor het optimaal functioneren van de koeling is het gebruik van een afstandsbediening in de hoofdwoonruimte nodig. Opmerking Bij gebruik van deze functie kan de warmtepompregeling slechts 1 CV-circuit met mengklep regelen.

5819 122-8 NL

4

44

VIESMANN

VITOCAL 300/350


4

F naar de verwarmingscircuits K Koelplafond (door de installateur te voorzien) Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 46

5819 122-8 NL

RL Retour VL Aanvoer E naar de warmwaterboiler

VITOCAL 300/350

VIESMANN

45


4 Benodigde toestellen Pos. A B C D G H L M N O P R S T

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Primaire pomp Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/tapwateropwarming Buitentemperatuursensor Kamertemperatuursensor in de afstandsbediening Dauwpuntsensor”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor koeling Pomp voor koelcircuit conform dimensionering Mengklep voor koelcircuit Platenwarmtewisselaar voor koelcircuit Vorstbeschermingsthermostaat 3-weg-omschakelklep verwarmen/koelen (brine) Hulprelais

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset 781924 Leveringsomvang 9532653 7181418 9535163 zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst (zie tabel pagina 41) 7179164 7165482 7814681

De vloerverwarming kan zowel voor de verwarming als ook voor de koeling van gebouwen en vertrekken worden gebruikt. De hydraulische integratie van de vloerverwarming in het brinecircuit vindt plaats via een koelwarmtewisselaar. Voor de aanpassing van de koellast van de ruimtes aan de buitentemperatur is een mengklep nodig. Net als een stooklijn kan het koelvermogen via de door de warmtepompregeling aangestuurde mengklep in het koelcircuit met een koellijn exact aan de koellast aangepast worden. Voor het behoud van de behaaglijkheidscriteria en ter voorkoming van dauwwatervorming moeten de grenswaarden met betrekking tot de oppervlaktetemperatuur aangehouden worden. Zo mag de oppervlaktetemperatuur van de vloerverwarming tijdens het koelen niet onder de 20 ºC dalen.

46

VIESMANN

Ter voorkoming van condenswatervorming aan de vloeroppervlakte bevindt zich in de aanvoer van de vloerverwarming een vochtvoeler ”natural cooling” (voor vaststelling van het dauwpunt). Zo kan ook bij kort optredende weersschommelingen (bijv. onweer) de condenswatervorming veilig voorkomen worden. De dimensionering van de vloerverwarming moet met een aanvoer-/retourtemperatuurcombinatie van ca. 14/18 ºC plaatsvinden. Voor de inschatting van het mogelijke koelvermogen van een vloerverwarming kan de volgende tabel geraadpleegd worden. In vetrekken met grote ramen (atria, hallen) vindt de zonne-instraling vaak direct op de vloer plaats. In dat geval kan het koelvermogen van het vloersysteem met max. 100 W/m 2 aangenomen worden.

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Koeling met vloerverwarming

Uitleg (vervolg) Inschatting van het koelvermogen van een vloerverwarming afhankelijk van de geïnstalleerde lengte (buisleiding) en de vloerbedekking (aangenomen aanvoertemperatuur ca. 14 °C, retourtemperatuur ca. 18 °C; bron: Fa. Velta) Vloerbedekking Tegels Tapijt Geïnstalleerde lengte mm 75 150 300 75 150 300 van de buisleidingen Koelvermogen bij buisdiameter: – 10 mm W/m 2 45 35 23 31 26 19 – 17 mm W/m 2 46 37 25 32 27 20 – 25 mm W/m 2 48 40 28 33 29 22

Hydraulisch schema

5819 122-8 NL

4

RL Retour VL Aanvoer E naar de warmwaterboiler

VITOCAL 300/350

R Vloerverwarming Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 48

VIESMANN

47


Benodigde toestellen Pos. A B C D F G H K L M N O P S T

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Primaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/koelen (brine) Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/tapwateropwarming 3-weg-omschakelklep stoken/koelen Buitentemperatuursensor Dauwpuntsensor ”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor koeling Pomp voor koelcircuit conform dimensionering Mengklep voor koelcircuit Platenwarmtewisselaar voor koelcircuit Vorstbeschermingsthermostaat Afstandsbediening met kamertemperatuursensor Hulprelais

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset 7165482 zie prijslijst Vitoset 7814924 zie Viessmann prijslijst Leveringsomvang 7181418 9535163 zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst (zie tabel pagina 41) 7197164 9532653 7814681

4.10 Koeling ”natural cooling” in combinatie met Vitocal 300, type BWC en WWC Beschrijving van de werking In de zomermaanden kan het temperatuurniveau van het primaire circuit voor gebouwkoeling gebruikt worden. De koelfunctie ”natural cooling” kan in twee varianten gerealiseerd worden: & op een ook voor de verwarming gebruikt verwarmingscircuit (zie installatieuitvoering 2, 6(a) vanaf pagina 106) & met een apart, extra bij de verwarmingscircuits te installeren koelcircuit (zie onder). In dat geval moet voor de regeling van het koelcircuit een aparte ruimtetemperatuursensor gebruikt worden.

48

VIESMANN

De warmtepomp wordt tijdens het koelen alleen voor de tapwateropwarming ingeschakeld. Als de buitentemperatuur de op de regeling instelbare koelgrenstemperatuur overschrijdt, wordt de koelfunctie ”natural cooling” door de regeling vrijgegeven. De primaire pomp gaat in werking en via de uitbreidingsset ”natural cooling” worden de koelcircuitpomp, de 3-weg-omschakelklep "Verwarmen/Koelen" alsmede de afsluitklep voor het brinecircuit aangestuurd. Verder verwerkt de uitbreidingsset ”natural cooling” de signalen van een dauwpuntsensor en een vorstbeschermthermostaat. De koelcircuitmengklep wordt door de regeling aangestuurd. De voor de systeemscheiding brine/water geïnstalleerde warmtewisselaar brengt de lage brinetemperaturen over op het verwarmings- resp. koelcircuit.

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

4

Uitleg (vervolg) In principe is de koelfunctie ”natural cooling” qua prestaties niet met airco's of koudwatersets te vergelijken. Het koelvermogen hangt af van de temperatuur van de warmtebron, die aan jaarlijkse schommelingen onderworpen is.

Voor de koeling van het gebouw zijn radiatorverwarmingen niet geschikt. Bij vloerverwarmingscircuits moet ervoor gezorgd worden dat eventueel voorhanden kamerthermostaten bij gebruik van de koelfunctie met de hand of door stelmotoren geopend worden.

Hydraulisch schema van apart koelcircuit voor ”natural cooling”

4 A primairzijdige aansluiting (zie vanaf pagina 58) D Minimumafstand 500 mm

E CV-circuit aansluitingen Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 50

Aansluitschema

5819 122-8 NL

| Open ~ Dicht

VITOCAL 300/350

VIESMANN

49

Uitleg (vervolg) Benodigde toestellen Pos. 1 qI wR wT wZ wU wI eQ eW rE rR rT

Naam Warmtepomp Vitocal 300, type BWC/WWC Dauwpuntsensor Platenwarmtewisselaar Vitotrans Vorstbeschermschakelaar Boilerlaadpomp (primaire koelcircuitpomp) Mengklep-3 (primair koelcircuit) 2-weg-motorkogelklep Boilerlaadpomp (secundaire koelcircuitpomp) Membraanexpansievat Uitbreidingsset ”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor voor mengklep wU Afstandsbediening met kamertemperatuursensor ”natural cooling”-circuit,

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst 7181418 zie Viessmann prijslijst 7179164 zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst 7180573 zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset 7179172 9535163 9532653

4.11 Integratie van thermische zonnesystemen (niet bij Vitocal 300, type BWC/WWC) Beschrijving van de werking Met de warmtepompregeling kan een thermisch zonnesysteem voor de tapwateropwarming, verwarmingsondersteuning en zwembadopwarming geregeld worden (bij Vitocal 300, type BWC/ WWC alleen in combinatie met een extra zonnesysteem). De laadprioriteit kan hierbij individueel aan de regeling ingesteld worden.

4

Bij een hoog zonnestralingsaanbod kan een opwarming van alle warmteverbruikers op een hoger gewenste waarde het zonnedekkingspercentage verhogen. Alle sensortemperaturen en gewenste waarden kunnen via de regeling opgeroepen en ingesteld worden. Bij voldoende zonnewarmte wordt de verwarming van de verbruikergroepen door de warmtepomp onderdrukt. Ter voorkoming van stoomslagen in het zonnecircuit wordt de werking van het zonnesysteem bij zonnecollectortemperaturen > 120 °C onderbroken.

Solaire tapwateropwarming Opmerking Aansluitbare collectoraantal/apertuuroppervlakken respecteren. Zie voor de Vitocell-V 100/300 de ontwerphandleiding Vitosol. Aansluitbaar collectoraantal/apertuuroppervlak bij Vitocell-V 100, type CVW, in combinatie met zonnewarmte-warmtewisselaarset: & 5 stuks Vitosol 100 of & 6 m 2 Apertuuroppervlak Vitosol 200/300

5819 122-8 NL

Als het temperatuurverschil tussen collectortemperatuursensor en boilertemperatuursensor de gewenste waarde overschrijdt, wordt de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit ingeschakeld en de boilerlaadpomp warmt op. Als de temperatuur op de boilertemperatuursensor in de warmwaterbolier de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, is de warmtepomp voor de boilerverwarming geblokkeerd. De boileropwarming door de zonnewarmte-installatie vindt plaats op de in de regeling gewenste waarde.

50

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) Hydraulisch schema voor installaties tot 16kW

4

Variant met Vitocell-V 100, type CVW en solaire warmtewisselaarset

Aftapklep Koud water Retour Aanvoer Warm water

Z Circulatieaansluiting D naar de verwarmingscircuits T Inbouw van het elektrisch verwarmingselement alternatief boven of onder Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 53

5819 122-8 NL

EV KW RL VL WW

VITOCAL 300/350

VIESMANN

51

Uitleg (vervolg) Hydraulisch schema zonder vermogensbeperking (echter pagina 32 respecteren)

4

Variant met Vitocell-V 100/300 en platenwarmtewisselaar

EV KW RL VL

Aftapklep Koud water Retour Aanvoer

WW Warm water Z Circulatieaansluiting D naar de verwarmingscircuits Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 53

5819 122-8 NL

Aansluitschema

52

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Uitleg (vervolg) Benodigde toestellen Pos. A B C E F G H K L M N O P

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/tapwateropwarming Platenwarmtewisselaar Boilerlaadpomp voor de boilerverwarming Warmwaterboiler Vitocell-V 100/300 Boilertemperatuursensor (zonnewarmte) Debietbegrenzer 2-weg-motorkogelklep Boilertemperatuursensor (warmtepomp) Boilerlaadpomp voor zonnewarmtecircuit (Solar-Divicon) Collectortemperatuursensor Zonnecollector

R V W

Buitentemperatuursensor Vitocell-V 100, type CVW (390 liter inhoud) Solaire warmtewisselaarset voor de opbouw op Vitocell-V 100, type CVW

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 naar behoefte 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst zie pagina 34 zie pagina 38 zie Viessmann prijslijst 7159671 door installateur te voorzien 7180573 7159671 zie Viessmann prijslijst 7814617 zie Viessmann prijslijst Leveringsomvang Z002885 7186663

Zwembadwateropwarming via zonnewarmte Als het verschil tussen boilertemperatuursensor en collectortemperatuursensor de in de warmtepompregeling ingestelde verschiltemperatuur overschrijdt, worden de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit voor de zwembadwateropwarming en de filterpomp via de zwembadregeling ingeschakeld. Vitotrans 200, type WWTE

3003 453

3003 454

3003 455

3003 456

3003 457

3003 458

3003 459

12 8

20 14

26 18

42 28

68 44

100 66

170 112

5819 122-8 NL

Vitosol 100 Vitosol 200 en 300

Bestelnr. m2 m2

Als de op de zwemdbadtemperatuursensor gemeten werkelijke temperatuur de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt, worden de boilerlaadpomp en de filterpomp via de zwembadregeling uitgeschakeld.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

53

4


4

5819 122-8 NL

H Zwembad N naar de verwarmingscircuits Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 55

54

VIESMANN

VITOCAL 300/350


Benodigde toestellen Pos. A B C D E F G K L M O P

Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/zwembad Warmtewisselaar zwembad Warmtewisselaar Vitotrans 200, type WWT Filterinstallatie met boilerlaadpomp Zwembadtemperatuursensor Boilerlaadpomp voor zonnewarmtecircuit (Solar-Divicon) Collectortemperatuursensor Zonnecollector Boilertemperatuursensor Hulpbescherming zwembad-filterpomp

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset 7814924 zie pagina 40 zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7159671 zie Viessmann prijslijst 7814617 zie Viessmann prijslijst 7159671 7814681

4

Solaire verwarmingsondersteuning De opwarming wordt gestopt als het temperatuurverschil tussen collectortemperatuursensor en boilertemperatuursensor (zonnewarmte) kleiner dan de halve hysterese (standaard: 6 K) is of de op de onderste boilertemperatuursensor gemeten boilertemperatuur met de ingestelde temperatuur overeenkomt.

5819 122-8 NL

De opwarming vindt plaats als de op de warmtepompregeling ingestelde inschakeltemperatuurverschil tussen collectortemperatuursensor en boilertemperatuursensor (zonnewarmte) in de verwarmingswaterbuffer wordt overschreden. Dan gaan de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit en de boilerlaadpomp voor de boilerverwarming in werking.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

55


4

T min. één DN groter dan de rest van de buisleidingen. Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 57

5819 122-8 NL

B naar de warmwaterboiler L naar de verwarmingscircuits

56

VIESMANN

VITOCAL 300/350


Benodigde toestellen

4 Naam Warmtepomp Vitocal 300/350 Secundaire pomp 3-weg-omschakelklep verwarmen/tapwateropwarming Boilerlaadpomp voor de opwarming van de verwarmingswaterbuffer Platenwarmtewisselaar Boilerlaadpomp voor zonnewarmtecircuit (Solar-Divicon) Collectortemperatuursensor Zonnecollector Verwarmingswaterbuffer Boilertemperatuursensor (zonnewarmte) onderste boilertemperatuursensor (warmtepomp) bovenste boilertemperatuursensor (warmtepomp) Debietbegrenzer Hulprelais

Aantal 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset 7814924 zie prijslijst Vitoset zie ontwerphandleiding zonnesystemen zie Viessmann prijslijst 7814617 zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst 7159671 7159671 7159671 door installateur te voorzien 7814681

5819 122-8 NL

Pos. A C D E F G H K M N O P R S

VITOCAL 300/350

VIESMANN

57

Primairzijdige hydraulische integratie 5.1 Brine/water-warmtepomp – Werking met aardsonde Hydraulisch schema Opmerking Bij de installatie van de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit (geschikt voor koud water) de elektrische aansluiting op ”12-uurpositie” plaatsen (daarmee wordt mogelijke condenswaterinlaat voorkomen).

5 Legenda zie tabel ”Noodzakelijke toestellen” op pagina 59

5819 122-8 NL

Aansluitschema

6 Brug plaatsen of drukbewaker zonnewarmtecircuit aansluiten

58

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Primairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen Pos.

Naam

Aantal

1 2 3

Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350, brine/waterwarmtepomp Aardsonde Brineverdeler voor aardsonden

1 naar behoefte 1

4

Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300/350, type BW/BWH (zie voor 1 levering pagina 10) – Nom. vermogen tot 14,0 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 25 liter – Nom. vermogen tot 16,3 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 35 liter – Nom. vermogen tot 32,6 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/10 en expansievat 50 liter of Primaire pomp, expansievat, luchtafscheider, manometer en veiligheidskleppen of Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300, type BW/C (zie voor levering 1 pagina 11) Drukbewaking zonnewarmtecircuit (optioneel) 1 Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiemaatschappij

5 7

Bestelnummer voor warmtepompen met 4,8 tot 32,6 kW 39,6 tot 81,2 kW zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7143763 door installateur te voorzien

Z002143

–

Z002144

–

Z002145

–

–

door installateur te voorzien

Z002394

– 9532663 7162386

5.2 Brine/waterwarmtepomp – Werking met aardcollector Hydraulisch schema Opmerking Bij de installatie van de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit (geschikt voor koud water) de elektrische aansluiting op ”12-uurpositie” plaatsen (daarmee wordt mogelijke condenswaterinlaat voorkomen).

5

5819 122-8 NL

Legenda zie tabel ”Noodzakelijke toestellen” op pagina 60

VITOCAL 300/350

VIESMANN

59

Primairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Aansluitschema

6 Brug plaatsen of drukbewaker zonnewarmtecircuit aansluiten

Benodigde toestellen Pos.

Naam

Aantal

1 2 3

Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 300350, brine/waterwarmtepomp Aardcollector Brineverdeler voor aardcollectoren

1 naar behoefte 1

4

Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300/350, type BW/BWH (zie voor levering pagina 10) – Nom. vermogen tot 14,0 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 25 liter – Nom. vermogen tot 16,3 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 35 liter – Nom. vermogen tot 32,6 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/10 en expansievat 50 liter of Primaire pomp, expansievat, luchtafscheider, manometer en veiligheidskleppen of Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300, type BW/C (zie voor levering pagina 11) Drukbewaking zonnewarmtecircuit (optioneel) Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiemaatschappij

1

5

1 1

Z002143

–

Z002144

–

Z002145

–

–

door installateur te voorzien Z002394

– 9532663 7162386

5819 122-8 NL

5 7

1

Bestelnummer voor warmtepompen met 4,8 tot 32,6 kW 39,6 tot 81,2 kW zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7143762 door installateur te voorzien

60

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Primairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 5.3 Water/waterwarmtepomp Hydraulisch schema Opmerking Bij de installatie van de boilerlaadpomp voor het zonnewarmtecircuit (geschikt voor koud water) de elektrische aansluiting op ”12-uurpositie” plaatsen (daarmee wordt mogelijke condenswaterinlaat voorkomen).

5 A Stroomrichting grondwater Verdere uitleg zie pagina 62

5819 122-8 NL

Aansluitschema

9qP Brug plaatsen resp. stromingsbewaker of drukbewaker zonnewarmtecircuit aansluiten

VITOCAL 300/350

VIESMANN

61

Primairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen Pos.

Naam

Aantal

1

1

2

Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350, type WW/WWH = type BW/BWH plus onbouwset (met vorstbeschermtemperatuurregelaar qQ en qW, 1 voor elke trede, en stromingsbewaker qP) Zuigbronnen

3

Absorberende bronnen

4

Primaire pomp (zuigpomp voor grondwater)

5 6 7 8

qP qQqW

Vuilvanger Volumesmoorklep (optioneel) Tussencircuit-warmtewisselaar Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300/350, type BW/BWH (zie voor levering pagina 10) Drukbewaker, luchtafscheider, veiligheidsklep (3 bar), manometer, 2 vul- en aftapkranen, schroefverbindingen, afsluitingen, wandhouder, aansluiting voor expansievat, Primaire pomp – Nom. vermogen tot 14,0 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 25 liter – Nom. vermogen tot 16,3 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/7 en expansievat 35 liter – Nom. vermogen tot 32,6 kW: Primaire pomp Wilo TOP S 30/10 en expansievat 50 liter of Primaire pomp, expansievat, luchtafscheider, manometer en veiligheidskleppen of Brine-toebehorenpakket voor Vitocal 300, type WWC (zie voor levering pagina 11) Drukbewaking zonnewarmtecircuit voor tussencircuit (optioneel) of Stromingsbewaking Vorstbeschermtemperatuurregelaar

qE

Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf

5

naar behoefte naar behoefte naar behoefte 1 1 1 1

1 1 1 per verdichter 1 1

door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien door installateur te voorzien zie pagina 28

Z002143

–

Z002144

–

Z002145

–

–


Z002394

– 9532663 Leveringsomvang Leveringsomvang 7162386

5819 122-8 NL

9

Bestelnummer voor warmtepompen met 6,3 tot 43,0 kW 62,0 tot 106,8 kW zie Viessmann prijslijst

62

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Primairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 5.4 Lucht/waterwarmtepomp Installatie Opmerking Luchttoevoer- en -afvoeropeningen niet direct onder rustruimtes plaatsen. Bij kleine woonomstandigheden geluid tevoren testen. Optredende geluidsdrempels moeten bijv. verticaal naar boven afgeleid worden.

Zijaanzicht

A Luchttoevoer (van boven) B Luchtafvoer (naar achteren)

Benodigde toestellen Pos. 1 AB

Naam Warmtepomp Vitocal 300, type AW/AWH Luchtkanalen, bochten, aansluitingen en weersbeschermingsrooster

Aantal 1 naar behoefte

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst

Secundairzijdige hydraulische integratie 6.1 Functiebeschrijving van de installatiecomponenten Hierna volgen 5 mono-energetische resp. monovalente en 5 bivalente toepassingsvoorbeelden voor de installatie van warmtepompinstallaties. Alle toepassingevoorbeelden worden met slechts één Viessmann warmtepomp getoond. De installatie van de verwarmingsinstallatie geldt, rekening houdend met de voor het type geldende bijzonderheden, analoog voor de Viessmann-warmtepompen, die in de betreffende tabel van de ”Noodzakelijke toestellen” staan vermeld.

Opmerking De toepassingsvoorbeelden zijn aanbevelingen en dienen door de installateur op volledigheid en functioneren getest te worden. Voor het werk, installatie en werking dienen in het bijzonder de voorschriften en richtlijnen op pagina 112 gerespecteerd te worden. Als het energiebedrijf niet de schakelcontacten van de regeling voor uitschakeling van de warmtepomp te gebruikt, moet de ombouwset uitschakeling energiebedrijf, bestelnr. 7162386, worden gebruikt.

5819 122-8 NL

Verwarmingscircuit Warmtepompenhebben een minimumdoorzet aan heetwater nodig. De in het betreffende blad technische gegevens aangegeven waarden moeten absoluut aangehouden worden. Exact berekende radiatorverwarmingsinstallaties wijzen in de regel op kleine waterhoeveelheden in het systeem. Bij dergelijke installaties moet een verwarmingswaterbuffer van voldoende grootte gebruikt worden om te frequent in- en uitschakelen van de warmtepomp te voorkomen.

VITOCAL 300/350

Warmtepompen kunnen naargelang stroomtarief bij pieklasttijden door het energiebedrijf uitgeschakeld worden. Om deze reden moet bij een snel afkoelend verwarmingssysteem (radiatoren) het volume van de verwarmingswaterbuffer zo bemeten worden dat de opgeslagen warmte het afkoelen van het gebouw in de uitschakeltijden voorkomt. Bij massarijke systemen kan afgezien worden van een verwarmingswaterbuffer, bijv. bij een monovalente brine/waterwarmtepomp in combinatie net een vloerverwarming. Bij deze verwarmingsinstallaties moet een stortklep op de verwarmingscircuitverdeler van de vloerverwarming geïnstalleerd worden, die het verste van de warmtepomp verwijderd is, zodat ook bij gesloten verwarmingscircuits een minimumwatercirculatievolume gegaran-

VIESMANN

63

6

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) deerd is. Bij lucht/waterwarmtepompen is echter de verwarmingswaterbuffer van voordeel, omdat met een hogere warmtebrontemperatuur het vermogen stijgt en de warmtebehoefte daalt. De verwarmingswaterbuffer zorgt ook in deze situatie voor voldoende lange looptijden van de warmtepomp en voorkomt een pulswerking.

Verwarmingswaterbuffer Om een storingvrije werking van de warmtepomp te garanderen, is het gebruik van verwarmingswaterbuffers principieel aan te bevelen. Verwarmingswaterbuffers dienen voor de hydraulische ontkoppeling van het debiet in warmtepomp en verwarmingscircuit. Als bijv. het debiet in het verwarmingscircuit via thermostaatkleppen verlaagd wordt, blijft het debiet in het warmtepompcircuit constant. Voordelen: & Overbrugging van de blokkering door energiebedrijf & constant waterdebiet door de warmtepomp & boilerlaadpomp van de bestaande verwarmingsinstallatie behoeft niet vervangen te worden

Omdat het stookvermogen van de warmtepomp niet altijd identiek is met de actuele warmtebehoefte, wordt door gebruik van een verwarmingswaterbuffer een evenwichtige werking bereikt (langere looptijden). Het volume van de verwarmingswaterbuffer moet overeenkomstig gedimensioneerd worden (zie pagina 31). Wegens het grotere watervolume en eventuele aparte afsluiting van de warmtegenerator moet voor nog een of een groter expansievat gezorgd worden. Het beveiligen van de warmtepomp gebeurt volgens EN 12828.

Installaties zonder verwarmingswaterbuffer Om de minimumcirculatiehoeveelheid van het verwarmingswater veilig te stellen, geen mengklep aanbrengen. De CV-pomp moet getrapt uitgevoerd worden, geen toerentalgeregelde pompen inbouwen.

Tapwaterdoorstromer Tapwaterdoorstromer in het algemeen achter de 3-weg-omschakelklep en, indien voorhanden, in het algememeen achter de verwarmingswaterbuffer plaatsen.

Overstortklep Naast de beschreven noodzaak stortkleppen in te zetten om de minimumwateromloophoeveelheid te garanderen kunnne boilerlaadpompen van een aantal fabrikanten ook een stortklep verlangen voor de bedrijfszekerheid. De gegevens van de pompfabrikant moeten worden respecteerd.

6.2 Installatieuitvoering 2 – Glij-installatie – Mono-energetische werking voor warmtepompen type: BW 104 tot BW 110 en BWH 110; WW 104 tot WW 110 en WWH 110

Toepassingsbereik

Secundaire circuit van de warmtepomp

Eengezinshuis met vloerverwarming en weinig plaats in de opstelruimte.

De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 2 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 3 naar de warmwaterboiler 4 of naar het verwarmingscircuit. Met de verwarmingswaterdoorstromer 5 (toebehoren, bijv. zinvol in combinatie met lucht/waterwarmtepomp) kan de aanvoertemperatuur indien nodig verhoogd worden. De verwarmingswaterdoorstromer 5 dient voor de piekafdekking van de stooklast bij lage buitentemperaturen.

Vereisten Voor minimumdebiet in warmtepompen-verwarmingscircuit moet met een overstortklep 6 op de laatste streng of met een open verwarmingscircuit (bijv. in de badkamer, als er een toezegging van de gebruiker is) gezorgd zijn.

Primaire circuit van de warmtepomp Als de op de retourtemperatuursensor (in het verwarmingscircuit) van de warmtepomp1 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, dan gaan de warmtepomp 1, de primaire pomp en de secundaire pomp 2 in werking.

64

VIESMANN

5819 122-8 NL

6

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Het debiet in het verwarmingscircuit wordt door de radiatorthermostaatkleppen of de kleppen op de vloerverdeler te openen en te sluiten geregeld. An het eind van de laatste verwarmingsstreng moet een bypassklep (overstortklep) 6 worden aangebracht, die voor een constant debiet in het warmtepompcircuit zorgt. Als de werkelijke retourtemperatuurwaarde op de retourtemperatursensor de in de regeling ingestelde gewenste waarde, worden de warmtepomp 1, de primaire pomp en de tussencircuitpomp uitgeschakeld.

Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor 7 en de regeling, die de 3-weg-omschakelklepl 3 3 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de warmtepomp verhoogd tot de waarde die voor de tapwateropwarming noodzakelijk is. De naopwarming van het tapwater kan door een extra elektrische verwarming 8 (bijv. elektrische verwarmingselement EHO) plaatsvinden. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 7 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 3 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

Tapwateropwarming met de warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats.

Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden.

5819 122-8 NL

6

A B KW RL

Buitentemperatuursensor Vloerverwarmingscircuit Koud water Retour

VITOCAL 300/350

VL Aanvoer WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 66

VIESMANN

65

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Aansluitschema

Benodigde toestellen Pos. 1 2

5 6 7 8 9 qP qQ qW qE

Verwarmingswater-doorstromer – 3 kW – 6 kW Stortklep (voor de beveiliging van het minimumdebiet) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van de verwarmingswaterdoorstromer Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor

Aantal 1 1

1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst 7338850 7338851 7814924 zie pagina 32 en Viessmannprijslijsten

1

1 1 1

1 1 1 1 1

7174787 7174786 door installateur te voorzien 7159671 zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7143779 7814681 7814681 7162386 Leveringsomvang

5819 122-8 NL

6

3 4

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/warm water Warmwaterboiler

66

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 6.3 Installatieuitvoering 3(a) – Monovalente werking met verwarmingswaterbuffer voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 116, AWH 110 en AWH 113; BW 104 tot BW 232, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 232, WWH 110 en WWH 113

Toepassingsbereik Eengezinshuis, meerfamiliehuis of bedrijfsgebouw met max. twee verschillende soorten gebruikersgedrag. Verschillende dimensionering van beide verwarmingscircuits (bijv. vloerverwarming 35/ 28 °C en radiatorenverwarmingscircuit 50/45 °C). Met warmtepompen tot 8,5 kW nom. vermogen is de variant E (zie volgende hydraulische schema) met Vitocell 050, type SVW, 200 liter inhoud, mogelijk. Warmwaterboiler volgens geldende normen en behoeften dimensioneren.

Vereisten Het minimumdebiet van de warmtepomp via de verwarmingswaterbuffer moet worden gewaarborgd door de secundaire pomp4. Het gebruik van verschildrukgeregelde verwarmingscircuitpompen7 und8 is mogelijk.

Primaire circuit van de warmtepomp Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 4 in werking.

Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen7 en 8 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp4) afwijken. Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 7 en 8 moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pomp 4. Om het verschil tussen deze watervolumes op te heffen, is parallel aan het watervolume een verwarmingswaterbuffer 3 aangebracht. De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 3 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt. Als op de onderste boilertemperatuursensor 9 van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Dan worden de verwarmingscircuits door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien.

Tapwateropwarming met de warmtepomp Secundaire circuit van de warmtepomp De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 4 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 5 naar de warmwaterboiler 6 of naar de verwarmingswaterbuffer 3. Door de CV-pompen 7 en 8 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits getransporteerd. Het debiet in het verwarmingscircuit wordt door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen of van de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld.

De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor qP en de regeling, die de 3-weg-omschakelklepl 3 5 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde verhoogd. De naopwarming van het tapwater kan door een extra elektrische verwarming qQ (bijv. elektrische verwarmingselement EHO) plaatsvinden. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor qP de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 5 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

5819 122-8 NL

6

VITOCAL 300/350

VIESMANN

67

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden. Grijs afgebeelde elementen geven alternatieven zonder opties aan.

6

RL Retour VL Aanvoer WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 69 5819 122-8 NL

A Verwarmingscircuit 1 (zonder mengklep) B Verwarmingscircuit 2 (vloerverwarmingscircuit, mengklepcircuit) C Verwarmingscircuit zonder mengklep KW Koud water

68

VIESMANN

VITOCAL 300/350


| Open ~ Dicht

Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6

qW qE qR qZ qI qO

Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en CV-pomp verwarmingscircuit zonder mengklep Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Mengklepmotor, verwarmingscircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, verwarmingscircuit 2 Overstortklep

wP wQ

Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor

7 8 9 qP qQ

5819 122-8 NL

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/warm water – tot 18,5 kW vermogen – vanaf 18,5 kW vermogen * 1 Warmwaterboiler

*1

Aantal 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst 7159671

1 1

zie Viessmann prijslijst 7338850 7338851

1

elk 1

7814924 7165482 zie pagina 32 en Viessmannprijslijsten zie Viessmann prijslijst

1

7159671

1 1

7159671

1

1 1 1 1 1 naar behoefte 1 1

6

zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7143779 7814681 7147860 7450657 9535163 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst 7162386 Leveringsomvang

Vanaf 18,5 kW vermogen raden wij het gebruik aan van 2 pompen voor de omschakeling stoken/warm water. Daartoe is naast nog een boilerlaadpomp ook een hulprelais, best. nr. 7814 681, nodig.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

69

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 6.4 Installatie-uitvoering 3(b) – Mono-energetische werking met zonnesysteem, koelfunctie ”natural cooling” en verwarmingswaterbuffer voor warmtepompen type: BW 104 tot BW 232, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 232, WWH 110 en WWH 113

Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden. Voor het inzetbereik, de eisen en de functies geldt de beschrijving bij de installatieuitvoering 3 (a). Verder gelden de gegevens voor de koeling met vloerverwarming (zie pagina 46) en de gegevens van de solaire tapwateropwarming (zie pagina 50).

A Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) B alternatief boven of onder

70

VIESMANN

C De aansluiting van nog een verwarmingscircuit (zonder mengklep, met door de installateur aangesloten verwarmingscircuitpomp) is mogelijk. KW Koud water VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

6

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) RL Retour VL Aanvoer

WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 72

Aansluitschema

5819 122-8 NL

6

| Open ~ Dicht

VITOCAL 300/350

VIESMANN

71

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6 8 9 qP qQ qW qE qR qZ qI qO wP wQ wE wR wT wZ wU wI wO eP eQ eW eE

Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor Optie ”natural cooling” Primaire pomp 3-weg-omschakelklep stoken/koelen 3-weg-omschakelklep stoken/koelen Dauwpuntsensor ”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor koeling Boilerlaadpomp voor koelcircuit Mengklep voor koelcircuit Warmtewisselaar koeling Vorstbeschermtemperatuurregelaar Afstandsbediening met kamertemperatuursensor Controlerelais voor de activering van de koeling Optie solaire tapwateropwarming Vitosolic 100 Boilertemperatuursensor (zonnewarmte)* 2 Zonnewarmtewisselaarset * 2 Boilerlaadpomp voor zonnewarmtecircuit (Solar-Divicon) * 2 Collectortemperatuursensor * 2 Zonnecollector

Aantal 1 1


1 1


1

1 elk 1

7814924 7165482 Z002885 zie Viessmann prijslijst

1

7159671

1 1

7159671

1 1

7265198 Z002061 7143779 7814681 7147860 7450657 9535163 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst 7162386 Leveringsomvang

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

zie prijslijst Vitoset 7165482 zie Viessmann prijslijst 7181418 9535163 zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst zie tabel pagina 41 door installateur te voorzien 9532653 7814681

1 1 1 1 1 1

7170925 7159671 7186663 zie Viessmann prijslijst Levering Vitosolic zie Viessmann prijslijst

1 1 1 1 1 2

6.5 Installatieuivoering 4 – Mono-energetische werking met zonnesysteem en Vitocel 333 voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 110 en AWH 110; BW 104 tot BW 113, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 113 en WWH 110

Toepassingsbereik

Vereisten

Eengezinshuis met max. 3 tot 4 personen met geringe warmwaterbehoefte en gebruik van de zonnewarmte-installatie voor tapwateropwarming en verwarming (weinig plaats in de opstelruimte). Voor radiatoren niet optimaal, omdat inhoud van de verwarmingswaterbuffer te gering (gemiddeld opgewarmd tapwatervolume na een opwarming ca. 160 tot 180 liter bij ca. 42 °C).

Bij vloerverwarming is het mengklepcircuit absoluut nodig. Voor de naopwarming van het tapwater moet een extra elektrische verwarming 9 of qT ingezet worden. De dimensioneringstemperatuursensoren 2 en 7 voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer moeten correct geplaatst worden.

*1

Vanaf 18,5 kW vermogen raden wij het gebruik aan van 2 pompen voor de omschakeling stoken/warm water. Daartoe is naast nog een boilerlaadpomp ook een controlerelais, best. nr. 7814681, nodig. *2 Aansluiting vindt plaats aan de Vitosolic 100 eU. Zie voor verdere bijzonderheden montage- en servicehandleiding Vitosolic100. 72

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

6

eU eI eO rP rQ rW

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/warm water – tot 18,5 kW vermogen – vanaf 18,5 kW vermogen * 1 Warmwaterboiler Vitocell-V 100, type CVW (390 liter inhoud) Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en CVpomp Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingsinzetstuk EHO voor de inbouw boven – Elektrisch verwarmingsinzetstuk EHO voor de inbouw beneden Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 (verwarmingscircuit) Overstortklep

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Primaire circuit van de warmtepomp Als de aan de bovenste klemtemperatuursensor 2 van de Vitocell 333 3 of bij tapwatervraag aan de boilertemperatuursensor 4 van de Vitocell 333 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste waarde, dan gaan de primaire pompen en de secundaire pomp 5 in werking, tijdvertraagd start dan de warmtepomp 1.

Secundair circuit van de warmtepomp en zonnesysteem De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Ondersteund wordt de warmtepomp 1 hoofdzakelijk in de overgangstijd door het zonnesysteem C, afhankelijk van het zonnestralingsaanbod. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling en via de 3-weg-mengklep D wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur van het CV-circuit geregeld. Bij warmteaanvraag door het verwarmingscircuit wordt dit eerst door de Vitocell 3333 van warmte voorzien. Als de met de bovenste klemsensor 2 van de Vticocell 333 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, dan treedt de warmtepomp 1 in werking. De verwarming van de Vitocell 333 3 vindt plaats via de 3-weg-omschakelklep 6 (stand ”AB – B”). De secundaire pomp 5 pompt het verwarmingswater naar de Vitocell 333 3 resp. in het verwarmingscircuit. Als op de onderste boilertemperatuursensor 7 van de Vitocell 333 3 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste klemsensor 2 van de Vitocel 333 3, wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Als de gemeten temperatuur aan de bovenste klemsensor 2 hoger is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur (verwarming van de Vitocell 333 3 door het zonnesysteem is voldoende), wordt de warmtepomp 1 niet gestart. Het verwarmingscrcuit wordt dan door de verwarmingscircuitpomp 8 van de Vitocell 333 3 van warmte voorzien.

Het debiet in het verwarmingscircuit wordt door de radiatorthermostaatkleppen of de kleppen op de vloerverdeler te openen en te sluiten geregeld. De dimensionering van de CV-pomp 8 kan afwijken van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp 5). Om het verschil tussen deze watervolumes op te heffen, is parallel aan het verwarmingscuircuit een Vitocell 333 3 als verwarmingswaterbuffer aangebracht. De niet door het verwarmingscircuit opgenomen warmte wordt parallel in de Vitocell 333 3 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de Vitocell 333 3 verzorgd.

Zonnewarmteondersteunde tapwateropwarming met de warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering ten opzichte van het CV-circuit met voorrang gestart. De aanvraag en het eind van het verwarmen gebeuren via de boilertemperatuursensor 4 en de regelng, die de 3-weg-omschakelklep 6 aanstuurt (stand ”AB – A”) en de warmtepomp 1 aanresp. uitschakelt. De boilertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde in het bovenste boilerbereik gebracht. Het opgewarmde tapwater wordt in de Vitocell 333 3 in een gegolfde roestvast stalen warmtewisselaarbuis met grote diameter bevoorraadt. Als deze voorraad op is, wordt het nastromende koude water in doorloopprincipe door het gebufferde verwarmingswater in het onderste boilerbereik voorverwarmd. De naverwarming op het gewenste temperatuurniveau vindt plaats door de in het bovenste boilerbereik van de Vitocell 333 3 op tapwatertemperatuur gehouden boilerwater. Bij voldoende stralingsaanbod kan de tapwateropwarming uitsluitend plaatsvinden via het zonnesysteem. Het tapwater kan worden naverwarmd met behulp van een extra elektrische verwarming 9 (bijv. elektrisch verwarmingselement EHO). Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 4 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 6 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit (stand ”AB – B”).

5819 122-8 NL

6

VITOCAL 300/350

VIESMANN

73

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden.

6 Vloerverwarmingscircuit Zonnecollector 3-weg-mengklep Buisleiding minstens één DN groter dan de als resterende buisleidingen, echter min. DN 25.

KW RL VL WW

Koud water Retour Aanvoer Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 75

5819 122-8 NL

A B C D

74

VIESMANN

VITOCAL 300/350


| Open ~ Dicht

Benodigde toestellen Pos. 1 2

9 qT qP qQ qZ qU qI

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Klemtemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Tot 16 kW vermogen: Verwarmingswaterbuffer met tapwateropwarming, Vitocell 333, type SVK Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Dompelhuls naar de boilertemperatuursensor Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep verwarming/tapwateropwarming (tot 18,5 kW vermogen) Klemtemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en CVpomp Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Mengklepmotor Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit Overstortklep

1 1 1 1 1

qO wP

Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor

1 1

3 4 5 6 7

5819 122-8 NL

8

VITOCAL 300/350

Aantal 1 1


1 1 1 1

Z002614 7159671 7265060

6

1 1

7338850 7338851 7814924 9535163

elk 1

zie Viessmann prijslijst

1 7265198 door installateur te voorzien 7143779 7814 681 7450657 9535163 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst 7162386 Leveringsomvang

VIESMANN

75

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Pos. qW qE qR

Naam Verwarming via zonnecollector Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Solar-Divicon (pompstation voor het zonnecircuit) met boilerlaadpomp voor zonnecircuit Collectortemperatuursensor

Aantal

Bestelnr.

1 1

7159671 zie Viessmann prijslijst

1

7814 617

6.6 Installatie-uitvoering 5 – Mono-energetische werking – Glij-installatie met verwarmingswaterbuffer en Divicon verwarmingscircuitverdeling voor warmtepompen (tot 17 kW vermogen) voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 110 enAWH 110; BW 104 tot BW 113, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 113 en WWH 110

Toepassingsbereik Eengezinshuis of klein tweegezinshuis met uniform gebruikersgedrag, met vloerverwarming. Mono-energetische werking mogelijk. Voor andere verwarmingscircuits niet geschikt. Warmtepompe tot 17 kW vermogen. Voorgefabriceerde hydraulische eenheid (Divicon-verwarmingscircuitverdeling) voor geoptimaliseerde montage te gebruiken.

Vereisten Het minimumdebiet van de warmtepomp is door de secundaire pomp 2 en de overstortklep gegarandeerd. Verwarmingstrengen en overstortklep qW moeten afgestemd zijn.

Het debiet in het verwarmingscircuit wordt geregeld met het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkranen of de kranen van de vloerverdeler. In het Divicon verwarmingscircuitverdeling 6 zit een stortklep die voor het benodigde, constante debiet in het warmtepompcircuit zorgt. De instelling moet volgens het drukverlies van het warmteverdeelsysteem plaatsvinden. De in de retourleiding aangebrachte boiler 7 stelt het voor de warmtepomp 1 benodigde volume ter beschikking, zodat de benodigde minimale inschakelduur van de warmtepomp 1 kan worden gewaarborgd. Als de werkelijke retourtemperatuurwaarde op de retourtemperatursensor de in de regeling ingestelde gewenste waarde, worden de warmtepomp 1, de primaire pomp en de tussencircuitpomp uitgeschakeld.

Primaire circuit van de warmtepomp Als de met de retourtemperatuursensor in de warmtepomp 1 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 2 in werking.


De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor 8 en de regeling, die de 3-weg-omschakelklep 3 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde verhoogd. Het tapwater kan worden naverwarmd met behulp van een extra elektrische verwarming 9 (bijv. elektrisch verwarmingselement EHO). Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 8 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 3 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

5819 122-8 NL

6

De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 2 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 3 naar de warmwaterboiler 4 of naar het verwarmingscircuit. Met de warmwater-doorloopverhitter 5 (toebehoren) kan de aanvoertemperatur verhoogd worden. De verwarmingswaterdoorstromer 5 dient voor de piekafdekking van de stooklast bij lage buitentemperaturen (≤ –10 °C).

Tapwateropwarming met de warmtepomp

76

VIESMANN

VITOCAL 300/350


6

VL Aanvoer WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 78

5819 122-8 NL

A Vloerverwarmingscircuit KW Koud water RL Retour

VITOCAL 300/350

VIESMANN

77


Benodigde toestellen Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Warmwaterboiler

Aantal 1 1

5

Verwarmingswater-doorstromer – 3 kW – 6 kW Divicon-verwarmingscircuitverdeling met: – Secundaire pomp (Grundfos UPS25-60) – 3-weg-omschakelklep – Overstortklep Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVW (200 liter inhoud) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO* 1 – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC)

1

6 2 3 qW 7 8 9

qP qQ qE qR

*1

Hulprelais voor de activering van de verwarmingswaterdoorstromer Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor

1

1 1 1

1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst zie pagina 32 en Viessmann-prijslijsten 7174787 7174786 7174782

3003681 7159671 7265198 * 1 door installateur te voorzien 7814681 7814681 7162386 Leveringsomvang

5819 122-8 NL

6

Pos. 1 4

In combinatie met Vitocell-B 300 door de installateur te voorzien.

78

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 6.7 Installatieuitvoering 6 – Bivalent-parallelle werking met op de vloer staande CVketel (max. aanvoertemperatuur bij type BW/WW 55 °C, bij type BWH/WWH 65 °C) voor warmtepompen type: BW 104 tot BW 232, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 232, WWH 110 en WWH 113

Kamerverwarming via warmtepomp Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 4 in werking.

Kamerverwarming via CV-ketel De warmteaanvraag voor kamerverwarming geschiedt eerst door de verwarmingswaterbuffer 3. Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pomp, de tussencircuitpomp en de secundaire pomp 4 in werking. Bereikt de op de bovenste boilertemperatuursensor 2 dvan de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten temperatuur niet na een in de warmtepompregeling ingestelde tijd de ook in de warmtepompregeling ingestelde gewenste temperatuur, dan volgt de lastafhankelijke bijschakeling van de CV-ketel C. Hiertoe geeft de warmtpompregeling via een controlerelais 5 de ketelcircuitregeling vrij en de 3-weg-omschakelklep 6 wordt op stand ”AB – A” gezet. Dan volgt de extra warmtetoevoer van de kamerverwarming met de verwarmingsketel volgens de instelling van de ketelcircuitregeling. Bereikt de gemeten temperatuur aan de onderste boilertemperatuursensor 7 van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de warmtepompregeling ingestelde gewenste waarde, dan wordt de ketelcircuitregeling en daarmee de CV-ketel via het hulprelais 5 geblokkeerd. Bivalent-parallelle werking dient voor vermogensverhoging en is op een max. aanvoertemperatur van 55 ºC begrensd. De karakteristiek van de verwarmingsketel overeenkomstig instellen. De 3-weg-omschakelklep 6 wordt op stand ”AB – B” gezet. De warmtepomp 1 en de secundaire pomp 4 worden via de warmtepompregeling uitgeschakeld.

Tapwateropwarming met externe warmtewisselaar via warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. De aanvraag van de verwarming vindt plaats via de boilertemperatuursensor 8 van de warmwaterboiler 9 en de regeling, die de 3-weg-omschakelklep qP op ”AB – A” zet. De secundaire pomp 4 gaat in werking. De aanvoertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde verhoogd. De bereikbare tapwatertemperatuur bedraagt ca. 45 ºC. De naopwarming van het tapwater kan door een extra elektrische verwarming qQ (bijv. elektrische verwarmingselement EHO) of via een tweede warmtegenerator (ketel) plaatsvinden. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 8 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep qP de warmtepomp 1 op het stookwerking (stand ”AB – B”). De boilerlaadpomp voor de boilerverwarming qW wordt uitgeschakeld en de 2-weg-klep qE wordt gesloten.

Tapwaterverwarming via verwarmingsketel De tapwateropwarming door CV-ketel vindt plaats volgens na vrijgave door de warmtepompregeling. De vrijgave vindt plaats via een hulprelais qT, dat de boilertemperatuursensor qT van de verwarmingsketel vrijgeeft. Als de CVketel via de warmtepompregeling voor de tapwateropwarming is geblokkeerd, dan wordt via het hulprelais qR de boilertemperatuursensor qT door een vaste weerstand qZ (100 Ω) geschakeld. Daardoor wordt een ca. 50 K hogere boilertemperatuur gesimuleerd; in de Viessmann regeling Vitotronic wordt dit aangegeven.

5819 122-8 NL

6

VITOCAL 300/350

VIESMANN

79


6

Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Olie-/gasketel Koud water Retour

VL Aanvoer WW Warm water Z Circulatie Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 82

5819 122-8 NL

A B C KW RL

80

VIESMANN

VITOCAL 300/350


5819 122-8 NL

6

eW Vitotronic (ketelcircuitregeling) eE bij aansluiting brug verwijderen

VITOCAL 300/350

| Open ~ Dicht

VIESMANN

81

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen

3 4 7 8 9 qP qQ

qW qE eQ qU qI wP wQ wW wE wR wT wZ wU wI wO eP eQ 5

6

6

qR qT qZ qO

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (warmtepompregeling) Warmwaterboiler

Aantal 1 1


1 1


3-weg-omschakelklep stoken/tapwateropwarming – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp * 1 Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO* 2 (regeling door de installateur te voorzien) – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Boilerlaadpomp voor boilerverwarming (tapwatergeschikt, voor warmtewisselaar)

1

1

7338850 7338851 7159671

1

7159671

1

zie pagina 32 en Viessmannprijslijsten 7814924 7165482

1 zie Viessmann prijslijst

1

door installateur te voorzien 7820403 of 7820404 7180573 7814681 7143779 zie pagina 35 7450657 7450657 zie Viessmann prijslijst

2-weg-klep Hulprelais voor activering van de boilerverwarming (warmtewisselaar) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Warmtewisselaar Vitotrans 100 Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 1 – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Overstortklep

1 1 1 1 1 1 elk 1

Debietbegrenzer Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor (warmtepompregeling) Hulprelais Kamerverwarming door de verwarmingsketel Hulprelais voor de activering van de 3-weg-omschakelklep en voor de vrijgave van de verwarmingsketel 3-weg-omschakelklep verwarming warmtepomp/verwarming verwarmingsketel – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp Tapwaterverwarming door de verwarmingsketel Hulprelais voor de activering van de boilerverwarming door de verwarmingsketel Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (ketelcircuitregeling) Vaste weerstand 100 Ω/0,25 W Boilerlaadpomp voor de boilerverwarming (ketelcircuitregeling)

1 1 1 1

9535163 9535163 7147860 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst door installateur te voorzien 7162386 Leveringsomvang 7814681

1

7814 681

1 1 1 2

1 7814924 7165482 1

7814681

1

7159671

1 1

door installateur te voorzien zie Viessmann prijslijst

*1

Vanaf 18,5 kW vermogen raden wij het gebruik aan van 2 pompen voor de omschakeling stoken/warm water. Daartoe is naast nog een boilerlaadpomp ook een hulprelais, best. nr. 7814 681, nodig. *2 Alleen in combinatie met Vitocell-V 100, type CVA, 300 en 500 liter inhoud. 82

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Pos. 1 2

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 6.8 Installatieuitvoering 7 – Bivalent-alternatieve werking met op de vloer staande CV-ketel voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 116, AWH 110 en AWH 113

Kamerverwarming via warmtepomp Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1 en de secundaire pomp 4 in werking.

Kamerverwarming via verwarmingsketel De warmteaanvraag voor kamerverwarming geschiedt eerst door de verwarmingswaterbuffer 3. Als de gemeten buitentemperatuur aan de buitentemperatuursensor van de warmtepompregeling onder de ingestelde temperatuur-bivalentiewaarde daalt, worden via de warmtepompregeling via een hulprelais 5 de 3-wegomschakelklep 6 en 7 op stand ”AB – A” gezet. Gelijktijdig wordt via het hulprelais 5 de ketelcircuitregeling vrijgegeven. De warmtepomp 1 is geblokkeerd. De warmtetoevoer vindt onder de bivalentie-temperatuur uitsluitend plaats via de verwarmingsketel volgens de instellingen van de ketelcircuitregeling. Als de gemeten buitentemperatuur aan de buitentemperatuursensor van de warmtepompregeling de ingestelde temperatuur-bivalentiewaarde overschrijdt, wordt de warmtepomp 1 voor de warmteverzorging vrijgegeven en de CV-ketel geblokkeerd. Hiervoor worden de 3weg-omschakelkleppen 6 en 7 op stand ”AB – B” gezet.

Tapwateropwarming met externe warmtewisselaar via warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats.

De aanvraag van de verwarming vindt plaats via de boilertemperatuursensor 8 van de warmwaterboiler 9 en de regeling, die de 3-weg-omschakelklep qP op ”AB – A” zet. De secundaire pomp 4 gaat in werking. De aanvoertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde verhoogd. De bereikbare tapwatertemperatuur bedraagt bij type AW ca. 45 °C en bij type AWH ca. 55 °C in de warmtepompwerking. De naopwarming van het tapwater kan door een extra elektrische verwarming qQ (bijv. elektrische verwarmingselement EHO) of via een tweede warmtegenerator (ketel) plaatsvinden. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 8 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep qP en de warmtepomp 1 op het stookwerking (stand ”AB – B”). De boilerlaadpomp voor de boilerverwarming qW wordt uitgeschakeld en de 2-weg-klep qE wordt gesloten.

Tapwaterverwarming via verwarmingsketel De tapwateropwarming door CV-ketel vindt plaats volgens na vrijgave door de warmtepompregeling. De vrijgave vindt plaats via een hulprelais qT, dat de boilertemperatuursensor qT van de verwarmingsketel vrijgeeft. Als de CVketel via de warmtepompregeling voor de tapwateropwarming is geblokkeerd, dan wordt via het hulprelais qR de boilertemperatuursensor qT door een vaste weerstand qZ (100 Ω) geschakeld. Daardoor wordt een ca. 50 K hogere boilertemperatuur gesimuleerd; in de Viessmann regeling Vitotronic wordt dit aangegeven.

5819 122-8 NL

6

VITOCAL 300/350

VIESMANN

83


6

Olie-/gasketel, tot 225 kW Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Koud water Retour


5819 122-8 NL

A B C KW RL

84

VIESMANN

VITOCAL 300/350


6

| Open ~ Dicht

5819 122-8 NL

eE Vitotronic (ketelcircuitregeling) eR bij aansluiting brug verwijderen

VITOCAL 300/350

VIESMANN

85

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen

3 4 8 9 qP qQ

6

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (warmtepompregeling) Warmwaterboiler 3-weg-omschakelklep stoken/tapwateropwarming – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp * 1 Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO * 2 (regeling door de installateur te voorzien) – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC)

Aantal 1 1


1 1


1 1

7338850 7338851 7159671 zie pagina 32 en Viessmann-prijslijsten

1 7814924 7165482 1 zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7820403 of 7820404 7180573 7814681 7143779 zie pagina 35 7450657 7450657 zie Viessmann prijslijst

qW

Boilerlaadpomp voor boilerverwarming (tapwatergeschikt, voor warmtewisselaar)

1

qE eW qU qI wP wQ

1 1 1 1 1 1 elk 1

wW wE wR wT wZ wU

2-weg-klep Hulprelais voor activering van de boilerverwarming (warmtewisselaar) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Warmtewisselaar Vitotrans 100 Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 1 – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Overstortklep

wI

Debietbegrenzer

1

wO

1 1 1 1

7162386 Leveringsomvang 7814681

1

7814681

qZ

Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor (warmtepompregeling) Hulprelais Kamerverwarming door de verwarmingsketel Hulprelais voor de activering van de 3-weg-omschakelklep en voor de vrijgave van de verwarmingsketel 3-weg-omschakelklep verwarming warmtepomp/verwarming verwarmingsketel – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp Tapwaterverwarming door de verwarmingsketel Hulprelais voor de activering van de boilerverwarming door de verwarmingsketel Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (ketelcircuitregeling) Vaste weerstand 100 Ω/0,25 W

9535163 9535163 7147860 bij gebruik Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst door installateur te voorzien 7159671

qO

Boilerlaadpomp voor de boilerverwarming (ketelcircuitregeling)

eP eQ eW 5 67

qR qT

1 1 1 2

2 7814924 7165482 1

7814681

1

7159671

1

door installateur te voorzien zie Viessmann prijslijst

1

*1

Vanaf 18,5 kW vermogen raden wij het gebruik aan van 2 pompen voor de omschakeling stoken/warm water. Daartoe is naast nog een boilerlaadpomp ook een hulprelais, best. nr. 7814 681, nodig. *2 Alleen in combinatie met Vitocell-V 100, type CVA, 300 en 500 liter inhoud. 86

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Pos. 1 2

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) 6.9 Installatieuitvoering 8 – Bivalent-parallelle werking met olie-/gas-wandtoestel voor warmtepompen type: BW 104 tot BW 232, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 232, WWH 110 en WWH 113

Primaire circuit van de warmtepomp

Kamerverwarming met het wandtoestel

Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 4 in werking.

De warmteaanvraag voor de kamerverwarming vindt eerst plaats door de verwarmingswaterbuffer 3 rekening houdend met de aanvoertemperatuur van het CV-circuit. Als de gemiddelde buitentempertuur van de warmtepompregeling daalt onder het ingestelde buitentemperatuur-bivalentiepunt, dan wordt een hulprelais qQ geactiveerd, dat het wandtoestel vrijschakelt. Daarbij wordt de mogelijkheid van de externe aansturing van de wandtoestellen gebruikt (brugstekker ”X6” op printplaat VR 20 volgens servicehandleiding omsteken). Het wandtoestel werkt nu volgens ingestelde stooklijnen, waarbij deze met de stooklijn van de warmtepomp 1 identiek moet zijn, zodat hoge retourtemperaturen vermeden worden. De maximale aanvoertemperatuur is op 55 ºC begrensd. Als hydraulische ontkoppeling en gewenste waarde gever voor het wandtoestel dient de open verdeler 9 met boilertemperatuursensor qW.

Secundaire circuit van de warmtepomp De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 4 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 5 naar de warmwaterboiler 6 of naar de verwarmingswaterbuffer 3. Door de CV-pompen 7 en 8 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits gecirculeerd. Daarbij wordt de open verdeler 9 in het algemeen doorstroomd. De regeling van het debiet in de verwarmingscircuits wordt door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen (resp. de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming) en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld. Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen7 en 8 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp4) afwijken. Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 7 en 8 moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pomp 4. Om het verschil van deze debieten te compenseren, moet parallel aan het verwarmingscircuit een verwarmingswaterbuffer3 aangebracht worden. De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 3 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt. Als op de onderste boilertemperatuursensor qP van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Dan wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien.

Tapwateropwarming met de warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor qR en de regeling, die de 3-weg-omschakelklepl 3 5 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de warmtepomp verhoogd tot de waarde die voor de tapwateropwarming noodzakelijk is. Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor qR de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 5 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

Tapwaterverwarming met het wandtoestel De tapwateropwarming door het wandtoestel vindt plaats volgens opgave door de warmtepompregeling. De vrijgave vindt plaats via een hulprelais qZ, dat de boilertemperatuursensor qZ van de wandtoestelregeling vrijgeeft. De brandervrijgave vindt plaats zoals bij de kamerverwarming via de externe aansturing. Om ook bij de bivalent-parallelle werking de warmwater-voorranschakeling te geranderen, wordt via een vaste weerstand qT (2 kΩ) de warmwaterbereiding onderdrukt, omdat de vrijgave uitsluitend via de warmtepomp 1 moet volgen. De schakeltijden voor de boilerverwarming moeten overeenkomstig tussen warmtepomp 1 en wandtoestel afgestemd worden. De 3weg-omschakelklep 5 is bij vrijgave van de tapwateropwarming door het wandtoestel op verwarmingswerking gesteld.

Benodigde codering op het wandtoestel

5819 122-8 NL

Voor ”Extern blokkeren met interne pomp uit” productdocumentatie van het wandtoestel respecteren.

VITOCAL 300/350

VIESMANN

87

6


6

Wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Koud water

RL Retour VL Aanvoer WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 89

5819 122-8 NL

A B C KW

88

VIESMANN

VITOCAL 300/350


% Stekker in de kabelboom van het wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 aVD Stekker in de externe uitbreiding H2 voor wandtoestel op olie/gas

| ~

Open Dicht

Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6 7 8 qP

5819 122-8 NL

qR qU qI qO wP wQ *1

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/tapwateropwarming – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp * 1 Warmwaterboiler Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 1 – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 2 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (warmtepompregeling) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2

Aantal 1 1


1 1


6 7338850 7338851 1

elk 1

7814924 7165482 zie pagina 32 en Viessmannprijslijsten zie Viessmann prijslijst

1

7159671

1

7159671

1 1 1 1 1

7143779 7450657 7450657 9535163 9535163

1


VITOCAL 300/350

VIESMANN

89

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Pos. wW wE

Naam Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Overstortklep

Aantal 1 2

wR

Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO* 1 (regeling door de installateur te voorzien) – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor (warmtepompregeling) Kamerverwarming door wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 Open verdeler Hulprelais voor de vrijgave van het wandtoestel Boilertemperatuursensor ingezet in open verdeler Tapwateropwarming door wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 Hulprelais voor de activering van de boilerverwarming door het wandtoestel Vaste weerstand 2 Ω/0,25 W Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (wandtoestelregeling)

1

wT wZ 9 qQ qW qE qT qZ

Bestelnr. 7147860 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst 7265198

1 1

door installateur te voorzien 7162386 Leveringsomvang

1 1 1

zie prijslijst Vitoset 7814681 7179488

1 1 1

7814681 door installateur te voorzien 7179114

6.10 Installatieuitvoering 9 – Bivalent-alternatieve werking met wandtoestel op olie/ gas voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 116, AWH 110 en AWH 113

Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 of bij tapwateraanvraag op de boilertemperatuursensor 4 van de warmwaterboiler 5 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1 en de secundaire pomp 6 in werking.


6

De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 6 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 7 naar de warmwaterboiler 5 of naar de verwarmingswaterbuffer 3. Door de CV-pompen 8 en 9 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits gecirculeerd. Daarbij wordt de verwarmingswaterbuffer 3 via de strpomloos geopende 3-wegomschakelklep qP alsmede de open verdeler qQ in het algemeen doorstroomd. De regeling van het debiet in de verwarmingscircuits wordt door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen (resp. de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming) en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld. Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen 8 en 9 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp6) afwijken. Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 8 en 9 moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pomp 6. Om het verschil tussen deze watervolumes op te heffen, is parallel aan het watervolume een verwarmingswaterbuffer 3 aangebracht. De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 3 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt.

*1

Als op de onderste boilertemperatuursensor qW van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Dan wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 voorzien.

Kamerverwarming met het wandtoestel De warmteaanvraag voor de kamerverwarming vindt eerst plaats door de verwarmingswaterbuffer 3 rekening houdend met de aanvoertemperatuur van het CV-circuit. Als de gemiddelde buitentempertuur van de warmtepompregeling daalt onder het ingestelde buitentemperatuur-bivalentiepunt, dan wordt een hulprelais qE geactiveerd, dat het wandtoestel vrijschakelt alsmede de 3weg-omschakelklep qP activeert. Daarbij wordt de mogelijkheid van de externe aansturing van de wandtoestellen gebruikt (brugstekker ”X6” op printplaat VR 20 volgens servicehandleiding omsteken). De verwarmingswaterbuffer 3 wordt door de CVpompen 8 en 9 niet meer doorstroomt. Het wandtoestel werkt nu volgens de ingestelde stook De uitschakeling van de warmtepomp1 vindt plaats via de warmtepompregeling op basis van de gestelde parameters. De maximale aanvoertemperatuur is bij werking van het wandtoestel door deze resp. door de mengklepkarakteristiek begrensd. Als hydraulische ontkoppeling en gewenste waarde gever voor het wandtoestel dient de open verdeler qQ met boilertemperatuursensor qR. Bivalentie- en uitschakeltemperatuur moeten op hetzelfde temperatuurniveau liggen.

Tapwateropwarming met de warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor 4 en de regeling, die de 3-weg-omschakelklepl 3 7 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de warmtepomp verhoogd tot de waarde die voor de tapwateropwarming noodzakelijk is.

In combinatie met Vitocell-B 300 door de installateur te voorzien.

90

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Buitenluchtaanzuiging van de warmtepomp (primair)

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor 4 de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 7 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

Tapwaterverwarming met het wandtoestel De tapwateropwarming door het wandtoestel vindt plaats volgens opgave door de warmtepompregeling. De vrijgave vindt plaats via een hulprelais qZ, dat de boilertemperatuursensor qZ van de wandtoestelregeling vrijgeeft. De brandervrijgave vindt plaats zoals bij de kamerverwarming via de externe aansturing. Om ook bij de bivalent-alternatieve werking een tapwatertemperatuur van meer dan 45 °C te garanderen, wordt door een vaste weerstand qU (2 kΩ) de warmwaterbereiding

onderdrukt resp. vrijgegeven. De regeling van de tapwateropwarming vindt in het algemeen plaats viade warmtepompregeling. De schakeltijden voor de boilerverwarming moeten overeenkomstig tussen warmtepomp 1 en wandtoestel afgestemd worden. De 3weg-omschakelklep 7 is bij vrijgave van de tapwateropwarming door het wandtoestel op verwarmingswerking gesteld.

Benodigde codering op het wandtoestel Voor ”Extern blokkeren met interne pomp uit” productdocumentatie van het wandtoestel respecteren.

Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden.

5819 122-8 NL

6

A Wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 B Mengklepcircuit 1 VITOCAL 300/350

C Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) KW Koud water

VIESMANN

91

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) RL Retour VL Aanvoer

WW Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 93

Aansluitschema

6

| ~

Open Dicht

5819 122-8 NL

% Stekker in de kabelboom van het wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 aVD Stekker in de externe uitbreiding H2 voor wandtoestel op olie/gas

92

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6 7

8 9 qW qI qO wP wQ wW wE wR wT wZ wU qP qQ qE qR qT qZ qU

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (warmtepompregeling) Warmwaterboiler

Aantal 1 1


1 1

zie Viessmann prijslijst 7159671

1

zie pagina 32 en Viessmannprijslijsten

Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/tapwateropwarming – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp * 1 Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 1 – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 2 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Overstortklep

1

Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO * 2 (regeling door de installateur te voorzien) – Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC) Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor (warmtepompregeling) Kamerverwarming door wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 3-weg-omschakelklep verwarming warmtepomp/verwarming wandtoestel – tot 18,5 kW vermogen – vanaf 18,5 kW vermogen Open verdeler Hulprelais voor de activering van de 3-weg-omschakelklep en voor de vrijgave van het wandtoestel Boilertemperatuursensor ingezet in open verdeler Tapwateropwarming door wandtoestel op olie/gas met Vitotronic 200 Hulprelais voor de activering van de boilerverwarming door het wandtoestel Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (wandtoestelregeling) Vaste weerstand 2 Ω/0,25 W

7338850 7338851 1

elk 1

7814924 7165482 zie Viessmann prijslijst

1

7159671

1 1 1 1 1 1 2

7143779 7450 657 7450 657 9535163 9535163 7147860 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst

1

1 1

7265198 * 2 door installateur te voorzien 7162386 Leveringsomvang

1

1 1

7814924 7165482 zie prijslijst Vitoset 7814681

1

7179488

1 1

7814681 7179114

1


6

6.11 Installatieuitvoering 10 – Bivalent-alternatieve werking met vastebrandstofketel Vitolig 100

5819 122-8 NL

voor warmtepompen type: AW 104 tot AW 116, AWH 110 enAWH 113; BW 104 tot BW 232, BWH 110 en BWH 113; WW 104 tot WW 232, WWH 110 en WWH 113

Primaire circuit van de warmtepomp


Als de met de retourtemperatuursensor in de warmtepomp 1 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 2 in werking.

De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 2 pompt het verwarmingswater via de 3-weg-omschakelklep 3 naar de warmwaterboiler 4 of naar de verwarmingswaterbuffer 5 resp. in de verwarmingscircuits. Door de CV-pompen 6 en 7 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits gepompt.

*1

Vanaf 18,5 kW vermogen raden wij het gebruik aan van 2 pompen voor de omschakeling stoken/warm water. Daartoe is naast nog een boilerlaadpomp ook een hulprelais, best. nr. 7814 681, nodig. *2 In combinatie met Vitocell-B 300 door de installateur te voorzien. VITOCAL 300/350

VIESMANN

93

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) De regeling van het debiet in de verwarmingscircuits wordt door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen (resp. de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming) en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld. Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen6 en 7 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp2) afwijken. Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 6 en 7 moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pomp 2. Om het verschil tussen deze watervolumes op te heffen, is parallel aan het watervolume een verwarmingswaterbuffer 5 aangebracht. De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 5 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt. Als op de onderste boilertemperatuursensor 8 van de verwarmingswaterbuffer 5 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Dan wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 5 verzorgd. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 9 van de verwarmingswaterbuffer 5 wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 5 voorzien.

Kamerverwarming via vastebrandstofketel Als de op de minimumtemperatuurregelaar qP ingestelde gewenste ketelwatertemperatuur van 60 °C is bereikt, worden via een hulprelais qQ de warmtepomp 1 via het schakelcontact van het energiebedrijf qW uitgeschakeld en de boilerlaadpomp qE van de vastebrandtsofketel C ingeschakeld.

Daarmee vindt rekening houdend met de retourtemperatuurverhoging de verwarming van de verwarmingswaterbuffer 5 plaats. De regeling van de warmteverbruikers vindt verder plaats door de warmtepompregeling.

Tapwateropwarming via warmtepomp De tapwateropwarming door de warmtepomp 1 is bij aflevering t. o.v. het verwarmingscircuit met voorrang geschakeld en vindt bij voorkeur in de nacht plaats. Het vragen van warmte gebeurt via de boilertemperatuursensor qR en de regeling, die de 3-weg-omschakelklepl 3 3 aanstuurt. De aanvoertemperatuur wordt door de regeling op de voor de tapwateropwarming benodigde waarde verhoogd. Het tapwater kan worden naverwarmd met behulp van een extra elektrische verwarming qT (bijv. elektrisch verwarmingselement EHO). Als de werkelijke waarde op de boilertemperatuursensor qR de in de regeling ingestelde gewenste waarde overschrijdt, dan schakelt de regeling door de 3-weg-omschakelklep 3 de verwarmingswateraanvoer op het verwarmingsciruit.

Tapwateropwarming via vastebrandstofketel Als de in de regeling van de vastebrandstofketel ingestelde gewenste ketelwatertemperatuur is bereikt, schakelt de thermische regelklep qZ van de vastebrandstofketel om en wordt de verwarmingswaterbuffer 5 verwarmd. Als de werkelijke temperatuur in de verwarmingswaterbuffer 5 de ingestelde gewenste temperatuur op de boilertemperatuurregelaar qU, dan start de boilerlaadpomp voor de boileropwarming qI de verwarming van de warmwaterboiler 4, tot de tapwatertemperatuur op de boilertemperauturregelaar qO in de warmwaterboiler 4 60 °C bereikt heeft. Heeft de werkelijke tapwatertemperatuur aan de boilertemperatuursensor qR de warmtepompregeling de ingestelde gewenste waarde overschreden, dan is de warmtepomp 1 voor de tapwateropwarming geblokkeerd.

5819 122-8 NL

6

94

VIESMANN

VITOCAL 300/350


6

Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Vastebrandstofketel Vitolig 100 Buisleiding minstens één DN groter dan de als resterende buisleidingen, echter min. DN 25.

KW RL VL WW

Koud water Retour Aanvoer Warm water Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 97

5819 122-8 NL

A B C D

VITOCAL 300/350

VIESMANN

95


6

96

VIESMANN

| Open ~ Dicht

5819 122-8 NL

qW Blokkeringscontact energiebedrijf eQ Aansluitmogelijkheid blokkering door energiebedrijf

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie (vervolg) Benodigde toestellen Pos. 1

Naam Warmtepomp Vitocal 300 of Vitocal 350

Aantal 1

2

1

4

Secundaire pomp – Wilo RS 25-70R – Grundfos UPS 25-60 3-weg-omschakelklep stoken/tapwateropwarming – tot 18,5 kW vermogen van de warmtepomp – vanaf 18,5 kW vermogen van de warmtepomp * 1 Warmwaterboiler

1

5

Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud)

1

Modular-Divicon verwarmingscircuitverdeling met 3-weg-mengklep en

elk 1

3

6 7 8 9 qP qR qT

– Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 1 – Verwarmingscircuitpomp, mengklepcircuit 2 Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Minimumtemperatuurregelaar in de vastebrandstofketel Boilertemperatuursensor voor de vastlegging van de tapwatertemperatuur (warmtepompregeling) Extra elektrische verwarming – Elektrisch verwarmingselement EHO

7338850 7338851 1 7814924 7165482 zie pagina 32 en Viessmann-prijslijsten zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst

1

7159671

1

7159671

1

door installateur te voorzien 7159671

1 1

wP wQ wW wE wR wT wZ

Kleinverdeler met beveiligingsgroep Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Verdelerbalk naar de Modular-Divicon Overstortklep

1 1 1 1 1 1 2

wI wO

Buitentemperatuursensor Aansluitkast

1 1

eP

Hulprelais voor de activering van het elektrische verwarmingselement Kamerverwarming door de vastebrandstofketel Vitolig 100 Hulprelais voor het schakelen van de warmtepomp via blokkeringscontact energiebedrijf Retourtemperatuurverhoging met – Boilerlaadpomp – Thermische regelklep – Terugslagklep Boilertemperatuurregelaar in de verwarmingswaterbuffer (boven) voor het schakelen van de boilerlaadpompqI Tapwateropwarming door de vastebrandstofketel Vitolig 100 Boilerlaadpomp voor de boilerverwarming

1

zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien 7143779 7450657 7450657 9535163 9535163 7147860 bij gebruik van Modular-Divicon zie Viessmann-prijslijst Leveringsomvang door installateur te voorzien 7814681

1 1

7814681 7159062

1

7151989

1

zie Viessmann prijslijst 7151989

– Tapwaterdoorstromer (voor voorverwarmd water tot 50 ºC)

qQ wU qE qZ qU qI qO

5819 122-8 NL

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst

*1

Boilertemperatuurregelaar in de verwarmingswaterbuffer voor het schakelen van de boilerlaadpomp qI

1

6


VITOCAL 300/350

VIESMANN

97

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties 7.1 Installatieuitvoering 20 – Monovalente werking met verwarmingswaterbuffer voor warmtepompen type: WW/BW 240 tot WW/BW 280

Primaire circuit van de warmtepomp Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepomp 1, de primaire pompen en de secundaire pomp 4 in werking.

Secundaire circuit van de warmtepomp De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pomp 4 pompt het verwarmingswater naar de verwarmingswaterbuffer 3. Door de CV-pompen 5, 6 en 7 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits gepompt. De regeling van het debiet in de verwarmingscircuits wordt door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen (resp. de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming) en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld. Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen5, 6 en 7 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pomp 4) afwijken.

Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 5, 6 en 7moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pomp 4). Om het verschil van deze debieten te compenseren, moet parallel aan het verwarmingscircuit een verwarmingswaterbuffer3 aangebracht worden. De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 3 opgeslagen. Bovendien wordt daarmee een evenwichtige warmtepompwerking (lange looptijden) bereikt. Als op de onderste boilertemperatuursensor 8 van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur bereikt is, wordt de warmtepomp 1 uitgeschakeld. Dan worden de verwarmingscircuits door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 wordt de warmtepomp 1 weer ingeschakeld. Bij uitschakelingen door het energiebedrijf wordt het verwarmingscircuit door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien.

5819 122-8 NL

7

98

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden.

Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Verwarmingscircuit zonder mengklep (optioneel) Koud water Retour


7

5819 122-8 NL

A B C KW RL

VITOCAL 300/350

VIESMANN

99

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) Aansluitschema

qI Bescherming in de schakelkast van de warmtepomp | Open ~ Dicht

Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6 7 8

Aantal 1 1


1 1 1 1

zie Viessmann prijslijst zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst

1


1


1

7159671

1 1 1 1 1 1 2 1 1

7143779 zie Viessmann prijslijst 7450657 7450657 9535163 9535163 door installateur te voorzien 7162386 Leveringsomvang

5819 122-8 NL

7

9 qP qQ qW qE qR qT qZ qU

Naam Warmtepomp Vitocal 300, type WW Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (750 of 1000 liter inhoud) Secundaire pomp Divicon verwarmingscircuitverdeling voor middelgrote ketels en – Verwarmingscircuitaansluiting met verwarmingspomp, verwarmingscircuit zonder mengklep – Verwarmingscircuitaansluiting met verwarmingspomp, mengklepcircuit 1, en 3-weg-mengklep – Verwarmingscircuitaansluiting met verwarmingspomp, mengklepcircuit 2, en 3-weg-mengklep Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de verwarmingswaterbuffer (onder) Kleinverdeler met beveiligingsgroep Aanvoerverdeler en retourverzamelaar Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Overstortklep Aansluitmogelijkheid blokkering door energiebedrijf Buitentemperatuursensor

100

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) 7.2 Installatieuitvoering 21 – Bivalent-alternatieve werking in een warmtepomp-cascadeschakeling met CV-ketel tot 225 kW Voor hotelinstallatie, vrijetijdcentra en zwembaden Geschikte warmtepompen: Type WW/BW 240 tot WW/BW 280

Primaire circuit van de warmtepomp Als de met de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 gemeten werkelijke temperatuur lager is dan de in de regeling ingestelde gewenste temperatuur, treden de warmtepompen 1, de primaire pompen en de secundaire pompen 4 in werking.

Secundaire circuit van de warmtepompen en de verwarmingsketel De warmtepomp 1 verzorgt het verwarmingscircuit met warmte. Door de in de 1e warmtepomp 1 ingebouwde regeling wordt de verwarmingswater-aanvoertemperatuur en daarmee het verwarmingscircuit geregeld. De secundaire pompen 4 pompen het verwarmingswater naar de verwarmingswaterbuffer 3. Door de CV-pompen 5 en 6 worden de vereiste watervolumes naar de verwarmingscircuits getransporteerd. De regeling van het debiet in de CV-circuits erfolgt: door het openen en sluiten van de radiator-thermostaatkleppen of van de kleppen op de verdeler van de vloerverwarming en/of een externe verwarmingscircuitregeling geregeld. Zo kan het debiet bij de dimensionering van de verwarmingscircuitpompen5 en 6 van het debiet van het warmtepompcircuit (secundaire pompen4) afwijken. Opmerking: Het totaal van de debieten van de CV-pompen 5 en 6 moet kleiner zijn dan het debiet van de secundaire pompen 4.

Warmtepompinstallatie van dit vermogen worden in het algemeen met verwarmingswaterbuffer 3 uitgevoerd, om looptijden en debieten te beïnvloeden en om blokkeringstijden te overbruggen (dimensionering zie pagina 31). De niet door de verwarmingscircuits opgenomen warmte wordt parallel in de verwarmingswaterbuffer 3 opgeslagen. Als bij de onderste boilertemperatuursensor7 van de verwarmingswaterbuffer 3 de in de regeling van de 1e warmtepomp ingestelde gewenste temperatuur is bereikt, worden de warmtepompen1 uitgeschakeld. Dan worden de verwarmingscircuits door de verwarmingswaterbuffer 3 van warmte voorzien. Pas als de temperatuur daalt onder de gewenste temperatuur op de bovenste boilertemperatuursensor 2 van de verwarmingswaterbuffer 3 worden de warmtepompen 1 weer ingeschakeld. Warmtepompeninstallaties van deze uitvoering garanderen de grondlastwerking tot het aangebrachte bivalentiepunt. Als de temperatuur daalt tot onder het bivalentiepunt en als de temperatuur im de verwarmingswaterbuffer3 daalt, wordt de verwarmingsketel als tweede warmtebron geactiveerd en neemt de pieklastafdekking over.

Tapwateropwarming via de verwarmingsketel De tapwateropwarming vindt plaats door de verwarmingsketel in combinatie met de warmwaterboiler 8 en Vitotrans 222 9. De vrijgave vindt plaats via de Vitotronic-regeling van de verwarmingsketel.

5819 122-8 NL

7

VITOCAL 300/350

VIESMANN 101

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) Hydraulisch schema Opmerking De in het hydraulische schema en in de lijst ”Benodige toestellen” genoemde modules moeten op bruikbaarheid met betrekking tot het geplande vermogen van de warmtepompinstallatie getest worden.

A B C D

102

Verwarmingsketel Mengklepcircuit 1 Mengklepcircuit 2 (vloerverwarmingscircuit) Buitentemperatuursensor CV-ketel

VIESMANN

E Buisleiding minstens 1 DN groter dan de resterende buisleidingen echter max. 1,5 m lang KW Koud water T1 Temperatuursensor RL Retour VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

7

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) VL Aanvoer WW Warm water

Z

Circulatie Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 105

Aansluitschema voor de regeling van de 1e warmtepomp

eP Aansturing van de volgende warmtepompen eQ Vitotronic (ketelcircuitregeling) eW Bescherming in de schakelkast van de warmtepomp

| Open ~ Dicht

5819 122-8 NL

7

VITOCAL 300/350

VIESMANN 103

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) Aansluitschema voor de regeling van de 1e vervolgwarmtepomp

eW Bescherming in de schakelkast van de warmtepomp

Aansluitschema voor de regeling van de 2e vervolgwarmtepomp

7

5819 122-8 NL

eW Bescherming in de schakelkast van de warmtepomp

104

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie - grote installaties (vervolg) Benodigde toestellen Pos. 1 2 3 4 5 6 7 qP qQ qW qE qR qT wE wZ wU wI wO

Naam Warmtepomp Vitocal 300, type WW Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de 1e verwarmingswaterbuffer (boven) Verwarmingswaterbuffer Vitocell 050, type SVP (1000 liter inhoud) Secundaire pomp Divicon verwarmingscircuitverdeling voor middelgrote ketels en – Verwarmingscircuitaansluiting met verwarmingspomp, mengklepcircuit 1, en 3-wegmengklep – Verwarmingscircuitaansluiting met verwarmingspomp, mengklepcircuit 2, en 3-wegmengklep Boilertemperatuursensor voor het vastleggen van de temperatuur in de 2e verwarmingswaterbuffer (onder) Aanvoerverdeler en retourverzamelaar Mengklepmotor, mengklepcircuit 1 Mengklepmotor, mengklepcircuit 2 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 1 Aanvoertemperatuursensor, mengklepcircuit 2 Overstortklep

Aantal max. 3 1


2 1 1 1

3003625 zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst

1


1

7159671

1 1 1 1 1 2 elk 1 1 1 1 1

zie Viessmann prijslijst 7450 657 7450657 9535163 9535163 door installateur te voorzien 7143779 7814681 7814681 7162386 Leveringsomvang

1 1 1 1

zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset 7143783 7814681

1 1

zie Viessmann prijslijst zie Viessmann prijslijst

1 1

zie Viessmann prijslijst Levering regeling van de verwarmingsketel Levering menggroep 7814681

8 9 qO qI qZ

Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van de 1e volgwarmtepomp Hulprelais voor de activering van de 2e volgwarmtepomp Aansluitmogelijkheid ombouwset omschakeling energiebedrijf Buitentemperatuursensor (warmtepomp) Kamerverwarming door de verwarmingsketel tot 225 kW Motorsmoorklep Motorsmoorklep Kleinverdeler met beveiligingsgroep Hulprelais voor de activering van de verwarmingsketel Tapwateropwarming door de verwarmingsketel tot 225 kW via Vitotrans 222 Warmwaterboiler Vitocell-L 100, type CVL (500, 750 of 1000 liter inhoud) Vitotrans 222 met Boilerlaadpomp Menggroep voor Vitotrans 222 met glijdende aanvoertemperatuur Boilertemperatuursensor (onder) (aansluiting aan stekker% van de ketelcircuitregeling)

qU wT

Boilertemperatuursensor (onder) (aansluiting aan stekker %B van de ketelcircuitregeling) 1 Hulprelais voor de activering van de tapwateropwarming door de verwarmingsketel 1

wP wQ wW wR

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC 8.1 Functiebeschrijving van de installatiecomponenten Verwarmingscircuit Warmtepompen hebben een minimumdebiet aan verwarmingswater nodig. De in het betreffende blad technische gegevens aangegeven waarden moeten absoluut aangehouden worden. Het minimumdebiet kan via een verwarmingswaterbuffer of via een overstortklep worden gegarandeerd. De overstortklep moet op het CV-circuit dat het verst van de warmtepomp is verwijderd gemonteerd worden. Daarmee is ook bij gesloten thermostaatkleppen een minimum circulerend watervolume gegarandeerd. Vloerwarmingscircuits moeten van een thermostaat (toebehoren) voorzien worden.

5819 122-8 NL

Pompbeveiliging Om het vastslaan van de boilerlaadpompen bij langere werkingspauzes (standby-werking in de vakantie, verwarmingscircuitpompen in de zomer) te voorkomen, worden alle direct door de warmtepompregeling aangestuurde pompen dagelijks om 13.00 uur gedurende 10 seconden ingeschakeld.

VITOCAL 300/350

VIESMANN 105

8

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC (vervolg) Open verdeler De regeling van de warmtepomp behandelt een open verdeler als een kleine bufferboiler. Daarom moet de open verdeler in de regelingsinstellingen als bufferboiler geconfigureerd worden.

Installaties zonder verwarmingswaterbuffer Om de minimumcirculatiehoeveelheid van het verwarmingswater veilig te stellen, geen mengklep aanbrengen.

Verwarmingswaterbuffer Als een verwarmingswaterbuffer gebruikt wordt, moet het secundairzijdige debiet groter zijn dan het debiet op he verwarmingscircuit.

Als een verwarmingswaterbuffer met slechts één aanvoer- en retouraansluiting gebruikt wordt, moet dit absoluut geregeld worden.

8.2 Installatieschema 2 met een direct verwarmingscircuit, tapwateropwarming en „natural cooling" op het verwarmingscircuit Hydraulisch schema

A primairzijdige aansluiting (zie vanaf pagina 58) B Aansluiting van de warmwaterboiler (zie vanaf pagina 33)

D Minimumafstand 500 mm Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 107

5819 122-8 NL

8

Bij gebruik van een open verdeler moet ervoor gezorgd worden dat het debiet aan het verwarmingscircuit groter is dan het debiet van de warmtepomp aan secundaire zijde.

106

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC (vervolg) Aansluitschema

8

| Open ~ Dicht L internaangesloten CV-circuitpomp (bij gebruik van een thermostaat voor vloerverwarming qO pomp aan klem 14 afklemmen en thermostaat in serie schakelen.

Benodigde toestellen Pos. 1 2 4 qW qE qT qZ qO

5819 122-8 NL

rO

Naam Warmtepomp Vitocal 300 3-weg-omschakelklep stoken/warm water Membraanexpansievat Buitentemperatuursensor Kamertemperatuursensor/afstandsbediening van het direct aangesloten verwarmingscircuit Overstortklep Direct aangesloten verwarmingscircuit (vloerverwarmingscircuit) Thermostaat (alleen voor vloerverwarmingscircuit nodig)

Aantal 1 1 1 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst 7814924 zie prijslijst Vitoset Leveringsomvang 9532653

1 1 naar behoefte

door installateur te voorzien zie prijslijst Vitoset 7151729

qI wP wR wT wZ

Spanningsvrij contact voor groepsalarmmelding (akoustische of optische meldapparatuur, door installateur te voorzien) Optie ”natural cooling” Dauwpuntsensor 3-weg-omschakelklep stoken/koelen Platenwarmtewisselaar Vitotrans Vorstbeschermingsthermostaat Boilerlaadpomp (primaire koelcircuitpomp)

1 1 1 1 1

wU wI rE rR rI

Mengklep-3 (primair koelcircuit) 2-weg-motorkogelklep Uitbreidingsset ”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor voor mengklep wU Boilerlaadpomp (secundaire koelcircuitpomp)

1 1 1 1 1

VITOCAL 300/350

Leveringsomvang

7181418 7165482 zie Viessmann prijslijst 7179164 zie prijslijst Vitoset volgens dimensionering zie Viessmann prijslijst 7180573 7179172 9535163 zie prijslijst Vitoset volgens dimensionering

VIESMANN 107

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC (vervolg) 8.3 Installatieschema 6 (a) met een directe verwarmingscircuit, een verwarmingscircuit met mengklep, tapwateropwarming, verwarmingswaterbuffer en ”natural cooling” op het verwarmingscircuit met mengklep 8 Hydraulisch schema

D Minimumafstand 500 mm Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 109

5819 122-8 NL

A primairzijdige aansluiting (zie vanaf pagina 33) B Aansluiting van de warmwaterboiler (zie vanaf pagina 33)

108

VIESMANN

VITOCAL 300/350


8

| Open ~ Dicht L Thermostaat voor vloerverwarming qO met CV-pompwW in serie schakelen

Benodigde toestellen Pos. 1 2 4 qW qE

qT qZ qU qO

Naam Warmtepomp Vitocal 300 3-weg-omschakelklep stoken/warm water Membraanexpansievat Buitentemperatuursensor Kamertemperatuursensor van het direct aangesloten verwarmingscircuit/ afstandsbediening Kamertemperatuursensor/afstandsbediening van het verwarmingscircuit met mengklep Overstortklep Direct aangesloten verwarmingscircuit (radiatorwarmingscircuit) Verwarmingscircuit met mengklep (vloerverwarmingscircuit) Thermostaat (alleen voor vloerverwarmingscircuit nodig)

wQ wW

Verwarmingscircuitpomp van direct aangesloten verwarmingscircuit Verwarmingscircuitpomp mengklepcircuit

5819 122-8 NL

qR

VITOCAL 300/350

Aantal 1 1 1 1 1


1

9532653

1 1 1 naar behoefte 1 1

door installateur te voorzien zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset 7151729 zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset

VIESMANN 109

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC (vervolg) Pos. wE wO rO

Aantal 1 1

Bestelnr. zie Viessmann prijslijst 9535163 Leveringsomvang

1 1 1


qI wP wR wT wZ

Naam Mengklep-3 (verwarmingscircuit met mengklep) Aanvoertemperatuursensor voor mengklep wE Spanningsvrij contact voor groepsalarmmelding (akoustische of optische meldapparatuur, door installateur te voorzien) Optie ”Verwarmingswaterbuffer” Verwarmingswaterbuffer Temperatuursensor buffer onder Temperatuursensor buffer boven Optie ”natural cooling” Dauwpuntsensor 3-weg-omschakelklep stoken/koelen Platenwarmtewisselaar Vitotrans Vorstbeschermingsthermostaat Boilerlaadpomp (primaire koelcircuitpomp)

1 1 1 1 1

wU wI rE rR

Mengklep-3 (primair koelcircuit) 2-weg-motorkogelklep Uitbreidingsset ”natural cooling” Aanvoertemperatuursensor voor mengklep wU

1 1 1 1

7181418 7165482 zie Viessmann prijslijst 7179164 zie prijslijst Vitoset volgens dimensionering zie Viessmann prijslijst 7180573 7179172 9535163

8 6 7 8

8.4 Installatieschema 6 (b) met een direct CV-circuit, een CV-circuit met mengklep, tapwateropwarming, open verdeler, externe warmtegenerator en ”natural cooling” op het verwarmingscircuit met mengklep

A B C D 110

primairzijdige aansluiting (zie vanaf pagina 33) Aansluiting van de warmwaterboiler (zie vanaf pagina 33) Externe warmtegenerator (bijv. gaswandtoestel) Minimumafstand 500 mm

VIESMANN

E Open verdeler (Het debiet in het verwarmingscircuit moet groter zijn dan het debiet aan de secundaire zijde van de warmtepomp). Verdere uitleg zie tabel ”Benodigde toestellen” op pagina 111 VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Hydraulisch schema


8

| Open ~ Dicht C Externe warmtegenerator

L Thermostaat voor vloerverwarming qO met CV-pompwW in serie schakelen M Stroomtoevoer van de externe warmtegenerator (door installateur te voorzien).

Benodigde toestellen Pos. 1 2 4 qW qE

qT qZ qU qO

Naam Warmtepomp Vitocal 300 3-weg-omschakelklep stoken/warm water Membraanexpansievat Buitentemperatuursensor Kamertemperatuursensor/afstandsbediening van het direct aangesloten verwarmingscircuit Kamertemperatuursensor/afstandsbediening van het verwarmingscircuit met mengklep Overstortklep Direct aangesloten verwarmingscircuit (radiatorwarmingscircuit) Verwarmingscircuit met mengklep (vloerverwarmingscircuit) Thermostaat (alleen voor vloerverwarmingscircuit nodig)

wQ

Verwarmingscircuitpomp van direct aangesloten verwarmingscircuit

5819 122-8 NL

qR

VITOCAL 300/350

Aantal 1 1 1 1 1


1

9532653

1

door installateur te voorzien zie prijslijst Vitoset zie prijslijst Vitoset 7151729

naar behoefte 1

zie prijslijst Vitoset

VIESMANN

111

Secundairzijdige hydraulische integratie – Vitocal 300, type BWC/WWC (vervolg) Pos. wW wE wO rO

qI wP wR wT wZ

Naam Verwarmingscircuitpomp mengklepcircuit Mengklep-3 (verwarmingscircuit met mengklep) Aanvoertemperatuursensor voor mengklep wE Spanningsvrij contact voor groepsalarmmelding (akoustische of optische meldapparatuur, door installateur te voorzien) Optie ”open verdeler” Open verdeler Temperatuursensor open verdeler/boilerbuffer Optie ”Externe warmtegenerator” Veiligheidstemperatuurbegrenzer 70 ºC voor het schakelen van de externe warmtegenerator Temperatuursensor mengklep ”Externe warmtegenerator” Mengklep ”Externe warmtegenerator” Keteltemperatuursensor van de externe warmtegenerator Hulprelais voor de aansturing van de externe warmtegenerator Optie ”natural cooling” Dauwpuntsensor 3-weg-omschakelklep stoken/koelen Platenwarmtewisselaar Vitotrans Vorstbeschermingsthermostaat Boilerlaadpomp (primaire koelcircuitpomp)

wI rE

2-weg-motorkogelklep Uitbreidingsset ”natural cooling”

1 1

6 8 3 9 qP qQ tP

Bestelnr. zie prijslijst Vitoset zie Viessmann prijslijst 9535163 Leveringsomvang

1 1

zie prijslijst Vitoset 7159671

2


1 1 1 1

9535163 zie Viessmann prijslijst door installateur te voorzien door installateur te voorzien

1 1 1 1 1

7181418 7165482 zie Viessmann prijslijst 7179164 zie prijslijst Vitoset volgens dimensionering 7180573 7179172

Bijlage 9.1 Voorschriften / Richtlijnen Voorschriften en richtlijnen Voor het ontwerp, installatie en gebruik van de installatie dienen in het bijzonder de volgende normen en richtlijnen in acht te worden genomen:

Algemeen geldende voorschriften en richtlijnen EN 12831

Verwarmingsinstallaties in gebouwen - Procedure voor het berekenen van de normstooklast.

Waterzijdige bepalingen EN 806 EN 12828

Technische regels voor tapwaterinstallaties Verwarmingssystemen in gebouwen; Ontwerp van warmwater-verwarmingsinstallaties

Elektrotechnische bepalingen De elektrische aansluiting en de elektrische installatie moeten volgens de NEN-bepalingen en de technische aansluiteisen van de elektriciteitsmaatschappij worden uitgevoerd. EN 60335-1 en -40

Veiligheid van elektrische apparaten voor huishoudelijk gebruik en gelijksoortige doeleinden

9.2 Woordenlijst Ontdooien

Werkmedium

Verwijderen van rijp- of ijsaanslag op de verdamper van de lucht/ waterwarmtepomp door toevoer van warmte (bij Viessmannwarmtepompen vindt de ontdooiing naar behoefte plaats door het koudecircuit).

Speciaal begrip voor koelmiddelen in warmtepompinstallaties.

Alternatieve werking

Arbeidsgetal Quotiënt van de stookwarmte en de aandrijfarbeid van de compressor over een bepaalde periode, bijv. een jaar. Formuleteken: β

Dekking van de warmtebehoefte door de warmtepomp uitsluitend op stookdagen met lage stooklast (bijv.Q N Geb < 50 %). Op alle andere dagen wordt in de warmtevraag voorzien door een andere warmtebron.

112

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

9

Aantal 1 1 1 1

Bijlage (vervolg) Bivalente verwarming

Nominaal opgenomen vermogen

Verwarmingssysteem dat door gebruik van twee verschillende energiedragers in de ruimtestookwarmtebehoefte van een gebouw voorziet (bijv. door de warmtepomp waarvan het warmteaanbod door een tweede, met brandstof gestookte warmtegenerator wordt aangevuld).

Het in permanente werking onder gedefinieerde voorwaarden maximaal mogelijke elektrische opgenomen vermogen van de warmtepomp. Deze is alleen voor de elektrische aansluiting aan het stroomnet doorslaggevend en wordt door de fabrikant op het typeplaat aangegeven.

Expansieorgaan

Rendement

Onderdeel van de warmtepomp tussen condensor en verdamper voor het dalen van de condesordruk naar de met de verdampingstemperatuur overeenkomende verdampingsdruk. Bovendien regelt het expansieorgaan de inspuithoeveelheid van het werkmedium afhankelijk van de verdamperbelasting.

Quotiënt van gebruikte en daarvoor toegepaste arbeid resp. warmte.

Parallelle werking

Het stookvermogen is het door de warmtepomp afgegeven nuttige warmtevermogen.

Aansturing van een bivalente verwarming met een warmtepomp; op alle dagen verregaande dekking van de warmtevraag door de warmtepomp. Alleen op een paar stookdagen volgt dekking van de piekwarmtebehoefte ”parallel” aan de warmtepomp via andere warmtegeneratoren.

Koudevermogen

Verdamper

Warmtestroom, die door de verdamper aan een warmtebron wordt onttrokken.

Warmtewisselaar van een warmtepomp waarin een warmtestroom door verdampen van een werkmedium aan de warmtebron wordt onttrokken.

Stookvermogen

Koelmiddel Stof met lage kooktemperatur, die in een cirkelproces door warmteopname verdampt en door warmteafgifte weer verdampt wordt.

Compressor Machine voor het mechanisch pompen en compressie van stoom en gas. Verschillende modellen mogelijk.

Cirkelproces Zich steeds herhalende veranderingen van een werkmedium door toevoer en afgifte van energie in een gesloten systeem.

Vermogensgetal Quotiënt van verwarmend vermogen en aandrijfvermogen van de compressor. Het vermogensgetal kan alleen als momentwaarde bij een definitieve werkingstoestand aangegeven worden. Omdat het stookvermogen steeds groter is dan het condensoraandrijfvermogen, is de winstfactor altijd > 1. Formuleteken: ∊

Condensor Warmtewisselaar van een warmtepomp waarin een warmtestroom door verdampen van een werkmedium aan de warmtebron wordt onttrokken.

Warmtepomp Technische inrichtingen, die een warmtestroom bij lage temperatuur opneemt (koude zijde) en door middel van energietoevoer bij hogere temperatuur weer afgeeft (warme zijde). Bij gebruik van de ”koude zijde” spreekt men van koelmachines, bij gebruik van de ”warme zijde” van warmtepompen.

Mono-energetisch Bivalente warmtepompinstallatie, waarbij de de tweede warmtegenerator met dezelfde energiesoort (stroom) gebruikt wordt.

Warmtepompinstallatie Totale installatie, bestaande uit de warmtebroninstaltaie en de warmtepomp.

Monovalent De warmtepomp is de enige warmtegenerator. Deze werkingssoort is voor alle lagetemperatuur-verwarmingen tot max. 55 ºC aanvoertemperatuur geschikt.

Warmtebron

natural cooling

Warmtebroninstallatie (WQA)

Energiezuinige koelmethode met behulp van het koelvermogen van aardsondes.

Inrichting voor het onttrekken van warmte uit een warmtebron en het transport van de warmtedrager tussen warmtebron en ”koude zijde” van de warmtepomp met inbegrip van alle extra inrichtingen.

Medium (aarde, lucht, water), waarmee met de warmtepomp warmte wordt onttrokken.

Warmtedrager Vloeibaar of gasvormig medium (bijv. water of lucht), waarmee de warmte wordt getransporteerd.

5819 122-8 NL

9.3 Overzicht ontwerpverloop van een warmtepompinstallatie 1. Vaststelling van de gebouwgegevens (een daarvoor behulpzame ”checklist voor de uitwerking van een aanbod voor warmtepompen” kan onder www.viessmann.de via de link: ”Login Marktpartner” > ”Dokumentation” > ”Weitere” opgeroepen worden.) & Exacte gebouwstooklast volgens DIN EN 12831 vaststellen & Warmwaterbehoefte vastleggen

VITOCAL 300/350

&

Soort warmteoverdracht vastleggen (radiator of vloerverwarming) & Systeemtemperaturen van het verwarmingssysteem vastleggen (doel: lagere temperaturen). 2. Dimensionering van de warmtepomp & Werkingswijze van de warmtepomp (monovalent, monoenergetisch) vastleggen (zie pagina 15 en 16) & Rekening houden met mogelijke blokkeringstijden van het energiebedrijf (zie pagina 15)

VIESMANN 113

9

Bijlage (vervolg) &

Warmtebron vastleggen en dimensioneren (zie vanaf pagina 17) & Warmwaterboiler dimensioneren (zie pagina 32). 3. Vaststellen van de wettelijke en financiële randvoorwaarden & Vergunningprocedure voor de warmtebron (aardsonde, bron) & Staats- en plaatselijke pompmogelijkheden bekijken & Stroomtarieven en levering van het regionale energiebedrijf. 4. Vastleggen interfaces en competenties & Warmtebron voor warmtepomp & Warmtebron voor verwarmingsinstallatie & Elektrische installatie (warmtebron).

9.4 Software voor het ontwerpen van aardwarmtesonden en -velden Software EWS

Methode Crank-Nicholson, Kelvinse lijnbrontheorie

EED

Antwoordfunctie (”g-functie”)

NUSOND

3-D-simulatie aarde

TRADIKON 3 D

3-D-simulatie aarde

Inzetgebied Systeem-simulatiemodel inhomogene grond, dubbele U-buissonde Dimensionering losse sonden, sondenvelden Wetenschappelijk programma, losse sonden, sondenvelden Wetenschappelijk programma, sondenvelden, Aarde met grondwater

Ontwikkelaar Huber Energietechnik Zürich/Zwitserland Uni Lund/Zweden Uni Gießen/Duitsland Polydynamics Engineering Zürich/Zwitserland Uni Gießen/Duitsland

9.5 Adressen van fabrikanten &

&

&

&

&

&

&

Boorfirma Firma-adressen van boorbedrijven kunt u bij uw regionale elektriciteitsonderneming verkrijgen of onder www.viessmann.de via de link: ”Login Marktpartner” > ”Dokumentation” > ”Weitere” opgeroepen worden.) Doyma GmbH & Co. Durchführungssysteme Industriestraße 43 D-28876 Oyten Frank GmbH Starkenburgstraße 1 D-64546 Mörfelden GEA Happel Klimatechnik GmbH Südstraße 48 D-44625 Herne HAKA.GERODUR AG Giessenstraße 3 CH-8717 Benken Landis & Staefa GmbH Siemens Building Technologies Hauptverwaltung Friesstraße 20-24 D-60388 Frankfurt Tranter AG Käthe-Paulus-Straße 9 D-31137 Hildesheim

5819 122-8 NL

9

5. Boorfirma opdracht geven & Aardsonde dimensioneren (boorfirma) & Contract over prestaties afsluiten & Boorwerkzaamheden uitvoeren. 6. Elektrische werkzaamheden & Meter aanvragen & Last- en besturingleidingen aanleggen & Plaats voor meter gereedmaken.

114

VIESMANN

VITOCAL 300/350

Index (vervolg) A Aanmeldingsprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Aanvoertemperatuur verwarmingswater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Aardcollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 20, 59 Aardsonde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 20 Absorberende bron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Absorberende bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Arbeidsgetal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 B Bivalentiepunt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Blokkering door energiebedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Blokkeringstijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Boilerbevoorradingstemperatuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Boringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 21 Brinedrukbewaking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Brine-toebehorenpakketten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Brineverdeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Buitenlucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 C Compressor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Condensor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Condenswater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18, 44, 46 CV-ketel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 D Debiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27, 90 Dimensionering van de warmtebronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17, 27, 30 Divicon CV-circuitverdeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Drukverlies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20, 22-23 E Elektrisch verwarmingselement EHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6, 32 Elektrische verwarmingselement EHO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65, 67, 79 Energiebedrijf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15, 63 Externe warmtegenerator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Extra elektrische verwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 G Gebouwkoeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Geïnstalleerde lengte & bij aardcollectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 & bij vloerverwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 Geluiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Geluidsdrukniveau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Geluidsisolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Glij-installatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 76 Grenswaarden voor koper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Grondwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5, 27 I INatural cooling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 Investeringskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16-17 Isolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16, 18 J Jaarlijkse stookarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Jaarstookarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Jaarwerkcijfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

K Karakteristieken brinecircuitpompen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Koelbron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Koelcircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Koelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40, 48 Koelfunctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Koeling met vloerverwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Koelkarakteristiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Koellast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44, 46 Koellastberekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Koelmiddel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Koelplafonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Koelvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 46-47, 49 Koelwarmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41, 44, 46 Koelwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Koudevermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Koudevermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 L Laadlans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Lagetemperatuurverwarmingssysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Luchtafscheider . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-11 Luchtkortsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 M Membraanexpansievat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Minimumdebiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64, 67, 76, 105 Minimumwatercirculatievolume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Mono-energetisch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Monovalent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 N Natural cooling

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

40, 48, 110, 113

O Omgevingslucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Onttrekkingsvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17, 21 Open verdeler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106, 110 Opstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 P Planning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Platenwarmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28, 35, 40-41, 52 Platte collectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Pompbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 Pompvermogenstoeslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 R Radiatoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Regelingsvarianten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Rendement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 S Solaire tapwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Solaire verwarmingsondersteuning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Solaire warmtewisselaarset . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Stooklast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Stookvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15-17, 32, 64, 113 Stroomteller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Stroomvoorziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Systeemscheiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

5819 122-8 NL

T Tapwaterdoorstromer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32, 64 Tapwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9, 16, 48, 50 & directe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 & in het boilerlaadsysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 & via externe warmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Tapwaterverwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Tussencircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Tussencircuitwarmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Tyfocor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 VITOCAL 300/350

VIESMANN 115

9

Index (vervolg) V Ventilatorconvectoren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Verdamper . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Verdelerschachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 Vermogensgetal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Verwarmingscircuit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . 31, 64, 72, 76, 87, 94, 98, 101 Verwarmingswaterbuffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Verwarmingswaterdoorstromer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Vloerverwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46, 72 Volume in buizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Vorstbeschermtemperatuurregelaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

9

W Warmtebron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 17, 113 Warmtecapaciteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Warmtedragend medium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20-21, 112 Warmtedragermedium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Warmtegeleidingsvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Warmteonttrekkingsvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Warmtewisselaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Waterdepartement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Waterkwaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Werkingswijze & bivalent-parallel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 & mono-energetisch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Werkmedium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Werkwijze, bivalent-alternatief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Winstfactor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Gedrukt op milieuvriendelijk, chloorvrij gebleekt papier

Z Zinkput . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Zonnecollector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 Zonnesysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50, 72 Zuigbron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Zwembadwateropwarming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38, 53

Viessmann Nederland B.V. Postbus 322 2900 AH Capelle a/d IJssel Tel. : 010-458 44 44 Fax : 010-458 70 72 e-mail : [email protected] www.viessmann.com 116

VIESMANN

VITOCAL 300/350

5819 122-8 NL

Technische wijzigingen voorbehouden.

350. Ontwerphandleiding VITOCAL 300 VITOCAL 350. Warmtepompensystemen. Ordner Vitotec, ontwerphandleiding, register 5

Recommend Documents