333-G NC VITOCAL 242-G VITOCAL 343-G

VIESMANN

VITOCAL

Warmtepomp-compacttoestellen 5,9 tot 10,3 kW

Planningsaanwijzing

VITOCAL 222-G

VITOCAL 333-G/333-G NC

Warmtepompen-compacttoestel ■ Warmtedrager/water-warmtepomp ■ Warmwaterboiler met 170 liter inhoud ■ Circulatiepompen voor aardwarmteen verwarmingscircuit ■ Functie ”natural cooling” mogelijk

Warmtepompen-compacttoestel ■ Aardwarmte/water-warmtepomp met hoogefficiënt koelcircuit ■ Warmwaterboiler met 170 liter inhoud ■ Hoogefficiënte gelijkstroompompen (volgens Energielabel A) voor aardwarmteen verwarmingscircuit ■ Vitocal 333-G NC bovendien met geïntegreerde componenten voor de functie ”natural cooling”

VITOCAL 242-G Warmtepompen-compacttoestel ■ Als Vitocal 222-G, bovendien voor zonnegebruik voorbereid ■ Warmwaterboiler met 220 liter inhoud

5441 798 B/fl

9/2009

VITOCAL 343-G Warmtepompen-compacttoestel ■ Als Vitocal 333-G, echter voor zonnegebruik voorbereid ■ Warmwaterboiler met 220 liter inhoud

Inhoudsopgave

1.

Basisprincipes

1. 1 Warmtewinning ......................................................................................................... 5 ■ Warmtestroom ...................................................................................................... 5 ■ Warmtewinning met aardcollectoren/aardsonden ................................................. 5 ■ Werkingswijzen ..................................................................................................... 6 ■ Bouwdrogen (verhoogte warmtebehoefte) ............................................................ 8 ■ Winstfactor en gemiddelde jaarrendement (COP) ................................................ 8 1. 2 Koeling ...................................................................................................................... 8 ■ Gebruik van de primaire bron ............................................................................... 8 1. 3 Geluidsontwikkeling .................................................................................................. 9 ■ Geluid .................................................................................................................... 9 ■ Geluidsvermogen en geluidsdruk ......................................................................... 10 ■ Geluidsverspreiding in gebouwen ......................................................................... 11

2.

Productoverzicht

2. 1 Producteigenschappen/leveringsomvang .................................................................

12

3.

Vitocal 222-G

3. 1 Productbeschrijving .................................................................................................. 3. 2 Technische gegevens ............................................................................................... ■ Technische gegevens ........................................................................................... ■ Afmetingen ............................................................................................................

13 14 14 15

4.

Vitocal 242-G


16 17 17 19

5.

Vermogensdiagrammen Vitocal 222-G/242-G

5. 1 400 V-toestellen ........................................................................................................ 20

6.

Pompkarakteristieken Vitocal 222G/242-G

6. 1 Restopvoerhoogtes ...................................................................................................

23

7.

Vitocal 333-G/333-G NC


24 25 25 27

8.

Vitocal 343-G


29 30 30 32

9.

Vermogensdiagrammen Vitocal 333-G/343-G

9. 1 400 V-toestellen ........................................................................................................ 33

10.

Pompkarakteristieken Vitocal 333G/343-G

10. 1 Restopvoerhoogtes ...................................................................................................

36

11.

Installatietoebehoren

11. 1 Primaire circuit (aardwarmte) .................................................................................... ■ Pakket aardwarmtetoebehoren (intern) ................................................................ ■ Aardwarmteverdeler voor aardcollectoren ............................................................ ■ Aardwarmteverdeler voor aardsonden/aardcollectoren ........................................ ■ Warmtedragend medium”Tyfocor” ........................................................................ ■ Drukbewaking warmtedragercircuit ....................................................................... ■ Vulstation .............................................................................................................. 11. 2 Hydraulische aansluittoebehoren ............................................................................. ■ Aansluitset primaire circuit/secundaire circuit ....................................................... ■ Aansluitset verwarmingscircuitaanvoer/-retour ..................................................... ■ Aansluitset voormontage ...................................................................................... ■ Aansluitset circulatie ............................................................................................. ■ Aansluiting zonnecircuit (alleen Vitocal 242-G/343-G) ......................................... ■ Aansluiting tapwateropwarming ............................................................................ 11. 3 Secundair circuit ....................................................................................................... ■ Calorimeter .......................................................................................................... ■ Verwarmingswater-doorstroomelement ................................................................ 11. 4 Tapwateropwarming ................................................................................................. ■ Veiligheidsgroep conform DIN 1988 ..................................................................... ■ Zwerfstroomanode ................................................................................................

37 37 37 38 39 39 40 40 40 40 41 41 41 41 42 42 42 42 42 42

2

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave (vervolg) 11. 5 Zonne-energie .......................................................................................................... ■ Zonnecollectoren .................................................................................................. ■ Warmtedragend medium ”Tyfocor LS” .................................................................. ■ Collectortemperatuursensor .................................................................................. 11. 6 Koeling ...................................................................................................................... ■ NC-Box ................................................................................................................. 11. 7 Overige toebehoren .................................................................................................. ■ Ruwbouwsokkel .................................................................................................... ■ Afvoertrechterset ................................................................................................... ■ Bekledingsplaten (zijkant) ..................................................................................... ■ Draaghulp .............................................................................................................

43 43 43 43 43 43 44 44 44 45 45

Planningsaanwijzingen

12. 1 Opstelling; Respecteer de norm NBN B61-002! ....................................................... ■ Eisen aan de stookruimte ..................................................................................... ■ Waterkwaliteit en warmtedragend medium ........................................................... ■ Tapwateraansluiting (aansluiting volgens DIN 1988) ............................................ ■ Elektrische aansluitingen; Respecteer de AREI/RGIE-voorschriften .................... 12. 2 Stroomvoorziening en tarieven ................................................................................. ■ Aanmeldprocedure ................................................................................................ 12. 3 Overzicht van de mogelijk installatie-uitvoeringen .................................................... 12. 4 Dimensionering van de warmtepomp ....................................................................... ■ Monovalente werkingswijze .................................................................................. ■ Mono-energetische werkingswijze ........................................................................ ■ Toeslag voor tapwateropwarming voor ................................................................. ■ Toeslag voor verlaagde werking ........................................................................... 12. 5 Warmtebron voor grond/water-warmtepompen ........................................................ ■ Vorstbescherming ................................................................................................. ■ Aardcollector ......................................................................................................... ■ Aardsonden ........................................................................................................... ■ Expansievat aardwarmtecircuit ............................................................................. ■ Buisleidingen primaire circuit ................................................................................ ■ Toeslagen pompvermogen (procentueel) voor werking met Tyfocor .................... 12. 6 Warmtebron voor water/water-warmtepompen ........................................................ ■ Grondwater ........................................................................................................... ■ Bepaling van de noodzakelijke grondwaterhoeveelheid ....................................... ■ Vergunning voor een water/water-warmtepompinstallatie .................................... ■ Dimensionering van het warmtewisselaar primaire circuit .................................... 12. 7 Verwarmingscircuit- en warmteverdeling .................................................................. 12. 8 Verwarmingswaterbuffer ........................................................................................... ■ Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisatie ............................................... ■ Verwarmingswaterbuffer voor overbrugging van de blokkeringstijden ................. 12. 9 Koelfunctie ”natural cooling” ..................................................................................... ■ Functiebeschrijving ............................................................................................... ■ NC-Box ................................................................................................................. ■ ”Natural cooling” met NC-Box ............................................................................... ■ Koeling met vloerverwarming ................................................................................ 12.10 Alleen bij Vitocal 242-G/343-G: Aansluiting van zonnecollectoren ........................... ■ Dimensionering van zonne-expansievat ...............................................................

45 45 50 50 51 52 52 52 53 53 53 54 54 54 54 55 57 58 58 60 61 61 62 62 62 63 63 63 63 63 63 63 64 65 65 65

13.

Warmtepompregeling

13. 1 Vitotronic 200, type WO1A ....................................................................................... ■ Opbouw en functies .............................................................................................. ■ Functies ................................................................................................................ ■ Schakelklok ........................................................................................................... ■ Instelling van de werkingsprogramma's ................................................................ ■ Vorstbeschermingsfunctie ..................................................................................... ■ Instelling van stook- en koellijnen (inclinatie en niveau) ....................................... ■ Verwarmingsinstallaties met verwarmingswaterbuffer of evenwichtsfles ............. ■ Boilertemperatuursensor ....................................................................................... ■ Buitentemperatuursensor ...................................................................................... 13. 2 Technische gegevens Vitotronic 200, type WO1A ...................................................

66 66 67 67 67 68 68 68 68 69 69

5441 798 B/fl

12.

VITOCAL

VIESMANN

3

Inhoudsopgave (vervolg) 13. 3 Regelingstoebehoren ................................................................................................ ■ Hulprelais .............................................................................................................. ■ Klemtemperatuursensor als installatieaanvoertemperatuursensor ....................... ■ Boilertemperatuursensor ....................................................................................... ■ Temperatuurregelaar voor zwembadtemperatuurregeling .................................... ■ Klemtemperatuursensor (alleen Vitocal 333-G/343-G) ......................................... ■ Mengklepmotor ..................................................................................................... ■ Uitbreidingsset voor ene verwarmingscircuit met mengklep met geïntegreerde mengklepmotor ..................................................................................................... ■ Uitbreidingsset voor een verwarmingscircuit met mengklep voor aparte mengklepmotor .............................................................................................................. ■ Dompeltemperatuurregelaar ................................................................................. ■ Klemtemperatuurregelaar ..................................................................................... ■ Vitotrol 200 ............................................................................................................ ■ Kamertemperatuursensor ..................................................................................... ■ KM-BUS-verdeler .................................................................................................. ■ Externe uitbreiding H1 .......................................................................................... ■ Montagesokkel voor bedieningseenheid ............................................................... ■ Vitocom 100, type GSM ........................................................................................ ■ Communicatiemodule LON ................................................................................... ■ LON-verbindingskabel voor gegevensuitwisseling van de regelingen .................. ■ Verlengstuk van de verbindingskabel ................................................................... ■ Afsluitweerstand .................................................................................................... ■ Fasenbewakingsrelais (alleen Vitocal 222-G/242-G) ............................................

72 73 73 73 74 74 74 75 75 75 76 76 76 76 76 77 78 78 78

Voorschriften en richtlijnen ....................................................................................... Woordenlijst .............................................................................................................. Adressen fabrikanten ................................................................................................ Overzicht planning van een warmtepompinstallatie ................................................. Berekening gemiddelde jaarrendement (COP) .........................................................

71

14.

Bijlage

14. 14. 14. 14. 14.

15.

Index

.............................................................................................................................................. 79

4

VIESMANN

5441 798 B/fl

1 2 3 4 5

70 70 70 70 71 71 71

VITOCAL

Basisprincipes 1.1 Warmtewinning Warmtestroom

Aarde of Broncircuit

1 Primaire circuit (aardwarmte)

koelcircuit

Warmtebron aarde Horizontale collectoren of aardsondes nemen warmte uit de grond op. Het primaire circuit (aardwarmte) voert deze warmte naar het koelcircuit van de warmtepomp. Daar wordt het voor de verwarmingsinstallatie benodigde hogere temperatuurniveau bereikt.

Verwarmingsinstallatie

Warmtebron water (broncircuit) Van het in het broncircuit circulerende water wordt de warmte in het primaire circuit (aardwarmte) overgebracht. Vanaf hier gebeurt de warmteoverdracht gelijk aan de warmtebron aarde. Daarom kunnen veel grond/water-warmtepompen met een ombouwset tot water/waterwarmtepompen worden omgebouwd.

Warmtewinning met aardcollectoren/aardsonden Warmtewinning met aardcollectoren

In principe moet met het volgende rekening worden gehouden: ■ In de buurt van de aardwarmtebuizen mogen geen diepwortelende planten gezet worden. ■ De oppervlakken boven de aardcollector mogen niet worden verzegeld. Elke verzegeling behindert de regeneratie van de grond.

5441 798 B/fl

Hoeveel warmte aan de aarde kan worden onttrokken, hangt af van verschillende factoren. ■ Volgens de tot nu toe bekende gegevens is een sterk met water aangelengde leembodem bijzonder goed geschikt als warmtebron. De ervaring leert dat er met een specifiek warmteonttrekkingsvermogen (koelvermogen) van qE = 10 tot 35 W/m2 aardoppervlak als gemiddelde jaarwaarde moet worden gerekend voor werking gedurende het gehele jaar (monovalent) gerekend moet worden (zie ook hoofdstuk ”Planningsaanwijzingen”). ■ Bij een sterk zanderige bodem is het warmteonttrekkingsvermogen geringer. Hier moet in geval van twijfel een bodemexpert bij betrokken worden.

De regeneratie van de afgekoelde aarde vindt reeds in de tweede helft van de stookperiode plaats door toenemende zonnestraling en neerslag, zodat het zeker is dat voor de komende stookperiode de aarde als ”warmte-accumulator” weer voor stookdoeleinden ter beschikking staat.

VITOCAL

VIESMANN

5

1,2 tot 1,5 m

Basisprincipes (vervolg)

1

B

C D E

F

C

A

D E G

min. 5 m

A B C D

Warmtepomp Lagetemperatuurverwarming Verzamelkoker met de aardwarmteverdeler Aardwarmteverdeler voor aardcollectoren of aardsonden (aanvoer)

Warmtewinning met aardsonden Bij een aardwarmtesonde-installatie kan bij normale hydrogeologische omstandigheden van een gemiddeld onttrekkingsvermogen van 50 W/ m sondelengte (volgens VD I4640) worden uitgegaan.

E Aardwarmteverdeler (retour) F Aardcollector: totale lengte van 1 enkele streng: ≤ 100 m G Aardsonde (Duplex-sonde)

Voor de boringen moet een volgens DVGW Arbeitsblatt W 120 gecertificeerde boorfirma worden ingeschakeld.

Boringen: ■ voor boringen < 100 m diepte is het waterdepartement verantwoordelijk. ■ boringen > 100 m diepte moeten worden goedgekeurd door het bergbouwdepartement.

Werkingswijzen

Monovalente werkingswijze Bij de monovalente werkingswijze dekt de warmtepomp als enige warmtegenerator de totale stooklast van het gebouw volgens EN 12831. Een vereiste daarvoor is dat het nageschakelde warmteverdeelsysteem op een aanvoertemperatuur onder de maximumaanvoertemperatuur van de warmtepomp is gedimensioneerd. 6

VIESMANN

Voor de dimensionering van de warmtepomp moet eventueel met toeslagen voor blokkeringstijden en speciale tarieven van het elektriciteitsbedrijf rekening worden gehouden. Bivalente werkingswijze In bivalente werking wordt de warmtepomp bij stookwerking door een extra warmtegenerator bijv. olie-/gasketel aangevuld. De aansturing van deze warmtegenerator vindt plaats via de warmtepompregeling. Mono-energetische werkingswijze Bivalente werkwijze waarbij de bijkomende warmtegenerator net als de compressor van de warmtepomp elektrisch wordt bediend. Een bijkomende warmtegenerator is bijv. een verwarmingswater-doorstroomelement in het secundaire circuit. 5441 798 B/fl

De werkingswijze van warmtepompen voegt zich in het bijzonder naar het in bestaande gebouwen aanwezige warmteverdeelsysteem. Afhankelijk van het model bereiken Viessmann warmtepompen aanvoertemperaturen van max. 65 ºC. Voor hogere aanvoertemperaturen of bij extreem lage buitentemperaturen is voor dekking van de stooklast eventueel een extra warmtegenerator nodig (mono-energetische of bivalente werkingswijze). Bij nieuwbouw kan het warmteverdeelsysteem in de regel nog vrij gekozen worden. Hoge gemiddelde jaarrendementen bereiken warmtepompen alleen in combinatie met warmteverdeelsystemen met geringe aanvoertemperaturen (max. 35 °C).

VITOCAL

Basisprincipes (vervolg)

Dekkingsaandeel mono-energetische werkingswijze

Dekkingsbijdrage van de warmtepomp aan de jaarlijkse stookactiviteit in %.

100 90 80 70 60 50

100

1

90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Aandeel van de warmtepomp aan maximaal verwarmingsvermogen (DIN EN 12831) in %

40 30 20 10 0

Dekingsaandelen bivalente werkingswijzen

Dekkingspercentage van de warmtepomp inzake jaarlijkse stooklast in %

Bij typische installatieconfiguraties wordt het stookvermogen van de warmtepomp op ca. 70 tot 85 % van de maximaal benodigde stooklast van het gebouw (volgens EN 12831) vastgelegd. Het aandeel van de warmtepomp in het gemiddelde jaarrendement (COP) bedraagt ca. 92 tot 98 %.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Aandeel van de warmtepomp aan maximaal vermogen (DIN EN 12831) in %

Dekkingsaandeel van de warmtepomp in % aan het gemiddelde jaarrendement (COP) (alleen stookwerking) van een gestandaardiseerd woongebouw afhankelijk van het stookvermogen van de warmtepomp bij mono-energetische werkingswijze Op grond van de geringe investeringskosten voor de warmtepomp kan de mono-energetische werkingswijze ten opzichte van een monovalent gebruikte warmtepomp in het bijzonder in nieuwbouw economische voordelen opleveren. Bivalent-parallelle werkingswijze Afhankelijk van de buitentemperatuur en stooklast schakelt de warmtepompregeling de tweede warmtegenerator naast de warmtepomp in. Bij typische installatieconfiguraties wordt het stookvermogen van de warmtepomp op ca. 50 tot 70 % van de maximaal benodigde stooklast van het gebouw (volgens EN 12831) vastgelegd. Het aandeel van de warmtepomp in het gemiddelde jaarrendement (COP) bedraagt ca. 85 tot 92 %. Bivalent-alternatieve werkingswijze De warmtepomp neemt boven een bepaalde buitentemperatuur (bivalentietemperatuur) volledig de verwarming van het gebouw over. Onder de bivalentietemperatuur schakelt de warmtepomp uit en verwarmt enkel de bijkomende warmtegenerator (olie-/gasketel) het gebouw. Het omschakelen tussen warmtepomp en bijkomende warmtegenerator neemt de warmtepompregeling over. De bivalent-alternatieve werkingswijze is in het bijzonder geschikt voor gebouwen met een conventioneel warmteverdeel- en afgiftesysteem (radiatoren).

90

100

Dekkingsaandeel van de warmtepomp in % aan het gemiddelde jaarrendement (COP) (alleen stookwerking) van een gestandaardiseerd woongebouw afhankelijk van het stookvermogen van de warmtepomp en de gekozen werkingswijze A Bivalent-parallelle werkingswijze B Bivalent-alternatieve werkingswijze Op grond van de geringere investeringskosten voor de totale warmtepompinstallatie is de bivalente werkingswijze bijzonder geschikt voor bestaande verwarmingsketelinstallaties bij te moderniseren gebouwen. Aanwijzing Bij bivalent-parallelle werkingswijze moet de warmtebron (aarde) op grond van de (in vergelijking met de bivalent-alternatieve werkingswijze) hogere looptijden op de totale vermogensbehoefte van het gebouw worden gedimensioneerd. .Tarieven voor de elektriciteit Voor een economische werking van warmtepompen bieden de meeste energiebedrijven speciale tarieven aan. Met deze speciale tarieven kan het energiebedrijf de elektriciteit voor warmtepompen in tijden van hoge netbelasting tijdelijk uitschakelen. Bij monovalent gebruikte warmtepompen zijn normaal gesproken max. 3 x 2 uur blokkeringstijd binnen 24 uur mogelijk. Bij vloerverwarmingen hebben de blokkeringstijden op grond van de systeemtraagheid geen grote invloed op de kamertemperatuur. In andere gevallen kunnen de blokkeringstijden door het gebruik van verwarmingswaterbuffers worden overbrugd. De som van de blokkeringstijden bij bivalente warmtepompinstallaties binnen de stookperiode bedraagt max. 1110 uur. Binnen deze tijden kan de bijkomende warmtegenerator de gebouwverwarming volledig overnemen. Aanwijzing De vrijgavetijden tussen twee onderbrekingen mogen niet korter zijn dan de voorgaande blokkeringstijd.

5441 798 B/fl

Voor elektriciteit zonder blokkeringstijden zijn geen speciale stroomtarieven beschikbaar. In dat geval wordt het stroomverbruik van de warmtepomp samen met het stroomverbruik van de huishouding of het bedrijf afgerekend.

VITOCAL

VIESMANN

7

Basisprincipes (vervolg) Bouwdrogen (verhoogte warmtebehoefte) Ook bij estrikdrogen is een verhoogde warmtebehoefte nodig. Lucht/ water- en grond/water-warmtepompen dekken deze verhoogde behoefte door een voor de estrikdroging geschikte bijkomende verwarming, bijv. verwarmingswater-doorstroomelement. Bij water/water-warmtepompen is het in de regel voldoende de grotere warmtebehoefte door een verhoogde doorpomphoeveelheid af te dekken.

Estrikdrogen Gebruiksoppervlakken (tegels, parket, enz.) laten voor het leggen slechts een gering restvocht van het estrik toe.

Winstfactor en gemiddelde jaarrendement (COP) Voor de beoordeling van de efficientie van elektrisch gebruikte compressiewarmtepompen zijn in EN 14511 de kengroottes Prestatiecoefficiënt en gemiddeld rendement gedefinieerd. Prestatiecoëfficiënt De Prestatiecoëfficiënt ∊ beschrijft de verhouding van actueel aangegeven stookvermogen tot effectief opgenomen vermogen van het toestel. ∊

=

PH PE

PH De door de warmtepomp per tijdeenheid aan het verwarmingswater afgegeven warmte (W) PE Gemiddeld elektrisch opgenomen vermogen van het toestel binnen een bepaalde periode incl. opgenomen vermogen voor regeling, compressor, pompinrichtingen en ontdooien (W) De Prestatiecoëfficiënten van moderne warmtepompen liggen tussen 3,5 em 5,5, d.w.z. bij een Prestatiecoëfficiënt van 4 staat het vervoudige van de ingezette elektrische energie als warmte ter beschikking. Het grootste deel van de warmte stamt van de warmtebron (lucht, aarde, grondwater).

Hoe hoger het temperatuurverschil tussen in- en uittreetemperatuur is, des te hoger is de Prestatiecoëfficiënt. Omdat de intree temperatuur van de warmtebron door de omgevingsvoorwaarden vastligt, moeten voor verhoging van de Prestatiecoëfficiënt zo gering mogelijke aanvoertemperaturen worden nagestreefd, bijv. 35 ºC in combinatie met vloerverwarming. Gemiddelde jaarrendement (COP) Het gemiddelde jaarrendement β is de verhouding van afgegeven warmte gedurende een jaar tot de in deze periode door de gehele warmtepompinstallatie opgenomen elektrische energie. Daarbij wordt ook rekening gehouden met de stroomaandelen voor pompen, regelingen, enz. β

=

QWP WEL

QWP door de warmtepomp binnen een jaar afgegeven warmtehoeveelheid (kWh) WEL door de warmtepomp binnen een jaar opgenomen elektrische energie (kWh)

Werkingspunt Prestatiecoëfficiënten worden bij vastgelegde werkingspunten gemeten. Het werkingspunt wordt door de intrede temperatuur van het warmtebronmedium (lucht A, aardwarmte B, water W) in de warmtepomp en de verwarmingswateruittreetemperatuur (aanvoertemperatuur secundaire circuit) afgegeven. Voorbeeld: ■ Lucht/water-warmtepompen A2/W35: luchtintreetemperatuur 2 °C, verwarmingswateruittreetemperatuur 35 °C ■ Grond/water-warmtepompen B0/W35: grond-intrede temperatuur 0 °C, verwarmingswateruittreetemperatuur 35 °C ■ Water/Water-warmtepompen W10/W35: waterintreetemperatuur 10 °C, verwarmingswateruittreetemperatuur 35 °C

1.2 Koeling Gebruik van de primaire bron In de zomermaanden of overgangstijden kan bij grond/water- en water/ water-warmtepompen het temperatuurniveau van de warmtebron (primaire bron) voor gebouwkoeling ”natural cooling” worden gebruikt. Bij een aantal warmtepompen is door de gelijktijdige werking van de compressor een actieve koeling ”active cooling” mogelijk, welke het koelvermogen an de compressor gebruikt.

8

VIESMANN

De gegenereerde warmte wordt via de primaire bron (of een verbruiker) afgevoerd. De temperaturen in de grond zijn over het gehele jaar gezien relatief constant. In ongestoorde grond gaat men al bij een diepte van 5 m uit van zeer geringe temperatuurschommelingen van ±1,5 K bij een gemiddelde waarde van 10 °C. VITOCAL

5441 798 B/fl

1

Nieuwe gebouwen bevatten naargelang het bouwtype (bijv. monolitisch) in tegel- of cementestrik enz. veel gebonden water. Om schade aan gebouwen te voorkomen moet dit gebonden water door verwarming verdampt worden. Hiervoor is in vergelijking met normale gebouwverwarming een verhoogde warmtebehoefte nodig. De warmtepomp met de primaire bron is niet geschikt voor deze verhoogde warmtebehoefte. Deze behoefte moet of door een door de installateur te voorzien droogapparaat of door een extra verwarmingswater-doorstroomelementen (toebehoren) worden gedekt.

Basisprincipes (vervolg) Temperatuur in °C aan het aardoppervlak 0 5 10 15 20 0 1. mei 1. nov. 1. feb. 1. aug.

1

Een ontvochtiging van de kamerlucht in combinatie met ”natural cooling” vindt alleen dan plaats als ventilatorconvectoren zijn aangesloten (condenswaterafvoer nodig).

5

Koelvermogen In principe is de koelfunctie ”natural cooling” qua capaciteit niet met airconditioningsinstallaties of koudwatersets te vergelijken. De koelcapaciteit hangt af van de temperatuur van de warmtebron, die aan seizoensschommelingen is onderworpen. Zo leert de ervaring dat het koelvermogen aan het begin van de zomer groter is dan aan het eind van de zomer.

10

Diepte in m

”Natural cooling” kan via de volgende systemen plaatsvinden: ■ vloerverwarmingen ■ ventilatorconvectoren ■ koelplafonds ■ betonkernactivering

15 10°C 18

Temperatuurverloop in ongestoorde grond afhankelijk van diepte en jaargetijde Op hete zomerdagen worden gebouwen door hoge buitentemperaturen en zonnestraling opgewarmd. Grond/water-warmtepompen kunnen met de juiste toebehoren de lage temperaturen van de aarde gebruiken om warmte via het primaire circuit uit het gebouw in de grond af te voeren. De systeemscheiding volgt via in serie geschakelde warmtewisselaars. Het temperatuurniveau van de warmtebron (aardwarmte) ligt in de zomer bij ca. 12 tot 8 °C.

Bij ”active cooling” werkt de warmtepomp als een koelwaterset en koelt het gebouw met het ter beschikking staande koelvermogen af. Het daarbij constant ter beschikking staande koelvermogen hangt af van de vermogensgrootte van de warmtepomp. Het koelvermogen bij ”active cooling” is duidelijk hoger dan bij ”natural cooling”. Regeneratie van de grond De stookwerking met de warmtepomp onttrekt aan de grond permanent warmte. Aan het eind van de stookperiode bereikt de temperatuur in de directe omgeving van de aardsonde/aardcollector temperaturen rond het vriespunt. Tot het begin van de volgende stookperiode regenereert de grond zich weer. ”Natural cooling” versnelt dit proces doordat warmte uit het gebouw in de grond wordt afgevoerd. Afhankelijk van de warmte-inwerking in de de zomer op de aardsonde kan de gemiddelde aardwarmtetemperatuur verhoogd worden. Dat heeft positieve uitwerkingen op de jaarlijkse COP van de warmtepomp.

”Natural cooling”/”Active cooling” ”Natural cooling” ist een zeer efficiënte koelfunctie, omdat hiervoor slechts 2 circulatiepompen behoeven te worden gebruikt. De compressor van de warmtepomp blijft daarbij uitgeschakeld. De warmtepomp wordt bij ”natural cooling” alleen voor de tapwateropwarming ingeschakeld.

1.3 Geluidsontwikkeling Geluid Het menselijk gehoor omvat een drukbereik van 20 ∙ 10–6 Pa (gehoordrempel ) tot 20 Pa (1 tot 1 miljoen). De pijndrempel ligt bij ca. 60 Pa.

Wij nemen veranderingen van de luchtdruk waar, als deze tussen 20 en 20000 keer per seconde (20 Hz tot 20000 Hz) plaatsvinden.

Geluidsbron

Geluidsniveau Geluidsdruk Waarneming in dB(A) in μPa 0 tot 10 20 tot 63 Onhoorbaar 20 200 Hele zacht 30 630 Hele zacht 40 Stil 2 ∙ 103 50 Stil 6,3 ∙ 103 60 Luid 2 ∙ 104 70 Luid 6,3 ∙ 104 80 Zeer luid 2 ∙ 105 90 Zeer luid 6,3 ∙ 105 100 Zeer luid 2 ∙ 106

5441 798 B/fl

Stilte Tikken van een horloge, rustige slaapkamer Zeer rustige tuin, stille airco Huis in een rustige woonbuurt Rustig stromende beek Normaal spreken Luid spreken, kantoorrumoer Intensief verkeersgeluid Zware vrachtauto Autoclaxon op 5 m afstand

VITOCAL

VIESMANN

9

Basisprincipes (vervolg) Contactgeluid, vloeistofgeluid Mechanische trillingen worden in lichamen zoals machine- en gebouwonderdelen alsook vloeistoffen geleid, daarin overgebracht en tenslotte gedeeltelijk als zich in de lucht voortplantend geluid uitgestraald.

1

Luchtgeluid Geluidsbronnen (tot trillen gebrachte lichamen) zorgen voor mechanische trillingen in de lucht die zich als golven uitbreiden en door het menselijk oor verschillend worden waargenomen.

A Contactgeluid B Zich in de lucht voortplantend geluid

Geluidsvermogen en geluidsdruk

A Geluidsbron (warmtepomp) Emissieplaats Meetgrootte: geluidsvermogensniveau LW B Plaats van de geluidsinstraling Immissieplaats Meetgrootte: geluidsdrukniveau LP Geluidsvermogensniveau LW Geeft de gehele door de warmtepomp uitgestraalde geluidsemissie aan in alle richtingen. Deze is onafhankelijk van de omgevingsomstandigheden (weerkaatsingen) en is de beoordelingsgrootte voor geluidsbronnen (warmtepompen) in een directe vergelijking.

Het geluidsdrukniveau is de beoordelingsgrootte voor de immissies van afzonderlijke installaties.

5441 798 B/fl

Geluidsdrukniveau LP Het geluidsdrukniveau is een oriënterende maat voor de op een bepaalde plaats aan het oor gevoelde geluidssterkte. Het geluidsdrukniveau wordt beslissend beïnvloed door de afstand en de omgevingsomstandigheden en is daarmee afhankelijk van de meetplaats (vaak op 1 m afstand). De gebruikelijke meetmicrofoons meten de geluidsdruk direct.

10

VIESMANN

VITOCAL

Basisprincipes (vervolg) Geluidsverspreiding in gebouwen De geluidsverspreiding in gebouwen gebeurt in de regel door contactgeluidsoverdracht via de vloer en de wanden. De geluidsemissies van de lichtkokers leidt vaak niet alleen tot storingen in de omgeving, maar ook in het eigen huis. Zo kan bij ongunstige randvoorwaarden een geluidsemissie via de ramen het huis in plaatsvinden. In het huis bestaat het gevaar van luchtgeluidsoverdracht o.a. via de traphal en het kelderplafond.

Geluidsoverdrachtwegen A B C D

Warmtepomp Contactgeluid Luchtgeluid Lichtkoker

's nachts 45 40 35 30

5441 798 B/fl

Richtwaarden voor het geluidsdrukniveau volgens "TA Lärm" (buiten het gebouw) Gebied/object Immissiewaarde (geluidsdrukniveau) in dB(A) overdag Gebieden met industrie en woningen waarin noch overwegend commerciële 60 gebouwen noch woningen liggen Gebieden waarin overwegend woningen liggen 55 Gebieden waarin uitsluitend woningen liggen 50 Woningen die bouwkundig met de warmtepompinstallatie zijn verbonden 40

VITOCAL

VIESMANN

11

1

Productoverzicht 2.1 Producteigenschappen/leveringsomvang Werking 222-G º

242-G º

Vitocal 333-G º

333-G NC º

343-G º

º

º

º

º

º

Toebehoren 1-traps

Toebehoren 1-traps

Toebehoren 3-traps

Toebehoren 3-traps

Toebehoren 3-traps

Primaire pomp geïntegreerd – standaardcirculatiepomp – hoogefficiënte gelijkstroompomp

º —

º —

— º

— º

— º

CV-pomp geïntegreerd – standaardcirculatiepomp – hoogefficiënte gelijkstroompomp

º —

º —

— º

— º

— º

º

º

º

º

º

— º

— º

º º

— —

º º

º

º

º

º

º

Toebehoren 170 l º

Toebehoren 220 l º

Toebehoren 170 l º

Toebehoren 170 l º

Toebehoren 220 l º

Werking met verwarmingswaterbuffer mogelijk (bij verwarmingscircuit met mengklep vereist)

º

º

º

—

º

Zonneregelfunctie

—

geïntegreerd

—

—

geïntegreerd

Ç ”natural cooling”

met toebehoren

met toebehoren

met toebehoren

geïntegreerd

met toebehoren

Energiebalancering/warmtevolumevastlegging RCD-systeem met elektronisch expansieventiel (EEK) Opstelling in de kelder mogelijk Opstelling in de bijkeuken mogelijk Toestel deelbaar, voor een eenvoudig naar binnen brengen

Toebehoren

Toebehoren

geïntegreerd

geïntegreerd

geïntegreerd

—

—

º

º

º

º º º

º º º

º º º

º º º

º º º

Werking met aardsonde mogelijk

Werking met aardcollector mogelijk

Verwarmingswater-doorstroomelement

Verwarmingscircuit zonder mengklep aansluitbaar

M

Verwarmingscircuit met mengklep (verwarmingswaterbuffer nodig) – direct aan te sluiten – met uitbreidingsset

Veiligheidsinrichtingen voor verwarmingscircuit meegeleverd Tapwater-veiligheidsgroep Inhoud warmwaterboiler Aansluiting/aansturing omlooppomp

12

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

2

Vitocal 222-G 3.1 Productbeschrijving A B C D E F

Volhermetische Compliant Scroll-compressor Secundaire pomp (verwarmingswater) Primare pomp (aardwarmte) Driewegomschakelklep ”stoken/tapwateropwarming” Warmtewisselaar voor boilerverwarming Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling Vitotronic 200, type WO1A G Warmwaterboiler met 170 liter inhoud

3

■ Bedieningsgedeelte van de regeling kan op een wandsokkel worden gemonteerd. ■ Aansluitklaar af fabriek. ■ Gemakkelijk naar binnen brengen door klein opsteloppervlak, gereduceerde hoogte en deelbare behuizing. ■ Gemakkelijke installatie door variabele aansluittoebehoren.

5441 798 B/fl

■ Hoge winstfactoren: COP-waarde volgens EN 14511 tot 4,3 (aardwarmte 0 ºC/water 35 ºC) (COP = Coefficient of Performance). ■ Maximumaanvoertemperatuur: 60 ºC. ■ Hoog warmwatercomfort door geïntegreerde warmwaterboiler met 170 liter inhoud. ■ Bijzonder geluidsarm door nieuw isolatieconcept met een geluidsniveau van 46 dB(A) bij 0/35 ºC. ■ Eenvoudig te bedienen, nieuwe Vitotronic-regeling met weergave met volle tekst.

VITOCAL

VIESMANN

13

Vitocal 222-G (vervolg) 3.2 Technische gegevens Technische gegevens

Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet*2 Max. aanvoertemperatuur Verwarmingswater-doorstroomelement Vermogen Nominale spanning Zekering Elektrische waarden warmtepomp Nom. vermogen compressor Nominale stroom compressor Aanloopstroom compressor Aanloopstroom compressor (bij geblokkeerde rotor) Beveiliging compressor Voeding regeling/elektronica Beveiliging regeling/elektronica (intern) Elektrisch opgenomen vermogen – primaire pomp bij trap 1/2/3 – secundaire pomp bij trap 1/2/3 Max. opgen. vermogen regeling Nom. vermogen regeling/eletronica Beschermingsgraad Koelcircuit Werkvloeistof Vulling Compressor Toest. bedrijfsdruk koelcircuit hoge druk Toest. bedrijfsdruk koelcircuit lage druk Afmetingen – totale lengte – totale breedte – totale hoogte Totaal gewicht Toegest. werkdruk Primaire circuit (aardwarmte) Secundair circuit (verwarmingswater) Tapwater

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

kW kW kW

5,9 4,6 1,40 4,2

7,7 6,0 1,84 4,2

10,0 7,8 2,32 4,3

kW kW kW

6,2 4,9 1,36 4,5

8,0 6,4 1,77 4,5

10,4 8,3 2,23 4,6

l l/h mbar °C °C

3,3 820 680 25 –5

3,3 1120 630 25 –5

3,9 1450 590 25 –5

l l l/h mbar °C

3,3 18,5 540*1 580 60

3,5 18,7 710 580 60

3,8 19,0 910 540 60

kW

A A A A

W W W W

9,0 (1-traps) 3/N/PE 400 V/50 Hz 1× B16 A-3–polig

5,5 25,0 26,0 1 × C 16A -3-polig

1000 5 IP 20

81/113/151 62/92/132 1000 5 IP 20

8,0 20,0*3 48,0 1 × Z 16A -3-polig

1000 5 IP 20 R410A 2,4

43 28

R410A 2,1 Scroll hermetisch gesloten 43 28

mm mm mm kg

680 600 1829 250

680 600 1829 250

680 600 1829 256

bar bar bar

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

kg type bar bar

R410A 2,1

3/PE 400 V/50 Hz 6,0 14,0*3 35,0 1 × Z 16A -3-polig 1/N/PE 230 V/50 Hz T 6,3 A / 250 V

43 28

5441 798 B/fl

3

Vitocal 222-G, 400 V-toestellen Vermogen verwarmen bij spreiding 5 K (volgens EN 14511, B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) Vermogensgegevens verwarmen bij spreiding 10 K (B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) verwarmen Primaire circuit (aardwarmte) Inhoud Minimumdebiet bij 5 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. inlaattemperatuur Min. inlaattemperatuur Secundair circuit (verwarmingswater) Inhoud, warmtepomp Inhoud, totaal Minimumdebiet bij 10 K spreiding (absoluut aanhouden)

600 l/h met verwarmingswater-doorstroomelement Zonder ingebouwde caloriteller *3 Met softstarter met massieve as

*1

*2

14

VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 222-G (vervolg) Vitocal 222-G, 400 V-toestellen Aansluitingen Primaire aanvoer en retour (warmtedragend medium) Verwarmingsaanvoer en -retour Koud water, warm water Tapwatercirculatie Geluidsniveau (bij B0/W35 °C)

Type mm mm RP G dB(A)

BWT 106

BWT 108

BWT 110

46

Cu 28 x 1 Cu 28 x 1 ¾ 1 46

46

Afmetingen

A

1800

1804

1829

3

D/E F

454

665

564

G

600

680

80 218 147

69

29

500

E FG

134 159

CD

62 300 B

A

387 A B C D

Warm water Circulatie Koud water Retour primaire circuit (uittree aardwarmte warmtepomp)

E Aanvoer primaire circuit (intree aardwarmte warmtepomp) F Aanvoer secundaire circuit (verwarmingswater) G Retour secundaire circuit (verwarmingswater)

5441 798 B/fl

Aanwijzing Voor de aansluiting van de door de installateur te voorziene hydraulische leidingen (D tot G) de rechte aansluitstukken (meegeleverd) gebruiken. Met de aansluitset primaire circuit/secundaire circuit moeten de bij de toebehoren zittende aansluitbochten worden gebruikt.

VITOCAL

VIESMANN

15

Vitocal 242-G 4.1 Productbeschrijving A B C D E F G

Volhermetische Compliant Scroll-compressor Secundaire pomp (verwarmingswater) Primare pomp (aardwarmte) Driewegomschakelklep ”stoken/tapwateropwarming” Boilerlaadpomp met PWM-sturing Zonnewarmtewisselaar Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling Vitotronic 200, type WO1A H Laaddoorn voor boilerverwarming K Warmwaterboiler met 220 liter inhoud

4

■ Bedieningsgedeelte van de regeling kan op een wandsokkel worden gemonteerd. ■ Aansluitklaar af fabriek. ■ Gemakkelijk naar binnen brengen door klein opsteloppervlak, gereduceerde hoogte en deelbare behuizing. ■ Gemakkelijke installatie door variabele aansluittoebehoren.

5441 798 B/fl

■ Hoge Prestatiecoëfficiënten: COP-waarde volgens EN 14511 tot 4,3 (aardwarmte 0 ºC/water 35 ºC) (COP = Coefficient of Performance). ■ Maximumaanvoertemperatuur: 60 ºC. ■ Hoog warmwatercomfort door geïntegreerde warmwaterboiler met 220 liter inhoud. ■ Bijzonder geluidsarm door nieuw isolatieconcept met een geluidsniveau van 46 dB(A) bij 0/35 ºC. ■ Eenvoudig te bedienen, nieuwe Vitotronic-regeling met weergave met volle tekst.

16

VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 242-G (vervolg) 4.2 Technische gegevens Technische gegevens Vitocal 242-G, 400 V-toestellen Vermogen verwarmen bij spreiding 5 K (volgens EN 14511, B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) Vermogensgegevens verwarmen bij spreiding 10 K (B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) verwarmen Primaire circuit (aardwarmte) Inhoud Minimumdebiet bij 5 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. inlaattemperatuur Min. inlaattemperatuur Secundair circuit (verwarmingswater) Inhoud, warmtepomp Inhoud, totaal Minimumdebiet bij 10 K spreiding (absoluut aanhouden)

5441 798 B/fl

Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet*2 Max. aanvoertemperatuur Zonnecircuit Inhoud Verwarmingswater-doorstroomelement Vermogen Nominale spanning Zekering Elektrische waarden warmtepomp Nom. vermogen compressor Nominale stroom compressor Aanloopstroom compressor Aanloopstroom compressor (bij geblokkeerde rotor) Beveiliging compressor Voeding regeling/elektronica Beveiliging regeling/elektronica (intern) Elektrisch opgenomen vermogen – primaire pomp bij trap 1/2/3 – secundaire pomp bij trap 1/2/3 – boilerlaadpomp (PWM) Max. opgen. vermogen regeling Nom. vermogen regeling/eletronica Beschermingsgraad Koelcircuit Werkvloeistof Vulling Compressor Toest. bedrijfsdruk koelcircuit hoge druk Toest. bedrijfsdruk koelcircuit lage druk Afmetingen – totale lengte – totale breedte – totale hoogte Totaal gewicht Toegest. werkdruk Primaire circuit (aardwarmte) Secundair circuit (verwarmingswater) Tapwater Zonnecircuit

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

kW kW kW

5,9 4,6 1,40 4,2

7,7 6,0 1,84 4,2

10,0 7,8 2,32 4,3

kW kW kW

6,2 4,9 1,36 4,5

8,0 6,4 1,77 4,5

10,4 8,3 2,23 4,6

l l/h mbar °C °C

2,8 820 680 25 –5

3,1 1120 630 25 –5

3,4 1450 590 25 –5

l l l/h mbar °C

3,3 6,2 540*1 580 60

3,5 6,4 710 580 60

3,8 6,7 910 540 60

7,2

7,2

7,2

l kW

A A A A

W W W W W

9,0 (1-traps) 3/N/PE 400 V/50 Hz 3× B16A-1–polig

5,5 25,0 26,0 1 × C 16A -3-polig

1000 5 IP 20 R410A 2,1

3/PE 400 V/50 Hz 6,0 14,0*3 35,0 1 × Z 16 -3-polig 1/N/PE 230 V/50 Hz T 6,3 A / 250 V 81/113/151 62/92/132 31-88 1000 5 IP 20

8,0 20,0*3 48,0 1 × Z 16 -3-polig

1000 5 IP 20 R410A 2,4

43 28


mm mm mm kg

680 600 2075 260

680 600 2075 260

680 600 2075 266

bar bar bar bar

3,0 3,0 10,0 6,0

3,0 3,0 10,0 6,0

3,0 3,0 10,0 6,0

kg type bar bar

4

43 28

600 l/h met verwarmingswater-doorstroomelement Zonder ingebouwde caloriteller *3 Met softstarter met massieve as

*1

*2

VITOCAL

VIESMANN

17

Vitocal 242-G (vervolg) Vitocal 242-G, 400 V-toestellen Aansluitingen Primaire aanvoer en retour (warmtedragend medium) Verwarmingsaanvoer en -retour Koud water, warm water Tapwatercirculatie Verwarmingswateraanvoer en -retour zonnesysteem Warmwaterboiler Inhoud Continuvermogen warm water bij tapwateropwarming van 10 naar 60 °C (B2/W55 °C) Warmwater-vermogenskengetal NL volgens DIN 4708 Max. taphoeveelheid bij het aangegeven warmwater-vermogenskengetal NL en tapwateropwarming van 10 naar 45 °C Max. collectoroppervlak bij zuiduitlijning: Vlakke collector / buiscollector Toegestane warmwatertemperatuur in warmwaterboiler Geluidsniveau (bij B0/W35 °C)

Type mm mm RP G

BWT 106

BWT 108

BWT 110

Cu 28 x 1 Cu 28 x 1 ¾ 1 Viessmann buishulzen DN20 multistekkersysteem

l l/h

220 241

220 275

220 309

l/min

1,5 16,8

1,5 16,8

1,6 17,3

m2

5/3

5/3

5/3

95 46

95 46

95 46

°C dB(A)

5441 798 B/fl

4

18

VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 242-G (vervolg) Afmetingen

A

111 61

2075

2047

2075

KH

D/ E F

454

665

564

G

4

600

80

680

69 CD

E FG

134 159

29

218 147

29

500

62

H K 300 B

A

387 A B C D E

Warm water Circulatie Koud water Retour primaire circuit (uittree aardwarmte warmtepomp) Aanvoer primaire circuit (intree aardwarmte warmtepomp)

F G H K

Aanvoer secundaire circuit (verwarmingswater) Retour secundaire circuit (verwarmingswater) Aanvoer zonnecircuit Retour zonnecircuit

5441 798 B/fl


VITOCAL

VIESMANN

19

Vermogensdiagrammen Vitocal 222-G/242-G 5.1 400 V-toestellen Aanwijzing De gegevens voor COP in de tabellen en diagrammen zijn in aansluiting op DIN EN 14511 vastgesteld. Type BWT 106

10

7

9

6

8 5

7

4

5 4

Vermogen in kW

3 2

3

Winstfactor

ε (COP)

6

2

A B C D E F THV

Elektrisch opgenomen vermogen Koelvermogen Warmtevermogen THV = 35 °C THV = 45 °C THV = 55 °C Aanvoertemperatuur van het verwarmingswater

1 -5 0 5 10 Aardwarmte-intree temperatuur in °C

15

1 0 -5 0 5 10 Aardwarmte-intree temperatuur in °C

15

5

°C °C kW kW kW

-5 5,1 3,7 1,5

35 0 6,0 4,7 1,4

10 8,0 6,7 1,5

15 9,0 7,7 1,4

-5 4,8 3,1 1,9

45 0 5,7 4,0 1,9

10 7,6 5,7 1,9

15 8,5 6,6 1,8

-5 4,5 2,3 2,3

55 0 5,3 3,2 2,3

10 7,2 5,0 2,3

15 8,1 6,0 2,3

3,4

4,2

5,5

6,5

2,5

3,1

4,1

4,8

1,9

2,3

3,1

3,5

5441 798 B/fl

Vermogensgegevens Werkpunt W B Warmtevermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP)

20

VIESMANN

VITOCAL

Vermogensdiagrammen Vitocal 222-G/242-G (vervolg) Type BWT 108

12

7 6

10

5

8

6

Vermogen in kW

4

2


Prestatiegegevens Werkpunt

W B

-5 6,5 4,8 1,9

35 0 10 7,8 10,2 6,0 8,5 1,9 1,8

3,4

4,2

5,6

2

A B C D E F THV



15

5

15 11,4 9,8 1,8

-5 6,2 4,1 2,4

45 0 7,4 5,2 2,3

10 9,7 7,4 2,3

15 10,9 8,5 2,2

-5 6,0 3,3 2,9

55 0 7,0 4,3 2,9

10 9,2 6,5 2,8

15 10,2 7,6 2,8

6,5

2,6

3,2

4,2

5,0

2,1

2,4

3,2

3,6

5441 798 B/fl

Warmtevermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP)

°C °C kW kW kW

15

3

Winstfactor

ε (COP)

4

VITOCAL

VIESMANN

21


16

7

14

6

12

5

10 8

Vermogen in kW

6

2

A B C D E F THV




W B


°C °C kW kW kW

-5 8,5 6,2 2,4 3,5

15

35 0 10 10,0 13,2 7,8 11,0 2,4 2,4 4,3

5,6


15 14,7 12,6 2,2

-5 8,0 5,4 3,0

45 0 10 9,5 12,5 6,8 9,5 2,9 2,9

6,5

2,7

3,2

4,3

15

15 13,9 10,9 2,8

-5 8,0 4,6 3,6

55 0 10 9,1 11,9 5,7 8,6 3,6 3,6

5,0

2,2

2,5

3,3

15 13,2 10,0 3,5 3,8

5441 798 B/fl

5

4

3

Winstfactor

ε (COP)

4

22

VIESMANN

VITOCAL

Pompkarakteristieken Vitocal 222-G/242-G 6.1 Restopvoerhoogtes Type BWT 106 Secundair circuit Pomp VI RS 15/7-3

8

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4

Restopvoerhoogte in m


Primair circuit Pomp VI RS 25/8-3

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4

2

3

4

2

3

4

Type BWT 108 Secundair circuit Pomp VI RS 15/7-3

8

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4




5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

6

Type BWT 110 Secundair circuit Pomp VI RS 15/7-3

8

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

VITOCAL

2

3

4



5441 798 B/fl


5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

VIESMANN

23

Vitocal 333-G/333-G NC 7.1 Productbeschrijving A Volhermetische Compliant Scroll-compressor B Secundaire pomp (verwarmingswater) Hoogefficiënte gelijkstroompomp volgens energielabel A C Primare pomp (aardwarmte) Hoogefficiënte gelijkstroompomp volgens energielabel A D Driewegomschakelklep ”stoken/tapwateropwarming” E Warmtewisselaar voor boilerverwarming F Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling Vitotronic 200, type WO1A G Warmwaterboiler met 170 liter inhoud

■ Bedieningsgedeelte van de regeling kan op een wandsokkel worden gemonteerd. ■ Aansluitklaar af fabriek. ■ Gemakkelijk naar binnen brengen door klein opsteloppervlak, gereduceerde hoogte en deelbare behuizing. ■ Comfortabel en compact door geïntegreerde koelfunctie (”natural cooling”) bij Vitocal 333 G NC. ■ Hoogste subsidies en geringe bedrijfskosten.

5441 798 B/fl

7


24

VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 333-G/333-G NC (vervolg) 7.2 Technische gegevens Technische gegevens

5441 798 B/fl

Vitocal 333-G, 400 V-toestellen Vermogen verwarmen bij spreiding 5 K (volgens EN 14511, B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) Vermogensgegevens verwarmen bij spreiding 10 K (B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) verwarmen Primaire circuit (aardwarmte) Inhoud Minimumdebiet bij 5 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. inlaattemperatuur Min. inlaattemperatuur Secundair circuit (verwarmingswater) Inhoud, warmtepomp Inhoud, totaal Minimumdebiet bij 10 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. aanvoertemperatuur Verwarmingswater-doorstroomelement Vermogen Nominale spanning Zekering Elektrische waarden warmtepomp Nom. vermogen compressor Nominale stroom compressor Aanloopstroom compressor Aanloopstroom compressor (bij geblokkeerde rotor) Beveiliging compressor Voeding regeling/elektronica Beveiliging regeling/elektronica (intern) Elektrisch opgenomen vermogen – primaire pomp (hoogefficiënt) – secundaire pomp (hoogefficiënt) Max. opgen. vermogen regeling Nom. vermogen regeling/eletronica Beschermingsgraad Koelcircuit Werkvloeistof Vulling Compressor Toest. bedrijfsdruk koelcircuit hoge druk Toest. bedrijfsdruk koelcircuit lage druk Afmetingen – totale lengte – totale breedte – totale hoogte Totaal gewicht Toegest. werkdruk Primaire circuit (aardwarmte) Secundair circuit (verwarmingswater) Tapwater Aansluitingen Primaire aanvoer en retour (warmtedragend medium) Verwarmingsaanvoer en -retour Koud water, warm water Tapwatercirculatie *1 *3

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

kW kW kW

5,9 4,7 1,28 4,6

7,9 6,3 1,71 4,6

10,3 8,3 2,19 4,7

kW kW kW

6,2 5,0 1,27 4,9

8,1 6,7 1,53 5,3

10,5 8,5 2,12 4,9

l l/h mbar °C °C

3,3 860 610 25 –5

3,9 1160 620 25 –5

4,6 1520 580 25 –5

l l l/h mbar °C

3,5 18,7 540*1 600 60

3,8 19,0 710 620 60

4,2 19,4 920 610 60

kW

A A A A

W W W W

9,0 (3-traps: 3/6/9) 3/N/PE 400 V/50 Hz 3× B16A-1–polig

5,5 25,0 26,0 1 × C 16A -3-polig

1000 5 IP 20

10-70 3-70 1000 5 IP 20

1000 5 IP 20 R410A 2,7

43 28


mm mm mm kg

680 600 1829 249

680 600 1829 249

680 600 1829 256

bar bar bar

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

kg type bar bar

mm mm RP G

R410A 2,2

3/PE 400 V/50 Hz 6,0 8,0 14,0*3 20,0*3 35,0 48,0 1 × Z 16A 1 × Z 16A -3-polig -3-polig 1/N/PE 230 V/50 Hz T 6,3 A / 250 V

43 28

7

Cu 28 x 1 Cu 28 x 1 ¾ 1

600 l/h met verwarmingswater-doorstroomelement Met softstarter met massieve as

VITOCAL

VIESMANN

25

Vitocal 333-G/333-G NC (vervolg)

Vitocal 333-G NC, 400 V-toestellen Vermogen verwarmen bij spreiding 5 K (volgens EN 14511, B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) Vermogensgegevens verwarmen bij spreiding 10 K (B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) verwarmen Primaire circuit (aardwarmte) Inhoud Minimumdebiet bij 5 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. inlaattemperatuur Min. inlaattemperatuur Secundair circuit (verwarmingswater) Inhoud, warmtepomp Inhoud, totaal Minimumdebiet bij 10 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. aanvoertemperatuur Verwarmingswater-doorstroomelement Vermogen Nominale spanning Zekering Elektrische waarden warmtepomp Nom. vermogen compressor Nominale stroom compressor Aanloopstroom compressor Aanloopstroom compressor (bij geblokkeerde rotor) Beveiliging compressor

7

Voeding regeling/elektronica Beveiliging regeling/elektronica (intern) Elektrisch opgenomen vermogen – primaire pomp (hoogefficiënt) – secundaire pomp (hoogefficiënt) Max. opgen. vermogen regeling Nom. vermogen regeling/eletronica Beschermingsgraad Koelcircuit Werkvloeistof Vulling Compressor Toest. bedrijfsdruk koelcircuit hoge druk Toest. bedrijfsdruk koelcircuit lage druk Afmetingen – totale lengte – totale breedte – totale hoogte Totaal gewicht

*1 *3

26

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

l l/h

170 241

170 275

170 309

l/min

1,0 14,3

1,1 14,8

1,3 15,9

°C dB(A)

95 46

95 46

95 46

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

kW kW kW

5,9 4,7 1,28 4,6

7,9 6,3 1,71 4,6

10,3 8,3 2,19 4,7

kW kW kW

6,2 5,0 1,27 4,9

8,1 6,7 1,53 5,3

10,5 8,5 2,12 4,9

l l/h mbar °C °C

4,7 860 610 25 –5

5,2 1160 620 25 –5

5,9 1520 580 25 –5

l l l/h mbar °C

3,2 19,6 540*1 600 60

3,5 19,9 710 620 60

3,9 20,2 920 610 60

kW

A A A A

W W W W

kg Type bar bar mm mm mm kg


5,5 25,0 26,0 1 × C 16A -3-polig

1000 5 IP 20 R410A 2,2

3/PE 400 V/50 Hz 6,0 8,0 14,0*3 20,0*3 35,0 48,0 1 × Z 16A 1 × Z 16A -3-polig -3-polig 1/N/PE 230 V/50 Hz T 6,3 A / 250 V 10-70 3-70 1000 5 IP 20

1000 5 IP 20 R410A 2,7

43 28


680 600 1829 254

680 600 1829 254

680 600 1829 261

43 28

5441 798 B/fl

Vitocal 333-G, 400 V-toestellen Warmwaterboiler Inhoud Continuvermogen warm water bij tapwateropwarming van 10 naar 60 °C (B2/W55 °C) Warmwater-vermogenskengetal NL volgens DIN 4708 Max. taphoeveelheid bij het aangegeven warmwater-vermogenskengetal NL en tapwateropwarming van 10 naar 45 °C Toegestane warmwatertemperatuur in warmwaterboiler Geluidsniveau (bij B0/W35 °C)


VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 333-G/333-G NC (vervolg) Vitocal 333-G NC, 400 V-toestellen Toegest. werkdruk Primaire circuit (aardwarmte) Secundair circuit (verwarmingswater) Tapwater Aansluitingen Primaire aanvoer en retour (warmtedragend medium) Verwarmingsaanvoer en -retour Koud water, warm water Tapwatercirculatie Warmwaterboiler Inhoud Continuvermogen warm water bij tapwateropwarming van 10 naar 60 °C (B2/W55 °C) Warmwater-vermogenskengetal NL volgens DIN 4708 Max. taphoeveelheid bij het aangegeven warmwater-vermogenskengetal NL en tapwateropwarming van 10 naar 45 °C Toegestane warmwatertemperatuur in warmwaterboiler Geluidsniveau (bij B0/W35 °C)

Type bar bar bar

BWT 106

BWT 108

BWT 110

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

3,0 3,0 10,0

mm mm RP G

Cu 28 x 1 Cu 28 x 1 ¾ 1

l l/h

170 241

170 275

170 309

l/min

1,0 14,3

1,1 14,8

1,3 15,9

°C dB(A)

95 46

95 46

95 46

Afmetingen

1800

1804

1829

A

D/E F

454

665

564

G

600

680

80 218 147

69

29

500

7

E FG

134 159

CD

62 300 B

A

5441 798 B/fl

387 A Warm water B Circulatie C Koud water VITOCAL

D Retour primaire circuit (uittree aardwarmte warmtepomp) E Aanvoer primaire circuit (intree aardwarmte warmtepomp)

VIESMANN

27

Vitocal 333-G/333-G NC (vervolg) F Aanvoer secundaire circuit (verwarmingswater) G Retour secundaire circuit (verwarmingswater) Aanwijzing Voor de aansluiting van de door de installateur te voorziene hydraulische leidingen (D tot G) de rechte aansluitstukken (meegeleverd) gebruiken. Met de aansluitset primaire circuit/secundaire circuit moeten de bij de toebehoren zittende aansluitbochten worden gebruikt.

5441 798 B/fl

7

28

VIESMANN

VITOCAL

Vitocal 343-G 8.1 Productbeschrijving A Volhermetische Compliant Scroll-compressor B Secundaire pomp (verwarmingswater) Hoogefficiënte gelijkstroompomp volgens energielabel A C Primare pomp (aardwarmte) Hoogefficiënte gelijkstroompomp volgens energielabel A D Driewegomschakelklep ”stoken/tapwateropwarming” E Boilerlaadpomp met PWM-sturing F Zonnewarmtewisselaar G Weersafhankelijke, digitale warmtepompregeling Vitotronic 200, type WO1A H Laaddoorn voor boilerverwarming K Warmwaterboiler met 220 liter inhoud

■ Bedieningsgedeelte van de regeling kan op een wandsokkel worden gemonteerd. ■ Aansluitklaar af fabriek. ■ Gemakkelijk naar binnen brengen door klein opsteloppervlak, gereduceerde hoogte en deelbare behuizing. ■ Hoogste subsidies en geringe bedrijfskosten.

5441 798 B/fl


VITOCAL

VIESMANN

29

8

Vitocal 343-G (vervolg) 8.2 Technische gegevens Technische gegevens Vitocal 343-G, 400 V-toestellen Vermogen verwarmen bij spreiding 5 K (volgens EN 14511, B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) Vermogensgegevens verwarmen bij spreiding 10 K (B0/W35 °C) Nominaal vermogen Koelvermogen Elektrisch opgenomen vermogen Prestatiecoëfficiënt ∊ (COP) verwarmen Primaire circuit (aardwarmte) Inhoud Minimumdebiet bij 5 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. inlaattemperatuur Min. inlaattemperatuur Secundair circuit (verwarmingswater) Inhoud, warmtepomp Inhoud, totaal Minimumdebiet bij 10 K spreiding (absoluut aanhouden) Max. externe drukverlies (RFH) bij minimumdebiet Max. aanvoertemperatuur Zonnecircuit Inhoud Verwarmingswater-doorstroomelement Vermogen Nominale spanning Zekering Elektrische waarden warmtepomp Nom. vermogen compressor Nominale stroom compressor Aanloopstroom compressor Aanloopstroom compressor (bij geblokkeerde rotor) Beveiliging compressor Voeding regeling/elektronica Beveiliging regeling/elektronica (intern) Elektrisch opgenomen vermogen – primaire pomp (hoogefficiënt) – secundaire pomp (hoogefficiënt) – boilerlaadpomp (PWM) Max. opgen. vermogen regeling Nom. vermogen regeling/eletronica Beschermingsgraad Koelcircuit Werkvloeistof Vulling Compressor Toest. bedrijfsdruk koelcircuit hoge druk Toest. bedrijfsdruk koelcircuit lage druk Afmetingen – totale lengte – totale breedte – totale hoogte Totaal gewicht Toegest. werkdruk Primaire circuit (aardwarmte) Secundair circuit (verwarmingswater) Tapwater Zonnecircuit

*1 *3

30

Type

BWT 106

BWT 108

BWT 110

kW kW kW

5,9 4,7 1,28 4,6

7,9 6,3 1,71 4,6

10,3 8,3 2,19 4,7

kW kW kW

6,2 5,0 1,27 4,9

8,1 6,7 1,53 5,3

10,5 8,5 2,12 4,9

l l/h mbar °C °C

3,3 860 610 25 –5

3,9 1160 620 25 –5

4,6 1520 580 25 –5

l l l/h mbar °C

3,5 6,4 540*1 600 60

3,8 6,7 710 620 60

4,2 7,1 920 610 60

7,2

7,2

7,2

l kW

A A A A

W W W W W


5,5 25,0 26,0 1 × C 16A -3-polig

1000 5 IP 20

10-70 3-70 31-88 1000 5 IP 20

8,0 20,0*3 48,0 1 × Z 16A -3-polig

1000 5 IP 20 R410A 2,7

43 28


mm mm mm kg

680 600 2075 260

680 600 2075 260

680 600 2075 266

bar bar bar bar

3,0 3,0 10,0 6,0

3,0 3,0 10,0 6,0

3,0 3,0 10,0 6,0

kg type bar bar

R410A 2,2

3/PE 400 V/50 Hz 6,0 14,0*3 35,0 1 × Z 16A -3-polig 1/N/PE 230 V/50 Hz T 6,3 A / 250 V

43 28


VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

8

Vitocal 343-G (vervolg) Type mm mm RP G

BWT 106

BWT 108

BWT 110

Cu 28 x 1 Cu 28 x 1 ¾ 1 Viessmann buishulzen DN20 multistekkersysteem

l l/h

220 241

220 275

220 309

l/min

1,5 16,8

1,5 16,8

1,5 17,3

m2

5/3

5/3

5/3

95 46

95 46

95 46

°C dB(A)

8

5441 798 B/fl

Vitocal 343-G, 400 V-toestellen Aansluitingen Primaire aanvoer en retour (warmtedragend medium) Verwarmingsaanvoer en -retour Koud water, warm water Tapwatercirculatie Verwarmingswateraanvoer en -retour zonnesysteem Warmwaterboiler Inhoud Continuvermogen warm water bij tapwateropwarming van 10 naar 60 °C (B2/W55 °C) Warmwater-vermogenskengetal NL volgens DIN 4708 Max. taphoeveelheid bij het aangegeven warmwater-vermogenskengetal NL en tapwateropwarming van 10 naar 45 °C Max. collectoroppervlak bij zuiduitlijning: Vlakke collector / buiscollector Toegestane warmwatertemperatuur in warmwaterboiler Geluidsniveau (bij B0/W35 °C)

VITOCAL

VIESMANN

31

Vitocal 343-G (vervolg) Afmetingen

8

A

111 61

2075

2047

2075

KH

D/ E F

564

454

665

G

600

80

680

69 CD

E FG

134 159

29

218 147

29

500

62

H K 300 B

A

387 A B C D E

Warm water Circulatie Koud water Retour primaire circuit (uittree aardwarmte warmtepomp) Aanvoer primaire circuit (intree aardwarmte warmtepomp)

F G H K

Aanvoer secundaire circuit (verwarmingswater) Retour secundaire circuit (verwarmingswater) Aanvoer zonnecircuit Retour zonnecircuit

5441 798 B/fl


32

VIESMANN

VITOCAL

Vermogensdiagrammen Vitocal 333-G/343-G 9.1 400 V-toestellen Aanwijzing De gegevens voor COP in de tabellen en diagrammen zijn in aansluiting op DIN EN 14511 vastgesteld. Type BWT 106

10

8

9

7

9

8

6

7

5

5 4

Vermogen in kW

3 2

4

Winstfactor

ε (COP)

6

3

A B C D E F THV



15



W B

-5 4,9 3,7 1,3

35 0 5,9 4,7 1,3

10 8,0 6,8 1,3

15 8,9 7,8 1,2

-5 4,6 3,2 1,6

45 0 5,6 4,1 1,6

10 7,5 5,9 1,6

15 8,4 6,7 1,5

-5 4,5 2,6 2,1

55 0 5,2 3,3 2,0

10 7,0 5,2 1,9

15 7,9 6,1 1,9

3,7

4,6

6,3

7,2

2,8

3,4

4,8

5,5

2,2

2,6

3,6

4,2

5441 798 B/fl


°C °C kW kW kW

15

VITOCAL

VIESMANN

33


14

8

12

7 6

10

9

5

6

Vermogen in kW

4

3

A B C D E F THV


2



W B

-5 6,6 5,0 1,75 3,8

35 0 10 7,9 10,6 6,3 9,1 1,7 1,7 4,6

6,2


15 11,7 10,2 1,7

-5 6,4 4,4 2,2

45 0 10 7,6 10,2 5,5 7,9 2,2 2,2

7,1

2,8

3,4

4,7

15

15 11,2 8,9 2,1

-5 6,3 3,6 2,9

55 0 7,2 4,6 2,8

10 9,4 6,9 2,7

15 10,5 8,0 2,7

5,3

2,2

2,5

3,4

3,9

5441 798 B/fl


°C °C kW kW kW

15

4

Winstfactor

ε (COP)

8

34

VIESMANN

VITOCAL


8

14

7

12

6

10

5

8

Vermogen in kW

6 4


W B

A B C D E F THV


-5 8,8 6,7 2,2 3,9

35 0 10 10,3 13,5 8,3 11,4 2,2 2,2 4,7

6,1


15 14,9 12,9 2,1

-5 8,4 5,9 2,8

45 0 10 9,9 12,9 7,3 10,1 2,8 2,8

7,1

3,0

3,6

4,6

15

15 14,3 11,4 2,7

-5 8,3 5,0 3,6

55 0 10 9,5 12,0 6,2 8,9 3,5 3,4

5,4

2,3

2,7

3,6

15 13,3 10,2 3,3 4,0

5441 798 B/fl


°C °C kW kW kW

15

4 3


9

Winstfactor

ε (COP)

16

VITOCAL

VIESMANN

35

Pompkarakteristieken Vitocal 333-G/343-G 10.1 Restopvoerhoogtes Type BWT 106 Secundair circuit Pomp VI Tec 15/7-3

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4


8

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4

2

3

4

2

3

4

Type BWT 108 Secundair circuit Pomp VI Tec 15/7-3

8

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

2

3

4



Primair circuit Pomp VI Para 25/1-7

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

Type BWT 110

36

Secundair circuit Pomp VI Tec 15/7-3

8

7

7

6

6

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

VIESMANN

2

3

4


8

5 4 3 2 1 0

0 1 Debiet in m³/h

5441 798 B/fl



10



VITOCAL

Installatietoebehoren 11.1 Primaire circuit (aardwarmte) Pakket aardwarmtetoebehoren (intern) Bestelnr. Z007 434 Dampdiffusiedicht geïsoleerd aardwarmtetoebehorenpakket voor warmtepompen.

■ manometer ■ vul- en aftapkranen (2 stuks) ■ afsluitingen ■ wandhouder ■ dampdiffusiedichte isolatie ■ expansievat

Onderdelen: ■ luchtpot ■ veiligheidsklep (3 bar)

86

360 D

192

G 1¼

E

F

A

C

B

360 G

B

192

G 1¼

G 1¼

H

11

K

M

L

C

A B C D

Aanvoer primaire circuit (inlaat aardwarmtewarmtepomp) kogelkraan vul- en aftapkraan Aansluiting voor drukbewaker (bestelnr. 9532 663, niet geschikt voor aardwarmte op kaliumcarbonaatbasis) E Luchtpot F Aanvoer primaire circuit (inlaat aardwarmtewarmtetoebehorenpakket)

G Manometer H Veiligheidsklep (3 bar) K Retour primaire circuit (inlaat aardwarmtewarmtetoebehorenpakket) L Aansluiting voor een expansievat M Retour primaire circuit (inlaat aardwarmtewarmtepomp)

Algemene installatie en montageaanwijzingen Voor het correct functioneren van de luchtpot het aardwarmtetoebehorenpakket horizontaal monteren.

Aardwarmteverdeler voor aardcollectoren

5441 798 B/fl

Bestelnr. 7143 762 Aardwarmteverdeler van messing, op twee geluidsabsorberende consoles voorgemonteerd. Aan de huiswand, in het kelderkanaal of in de verzamelkanaal te monteren.

■ 2 snelontluchters ■ 1 vul- en aftapkraan per verzamelbuis Aan een aanvoer of retour kunnen maximaal 4 aardwarmteverdelers aangesloten worden.

Onderdelen: ■ 2 verzamelbuizen voor aanvoer en retour ■ aanvoer- en retouraansluitingen voor 10 aardwarmtecircuits, kogelkranen en klemringschroefverbindingen (PE 20 × 2,0)

VITOCAL

VIESMANN

37

Installatietoebehoren (vervolg) 33

200

52

1¼"

670 545

1¼"

55

63 A Verzamelbuis G 1¼ (aanvoer) B Verzamelbuis G 1¼ (retour) C Klemringschroeverbindingen voor PE 20 × 2,0 mm

D Kogelkraan voor het vullen en aftappen E Kogelkranen voor het afsluiten van de afzonderlijke circuits F Geluidsabsorberende console

Aansluitvarianten

VL

11

1 2 3 4 5 6 7 8 910

RL

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

RL Aardwarmteretour VL Aardwarmteaanvoer

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

20 19 18 17 16 15 14 13 12 11

A Aardwarmteretour B Aardwarmteretour

Aardwarmteverdeler voor aardsonden/aardcollectoren Klemring-schroefverbindingen PE 25 x 2,3

PE 32 x 2,9

Aantal aardwarmtecircuits

Bestelnr.. 2 3 4 2 3 4

7373 332 7373 331 7182 043 7373 330 7373 329 7143 763

175

B A

C E

Onderdelen: ■ verzamelbuis voor aanvoer en retour separaat ■ aanvoer- en retouraansluitingen voor 2, 3 of 4 aardwarmtecircuits, kogelkranen en klemringschroefverbindingen (PE 25 × 2,3 of PE 32 × 2,9) ■ montagetoebehoren ■ 2 vul- en aftapkranen

≈ 80

Aardwarmteverdeler vernikkeld. Aan de huiswand, in het kelderkanaal of in de verzamelkanaal te monteren.

80

F

D

Aardwarmteverdeler voor 2 aardwarmtecircuits

38

VIESMANN

5441 798 B/fl

Aan een aanvoer of retour kunnen maximaal 4 aardwarmteverdelers aangesloten worden. Aardwarmteverdeler 2, 3 en 4 aardwarmtecircuits zijn naar believen te combineren.

VITOCAL

Installatietoebehoren (vervolg) 255

335

B A

C E

80

≈ 130

≈ 130

F

80

D

Aardwarmteverdeler voor 3 aardwarmtecircuits

Aardwarmteverdeler voor 4 aardwarmtecircuits A Wartelmoer G 2 voor aansluiting aan een kogelkraan, klemschroefverbinding of andere module B Kogelkraan voor het vullen en aftappen C Verzamelbuis G 1½ D Klemringschroefverbindingen voor PE 32 × 2,9 mm of PE 25 × 2,3 mm E Afsluitkap 2" met stop G½" F Kogelkranen voor het afsluiten van de afzonderlijke circuits

11

Aansluitvarianten

1 2 3 4

4 3 2 1

VL

VL

RL

Voorbeeld voor 4 aardwarmtecircuits RL Aardwarmteretour VL Aardwarmteaanvoer

1 2 3 4

4 3 2 1

5 6 7 8

RL

8 7 6 5

Voorbeeld voor 8 aardwarmtecircuits RL Aardwarmteretour VL Aardwarmteaanvoer

Warmtedragend medium”Tyfocor” ■ 30 l in wegwerpcontainer Bestelnr. 9532 655 ■ 200 l in wegwerpcontainer Bestelnr. 9542 602

Lichtgroen mengsel voor het primaire circuit, tot –15 °C, op ethyleenglycol-basis met inhibitoren voor corrosiebescherming.

Drukbewaking warmtedragercircuit Bestelnr. 9532 663

5441 798 B/fl

Aanwijzing Niet te gebruiken in combinatie met warmtedragend medium op basis van kaliumcarbonaat.

VITOCAL

VIESMANN

39

Installatietoebehoren (vervolg) Vulstation Bestelnr. 7188 625 Voor het vullen van het primaire circuit.

■ zuigzijdige slang (0,5 m) ■ aansluitslang (2 stuks, elk 2,5 m) ■ transportvat (als spoelreservoir te gebruiken)

Onderdelen: ■ zelfaanzuigende impellerpomp (30 l/min) ■ zuigzijdig vuilfilter

11.2 Hydraulische aansluittoebehoren Aansluitset primaire circuit/secundaire circuit Vitocal 222-G/333-G Bestelnr. 7418 109

Vitocal 242-G/343-G Bestelnr. 7419 752 Bestaande uit: ■ geprefabriceerde buisbochten voor aansluiting aan aanvoer- en retouraansluiting primaire circuit (aardwarmte) ■ geprefabriceerde buisbochten voor aansluiting aan aanvoer- en retouraansluiting secundaire circuit (verwarmingswater) ■ 4 geïsoleerde ribbelbuizen DN 25, in te korten ■ bevestigingsplaten

11

Aansluitset verwarmingscircuitaanvoer/-retour Bestelnr. 7417 920 Alleen in combinatie met aansluitset primaire circuit/secundiare circuit, bestelnr. 7418 109 of 7419 752.

5441 798 B/fl

Bestaande uit: ■ 2 afsluitkranen met handontluchter ■ T-stuk voor aansluiting van een expansievat aan verwarmingswaterzijde ■ T-stuk voor aansluiting van de veiligheidsinrichting (leveringsomvang)

40

VIESMANN

VITOCAL

Installatietoebehoren (vervolg) Aansluitset voormontage Bestelnr. Z007 792 Bestaande uit: A Koudwateraansluiting met veiligheidsgroep volgens DIN 1988 inclusief T-stuk voor aansluiting van een expansievat aan tapwaterzijde B Warmwateraansluiting met isolatie C Aansluitconsole (inbouw of opbouw mogelijk)

Aansluitset circulatie Bestelnr. 7417 928 Bestaande uit: ■ omlooppomp ■ leidinggroep met isolatie

11

Aansluiting zonnecircuit (alleen Vitocal 242-G/343-G) Bestelnr. 7180 574 ■ 2 insteeknippels met binnenschroefdraad R ¾ en O-ring-dichtingen

Aansluiting tapwateropwarming Bestelnr. 7193 516

5441 798 B/fl

In combinatie met NC-Box ■ 1 insteeknippel met binnenschroefdraad R ¾ en O-ring-dichting

VITOCAL

VIESMANN

41

Installatietoebehoren (vervolg) 11.3 Secundair circuit Calorimeter Bestelnr. 7419 523 (alleen Vitocal 222-G/242-G) ■ Debietbereik tot 1,5 m3/h ■ Voor montage in de warmtepomp-compacttoestellen

Aanwijzing Bij Vitocal 333-G/343-G is een calorimeterfunctie in de warmtepompregeling geïntegreerd.

Verwarmingswater-doorstroomelement Bestelnr. Z008 083 Verwarmingswater-doorstroomelement voor inbouw in de warmtepomp-compacttoestellen, vermogen tot 9 kW, elektrisch en hydraulisch steekbaar, met ■ veiligheidstemperatuurbegrenzer ■ aanstuurmodule ■ isolatie ■ hydraulische aansluitkit

11

11.4 Tapwateropwarming Veiligheidsgroep conform DIN 1988 ■ 10 bar Bestelnr. 7180 662 Onderdelen: ■ afsluitklep ■ terugstroomblokkering en testaansluiting ■ manometeraansluiting ■ membraanveiligheidsklep

Zwerfstroomanode

5441 798 B/fl

Bestelnr. 7182 008 ■ Onderhoudsvrij ■ In plaats van de meegeleverde magnesiumanode

42

VIESMANN

VITOCAL

Installatietoebehoren (vervolg) 11.5 Zonne-energie Zonnecollectoren Zie Viessmann-prijslijst Max. aansluitbaar collectoroppervlak ■ 5 m2 Vitosol 200-F/300-F ■ 3 m2 Vitosol 200-T/300-T

Warmtedragend medium ”Tyfocor LS” Bstelnr.: 7159 727 ■ Kant-en-klaar mengsel tot -28 °C ■ 25 liter in wegwerpcontainer

Collectortemperatuursensor Bestelnr. 7814 617 Voor de aansluiting in het toestel. Verlenging van de aansluitkabel (installateur): ■ 2-aderige kabel, kabellengte maximaal 60 m bij een kabeldiameter van 0,5 mm2 koper. ■ kabel mag niet samen met 230/400-V-kabels worden gelegd Kabellengte Beschermingsgraad

Sensortype

Toegelaten omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport

-20 tot +200 °C -20 tot +70 °C

2,5 m IP 32 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/inbouw Viessmann Pt500

11

11.6 Koeling NC-Box NC-Box Met mengklep Zonder mengklep

Bestelnr.. 7462 054 7462 052

Aanwijzing bij de installatie van de NC-Box ■ De hydraulische verbinding gebeurt door de installateur. ■ Voor de installatie is de aansluiting zonnecircuit, bestelnr. 7180 574, zie pagina 41 en de aansluiting tapwateropwarming, bestelnr. 7193 516, zie pagina 41 nodig. ■ Indien de koeling via een apart koelcircuit of een verwarmingscircuit zonder mengklep loopt, is voor het vastleggen van de aanvoertemperatuur een klemsensor, bestelnr. 7183 288 nodig (zie pagina 71).

■ alleen bij NC-Box zonder mengklep: – tweewegafsluitklep ■ alleen bij NC-Box met mengklep: – aardwarmtecircuitpomp – driewegmengklep met mengklepmotor

5441 798 B/fl

Geprefabriceerde eenheid met of zonder mengklep, voor realisering van de koelfunctie ”natural cooling”. De koelfunctie werkt naar keuze op een verwarming-/koelcircuit of een apart koelcircuit. Voor de aansluiting van bijv. vloerverwarmingen, ventilatorconvectoren of koelplafonds. Max. koelvermogen tot 5 kW (afhankelijk van de gebruikte warmtepomp en koelbron). Onderdelen: ■ comfort-plaatwarmtewisselaar ■ vorstbeschermingsklep ■ vorstbeschermingsthermostaat ■ vochtigheidssensor ”natural cooling” ■ koelcircuitpomp ■ driewegomschakelklep (verwarmen/koelen) ■ aansturing van de functie ”natural cooling” ■ warmte- en geluidsgeïsoleerde, dampdiffusiedichte EPP-behuizing

VITOCAL

VIESMANN

43

74

Installatietoebehoren (vervolg)

580 53

E 57 177 311 340 370

72 241 335 370 500 517

241

202

F

53

D G

82 194 269

11

Retour secundaire circuit naar de warmtepomp Aanvoer secundaire circuit naar de NC-Box Aanvoer primaire circuit (aardwarmte-uitlaat NC-Box) Opening voor elektrische leidingen

Aanwijzing voor koelvermogen Het te verwachten koelvermogen hangt af van dimensionering en type warmtebron. Het koelvermogen is aan het eind van de verwarmingsperiode maximaal. Naargelang de belading van de grond met warmte neemt het koelvermogen af.

420

A BC

510

D E F G

A Retour verwarmings-/koelcircuit of apart koelcircuit B Aanvoer verwarmings-/koelcircuit of apart koelcircuit C Aanvoer primaire circuit (aardwarmte-inlaat NC-Box)

Technische gegevens Max. toegest. warmtepompvermogen Te verwachten koelvermogen afhankelijk van het warmtepompvermogen 16 kW 8 kW 4 kW Toegest. omgevingstemperatuur bij werking bij opslag en transport Afmetingen totale lengte totale breedte totale hoogte Gewicht NC-Box zonder mengklep NC-Box met mengklep Aansluitingen Aanvoer primaire circuit (aardwarmteinlaat en -uitlaat NC-Box) Aanvoer en retour verwarmings-/koelcircuit, apart koelcircuit Aanvoer en retour secundaire cricuit naar de warmtepomp

16 kW

ca. 5,00 kW ca. 2,50 kW ca. 1,25 kW +2 tot +30 °C -30 tot +60 °C 520 mm 580 mm 420 mm 25 kg 28 kg G 1½ G1 G1

11.7 Overige toebehoren Ruwbouwsokkel Bestelnr. 7417 925

60

0

76

0

■ Met in de hoogte verstelbare stelpoten, voor estrikhoogtes van 10 tot 18 cm ■ Voor de opstelling van de warmtepomp-compacttoestellen op de onafgewerkte vloer, voor opstelling tegen de wand geschikt. ■ Met isolatie Aanwijzing Bij opstelling tegen de wand voor de geluidsisolatie randisolatiestrips tussen ruwbouwpodium en wand plaatsen.

Afvoertrechterset Bestelnr. 7176 014

5441 798 B/fl

Afvoertrechter met sifon en rozet.

44

VIESMANN

VITOCAL

Installatietoebehoren (vervolg) Bekledingsplaten (zijkant) Vitocal 222-G/333-G Bestelnr. 7414 924

Vitocal 242-G/343-G Bestelnr. 7419 881 ■ Voor het sluiten van de afstand tussen warmepomp-compacttoestel en wand, 8 cm breed ■ 4 stuks, kleur antraciet

Draaghulp Bestelnr. 7469 270 Te gebruiken bij gedeeld toestel.

Planningsaanwijzingen

12

12.1 Opstelling; Respecteer de norm NBN B61-002! Eisen aan de stookruimte ■ Voor zonnesysteemtoebehoren en expansievat moeten de juiste montageruimtes worden voorzien. ■ Om condenswatervorming te voorkomen, moet de installatie van de warmtepomp van het zonnesysteem volgens de regels der techniek dampdiffusiedicht geïsoleerd worden. ■ Wegens het hoge totaalgewicht moet voor de opstelling van het toestel een apart, geluidsgeïsoleerd, betonnen sokkel of het sokkel (toebehoren) worden gebruikt.

5441 798 B/fl

■ De stookruimte moet droog en vorstvrij zijn. ■ Het toestel kan in de directe omgeving van de woonkamer (niet in de woonkamer) ingebouwd worden. Naargelang de omstandigheden van de stookruimte, bijv. akoestisch harde wanden (tegelwerk) of plafonds, moeten eventueel door de installateur extra geluidsisolatiemaatregelen genomen worden, die contact- en luchtgeluiden verminderen. ■ Ter voorkoming van contactgeluidsoverdracht adviseren wij het toestel niet op houten vloeren op de zolderverdieping te plaatsen. ■ De deuren van de stookruimte moeten minstens in emissiebeschermklasse E1 zijn uitgevoerd. Dat wordt in de meeste gevallen al bereikt door inbouw van geïsoleerde opdekdeuren.

VITOCAL

VIESMANN

45

Planningsaanwijzingen (vervolg)

a

a

h

h

Geadviseerde miniumkamerhoogte

12

! ? A B

Zonder aansluitset voormontage Met aansluitset voormontage Warmtepompen-compacttoestel Bovenkant afgewerkte vloer of bovenkant ruwbouwsokkel Afstand in mm 1829 2075

Geadviseerde minimumvertrekhoogte h in mm ! zonder aansluitset ? met aansluitset 2000 2100 2250 2350

5441 798 B/fl

Vitocal 222-G/333-G Vitocal 242-G/343-G

C Aansluitconsole uit voormontageaansluitset a Hoogte warmtepomp-compacttoestel h Minimumvertrekhoogte

46

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) Minimumafstanden ■ Vitocal 222-G/333-G

Drukpunten

a

c

Ød

b

■ Vitocal 242-G/343-G A a b c d

Scheidingsvoegen met randisolatiestrip bij de vloeropbouw 505 mm 505 mm 714 mm 64 mm

Aanwijzing Toegestane bodembelasting respecteren en het toestel horizontaal uitlijnen. Als een niet egale vloer moet worden gecompenseerd met de stelpoten (max. 10 mm), moet de drukbelasting op de stelpoten gelijkmatigd zijn verdeeld.

12

Type BWT 106 BWT 108 BWT 110

Vitocal 222-G 432 432 439

Totaalgewicht met tapwatervulling in kg Vitocal 242-G Vitocal 333-G Vitocal 333-G NC 491 433 435 491 433 438 498 440 446

Elk drukpunt (met een oppervlak van 3217 mm2) wordt met max. 125 kg belast. Minimumkamervolume Het minimumkamervolume van de stookruimte hangt volgens DIN EN 378 af van de vulhoeveelheid en de samenstelling van het koelmiddel. Vmin

=

5441 798 B/fl

Koelmiddel R 407 C R 410 A R 134 A

VITOCAL

Aanwijzing Als er meerdere warmtepompen in een vertrek worden opgesteld, moet het minimumkamervolume voor de afzonderlijke toestellen erbij opgeteld worden. Met het gebruikte koelmiddel en uit de vulhoeveelheden volgen voor de afzonderlijke warmtepomptypes de volgende minimumkamervolumes:

mmax G

Vmin Minimumkamervolume in m3 mmax Maximumvulhoeveelheid van het koelmiddel in kg G Praktische grenswaarde volgens DIN EN 378, afhankelijk van de samenstelling van het koelmiddel

Vitocal 343-G 492 492 500

Type BWT 106 BWT 108 BWT 110

Minimumkamervolume in m3 Vitocal 222-G/242-G Vitocal 333-G/343-G 4,8 5,0 4,8 5,7 5,5 6,2

Praktische grenswaarde in kg/m3 0,31 0,44 0,25

VIESMANN

47

Planningsaanwijzingen (vervolg) Elektrische en hydraulische aansluitingen Geadviseerde aanlegtypes van de ribbelbuizen voor het primaire circuit Bij gebruik van de aansluitset primaire circuit/secundaire circuit, zie pagina 40.

! Plaatsing naar linksboven ? Plaatsing naar rechtsbeneden § Plaatsing naar linksbeneden

Aanwijzing Op grond van de flexibiliteit van de ribbelbuizen kan de plaatsing daarvan individueel aan de bouwkundige situatie in de stookruimte worden aangepast.

5441 798 B/fl

12

48

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) Plaats van de bevestigingsplaten en de aansluitconsole Type plaatsing !

Type plaatsing ? en §

54

0

41

a

38 2 45 3

2

66

459 570

45

A B C D E F G

12

3 53

1

K Wandprojectie van de toestelaansluitingen aanvoer en retour primaire ciruit (aardwarmte) L Bevestigingsplaten met klemmen voor ribbelbuizen aanvoer en retour primaire circuit (aardwarmte)

Vitocal 222-G/333-G Vitocal 242-G/343-G

Afstand in mm 1860 2110

5441 798 B/fl

Wandprojectie van de toestelafmetingen Koudwateraansluiting Aansluiting circulatie Aansluiting tapwater (warm water) Aansluiting retour secundaire circuit (verwarmingswater) Aansluiting aanvoer secundaire circuit (verwarmingswater) Bevestigingsplaten met klemmen voor ribbelbuizen aanvoer en retour secundaire circuit (verwarmingswater) H Wandprojectie van de toestelaansluitingen aanvoer en retour secundaire ciruit (verwarmingswater)

≈1400

53 1

38

≈1400

670

0

0

6

a

10

670

10

150

41 6

459 570

66

150

70

70

140

140

54 0

VITOCAL

VIESMANN

49

Planningsaanwijzingen (vervolg) Afvoerleiding voor veiligheidsklep Voor de afvoer van de verwarmingsveriligheidsklep A moet een afvoerleiding worden voorzien.

Waterkwaliteit en warmtedragend medium Tapwater De toestellen kunnen bij tapwater tot 20 ºdH (3,58 mol/m3) worden ingezet. Om de ingebouwde plaatwarmtewisselaar te beschermen, moet bij hogere hardheid door de installateur een tapwater-onthardingsinstallatie ingebouwd worden. Verwarmingswater Voor kwaliteit en hoeveelheid van het verwarmingswater incl. vul- en bijvulwater VDI 2035 respecteren. ■ Verwarmingsinstallatie voor het vullen grondig spoelen. ■ Uitsluitend vullen met water van tapwaterkwaliteit. ■ Water met een hardheid van meer dan 16,8 °dH (3,0 mol/m3) moet worden onthard, bijv. met de kleine onthardingsinstallatie voor verwarmingswater (zie prijslijst Vitoset van Viessmann).

Tapwateraansluiting (aansluiting volgens DIN 1988) Voor de tapwateraansluiting DIN 1988 en de DIN 4753 respecteren (b: voorschriften BELGAQUA).

A B C D E F G H

*4

50

Warm water Omlooppomp Terugslagklep, veerbelast Hydraulische aansluitingen (bovenaanzicht) Expansievat, geschikt voor tapwater Zichtbaar uiteinde van de uitblaasleiding Overstortventiel Afsluitklep

K L M N O P R

Debietregelklep Manometeraansluiting Terugstroomblokkering/buisscheider Aftapklep Koud water Tapwaterfilter*4 Drukreduceerklep

Conform DIN 1988-2 moet bij installaties met metalen leidingen een tapwaterfilter worden ingebouwd. Ook bij kunststofleidingen moet conform DIN 1988 in principe een tapwaterfilter worden gemonteerd zodat geen verontreinigingen in de tapwaterinstallatie kunnen binnendringen.

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

12

Warmtedragend medium zonnecircuit (alleen Vitocal 242-G/343-G) ■ Het zonnecircuit mag uitsluitend met het warmtedragend medium Tyfocor LS (bescherming tegen vorst tot −28 ºC) gevuld worden. Het warmtedragend medium niet met water verdunnen. ■ Voor het zonnecircuit een expansievat voorzien en volgens de gegevens op pagina 66 dimensioneren. ■ Voor het aardwarmtecircuit en het zonnecircuit (alleen bij Vitocal 242-G) mogen geen verzinkte leidingen worden gebruikt.

Planningsaanwijzingen (vervolg) Aanwijzing bij tapwaterfilter Conform DIN 1988-2 dienen installaties met metalen leidingen over een tapwaterfilter te beschikken. Ook bij kunststofleidingen moet conform DIN 1988 in principe een tapwaterfilter worden gemonteerd zodat geen verontreinigingen in de tapwaterinstallatie kunnen binnendringen.

Advies: de veiligheidsklep hoger dan de bovenkant van de boiler monteren. Hierdoor wordt de klep beschermd tegen verontreiniging, verkalking en te hoge temperatuur. Bij werkzaamheden aan de veiligheidsklep hoeft de warmwaterboiler bovendien niet te worden afgetapt.

Veiligheidsklep De warmwaterboiler moet door een veiligheidsklep tegen ontoelaatbaar hoge druk worden beschermd.

Elektrische aansluitingen; Respecteer de AREI/RGIE-voorschriften De door de installateur te voorziene elektrische leidingen worden van boven door een opening bovenaan in de afdekplaat achter in het toestel gevoerd (zie bovenaanzicht van het toestel op pagina 19 en 15). Voor de aansluiting van de leidingen in het toestel door de installateur moet van de leidingsingang tot het elektrische aansluitveld rekening worden gehouden met een kabellengte van 1800 mm.

Vitocal 242-G/343-G

Vitocal 222-G/333-G

12

Bedradingsschema voor installatievoorbeeld zonder zonnecollectoren Bedradingsschema voor installatievoorbeeld met zonnecollectoren A B C D E F G H K L M

Warmtepompen-compacttoestel Buitentemperatuursensor, sensorleiding (2 x 0,75 mm2) Collectorcircuitpomp, toevoer (3 x 1,5 mm2) Collectortemperatuursensor, sensorleiding (2 x 0,75 mm2) Tapwatercirculatiepomp, toevoer (3 x 1,5 mm2) Netaansluitleiding warmtepompregeling (5 x 2mm2) met leiding uitschakelcontact energiebedrijf, potentiaalvrij Netaansluitleiding (speciale tarieven/laststroom), zie volgende tabel Verzorging verwarmingswater-doorstroomelement (toebehoren), toevoer (5 x 2,5 mm2) Stroomteller/huisstroomvoorziening Afstandbediening Vitotrol 200, toevoer (2 x 0,75 mm2) Schakelcontact ”natural cooling”, bij besturing van de vloerverwarming met centrale uitschakeling, toevoer (5 x 1,5 mm2)

5441 798 B/fl

Aanwijzing Bij uitgebreide uittrusting of bij installatie van verdere toebehoren, bijv. verwarmingswaterbuffer, moeten de benodigde extra voeding-, besturing- en sensorleidingen worden ingepland.

VITOCAL

VIESMANN

51

Planningsaanwijzingen (vervolg) Eisen aan de elektrische installatie ■ De technische aansluitbepalingen (TAB) van het betreffende energiebedrijf respecteren. ■ Inlichtingen over de benodigde meet- en schakelinrichtingen verkrijgt u bij de elektriciteitsmaatschappij. ■ Er moet een aparte stroomteller voor de warmtepomp worden aangebracht. Vitocal 222-G/242-G/333-G/343-G Benodigde diameter van de voedingskabel bij kabellengtes van 25 m en

Viessmann warmtepompen worden met 400 V~ gedraaid (in een aantal landen zijn ook 230 V-modellen verkrijgbaar). Het stuurstroomcircuit heeft een netspanning nodig van 230 V~. De zekering voor het stuurstroomcircuit (6,3 A) bevindt zich in de warmtepompregeling.

Belastingsgroep A*5 Belastingsgroep B*6

5 x 4 mm2 5 x 2,5 mm2 Z 16 A

Voorzekering

12.2 Stroomvoorziening en tarieven Bij het desbetreffende energietoeleveringsbedrijf moeten de aansluitvoorwaarden voor de aangegeven toestelgegevens opgevraagd worden. Bijzonder belangrijk is of in het overeenkomstige voorzieningsgebied een monovalente en/of mono-energetische werking met de warmtepomp mogelijk is.

Ook informatie over basis- en arbeidsprijs, over de mogelijkheden voor het gebruik van de goedkope nachtstroom en over eventuele blokkeringsperiodes zijn belangrijk voor de planning. Bij vragen hierover gelieve u te wenden tot de energieleverancier van de klant.

Aanmeldprocedure Voor de beoordeling van de gevolgen voor het net van de elektriciteitsmaatschappij van het werken met de warmtepomp zijn de volgende gegevens nodig: ■ adres van de gebruiker ■ plaats van gebruik van de warmtepomp ■ soort behoefte volgens algemene tarieven (huishouden, landbouw, industrieel, beroepsmatig en andere behoefte)

■ geplande gebruikswijze van de warmtepomp ■ fabrikant van de warmtepomp ■ type van de warmtepomp ■ elektrisch aansluitvermogen in kW (uit nom. spanning en nom. stroom) ■ max. opstartstroom in A ■ max. stooklast van het gebouw in kW

12.3 Overzicht van de mogelijk installatie-uitvoeringen Vitocal 222-G/242-G 2 Basisuitvoering Verwarmingscircuit A1 zonder mengklep Verwarmingscircuit M2 met mengklep*7 Warmwaterboiler Extra uitrusting (slechts 1 optie per installatieschema mogelijk) Warmwaterbuffer Evenwichtsfles Verdere componenten/functies Zonnesysteem (alleen Vitocal 242-G) ”natural cooling” (met externe NC-Box, toebehoren)

Installatieschema (nummer in de regeling) 4 6

X

X X X

X X

X X

X

X

X X X

X X X

X X

5441 798 B/fl

12

Aanleg in geïsoleerde wanden, slechte warmteafvoer. Aanleg op of in wanden met goede warmteafvoer of in de bodem. *7 Aansturing via KM-Bus, verwarmingswaterbuffer nodig *5

*6

52

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) Vitocal 333-G/343-G

Installatieschema (nummer in de regeling) 4 6 8

2 Basisuitvoering Verwarmingscircuit A1 zonder mengklep Verwarmingscircuit M2 met mengklep*8 (niet Vitocal 333-G NC) Verwarmingscircuit M3 met mengklep*7 (niet Vitocal 333-G NC) Warmwaterboiler Extra uitrusting (slechts 1 optie per installatieschema mogelijk) Verwarmingswaterbuffer (niet Vitocal 333-G NC) Evenwichtsfles Verdere componenten/functies Zonnesysteem (alleen Vitocal 343-G) Zwembad ”natural cooling” (met ingebouwde NC-Box, alleen Vitocal 333-G NC) ”natural cooling” (met externe NC-Box, toebehoren)

X

X X

X

X X

X

10

X

X X X

X X X X

X

X

X

X

X X

X X

X X

X X

X

X

X

X

X X X X*9

12.4 Dimensionering van de warmtepomp Aanwijzing Bij een warmtepompinstallatie met monovalente werkingswijze is een exacte dimensionering bijzonder belangrijk, omdat te groot gekozen toestellen vaak met in verhouding te hoge installatiekosten verbonden zijn. Overdimensionering daarom voorkomen! Eerst moet de standaardstooklast ΦHL van het gebouw bepaald worden. Voor het gesprek met de klant en het uitbrengen van de offerte is in de meeste gevallen een geschatte vaststelling van de stooklast voldoende.

Voor de bestelling moet zoals bij alle verwarmingssystemen de normstooklast van het gebouw volgens DIN EN 12831 vastgesteld en de warmtepomp conform worden uitgekozen.

Monovalente werkingswijze Bij monovalente werkingswijze moet de warmtepomp als enige warmtegenerator de gehele warmtebehoefte van het gebouw dekken volgens DIN EN 12831. Bij de dimensionering van de warmtepomp het volgende respecteren: ■ met toeslagen voor blokkeringsperiodes voor de stooklast van het gebouw rekening houden. Het energiebedrijf mag de stroomtoevoer van warmtepomp gedurende max. 3 × 2 uur binnen 24 uur onderbreken. Rekening houden met individuele regelingen van klanten met speciale contracten. ■ Wegens de gebouwinertie wordt met 2 uur blokkeringstijd geen rekening gehouden. Aanwijzing Tussen twee blokkeringsperiodes moet de vrijgavetijd echter minstens zo lang zijn als de voorgaande blokkeringsperiode. Schatting van de stooklast op basis van de verwarmde oppervlakken Het verwarmde oppervlak (in m2) wordt met de volgende specifieke vermogensbehoefte vermenigvuldigd: Passieve woning Lage-energiewoning Nieuwbouw (volgens WSchVO 95 of EnEV)

10 W/m2 40 W/m2 50 W/m2

Woning (bouwjaar voor 1995) met normale isolatie Oud huis (zonder isolatie)

80 W/m2 120 W/m2

Theoretische dimensionering bij 3 × 2 uur blokkeringsperiodes Voorbeeld: Lage-energiewoning (40 W/m2) en een verwarmd oppervlak van 120 m2 ■ Geschatte vastgestelde stooklast: 4,8 kW ■ Maximale blokkeringsperiode 3 × 2 uur bij minimale buitentemperatuur volgens DIN EN 12831 Over 24 uur leidt dit zo tot een dagwarmtehoeveelheid van: ■ 4,8 kW ∙ 24 h = 115,2 kWh Om de maximale dagwarmtehoeveelheid te dekken, staan op grond van de blokkeringsperiodes van de warmtepompwerking slechts 18 uur/dag ter beschikking. Wegens de gebouwinertie wordt met 2 uur geen rekening gehouden. ■ 115,2 kWh / (18 + 2) h = 5,76 kW Het vermogen van de warmtepomp moet bij een maximale blokkeringsperiode van 3 × 2 uur per dag dus met 17 % verhoogd worden. Vaak worden spertijden alleen geschakeld indien nodig. Informeer bij het betreffende energiebedrijf van de klant naar de blokkeringsperiodes.

Mono-energetische werkingswijze

5441 798 B/fl

De warmtepompinstallatie wordt tijdens de verwarming door een verwarmingswater-doorstroomelement ondersteund. Het bijschakelen vindt via de regeling plaats afhankelijk van de buitentemperatuur (bivalentietemperatuur) en de stooklast.

Aanwijzing Het aandeel van het door de verwarmingswater-doorstroomelement gebruikte stroom wordt in de regel niet met speciale tarieven berekend.

Aansturing direct, verwarmingswaterbuffer nodig Aansturing via KM-Bus, verwarmingswaterbuffer nodig *9 Zonder verwarmingswaterbuffer *8

*7

VITOCAL

VIESMANN

53

12

Planningsaanwijzingen (vervolg) Dimensionering bij typische installatieconfiguratie: ■ Vermogen van de warmtepomp op ca. 70 tot 85 % van de max. benodigde gebouwstooklast volgens DIN EN 12831 dimensioneren. ■ Aandeel van de warmtepomp aan de jaarlijkse stookactiviteit bedraagt ca. 95 %. ■ Er hoeft geen rekening met blokkeringstijden te worden gehouden.

Aanwijzing De ten opzichte van de monovalante werkingswijze geringere dimensionering van de warmtepomp heeft een verhoging van de looptijd tot gevolg. Om dit te compenseren moet bij aardwarmte/water-warmtepompen de warmtebron worden vergroot. Bij een aardsonde-installatie richtwaarde voor gemiddeld jaarontrekkingsvermogen van 100 kWh/m ∙ a niet overschrijden.

Toeslag voor tapwateropwarming voor Voor de gebruikelijke huizenbouw wordt van een maximale warmwaterbehoefte van ca. 50 liter per persoon en per dag van ca. 45 ºC uitgegaan. ■ Dat komt overeen met een extra stooklast van ca. 0,25 kW per persoon bij 8 h opwarmtijd. ■ Met deze toeslag wordt alleen rekening gehouden als de som van de extra stooklast groter is dan 20 % van de volgens DIN EN 12831 berekende stooklast.

Lage behoefte Normale behoefte*11

Warmwaterbehoefte bij warmSpecieke nuttige warmte Aanbevolen stooklasttoeslag watertemperatuur 45 °C voor tapwateropwarming*10 in l/d en persoon in Wh/d en persoon in kW/persoon 15 tot 30 600 tot 1200 0,08 tot 0,15 30 tot 60 1200 tot 2400 0,15 tot 0,30

of Referentietemperatuur 45 °C

Specieke nuttige warmte

30

Aanbevolen stooklasttoeslag voor tapwateropwarming*10 in kW/persoon ca. 1200 ca. 0,150

45

ca. 1800

ca. 0,225

50

ca. 2000

ca. 0,250

in l/d en persoon Etagewoning (afrekening naar verbruik) Etagewoning (afrekening all-in) Eengezinswoning*11 (gemiddelde behoefte)

Toeslag voor verlaagde werking Omdat de warmtepompregeling van een temperatuurbegrenzing voor verlaagde werking is voorzien, kan afgezien worden van de toeslag voor verlaagde werking volgens DIN EN 12831. Door de inschakeloptimalisering van de warmtepompregeling kan ook worden afgezien van de toeslag voor opwarming vanuit verlaagde werking.

Beide de functies moeten in de regeling geactiveerd worden. Als wordt afgezien van de genoemde toeslagen op grond van de geactiveerde regelingsfuncties, moet dit bij de overgave van de installatie aan de gebruiker van de installatie worden verteld. Als met de toeslagen ondanks de genoemde regelingsopties rekening moet worden gehouden, moeten deze volgens DIN EN 12831 worden berekend.

12.5 Warmtebron voor grond/water-warmtepompen Vorstbescherming Voor een storingsvrije werking van de warmtepomp moeten in het primaire circuit vorstbeschermmiddelen op glycolbasis worden gedaan. Deze moeten vorstbescherming bieden tot minstens -15 °C en geschikte inhibitoren voor corrosiebescherming bevatten. Kant-enklare mengsel garanderen een gelijkmatige concentratieverdeling. Wij adviseren voor het primaire circuit het kant-en-klare mengsel ”Tyfocor” op basis van ethyleenglycol. Als het primaire circuit van de warmte pomp via een extra systeemscheiding (tussencircuit) beschikt, mogen aan de aardsonden of aardcollectoren ook vorstbeschermmiddelen zonder inhibitoren worden gebruikt.

*10 Bij

Aanwijzing Bij de keuze van het vorstbeschermmidel absoluut de gegevens van de overheid respecteren.

een opwarmtijd van de warmwaterboiler van 8 h. de werkelijke warmwaterbehoefte de aangegeven waarde overschrijdt, moet een hogere vermogenstoeslag worden aangehouden.

*11 Als

54

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

12

in Wh/d en persoon

Planningsaanwijzingen (vervolg) Aardcollector De thermische eigenschappen, zoals volumetrische warmtecapaciteit en warmtegeleidingsvermogen, hangen sterk af van de samenstelling en de bodemgesteldheid. Simpel uitgedrukt kan men zeggen dat de opslageigenschappen en het warmtegeleidingsvermogen des te groter zijn, naargelang de grond meer met water verrijkt is, het aandeel van de minerale bestanddelen (kwarts of veldspaat) hoger en de porieaandelen geringer zijn. Het specifieke onttrekkingsvermogen qE voor de grond ligt daarbij tussen ca. 10 en5 W/m2. Droge, zanderige bodem Vochtige, zanderige bodem Droge leembodem Vochtige leembodem Grondwatergeleidende bodem

qE = 10-15 W/m2 qE = 15-20 W/m2 qE = 20-25 W/m2 qE = 25-30 W/m2 qE = 30-35 W/m2

Uit deze gegevens kan het benodigde aardoppervlak afhankelijk van de stooklast van het huis en het koelvermogen ²K van de warmtepomp worden vastgesteld. ²K = ²WP – PWP ²K is het verschil tussen vermogen van de warmtepomp (²WP) en opgen. vermogen (PWP).

B

1.500 mm C D

F

H

E

G

Uitvoeringsvoorbeeld voor een verzamelschacht A B C D E F G H

Instapkoepel 7 600 mm Betonnen ringen Primaire aanvoer Primaire retour Aardwarmteverdeler Collectorbuizen Grind Drainage

1,2 - 1,5 m

Verdeler en collector Verdelers en collectoren moeten voor latere reparaties toegankelijk geplaatst worden, bijv. in eigen verdelerkokers buiten het huis of in een keldervensterkoker aan het huis. Elke buiskring moet voor het vullen en ontluchten van de collector in de aanvoer en de retour apart kunnen worden afgesloten.

A

2°

F

Uitvoeringsvoorbeeld voor een wanddoorgang A B C D E F G H K

Naar de warmtepomp Gebouwen Fundering Drainage Afdichting Voerbuis Rolgrind PE 32 × 3,0 (2,9) Aarde

Alle aangebrachte buizen, verbindingsbuizen enz. moeten van corrosiebestendige materiaal zijn. Aanvoer- en retourleidingen geleiden de koude aardwarmte (aardwarmtetemperatuur < keldertemperatuur). Om condenswatervorming en daarmee schade door vocht te voorkomen, moeten daarom alle leidingen in het huis en de muurdoorvoeringen (ook binnen de wandconstructie) dampdiffusiedicht geïsoleerd worden. Alternatief kan voor de afvoer van het condenswater een afvoergoot geïnstalleerd worden. Voor het vullen van de installatie voldoet een kant-en-klaar warmtedragend mengsel. Om ook bij sterke regenval het binnendringen van water te voorkomen, de buisgeleiding met een licht niveauverschil naar de buitenkant van het gebouw uitvoeren. Een ervoor geplaatste drainage garandeert het wegsijpelen van het regenwater. Als speciale, bouwtechische eisen tegen drukkend water worden gesteld, is het gebruik van toegelaten wanddoorvoeringen (bijv. fa. Doyma) nodig. Geschatte dimensionering Basis voor de dimensionering is het koelvermogen ²K van de warmtepomp bij het werkingspunt B0/W35. Benodigd oppervlak FE = ²K/³E (bodemafhankelijk gemiddeld onttrekkingsvermogen). Benodigde aantal buiskringen van 100 m lengte afhankelijk van FE en de buisafmeting: ■ met PE 20 × 2,0: Buiscircuits van 100 m lengte = FE · 3/100 ■ met PE 25 × 2,3: Buiscircuits van 100 m lengte = FE · 2/100 ■ met PE 32 × 3,0 (2,9): Buiscircuits van 100 m lengte = FE · 1,5/100

5441 798 B/fl

De exacte dimensionering richt zich naar de bodemgesteldheid en kan pas ter plekke vastgesteld worden.

VITOCAL

VIESMANN

55

12

Planningsaanwijzingen (vervolg) Buisstrengen voor aardwarmteverdeler voor warmtepomp-compacttoestellen Type Oppervlak grond PE 20 × 2,0 PE 25 × 2,3 PE 32 × 3,0 (2,9) AardwarmteAardwarmteAardwarmteBuisstrengen Buisstrengen Buisstrengen verdeler verdeler verdeler Bestelnr.. Bestelnr.. Bestelnr.. [m2 bij 25 W/m2*12] elk 100 m*13 elk 100 m*14 elk 100 m*15 BWT 106 200 6 1 × 7143 762 4 1 × 7182 043 3 1 × 7373 329 BWT 108 250 8 5 1 × 7373 332 4 1 × 7143 763 1 × 7373 331 BWT 110 330 10 7 2 × 7373 331 5 1 × 7373 329 1 × 7373 330 Voorbeeldberekeningen voor de dimensionering van de warmtebron Keuze van de warmtepomp Gebouwstooklast (netto stooklast) Toeslag voor tapwateropwarming voor een gezin met 3 personen Blokkeringperiodes Totale stooklast van het gebouw Systeemtemperatuur (bij min. buitentemp. -14 °C) Werkpunt van de warmtepomp

4,8 kW 0,75 kW (zie hoofdstuk ”Toeslag voor tapwateropwarming”: 0,75 kW < 20 % van de gebouwstooklast) 3 × 2 h/d (rekening is gehouden met slechts 4 h, zie hoofdstuk ”Monovalente werkingswijze”) 5,76 kW 45/40 °C B0/W35

De warmtepomp met 6,4 kW vermogen (incl. toeslag voor blokkeringstijden, zonder tapwateropwarming), koelvermogen ²K = 4,9 kW komt overeen met het benodigde vermogen. Dimensionering van de aardcollector Gemiddeld specifiek onttrekkingsvermogen ³E = 25 W/m2 ²K = 4,9 kW FE = ²K/³E = 4900 W/25 W/m2 ≈ 200 m2 Het aantal X van de benodigde buiskringen (PE-buis 32 × 3,0 (2,9)) van elk 100 m lengte volgt uit: X = FE · 1,5/100 = 200 m2 · 1,5 m/m2/100 m = 3 buiscircuits Gekozen: 3 buiscircuits van 100 m lengte (Ø 32 mm × 3,0 (2,9) mm met 0,531 l/m)

VR

= =

aantal buiskringen × 100 m × buisleidingsvolume + lengte toevoer × buisleidingsvolume 3 × 100 m × 0,531 liter/m + 10 m × 0,531 liter/m = 159,3 liter + 5,31 liter = 165 liter Gekozen: 200 liter (incl. warmtedragend medium in de armaturen en de warmtepomp)

Drukverlies van de aardcollector Debiet warmtepompen met 6,2 kW: 1.200 l/h Debiet per buiscircuit = (900 liter/h)/(3 circuits van 100 m) = 300 l/h per buiscircuit Δp = R-waarde × buislengte R-waarde (weerstandswaarde) voor PE 32 × 3,0 (2,9) (zie tabellen ”Drukverlies” naar de buisleidingen): ■ Bij 300 l/h ≈ 31,2 Pa/m ■ Bij 1.600 l/h ≈ 314,7 Pa/m Δpbuiscircuit = 32 Pa/m × 100 m = 3200 Pa Δptoevoer = 315 Pa/m × 10 m = 3150 Pa Δptoegestaan = 40000 Pa = 400 mbar (max. ext. doorstroomweerstand, primaire zijde) Δp = Δpbuiscircuit + Δptoevoer = 3200 Pa + 3150 Pa = 6350 Pa ≙ 63,5 mbar Resultaat: Omdat Δp = Δpbuiscircuit + Δptoevoer de waarde voor Δptoegestaan niet overschrijdt, kan de geplande aardcollector met een warmtepomp van 6,2 kW nom. vermogen worden gebruikt.

5441 798 B/fl

12

Benodigde hoeveelheid warmtedragend medium (VR) Er moet rekening gehouden worden van de inhoud van de aardcollector inclusief de toevoerleiding exclusief het volume van de armaturen en de warmtepomp. Volgens het aantal buiskringen moeten verdelers worden aangebracht. Door het geringe koelvermogen en de geringe bevestigingslengte is een toevoerleiding van PE 32 × 3,0 (2,9) voldoende. Toevoerleiding: 10 m (2 × 5 m) met PE 32 × 3,0 (2,9)

*12 waarden

afgerond. plaatsingsafstand bij 100 m: ca. 0,33 m (3 lopende m buis/m2). *14 Aangenomen plaatsingsafstand bij 100 m: ca. 0,50 m (2 lopende m buis/m2). *15 Aangenomen plaatsingsafstand bij 100 m: ca. 0,70 m (1,5 lopende m buis/m2). *13 Aangenomen

56

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) Aardsonden Ondergrond

RL

Losse gesteenten Kiezel, zand (droog) Kiezel, zand (watervoerend) Klei, leem (vochtig) Kalksteen (massief) Zandsteen Zuur magmatiet (bijv. graniet) Basisch magmatiet (bijv. basalt) Gneis

VL

RL VL A B

Specifiek Onttrekkingsvermogen qE in W/m

Primaire retour Primaire aanvoer Betonit-cementsuspensie Beschermkap

Bij kleine bouwterreinen en bij het later aanbrengen aan bestaande gebouwen zijn aardsonden een alternatief voor de aarcollector. Hierna wordt de dubbele U-buissonde bekeken. Een variant zijn twee dubbele U-buislussen van kunststof in een boorgat. Alle holle ruimtes tussen buizen en aarde worden met een goed warmtegeleidend materiaal opgevuld (betonit). Wij adviseren de volgende afstand tussen 2 aardsonden: ■ Tot 50 m diepte: min. 5 m ■ Tot 100 m diepte: min. 6 m Bij dergelijke installaties moet het betreffende waterdepartement tijdig over de bouwplannen worden geïnformeerd. De aardsonden worden naargelang uitvoering met boor- of ramapparaten ingebracht. Voor deze installaties moet een vergunning worden verkregen. Verder informatie geven de fabrikanten van aardsonden.

< 20 55-65 30-40 45-60 55-65 55-70 35-55 60-70

Geschatte dimensionering Basis voor de dimensionering is het koelvermogen ²K van de warmtepomp bij het werkingspunt B0/W35. Benodigde sondenlengte l = ²K/³E (³E = bodemafhankelijk gemiddeld onttrekkingsvermogen). De exacte dimensionering richt zich naar de aard van de bodem en de watergeleidende lagen en kan pas ter plekke door de uitvoerende boorfirma worden vastgesteld. Aanwijzing Een vermindering van het aantal boringen ten gunste van de sondediepte verhoogt het noodzakelijke pompvermogen alsook het te overwinnen drukverlies. Aanwijzing voor bivalent-parallelle en mono-energetische werkingswijze Bij bivalent-parallelle en mono-energetische werkingswijze moet rekening gehouden worden met een hogere belasting van de warmtebron (zie ”Dimensionering”). Als richtwaarde mag bij een aardsonde-installatie een jaarlijkse onttrekkingsarbeid van 100 kWh/m ∙ a niet worden overschreden.

12

Mogelijk specifieke onttrekkingsvermogen qE voor aardsonden (dubbele U-buissonden) (volgens VDI 4640 blad 2) Ondergrond Specifiek Onttrekkingsvermogen qE in W/m Algemene richtwaarden Slechte ondergrond (droog sediment) 20 (λ < 1,5 W/(m · K)) Normale steenondergrond en 50 met water verzadigd sediment (λ < 1,5-3,0 W/(m · K)) Vaste steen met hoog warmtegeleidingsvermo70 gen (λ > 3,0 W/(m · K))

5441 798 B/fl

Benodigde aantal en diepte van de aardsonden (dubbele U-buissonden)*16 Type Aantal x diepte (in m) van de aardsonden Vitocal 222-G/242-G BWT 106 1 × 92 BWT 108 1 × 122 BWT 110 1 × 162

Vitocal 333-G/343-G 1 × 94 1 × 124 1 × 164

*16 Met betrekking tot een specifiek onttrekkingsvermogen van de grond van 50 W/lopende meter (volgens VDI 2040 en spreiding verwarmingsnet

10 K. VITOCAL

VIESMANN

57

Planningsaanwijzingen (vervolg) Voorbeeldberekeningen voor de dimensionering van de warmtebron Keuze van de warmtepomp Gebouwstooklast (netto stooklast) Toeslag voor tapwateropwarming voor een gezin met 3 personen Blokkeringperiodes Totale stooklast van het gebouw Systeemtemperatuur (bij min. buitentemp. -14 °C) Werkpunt van de warmtepomp

4,8 kW 0,75 kW (zie hoofdstuk ”Toeslag voor tapwateropwarming”: 0,75 kW < 20 % van de gebouwstooklast) 3 × 2 h/d (rekening is gehouden met slechts 4 h, zie hoofdstuk ”Monovalente werkingswijze”) 5,76 kW 45/40 °C B0/W35

De warmtepomp met 6,2 kW vermogen (incl. toeslag voor blokkeringstijden, zonder tapwateropwarming), koelvermogen ²K = 4,9 kW komt overeen met het benodigde vermogen. Aardsonde (als dubbele U-buis) Gemiddeld onttrekkingsvermogen ³E = 50 W/m sondenlengte ²K = 4,9 kW Sondenlengte L = ²K/³E = 4900 W/50 W/m = 98 m ≈ 100 m Gekozen buis voor de sonde: PE 32 × 3,0 (2,9) met 0,531 l/m Benodigde hoeveelheid warmtedragend medium (VR) Er moet rekening worden gehouden met de inhoud van de aardsonde inclusief de toevoerleiding exclusief het volume van de armaturen en de warmtepomp. Bij sondenaantal > 1 moeten verdelers worden aangebracht. De toevoer moet groter gedimensioneerd worden dan de buiskringen, wij raden aan PE32 tot PE63. ■ Aardsonde als dubbele U-buis ■ Toevoerleiding: 10 m (2 × 5 m) met PE 32 × 3,0 (2,9) VR

2 × sondenlengte l × 2 × buisleidingsvolume + lengte van de toevoer × buisleidingsvolume 2 × 100 m × 2 × 0,531 l/m + 10 m × 0,531 l/m = 217,7 l Gekozen: 220 liter (incl. warmtedragend medium in de armaturen en de warmtepomp)

Drukverlies van de aardsonde Warmtedragend medium: Tyfocor Debiet warmtepompen met 6,2 kW: 900 l/h Debiet per U-buis: 900 l/h : 2 = 450 l/h Δp = R-waarde × buislengte

R-waarde (weerstandswaarde) voor PE 32 × 3,0 (2,9) (zie tabellen ”Drukverlies” naar de buisleidingen): ■ Bij 450 l/h ≈ 46,9 Pa/m ■ Bij 900 l/h ≈ 190 Pa/m

Δpdubbele U-buissonde = 46,9 Pa/m × 2 × 100 m = 9380 Pa Δptoevoer = 190 Pa/m × 10 m = 1900 Pa Δptoegestaan = 40000 Pa = 400 mbar (max. ext. doorstroomweerstand, primaire zijde) Δpdubbele U-buissonde + Δptoevoer = 9380 Pa + 1900 Pa = 11280 Pa ≙ 112 mbar Resultaat: Omdat Δp = Δpdubbele U-buissonde + Δptoevoer de waarde voor Δptoegestaan niet overschrijdt, kan de geplande aardsonde met een warmtepomp met 6,2 kW nom. vermogen gebruikt worden.

Expansievat aardwarmtecircuit Tot een lengte van de toevoerleiding van 20 m en een dimensionering tot PE 40 is een membraanexpansievat van 25 liter inhoud voldoende.

Bij grotere lengtes is een gedetailleerde berekening nodig.

Buisleidingen primaire circuit Drukverliezen In de grijze gedeeltes van de volgende tabellen heerst laminaire stroming, in de andere turbulente.

58

VIESMANN

R-waarde (weerstandswaarde): ■ R-waarde = drukverlies/m leiding ■ De aangegeven R-waarden gelden voor het warmtedragend medium Tyfocor: – kinematische taaiheid = 4,0 mm2/s – dichtheid = 1050 kg/m3

VITOCAL

5441 798 B/fl

12

= =

5441 798 B/fl

Planningsaanwijzingen (vervolg) PE-buis 20 × 2,0 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400

77,4 92,9 108,4 123,9 139,4 154,9 170,3 185,8 201,3 216,8 232,3 247,8 263,3 278,7 294,2 309,7

PE-buis 25 × 2,3 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480 500 520 540 560

27,5 32,9 38,4 43,9 49,4 54,9 60,4 65,9 71,4 76,9 82,3 87,8 93,3 98,8 104,3 109,8 115,3 120,8 126,3 131,7 137,2 142,7 246,3 262,4

PE-buis 32 × 2,9 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480 500 520 540 560 580 600 620 640 660 680 VITOCAL

31,2 33,3 35,4 37,5 39,5 41,6 43,7 45,8 47,9 49,9 52,0 54,1 56,2 58,3 60,3 62,4 64,5 66,6 68,7 70,7

Debiet l/h 700 720 740 760 780 800 820 840 860 880 900 920 940 960 980 1000 1020 1040 1060 1080 1100 1120 1140 1160 1180 1200 1240 1280 1320 1360 1400 1440 1480 1520 1560 1600 1640 1680 1720 1760 1800 1840 1880 1920 1960 2000

R-waarde voor Tyfocor Pa/m 122,5 128,7 135,0 141,5 148,1 154,8 161,6 168,6 175,7 182,9 190,2 197,7 205,3 213,0 220,8 228,7 236,8 245,0 253,3 261,7 270,2 278,9 287,7 296,6 305,6 314,7 333,3 352,3 371,8 391,7 412,1 433,0 454,2 475,9 498,1 520,6 543,6 567,0 590,9 615,1 639,8 664,9 690,4 716,3 742,6 769,3

PE-buis 40 × 3,7 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700

165,8 209,6 274,0 305,5 383,6 389,1 404,2 479,5

VIESMANN

59

12

Planningsaanwijzingen (vervolg) Volume in PE-buizen, PN 10

56,9 61,7 96,0 102,8 117,8 128,8 141,8 163,7 189,1 216,5 202,8 315,1 356,2 530,2 569,9 596,0 739,8 771,3 1000,1 1257,7 1568,7 1596,1 2794,8 – –

PE-buis 63 × 5,8 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700 3000 3200 3600 3900 4200 5200 5400 5500 6200 6300 7200 7800 9200 9300 12600 15600 18600

17,8 25,3 30,1 34,0 42,7 45,2 48,0 56,2 63,0 69,9 84,9 102,8 121,9 161,7 187,7 191,8 227,4 239,8 316,5 367,2 493,2 509,6 956,3 1315,2 1808,4

Buiten-Ø buis × wanddikte mm 20 × 2,0 25 × 2,3 32 × 3,0 (2,9) 40 × 2,3 40 × 3,7 50 × 2,9 50 × 4,6 63 × 5,8 63 × 3,6

DN

Volume per buis l 15 20 25 32 32 40 40 50 50

0,201 0,327 0,531 0,984 0,835 1,595 1,308 2,070 2,445

Toeslagen pompvermogen (procentueel) voor werking met Tyfocor Aanwijzing Karakteristieken van de circulatiepompen, zie hoofdstuk ”Primaire pompen”. Dimensioneringspompdebiet ²A = ²water + fQ (in %) Dimensioneringsopvoerhoogte HA = Hwater + fH (in %) Met de verhoogde pompvermogensgegevens ²A en HA moet de pomp worden gekozen. 60

VIESMANN

Aanwijzing De toeslagen zijn slechts een correctie voor de circulatiepompen. Correcties van de installatiekarakteristieken resp. -gegevens moet met behulp van vakliteratuur resp. de gegevens van de armaturenfabrikant worden bepaald. Viessmann warmtedragend medium ”Tyfocor” (kant-en-klaar mengsel tot –15 °C) heeft een volumeaandeel ethyleenglycol van 28,6 % (gerekend wordt met 30 %).

VITOCAL

5441 798 B/fl

12

PE-buis 50 × 4,6 mm, PN 10 Debiet R-waarde voor Tyfocor l/h Pa/m 1500 1600 2000 2100 2300 2400 2500 2700 3000 3200 3600 3900 4200 5200 5400 5500 6200 6300 7200 7800 9200 9300 12600 15600 18600

Planningsaanwijzingen (vervolg) Volumeaandeel ethyleenglycol Bij werkingstemperatuur 0 °C – fQ – fH Bij werkingstemperatuur +2,5 °C – fQ – fH Bij werkingstemperatuur +7,5 °C – fQ – fH

%

25

30

35

40

45

50

% %

7 5

8 6

10 7

12 8

14 9

17 10

% %

7 5

8 6

9 6

11 7

13 8

16 10

% %

6 5

7 6

8 6

9 6

11 7

13 9

Aanwijzing Karakteristieken van de circulatiepompen, zie pagina 23 en 36.

12.6 Warmtebron voor water/water-warmtepompen Voor de werking als water/water-warmtepomp is een ombouwset nodig (op aanvraag).

Grondwater Water/water-warmtepompen gebruiken de warmte-inhoud van grondwater of koelwater.

N K

M

O

A

K

ca. 1,3 m E -12,0 m -14,0 m

-11,0 m D

F

-15,0 m -16,0 m -20,0 m -21,0 m

L

min. 5 m

G

C

-14,0 m

12

-15,0 m

H -23,0 m -24,0 m B

A B C D E F G

Naar de warmtepomp Absorberende bron Zuigbron Drukbuis Zuigbron Terugslagklep Bronpomp

5441 798 B/fl

Water/water-warmtepompen bereiken hoge winstfactoren. Grondwater beschikt het gehele jaar over een ongeveer gelijkblijvende temperatuur van 7 tot 12 °C. Daarom moet het temperatuurniveau van de warmtebron grondwater voor verwarmingsdoeleinden slechts relatief worden verhoogd (in vergelijking tot andere warmtebronnen). Het grondwater wordt door de warmtepomp tot 5 K afgekoeld (naargelang dimensionering), echter qua hoedanigheid niet veranderd.

VITOCAL

H K L M N O

Grondwater-stromingsinrichting Bronschacht Primaire pomp (naargelang type geïntegreerd) Warmtewisselaar primaire circuit Vorstbescherming primaire circuit Stromingsbewaker broncircuit

■ Op grond van de kosten voor de pompinstallatie wordt voor een- en tweefamiliehuizen geadviseerd het grondwater niet uit grotere dieptes dan ca. 15 m te pompen (zie bovenstaande afbeelding). Voor bedrijfs- of grote installaties kunnen echter grotere pompdieptes zinvol zijn. ■ Tussen afname (zuigbron) en terugvoer (absorberende bron) moet een afstand van minstens 5 m worden aangehouden. Om een ”stromingskortsluiting” te voorkomen moeten zuig- en absorberende bronnen in de stroomrichting van het grondwater worden aangelegd. De absorberende bron moet zo worden uitgevoerd dat uitstromen van water onder het grondwaterniveau ligt.

VIESMANN

61

Planningsaanwijzingen (vervolg) ■ Wegens schommelende waterkwaliteit adviseren wij in het algemeen een systeemscheiding tussen bron en warmtepomp. ■ De toevoer en afvoer van het grondwater naar de warmtepomp moet beveiligd zijn tegen vorst en met een helling naar de bron worden aangelegd.

Bepaling van de noodzakelijke grondwaterhoeveelheid Het debiet, dus de benodigde waterdoorstroming, hangt af van het toestelvermogen en van de afkoeling. Het benodigde minimumdebiet staat in de ”Technische Gegevens”.

Een verhoogd debiet leidt tot een hoger intern drukverlies. Hiermee moet met de pompdimensionering rekening worden gehouden.

Vergunning voor een water/water-warmtepompinstallatie Het plan moet door de ”betreffende autoriteiten” worden goedgekeurd. In zoverre voor gebouwen een aansluit- en gebruiksplicht aan een openbare watertoevoer bestaat, is goedkeuring voor het gebruik van het grondwater als warmtebron door de gemeente nodig.

De toestemming kan aan bepaalde eisen zijn verbonden.

Dimensionering van het warmtewisselaar primaire circuit 10 °C A 6 °C

8 °C B 4 °C

A Water B Aardwarmte (antivriesmengsel)

Door het gebruik van een warmtewisselaar in het primaire circuit wordt de bedrijfsveiligheid van een water/water-warmtepomp verhoogd. Bij de juiste dimensionering van de primaire pomp en optimale bouw van de primaire pomp verslechtert de prestatiecoëfficiënt van een water/ water-warmtepomp maximaal met de waarde 0,4. Wij adviseren het gebruik van de geschroefde roestvaststalen plaatwarmtewisselaar uit de Viessmann prijslijst Vitoset (fabrikant Tranter AG) zie volgende keuzetabel.

Keuzelijsten plaatwarmtewisselaar voor water/water-warmtepompen Plaatwarmtewisselaar, gesoldeerd (niet reinigen, vervangingsartikel) WarmtepompenKoelvermogen Debiet Drukverlies compacttoestel Broncircuit Primaire circuit Broncircuit Primaire circuit (water) (aardwarmte) (water) (aardwarmte) Type in kW in kPa in kPa in m3/h in m3/h Vitocal 222-G/242-G BWT 106 1440 1510 15,2 14,0 6,7 (6,5*17) BWT 108 8,5 (8,5) 1820 1920 8,1 8,2 BWT 110 11,0 (10,7) 2350 2480 13,3 13,4 Vitocal 333-G/343-G BWT 106 6,8 1450 1530 15,6 14,4 BWT 108 9,1 1950 2050 9,3 9,3 BWT 110 11,4 2440 2670 14,2 14,3 Plaatwarmtewisselaar, geschroefd (te reinigen) Warmtepomp Koelvermogen Comfort-plaatwarmtewisselaar Type kW Bestelnr.. Vitocal 222-G/242-G BWT 106 7248 331 6,7 (6,5*17) BWT 108 8,5 (8,5) 7248 332 BWT 110 11,0 (10,7) 7248 333 Vitocal 333-G/343-G BWT 106 6,8 7248 331 BWT 108 9,1 7248 332 BWT 110 11,4 7248 333

*17 230

62

Plaatwarmtewisselaar Vitotrans 100 Bestelnr.. 3003 492 3003 493 3003 493 3003 492 3003 493 3003 493

Debiet en drukverlies in het primaire circuit worden door de geïntegreerde circulatiepompen gegarandeerd, in zoverre de som van de drukverliezen van warmtewisselaar en buizensysteem de maximale externe doorstroomweerstand van de warmtepomp (zie ”Technische Gegevens”) niet overstijgt.

5441 798 B/fl

12

Aanwijzing Primaire circuit met antivriesmengsel (aardwarmte, minstens –5 °C) vullen.

V-toestellen

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) 12.7 Verwarmingscircuit- en warmteverdeling Naargelang de dimensionering van het verwarmingssysteem zijn verschillend hoge verwarmingsaanvoertemperaturen nodig. De warmtepompen bereiken een max. aanvoertemperatuur van 60 ºC. Om een monovalente werking van de warmtepomp mogelijk te maken, moet een lagetemperatuurverwarmingssysteem met een verwarmingswateraanvoertemperatuur van ≤ 60 ºC worden ingebouwd. Hoe lager de maximale verwarmingswateraanvoertemperatuur gekozen wordt, hoe beter de jaarrendement van de warmtepomp wordt.

Een CV-pomp en een veiligheidsklep in het verwarmingscircuit (3 bar) zijn reeds in de toestellen geïntegreerd. Een overeenkomstig het verwarmingssyteem gedimensioneerd membraandrukexpansievat moet door de installateur worden voorzien. Daarbij moet met het verwarmingswatervolume van de toestellen rekening worden gehouden.

12.8 Verwarmingswaterbuffer Verwarmingswaterbuffer voor looptijdoptimalisatie VHP QWP VHP

QWP · (20 tot 25 liter) = Nominaal vermogen van de warmtepomp (absoluut) = Volume van de verwarmingswaterbuffer in liter

Voorbeeld: Type BWT 110 met QWP = 10,2 kW VHP = 10,2 · 20 Liter = 204 liter boilerinhoud Selectie: Vitocell 100-E met 200 liter boilerinhoud

Verwarmingswaterbuffer voor overbrugging van de blokkeringstijden Deze variant biedt zich aan bij warmteverdeelsystemen zonder extra opslag (bijv. radiatoren, hydraulische warmeluchtventilatoren). Een 100 % warmteopslag voor de blokkeringstijden is mogelijk maar wordt niet aanbevolen omdat de boilers dan te groot worden. Voorbeeld: ΦHL = 10 kW = 10000 W tSz = 2 h (max. 3 x per dag) Δϑ = 10 K cP = 1,163 Wh/(kg∙K) voor water cP ΦHL tSz VHP Δϑ

Spec. warmtecapaciteit in kWh/(kg ∙ K) Stooklast van het gebouw in kW Blokkeringstijd in uren Volume van de verwarmingswaterbuffer in liter Afkoeling van het systeem in K

VHP

=

10000 W · 2 h = 1.720 kg 1,163 kgWh· k · 10 k

1720 kg water komt overeen met een boilerinhoud van 1720 liter. Selectie: 2 Vitocell 100-E met 1000 liter boilerinhoud Geschatte dimensionering (met gebruik van de vertraagde gebouwafkoeling) VHP = ΦHL ∙ (60 tot 80 liter) VHP = 10 ∙ 60 liter VHP = 600 liter boilerinhoud

12

Selectie: 1 Vitocell 100-E met 750 liter boilerinhoud.

100 % dimensionering (rekeninghoudend met de aanwezige verwarmingsoppervlakken)

VHP =

ΦHL · t SZ cP · Δ

12.9 Koelfunctie ”natural cooling” Functiebeschrijving Bij ”natural cooling” neemt de warmtepompregeling de volgende functies over: ■ Aansturing van alle noodzakelijke circulatiepompen, omschakelkleppen en mengkleppen ■ Vastlegging van de noddzakelijke temperaturen ■ Dauwpuntbewaking

Daalt de buitentemperatuur onder de koelgrens (instelbaar), geeft de regeling de koelfunctie ”natural cooling” vrij. Bij koeling via een verwarmingscircuit (vloerverwarmingscircuit) gebeurt de regeling weersafhankelijk en bij een apart koelcircuit, bijv. ventilatorconvector kamertemperatuurafhankelijk. Tapwateropwarming door de warmtepomp is tijdens de koeling mogelijk.

5441 798 B/fl

NC-Box ■ De stookruimte moet droog en vorstvrij zijn. ■ Vitocal 200-G/300-G: NC-Box in de stookruimte boven de warmtepomp monteren en meegeleverde ribbelbuizen hydraulisch verbinden.

VITOCAL

■ Warmtepomp-compacttoestellen: NC-Box in de buurt van het warmtepomp-compacttoestel monteren en voor hydraulische verbinding door de installateur voorziene buizen gebruiken. ■ Om condenswatervorming te voorkomen moeten alle aardwarmteen koudwaterleidingen volgens de regels der techniek dampdiffusiedicht geïsoleerd worden.

VIESMANN

63

Planningsaanwijzingen (vervolg) ■ Netaansluiting (1/N/PE, 230 V/50 Hz) is nodig. Advies: netaansluiting van de warmtepomp via door de installateur te voorziene netverdeler gebruiken. ■ Als de NC-Box aan een afzonderlijke (uitsluitend voor het koelen gebruikt) koelcircuit wordt aangesloten, moet deze via een extra expansievat en een veiligheidsklep worden beveiligd. ■ Voor de afdichting van de aansluitingen aan de NC-box mogen uitsluitend Teflon- en EPDM-afdichtingen worden gebruikt.

”Natural cooling” met NC-Box Naargelang sonden-/collectorinstallatie en grondtemperaturen kan met de NC-Box maximaal 5 kW koelvermogen worden overgebracht. Voor de koeling kan een verwarming/koelcircuit, bijv. vloerverwarmingscircuit of een apart koelcircuit, bijv. ventilatorconvector worden aangesloten. De NC-Box beschikt over alle noodzakelijke circulatiepompen, omschakelkleppen, mengkleppen en sensoren alsook de benodigde verbinding met de KM-bus-aansluiting van de warmtepompregeling. De warmte die aan het verwarminmgs/koelcircuit wordt onttrokken, brengt de warmtewisselaar naar de NC-Box in de grond. Deze warmtewisselaar is in serie geschakeld en hiermee is een systeemscheiding tussen primaire en secundaire circuit mogelijk.

A B C D E F

Warmtepomp Retour primaire circuit (aardwarmte-uitlaat warmtepomp) Aanvoer primaire circuit (aardwarmte-inlaat NC-Box) Retour verwarmings-/koelcircuit of apart koelcircuit Aanvoer verwarmings-/koelcircuit of apart koelcircuit Vochtopbouwschakelaar, schakelpunt instelbaar (voorinstelling 80 % relatieve vochtigheid), afstand naar de NC-Box max. 15 cm G NC-Box H Aanvoer tapwateropwarming K Retour tapwateropwarming (met door de installateur voorzien expansievat)

Aanwijzing Alle leidingen door de installateur dampdiffusiedicht te isoleren. Plaatsing van de NC-Box naast de warmtepomp ■ Bij warmtepomp-compacttoestellen Vitocal 222-G/242-G/333-G/ 343-G. ■ Bij Vitocal 200-G/300-G, als de montageruimte boven de warmtepompen niet voldoende is. ■ Hydraulische verbinding gebeurt met door de installateur voorziene buizen.

D E

F

C G B

H K

A

5441 798 B/fl

12

Plaatsing van de NC-Box boven de warmtepomp ■ Bij Vitocal 200-G/300-G. ■ Hydraulische verbinding gebeurt met set ribbelbuizen.

64

VIESMANN

VITOCAL

Planningsaanwijzingen (vervolg) Koeling met vloerverwarming De vloerverwarming kan zowel voor de verwarming als ook voor de koeling van gebouwen en vertrekken worden gebruikt. De hydraulische integratie van de vloerverwarming in het warmtedragercircuit vindt plaats met een koel-warmtewisselaar. Voor de aanpassing van de koellast van de ruimtes aan de buitentemperatuur is een mengklep nodig. Net als een stooklijn kan ook het koelvermogen via de door de warmtepompregeling aangestuurde mengklep in het koelcircuit met een koellijn exact aan de koellast worden aangepast. Voor het behoud van de behaaglijkheidscriteria en ter voorkoming van dauwwatervorming moeten de grenswaarden met betrekking tot de oppervlaktetemperatuur worden aangehouden. Zo mag de oppervlaktetemperatuur van de vloerverwarming tijdens het koelen niet onder de 20 °C dalen. Om condensvorming aan het vloeroppervlak te voorkomen bevindt zich in de aanvoerleiding van de vloerverwarming een vochtigheidsvoeler ”natural cooling” (om het dauwpunt te registreren). Zo kan ook bij kort optredende weersschommelingen (bijv. onweer) de condenswatervorming veilig worden voorkomen.

Aanwijzing De hiervoor genoemde componenten zijn bestanddeel van de NC-Box (mengklep alleen bij NC-Box met mengklep). De dimensionering van de vloerverwarming moet met de aanvoer/ retourtemperatuurcombinatie van ca. 14/18 °C plaatsvinden. Voor de inschatting van het mogelijke koelvermogen van een vloerverwarming kan de volgende tabel geraadpleegd worden. In principe geldt: De minimumaanvoertemperatuur voor de koeling met vloerverwarming en de minimumoppervlaktetemperatuur hangen af van de klimaatomstandigheden in de kamer (luchttemperatuur en relatieve luchtvochtigheid). Daarom moet hiermee bij de planning rekening worden gehouden.

Schatting van het koelvermogen van een vloerverwarming afhankelijk van de vloerbedekking en de aanlegafstand van de buizen (aangenomen aanvoertemperatuur ca. 14 °C, retourtemperatuur ca. 18 °C; bron: Fa. Velta) Vloerbedekking Tegels Tapijt Leidingsafstand mm 75 150 300 75 150 300 Koelvermogen bij buisdiameter –10 mm 45 35 23 31 26 19 W/m2 –17 mm 46 37 25 32 27 20 W/m2 –25 mm 48 40 28 33 29 22 W/m2 Gegevens geldig bij Kamertemperatuur 25 °C Rel. luchtvochtigheid 60 % Dauwpunttemperatuur 16 °C

12.10 Alleen bij Vitocal 242-G/343-G: Aansluiting van zonnecollectoren Er kunnen max. 5 m2 vlakke collectoren (Vitosol 200-F/300-F) of 3 m2 buiscollectoren (Vitosol 200-T/300-T) aan de warmtepomp-compacttoestellen worden aangesloten. In de toestellen is alles voor de aansluiting van het zonnecircuit voorbereid, ook de benodigde regelingsfuncties zijn reeds geïntegreerd. De buisleidingen van het collectoroppervlak naar het warmtepompcompacttoestel moeten door de installateur worden voorzien. Aan het te installeren buissysteem moet een overeenkomstig gedimensioneerd expansievat worden aangesloten. De isolatie van de buisleidingen moet van hittebestendig materiaal tot 185 ºC worden uitgevoerd. Deze eis geldt ook voor de te gebruiken bevestigingsklemmen.

Om de benodigde volumes te bereiken, moet het buizensysteem met collectoroppervlak qua drukverlies worden berekend. Met betrekking tot de uitvoering, montage, berekening en inzetgrenzen van het zonnesysteem gelden de planningsaanwijzing, de serviceaanwijzing en de montageaanwijzingen van de zonnesystemen in kwestie.

Dimensionering van zonne-expansievat Zonne-expansievat

5441 798 B/fl

Opbouw en werking Met afsluitklep en bevestiging.

VITOCAL

VIESMANN

65

12

Planningsaanwijzingen (vervolg) Het zonne-expansievat is een gesloten vat, waarvan de gasruimte (stikstofvulling) van de vloeistofruimte (warmtedragend medium) door een membraan is gescheiden en waarvan de voordruk afhankelijk is van de installatiehoogte.

A B C D E F G H

Warmtedragend medium Stikstofvulling Stikstofbuffer Veiligheidsvoorraad, min. 3 l Veiligheidsvoorraad Toestand bij levering (3 bar voordruk) Zonnesysteem gevuld zonder warmte-inwerking Onder maximumdruk bij de hoogste temperatuur van het warmtedragend medium

Technische gegevens

a

b

b

a

Expansievat A

Inhoud

7248 241 7248 242 7248 243 7248 244 7248 245

B

Øa l 18 25 40 50 80

b mm 280 280 354 409 480

Aansluiting mm 370 490 520 505 566

Gewicht R¾ R¾ R¾ R1 R1

kg 7,5 9,1 9,9 12,3 18,4

Gegevens voor het berekenen van het benodigde volume zie planningsaanwijzing ”Vitosol”.

Warmtepompregeling 13.1 Vitotronic 200, type WO1A Opbouw en functies Modulaire opbouw De regeling is in het warmtepomp-compacttoestel ingebouwd. De regeling bestaat uit een basistoestel, elektronische modules en een bedieningseenheid.

■ bedrijf- en storingsindicatie ■ zekeringen 5441 798 B/fl

13

Bestelnr.

Basistoestel: ■ netschakelaar ■ Optolink laptop-interface 66

VIESMANN

VITOCAL

Warmtepompregeling (vervolg)

Aanvoertemperatuur Verwarming/koeling Warm water Zonne-energie Informatiemenu Kiezen met

40°C

i (

Bedieningseenheid: ■ eenvoudige bediening door: – display geschikt voor grafieken met weergave met volle tekst – grote letters en contrastrijke zwart/wit-afbeelding – op de context betrekking hebbende helpteksten – geïntegreerde besturing van de zonne-installatie bij warmtepompen met zonne-integratie – bedieningsgedeelte uitneembaar en met aparte toebehoren aan de wand aan te brengen ■ met digitale schakelklok

■ bedieningstoetsen voor: – navigatie – bevestiging – help – uitgebreid menu ■ instelling van: – normale en gereduceerde kamertemperatuur – normale en tweede tapwatertemperatuur – werkingsprogramma – tijdprogramma's voor kamerverwarming, warmwaterbereiding, circulatie en verwarmingswaterbuffer – spaarwerking – partywerking – vakantieprogramma – stook- en koellijnen – coderingen – actorentests ■ tonen van: – aanvoertemperatuur – warmwassertemperatur – informatie – werkingsgegevens – diagnosegegevens – aanwijzing-, waarschuwing- en storingsmeldingen

Functies ■ Weersafhankelijke regeling van de aanvoertemperatuur voor stookof koelwerking ■ Elektronische maximum- en minimumtemperatuurbegrenzing ■ Behoefteafhankelijke uitschakeling van de warmtepomp en de pompen voor primaire en secundaire circuit ■ Instelling van een variabele stook- en koelgrens ■ Pompblokkeerbeveiliging ■ Vorstbescherming van de verwarmingsinstallatie ■ Geïntegreerd diagnosesysteem ■ Boilertemperatuurregeling met voorrangsschakeling ■ Extra functie voor de tapwateropwarming (kortstondig opwarmen naar een hogere temperatuur) ■ Regeling van een verwarmingswaterbuffer: ■ Regeling van een verwarmingswater-doorstroomelement

■ Programma estrikdroging ■ Regeling voor zwembadverwarming in combinatie met externe uitbreiding H1 (toebehoren) ■ Externe bijschakelingen: mengklep OPEN, mengklep DICHT, werkingsmodusomschakeling ■ Externe aanvraag (gewenste aanvoertemperatuur instelbaar) en blokkeren van de warmtepomp, opgave van de gewenste aanvoertemperatuur via externe 0 tot 10 V signaal (met externe uitbreiding H1, toebehoren) ■ Datacommunicatie: – Op afstand bewaken en werken via GSM-telefoonnetten met Vitocom 100 Aansluiting aan de warmtepompregeling via KM-BUS

Er wordt voldaan aan de vereisten van DIN EN 12831 voor de berekening van de stooklast. Om het opwarmvermogen te verlagen wordt bij lage buitentemperaturen van de werkingsstatus ”Gereduceerd” naar de werkingsstatus ”Normaal” geschakeld.

Volgens de verordening voor energiebesparing moet per kamer een temperatuurregeling, bijv. met thermostaatkranen plaatsvinden.

Schakelklok Digitale schakelklok ■ Dag- en weekprogramma ■ Automatische omschakeling van zomer-/winteruur ■ Automatische functie voor tapwaterverwarming en tapwatercirculatiepomp ■ Tijd, weekdag en standaardschakeltijden voor de kamerverwarming, de tapwaterverwarming, de verwarming van een verwarmingswaterbuffer en de tapwatercirculatiepomp zijn in de fabriek ingesteld ■ Schakeltijden individueel programmeerbaar, max. 8 periodes per dag

Kortste schakelinterval: 10 minuten Gangreserve: 14 dagen

5441 798 B/fl

Instelling van de werkingsprogramma's Voor alle bedrijfsprogramma's is de vorstbeveiliging (zie vorstbeschermingsfunctie) van de verwarmingsinstallatie actief. Met de programmaselectietoetsen kunnen de volgende werkingsprogramma's worden ingesteld:

VITOCAL

■ bij verwarmings-/koelcircuits: Verwarmen en warm water of verwarmen, koelen en warm water ■ bij een afzonderlijk koelcircuit: Koeling

VIESMANN

67

13

Warmtepompregeling (vervolg) ■ alleen warm water, aparte instelling voor elk verwarmingscircuit

De externe werkingsprogrammaomschakeling is in combinatie met de externe uitbreiding H1 mogelijk.

Aanwijzing Als de warmtepomp, bijv. in de zomer alleen voor de tapwaterowparming moet worden gebruikt, moet voor alle verwarmingscircuits het werkingsprogramma ”Alleen warm water” worden gekozen. ■ Uitschakelwerking

Vorstbeschermingsfunctie ■ Bij een lagere buitentemperatuur dan ca. +1 °C wordt de vorstbeschermingsfunctie ingeschakeld. Als de vorstbeschermingsfunctie actief is, worden de CV-pomp ingeschakeld en wordt een minimumketelwatertemperatuur van ca. 20 °C in stand gehouden. De warmwaterboiler wordt tot ca. 20 °C verwarmd. ■ De vorstbeschermingsfunctie wordt bij een lagere buitentemperatuur dan ca. +3 °C ingeschakeld.

Instelling van stook- en koellijnen (inclinatie en niveau)

Aanvoertemp. in °C

13

1,0

60

20 20

0,2

15

0,4 0,6

10 5

1,2

1

1,4 1,6 1,8 2,0 2,2 2,6 3,0 3,4

Inclinatie koellijn

0,8

50

0,6

40

0,4

30 20 20 10 0 -10 Buitentemperatuur in °C

1,6

2,0

3,4 3,2 3,0 2,8 2,6 2,4 2,2

1,8

1,2

70

25

1,0 1,4

80

Buitentemperatuur in °C 35 30

0,8

Inclinatie van de stooklijn 90

■ Koellijnen: De aanvoertemperatuur van het secundaire circuit is door de aan de elektronische minimumtemepratuurregeling ingestelde temperatuur naar beneden begrensd.

Aanvoertemp. in °C

De Vitotronic 200 regelt weersafhankelijk de aanvoertemperatuur van het secundaire circuit (= aanvoertemperatuur van het verwarmingscircuit zonder mengklep) en de aanvoertemperatuur van het verwarmingscircuit met mengklep (in combinatie met uitbreidingsset voor een verwarmingscircuit met mengklep). Welke aanvoertemperatuur nodig is om een bepaalde kamertemperatuur te bereiken hangt af van de verwarmingsinstallatie en de isolatie van het te verwarmen of te koelen gebouw. Met de instelling van de stookof koellijnen worden de aanvoertemperaturen aan deze omstandigheden aangepast. ■ Stooklijnen: De aanvoertemperatuur van het secundaire circuit is naar boven begrensd door de thermostaat en door de temperatuur die op de elektronische maximum temperatuurregeling is ingesteld.

0,2

-20

-30

Verwarmingsinstallaties met verwarmingswaterbuffer of evenwichtsfles Bij gebruik van een hydraulische ontkoppeling moet een temperatursensor in de verwarmingswaterbuffer of de evenwichtsfles worden ingebouwd en aan de warmtepompregeling worden aangesloten.

Boilertemperatuursensor

68

VIESMANN

Technische gegevens Beschermingsgraad Toegelaten omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport

IP 32

5441 798 B/fl

De sensor is in de regeling aangesloten en in de warmwaterboiler gemonteerd.

0 tot +90 °C -20 tot +70 °C

VITOCAL

Warmtepompregeling (vervolg) Buitentemperatuursensor Technische gegevens Beschermingsgraad

IP 43 conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/inbouw

Toelaten omgevingstemperatuur bij werking, opslag en transport -40 tot +70 °C

80

Montageplaats: ■ muur aan noord- of noordwestkant van het gebouw ■ 2 tot 2,5 m boven de grond, bij gebouwen met verschillende verdiepingen ongeveer in de bovenste helft van de tweede verdieping. Aansluiting: ■ 2-aderige kabel, kabellengte maximaal 35 m bij een kabeldiameter van 1,5 mm2 koper. ■ kabel mag niet samen met 230/400 V kabels worden gelegd

41

66

13.2 Technische gegevens Vitotronic 200, type WO1A Algemeen Nominale spanning Nominale frequentie Nominale stroom Veiligheidsklasse Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport Instelgebied van de tapwatertemperatuur Instelbereik van de stook- en koellijnen – inclinatie – niveau

230 V~ 50 Hz 6A I 0 tot +40 °C Gebruik in woon- en stookruimtes (normale omgevingsvoorwaarden) -20 tot +65 °C 10 tot +70 °C 0 tot 3,5 -15 tot +40 K

242-G X X X –

Vitocal 333-G 333-G NC X X X X X X X –

343-G X X X X

–

X

–

X

X X X X

X

X

X –

X –

X X X X

X

X

X

X

–

X

X

X

X X X

X X X

X – X

X X X

5441 798 B/fl

Aansluitwaarden van de bedrijfscomponenten Componenten AansluitverSpanning in V Max. schakelmogen in W stroom A 222-G Primaire pomp 200 230 4(2) X Secundaire pomp 130 230 4(2) X CV-pomp A1 100 230 4(2) X CV-pomp M2 100 230 4(2) – Mengklepmotor verwarmingscircuit M2 10 230 0,2 (0,1) – Circulatiepomp voor de boileropwarming (verwarmingswaterzijde) 130 230 4(2) X Boilerlaadpomp 130 230 4(2) Tapwateromlooppomp 50 230 4(2) X Zonnecircuitpomp 130 230 4(2) – Aansturing verwarmingswaterdoorstroomelement trap 1 10 230 4(2) X Aansturing verwarmingswaterdoorstroomelement trap 2 10 230 4(2) – Groepsalarmmelding Potentiaalvrij contact 230 4(2) X Aansturing NC-Box 10 230 4(2) X Totale maximumstroom – – 5(3) X

VITOCAL

VIESMANN

69

13

Warmtepompregeling (vervolg) 13.3 Regelingstoebehoren Hulprelais Technische gegevens Spoelspanning Nominale stroom (Ith)

230 V~/50 Hz AC1 16 A AC3 9 A

180

Bestelnr. 7814 681 Schakelbescherming in kleine behuizing. Met 4 verbreekcontacten en 4 maakcontacten. Met serieklemmen voor aarding.

14

5

95

Klemtemperatuursensor als installatieaanvoertemperatuursensor Technische gegevens Kabellengte Beschermingsgraad

26

Ø

15

Bestelnr. 7426 133 Voor het registreren van de installatieaanvoertemperatuur.

0 tot +120 °C -20 tot +70 °C

Boilertemperatuursensor Bestelnr. 7170 965 Voor warmwaterboiler en verwarmingswaterbuffer. Verlenging van de aansluitkabel (door de installateur): ■ 2-aderige kabel, kabellengte maximaal 60 m bij een kabeldiameter van 1,5 mm2 koper. ■ kabel mag niet samen met 230/400-V-kabels worden gelegd

Technische gegevens Kabellengte Beschermingsgraad

Sensortype Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport

3,75 m IP 32 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/inbouw Viessmann Pt500 0 tot +90 °C -20 tot +70 °C

5441 798 B/fl

13

Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport

2,0 m IP 32 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/inbouw

70

VIESMANN

VITOCAL

Warmtepompregeling (vervolg) Temperatuurregelaar voor zwembadtemperatuurregeling Technische gegevens Aansluiting

16

Bestelnr. 7009 432

Instelbereik Schakelverschil Schakelvermogen Schakelfunctie

61

98

45

60

3-aderige kabel met een kabeldoorsnede van 1,5 mm2 0 tot 35 °C 0,3 K 10(2) A 250 V~ bij stijgende temperatuur van 2 op 3

R

200

1

Dompelhuls van roestvast staal

3 2

R½ x 200 mm

Klemtemperatuursensor (alleen Vitocal 333-G/343-G)

76

40

42

Bestelnr. 7183 288 Voor het vastleggen van de aanvoer- of retourtemperatuur van het 1e verwarmingscircuit met mengklep M2.



5,8 m, stekkerklaar IP 32 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/inbouw 0 tot +120 °C -20 tot +70 °C

Mengklepmotor Voor het eerste verwarmingscircuit met mengklep M2. Bestelnr. 7450 657 De mengklepmotor wordt direct op de Viessmann mengklep DN 20 tot 50 en R ½ tot 1¼ gemonteerd. Met systeemstekker. Voor bedrading door de installateur.

Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport Draaimoment Looptijd voor 90 ° ∢

230 V~ 50 Hz 4W II IP 42 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/inbouw 0 tot +40 °C -20 tot +65 °C 3 Nm 120 s

130

90

0

18

Technische gegevens Nominale spanning Nominale frequentie Opgen. vermogen Veiligheidsklasse Beschermingsgraad

5441 798 B/fl

Uitbreidingsset voor ene verwarmingscircuit met mengklep met geïntegreerde mengklepmotor Bestelnr. 7301 063 KM-BUS-deelnemer

VITOCAL

VIESMANN

71

13

Warmtepompregeling (vervolg) Onderdelen: ■ mengklepelektronica met mengklepmotor voor Viessmann mengklep DN 20 tot 50 en R ½ tot 1¼ ■ aanvoertemperatuursensor (klemtemperatuursensor), kabellengte 2,2 m, stekkerklaar, technische gegevens zie onder ■ stekker voor aansluiting van de CV-pomp ■ netaansluitkabel (3,0 m lang) ■ BUS-aansluitkabel (3,0 m lang) De mengklepmotor wordt direct op de Viessmann mengklep DN 20 tot 50 en R ½ tot 1¼ gemonteerd.

Opgen. vermogen Beschermingsgraad

Veiligheidsklasse Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport Nom. belasting van de relaisuitgang voor de CV-pomp sÖ Draaimoment Looptijd voor 90 ° ∢

5,5 W IP 32D conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/ inbouw I 0 tot +40 °C -20 tot +65 °C 2(1) A 230 V~ 3 Nm 120 s

Mengklepelektronica met mengklepmotor Aanvoertemperatuursensor (klemsensor) 13

42

0

60

0 18

160

66

Wordt met een spanband bevestigd. Technische gegevens Beschermingsgraad Technische gegevens Nominale spanning Nominale frequentie Nominale stroom

230 V~ 50 Hz 2A


IP 32D conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/ inbouw 0 tot +120 °C -20 tot +70 °C

Uitbreidingsset voor een verwarmingscircuit met mengklep voor aparte mengklepmotor

Mengklepelektronica

140

Technische gegevens Nominale spanning Nominale frequentie Nominale stroom Opgen. vermogen Beschermingsgraad

Veiligheidsklasse Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport Nominale belastbaarheid van de relaisuitgangen CV-pomp sÖ Mengklepmotor Benodigde looptijd van de mengklepmotor voor 90 ° ∢

230 V~ 50 Hz 2A 1,5 W IP 20D conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/ inbouw I 0 tot +40 °C -20 tot +65 °C

2(1) A 230 V~ 0,1 A 230 V~ ca. 120 sec.

Aanvoertemperatuursensor (klemsensor) 42

60 0 18 58

72

VIESMANN

66

5441 798 B/fl

13

Bestelnr. 7301 062 KM-BUS-deelnemer Voor de aansluiting van één afzonderlijke mengklepmotor. Onderdelen: ■ mengklepelektronica voor de aansluiting van een afzonderlijke mengklepmotor ■ aanvoertemperatuursensor (klemtemperatuursensor), kabellengte 5,8 m, stekkerklaar ■ stekker voor aansluiting van de CV-pomp ■ aansluitklemmen voor aansluiting van de mengklepmotor ■ netaansluitkabel (3,0 m lang) ■ BUS-aansluitkabel (3,0 m lang)

VITOCAL

Warmtepompregeling (vervolg) Wordt met een spanband bevestigd.

Technische gegevens Beschermingsgraad


IP 32D conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/ inbouw 0 tot +120 °C -20 tot +70 °C

Dompeltemperatuurregelaar Bestelnr. 7151 728 Te gebruiken als thermostaat maximumtemperatuurbegrenzing voor de vloerverwarming. De thermostaat wordt in de verwarmingsaanvoer ingebouwd en schakelt de CV-pomp bij een te hoge aanvoertemperatuur uit. 0 13

4,2 m, stekkerklaar 30 tot 80 °C max. 11 K 6(1,5) A 250 V~ in de behuizing R ½ x 200 mm DIN TR 116807 of DIN TR 96808

200

95

72

Technische gegevens Kabellengte Instelbereik Schakelverschil Schakelvermogen Instelschaalverdeling Dompelhuls van roestvast staal DIN-registratienr.

Klemtemperatuurregelaar Bestelnr. 7151 729 Te gebruiken als thermostaat voor maximumtemperatuurbegrenzing voor vloerverwarming (alleen in combinatie met metalen buizen). De thermostaat wordt op de verwarmingsaanvoer gemonteerd en schakelt de CV-pomp bij een te hoge aanvoertemperatuur uit. 0

13

4,2 m, stekkerklaar 30 tot 80 °C max. 14 K 6(1,5) A 250V~ in de behuizing DIN TR 116807 of DIN TR 96808

95

72

Technische gegevens Kabellengte Instelbereik Schakelverschil Schakelvermogen Instelschaalverdeling DIN-registratienr.

13

5441 798 B/fl

Vitotrol 200 Bestelnr. 7450 017 KM-BUS-deelnemer. Met de afstandsbediening Vitotrol 200 kunnen vanuit een willekeurige ruimte een werkingsprogramma en de gewenste kamertemperatuur (bij normale werking) voor een verwarmingscircuit worden ingesteld. De Vitotrol 200 beschikt over verlichte keuzeschakelaars van het werkingsprogramma en een party- en spaartoets. Met de storingsindicatie worden storingen op de regeling weergegeven. WS-functie: aanbrengen op een willekeurige plaats in het gebouw. VITOCAL

RS-functie: aanbrengen in de belangrijkste woonruimte op een binnenmuur tegenover de radiatoren. Niet aanbrengen in wandmeubels, nissen, direct naast deuren of in de buurt van warmtebronnen (bijv. direct zonlicht, schoorsteen, televisietoestel, enz.). De ingebouwde kamertemperatuursensor registreert de kamertemperatuur en voert, indien nodig, een correctie van de aanvoertemperatuur en een snelle opwarming aan het begin van de stookwerking uit (indien gecodeerd). Aansluiting:

VIESMANN

73

Warmtepompregeling (vervolg) ■ 2-aderige kabel, kabellengte max. 50 m (ook bij aansluiting van meerdere afstandsbedieningen) ■ kabel mag niet samen met 230/400-V-kabels worden gelegd ■ laagspanningsstekker is meegeleverd

Technische gegevens Voedingsspanning via KM-BUS Opgen. vermogen Veiligheidsklasse Beschermingsgraad

75

30

0,2 W III IP 30 conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/inbouw

Toegelaten omgevingstemperatuur – bij werking – bij opslag en transport Instelbereik van de gewenste kamertemperatuur

115

0 tot +40 °C -20 tot +65 °C 10 tot 30 °C verstelbaar naar 3 tot 23 °C of 17 tot 37 °C De instelling van de gewenste kamertemperatuur bij verlaagde werking vindt plaats op de regeling.

Kamertemperatuursensor Bestelnr. 7408 012 Afzonderlijke kamertemperatuursensor als uitbreiding voor de Vitotrol 200; te gebruiken als de Vitotrol 200 niet in de belangrijkste woonruimte of niet op een geschikte plaats voor de registratie resp. instelling van de temperatuur kan worden aangebracht.

□

Aanbrengen in de belangrijkste woonruimte op een binnenwand tegenover de radiatoren. Niet aanbrengen in wandmeubels, nissen, direct naast deuren of in de buurt van warmtebronnen (bijv. direct zonlicht, schoorsteen, televisietoestel, enz.). De kamertemperatuursensor wordt aangesloten op de Vitotronic 200. aansluiting: ■ 2-aderige kabel met een kabeldoorsnede van 1,5 mm2 koper ■ kabellengte vanaf afstandsbediening max. 30 m ■ kabel mag niet samen met 230/400-V-kabels worden gelegd

80

Technische gegevens Veiligheidsklasse Beschermingsgraad

20


III IP 30 conform EN 60529 te waarborgendoor opbouw/inbouw 0 tot +40 °C -20 tot +65 °C

KM-BUS-verdeler

0 13

7

21

84



3,0 m, stekkerklaar IP 32 conform EN 60529 te waarborgen door opbouw/inbouw 0 tot +40 °C -20 tot +65 °C

Externe uitbreiding H1 Bestelnr. 7179 058 Functie-uitbreiding in de behuizing, voor montage aan de wand. Met de uitbreiding kunnen de volgende functies worden gerealiseerd: ■ cascadeschakeling voor maximaal 4 Vitocal ■ functie zwembadopwarming

74

VIESMANN

■ vraag naar een minimumketelwatertemperatuur ■ extern blokkeren ■ instelling van de gewenste ketelwatertemperatuur via een 0-10 Vingang ■ externe omschakeling van het werkingsprogramma

VITOCAL

5441 798 B/fl

13

Bestelnr. 7415 028 Voor de aansluiting van 2 tot 9 toestellen op de KM-BUS van de Vitotronic.

84

7 21

13 0

Warmtepompregeling (vervolg) Technische gegevens Nominale spanning Nominale frequentie Nominale stroom Opgen. vermogen Veiligheidsklasse Beschermingsgraad Toegestane omgevingstemperatuur – bij werking

– bij opslag en transport

230 V ~ 50 Hz 4A 4W I IP 32 0 tot +40 °C Gebruik in woon- en stookruimtes (normale omgevingsvoorwaarden) -20 tot +65 °C

Montagesokkel voor bedieningseenheid Bestelnr. 7427 179 Voor vrije opstelling van de bedieningseenheid van de warmtepompregeling buiten het toestel.

Montage direct aan de wand, of op een schakelaardoos. Afstand naar de warmtepomp max. 5 m.

110

0

16

Bestaande uit: ■ wandsokkel met bevestigingsmateriaal ■ kabel 5 m lang met stekkers ■ afdekking voor de regelingsopening aan de warmtepomp

20

Vitocom 100, type GSM ■ Zonder simkaart Bestelnr. Z004594 Functies: ■ op afstand schakelen via gsm-netwerken ■ op afstand opvragen via gem-netwerken ■ op afstand bewaken via sms-meldingen aan 1 of 2 mobiele telefoons ■ op afstand bewaken van verdere installaties via digitale ingang (230 V) Leveringsomvang: ■ Vitocom 100 (zonder simkaart) ■ netaansluitkabel met Eurostekker (2,0 m lang) ■ gsm-antenne (3,0 m lang), magneetvoet en kleefpad ■ KM-BUS-verbindingskabel (3,0 m lang) Vereisten op de plaats van aansluiting: Goede ontvangst voor de gsm-communicatie van de gekozen mobiele telefoonnet-provider. Totale lengte van alle KM-BUS-deelnemerkabels max. 50 m.

Werking Toegelaten omgevingstemperatuur – bij werking

– bij opslag en transport Aansluiting door de installateur Storingsingang DE 1

230 V ~ 50 Hz 15 mA 4W II IP 41 conform EN 60529, te waarborgen door opbouw/ inbouw Type 1B conform EN 60 730-1

0 tot +55 °C Gebruik in woon- en stookruimtes (normale omgevingscondities) -20 tot +85 °C 230 V ~

0

13

5441 798 B/fl

50

72

Technische gegevens Nominale spanning Nominale frequentie Nominale stroom Opgen. vermogen Veiligheidsklasse Beschermingsgraad

Communicatiemodule LON Bestelnr. 7172 173 Elektronische printplaat voor de gegevensuitwisseling. VITOCAL

Voor aansluiting van een Vitocom 200 of 300 aan de warmtepompregeling.

VIESMANN

75

13

Warmtepompregeling (vervolg) LON-verbindingskabel voor gegevensuitwisseling van de regelingen Bestelnr. 7143 495

Kabellengte 7 m, stekkerklaar (RJ 45).

Verlengstuk van de verbindingskabel ■ Geïnstalleerde lengte 7 tot 14 m: – 1 Verbindingsleiding (7 m lang) Bestelnr. 7143 495 en – 1 LON-koppeling RJ45 Bestelnr. 7143 496 ■ Geïnstalleerde lengte 14 tot 900 m met verbindingsstekker: – 2 LON-connectors RJ45 Bestelnr. 7199 251 en – 2-aderige leiding, CAT5, afgeschermd, massieve leiding, AWG 26-22, 0,13 tot 0,32 mm2, buitendiameter, 4,5 tot 8 mm door de installateur te voorzien of 2-aderige leiding, CAT5, afgeschermd, gevlochten draad, AWG 26-22, 0,14 tot 0,36 mm2, buitendiameter, 4,5 tot 8 mm door de installateur te voorzien ■ Geïnstalleerde lengte 14 tot 900 m met aansluitdoos: – 2 Verbindingsleidingen (7 m lang) Bestelnr. 7143 495 en – 2 LON-aansluitdozen RJ45, CAT6 Bestelnr. 7171 784 – Tweeaderige kabel, CAT5, afgeschermd door de installateur te voorzien of JY(St) Y 2 x 2 x 0,8 door de installateur te voorzien en

Afsluitweerstand Bestelnr. 7143 497 2 stuks

Voor afsluiting van de LON-BUS op de eerste en de laatste LON-deelnemer.

Fasenbewakingsrelais (alleen Vitocal 222-G/242-G) Bestelnr. 7463 720 Voor de bewaking van de netaansluiting van de compressor.

Aanwijzing Bij Vitocal 333-F/343-F is een fasenbewakingsrelais reeds in de toestand bij levering ingebouwd.

Bijlage 14.1 Voorschriften en richtlijnen Voor planning, installatie en werking van de installatie moeten in de geldende normen en richtlijnen worden gerespecteerd.

Elektrische bepalingen De elektrische aansluiting en de elektrische installatie moeten volgens de AREI/RGIE-bepalingen en de Technische Aansluiteisen van de elektriciteitsleverancier worden uitgevoerd.

76

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

14

Bijlage (vervolg) 14.2 Woordenlijst Ontdooien Verwijderen van rijp- of ijsaanslag op de verdamper van de lucht/ waterwarmtepomp door toevoer van warmte (bij Viessmann-warmtepompen vindt de ontdooiing indien nodig plaats via het koelcircuit).

Monovalent De warmtepomp is de enige warmtegenerator. Deze werkingsvorm is voor alle lagetemperatuur-verwarmingen tot max. 55 ºC aanvoertemperatuur geschikt.

Alternatieve werking Dekking van de warmtebehoefte door de warmtepomp uitsluitend op stookdagen met lage stooklast (bijv. QN Geb < 50 %). Op alle andere dagen wordt in de warmtebehoefte voorzien door een andere warmtebron.

”natural cooling” Energiebesparende koelmethode met behulp van aan de grond onttrokken koelvermogen.

Werkmedium Speciaal begrip voor koelmiddelen in warmtepompinstallaties. Gemiddelde jaarlijkse COP Quotiënt van de stookwarmte en de aandrijfarbeid van de compressor over een bepaalde periode, bijv. een jaar. Formuleteken: ∊ β Bivalente verwarming Verwarmingssysteem dat door gebruik van twee verschillende energiedragers in de stookwarmtebehoefte van een gebouw voorziet (bijv. door de warmtepomp waarvan het warmteaanbod door een tweede, met een andere brandstof aangedreven warmtegenerator wordt aangevuld). Expansieorgaan (expansieventiel) Onderdeel van een warmtepomp tussen compressor en verdamper voor het laten dalen van de condensordruk tot de met de verdampingstemperatuur overeenkomende verdampingsdruk. Bovendien regelt het expansieorgaan de inspuithoeveelheid van het werkmedium afhankelijk van de verdamperbelasting. Vermogen Het stookvermogen is het door de warmtepomp afgegeven nuttige warmtevermogen. Koelvermogen Warmtestroom, die door de verdamper aan een warmtebron wordt onttrokken. Koelmiddel Stof met lage kooktemperatuur, die in een vicieus proces door warmteopname verdampt en door warmteafgifte weer vloeibaar wordt. Circuitproces Zich steeds herhalende veranderingen van een werkmedium door toevoer en afgifte van energie in een gesloten systeem. Koelvermogen Het koelvermogen is het aan het koelcircuit door de warmtepomp onttrokken nuttige vermogen. Prestatiecoëfficiënt COP (Coefficient Of Performance) Quotiënt uit stookvermogen en compressoraandrijfvermogen. De Prestatiecoëfficiënt COP kan alleen als momentwaarde bij een definitieve werkingstoestand worden aangegeven. Formuleteken: ∊

5441 798 B/fl

Prestatiecoëfficiënt EER (Energy Efficiency Rating) Quotiënt uit koelvermogen en compressor aandrijfvermogen. De Prestatiecoëfficiënt EER kan alleen als kortstondige waarde bij een definitieve werkingstoestand aangegeven worden. Formuleteken: ∊ Mono-energetisch Bivalente warmtepompinstallatie, waarbij de de tweede warmtegenerator met dezelfde energiesoort (stroom) gebruikt wordt. VITOCAL

Opgen. nom.vermogen Het opgenomen elektrische vermogen van de warmtepomp dat in continubedrijf onder gedefinieerde omstandigheden maximaal mogelijk is. Dit is alleen voor de elektrische aansluiting aan het stroomnet maatgevend en wordt door de fabrikant op het kenplaatje aangegeven. Rendement Quotiënt van de gebruikte en de daarvoor benodigde arbeid resp. warmte. Parallelwerking Aansturing van een bivalente verwarming met een warmtepomp; op alle dagen verregaande dekking van de warmtebehoefte door de warmtepomp. Alleen op een paar stookdagen volgt dekking van de piekwarmtebehoefte ”parallel” aan de warmtepomp via andere warmtegeneratoren. Omkeerbare werkingswijze In de omkeerbare werkingswijze is de volgorde van de stappen in het koelcircuit omgekeerd, d.w.z. de verdamper werkt als compressor en omgekeerd, zodat de warmtepomp warmte aan het verwarmingscircuit onttrekt. De koelcircuitomkering wordt ook voor het ontdooien van de verdamper gebruikt. Verdamper Warmtewisselaar van een warmtepomp waarin een warmtestroom door het verdampen van een werkmedium aan de warmtebron wordt onttrokken. Compressor Machine voor het mechanisch pompen en compressie van damp en gas. Verschillende modellen mogelijk. Condensor Warmtewisselaar van een warmtepomp waarin een warmte door verdampen van ee werkmedium aan de warmtebron wordt onttrokken. Warmtepomp Technische inrichting die een warmtestroom bij lage temperatuur opneemt (koude zijde) en door middel van energietoevoer bij hogere temperatuur weer afgeeft (warme zijde). Bij gebruik van de ”koude zijde” spreekt men van koelmachines, bij gebruik van de ”warme zijde” van warmtepompen. Warmtepompinstallatie Totale installatie, bestaande uit de warmtebroninstallatie en de warmtepomp. Warmtebron Medium (aarde, lucht, water), waarmee met de warmtepomp warmte wordt onttrokken. Warmtebroninstallatie (WQA) Inrichting voor het onttrekken van warmte uit een warmtebron en het transport van de warmtedrager tussen warmtebron en ”koude zijde” van de warmtepomp met inbegrip van alle extra inrichtingen.

VIESMANN

77

14

Bijlage (vervolg) Warmtedrager Vloeibaar of gasvormig medium (bijv. water of lucht), waarmee de warmte wordt getransporteerd.

14.3 Adressen fabrikanten ■ Viessmann Deutschland GmbH Abteilung Geothermie D-35107 Allendorf (Eder) ■ Doyma GmbH & Co. Doorvoeringssystemen Industriestraße 43 D-28876 Oyten

■ Frank GmbH Starkenburgstraße 1 D-64546 Mörfelden ■ HAKA.GERODUR AG Giessenstraße 3 CH-8717 Benken

14.4 Overzicht planning van een warmtepompinstallatie Op www.viessmann.de staat een ”checklijst voor het uitwerken van een offerte voor een warmtepomp” als download ter beschikking. Hiervoor achter elkaar de volgende links kiezen: Ú ”Login” Ú ”Start Login” Ú ”Technische documentatie” Ú ”Checklijsten” Geadviseerde werkwijze: 1. Vaststelling van de gegevens van het gebouw ■ Exacte gebouwstooklast volgens DIN 4701/EN 12831 vaststellen ■ Warmwaterbehoefte bepalen. ■ Soort warmteoverdracht bepalen (radiatoren of vloerverwarming). ■ Systeemtemperaturen van het verwarmingssysteem vastleggen (doel: lage temperaturen). 2. Dimensionering van de warmtepomp (zie dimensionering) ■ Werkingswijze van de warmtepomp (monovalent, mono-energetisch) bepalen. ■ Rekening houden met mogelijke blokkeringsperiodes door het energiebedrijf. ■ Warmtebron vastleggen en dimensioneren. ■ Warmwaterboiler dimensioneren. 3. Vaststellen van de wettelijke en financiële randvoorwaarden ■ Vergunningsprocedure voor warmtebron (alleen voor aardsonde of bron) ■ Overheids- en plaatselijke subsidiemogelijkheden. Stimuleringsdatabank auf www.viessmann.de bevat actuele gegevens over bijna alle stimuleringsprogramma's in de Bondsrepubliek Duitsland. ■ Stroomtarieven en subsidies van het regionale energiebedrijf. ■ Mogelijke geluidsbelasting van de bewoners (in het bijzonder bij lucht/water-warmtepompen).

14.5 Berekening gemiddelde jaarrendement (COP) Zie online-formulieren op www.viessmann.de of www.waermepumpe.de. Om het online-formulier te openen op www.viessmann.de achter elkaar de volgende links kiezen: Ú ”Login” Ú ”Start Login” Ú ”Software-Service” Ú ”Online-Tools” Ú ”WP Jahresarbeitszahl” Ú ”Berekening warmtepompen gemiddelde jaarrendement JAZ” 5441 798 B/fl

14

4. Bepalen van de aansluitingen ■ Warmtebron voor warmtepomp (bij aardwarmte/water- en water/ water-warmtepompen) ■ Warmtebron(nen) voor verwarmingsinstallatie, ■ Elektrische installatie (warmtebron). ■ Bouwkundige vereisten (zie ook 5.). 5. Boorfirma opdracht geven (alleen aardwarmte/water- en water/ water-warmtepompen) ■ Aardsonde dimensioneren (boorfirma). ■ Contract i.f.v. prestaties afsluiten. ■ Boorwerkzaamheden laten uitvoeren. 6. Bouwkundige vereisten (alleen lucht/water-warmtepomen) ■ Bij opstelling binnenshuis statica voor wanddoorvoer controleren, wandvoer aanbrengen. ■ Bij opstelling buitenhuis: fundering volgens de plaatselijke eisen en de regels der bouwtechniek plannen en uitvoeren. 7. Elektrische werkzaamheden ■ Teller aanvragen. ■ Last- en stuurleidingen aanleggen. ■ Tellerplaatsen inrichten.

78

VIESMANN

VITOCAL

Index A Aanmeldprocedure (gegevens)........................................................52 Aansluitset circulatie........................................................................41 Aansluitset primaire circuit/secundaire circuit..................................40 Aansluitset verwarmingscircuitaanvoer/-retour................................40 Aansluitset voormontage..................................................................41 Aardcollector......................................................................................5 ■ dimensionering..............................................................................56 ■ drukverlies.....................................................................................56 ■ verdeler en verzamelaar...............................................................55 Aardsonde..........................................................................................6 ■ dimensionering..............................................................................58 ■ drukverlies.....................................................................................58 Aardwarmteverdeler ■ aardcollectoren.............................................................................37 ■ aardsonden/aardcollectoren.........................................................38 Absorberende bron..........................................................................61 Active cooling.....................................................................................9 Afmetingen ■ Vitocal 222-G................................................................................15 ■ Vitocal 242-G................................................................................19 ■ Vitocal 333-G................................................................................27 ■ Vitocal 343-G................................................................................32 Afvoertrechterset..............................................................................44 Alternatieve werking.........................................................................77

E Eisen stookruimte.............................................................................45 Elektrische bepalingen.....................................................................76 Elektrische energie.............................................................................8 Elektrische en hydraulische aansluitingen ■ Vitocal 222-G................................................................................48 ■ Vitocal 242-G................................................................................48 Energiebedrijf...................................................................................63 Energy Efficiency Rating (EER).......................................................77 ENEV...............................................................................................67 Estrikdrogen.......................................................................................8 Ethyleenglycol..................................................................................54 Expansieorgaan...............................................................................77 Expansievat ■ aardwarmtecircuit..........................................................................58 ■ Opbouw, functie, technische gegevens........................................65 ■ volumeberekening.........................................................................66 E xpansievat ■ Zonne-expansievat.......................................................................65 Expansieventiel................................................................................77 Externe uitbreiding...........................................................................74 Externe warmtegenerator.............................................................6, 77

B Bekledingsplaten..............................................................................45 Bepalingen ■ elektrisch.......................................................................................76 Bewaking netaansluiting..................................................................76 Bivalent-alternatieve werkingswijze...................................................7 Bivalente stookwerking....................................................................77 Bivalente werkingswijze.....................................................................6 Bivalent-parallelle werkingswijze........................................................7 Blokkering door energiebedrijf...............................................7, 52, 53 Blokkeringsperiode.....................................................................52, 53 Blokkeringstijd........................................................................7, 53, 63 Boringen.............................................................................................6 Bouwdrogen.......................................................................................8 Buitentemperatuursensor.................................................................69

G Gebruik als water/water-warmtepomp.............................................61 Gegevensuitwisseling......................................................................75 Geluid.................................................................................................9 Geluidsbron......................................................................................10 Geluidsdruk......................................................................................10 Geluidsdrukniveau.....................................................................10, 11 Geluidsemissie...........................................................................10, 11 Geluidsimmissie...............................................................................11 Geluidsoverdracht............................................................................11 Geluidsvermogen.............................................................................10 Geluidsvermogensniveau.................................................................10 Geluidsverspreiding.........................................................................11 Gemiddelde jaarlijkse COP..............................................................77 Gemiddelde jaarrendement (COP)......................................6, 7, 8, 78 Grondwater......................................................................................61

C Calorimeter.......................................................................................42 Circuitproces....................................................................................77 Circulatie ■ aansluitset.....................................................................................41 Coefficient Of Performance (COP)...................................................77 Communicatiemodule LON..............................................................75 Compressor......................................................................................77 Compressoraandrijfvermogen..........................................................77 Condensor........................................................................................77 Contactgeluid.............................................................................10, 11

5441 798 B/fl

D Debiet...............................................................................................62 Dimensionering van de warmtebron................................................54 Dimensionering van de warmtepomp...............................................53 Dompeltemperatuurregelaar............................................................73 Draaghulp.........................................................................................45 Drukverliezen in buisleidingen.........................................................58 Dubbele U-buissonde.......................................................................57

F Fasenbewakingsrelais......................................................................76

H Hydraulische aansluitset..................................................................63 I Inhibitoren........................................................................................54 Installatie-uitvoeringen.....................................................................52 J Jaarrendement.................................................................................63 K Kamertemperatuursensor................................................................74 Klemtemperatuurregelaar................................................................73 KM-BUS-verdeler.............................................................................74 Koelfunctie.......................................................................................63 Koeling ■ gebruik van de primaire bron..........................................................8 Koeling met vloerverwarming...........................................................65 Koellijn ■ inclinatie........................................................................................68 ■ niveau...........................................................................................68 Koelmiddel.......................................................................................77 Koelvermogen..............................................................................5, 77 L LON..................................................................................................75 Luchtafscheider................................................................................37 Luchtgeluid.................................................................................10, 11

VITOCAL

VIESMANN

79

Index M Mengklepuitbreiding ■ aparte mengklepmotor..................................................................72 ■ geïntegreerde mengklepmotor......................................................71 Minimumkamerhoogte......................................................................46 Mono-energetisch............................................................................77 Mono-energetische werkingswijze...............................................6, 53 monovalent.........................................................................................6 Monovalent.......................................................................................77 Monovalente werkingswijze , 53 ■ Werkingswijze.................................................................................6 Montagesokkel voor bedieningseenheid..........................................75 N natural cooling..................................................................................77 Natural cooling.............................................................................9, 43 NC-Box.......................................................................................43, 63 Netaansluiting..................................................................................52 O Omkeerbare werkingswijze..............................................................77 Ontdooien.........................................................................................77 Opgen. nom.vermogen....................................................................77 Overdimensionering.........................................................................53 P Parallelwerking.................................................................................77 Plaatwarmtewisselaar......................................................................62 Planning warmtepompinstallatie......................................................78 Pompbron.........................................................................................61 Prestatiecoëfficiënt.............................................................................8 Prestatiecoëfficiënt COP..................................................................77 Prestatiecoëfficiënt EER..................................................................77 Primaire bron......................................................................................8 Primaire circuit ■ aansluitset.....................................................................................40 Productinformatie ■ Vitocal 222-G................................................................................13 ■ Vitocal 242-G................................................................................16 ■ Vitocal 333-G................................................................................24 ■ Vitocal 333-G NC..........................................................................24 ■ Vitocal 343-G................................................................................29 R Rendement.......................................................................................77 Richtlijnen.........................................................................................76 Ruwbouwsokkel...............................................................................44

U Uitbreidingsset mengklep ■ aparte mengklepmotor..................................................................72 ■ geïntegreerde mengklepmotor......................................................71 V Veiligheidsgroep...............................................................................42 Veiligheidsklep.................................................................................51 Verdamper.......................................................................................77 Vermogen...................................................................................53, 77 Verwarmingscircuitaanvoer/-retour ■ aansluitset.....................................................................................40 Verwarmingscircuit- en warmteverdeling.........................................63 Verwarmingswaterbuffer..................................................................63 Verwarmingswater-doorstroomelement...........................................42 Vitocom ■ 100, type GSM..............................................................................75 Vitotrol ■ 200................................................................................................73 Vloeistofgeluid..................................................................................10 Vloerverwarming..............................................................................65 Voedingskabel..................................................................................52 Volume in buizen..............................................................................60 Voormontage ■ aansluitset.....................................................................................41 Vorstbescherming............................................................................54 Vorstbeschermingsfunctie................................................................68

5441 798 B/fl

S Schakelklok......................................................................................67 Secundaire circuit ■ aansluitset.....................................................................................40 Standaardgebouwlast......................................................................53 Stooklast....................................................................................53, 77 Stooklijn ■ inclinatie........................................................................................68 Stooklijne ■ niveau...........................................................................................68 Stookruimte......................................................................................45 Stroomtarieven.................................................................................52 Stroomteller......................................................................................52 Stroomvoorziening...........................................................................52 Systeemscheiding............................................................................62

T Tapwateraansluiting.........................................................................50 Tapwaterbehoefte............................................................................54 Tapwaterfilter...................................................................................51 Tapwater-onthardingsinstallatie.......................................................50 Technische aansluitbepalingen (TAB).............................................52 Technische gegevens ■ Vitocal 222-G................................................................................14 ■ Vitocal 242-G................................................................................17 ■ Vitocal 333-G................................................................................25 ■ Vitocal 333-G NC..........................................................................25 ■ Vitocal 343-G................................................................................30 Temperatuurregelaar ■ Dompeltemperatuur......................................................................73 ■ Klemtemperatuur..........................................................................73 Temperatuursensor ■ buitentemperatuur.........................................................................69 ■ kamertemperatuur.........................................................................74 Toeslagen pompvermogen..............................................................60 Toeslag tapwateropwarming............................................................54 Toeslag voor verlaagde werking......................................................54 Totale vermogensbehoefte................................................................7 Tyfocor.............................................................................................60

80

VIESMANN

VITOCAL

Index Z Zonnecollectoren..............................................................................65 Zonne-expansievat...........................................................................65 Zwerfstroomanode...........................................................................42

5441 798 B/fl

W Warmtebron.................................................................................5, 77 Warmtebroninstallatie (WQA)..........................................................77 Warmtedragend medium..................................................................39 Warmtedrager..................................................................................78 Warmteonttrekkingsvermogen...........................................................5 Warmtepomp dimensioneren...........................................................53 Warmtepompinstallatie.....................................................................77 Warmtepompinstallatie plannen.......................................................78 Warmtepompregeling ■ basistoestel...................................................................................66 ■ bedieningseenheid........................................................................67 ■ functies....................................................................................66, 67 ■ opbouw.........................................................................................66 Warmteverdeelsysteem.....................................................................6 Warmtewisselaar primaire circuit.....................................................62 Warmwaterbehoefte.........................................................................54 Warntedragend medium...................................................................60 Waterdepartement...........................................................................57 Weersafhankelijke regeling ■ Vorstbeschermingsfunctie.............................................................68 ■ werkingsprogramma's...................................................................67 Werkingspunt.....................................................................................8 Werkingswijze ■ bivalent............................................................................................6 ■ bivalent-alternatief...........................................................................7 ■ bivalent-parallel...............................................................................7 ■ mono-energetisch.....................................................................6, 53 ■ monovalent...................................................................................53 Werkmedium....................................................................................77 Woordenlijst.....................................................................................77

VITOCAL

VIESMANN

81

82

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl VITOCAL

VIESMANN

83

Gedrukt op milieuvriendelijk, chloorvrij gebleekt papier Viessmann Belgium bvba-sprl Hermesstraat 14 B-1930 ZAVENTEM Tel. : 02 712 06 66 Fax : 02 725 12 39 e-mail : [email protected] www.viessmann.com 84

VIESMANN

VITOCAL

5441 798 B/fl

Technische wijzigingen voorbehouden.

333-G NC VITOCAL 242-G VITOCAL 343-G

Recommend Documents