24-Uursproject Leidsche Rijn Ontwerpwedstrijd, voorjaar 2008, i.s.m. Dave van den Berg & Niels Groeneveld Eervolle vermelding architectuur, juryvoorzitter: Jo Coenen De monumentale boerderij Hofstede Ter Weide vormt de entree voor een nieuw te bouwen schouwburg. Ze is vervreemd van haar oorspronkelijke landelijke context. De lege achtergrond, als het ware een leeg canvas, dramatiseert deze contextloosheid en verheft haar tot een icoon van vergankelijkheid. Door de tand des tijds zal het monument uiteindelijk vergaan.
martijn
kruijf
The theatre and its double: NW3 Masterproject 1 Architecture, najaar 2008, dr. J.C.T. Voorthuis Ten noordoosten van Eindhoven ligt het dorpje Nederwetten. Nederwetten telt 605 inwoners, verdeeld over 230 huishoudens. Het concept van NW3 is de opstapeling van horizontale lagen bestaande uit woningen, infrastructuur en andere functies, tot een kubieke vorm, zoals dit ook in Silodam van MVRDV is gebeurd. NW3 is een bouwkundig-sociaal experiment met de toekomst van het theater van de stad bezien in het licht van de toekomstvisies van Koolhaas (The Generic City) en De Cauter (De Capsulaire Beschaving). Het is de petrischaal van het generische versus het specifieke: het theater van de stad van de toekomst.
'
'
'
'
'
' '
J UR N VWH FOL K Q L W H R
'
J N VL WH H Q FOL K UR R W R
6RHWHUEHHNVHZHJ=DQGVWUDDW
'
'
'
'
'
' '
'
'
'
'
' RW R NL WVH J H FL K Q U O
'
+RHNVWUDDW
' QFOL K RHN VL WH JUR RW
H VNL R Q FL K UR R J O W WH
H NL R Q L FO K J UR VWH W
'
'
'
'
'
' '
'
'
'
'
6RHW HUEH HNVH ZHJ
' KO FQL NL HR W JU R HVW
QFOL RK HN VWL HJ UR W
W R WH UR N VL J H FOL K Q R
'
QFL KO
'
RH NL VWH JU R W
QL FO KRH NL VWH JU R W
FO Q L NL K H R W U R J V WH
%ORHPKRHIVWUDDW1LHXZ(UYHQVHVWUDDW
N VWL H FOL K Q UR W R J H
N VL H Q FOL K UR R J R W WH
'
'
'
'
kruijf
'
'
martijn
Amstelcampus I Masterproject 2 Architecture, voorjaar 2009, Prof. dr. ir. P.J.V. Van Wesemael Op de kruising van de historische Amsterdamse Singelgracht (Mauritskade) en de Wibautsraat moet een nieuwe campus voor de Hogeschool van Amsterdam verrijzen om de versnippering van onderwijslocaties door de stad tegen te gaan: de Amstelcampus. De Amstelcampus locatie vraagt om een programmatisch en morfologisch opzichzelfstaande campus, een onderwijsenclave, die zich fixeert op de plaats waar de Singelgracht en de Wibautas elkaar kruisen en een intermediair vormt tussen de jaarringen van de stad.
GEMEENSCHAPPELIJKE VOORZIENINGEN
ECONOMIE & MANAGEMENT
CEN
T
EC RAL
AM
PUS
AS MEDIA, CREATIE & INFORMATIE
MAATSCHAPPIJ & RECHT
BEWEGING, SPORT, VOEDING & GEZONDHEID
martijn
kruijf
TECHNIEK ONDERWIJS & OPVOEDING
Amstelcampus II Masterproject 2 Architecture, voorjaar 2009, Prof. dr. ir. P.J.V. Van Wesemael Ontwerp voor de HvA faculteit Economie en Management, een domein met ruim 11.000 studenten, 581 medewerkers en een vloeroppervlak van ruim 16.000 m2. Het kavel is ongeveer één hectare groot en is bebouwd met originele negentiende-eeuwse woningen, die gezien hun architectonische kwaliteit is behouden. Het gebouw bestaat uit een commerciële plint, een zwartstalen ‘slang’ met hierin alle les- en collegezalen en vier cortenstalen torens met studiezalen en kantoorruimtes van de diverse leerstoelen. Het gehele complex is georiënteerd rondom een centrale hal die vanaf het maaiveld via een hellend grasvlak bereikt kan worden.
Ζ
Ζ
martijn
kruijf
24-Uursproject Utrecht - Luitenant Generaal Knoopkazerne Ontwerpwedstrijd, voorjaar 2010, i.s.m. Dave van den Berg & Niels Groeneveld Winnaar, juryvoorzitter: Koen van Velsen, schetsen: Dave van den Berg Vanaf de huidige Knoopkazerne heeft men een schitterend panorama over de historische binnenstad van Utrecht: het silhouet van de fijnmazige gebouwenstructuur, de kerken en natuurlijk de beroemde Domtoren. Dit silhouet is karakteristiek en poëtisch. Het ontworpen complex is een reflectie op dit silhouet - een urbane reflectie - en vormt een visuele en emotionele binding tussen binnenstad en het onaantrekkelijke Jaarbeursgebied.
martijn
kruijf
TU Science Park masterplan Ontwerpopdracht in opdracht van College van Bestuur Technische Universiteit Eindhoven Onder leiding van: Prof. Dipl.-Ing. C. Rapp De campus van de Technische Universiteit Eindhoven, in de vijftiger jaren van de vorige eeuw ontworpen door architect Van Embden, is aan het transformeren. De universiteit zal zich rond 2020 hebben teruggetrokken uit een groot deel van de campus om in een compacte en efficiënte opstelling aan een groene loper verder te functioneren. In de toekomst moet het gehele gebied als volwaardige innovatie- en technologiecampus gaan fungeren binnen Brainport Eindhoven, in navolging van de Philips Hight Tech Campus. Een groep jonge architecten onder leiding van architect en professor Christian Rapp werkt nu aan een masterplan voor de toekomstige campus, die onder andere andere onderwijsinstellingen, studentenhuisvesting, een congrescentrum en een groot bedrijventerrein moet gaan huisvesten.
martijn
kruijf
Architectuur: de kunst van het schrijven Mastervak, voorjaar 2008, Prof. dr. B. J. F. Colenbrander Oeuvrestudie Rem Koolhaas en literatuurstudie naar Maison à Bordeaux (1998). Onderzoek naar de invloed van geschreven tekst in het oeuvre van Koolhaas in het algemeen en naar de publicaties over de villa in het bijzonder. Analyse en onderverdeling naar periode van uitgave, soort tekst, type medium, doel van de tekst, land van uitgave etc.
+1
Oertekst
El Croquis
+1
Domus
‘98
‘99
‘00
‘01
‘02
‘03
‘04
‘05
‘06
‘98
‘99
‘00
‘01
‘02
‘03
‘04
‘05
‘06
Rockbottom
-1
-1
G b ik oertekst Gebruik t k t - tijd
Boek Tijdschrift Krant Website
Gebruik G b ik oertekst t k t - tijd BRON
+1
+1
‘98
‘99
‘00
‘01
‘02
‘03
‘04
‘05
‘98
‘06
‘99
‘00
‘01
‘02
‘03
‘04
‘05
‘06
-1
-1 Projectbeschrijving Beschouwing Nieuwsbericht Essay Overig
Gebruik G b ik oertekst t k t - tijd SOORT TEKST
martijn
kruijf
Gebruik G b ik oertekst t k t - tijd DOEL TEKST
Informeren Informeren/’opiniëren’ Informeren/ opiniëren In perspectief plaatsen Overig
E2
A 1
2
1
ROERMOND
E2
B
4
MAASEIK
Strategies and Places
E2
Mastervak, najaar 2008, dr. ir. J. Bosman 5
Een cartografische zoektocht naar de morfologische ontwikkeling van een vijftal historische steden, te weten Roermond, Maaseik, Maastricht, Visé en Liège, rondom hun belangrijkste infrastructurele oeververbindingen 6 aan de Maas.
C 7 9 11
8 10
MAASTRICHT
D
12
Nederlands taalgebied
13 VISÉ
algebied
18
3
14
15 Duitstalig
martijn 17 16 19 20
kruijf
1421
1452
STADSBRAND
STADSBRAND
In 1421 breekt de eerste grote stadsbrand in Amsterdam uit zoals wordt vermeld in diverse geschiedkundige documenten.
In 1452 vindt de tweede grote stadsbrand plaats. Ruim tweederde van de stad brandt af en velen vinden de dood. De tweede grote stadsbrand brengt een wettelijke omwenteling in 1453 voort, die de morfologie en het aanblik van de stad voor altijd zullen veranderen.
INDIRECTE INVLOED OP: EIND 12E EEUW
1275
1300
1323
1412
1453
ALLERHEILIGEN VLOED
SINT ANTONIES DIJK
TOLPRIVILEGES
STADSRECHTEN
TOL OP BIER
AANMEERVERBOD REDE
VERBOD OP RIET EN HOUT
De strandwallen tussen het Almere en de Waddenzee worden weggeslagen. De Zuiderzee wordt gevormd.
Aanleg Zuiderzeedijk van het Gooi naar de Noordzeeduinen.
Graaf Floris V van Holland geeft Amsterdam tolprivileges [red. vrijstelling van invoerrechten]. Dit jaartal is de eerste vermelding van Amsterdam, toen nog Amestelledamme.
Bisschop Gwijde van verleent Henegouwen Amsterdam stadsrecht. Inwoners werden burgers met privileges op het gebied van rechtspraak en handel in ruil voor accijns.
Graaf Willem III kiest Amsterdam als overslagplaats voor bier uit Hamburg. Dit is het startpunt voor de handel met Scandinavië, Pruissen en de Baltische staten.
Uit veiligheidsoverwegingen mogen schepen niet langer aan de rede aanmeren, met als gevolg dat steeds meer schepen in de binnenhavens moeten aanmeren.
Na de grote stadsbrand van 1452 worden het gebruik van hout en riet verboden. Vanaf 1453 mogen nieuwe huizen alleen van steen en dakpannen gebouwd worden en moesten houten huizen verbouwd worden.
1170
De rede van Amsterdam
DIRECTE INVLOED OP:
1267
1310
1330
1352
1395
1420
AANLEG DAM
DAMRAK HAVEN
NIEUWEZIJDS VOORBURGWAL
OUDEZIJDS VOORBURGWAL
ACHTERBURGWALLEN & MARTELAARSGRACHT
SINGEL, KLOVENIERSBURGWAL, GELDERSE KADE
Aan de zijde van de Nieuwe Kerk wordt de eerste Voorburgwal gegraven. Amsterdam als havenstad is in opkomst.
Aan de zijde van de Oude Kerk, nu Nicolaas Kerk, wordt de tweede Voorburgwal gegraven.
In 1395 zijn de beide Achterburgwallen en de Martelaarsgracht gegraven.
In 1420 zijn de Singel, Kloveniersburgwal en de Gelderse Kade aangelegd
Masterproject 3 Architecture, najaar 2009, Prof. dr. B.J.F. Colenbrander, TRANSFORMATIE Prof. Dipl.-Ing. C. Rapp & Prof. dr. ir. P.J.V. Van Wesemael Op de plaats van het huidige Damrak worden kades aangelegd en is sprake van een haven.
Op de kruising van de Amstel en de Sint Antoniesdijk wordt een dam geslagen om het achterland tegen het zeewater te beschermen.
1280
1200
1300
1380
1350
Onderzoek naar de ontwikkeling, opbouw en gebruik van Amsterdam aan de hand van haar waterstructuren: de Amstel, het IJ, de prestedelijke slotenstructuren, de grachten en het stelsel van polders, kanalen en vaarten.
MORFOLOGIE,belangrijkste TYPOLOGIE & DEMOGRAFIE IN BEELD
1300
1400
1.000 inwoners.
4.400 inwoners.
1498
1250
WATER: HANDEL,
SCHEEPSKRAAN LASTAGE
KOGGESCHIP Eerste vermelding van vroeg middeleeuwse handelsschepen. Exacte datering is onbekend.
INDUSTRIE & RECREATIE
De eerste primitiev scheepskraan in d Amsterdamse haven stond het Lastage gebied nabij d Schreierstoren.
1450
1323
Graan, hout, haring, zuivel, wijn, zout en textiel.
Hout, bier, graan, leer, bont en ijzer.
1345
KLEURLEGENDA CATEGORIEËN:
MAATSCHAPPIJ:
MIRAKEL VAN AMSTERDAM
STEDEBOUW & LANDSCHAP
Aan de huidige Heiligeweg vindt in een woonhuis een wonder plaats: een hostie wordt in het vuur geworpen en komt er ongeschonden uit. Vanaf 1345 wordt Amsterdam een bedevaartsoord.
POLITIEK & MAATSCHAPPIJ
POLITIEK, CULTUUR & TECHNIEK
JAARTALLEN 1500
TECHNIEK & ECONOMIE
1100 1
1550
1200
1300
1600
1560
1570
1590-1600
INTRODUCTIE SPUISLUIZEN
ALLERHEILIGEN VLOED
GRENEN HEIPALEN
Spuisluizen boden een nieuwe manier om de waterhuishouding in de havens en later het grachtenstelsel van Amsterdam te regelen.
Dijken breken door en grote delen van Amsterdam en het Amstelland overstromen ten gevolge van een springvloed in 1570.
Het sinds 1453 verplichte bouwen met steen leverde veel verzakkingen op in de stad. In de jaren ‘90 van de zestiende eeuw werd de grenen heipaal geïntroduceerd en daarmee de fundering op een diep gelegen zandlaag.
1518
START AANLEG STADSMUUR
OUDESCHANS & MONTELBAANSTOREN
Onderdeel van de oude stadsmuur zijn onder andere de Haarlemmerpoort, de Regulierspoort en de Sint Antoniespoort (later de Waag aan de Nieuwmarkt).
Na veel politiek getouwtrek wordt er een brede gracht en een aarden wal om het Lastage gebied aangelegd. Het industriegebied lag jarenlang buiten de omwalling van de stad en werd dikwijls belegerd.
1651
1673
1691
STICHTING BATAVIA
DOORBRAAK SINT ANTONIESDIJK
AMSTELSLUIZEN
UITVINDING SCHEEPSKAMEEL
Op het eiland Java wordt Batavia gesticht. Batavia wordt ontworpen op basis van de ideale stad van Simon Stevin.
Grote delen van Amsterdam en het Amstelland overstromen.
1602
VAL VAN ANTWERPEN
O P R I C H T I N G 1609 - WISSELBANK VOC
OPRICHTING WIC
Antwerpen valt in katholieke handen en velen protestantse handelaren, kunstenaars en wetenschappers vluchten naar Amsterdam.
De Verenigde Oost-Indische Compagnie vestigd zich in 1602 op het eiland Rapenburg in de Amsterdamse haven. De oprichting van de VOC kenmerkt de start van de Hollandse Gouden Eeuw.
De West Indische Compagnie wordt in 1621 opgericht. De WIC richt zich op de handel met het huidige Noord- en Zuid-Amerika. Met de oprichting van de WIC start ook het tijdperk van de Nederlandse slavenhandel.
1621
De eilanden Uilenburg, Rapenburg en Marken worden ten Oosten van de stad aangeplempt. Scheepstimmerlieden, Touwslagers en Teerders die zich hebben gevestigd in het Lastage gebied moeten verhuizen naar de nieuwe eilanden.
1586 - HERBESTEMMING LASTAGE
1560
1591 - TWEEDE UITLEG
De stadsomwalling wordt uitgebreid om de eilanden Uilenburg, Rapenburg en Marken heen.
1591
Amsterdam krijgt een wisselbank en wordt hiermee een belangrijk en betrouwbaar financieel centrum.
1611 - BEURS De eerste beurs van Amsterdam wordt ontworpen door Hendrik de Keyser.
1632 AANLEG NETWERK TREKVAARTEN
AANLEG NETWERK TREKVAARTEN 1667
1610 - 1615
1630
1644
DERDE UITLEG
WATERGRAAFSMEER
WAALEILAND
Amsterdam wordt steeds meer het middelpunt van de wereldhandel en barst uit haar voegen, stadsuitbreiding is noodzakelijk. De derde uitleg omvat de aanleg van de drie hoofdgrachten (Prinsen-, Keizersen Herengracht) tot aan de huidige Leidsegracht.
Het Lastage gebied wordt van industriegebied omgevormd tot een woongebied om de grote stroom immigranten uit o.a. Vlaanderen op te kunnen vangen; de eerste herbestemming in de geschiedenis van de stad.
De stad wordt uitgerust met een aarden omwalling en bastions
De ondieptes van de Zuiderzee en het IJ worden steeds gevaarlijker en maken de haven moeilijker berijkbaar. De scheepskameel is een instrument dat de diepgang van een schip tijdelijk vermindert.
GOUDEN EEUW 1672
1585
1579 - EERSTE UITLEG
De sluizen in de Amstel zijn aangelegd. Bij het oude type sluizen waartoe de Amstelsluizen behoren was er voor iedere vaarrichting een aparte sluis nodig.
1602 GOUDEN EEUW
1585 - UILENBURG, RAPENBURG & MARKEN
1482
1400
1650
1619
1596
1655 - ADMIRALITEIT
Het Waaleiland wordt aangelegd ten midden van de nieuwe Braauwwaal en Timmerwaal. In dit nieuwe deel van de haven worden schepen gerepareerd, gebreeuwd en gekalefaterd.
Onder leiding van ingenieur Leeghwater wordt het Watergraafsmeer ingepolderd. Watergraafsmeer zou de komende eeuwen de plek worden waar de gegoede burgerij haar buitenhuis had.
1660
De admiraliteit vestigt zich op het eiland Kattenburg. Dit eiland zal tot op de dag van vandaag haar militaire functie behouden. Het belangrijkste gebouw is ‘s- Lands Zeemagazijn (het huidige Scheepvaartmuseum), dat als magazijn van de Admiraliteit diende.
VOC NAAR OOSTENBURG
1656 - 1662 - VIERDE UITLEG
De in de derde uitleg gemaakte aanzet tot een concentrisch stadsmodel wordt voltooid. De eilanden Kattenburg, Wittenburg en Uilenburg zijn voltooid. Het zal echter tot ver in de negentiende eeuw duren eer de stadsuitleg is volgebouwd.
De VOC is op Rapenburg uit haar kleding gescheurd en verhuisd naar een veel grotere locatie op het eiland Oostenburg. De scheepswerven, pakhuizen en maga-zijnen worden op het eiland gevestigd.
1655
1615
1673
1600
60.000 inwoners.
1692
1560
30.000 inwoners.
BIJTPLICHT
1600
1631
1655
PAKHUIS
WESTERKERK
STADHUIS DAM
In 1600 was het pakhuis nog een onbekende typologie. Opslag vond plaats in zolders en achterhuizen van koopmanshuizen.
De Westerkerk wordt voltooid; op dat moment het grootste gereformeerde kerkgebouw ter wereld.
Architect Jacob van Kampen ontwerpt en bouwt het nieuwe stadhuis van Amsterdam aan de Dam.
1650
140.000 inwoners.
219.000 inwoners.
1591 FLUITSCHIP
1580
2000 zeeschepen.
Zijde, porcelijn, specerijen en walvisproducten.
1650
5000 zeeschepen.
1530
1533
1568
1578
1617
1648
UITVINDING BAGGERBEUGEL
DRIEHOEKSMETING
DE OPSTAND
ALTERATIE
DE SPAANSE BRABANDER
VREDE MÜNSTER
Met de uitvinding van de baggerbugel werd de zogehete strokenvervening mogelijk. Een techniek die grote delen van het Hollandse landschap haar kenmerkende structuur zou geven.
De driehoeksmeting introduceert een grote mate van nauwkeurigheid in het landmeten. Cartograaf Jacob van Deventer was een van de eerste die deze nieuwe techniek op grote schaal heeft toegepast.
Grote delen van het protestantse Holland komen in opstand tegen de katholieke Spaanse overheersing. Het jaar 1568 is het startpunt van de tachtigjarige oorlog.
Amsterdam zet als laatste Hollandse stad het katholieke Spaanse stads-bestuur af en sluit zich aan bij de protestantse Willem van Oranje.
Toneelschrijver Bredero schrijft het toneelstuk De Spaanse Brabander over de dan heersende immigratieproblemen in Amsterdam.
Spanje en de Nederlanden sluiten vrede. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wordt officieel erkend.
1568 TACHTIGJARIGE OORLOG
1500
1700
1650
Het fluitschip wordt ontworpen. Het fluitschip is een typisch Hollands vrachtschip met een peervormige romp: een klein bovendek en een breed onderdeks laadruim.
1750
1600
1800
1658
1661
JACHTHAVEN
VEERDIENSTEN
Ter hoogte van het huidige Oosterdok wordt in 1958 de eerste jachthaven aangelegd, de plaasts waar de gegoede burgerij haar plezierjachten had liggen.
In het jaar 1661 vertrokken er wekelijks ongeveer 800 diensten naar ruim 180 bestemmingen binnen en buiten de republiek.
1672 RAMPJAAR
VAN
De Nederlanden worden door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Köln aangevallen. De Hollandse Waterlinie wordt geïnundeerd om de troepen van Lodewijk XIV te stoppen.
1652
TACHTIGJARIGE OORLOG 1648
1550
Pakhuiseigenaren moest bij vorst de toegang tot h pakhuis uitbijten in het i Deze plicht toont ons dat de 17e eeuw het ty pakhuis is ontstaan. In 16 stonden er in Amsterda ruim 600 pakhuizen.
1670
ENGELS-NEDERLANDSE OORLOGEN I, II & III
1674
1650
1850
1900
1795
1803
1824
1852
1867
1881
1902
STAGNATIE HANDEL
HAVEN DICHTGESLIBT
NOORDHOLLANDS KANAAL
HAARLEMMERMEER
OPSLAGVERBOD PETROLEUM
STELLING VAN AMSTERDAM
GARDEN OF TOMO
Petroleum mag voortaan niet binnen de stadsgrenzen worden opgeslagen. Dit verbod is de eerste aanleiding voor de westwaardse groei van de haven in de 21e eeuw.
Als gevolg van de Vestingwet wordt in 1881 de Stelling van Amsterdam opgeleverd als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Stelling van Amsterdam bestaat uit enorme inundatiegebieden en tientallen forten.
Na de fluwelen revolutie stagneert de activiteit door de Franse overheersing in de Amsterdamse haven sterk, met verregaande gevolgen voor de economie van de stad.
Uit een onderzoek van ingenieur Jan Blanken blijkt in 1803 dat de haven van Amsterdam en het open IJ volledig zijn dichtgeslibt en dat er moet worden ingegrepen.
Op 4 december 1824 wordt het Noordhollandsch Kanaal in gebruik genomen en biedt een alternatief voor de dichtgeslibte vaarroutes over de Zuiderzee.
Tussen 1848 en 1852 is het omvangrijke Haarlemmermeer ingepolderd.
1817 DIVERSE CHOLERA EPIDEMIËN
DIVERSE CHOLERA EPIDEMIËN 1867
1798
1814
1850
FAILLISSEMENT VOC
NIEUWE HOLLANDSE WATERLINIE
START AANLEG RIOLERING
De oude Hollandse waterlinie was sterk vervallen en toe aan modernisering. CRT Krayenhoff maakte het ontwerp voor de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die onder andere de verdediging van Amsterdam verzorgde.
Het stijgend bewustzijn van hygiëne leidt er toe dat er in meerdere Hollandse steden, waaronder Amsterdam, wordt gestart met de aanleg van een rioleringssysteem.
De handel is door de Franse overheersing dusdanig gekrompen dat de VOC in 1798 failliet wordt verklaard.
1866 - PLAN VAN NIFTRIK
Van Niftrik presenteert in 1866 zijn plan voor de uitbreiding van Amsterdam: de huidge 19e eeuwse gordel. Slechts enkele delen van het plan Niftrik worden uitgevoerd.
1866 - WET OP STEDELIJKE
AC-CIJNS WORDT AFGESCHAFT
In 1866 wordt de wet op de stedelijke accijns afgeschaft, waardoor de stadswallen nu ook haar economische functie verliezen.
1865
1875
1901
PLAN KALFF
WONINGWET
In 1875 komt Kalff met een alternatief voor het plan Niftrik, waarbij nu de eigendomsstructuren blijven gehandhaafd. Het grootste deel van plan Kalff is uitgevoerd.
Als gevolg van de Vest wordt in 1881 de Stelli Amsterdam opgeleve onderdeel van de N Hollandse Waterlinie Stelling van Amst bestaat uit enorme in tiegebieden en tien forten.
AANLEG NOORDZEEKANAAL
1876
1880 - HANDELS-
1798
1816
1830
1838
1872
1875
FUNCTIE FORTIFICATIE VERVALT
S TA D S W A L L E N GESLECHT
AANLEG HAVENDIJKEN
ARTIS
SCHELLINGWOUDERDAM
SINGELZONE HERBESTEMD
In het jaar 1798, onder het bewind van Napoleon, komt de functie van de Amsterdamse fortificatie te vervallen. De verdediging van de stad wordt voortaan overgenomen door de Hollandse waterlinie.
Nadat de militaire functie van de stadswallen in 1798 kwam te vervallen, zijn in 1816 de grooste delen van de militaire werken ontmanteld. De stadswal doet echter nog wel dienst als tolgrens.
Met de aanleg van de Schellingwouderdam en de Oranjesluizen eindigt een lange periode van de invloed van de zee op het Amsterdamse havenfront.
Na het wegvallen van de functie van de geslechtte stadswal als economische grens zijn alle resten van de verdedigingswerken verdwenen. Deze hebben plaats gemaakt voor tal van nieuwe activiteiten en bouwwerken in de singelgrachtzone.
Met de aanleg van nieuwe havendijken op de plaats van de oorspronkelijke rede ontstaan het huidige Oosteren Westerdok. Het doel van de aanleg van de dokken was om de diepgang van de haven te vergroten, helaas zonder resultaat.
In de plantagebuurt, onderdeel van de vierde uitleg, waarvan delen tot in de negentiende eeuw onbebouwd bleven, wordt Natura Artis Magistra opgericht, het begin van het bekende Amsterdamse dieren wetenschaps park.
1800
Howard pub zijn werk G Tomorrow. D markeert de tuinsteden. E later in de t weidverbreid
KADE
1889 - CENTRAAL STATION
1880 - HOUT-
1889 - PETROLEUM-
In 1880 wordt de Handelskade, naar een ontwerp van Van Niftrik voltooid en biedt plaats aan de steeds groter wordende schepen.
1900 - DE PIJP
In 1900 is de wijk De P voltooid. De Pijp is onderd van het uitbreidingsplan v Kalff.
In 1889 wordt het Centraal Station voltooid, een van de belangrijkste pijlers van plan Kalf. Het gebouw wordt ontworpen door P. Cuijpers.
1900 - JAVA KNSM EILAND
HAVENS
In 1880 worden de Houthavens gegraven, de eerste uitbreiding westwaards.
In navolging van de Hand skade worden in 1900 Java en KNSM eila opgeleverd, alwaar de KN zich vestigd.
HAVENS
In 1889 worden de Petroleumhavens gegraven, ver buiten de bebouwde kom.
1880
1864
1899
510.900 inwoners.
1880
317.011 inwoners.
1903
1864 PALEIS VOOR DE VOLKSVLIJT Op het Frederiksplein verrijst het Paleis van de Volksvlijt. De arts Sarphati neemt het initiatief voor de bouw van het gebouw, een vermaakscentrum. In 1929 werd het gebouw door een brand verwoest.
1850
Oppervlakte 790 hectare.
1735
1795
239.866 inwoners.
1815
221.000 inwoners.
1806 CONTINENTAAL STELSEL 1741
2760 zeeschepen. Opkomst voorbijlandvaart.
1702
1714
DOOD WILLEM III
VREDE UTRECHT
Als stadhouder Willem III in 1702 sterft breekt de tweede lange stadhouderloze periode aan voor de republiek. Het stadhouderschap is dan nog niet erfelijk.
1701
NA 1714 VAN
Einde van de Spaanse successieoorlog en einde van de politieke rol van de republiek: ‘chez vous, pour vous, sans vous.’
SPAANSE SUCCESSIEOORLOG
1714
De Spaanse successieoorlog heeft de republiek financieel en militair haast tot een faillissement gebracht. De republiek mist een autoritaire leider zoals andere Europese landen dat wel hebben. Er ontstaat dan ook verdeeldheid in de rubliek: gewesten en steden gaan hun eigen politiek bedrijven, wat enige vorm van internationale daadkracht onmogelijk maakte.
De 18e eeuw wordt vaak als de eeuw van stagnatie gekenschetst. Dit is echter niet geheel terecht. De republiek verloor welliswaar haar koplopers positie als handelsnatie, maar dit betekende geenszins een afname van de handel. De handel met Oost-Indië nam zelfs sterkt toe. De enorme voorspoed van de gouden eeuw heeft voor veel mensen rijkdom gebracht.
Er trad echter wel stagnatie op in de textielfabricage en visserij. Er vond dan ook een sterke verschuiving plaats van productie, naar handel in geld, wat voor veel arbeiders werkeloosheid betekende. De 18e eeuw was op het gebied van cultuur, architectuur en wetenschap een hoogtepunt, maar ook de eeuw waarin de kloof tussen arm en rijk dramatisch groeide.
1700
CITIES RROW
1765
1777
1784
PACHTERSOPROER
STOOMMACHINE
FELIX MERITIS
Door de enorme belastingdruk, armoede en hoge werkloosheid breekt het pachtersoproer uit: bloedige protesten tegen de regering van de stad. Later zou een eerste vorm van een centraal belastingstelsel worden geïntroduceerd.
De Brit, James Watt, maakt in 1765 de eerste rendabele stoommachine. In de meeste Europese landen zet dit de Industriële revolutie in. In de republiek gebeurt dit niet omdat ze geen productie economie meer is en dus nauwelijks producten van eigen bodem verhandelt.
Felix Meritis was een elitair genootschap voor kunstenaars en wetenschappers en staat symbool voor de culturele en wetenschappelijke gouden eeuw: de verlichting.
VREDE PARIJS
390 zeeschepen.
1789
1795
1803
1808
VAN
FRANSE REVOLUTIE
FLUWELEN REVOLUTIE
STOOMBOOT
PALEIS NAPOLEON KONING WILLEM I
Engeland krijgt de hegemonie over de wereldzeeën en monopoly op bijna alle handelsroutes. Einde van de republiek als handelsnatie.
De bestorming van de Bastille in Parijs geldt als het startpunt van de Franse Revolutie die een eind moet maken aan het absolutisme.
De burgemeesters van Amsterdam dragen de macht geweldloos over aan de Fransen. Het volk viert de komst van de Fransen.
James Fulton vind in 1803 de stoomboot uit. Al snel hierna verschenen de eerste stoomboten in het reguliere scheepvaartverkeer.
In 1808 wordt het stadhuis op de Dam aan koning Lodewijk Napoleon aangeboden als koninklijk paleis.
1795
1780 ENG-NL OORLOG IV 1784
1750
FRANSE OVERHEERSING
1950
PAMPUSPLAN
WET RUIMTELIJKE ORDENING
Het Congrès International d'Architecture Moderne, ofwel CIAM, werd tussen 1928 en 1959 meermaals gehouden. Het congres was een bijeenkomst van architecten en stedebouwers van de modernistische beweging. Het congres was een promotie instrument van de ‘nieuwe architectuur’.
In 1964 presenteren Van den Broek en Bakema het Pampusplan, een plan voor de twintigste eeuwse uitbreiding van Amsterdam in het Markermeer. Het plan wordt nooit uitgevoerd.
1930
SCHIPHOL
COENHAVEN WESTHAVEN
Albert Plesman richt in 1919 de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij voor Nederland en Kolonièn op. De maatschappij opereert vanaf een grasveldje in de Haarlemmermeer: Schiphol. In 1920 voert de KLM haar eerste lijndienst uit vanaf Schiphol.
LLOYD
In 1894 vestigd zich de NSM, Nederlandse Scheepsbouw Maatschappij, aan de zuidoevers van het IJ.
In 1908 werd de Hollandsche Lloyd een van de be rederijen in de Am geschiedenis.
1839
1860
1898
EERSTE SPOORWEG NEDERLAND
TITAN
EERSTE AUTO
De introductie van de kraan Titan markeert de transitie van hand naar machine arbeid. Dit leidde onder andere tot een forse schaalvergroting van de havens.
In 1898 verschijnt de eerste auto in het Nederlandse straatbeeld.
De eerste spoorwegverbinding van Nederland wordt aangelegd tussen Amsterdam en Haarlem. Speciaal voor deze spoorweg werd in Amsterdam het WIllemspoort station aangelegd.
1970
MAATSCHAPPLIJKE PROTESTEN
1850 VINEX In 1993 neemt de Tweede Kamer de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra aan, ofwel de VINEX. De nota bevat de uitgangspunten voor nieuwbouwlocaties, te realiseren vanaf 1995.
Met de Wet op de Ruimtelijke Ordening uit 1965, krijgt de gemeente Amsterdam voortaan de bevoegdheid haar eigen ruimtelijke plannen te maken.
SUBURBANISATIE 1990
1934
1952
1992
ALGEMEEN UITBREIDINGSPLAN, AUP
AMSTERDAMRIJNKANAAL
BIJLMERRAMP
In 1934 presenteert Cor van Eesteren zijn Algemeen Uitbreidingsplan voor Amsterdam. In het AUP wordt de uitbreiding van Amsterdam tot aan het jaar 2000 voorzien. De tuinsteden en de vingerstructuur zijn kenmerken voor het AUP.
In 1952 wordt het Amsterdam-Rijnkanaal voltooid en is de stad via een snelle verbinding verbonden met het achterland. De binnenvaart naar onder andere het Duitse Ruhrgebied groeit zienderogen.
&
In 1930 werd de Coenhaven voltooid en werd gestart met de aanleg van de Westhaven, waar onder andere het Amerikaanse autobedrijf Ford zich zou vestigen. De havenactiviteit verplaatst zich definitief Westwaarts.
1900
2000 1993
1980
1970 SUBURBANISATIE
Door de economische crisis blijven alle stedebouwkundige plannen van de gemeente Amsterdam slechts van papier en de woningproductie stagneert.
1919
1908
NSM WERF
In 1854 wordt de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij, ofwel de KNSM, opgericht.
1975
CIAM
ZUID
1894
OPRICHTING KNSM
1800
URBANISATIE VS. SUBURBANISATIE
In 1917 keurt de Amsterdamse gemeenteraad het stedebouwkundig plan goed voor een nieuw stadsdeel ten zuiden van de stad, ontworpen door Berlage. De wijk, ontworpen in de Amsterdamse School stijl, zou tussen 1917 en 1932 gebouwd worden.
1854
1813
1965
1925 - PAPIEREN PLANNEN
In 1903 wordt het B bouw aan het opgeleverd naar een o van Berlage. Het g verving het oude b bouw nabij het C Station. Tegenwoordi beurs een Palazzo Pub
In 1865 wordt het gebouw van het Rijksmuseum voltooid. Het gebouw is een ontwerp van architect P. Cuijpers.
NHM
In 1813 ontstaat het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, met aan het hoofd koning Willem de eerste.
1964
PLAN BERLAGE
224.035 inwoners.
RIJKSMUSEUM
1824
1813
1928
1917
1850
202.400 inwoners.
De Nederlandse Handels Maatschappij wordt opgericht als de handel met Oost-Indië weer opleeft. Engeland heeft een groot deel van de Hollandse kolonieën weer teruggegeven.
1808
20e EEUW
wet van als we De am dalen
De dramatische vliegtuigramp in de Bijlmermeer met een Boeing van ELAL maakt de noodzaak om de sterk verloederde Bijlmermeer te revitaliseren duidelijk.
1946
1952
1960
1966
1968
1973
1988
1989
1994
1995
2002
NDSM WERF
SLOTERMEER
MERCURIUSHAVEN
BUITENVELDERT
AMERIKAHAVEN
BIJLMERMEER
IJPLEIN
MASTERPLAN BORNEO SPORENBURG
AFRIKAHAVEN
IJBURG
Op 7 oktober 1952 werd door Koningin Juliana de wijk Slotermeer geopend. Slotermeer was de eerste tuinstad buiten de toenmaige Ringspoorbaan. Slotermeer is het eerst gerealiseerde onderdeel van het AUP.
MASTERPLAN JAVA & KNSM EILAND
In 1946 fuseren de NSM en NDM werf tot een nieuw bedrijf: de NDSM, Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij. Het terrein aan de Noordoevers van het IJ heeft jarenlang een industriële enclave gevormd.
Omstreeks 1960 wordt de Mercuriushaven opgeleverd.
In 1968 wordt de Amerikahaven opgeleverd. In dat jaar vestigd zich daar het bedrijf MobilOil, en bouwt er de eerste olieraffinaderij van Amsterdam. De olie werd overigens per pijpleiding uit Rotterdam aangevoerd omdat de tankers zelf de haven niet konden bereiken.
In 1973 wordt de Bijlmermeer, van architect stedebouwer S. Nassuth voltooid. Het ontwerp is geïnspireerd op de ideeën van Le Corbusier en de CIAM. In 1977 wordt de wijk middels metrolijnen verbonden met het centrum.
In 1989 wordt gestart aan de revitalisering van de oude haveneilanden KNSM- & Java eiland, door respectievelijk Jo Coenen en Sjoerd Soeters.
In 1994 wordt gestart met de eilanden Borneo en Sporenburg volgens het masterplan van West8.
In 1995 wordt de Afrikahaven voltooid. De Afrikahaven is de laatst gebouwde en tevens grootste haven van het Westelijke Havengebied. Aan de Afrikahaven ligt vandaagd de dag onder andere de Ceres terminal, vanaf 2002 in gebruik.
In 2002 worden de eerste woningen op de kunstmatig opgespoten eilanden IJburg opgeleverd. IJburg bouwt voort op de plannen van Van den Broek en Bakema uit 1964.
1945
1918
In 1966 wordt de zuidelijke tuinstad Buitenveldert opgeleverd. Buitenveldert was het laatste onderdeel van het AUP van Van Eesteren uit 1934.
In 1988 is het IJplein plan van architect Rem Koolhaas voltooid. Het maakte uit van een groot ij-oever plan van de architect dat nooit is uitgevoerd.
1970
1960
2007
Akzo Nobel, Zuidas.
2002
Cisco Systems, Bijlmermeer.
1989
1988
AN
1915
World Fashion Center.
597.689 inwoners.
1920
In 1915 wordt het gebouw van de Bijenkorf op de Dam opgeleverd. Het gebouw markeert een maatschappelijke omslag in consumptiegedrag en welvaart.
440 passagiers.
1940
1967
1970
1940
1963
1970
Oppervlakte 6.423 hectare.
1925
1929
714.200 inwoners.
1936 91.793 1920
750.000 inwoners.
1985
Oppervlakte 12.406 hectare.
3.263.342 passagiers.
803.073 inwoners.
ING House, Zuidas.
1986
1968
BIJENKORF
1910
2002
G-Star.
14.664.000 passagiers.
sgemrak werp ouw sgetraal s de o.
ninklijke gericht, grijkste rdamse
1748
Het begin van de twintigste eeuw kenmerkt zich door een sterke urbanisatie van arbeiders die in de industrie komen werken en een sterke suburbanisatie van de gegoede burgerij die de vieze en stinkende stad ontvluchten. Een kwart van Nederland woont in de stad.
ert in 1902 en Cities of e publicatie omst van de concept dat itigste eeuw raken.
3604 zeeschepen.
3546 zeeschepen.
1925
Napoleon stelt een handeslboycot in tegen Engeland. Deze boycot wordt wederzijds waardoor de Hollandse handel instort.
1782
1778
1830
140.000 inwoners.
BEURS BERLAGE
1865
870.000 inwoners.
World Trade Center Zuidas.
1982
Teleport Sloterdijk.
831.463 inwoners.
1984
680.000 inwoners.
1999
2000
1999
2000
Philips, Breitnertower.
STOPERA In 1986 wordt het nieuwe stadhuis en muziektheater voor de Amsterdamse Opera opgeleverd, kortweg Stopera. Het ontwerp is van de hand van architect Cees Dam.
39.270.610 passagiers.
ABN-Amro, Zuidas.
Oppervlakte 15.274 hectare.
1992
2000
18.712.590 passagiers.
731.288 inwoners.
440 passagiers. passagiers.
1909
1910
1913
1916
1920
1956
BUIKSLOTERWEGVEER
VULCANUS
RONDVAART
NSM WERF
NDM WERF
In 1910 wordt het eerste zeegaande diesel motorschip op de NSM werf te water gelaten.
In 1913 vind de eerste commerciële rondvaart op de Amsterdamse grachten plaats.
In 1916 verhuist de NSM werf in navolging van Shell naar de Noordoevers van het IJ, naar het huidige NDSM terrein.
Naast de NSM werf in Noord wordt in 1920 de NDM werf opgericht: Nederlandse Droogdok Maatschappij.
In 1909 wordt de buiksloterwegveer in gebruik genomen. De veer is vanaf 1912 gratis.
martijn
1914
1818
1919
SHELL
ZUIDERZEEWET
KLM & FOKKER
In 1818 wordt op initiatief van minister Cornelis Lely de Zuiderzeewet aangenomen. De wet zal verregaande gevolgen hebben voor het Nederlandse landschap en haar economie.
In 1919 vestigen de KLM en Fokker zich op Schiphol en zullen samen met de luchthaven zelf de komende decennia een belangrijke drijfveer voor de economie van de stad worden.
In 1914 vestigt zich het Koninklijke Shell Laboratorium aan de Noordoevers van het IJ.
1914
WO I
1918
kruijf
1929
NHM handelt in: koffie, thee, tabak, suiker, cacao en rubber.
1929
Overslag: 6.4 miljoen toen goederen.
1929
1932
WERELDWIJDE BEURSKRACH
AFSLUITDIJK
Op 24 oktober 1929 spat de economische zeepbel van de eerste decennia van de 21e eeuw. De aandeken koersen aan de Amerikaanse beurzen raakten in vrije val. De beurskrach van 1929 brengt de hele wereld in recessie.
1933
1966
1975
1975
1996
2000
ZEECONTAINER OBA
CTA
SAIL
SLUITING NDSM
CANAL PARADE
PTA
In 1956 vindt Malcolm In 1956 wordt het Overslag McLean de zeecontainer uit. Bedrijf Amsterdam opgericht De zeecontainer brengt een en vestigt zich in de omslag te weeg in de schaal Westhaven. van schepen en havens.
In 1966 wordt Container Terminal Amsterdam opgericht. CTA is samen met OBA het oudste en grootste overslagbedrijf van de Amsterdamse haven.
In 1975 wordt de eerste editie gehouden van SAIL ter viering van het 700 jarig bestaan van Amsterdam. Het vijfjaarlijks evenement staat symbool voor de maritieme historie van de stad.
In 1975 wordt de Amsterdamse locatie van de NDSM werf gesloten waarmee een eeuwenlange periode van scheepsbouw ten einde komt.
In 1996 vindt tijdens het Gay Pride evenement de eerste Canal Parade plaats. Een van de vele voorbeelden van een nieuw gebruik van de grachten: recreatie en entertainment.
In 2000 opent de Passenger Terminal Amsterdam die de groeiende functie van de haven als cruiseterminal moet accommoderen.
Overslag: 4.9 miljoen toen goederen.
In 1932 wordt de Afsluitdijk voltooid. De Zuiderzee heet voortaan IJsselmeer.
1940
1956
1967
Diepte vaargeul Noordzeekanaal: -15 m NAP, geschikt voor schepen tot 90.000 ton.
1945
1953
1968
1972
START DELTAWERKEN
WATERSNOODRAMP
IJTUNNEL
GRENZEN GROEI
In 1945 wordt gestart met de aanleg van de Deltawerken, een omvangrijk verdedigingssysteem tegen hoogwater in Zeeland en Zuid-Holland.
Springtij en een Noordwesterstorm doen de dijken breken en grote delen van Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Holland overstromen.
WO II
1945
In 1968 wordt de IJtunnel opgeleverd. De IJtunnel vormt de derde oeververbinding tussen Noord en Zuid na de Schellingwouderbrug (1957) en de Coentunnel (1965).
Overslag: 43 miljoen ton.
1990
Overslag: 47 miljoen ton.
1990 AAN
ZEEBURGERTUNNEL
In 1972 komt de Club van Rome met een rapport over de gevolgen van de economische groei op het milieu.
1970
1985
INDIVIDUALISERING MAATSCHAPPIJ
1980
In 1990 wordt de Zeeburgertunnel opgeleverd en vromde hiermee het sluitstuk van de ringweg A10. De tunnel verving de Schellingwouderbrug voor het snelverkeer. Deze brug is voor het langzaamverkeer nog steeds in gebruik.
2005
742.000 inwoners.
HG3: L M S XS Afstudeerproject Architecture, 2010, Prof. dr. B.J.F. Colenbrander, Prof. Dipl.-Ing. C. Rapp & Prof. dr. ir. P.J.V. Van Wesemael Aquarel: Cornelis Springer 1844 In HG3: L M S XS, Een biografie van de Amsterdamse Herengracht uit de derde stadsuitleg wordt de ontwikkeling van de Herengracht uit de derde stadsuitleg van 1613 van ontstaan tot op heden gevolgd en worden tijdsperiodes en trends in woord en beeld vastgesteld. Het onderzoek is uitgevoerd op vier verschillende schaalniveaus volgens het ‘topdown’ principe: de Herengracht uit de derde stadsuitleg (schaal L), een oorspronkelijk bouwblok aan de gracht (M), een ensemble van huizen rond de ‘kleine bocht’ (S) en een enkel object op de kleinste schaal (XS). De onderzoeksthema’s zijn de ontwikkeling van de parcelleringsstructuur, de gevelarchitectuur, eigenaren, occupatie en de financiële waarde van de individuele objecten.
BARTOLOTTI
1615
TRADITIONELE BOUW
1621
1689
1730
VOOR 1781
1875 MEGABLOK M D C
C
L
X X
I
1918 MEGABLOK
1954
1971 M D C
I
C
L
X X
I
I
SOLI DEO GLORIA
DE ZONNEWIJSER
1725 LODEWIJK XIV
1745 LODEWIJK XV
1781
LODEWIJK XVI
1794 1781
EMPIRE
1810
1938 INTERNE SCHAKELING
1918
1972
LELIEG RACHT
LELIE
GRACH LELIEG
T
PRINSE
NGRACH
T
RACHT
190
HEREN
GRACH
T
RACHT
R
RACHT
HERENG
LELIEST
HERENG
SGRACH
CHT
T
RSGRA
SGRACH
KEIZER
T
12 13
172
174
176
176
176
176
178
178
178
178
180
180
180
180
182
182
RAADHUISSTRAAT
HERENGRACHT
176
180 182
182
T
182
182
HERENGRACHT
172 174
HERENGRACHT
172 174
SINGEL
172
174
HARTENSTRAAT
HARTENSTRAAT GASTHUISMOLENSTEEG
GASTHUISMOLENSTEEG
1614
1717
1622
1900
OTERLEEK (W) VAN SULPEN
CALANDRINI VAN DER BEECKE (W)
SWEERTS
RUTGERS DE JONGE
PERGENS DE WOLFF
RUTGERS
DE NEUFVILLE
BLOK (W)
DIJK JR.
DIJK SR.
BROUWER ANCHER JR.
1935
GOUDSMIT
POUW
1984
DRILSMA
DRILSMA
DEKEUKELEIRE
NV LINCOFA
BARTH
LOTEN (W)
2010
ALEWIJN
STROCKEL
LUDEN
RAUWENHOFF (W)
JOOSTING
BUNGE
WILDERBEEK
VAN OOSTERWIJK BRUIJN
VAN VUREN
GOMMERS VAN UFFELEN
DE HAZE (W) VAN STEENHUYSEN (W)
GOMMERS VAN KESSEL
DE FLINES
DE FLINES
SPIEGEL (W)
CLOPPENBURGH GEZEGD DEVENTERWAECH
DE BRUYN
ELIAS
VAN EIK
ELIAS
BRUGMANS
BERG
REESSEN
KOOY
DE WILHELM (W)
VAN TARELINK
BARTOLOTTI VAN DEN HEUVEL
VAN DER STELLINGH
GEELVINCK SEBERTS
HENDRICKSZ.
VAN DER SCHORT
FEYGA
VAN MAURIK DE OUDE
VAN DER WIELEN
BARTHOLOMEUS VAN DER DOES
GLIMMER (W)
HEYNST HENRIX
1600
1620
VAN EECKHOUT (W)
GERARD
1640
BICKER (W)
1660
1680
HASSELAER
1700
VAN TARELINK
PANCRAS
DE NEUFVILLE JANSZ.
VAN MAURIK
RIETBEEK
VAN GOUDOEVER
1720
1740
VAN SPEEKENS
VAN AFFELEN (W)
1780
1800
1780
PIONIERSFASE
STEIN
VAN EEGHEN GARRELTS
NV HANDELMIJ FIRGOS
KRAMP
1725 LODEWIJK XIV
kruijf
1810 LODEWIJK XV
LODEWIJK XVI
EMPIRE
VAN DORP
BUYS
1840
REGOUT
UITGEVERSFIRMA H.J.W. BECHT WESTERWOUDT
GEMEENTE AMSTERDAM
AGO
WIJNGAARDEN
HELWICH
BEUKER
VERENIGING HENDRICK DE KEYSER
BECHT
DE VEER
WISBOOM VAN GIESSENDAM
BARON VAN BRIENEN
1820
NEDERDUITS HERVORMDE DIACONIE
EVERS
BOELKEN
MEYNTS (W)
KRANEN
HEIJBROEK
SENEFELDER
GROOT NOORD-HOLLANDSCHE VAN 1845
DREESMANN
R.K. GESTICHT VOOR LIEFDADIGHEID
1860
1880
1900
1920
1940
1960
1870
1940
1980
2000
HISTORISERING
SCHAALVERGROTING EN FUNCTIONELE TRANSFORMATIE 1860
FRANSE PERIODE
martijn
VAN ERVEN DORENS
VAN MAANEN (W)
HOLTZMAN
NAGEL (W)
HANSENCLEVER
RECESSIE
1680
BRUGMANS
VAN BEEK
AMESHOFF HERMANUSZ.
VAN BRIENEN 1760
JACOBS
FRANTZEN
VAN WANING HOOGENBERGH
VAN OOSTERWIJK
SPECULATIE FASE 1609 1622
1614
NV DELI SPOORWEGMIJ
PIJNAPPEL
VAN MARKEN
DE VEER JR.
KOCH
HAMAKER
SCHUUR
VAN LENNEP DE JONGE VAN BEECK
VAN BEECK
VAN RHEE
GOLL VAN FRANCKENSTEIN
DE LA MARLIER
VAN LENNEP BLOK (W)
ALEWIJN
SMITS
1580
HOSPEL
BODDENS PANCRAS
DE NEUFVILLE DAVIDSDR. (W)
DE WOLFF
ALEWIJN
KOOY
ROUFFAER
VAN OOSTERWIJK BRUIJN
KETELTAS
HUYTGES
POVEL
AMSTERDAMSE EN LEIDSE GEREFORMEERDE DIACONIE
LUYKEN (W)
DIX
SCHOLTEN
SCHOLTEN
VAN EIK
RIJSENDAAL
1960
2010
SINGEL
60
RAAD
KEIZERSGRACHT
14
18
172 174 178
178
180
19
170
170
TRAA
174
20
170
170
HUISS
)
21
HERENGRACHT
HERENGRACHT
OUDE
DRIEKONINGENST RAAT
-172
176
HERENGRACHT
T RACHT
168
168
WESTERMARKT
170
(170
17 16 15
T
KEIZE
38
10 11
RACHT
T T
HERENG
GRACH
GRACH
HEREN
HEREN
WARMOESGRACH
LELIEG
166
166
168
168
KEIZER
26
168
168
164
164
166
166
162
162
164
164
166
RMARKT
160
160
162
162
164
164 166
160
160
162
162
DRIEKONINGENST RAAT
RACHT
GRACH
WESTE
160
160
SINGEL
LELIEG
LELIE
26
30
T
KEIZERSGRACHT
RACHT
GRACH RACHT
KEIZERSGRACHT
LELIEG
LELIE LELIEG
