2012. nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Bouwen met Baksteen 1/2012

Variaties op het thema ‘half open bebouwing’ nr 137 - driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart 2012 - afgiftekantoor 8000 Brugge 1 - 2de afdeling

Bouwen met Baksteen is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren.

Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche http://www.baksteen.be e-mail: [email protected]

Adres: Kartuizersstraat, 19 bus 19 1000 Brussel tel. (02) 511 25 81 ~ fax (02) 513 26 40

Druk:

inhoud Variaties op het thema ‘half open bebouwing’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Woning in Hulste arch-ID: Wouter Cannie en Nicolas Vandoorne . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Woning in Herentals RE-ST i.s.m.Bart Hoylaerts . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Woning in Zoersel Katleen Wouters . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Woning in Oelegem Kristof Van Hoof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Binnenlandse architectuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Woning in Bergen Hugo Bauwens Buitenlandse architectuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 ‘Duikklok’ inTilburg - Nederland Bedaux de Brouwer Architecten Baksteenprijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Werkwijzen voor een kritische architectuur Herinrichting van een openbaar park Julie De Bruyne & Jean-Sébastien De Harven Belgische dakpan- en baksteenfabrikanten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

BOUWEN MET BAKSTEEN ❶②③④

tweeënveertigste jaargang

2012

Variaties op het thema ‘half open bebouwing’

Foto: 2 voor 5

We noemen ze ‘half open bebouwing’ of recenter de ‘drie-gevelwoning’. Dit type woning vinden we vooral terug in een dicht bebouwde woonomgeving. De talrijke projecten die als voorbeeld kunnen dienen getuigen van een architecturale handigheid. Het gaat immers vaak over compacte woningen met een beperkt budget waar van de architect een grote spitsvondigheid wordt verwacht om een eengezinswoning, voorzien van alle nodige accomodatie, in te passen in een beperkte ruimte. Deze geselecteerde voorbeelden van half open bebouwing in baksteen tonen de verscheidenheid die zich voordoet wat betreft de rol die is weggelegd voor de laterale gevel… de zogenaamde derde gevel! In het ene geval primordiaal in het concept, in andere gevallen dan weer van ondergeschikt belang. Dient het accent te liggen op deze derde gevel of houden we het eerder neutraal? In dit nummer van ‘Bouwen met Baksteen’ bieden wij u een gevarieerd aanbod van mogelijkheden.

1

2

BOUWEN MET BAKSTEEN ❶ ② ③ ④ tweeënveertigste jaargang 2012

Woning in Hulste arch-ID: Wouter Cannie en Nicolas Vandoorne Foto’s: 2 voor 5 / Studio Claerhout

Deze woning van het ‘driegevel’ type geeft uit op een klein plein in de buurt van het dorpscentrum. Ontvankelijk voor hedendaagse architectuur kozen de eigenaars voor een sober plan. In hun visie op het project nam de openheid tussen de ruimten onderling en het licht eveneens een belangrijke plaats in.

Fot o : 2 vo or 5 ( Bouw B ud g e t B o e k 20 1 1)

F oto: S tud i o Cla erho u t

Aangezien zowel het perceel als de

ruimten te maximaliseren. In dit wel-

bebouwbare oppervlakte beperkt waren

doordacht ontwerp zitten de slaapka-

werd elke m² op een uitgekiende

mers half ondergronds en geven uit op

manier benut. Dit heeft het archi-

de achterkant. De keuken en eetruimte

tectenbureau ertoe gebracht om de

geven uit op de voorkant en steken

beschikbare ruimte onder te verdelen

uit boven de zitruimte. Op een ander

in splitlevels om op die manier de

tussenniveau bevindt zich een ruime

bewoonbare oppervlakte en het visueel

kantoorruimte met zicht op het geheel

contact tussen de verschillende leef-

van de woning.



F oto : 2 v oor 5

F oto: S tu di o Cla erho u t

Het gevoel van compactheid wordt nog

schijnen te zijn ‘uitgehold’ uit dit

versterkt door een massief volume en

compact volume waardoor een contrast

door gebruik te maken van een don-

wordt gecreëerd.

kere gevelsteen.

Spelen met de beperkingen om een

De ingang bevindt zich aan de zijkant,

gebruiksvriendelijke woning te creë-

ietwat teruggetrokken, evenals een

ren … dit is de samenvatting van de

ruime ‘inkeping’ in het volume aan de

sterkte van dit project.

achterkant waarin een hoge vensteropening is voorzien. Deze twee ruimten

www.arch-ID.be

F o t o : 2 vo o r 5

2012

3

4


Woning in Herentals RE-ST i.s.m. Bart Hoylaerts architect Foto’s: Studio Claerhout

Deze woning bevindt zich in

De woning bevindt zich op een inte-

een nieuwe verkaveling met een veertig-

ressante locatie, namelijk op een

tal percelen in de nabjiheid van het cen-

hoekperceel dat gelegen is tegenover

trum van Herentals. De woningen staan

een centrale ruimte die wordt aange-

er per twee. De zogenaamde drie-gevel-

legd als speelplein. Hierdoor krijgt de

woningen. Ondanks de aanwezigheid van

“derde gevel” een bijkomend belang.

stedenbouwkundige voorschriften is er

De ingang werd er voorzien op de

een grote verscheidenheid in de archi-

scheiding tussen de houten bekleding,

tectuur van de woningen vast te stellen.

die inkijk wegneemt, en een kleine

De woningen hebben één gemeenschap-

ruimte met dezelfde bekleding, die als

pelijke kenmerk, namelijk het gebruik

berging kan dienen. Dit scharnierpunt

van baksteen als bouwmateriaal.

wordt tevens gekenmerkt door een knik



2012

in de gevel wat bijdraagt tot het archi-

woonkeuken, twee slaapkamers en een

karakter van de woning te benadrukken

tecturaal belang.

zolder die kan worden ingericht.

heeft de architect er bovendien voor gekozen om het metselwerk te laten uitvoeren met dunne voegen.

De tweede essentiële eigenschap van

Aangezien er in de verkaveling een

dit project is de strikte beheersing van

grote variatie aanwezig is in het kleu-

een vrij beperkt budget. Deze factor

renpalet van de bouwmaterialen is

Eerder bescheiden in omvang kon

was bepalend bij de architecturale keu-

de architect op zoek gegaan naar een

dit project zich toch onderscheiden

zes. Als gevolg hiervan werd geopteerd

lokale verankering. Dit heeft geleid

door het weldoordacht gebruik van de

voor een compact volume dat echter

tot de keuze voor deze gevelsteen

ruimte, de compactheid en de gebruiks-

perfect beantwoordt aan de noden van

met eenzelfde kleurschakering die

vriendelijkheid voor de bewoners.

de eigenaars voor wie de functionaliteit

vaak terug te vinden is in de rurale

primeerde op de oppervlakte: zitruimte,

Kempische context. Om het massieve

www.re-st.be

5

6


Woning in Zoersel Katleen Wouters Foto’s: Studio Claerhout

Deze woning is een interessante variante op de drie-gevel-woning. Op voorstel van de architecte werd gebruik gemaakt van de mogelijkheid om af te wijken van de verplichting, voorzien in de stedenbouwkundige voorschriften, om een drie-gevel-woning te bouwen. Door deze kunstgreep kon een aanzienlijk verlies in oppervlakte, op een perceel dat op zich reeds zeer eng was, worden vermeden. Bovendien kon een zekere continuiteit in het straatprofiel worden bekomen. Een bijkomend volume waarin de ontvangsruimte is ondergebracht werd aan het hoofdvolume toegevoegd.



2012

Het ontwerp van deze woning biedt

blijk van een coherent geheel met een

verschillende typologieën van aangren-

bijgevolg een tussenoplossing tussen

gesloten karakter aan de straatkant.

zende woningen: hellend dak aan de

het type van de drie-gevel-woning en

De architectuur van deze woning vormt

ene kant, plat dak aan de andere kant.

een rijwoning. Dit type woning geeft

een natuurlijke overgang tussen de Aan de achterkant is er een uitbreiding van het hoofdvolume voorzien met een plat dak. In tegenstelling tot de voorkant is de woning hier zeer open met een aantal grote ramen. De architecturale details van dit project geven blijk van een zekere finesse. Onder andere de muur langs het huis met het plat dak zorgt voor een harmonieuse overgang tussen de twee huizen en tevens voor een mooie aflijning van de perceelsgrenzen, maar ook het metselwerk in kettingverband en uitgevoerd met verzonken horizontale voegen.

7

8


Woning in Oelegem Kristof Van Hoof Foto’s: 2 voor 5 (Bouw Budget Boek 2009)

De architectuur van deze

de nabijheid van dit wandelpad en om

trie uitgewerkt waarin de gelijkvloerse

woning is het resultaat van de inter-

voldoende ruimte te laten voorzagen de

verdieping zich voordoet als "sokkel"

pretatie van de nogal beperkende ste-

stedenbouwkundige voorschriften dat

waarop de rest van de woning werd opge-

denbouwkundige voorschriften gepaard

er op de eerste verdieping een afstand

bouwd. Deze indruk wordt nog versterkt

gaand met soberheid, gezond verstand

moest worden gehouden van de per-

door dit principe over heel het gebouw

en spitsvondigheid.

ceelsgrens terwijl op de gelijkvloerse

door te trekken. In een dergelijke volu-

verdieping de volle breedte van het per-

metrie konden perfect de ruimten worden

De woning bevindt zich langs een

ceel mocht worden bebouwd.

ondergebracht die door de opdrachtge-

fiets- en voetgangerspad. Omwille van

De architect heeft bijgevolg een volume-

vers gewenst waren: twee slaapkamers en


een badkamer op de eerste verdieping en een logeerkamer op de zolderverdieping die nog verder kon worden aangepast. De omstandigheden, eigen aan dit perceel, hebben ertoe geleid dat de architect de zijgevel gesloten heeft gehouden. De enige opening aan de zijkant is het hoekvenster op de eerste verdieping. Aan de achterkant echter is de woning zeer helder en zijn er grote ramen voorzien die uitgeven op het terras en de tuin. Dit alles resulteert in een woning waarvan de volumetrie nogal atypisch is, met sobere lijnen en een eigentijdse look en waarvan de afmetingen beantwoorden aan de stedenbouwkundige beperkingen. www.kristofvanhoof.be


2012

9

10


BINNENLANDSE ARCHITECTUUR Woning in Bergen Hugo Bauwens Foto’s: Laurent Brandajs

Deze woning die zich aan de

aan samenhang. Hij heeft het aange-

rand van de stad Bergen bevindt geeft

durfd om in deze kontekst een eigen-

uiting aan verschillende contrasten!

tijds project te voorzien dat samengaat

Contrast met de bebouwde omgeving,

met de omgeving.

contrast tussen de voor-en achtergevel, contrast tussen de buitenkant en het

Langs de straatkant doet het geslo-

interieur … Niettegenstaande blijft het

ten karakter van de gevel dienst als

evenwicht aanwezig!

protectiescherm voor de hinder veroorzaakt door het verkeer. De kleur

Dit deel van de stad wordt niet gety-

van de gevelsteen versterkt dit gevoel.

peerd door een specifieke bouwstijl.

De ingang als enige beglaasde muur-

Dit project van architect Hugo Bau-

opening, verschijnt als een baken en

wens is een antwoord op dit gebrek

spreekt als het ware de bezoeker aan.



2012

Aan de achterzijde daarentegen overheersen de ramen: ramen die uitgeven op de tuin en op het bos maar ook de openheid tussen de verschillende leefruimten onderling zodat ze één grote ruimte vormen. Een rustgevende sfeer wordt hierdoor gecreëerd. De donkere gevelsteen komt hier om een nog

Een juiste visie op het karakter van

sen het hoofdvolume en het bijkomend

andere reden helemaal tot zijn recht.

deze woning heeft bijgedragen tot de

volume, alsook in het ontwerp van de

De gevelsteen staat immers in harmo-

realisatie van deze evenwichtige archi-

gevels.

nie met de verschillende kleurschake-

tecturale creatie. Dit evenwicht komt

ringen van het bos.

tot uiting in de volumeverdeling, tus-

www.hugobauwens.eu

11

12


BUITENLANDSE ARCHITECTUUR ‘Duikklok’ in Tilburg – Nederland Bedaux de Brouwer Architecten Foto’s: Tim van de Velde

Dit gebouw, ontworpen door Bedaux de Brouwer Architecten, manifesteert zich als een paviljoen in een parkje. Tot nu toe werd dit deel van het centrum van de stad gekenmerkt door een korrelige stedelijke conditie. Dit paviljoen heeft de ambitie om de afzonderlijke delen weer in overeenstemming te brengen. Gepositioneerd in het midden van het park en duidelijk zichtbaar vanuit alle hoeken fungeert het paviljoen als een soort ruimtelijke dirigent. Dynamische verbindingen met het omringende groen en het stadsbeeld zijn gecreëerd. Twee appartementen gestapeld bovenop een gemeenschappelijke ingang met garage vormen tezamen een cirkelvormige structuur van vier verdiepingen en een dakterras. De ruimtes van beide appartementen die



2012

privacy behoeven zijn gegroepeerd op

De erkers draaien in een spiraal naar

voor deze baksteen is afgeleid van de

de tweede en derde verdieping. Deze

boven alsof ze actief op zoek zijn naar

omringende bebouwing. Een gedistin-

ruimtes zijn introvert vorm gegeven

een optimale oriëntatie. Privacy en

geerde metseltechniek van verzonken

en bevinden zich in de kern van het

engagement zitten gevangen in een

lintvoegen en weggelaten stootvoegen

gebouw. De eerste en vierde verdieping

expressief spel. Als een combinatieslot

geeft het metselwerk een bijna textiele

bevatten naar buiten gerichte ruimtes.

vergrendelen de erkers in hun uiteinde-

uitstraling.

lijke positie. Grote uitwaaierende erkers zorgen voor

In zijn geënsceneerde omgeving, zal

maximale panoramische uitzichten en

Door het hele gebouw in een donkere

dit paviljoen continu het spel om de

hebben het voordeel dat ze het gebruik

geglazuurde baksteen uit te voeren

ruimte van de stad in gang zetten.

van grote schuifpuien toestaan waar-

wordt de indruk van een zich vor-

door de gevel geopend kan worden.

mende massa versterkt. De keuze

www.bedauxdebrouwer.nl

13

14


Baksteenprijs Werkwijzen voor een kritische architectuur Herinrichting van een openbaar park Julie De Bruyne & Jean-Sébastien De Harven

De Baksteenprijs 2011 werd toegekend aan Julie De Bruyne en Jean-Sébastien De Harven, jong afgestudeerden aan de faculteit Architectuur van de ULB. Hartelijke gelukwensen aan deze jonge architecten.

Het project gaat over de herinrichting

stedelijk park uit de twintigste eeuw,

het huidig gemeentelijk museum van

van het Park van Roodebeek dat als

als architecturaal slagveld, waarin een

Sint-Lambrechts-Woluwe stelt een uit-

aanleiding dient tot het in vraag stel-

weerstand wordt ontwikkeld tegen de

graving voor van de directe omgeving

len van het kritisch vermogen van de

ruimtelijke sterilisatie, worden nader

en doet uit de grond een uitbreiding

architectuur door de formele behande-

onderzocht. Door zeven interventies

verschijnen die de oude vergeten kel-

ling. De grenzen en de tussenruimtes

worden de programmatisch fragmen-

ders zouden kunnen zijn. De omhei-

van de willekeurige planning van dit

ten herverkaveld. De interventie aan

ningsmuur van het museum volgt de



2012

momenteel twee paviljoenen waarin de inhaalklassen zijn ondergebracht. Het project stelt voor deze te vervangen door een kunstmatig eiland. Monumentaal en autonoom verwelkomt dit eiland een theater van groen waar, onder de tribunes, de nieuwe klassen worden ondergebracht, maar nu gericht op het stedelijk uitzicht dat deze hoogte te bieden heeft. De monumentale grootheid van het onderwerp komt in strijd met de fijne nuances van het plan: het decoratieve dat door het geonatuurlijke glooiing van het terrein.

lingsruimtes van het museum geven uit

metrisch motief wordt aangebracht aan

De integratie van deze uitbreiding,

op een aflopende tuin, omsloten door

het metselwerk. Dit heeft een onduide-

door zijn horizontale dominantie, doet

de verlengde gevel langs de kant van

lijke spanning tot gevolg waardoor de

hiermee het hellend karakter van het

het park. Door het claustra-metselwerk

dubbelzinnigheid van de verhoudingen

terrein tot uiting komen. Het gebruik

wordt het zicht binnen-buiten op een

tussen het onderwerp en zijn kontekst,

van baksteen zowel voor de muren

ongedifferentieerde manier ontzien

tussen vorm en functie worden onder-

als voor het dak is een voortzetting

waardoor de verschillen in de ruim-

houden.

van de oorspronkelijke aanleg van het

ten vervagen. Langs de oostkant van

voorplein van het museum waardoor

het park, overstekend over de lagere

Vrije vertaling van de tekst van

het archeologisch anachronisme wordt

school, overweldigd door enkele

de auteurs (Julie De Bruyne &

benadrukt. De nieuwe tentoonstel-

majestatische bomen, bevinden zich

Jean-Sébastien De Harven)

15

belgische dakpan- en baksteenfabrikanten Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen (‘machinale’ gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen A : andere soorten (traditionele en ‘rustieke’ gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen O : straatklinkers • Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. • De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorganisatie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd.

Oo s t- V laa n d er e n • Kleiprodukten HOVE bvba Lindendreef 101 9400 Ninove Tel. (054) 33 26 67 Fax (054) 32 82 38 (V-H-A) • Steenfabriek VANDE MOORTEL nv Scheldekant 7 9700 Oudenaarde Tel. (055) 33 55 66 Fax (055) 33 55 70 www.vandemoortel.be (H-O) • SVK nv Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) 760 49 00 Fax (03) 777 47 84 www.svk.be (V-P-H) • Wienerberger nv - divisie STEENDORP Kapelstraat 112a 9140 Steendorp www.wienerberger.be (V-P-L)

We s t- V l aa n d e re n • Wienerberger nv - Steenbakkerij EGEM nv Brugsesteenweg 170 8740 Egem (Pittem) Tel. (051) 46 07 01 Fax (051) 46 07 04 www.wienerberger.be (V-P-L-S)

• Wienerberger nv - Desimpel KORTEMARK Industries nv Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) 57 57 00 Fax (051) 57 57 02 www.wienerberger.be (V-P-L-S-H) • Wienerberger nv - Terca ZONNEBEKE nv Ieperstraat 186 8980 Zonnebeke Tel. (051) 78 80 60 Fax (051) 77 10 38 www.wienerberger.be (V-P-S) • DUMOULIN Bricks bvba Moorseelsesteenweg 239 8800 Roeselare Tel. (056) 50 98 71 Fax (056) 50 41 92 (V-P) • WIENERBERGER nv Terca, Desimpel, Porotherm, Koramic Kapel ter Bede 121 8500 Kortrijk Tel. (056) 24 96 35 Fax (056) 51 92 75 (V-P-L-S-H-A-D-O)

• Wienerberger nv - divisie Terca TESSENDERLO Havenlaan 10 3980 Tessenderlo Tel. (013) 35 91 60 Fax (013) 35 91 61 www.wienerberger.be (P-L)

A nt we rpe n • Wienerberger nv - divisie NIEL Landbouwstraat 98 2845 Niel Tel. (03) 880 70 61 Fax (03) 880 70 66 www.wienerberger.be (H) • Wienerberger nv - divisie RUMST Nieuwstraat 44 2840 Rumst Tel. (03) 880 15 20 Fax (03) 844 28 11 www.wienerberger.be (V-P-L-S) • Swenden Nieuwstraat 2 2840 Rumst Tel. (03) 844 22 22 Fax (03) 844 38 02 • DESTA nv

Heerle 11

Li m bu r g • Wienerberger nv - divisie VELDWEZELT 2de Carabinierslaan 145 3620 Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) 71 51 38 Fax (089) 72 28 80 www.heylen-bricks.be (H) • Steenfabrieken NELISSEN nv Kiezelweg 460 3620 Veldwezelt Tel. (012) 45 10 26 Fax (012) 45 53 89 www.nelissen.be (H) • Wienerberger nv - divisie Terca SCHOUTERDEN Venlosesteenweg 70 3680 Maaseik Tel. (089) 56 40 38 Fax (089) 56 81 83 www.wienerberger.be (H-A) • Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Riemstersteenweg 300 3740 Spouwen Tel. (089) 51 01 40 Fax (089) 49 28 45 www.vandersanden.be (H) • Steenfabriek VANDERSANDEN nv Nijverheidslaan 11 3650 Lanklaar Tel. (089) 79 02 50 Fax (089) 75 41 90 www.vandersanden.be (H)

•

•

•

•

2322 Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) 315 70 99 Fax (03) 315 81 48 www.desta.be (S-O) Steenbakkerij FLOREN nv Vaartkant Rechts 4 2960 St.-Lenaarts Tel. (03) 313 81 98 Fax (03) 313 71 56 www.floren.be (V-S) Wienerberger nv - divisie Terca NOVA Steenbakkersdam 10 2340 Beerse Tel. (014) 61 10 99 Fax (014) 61 04 32 www.wienerberger.be (V-P-L-S) Wienerberger nv - divisie Terca BEERSE Absheide 28 2340 Beerse Tel. (014) 61 19 75 Fax (014) 61 22 33 www.wienerberger.be (H) Wienerberger nv - divisie Terca QUIRIJNEN Sint Jobbaan 58 2390 Westmalle Tel. (03) 311 51 12 Fax (03) 311 62 56 www.wienerberger.be (V-S-H-A)

Br aba nt • Steenfabrieken VANDERSANDEN nv Kortenbos 14 1790 Hekelgem Tel. (053) 66 85 51 Fax (053) 66 71 41 www.vandersanden.be (H)

Heneg o u w e n • Wienerberger nv - divisie Terca PERUWELZ Rue de l’Europe, 11 7600 Péruwelz Tel. (069) 77 97 10 Fax (069) 77 97 11 www.wienerberger.be (H) • Briqueterie de PLOEGSTEERT sa 'Barry' Chaussée de Bruxelles 33 7534 Barry Tel. (069) 53 26 00 Fax (069) 53 26 09 www.ploegsteert.com (S) • Wienerberger nv - divisie Terca WARNETON Chaussée du Pont Rouge 57 7784 Warneton (Comines) Tel. (056) 58 88 10 Fax (056) 58 85 35 www.wienerberger.be (H) • Briqueterie de PLOEGSTEERT sa Touquetstraat 228 7782 Ploegsteert Tel. (056) 56 56 56 Fax (056) 56 55 01 www.ploegsteert.com (P-L-W)

N a m en • Wienerberger nv - divisie WANLIN Rue de la Briqueterie, 28 5564 Wanlin Tel. (082) 66 55 00 Fax (082) 66 55 17 www.wienerberger.be (S-A-O)

Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/511.25.81

2012. nr driemaandelijks tijdschrift - januari-februari-maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1-2de afdeling

Recommend Documents