BOUWEN nr driemaandelijks tijdschrift oktober-november-december 2005 afgiftekantoor 8000 Brugge 1 2de afdeling P BOUWEN

_

g

BOUWEN BAKSTEEN

_

met

Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/511.25.81

4/05

nr 114 - driemaandelijks tijdschrift – oktober-november-december 2005 afgiftekantoor 8000 Brugge 1 – 2de afdeling P409653

Studentenprijs 2005

_

_

g

BOUWEN MET BAKSTEEN is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren.

Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche Bezoek ook onze website http://www.baksteen.be en de website http://staywithelay.com e-mail: [email protected]

Adres: Kartuizersstraat, 19 bus 19 1000 Brussel tel. (02) 511 25 81 ~ fax (02) 513 26 40

Druk:

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN

VIJFENDERTIGSTE JAARGANG

2004

VOORWOORD Dit tijdschrift is al het laatste

Elk instituut wijst zelf zijn laureaat

technische en esthetische kwaliteiten,

nummer van Bouwen met Baksteen voor

aan… De publicatie van deze projecten

maar ook hun architecturale mogelijk-

het jaar 2005. Dit nummer is volledig ge-

laat ons toe om deelgenoot te zijn van

heden.

wijd aan de projecten van de laureaten

droom en inbeelding van deze jong af-

van de baksteenprijs 2005. Zestien Bel-

gestudeerden.

gische architectuurscholen nemen deel door diverse projecten voor te stellen.

Wij maken van dit nummer gebruik om U eraan te herinnering dat Bouwen met

De baksteenindustrie wenst deze jonge

Baksteen een gratis publicatie is ter

architecten veel geluk toe! Hun loop-

attentie van de architecten en bouwpro-

baan zal er ongetwijfeld toe leiden dat

fessionals. Hetzelfde geldt voor de tech-

zij nog uitgebreider kennismaken met

nische brochures die regelmatig het

de materialen in gebakken aarde, hun

voorwerp vormen van een heruitgave.

INHOUD Bert Maeyens – Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas - Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Floris De Bruyn - Isabelle Putseys – Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas - Gent . . . . . . . . . . . . . .4 Els Balduck – Hogeschool Antwerpen - Henry van de Velde Instituut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 Joris Brouns – Provinciale Hogeschool Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Alessandro Lavagnoli – ISACF La Cambre - Bruxelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Anne Guilleaume – ISA Lambert Lombard - Liège . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Bénédicte Thomas – ISAI Institut d’Architecture de Mons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Damien Claeys – ISA Saint-Luc - Bruxelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Jean-Christophe Culot - Sébastien Schautteet - Julien Steegen – ISA Saint-Luc de Wallonie - Liège . . . . . . . .18 Nicolas Delbecke – ISA Saint-Luc de Wallonie - Tournai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Alina Pirvulescu – ISAI Victor Horta - Bruxelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Carolien Van der Cruyssen – Katholieke Universiteit Leuven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Kristof De Bonte – Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Kasper Jordaens - Nik Naudts - Simon Vermote – Universiteit Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Anne-Marie Barszez - Magdalena Gradys - Bénédicte Vanderzeypen – Faculté Polytechnique de Mons / Aurélie Lescot – Ecole Supérieure des Arts Plastiques et Visuels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Delphine Warnon – Université Catholique de Louvain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32 Lijst van de instellingen voor architectuuronderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34

1

_

2

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN ZESENDERTIGSTE JAARGANG 2005

Het Zuidpaleis Bert Maeyens Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas - Brussel

Is het nog mogelijk aan Brussel te denken zonder daarbij Europa te zien? Zowel voor Belgen als nietBelgen geldt Brussel steeds meer als pars pro toto voor een politiek-economische moloch die een versplinterd continent op sleeptouw neemt. Als er iets is wat a priori niet met deze hoofdstad geassocieerd wordt is het ‘ontspanning’. Nochtans weten landgenoten die na enkele jaren uit de vastgebeitelde cultuurtotems Barcelona, Rome of Berlijn terugkeren dat Brussel wel degelijk als een soort ingedommeld Las Vegas te ontdekken valt. En bovendien veel goedkoper. Met dit eindwerk probeer ik Brussel de kans te geven die verborgen puls te tonen door hem te materialiseren. Niet

kleine ring ontmoet een bouwblok te

de gezellige mikmak die Europa zou

zoals het nabijgelegen Justitiepaleis

verwijderen en een deel van het neo-

kunnen zijn. Het is een multimediale

massief en toornig, maar eerder als

klassieke Zuidpaleis te annexeren

concertzaal die volgens vzw de Munt

Brussel zelf, informeel maar alert. Door

wordt het Noord/Zuid evenwicht van de

voor hun werking noodzakelijk is: 2000

op de plaats waar het Zuidstation de

hoofdstad hersteld. Waar Brussel-

plaatsen onder te verdelen in een zaal

Noord staat voor Ministeries, Sheraton,

van 700 en één van 1300 personen.

Botanique en Nieuwstraat, kent Brussel-Zuid een deficit aan evenwaardige

Eigenlijk wil deze concertzaal als een

programma’s en gebouwen. Mijn in-

soort geïnverteerd songfestival inter-

greep – een bult op een glazen sokkel

nationale groepen aan Europese

vol licht en projecties - representeert

groupies tonen. Ze wil Amsterdammers

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN

ZESENDERTIGSTE JAARGANG

2005

en Weense vrouwen doen bewegen op

videokunst. Ze geeft de wereld de kans

Vanuit het Zuidstation duurt een trein-

de cadans van Jamaicaanse platen en

om er een week in residentie te spelen

rit naar Zaventem immers maar vijftien

Finnen doen zweten door Australische

terwijl Europa naar haar toe komt.

minuten, wat maakt dat de gemiddelde Europeaan maximaal drie uur en een kwartier van deze nieuwe zaal verwijderd is. Daarenboven zorgen Thalys en Eurostar voor een nog dichter hinterland met Parijs, Keulen, Rotterdam en Londen op anderhalf uur sporen. Dit gebouw, dat een deuk maakt in de kleine ring, creëert in zijn omarming met het Zuidpaleis een nieuw plein aan de voet van de Marollen en verbindt Brussel-centrum met de perrons van heel Europa. De zaal vormt daarom niet alleen een stedelijke container voor Brussel-Zuid maar dient in feite als reactorvat voor het culturele leven van Europa-Totaal.

3

_

4

_

q

g


Cork Public Library, Ierland Floris De Bruyn - Isabelle Putseys Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas - Gent

‘Een bibliotheek als plek waar ontmoeting tot begrip kan leiden’. Umberto Eco Het complex bestaat uit 2 in elkaar lopende volumes. Een toren en een balkvolume. Deze zijn enerzijds ontstaan vanuit een studie van de omgeving, anderzijds vanuit programmatische overwegingen. De eigenlijke bibliotheek begint pas op niveau +1. Doorheen het gelijkvloers loopt een stedelijke as waarop alle commerciële functies geënt zijn.

Vertrekken we vanuit de vraagstelling wat de functie is van een bibliotheek in onze hedendaagse maatschappij, en vooral: wat zal haar functie zijn in de toekomst? Een bibliotheek zal in de toekomst een tegenwicht vormen voor de vluchtige digitale media. Als gebouw moet ze een antwoord zijn op de plaatsloosheid van die media. Een toevluchtsoord waar mensen wegwijzers vinden in de digitale doolhof.

De bibliotheek blijft de plek waar kennis fysiek aanwezig is en mensen zich kunnen onderdompelen in een sfeer van houten kasten en de muffe geur van op elkaar gepakt papier. Vandaar een toren als moderne versie van de bibliotheek van Babel van J. Luis Borges. De kennis wordt als het Cork heeft naast de gewone circulatieroutes van straten en pleinen een heel netwerk van kleine steegjes die zich een weg banen doorheen de nauwaansluitende bouwblokken. Zo ontstaat er een aangename alternatieve route langs ingesloten open plekken. Op dezelfde manier worden in het ontwerp de bestaande circulatieroutes gerespecteerd en worden er routes toegevoegd ter uitbreiding van het netwerk. Zo gaat de bibliotheek deel uitmaken van het complexe stedelijke weefsel.

ware gematerialiseerd in het gebouw. Verder moet het een gezellige plek zijn waar mensen samenkomen om een krantje te lezen, om te genieten van de

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

Het gevelprincipe is gebaseerd op een boekenkast waarvan de boeken de planken dragen. Op een volle boekenplank heb je meer boeken nodig om de bovenliggende plank te dragen. Door deze overdimensionering wordt het mogelijk op de opeenvolgende boekenplanken andere boeken weg te nemen omdat de krachten evenredig verdeeld worden over de verschillende boeken.

De gevel is onderverdeeld in een grid van 1m x 4,5m waarvan de as per niveau verschoven is met de helft van 1 unit.

rustige bedrijvigheid, of gewoon om iemand te ontmoeten voor een gesprek. Door de gelijkvloerse verdieping te reserveren voor openbare functies wordt de drempel zo laag mogelijk gehouden. De extra gecreëerde openbare ruimte kan benut worden voor evenementen en animatie en vormt zo een aantrekkelijk podium voor de bibliotheek die op die manier ook betrokken wordt bij het plaatselijk theater. Om als vanzelf aan te sluiten op het stedelijk weefsel is een royaal trapelement aangebracht als toegang tot de eigenlijke bibliotheek die zich op de eerste verdieping bevindt. Het ontwerp van de bibliotheek is alleen maar de openingszin van een nog ongeschreven boek. Het verhaal wordt mee geschreven door haar gebruikers. De boekentoren wordt daarbij gezien als een mystiek element dat mensen aanzet tot dromen, denken, lezen,…

De 3 samengevoegd vormen de uiteindelijke gevelcompositie. De gewone glaspanelen worden afgewisseld met gezandstraalde glaspanelen.

Het grid is ingevuld met structurele panelen die de traveemaat volgen. Ze variëren van afmeting en er is een doorlopende as van 40 cm waar de kolommen in geïntegreerd zitten.

Bijkomende niet structurele invulpanelen maken de compositie compleet.

5

_

_

q

g

6


Passiefwoningen in het industriële kader van Leuven Noord Els Balduck Hogeschool Antwerpen – Henry van de Velde Instituut

Dit project situeert zich op de enigszins verwaarloosde industriële terreinen in het noorden van de stad Leuven. Deze plek in de stad is het product van verschillende historische elementen zoals het graven van de Vaart, de vestiging en ontwikkeling van de brouwerij Stella Artois, de Sint Gertrudiskerk, het Klein Begijnhof,… Omgeving Tot op vandaag is de grootse, enigszins vervallen industriële architectuur in Leuven Noord bewaard gebleven. De stad ijvert voor een maximaal behoud van dit waardevolle patrimonium in combinatie met de ontwikkeling van het gebied als hernieuwd stedelijk centrum. Een deel van deze gebouwen zal in de

gedeelte van de binnenstad voor kwali-

binnenstad bieden de oude industriële

toekomst gesloopt worden. Doel van de

tatief wonen. Door goede ontsluitings-

gronden langs de Vaart enorm veel

operatie is het terugwinnen van dit

mogelijkheden en een ligging nabij de

mogelijkheden voor een verdere ontwikkeling als nieuwe stadskern. Sluisstraat Twee huizen in de Sluisstraat sprongen meteen in het oog. Het zijn twee woningen op een klein, driehoekig terrein, net op de breuklijn industrie – wooncentrum. Ze zijn visueel sterk bepalend in de straat. De Sluisstraat heeft een scharnierfunctie in deze buurt, ttz., onmiddellijke toegang tot de Vaartkom (en van daaruit ring, station, A2,…) èn de binnenstad. Het centrum van Leuven ligt op wandelaf-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

stand. Op deze plek naast de Dijle worden drie gestapelde wooneenheden voorzien. Project Het terrein in de Sluisstraat is nog geen 3 are groot. Er is dus nauwelijks ruimte voor een andere inplanting. Wel wordt door het spelen met volumes en de relaties open-gesloten geprobeerd het accent te verleggen van straat naar Dijle. Het is opvallend hoe de aanwezigheid van de rivier vandaag door de architectuur van de woningen genegeerd wordt.

kelijke bouwlijnen blijven grosso modo

aan de bestaande bouwlijn herinneren.

behouden.

Dit volume bergt twee ruime apparte-

Omwille van de ouderdom van de be-

menten, één per verdieping. De twee

staande woningen wordt geopteerd om

Het gebouw bestaat visueel uit twee

bovenste lagen zijn rechthoekig en bie-

van nul te beginnen met een volledig

volumes. De onderste twee lagen heb-

den ruimte voor één duplex-apparte-

nieuwe constructie. Enkel de oorspron-

ben een onregelmatige vorm omdat ze

ment. Doorheen het ontwerpproces wordt het verschil tussen de twee volumes benadrukt door overkraging, inspringing en de keuze van de gevelmaterialen. Ook in de constructie wordt deze lijn doorgetrokken. De betonnen sokkel wil een solide indruk geven die ook goed past bij de industriële geschiedenis van de omgeving. Het strakkere volume bovenaan loopt aan de kant van de Dijle door tot op de gelijkvloerse verdieping en kraagt over de Dijle. De wooneenheden beantwoorden in detail aan de passiefnorm. Ze zijn supergeïsoleerd, luchtdicht en genieten van passieve zonne-energie door de zuidgerichtheid. De keuze van iets ruwere gevelmaterialen is een knipoog naar het industriële kader van de site.

7

_

8

_

q

g


Publiek geheim, geheime tuin Joris Brouns Provinciale Hogeschool Limburg

De locatie valt net buiten het

De hortus conclusus is dermate rijk als

toeristische circuit, maar ligt binnen de

concept dat het ook vanuit een heden-

historische kern van de stad Gent. Dit

daags standpunt benaderd kan worden.

stadsdeel wordt gekenmerkt door een

Eigen aan het karakter van een omslo-

groene oever van de rivier de Leie. Dit

ten tuin is dat hij inspeelt op een an-

groene aspect brengt kwaliteiten met

der, eerder gestaag ritme. De tuin kan

zich mee die in op stapel staande plan-

zich zodoende behoedzaam in het

nen door de stad worden uitgewerkt. Het

maatschappelijke weefsel inwerken en

ontwerp pikt op dit natuuraspect in en

als stiltemoment een rol opnemen in

verdiept er verschillende betekenislagen

het functioneren van de stad.

van. Door gebruik te maken van een middeleeuws concept, de hortus conclusus,

De rol die de tuin hierbij toebedeeld

kunnen bovendien verschillende elemen-

krijgt, maakt van het ontwerp een oefe-

ten als een sociale, historische en con-

ning over hoe het contemplatieve op

templatieve dimensie met het groenas-

een actuele, niet-religieuze en niet-

pect samengebracht worden.

geïnstitutionaliseerde wijze architectu-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

raal gedacht kan worden. Twee elementen staan hierbij centraal. Als eerste wordt de ideologisch geïnspireerde verticaliteit geheroriënteerd tot horizontaliteit. Deze horizontale gerichtheid wordt geblindeerd, waardoor uitzicht inzicht wordt. Het tweede element betreft water. Water wordt niet langer als een statische waterpartij opgevat. Door

opname van de rivier binnen de tuin-

bewuste wijze stil te staan bij de cultu-

muren wordt het dynamische aspect

rele dynamiek van de stad. Een bloem-

van ‘stroming’ geïntroduceerd.

binderij aan de straatzijde treedt op als buffer. Zelf functioneert dit deel van

Deze bijzondere relaties bieden een

het gebouwencomplex als een grote

context waar een bezinningscentrum,

stadstuinkamer die uitgeeft op de

opgevat als een actueel stadsklooster,

groene oever van de Leie.

de bezoeker mogelijkheden gunt op een

9

_

10

_

q

g


Een zuiveringsstation aan het viaduct van Beez Alessandro Lavagnoli I.S.A.C.F. - La Cambre - Bruxelles

De stad Namen zoekt een oplossing voor de behandeling van zijn vervuild water. Ze opteert voor de bouw van een nieuw gecentraliseerd zuiveringsstation, om neer te planten aan de Maas. De gekozen bouwplaats was gelegen in een erg pittoresk alluviaal landschap, dicht bij de rots van koning Albert te Marche-les-Dames. De student heeft beslist om de voorgestelde site niet te gebruiken teneinde een latere versnippering van de activiteiten aan de oevers van de Maas te vermijden en het natuurlijk gebied te behouden.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

De nieuw gekozen site voor de inplanting van het zuiveringsstation is de ruimte die zich onder de viaduct van de autosnelweg bevindt te Beez, met de bedoeling om een bestaand landschap te recycleren. De infrastructuur wordt heraangelegd in functie van het zuiveringsstation dat één van de dragende pijlers wordt van de viaduct. De hoofdidee van dit voorstel voor een stad of een streek die een infrastructuurwerk nodig heeft, is dat het onontbeerlijk is dat reeds bij het begin van het ontwerp een hele reeks uitrustingen worden geïntegreerd voor de gemeenschap zodat de functionele schaarste die zo sterk onze landschappen kenmerkt verminderd wordt.

Het hoofdvolume is het vertikale element, “de filterkolom”. Zijn structuur heeft dezelfde typologie als de oorspronkelijke betonpijler van de viaduct, die wat gewijzigd werd zodat er een aantal elementen van het zuiveringsstation in konden worden ingewerkt. Deze beslissing om hetzelfde type structuur te behouden verklaart zich door de wens om aan te tonen dat men gemakkelijk een andere bestemming kon integreren in de site zonder dat grote wijzigingen nodig waren. De kolom heeft aan beide zijden twee volumes om water te decanteren en modder en geuren te behandelen, overkoepeld door een verdieping voor de administratie en het onderzoek.

11

_

12

_

q

g


De site van de Chartreuse te Luik – Onderwijscentrum voor de natuur en het wetenschappelijk onderzoek Anne Guilleaume Institut Supérieur d’Architecture Lambert Lombard - Liège Het ‘fort de la Chartreuse’, gebouwd in het begin van de 19e eeuw, overheerst de stad Luik. De site werd door het leger verlaten op het einde van de 20e eeuw en heeft nooit een andere bestemming gekregen. Hij wordt tegenwoordig beschouwd als een groene long op kleine afstand van het stadscentrum. De hoofdgedachte voor de inrichting van de zone is de integratie van de militaire overblijfselen en de bestaande vegetatie in een nieuw globaal project dat zich uitstrekt over 60 hectaren. Bepaalde markante elementen (het fort, de versterkingen en de gracht) vormen de ruggegraat van het project. Ze laten toe om doorheen de site te wandelen en de verschillende activiteiten een plaats te geven. Rond deze assen worden de nieuwe inrichtingen gevestigd: de creatie van een groot hedendaags park, de herbestemming van het fort en de huisvesting van nieuwe functies. De voornaamste functie van het project is een onderwijscentrum voor de natuur en het wetenschappelijk onderzoek met regionaal maar ook interregionaal karakter. Deze keuze beantwoordt aan een wens om de bestaande fauna en flora in de verschillende geklasseerde parken in het licht te brengen. Het natuurcentrum wordt ingeplant langs de omwalling en verlengt de wan-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

deling naar de meer ongerepte delen van de site, terwijl steeds een band met de slotgracht behouden blijft. Het centrum is opgebouwd uit verschillende onderling verbonden delen: – Een ruimte gewijd aan het publiek die op het gelijkvloers gelegen is (cafetaria, winkel, tentoonstellingsruimte, bureau voor het park…).

gebouwd dat ze wijds of eng lijken af-

De gebruikte materialen voor het pro-

hankelijk van hun functie.

ject zijn gekozen in overeenstemming

onderzoek (laboratoria, bibliotheken,

De verschillende trajecten en vele wan-

met de functie van het gebouw. Het

kantoren, vergaderzalen,…).

delpaden kunnen gebruikt worden door

hart van de constructie werd uitgevoerd

de personen met een handicap waar-

in zwaar metselwerk terwijl een lichtere

natuur (vestiaires, overdekte speel-

voor een toegang voorzien is tot het vol-

en meer transparante structuur ontwik-

plaats, speelzalen en klaszalen).

ledige gebouw.

keld werd op de hogere verdiepingen.

– Een centrum voor wetenschappelijk

– Een centrum voor onderwijs van de

– Een grote serre voor gebruik door de vorsers en de bezoekers. De ontwerpen van het gebouw en van de tuinen op de glooiing zijn hecht verbonden met mekaar: zowel hun respectievelijke krachtlijnen als hun niveaus komen overeen. De ruimtelijke zoektocht van het project vindt zijn oorsprong in het streven naar transparantie tussen de verschillende functies, tussen de bebouwde en de groene zone, tussen de binnenruimte en de buitenruimte,… De ruimten zowel binnen als buiten zijn zo op-

13

_

14

_

q

g


Het design als vertrekpunt voor de regionale ontwikkeling Bénédicte Thomas Institut Supérieur d’Architecture de Mons

De structuur van het complex

heid maken van de site een bevoor-

ren en een groen beeld van de stad ver-

is gestoeld op het Europese economische

rechte plaats voor dit soort project.

der ontwikkelen.

en culturele kader met als doel om de

Het doel van het project was om de af-

Teneinde de technische, educatieve en

mogelijkheden van het Waalse Gewest

getakelde ruimten te saneren, om de

professionele vorming van personen uit

herop te waarderen en haar beeld op-

industriële braakliggende gebieden te

alle leeftijdsgroepen te stimuleren,

nieuw te scheppen op basis van haar

behandelen, om een aangepaste in-

wordt een complex met mediatheek/-

historische, sociale en economische ver-

frastructuur te voorzien en tenslotte om

bibliotheek/conferentie- en archiefzaal

leden als bastion van de steenkool.

verschillende kwaliteitswoningen op te

ter beschikking gesteld van het pu-

bouwen. De oevers van de Samber wor-

bliek, waarbij ook nog ruimte overblijft

De traditie en de reputatie van de kunst

den ingericht als een watertuin met

voor de organisatie van de stages voor

en beroepsscholen (Arts et Métiers) van

daartussen woningen, buitenruimten,

de jongeren.

Charleroi, de geografische ligging aan

openbare plaatsen, voorplein van ge-

“Arts et métiers” van Charleroi was in

de kruising van Europese assen Noord-

bouwen die allen ontmoetingsplaatsen

het verleden voornamelijk gericht op de

Zuid en Oost-West en de aanwezigheid

vormen, herkenningspunten, die het

fabrieken; morgen zal echter de band

van de hoog technologische staalnijver-

bestaande patrimonium heropwaarde-

gelegd worden tussen industriële objec-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

ten en kunstobjecten. De schepping van verschillende ateliers met kwaliteitsobjecten zal de competentie van de stad in de verf zetten, de markteconomie een nieuwe dynamiek geven en de handelaars toelaten om dicht bij elkaar te opereren. Drie thema’s zijn steeds terug te vinden in de pakhuizen: – De kunstenaars die het verleden voorstellen: door overdracht van kennis en knowhow, door leerperiodes, laten ze de traditie evolueren; – De kunstenaars uit het heden: de restauratie en de reproductie laten toe om de beroepen uit het verleden te begrijpen en deze technieken toe

Alle stadia, van het ontwerp tot de mo-

Dit centrum mikt op een valorisatie van

te passen met nieuwe materialen en

dellisering van designobjecten zullen

de tradities en een behoud en aanmoe-

nieuwe werktuigen;

toegepast worden op de bewaarde in-

diging van alle initiatieven van de

– De kunstenaars van de toekomst: het

dustriële gebouwen of zullen blijken in

wedergeboren steenkoolregio.

designobject, het industriële object

het nieuwe complex. Veelvuldigheid en

is een object voor de toekomst; expe-

complementariteit van de activiteiten

Het verleden als gunstig voorteken

rimentele technieken zullen de recu-

kenmerken het project in osmose met

opwaarderen voor de toekomst.

peratie van materialen toelaten.

zijn omgeving.

15

_

16

_

q

g


Living in motion: multimodaal centrum weststation (Brussel) Damien Claeys Institut Supérieur d’Architecture Saint-Luc - Bruxelles

Het braakliggend terrein van het weststation is een probleem. Dit ondoordringbare “no man’s land” vormt een lang stedelijk litteken van 1 kilometer dat een breuk vormt tussen het “oude” en het “jonge” Molenbeek.

Het project is ontstaan uit de idee om de afgescheiden wijken met mekaar te verbinden en om aan de bestaande woontorens een omgeving te geven. De hoofdgedachte is om de continuïteit te verwezenlijken: in de openbare ruimte (nieuwe visuele en fysische banden, herorganisatie van de kruispunten, aanleg van een nieuw park), en eveneens in de volumen (verschillen in hoogte beheren; nieuwe woningen, kantoren,…). Tenslotte moet de schepping van een multimodaal centrum toelaten om het groot aantal gebruikers te beheren (voetgangers, fietsers, wagens, taxi’s, bussen, trams, metro’s, RER). Het grootste deel van de activiteit speelt zich af in de ondergrond (5 sporen van de metro voor slechts 3 sporen van de trein/RER). De idee was om met het relief te spelen en om “groene kloven” te scheppen die lucht en licht in de metrostations brengen. Bovendien komt het tracé van het nieuwe park overeen met het tracé van de ondergrond.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

Het station is overdekt (structur in staal / glas / gemotoriseerde zonnebescherming / fotovoltaïsche cellen), maar open (niet verwarmd, natuurlijke ventilatie). Onder deze bedekking, staan de winkels en lokalen van STIB/SNCB die bestaan uit moduleerbare containers afhankelijk van de behoeften (technische schakel). De toren dient als stedelijk herkenningspunt, als technische ruimte en als “Bike Tower”.

17

_

18

_

q

g


Stedenbouwkundige herstructurering van de Guillemins wijk Jean-Christophe Culot, Sébastien Schautteet, Julien Steegen Institut Supérieur d’Architecture Saint-Luc de Wallonie - Liège

Na een analyse waarbij een geheel van criteria in beschouwing werd genomen, werd het concept van het project gebaseerd op 3 niveaus: Europa, de stad en de wijk. Deze studie laat toe om een planning te voorzien, een ordening van de site per zone en een opstelling van de verbindingen. Als gevolg van de analyse, moet het project ambitieus, dynamisch en optimistisch zijn. Het ontwikkelt zich als een rizoom waarin de verschillende functies hun plaats vinden en verweven

worden met de stad. Dit weefsel is be-

nieuw vervoermiddel, worden drie mul-

heerst door een grote groene ruimte,

tifunctionele torens en één hotel recht-

een verenigend element van de drie

tegenover haar groot plein neergeplant,

niveaus van het project. Het speelt

als antwoord op de megastructuur die

eveneens de rol van distributiekanaal,

door S. Calatrava uitgedacht werd.

circulatiezone, verbindingsweg en

Vervolgens maken een bibliotheek en

bufferzone doorheen de volledige site.

administratieve bouwdelen op de schaal van de stad de verbinding met

Vertrekkend van de halte van de TGV,

de toren van financiën. Langs weerszij-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

den hecht een sportcentrum en een

Het laatste deel van het project her-

van de toegang tot de stad. Dit symbool

groep woningen zich aan de functies en

bergt de culturele functies en de

richt zich tot de Maas in het verlengde

de structuur van de gebouweilanden.

horeca, het staat recht als een symbool

van het parc de la Boverie, ware groene long van de brandende stad. Dankzij inspanningen voor de infrastructuur en distributie tussen de verschillende activiteiten, en de verbindingen en banden tussen de verschillende onderdelen, komt het project over als een uniforme en coherente entiteit van het station tot aan de Maas. Getrouw blijvend aan de drie schaalniveaus draagt de behandeling van de openbare ruimten, de uitdrukkingen van de gevels en de materiaalkeuze bij tot de harmonie en de homogeniteit van het ontwerp.

Illustraties 3D: Pierre Lheureux

19

_

20

_

q

g


Een moment van stilte te Venetië Nicolas Delbecke Institut Supérieur d’Architecture Saint-Luc de Wallonie - Tournai

Gesticht in 1104 door de Doge Falier, vormde het arsenaal van Venetië in zijn tijd de machtigste scheepswerf van de wereld. Ingesloten sinds eeuwen en afgescheiden van de stad door een hoge muur met kantelen, geeft het arsenaal zich langzaam bloot aan het publiek door de ontwikkeling van de biënnale in het zuiden, de schepping van een hoogtechnologisch park in het noorden en een project voor een museum van de marine in het militair domein. In de noordelijke richting, tussen de lagune en de hoge muur van het arsenaal, ligt een driehoekig stuk land waarop enkele verlaten barakken van vissers. Deze ruimte die ogenschijnlijk aan Venetië noch aan het arsenaal toebehoort werd gekozen om een nieuwe opening te scheppen en te symbolise-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

tuurtrekkers, hoge en smalle steegjes, heeft de karakteristieke en constitutieve elementen die nodig zijn voor de uitwerking van het project. De ontdubbeling van de wand, laat toe om een nieuwe ingang te voorzien voor het arsenaal, terwijl de intimiteit van de huidige plaats behouden blijft. Deze nieuwe “muur” wordt aanzien als het dominerend element van het ontwerp door zijn overeenkomst met de beoogde doelstellingen en met de eigenheden ren. Vanuit die driehoekige vorm, gele-

Voor dit project waren de stedelijke si-

van de site. Soms vormt de muur een

gen tegen het arsenaal, stelt het gebied

tuatie en het landschap bepalende ele-

gids, dan een afbakening, dan weer

zich open aan de lagune en de eilan-

menten voor het ontwerp. De stad die

een grens tussen binnen en buitenom-

den Murano en Burano.

bestaat uit verschillende eilanden met

geving,… dit zelfde element wordt ge-

een rijkdom aan kleine plaatsen, cul-

bruikt om al de verschillende ruimten aan te bieden aan een plaats waar gemijmerd kan worden onder de schaduw van Venetië. Vanuit de introverte ruimte, die nodig is voor de cultuur en de reflectie, tot de ruimte die zich opent aan de lagune, ontwikkelt deze muur zich tot een federaal element. Hij wordt het kader van “het punt van de stilte”, plaats voor de peinzende bezoeker die zich afzondert van alle geluiden.

21

_

22

_

q

g


Atelier «Architectuur - Grondgebied Strategie - Landschap» Alina Pirvulescu Institut Supérieur d’Architecture Victor Horta - Bruxelles

De natuur is te ontcijferen, zij verplicht tot een lezing, zij ondervraagt het oog alvorens een concept aan te nemen. Door voor het landschap aandacht te onwikkelen, door het een blik en een waarde te gunnen, wordt het ingeschreven in het stedenbouwkundig geheel. De erkenning als stimulerend gebied van een streek, verschaft aan dit deel van het landschap het hoogste belang waardoor de meest onverwachte vragen opduiken. Het landschap wordt belangrijk in de structuur van morgen. Deze zones spelen de rol van verbinding tussen de industriële zones en de bewoonde delen, de parken. Het zijn onderdanige zones zoals de voorgestelde oevers van het kanaal, onderworpen aan de willekeur van de wijzigingen in het landschap. Het voorgestelde project door Alina Pirvulescu (Erasmus; Architectuurschool van Boekarest) toont het nut van een belangstelling voor verlaten of onherbergzame zones (industriële zones, recyclageruimten, opslag van modder) en bewijst de gevoeligheden die gedragen worden door nieuwe blikken, door een doorslaggevend programma en door een scenario waarin beperkingen en context aan bod komen.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

Het beoogde doel is om een architectu-

De gekozen en voorgestelde site bevindt

Dit project is niet vastgelegd in tijd en

raal project voor te stellen dat zo lande-

zich aan de samenvloeiing van het Canal

ruimte, het kan zich aanpassen en kan

lijk mogelijk is met als strategie om de

du Centre en het Canal de Charleroi te

elk initiatief tot herbestemming van si-

ontwikkeling en de sensibilisatie van de

Seneffe, in visueel contact met de che-

tes begeleiden door een voortdurende

directe buurt voor de recyclage- en be-

mische bedrijven en de opslagplaatsen

vraagstelling gedurende deze nieuwe

drijfsactiviteiten te verzorgen.

van de uitgebaggerde modder.

ontwikkeling van een site.

23

_

24

_

q

g


Een duurzaam ontmoetingscentrum - Aalst Carolien Van der Cruyssen Katholieke Universiteit Leuven

‘Duurzaamheid’ is een modewoord geworden dat in veel sectoren te

noden van de stad en de mogelijkhe-

centrum (en zijn omgeving) een even

den binnen het projectgebied.

ruw en koud karakter gekregen. De

pas en te onpas gehanteerd wordt. In de

grofkorrelige zwarte pleister lijkt op be-

ontwerpstudio ‘Duurzaam Bouwen 2005’

Daaruit volgde de keuze om een ont-

ton en de strakke lijnen en sobere de-

werd dit begrip op een kritische manier

moetingscentrum te ontwerpen dat het

taillering maken van het gebouw een

benaderd en als leidraad gebruikt bij het

midden houdt tussen een wijkcentrum

massief geheel. Maar binnen die ruwe

ontwerpen.

en een cultureel centrum. De site ligt in

schil is er licht en ruimte. Dit wordt be-

het centrum van de stad op een terrein

reikt door goed geplaatste beglazing en

Na een stedenbouwkundig ontwerp

langs de Dender, dat nu ingenomen

door een doordachte indeling die een

voor de wijk Bergemeersen in Aalst en

wordt door storende fabrieksgebouwen.

polyvalent gebruik toelaat. Elk van de

een masterplan voor bepaalde delen

zalen, de foyers en het café kunnen als

van dat projectgebied, werd individueel

Wat meteen opvalt, is het grote con-

één ruimte of apart gebruikt worden en

een site en een programma gekozen

trast tussen de groene oever en de

ze sluiten elk aan op een buitenruimte:

voor een ontwerp op niveau van het ge-

harde industriële kade er tegenover.

het plein, de kade, de binnentuin of

bouw, a.d.h.v. een onderzoek naar de

Om dit beeld vast te houden heeft het

een terras op de verdieping.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN

De eis van (ecologische) duurzaamheid heeft gevolgen voor de schil van het gebouw – om de warmte/koude zoveel mogelijk buiten te houden - en voor de technieken – om energiezuinig te koelen en te verwarmen. Ook de keuze van de materialen voor de constructie tot de afwerking werd gemaakt met het oog op de impact op het milieu.


2005

stadskern _ kleine ring _ ontmoetingscentrum _ Dender _ fietsersbrug _ park _silo’s

25

_

26

_

q

g


Inbreidingsproject ‘De Krook’ Kristof De Bonte Vrije Universiteit Brussel

De site aan de Waalse Krook naast het voormalige circus Mahy bezit een opvallende status in het Gentse stedelijk weefsel: ‘een stedelijk schiereiland in een bocht langs de Schelde’. Een netwerk van steegjes en straatjes verbindt het gebied met enkele grote publieksassen. Het ontwerp wil deze unieke status behouden en versterken. Op het terrein wordt een mix van functies: wonen, kantoren, sport en hotel ingeplant. De gebouwen die dit programma herbergen vormen een doorwaadbaar geheel met een aanvaardbare dichtheid (V/T 1,5). Een stedelijke retraite geïnspireerd op

tuin, stedelijk plein. Ze vormen de

netjes, gevarieerde raamopeningen en

de kloostertypologie verbindt de ver-

overgang tussen de groene as die Gent

bakgoten refereren discreet naar de

schillende volumes en speelt maximaal

langs het zuiden binnendringt en het

omliggende architectuur. De nieuwe

in op de unieke ligging naast het water.

jaagpad dat de rivieroever tot in het

UCON en het kantoorgebouw springen

De eenvoudige volumetrie van de ge-

stadscentrum volgt. De vormgeving van

in het oog door hun transparantie. De

bouwen zoekt een relatie met de be-

de verschillende volumes is afgestemd

vliesgevels maken de activiteit in de

staande labyrintische structuur van het

op hun functie en op de bebouwing in

gebouwen zichtbaar voor de voorbijgan-

gebied en herstelt het contact met de

de omliggende straten. Het woonge-

gers op het Zuid en de Kuyperskaai en

Schelde. De opeenvolgende buiten-

bouw en het hotel zoeken met hun een-

maken hen tot levende publiciteitsbor-

ruimtes tussen de parallelle volumes

voudige baksteenarchitectuur en daken

den.

krijgen elk een sterke en unieke identi-

in leisteen een maximale aansluiting

teit: speeltuin, groene helling, retraite

met de bestaande bebouwing. Balkon-

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

27

_

28

_

q

g


De ontginning van een landschap: BORINAGE ZUID Kasper Jordaens, Nik Naudts, Simon Vermote Universiteit Gent Het gebied waarop het ont-

sel van voornamelijk lintbebouwing. Hier-

liëf, bestaande uit een opeenvolging van

werp betrekking heeft is gesitueerd ten

door ontstaat bij het doorkruisen van het

vroegere rivierdalen en heuvelruggen.

zuiden van de N550 en valt grotendeels

gebied een tunneleffect. Naast het on-

Vele terrils en oude spoorwegbermen vor-

samen met Colfontaine/Frameries. Het

overzichtelijke bebouwingsweefsel wordt

men een bijkomende layer aan dit reliëf.

wordt gekenmerkt door een amorf weef-

het gebied ook sterk bepaald door het reNa een grondige verkenning van dit gebied is de conclusie dat veel van de landschappelijke potenties die in het gebied aanwezig zijn momenteel door de gesloten bebouwingslinten niet naar boven kunnen komen. Achter de gesloten huizenrijen en binnen de grote bouwblokken gevormd door de linten bevinden zich veelal gebieden met een zekere landschappelijke waarde, de ‘verborgen landschappen’. De huidige tendens van de leegloop van de Borinage wordt in het ontwerp als kans aangegrepen om door middel van het schrappen van bebouwd weefsel de landschappelijke potenties van het gebied naar boven te brengen. Er wordt ingezet op het landschap als nieuwe aantrekkingskracht voor het gebied, zowel op residentieel als op recreatief vlak. Het landschap wordt zowel voor de bewoners van het gebied, de ‘borinagals’, als voor de recreanten en toeristen, de ‘a-borinagals’, een troef die door Borinage Zuid kan uitgespeeld worden. Het momenteel verborgen landschap wordt als het ware ‘ontgonnen’. Na de steenkoolontginning is de Borinage nu het onderwerp van ‘de ontginning van een landschap’.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN


2005

29

_

30

_

q

g


Luchthavengebouw voor een luchthaven te Chièvres Barszez Anne-Marie (FPMs), Gradys Magdalena (FPMs), Vanderzeypen Bénédicte (FPMs), Lescot Aurélie (ESAPV) Faculté Polytechnique de Mons / Ecole Supérieure des Arts Plastiques et Visuels

Het concept van deze luchtha-

zigheid zichtbaar door een spel van ge-

venterminal wordt duidelijk door het sa-

kleurde tegels.

menspel van zijn drie scheppende

Het traject dat de reizigers moeten be-

ideeën, het axiale, de dualiteit en de

wandelen is ook langs een as georgani-

lichtheid.

seerd waardoor een duidelijk begrip van het af te leggen parcours mogelijk wordt.

Het axiale van de inplanting: het project integreert zich stapsgewijs in zijn

De dualiteit van de uitgevoerde vor-

omgeving, het wordt opgewekt vanuit

men: het gebogen dak in aluminium

de assen van de straat en de pistes.

biedt onderdak aan de grote en rustge-

Gezien vanuit de hemel, is zijn aanwe-

vende ruimte van de hall, de volumen

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN

in de vorm van parallellogrammen met diverse functies volgen elkaar op, schuiven in en over mekaar heen langs de volledige wandelgang die afgelijnd wordt door een watervlak. De lichtheid van de materialen: het aluminium, het glas en het polycarbonaat worden voornamelijk gebruikt, ze dragen bij tot de versterking van het luchtige gevoel van het project dat sterk verbonden is met de functie van het gebouw.


2005

31

_

32

_

q

g


Orografische woningen aan het ‘Canal du Centre’: een netwerk (geheel) gelegen aan een netwerk… Delphine Warnon Université Catholique de Louvain

De regio van het ‘Canal du Centre’ is tegenwoordig gefragmenteerd, op zoek naar een identiteit, het resultaat van een tijdperk waarin de constructieve mogelijkheden geleid hebben tot een gestage vervlakking van het oorspronkelijke gebied. De spoorweg, het oude kanaal, de autosnelweg en het groot kanaal zijn evenveel littekens, verantwoordelijk voor de natuurlijke en bebouwde omgeving die nu ontmanteld is. Het project herstructureert op coherente wijze het grondgebied door de uitvoering van een bijkomend netwerk. Dit netwerk, in hechte samenhang met

het terrein, begint aan een zijde van de

bestaat uit een reeks unifamiliale wo-

rivier tot het oude kanaal en strekt zich

ningen die met een constant niveauver-

aan de andere zijde verder uit tot aan

schil t.o.v. mekaar op een helling lig-

de spoorweg. Het bestaat uit een pro-

gen waardoor zij een hechte band met

menade aan de zijkant van de beek, uit

de topografie van de vallei behouden.

oppervlakken bestaande uit weilanden,

Elke woning neemt evenzeer deel aan

uit velden waar geëxperimenteerd

een levensproject als aan een territoriaal

wordt met de chemische samenstelling

project. Ze beschikken allen over een

van de grond die vervuild werd met af-

tuin aan de zuidkant, een terras op het

val van de industrialisatie, en tenslotte

noorden en zij zijn van mekaar geschei-

bestaat het netwerk nog uit een struc-

den door bergruimte die, indien nodig,

tuur die verbonden is met de rand van

kan dienst doen als garage, atelier of

het water en waarin een alternatieve

kippenhok, etc… Het grondplan werd

bewoning is voorzien. Deze structuur

opgebouwd rond twee dragende kernen.

_

_

q

g

BOUWEN MET BAKSTEEN

Op de verdieping liggen de verblijfsruimten met daaronder de nachtruimten. De houten gevels, uitgerust met een systeem met luiken, laten toe om de verlichting en intimiteit van de woning te regelen. Dit project kadert in een gemeenschappelijke reflectie over de hedendaagse stad en haar mogelijkheden om georganiseerd en begrepen te worden dankzij een structuur met een landelijk karakter.


2005

33

_

_

q

34

g


Belgische instellingen voor architectuuronderwijs

Hogeschool voor Wetenschap en kunst

ISA La Cambre – Bruxelles

Faculté Polytechnique de Mons

Sint-Lucas Brussel

Place E. Flagey, 19

Unité d’Architecture

Departement Architectuur

1050 Bruxelles

Rue du Joncquois, 53

Campus Brussel

7000 Mons

Paleizenstraat, 65-67

ISA Saint-Luc Bruxelles

1030 Brussel

Rue d’Irlande, 57

Université Catholique de Louvain

1060 Bruxelles

Faculté des Sciences Appliquées

Hogeschool voor Wetenschap en kunst

Unité d’Architecture

Sint-Lucas Gent

ISA Saint-Luc de Wallonie – Liège

Bâtiment Vinci

Departement Architectuur

Boulevard de la constitution, 41

Place du Levant, 1

Campus Gent

4020 Liège

1348 Louvain-La-Neuve

ISA Saint-Luc de Wallonie – Tournai

Université de Liège

Chaussée de Tournai, 50

Faculté des Sciences appliquées

7520 Ramegnies-Chin

Chaire d’architecture

Hoogstraat, 51 9000 Gent Hogeschool Antwerpen Henry van de Velde – Instituut

Chemin des chevreuils, 1

Mutsaertstraat, 31

Katholieke Universiteit Leuven

2000 Antwerpen

Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur

Provinciale Hogeschool Limburg

Kasteel van Arenberg

Universitaire Campus Diepenbeek

3001 Heverlee

Departement Architectuur Universitaire Campus Gebouw E

Universiteit Gent

3590 Diepenbeek

Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur

ISA Lambert Lombard

J. Plateaustraat, 22

Rue Saint-Gilles, 33

9000 Gent

4000 Liège Vrije Universiteit Brussel ISA Mons

Faculteit Toegepaste Wetenschappen

Rue d’Havré, 88

Dienst Architectuur

7000 Mons

Pleinlaan, 2 1050 Brussel

ISA Victor Horta Campus de la Plaine Boulevard du Triomphe, CP 248 1050 Bruxelles

4000 Liège

_

_

q

g

BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen (‘machinale’ gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en ‘rustieke’ gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers • Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. • De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorganisatie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd.

Oost-Vlaanderen • Kleiprodukten HOVE Lindendreef 101 9400 Ninove Tel. (054) 33 26 67 Fax (054) 32 82 38 (V-H-A) • Steenfabriek VANDE MOORTEL Scheldekant 7 9700 Oudenaarde Tel. (055) 33 55 61 Fax (055) 33 55 70 (H-O) • SVK Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) 760 49 00 Fax (03) 777 47 84 (V-P-L-S-H-W)

West-Vlaanderen • Steenbakkerij AMPE Brugsesteenweg 170 8740 Egem (Pittem) Tel. (051) 46 07 01 Fax (051) 46 07 04 (V-P-L-S) • DESIMPEL Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) 57 57 00 Fax (051) 57 57 02 (V-P-L-S-H)

• TERCA - ZONNEBEKE Ieperstraat 186 8980 Zonnebeke Tel. (051) 78 80 60 Fax (051) 77 10 38 (V-P-S) • Steenbakkerij DE KEIGNAERT Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) 25 50 50 Fax (059) 26 89 87 (V-S-H) • Steenbakkerij DUMOULIN Rollegembosstraat 9 8880 Ledegem Tel. (056) 50 98 71 Fax (056) 50 41 92 (V-P) • TERCA - WIENERBERGER Ter Bede Business Center 8500 Kortrijk Tel. (056) 24 96 35 Fax (056) 51 92 75 (V-P-L-S-H-A-O) • KORAMIC Kapel-ter-Bede 86 8500 Kortrijk Tel. (056) 24 95 11 Fax (056) 20 23 59 (D)

Antwerpen • Steenbakkerij GEBR. LAUWERS Noeveren 74 2850 Boom Tel. (03) 888 02 32 Fax (03) 844 57 86 (K-A-T) • Steenfabriek van NIEL (DESIMPEL) Landbouwstraat 98 2845 Niel Tel. (03) 880 70 61 Fax (03) 880 70 66 (H) • SWENDEN RUMST Nieuwstraat 44 2840 Rumst Tel. (03) 880 15 20 Fax (03) 844 28 11 (V-P-L-S) • Swenden Industries Nieuwstraat 2 2840 Rumst Tel. (03) 844 22 22 Fax (03) 844 38 02 • DESTA

Heerle 11

Limburg • • Siersteenfabriek HEYLEN 2de Carabinierslaan 145 3620 Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) 71 51 38 Fax (089) 72 28 80 (H) • Steenfabriek NELISSEN - HAESEN Kiezelweg 460 3620 Veldwezelt Tel. (012) 45 10 26 Fax (012) 45 53 89 (H) • TERCA - SCHOUTERDEN Venlosesteenweg 70 3680 Maaseik Tel. (089) 56 40 38 Fax (089) 56 81 83 (H-A) • Steenfabrieken VANDERSANDEN Riemstersteenweg 300 3740 Spouwen Tel. (089) 51 01 40 Fax (089) 49 28 45 (H) • Steenfabriek VANDERSANDEN Nijverheidslaan 11 3650 Lanklaar Tel. (089) 79 02 50 Fax (089) 75 41 90 (H) • TERCA - TESSENDERLO Havenlaan 10 3980 Tessenderlo Tel. (013) 35 91 60 Fax (013) 35 91 61 (P-L)

•

•

•

•

2322 Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) 315 70 99 Fax (03) 315 81 48 (S-O) Steenbakkerij FLOREN Vaartkant Rechts 4 2960 St.-Lenaarts Tel. (03) 313 81 98 Fax (03) 313 71 56 (V-S) TERCA - NOVA Steenbakkersdam 10 2340 Beerse Tel. (014) 61 10 99 Fax (014) 61 04 32 (V-P-L-S) TERCA - SAS Sint Jozefslei 6 2310 Rijkevorsel Tel. (014) 62 20 10 Fax (014) 61 22 33 (H-A) TERCA - BEERSE Absheide 28 2340 Beerse Tel. (014) 61 19 75 Fax (014) 61 22 33 (H) TERCA - QUIRIJNEN Sint Jobbaan 58 2390 Westmalle Tel. (03) 311 51 12 Fax (03) 311 62 56 (V-S-H-A)

Brabant • Steenfabrieken VANDERSANDEN Kortenbos 14 1790 Hekelgem Tel. (053) 66 85 51 Fax (053) 66 71 41 (H)

Henegouwen • Briqueterie de PERUWELZ (DESIMPEL) Rue de l’Europe, 11 7600 Péruwelz Tel. (069) 77 97 10 Fax (069) 77 97 11 (H) • Briqueterie de PLOEGSTEERT ‘Barry’ Chaussée de Bruxelles 33 7534 Barry Tel. (056) 56 56 56 Fax (056) 56 55 02 (S) • TERCA - GHLIN Route de Wallonie 33 7011 Ghlin Tel. (065) 35 38 85 Fax (065) 36 10 92 (V-S-O) • TERCA - WARNETON Chaussée du Pont Rouge 57 7784 Warneton (Comines) Tel. (056) 58 88 10 Fax (056) 58 85 35 (H) • Steenbakkerij van PLOEGSTEERT Touquetstraat 228 7782 Ploegsteert Tel. (056) 56 56 56 Fax (056) 56 55 01 (P-L-W)

Namen • Briqueterie de WANLIN (DESIMPEL) Route de Beauraing 131 5564 Wanlin Tel. (082) 66 55 00 Fax (082) 66 55 17 (S-A-O)

BOUWEN nr driemaandelijks tijdschrift oktober-november-december 2005 afgiftekantoor 8000 Brugge 1 2de afdeling P BOUWEN

Recommend Documents