Driemaandelijks tijdschrift jaargang 22, nr. 3. Afgiftekantoor Gent X ISSN=

Belgïe - Belgique

Samen op Weg

P.B. - P.P. Gent X 3/1751

Afgiftekantoor Gent X ISSN=1370-5814 P 602488

3

Derde kwartaal 2014 // Driemaandelijks tijdschrift jaargang 22, nr. 3

let’s develop our future

Editoriaal & Inhoud

Collectieve hoop Beste lezers, Dit jaar was er geen komkommertijd. De zomerperiode, traditioneel bekend om haar gebrek aan nieuws en activiteiten, trakteerde ons dit jaar op onthutsende taferelen uit Gaza. Je moest geregeld de neiging onderdrukken om het journaal niet meer te bekijken. Op Facebook, waar de opinies hard en zwart-wit weerklinken, scrolde je steeds sneller door naar lichtere kost. Een voormalig collegaatje dat haar paardenstaart aan “Think Pink” schonk, bijvoorbeeld. Maar af en toe hadden ze je toch nog te pakken, de media. Zoals met de berichten dat ook scholen bestookt werden tijdens de luchtaanvallen van het Israëlische leger. Scholen waar duizenden mensen een schuilplek zochten. Scholen die ooit nog een plaats van hoop konden zijn of worden voor de jonge Palestijnse bevolking, die met de dag moedelozer wordt. Ban ki-Moon, de Secretaris Generaal van de Verenigde Naties, spreekt van een “moreel verwerpelijke, criminele daad”. We kunnen hem geen ongelijk geven. Ons collectief geloof in de kracht van onderwijs en het belang van scholen is immens, zo getuigt onze even collectieve

Thema Gender & Onderwijs  Gendergelijkheid, voorwaarde voor duurzame ontwikkeling

gruwel bij het nieuws. Een veilige plek waar iedere jongere de kans krijgt om aan moedeloosheid te ontsnappen en zich als mens te ontplooien: iedereen heeft er recht op. Maar toch laten we toe dat er van overheidswege veel te weinig geïnvesteerd wordt in onderwijs. Zoveel is duidelijk wanneer we de bedroevende bijdrage van de donorlanden tot het Global Partnership for Education bekijken. Lees het artikel op pagina 14 er zeker op na. Niet voor niets laten Belgische scholen op 3 oktober van zich horen, met de actie Saved by the Bell, die VIA Don Bosco samen met Studio Globo organiseert. Wij ontwikkelden speciaal voor de gelegenheid een nieuw bordspel: “Wegwijs in onderwijs”. Deze editie van Samen op Weg geeft meer uitleg. Voor vele jongeren is het precies dat: een wedloop ... een hindernissenparcours. Onze partners doen er alles aan om obstakels weg te nemen. In dit nummer leest u voorbeelden uit Peru, Oeganda en Kameroen. Die voorbeelden zijn er dankzij uw steun. Want, heel terecht, wilt u dat hoop blijft leven!  Maud SEGHERS Directeur

Ontwikkelingseducatie 3

Nieuw aanbod 10 Wegwijs in onderwijs Ontwikkelingseducatie12 Denk globaal, handel lokaal

Ontwikkelingssamenwerking Partners6 De meest kansarmen bereiken Peru8 Studeren dankzij kinderopvang

2

DeWereld.be Millenniumdoelstellingen14 Wie geeft wat? Op de Agenda  15

Thema // Gender & Onderwijs

Gendergelijkheid, voorwaarde voor duurzame ontwikkeling

Gendergelijkheid is een fundamenteel recht en een noodzakelijke voorwaarde voor armoedebestrijding.

In november organiseert het platform Educaid.be voor de vierde keer haar jaarlijkse conferentie. Dit jaar met “Gender en onderwijs in de praktijk” als thema. Als lid van de Educaid Werkgroep Gender is VIA Don Bosco medeorganisator. Het onderwerp ligt ons en onze partners nauw aan het hart.

discriminatie zijn nog steeds ingebed in sociaal-culturele en politieke systemen over heel de wereld. Niet alleen in de ontwikkelingslanden overigens, ook in Europa en België moet nog één en ander gebeuren om volledige gelijkheid tussen de geslachten te verkrijgen.

Een fundamenteel recht

Meer dan 600.000 vrouwen leven in landen waar huiselijk geweld zelfs niet als een misdaad beschouwd wordt. Niet minder dan zeven op tien vrouwen worden in hun leven geconfronteerd met fysiek of seksueel geweld, één op vier van die geweldplegingen gebeuren op zwangere vrouwen. Ook in Europa. Volgens een enquête van het Europees Parlement wordt tenminste 20 procent van de Europese vrouwen geconfronteerd met intrafamiliaal geweld en is het een van de belangrijkste doodsoorzaken onder vrouwen.

Gendergelijkheid is een fundamenteel recht en een noodzakelijke voorwaarde voor armoedebestrijding, duurzame ontwikkeling, waardig werk en sociale samenhang. Het recht op onderwijs voor iedereen en de gelijkheid tussen man en vrouw zijn de kern van de tweede en de derde Millenniumdoelstelling. Maar het staat vast dat er nog veel werk aan de winkel is. Ongelijkheid en

3

Thema // Gender & Onderwijs

de maatschappij en de toekomst van jongeren. Onderwijs voor meisjes speelt daarin een belangrijke rol. Onderwijs biedt namelijk de mogelijkheid om zich open te stellen voor de wereld, schept nieuwe vaardigheden en zorgt ervoor dat meisjes en vrouwen minder onderworpen zijn aan traditionele rolpatronen. Scholing versterkt vrouwen en stelt hen in staat weloverwogen keuzes te maken. Dat leidt onder andere tot een significante daling van het aantal kinderhuwelijken en tienerzwangerschappen.

Onderwijs kan het leven van vrouwen drastisch veranderen en hen een betere positie in de maatschappij bezorgen.

Nog altijd sterven meer dan een half miljoen toekomstige moeders jaarlijks tijdens de bevalling of door complicaties gedurende de zwangerschap. In een aantal Afrikaanse landen blijft genitale verminking een bijna onuitroeibare rituele praktijk, zijn vrouwen het grootste slachtoffer van geweldpleging tijdens conflicten en oorlogen en worden zowel jonge vrouwen als jonge mannen ingelijfd door rebellenlegers, gedrogeerd en getraumatiseerd voor heel hun leven. We moeten niet ver kijken om voorbeelden van genderongelijkheid te zien. Ook in Europa stellen we vast dat vrouwen niet altijd gelijkwaardig behandeld worden. Het verschil tussen mannen en vrouwen is veel kleiner geworden, mede door de emancipatiebewegingen van de afgelopen decennia, maar er is nog steeds een achterstand. Vrouwen verdienen doorgaans minder dan hun mannelijke collega’s voor dezelfde arbeid. Het patriarchale Italië heeft nog altijd moeite met de veranderende rol van de vrouw binnen het gezin en in de maatschappij. Dat uit zich in de tewerkstellingsgraad voor vrouwen, die in Italië de laagste is van gans Europa.

4

Onderwijs zorgt er ook voor dat vrouwen zich meer bewust worden van hun rechten en beter weten welke rechten ze hebben en hoe ze die kunnen verdedigen. Geschoolde vrouwen kunnen beter voor zichzelf opkomen. Zij krijgen gemakkelijker toegang tot het rechtssysteem, waardoor ze over een bijkomend middel beschikken om hun rechten op te eisen. Onderwijs kan het leven van vrouwen dus drastisch veranderen en hen een betere positie in de maatschappij bezorgen. Maar onderwijs aan vrouwen vermindert ook de effecten van armoede op de gezondheid en op het leven van kinderen. Het aantal kinderen met groeistoornissen als gevolg van ondervoeding (46 miljoen in de lage-inkomenslanden!) kan verminderd worden met 26 procent indien alle moeders secundair onderwijs zouden genieten. Meisjesonderwijs verkleint ook de kans dat armoede doorgegeven wordt aan de volgende generatie. Het is voor veel kinderen dé manier om uit die neerwaartse spiraal te geraken. In enkele Afrikaanse landen tonen cijfers dat kinderen van moeders die minstens vijf jaar naar school zijn gegaan 40 procent meer kans hebben om de leeftijd van vijf jaar te bereiken. Ook de landbouwproductie stijgt significant in landen waar vrouwen makkelijker toegang krijgen tot grond, zaaigoed en meststoffen. Jammer genoeg zullen slechts 18 van 113 landen er in 2015 in slagen om gendergelijkheid te realiseren in het primair en secundair onderwijs.

De Universele Verklaring voor de rechten van de mens heeft met andere woorden niet bijster veel impact in tal van landen. Gelijke rechten voor vrouwen blijven vaak dode letter.

Kort samengevat kan men stellen dat geschoolde vrouwen niet alleen zorgen voor een meer stabiele bevolkingsgroei met minder geboortes en een lager sterftecijfer, maar dat onderwijs ook het politiek bewustzijn van vrouwen vergroot, wat kan leiden tot broodnodige politieke veranderingen.

Inhaalbeweging noodzakelijk

Te nemen hindernissen

Opkomen voor de rechten van de vrouw en vooral de emancipatie van vrouwen is van primordiaal belang voor

Jammer genoeg vormt de toegang tot onderwijs al een eerste hinderpaal voor meisjes. Ze gaan vaak niet naar

school omdat hun ouders niet over voldoende financiële en materiële middelen beschikken. Lokale tradities zorgen voor een extra belemmering (gedwongen of vroegtijdige huwelijken, de voorkeur voor jongens) net zoals verplichtingen die eigen zijn aan de familie. Als die hindernis al wordt overwonnen, ondergaan meisjes ook allerlei vormen van geweld en onderdrukking op de school zelf.

Kaders en programma’s

VIA Don Bosco ijvert samen met de andere leden van de Don Bosco-familie al decennia voor de gelijke behandeling van vrouwen en kinderen en voor hun rechten. De Zusters van Don Bosco (ZDB), hebben daarvoor in Genève het Istituto Internazionale Maria Ausiliatrice (IIMA) opgericht – een organisatie die gespecialiseerd is in vrouwen- en kinderrechten en dat een adviserende functie heeft bij de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties.

In de eerste plaats vraagt het mensenrechtenkantoor dat de Verenigde Naties wettelijke kaders ontwikkelt om ervoor te zorgen dat onderwijs universeel verplicht wordt, waarbij vooral gelet moet worden op het stimuleren en ondersteunen van onderwijs voor vrouwen.

Het IIMA draagt bij tot de realisatie van het recht op onderwijs voor iedereen door beleidsbeïnvloeding op internationaal niveau en deelname aan werkgroepen waar het internationaal beleid opgesteld wordt. Het kantoor onderhoudt dan ook een netwerk van relaties tussen de ZDB, de Verenigde Naties, haar organen en mechanismen voor de bescherming en bevordering van de mensenrechten. Daarnaast organiseert het IIMA trainingscursussen en wordt gezorgd voor de internationale zichtbaarheid van de activiteiten van het instituut. Aan het hoofd staat de sympathieke zuster Maria Grazia Caputo.

Tijdens de discussiedag over vrouwenrechten op de 26ste jaarlijkse bijeenkomst van de Mensenrechtenraad zette zuster Caputo de belangrijkste te verwezenlijken punten voor de organisatie op het gebied van vrouwenrechten helder uiteen.

Er moeten concrete sensibiliseringsprogramma’s komen voor ouders en kinderen, vooral meisjes, om hen te duiden op het recht op onderwijs. In die programma’s moeten concrete verklaringen worden opgenomen die duidelijk maken waarom investeren in onderwijs voor meisjes de moeite waard is. Het aanpakken van de economische, sociale en culturele barrières die de toegang tot onderwijs belemmeren verdient bijzondere aandacht, meer bepaald de te hoge kostprijs van onderwijs voor vrouwen in arme gezinnen. De lage instroom van vrouwelijke leerlingen en het hoge aantal vroegtijdige schoolverlaters kunnen verminderd worden door het ontwikkelen van uitgebreide programma’s die de meest prangende oorzaken voor die ongelijkheid aanpakken, zoals onbereidwillige of bevooroordeelde ambtenaren, slechte sanitaire voorzieningen, de kinderhuwelijken die in veel landen nog steeds de norm zijn, tienerzwangerschappen en andere belangrijke oorzaken, vooral diegene die samenhangen met extreme armoede. Verder suggereert het IIMA om verplichte, uitgebreide opleidingsprogramma’s voor leraren en schoolbesturen uit te werken die het belang van onderwijs voor meisjes en jonge vrouwen in de verf zetten, met behulp van een aanpak die op mensenrechten gebaseerd is en die de beginselen van het Verdrag inzake de rechten van het kind benadrukt. Tijdens de Educaid conferentie dit najaar krijgen we vast te horen hoe dat alles concreet in zijn werk kan gaan. U bent alvast van harte uitgenodigd! Details leest u in de agenda op p.15. 

Kilian DE JAGER ■

Zuster Maria Grazia Caputo, vertegenwoordigster van IIMA bij de Mensenrechtenraad van de VN.

5

Ontwikkelingssamenwerking // Partners

De meest kansarmen bereiken eufemistisch een “revalidatiecentrum” (rehabilitation center) wordt genoemd. Als de kinderen niet worden opgehaald door een familielid, blijven ze daar opgesloten tot ze de leeftijd van 18 jaar bereiken. Flashback naar 2006. Nathalie Seliffet en haar partner Werner Steurbaut bezoeken de kindergevangenis in Kampala. Wat ze in Kampiringisa Rehabilitation Center aantreffen, is stuitend. De kinderen overleven er in erbarmelijke omstandigheden. Zonder voorzieningen, zonder verzorging, zonder begeleidend personeel, … “Toen ik deze gevangenis ontdekte, kon ik mijn ogen niet geloven”, vertelt Nathalie. “De meeste kinderen sliepen naakt. Eén van onze eerste activiteiten was de decimeter drek van de vloer schrapen waartussen ze vertoefden. In 12 jaar was er niet gepoetst.”

Nathalie Seliffet, bezielster van Foodstep Oeganda.

De toegang tot onderwijs, zeker basisonderwijs, is de laatste decennia sterk toegenomen. Tussen 1999 en 2011 is wereldwijd het aantal kinderen dat geen toegang had tot lager onderwijs met de helft gedaald. Maar die vooruitgang heeft niet iedereen bereikt. In Afrika bezuiden de Sahara lopen 22 procent van de kinderen nog steeds geen school. Voor sommigen is het quasi uitgesloten dat ze ooit die kans zullen krijgen: straatkinderen, aidswezen, kinderen met een handicap, ... Dat niet iedereen onbewogen blijft, blijkt uit de talrijke giften en steunbetuigingen die we bij VIA Don Bosco regelmatig mogen ontvangen. Sommige mensen gaan nog een stap verder en proberen de noden van zwakkeren te lenigen door zelf een project uit de grond te stampen. Zoals Nathalie Seliffet dat in Oeganda doet en Marijke Vos in Kameroen.

Foodstep in de parel van Afrika Enkele keren per jaar houdt de politie van Kampala, de hoofdstad van Oeganda, “grote schoonmaak” in de stad en laadt ze straatkinderen van 2 tot 18 jaar oud in een grote truck. Met tientallen worden ze afgezet in de kindergevangenis Kampiringisa, die door de autoriteiten 6

Ze richtten de non-profitorganisatie Foodstep op en in nauwe samenwerking met de directeur van het “revalidatiecentrum” organiseren ze met hulp uit België en Nederland workshops in de gevangenis met daarbij een volledige maaltijd, met muziek en dans. Voor de opgesloten kinderen een sprankeltje licht in een poel van duisternis.

Restaurant met zicht op het water Ondertussen zijn we bijna tien jaar verder en Foodstep Oeganda draait op volle toeren. Vandaag heeft de kindergevangenis een volledig gerenoveerde keuken en er is regelmatig een verpleegster ter beschikking van de jongeren. Het verschil met vroeger is opvallend. Nog hoopgevender is dat Nathalie en Werner al 70 kinderen hebben vrij gekregen en geadopteerd. Homecoming, een nevenproject van Foodstep Oeganda, heeft daartoe een opvangtehuis gebouwd en geeft de jongeren de mogelijkheid om op een normale manier naar school te gaan. Nathalie, een culinair styliste die vroeger kookboeken publiceerde, organiseert voor de kinderen een opleiding in de horeca. Een hotelschool die moet leiden tot een volwaardig hotel-restaurant dat door de jongeren draaiende zal worden gehouden. Aan de oever van het Victoriameer werd een stuk grond gekocht, de bouwplannen voor een volledig uitgeruste beroepsschool en een hotel-restaurant zijn klaar en de

voorbereidingen voor de bouw zijn begonnen. Binnenkort kunnen bezoekers dus lekker tafelen aan de oevers van het Victoriameer. Voor het goede doel!

Naar school in Noord-West Kameroen

vriendschap die al snel tot het Binshua College project leidde. Beiden willen de opleidingskansen van jongeren in de provincie Noord-West vergroten. Met een enthousiast team van vrijwilligers en de hulp van de lokale bevolking werd een volledige campus uit de grond gestampt: het Saint Marcellin Comprehensive College, kortweg Samaccol.

Ook in Kameroen stampte een Belgische filantrope een project uit de grond dat jongeren zicht op een betere toekomst moet geven. In het onooglijke stadje Binshua en de omliggende dorpen in de provincie Noord-West volgen bijna 1.500 kinderen les in zes lagere scholen. Er is leerplicht voor kinderen van zes tot elf jaar die gratis les kunnen volgen – een maatregel die heel wat ouders heeft aanmoedigd hun kinderen school te laten lopen. Maar voor het voortgezet onderwijs laat de Kameroense regering de bevolking in de kou staan. In het middelbaar onderwijs zakt het percentage schoolgaande jongeren schrikbarend. In tegenstelling tot het lager onderwijs is de secundaire school relatief duur, waardoor veel jongeren geen kans krijgen om les te volgen. Meisjes worden bovendien nog extra gediscrimineerd. Als een gezin niet voldoende geld heeft om iedereen te laten studeren, krijgen de jongens voorrang. Bovendien worden meisjes aangemoedigd om te trouwen zodra ze vruchtbaar zijn, waardoor het aantal tienerzwangerschappen zeer hoog is. Ook aidswezen en kinderen met een handicap krijgen geen kans om te studeren. Nog een belangrijke oorzaak was het ontbreken van onderwijsfaciliteiten! Behalve een mislukte poging in de jaren 1970, was een middelbare school tot voor kort onbestaande in de regio. Als jongeren middelbaar onderwijs wilden volgen, moesten ze urenlang wandelen of naar een grote stad verhuizen. Tot Malàh ten tonele verscheen.

Moeder van de campus Ze heet Malàh. Tenminste, dat is de naam die de bewoners van Binshua haar uit dankbaarheid hebben gegeven. Het betekent “moeder van de campus”. In Waregem heet ze gewoon Marijke. Marijke Vos is verpleegkundige van opleiding en legt zich al jaren toe op Persoonlijke Assistentie (PA) van mensen met een handicap. Meer dan een decennium geleden leerde ze Denis Tanto Mundo kennen, die net zoals zij persoonlijk assistent was van iemand met een handicap. Dennis, afkomstig uit Binshua, doctoreerde op dat ogenblik aan de Katholieke Universiteit Leuven. Ze geraakten in gesprek en er ontstond een

Het Binshua College wil onderwijskansen creëren voor minderheidsgroepen.

Het voorbije schooljaar konden 250 leerlingen les volgen in Samaccol. Maar dat aantal is voor het schooljaar 2014-2015 bijna verdubbeld en als de school helemaal klaar is, zullen 700 kinderen voortgezet onderwijs kunnen volgen. Het Binshua College is een inclusief college dat onderwijskansen wil creëren voor minderheidsgroepen die nu moeilijk toegang hebben tot middelbaar onderwijs (jongeren met een handicap, meisjes, aidswezen, ...). Een college waar iedereen welkom is, ongeacht afkomst of geloofsovertuiging. De school is niet gratis, maar de schoolgelden worden bewust laag gehouden en de meeste kansarmen worden gesteund door een fonds van de school. 

Kilian DE JAGER ■

Meer informatie over Foodstep Oeganda vind je op www.kampiringisa.org. Je kunt hen ook volgen op www. facebook.com/foodstepinOeganda Wil je meer te weten komen over het Binshuacollege, dan kan dat via de website: www.binshuacollege.be

7

Ontwikkelingssamenwerking // Peru

Studeren in “María Mazzarello” dankzij kinderopvang

In het kustgebied in het noorden van Peru, een streek met johannesbroodbomen en een gemiddelde temperatuur van 28°, ligt de stad Piura, de hoofdstad van de gelijknamige provincie. De regio heeft sterk te lijden onder de stortregens die veroorzaakt worden door het “El Niño”-fenomeen de opwarming van het water van de Stille Zuidzee. De onophoudelijke regenbuien vernielen de woningen en de bevolking weet niet meer op wie ze beroep kan doen.

Nueva Esperanza “Nueva Esperanza” is een uitgestrekte zandvlakte aan de westrand van de stad Piura. Hier bevindt zich de grootste krottenwijk van de stad met een oppervlakte van 110 km² en een bevolking van ongeveer 25.000 bewoners. De regio werd in de jaren 1960 bevolkt door mensen uit de bergstreek die op zoek waren naar werk. Al sinds de jaren 1980 vragen de bewoners om een district op te richten, wat in januari 2013 eindelijk gebeurde. Op 5 oktober 2014 kunnen de inwoners van Nueva Esperanza hun eerste burgemeester kiezen. Ondanks de grote bevolking telt het district slechts vier hoofdstraten, meteen de reden waarom er zo goed als geen openbaar vervoer beschikbaar is. Toen de bevolking 40 jaar

8

geleden in Nueva Esperanza neerstreek, heeft de overheid elektriciteit, water en riolering geïnstalleerd. Maar vandaag zijn deze voorzieningen ontoereikend om aan de behoeften van een groeiende bevolking te kunnen beantwoorden. Er is maar één openbaar ziekenhuis voor spoedgevallen en bevallingen. Voor alle andere medische zorgen moeten de bewoners naar het centrum van Piura gaan. Doordat de overheid deze zone al zo lang links laat liggen, is ze verworden tot een onderkomen voor dealers en misdadigers, waardoor ze als de gevaarlijkste buurt van Piura beschouwd wordt. De bewoners durven 's nachts niet buitenkomen uit schrik het weinige dat ze bezitten kwijt te spelen, wat een bewijs vormt voor het gebrek aan veiligheid die verzekerd zou moeten zijn door de Peruaanse overheid. Toch zijn er zelfs in dit soort buurten tal van jongeren die hun toekomst in handen willen nemen en lokale opleidingscentra bezoeken. Geconfronteerd met de problemen in de uitdeinende stad en de hieraan verbonden risico's hebben de salesianen van Don Bosco in de jaren 1960 een oratorium opgericht in Nueva Esperanza. In 1983 heeft El Niño de gebouwen volledig vernietigd en de twee daarop volgende jaren stonden in het teken van de heropbouw.

De Zusters van Don Bosco In 1985 zijn de Zusters van Don Bosco in Piura neergestreken na een gift van de paters salesianen. Met de financiële steun van verschillende ngo’s hebben zij het opleidingscentrum “María Mazzarello” opgericht. In de wetenschap dat de kwaliteit van de technische opleidingen in Piura ondermaats was, richtten ze verschillende cursussen in, waaronder koken, bakken, textielproductie, secretariaat, kapper, hotelwezen, toerisme, informatica en richtten ze een kinderoppasdienst op. Deze opleidingen worden vandaag gedeeltelijk gesteund door de Peruaanse overheid. Het doel van de school is jongeren met een laag inkomen toegang bieden tot kwaliteitsvolle opleidingen zodat ze over voldoende kennis bezitten om zelfstandig te worden en gewapend met een diploma de arbeidsmarkt kunnen betreden. Bovendien legt dit centrum de nadruk op waarden, biedt ze psychologische bijstand aan studenten en stelt ze kinderopvang voor hun kinderen ter beschikking onder de leiding van professionelen. De cursussen vinden plaats in de namiddag omdat de studenten’s morgens het huishouden doen. De studenten zijn gemiddeld 26 jaar oud. In bepaalde gevallen gaat het om jonge moeders die hun secundaire opleiding hebben moeten stopzetten omwille van een zwangerschap en omdat hun partner hen verlaten heeft, waardoor ze alleen achterbleven om het kind op te voeden. Deze vrouwen vinden terug hoop in het centrum María Mazzarello omdat ze dank zij de opleidingen van twee maanden een kleine handel kunnen opzetten en zo financieel in hun behoeftes en die van hun kinderen kunnen voorzien. Deze jonge studenten beschikken niet over voldoende middelen om een kinderoppas te betalen. Om dat euvel op te lossen richten de zusters een kinderopvang op voor de studerende moeders. Dank zij de kinderopvangdienst kunnen jonge moeders hun kinderen in veilige handen achterlaten en zich volledig concentreren op de opleiding, wetende dat hun kinderen leren omgaan met andere kinderen en aangemoedigd en geholpen worden met hun huiswerk. Deze moeders voelen zich gerustgesteld dat hun kinderen van een opvoeding met waarden kunnen genieten in plaats van op straat blootgesteld te worden aan verschillende gevaren. De kinderopvang telt twee personeelsleden die instaan voor gemiddeld 30 kinderen, met een leeftijd van twee tot tien jaar. De opvang beschikt over het nodige materiaal voor de opvoeding van kinderen, zoals speelgoed, sprookjesboeken,

Juanita volgde een naaiopleiding in het Maria Mazzarello Centrum. kleurtjes en een speelplein. De middelen waarover de kinderopvang beschikt, worden niet gebruikt voor het onderhoud van de dienst zelf, maar dienen voor de opvoeding van de kinderen. De Zusters zorgen voor de kinderopvang die ze als integraal deel van de opleidingen aanbieden omdat dit een garantie biedt voor de continuïteit van de gevolgde studies en het percentage afvallers vermindert.

De getuigenis van Juanita Juanita is een tienermoeder met twee kinderen. Ze werd zwanger toen ze 15 was en vertelde aan de vader dat ze zwanger was van een tweeling, waarop hij haar verliet. Juanita riep de hulp in van haar ouders, maar zij konden niet voor haar zorgen omdat ze zelf nog vier kinderen ten laste hebben. Ze kon bij hen blijven wonen tot de geboorte van haar kinderen, maar ze moest wel naar school blijven gaan. Op een dag kwam Juanita terecht in het Centrum voor beroeps- en technische opleiding María Mazzarello waar de Zusters haar een opleiding tot naaister gaven; na twee maanden kon ze misschien gaan werken in een textielbedrijf. Nog vóór de geboorte van haar tweeling werkte Juanita haar studies met succes af. Ze heeft een stage gedaan waardoor ze een onderkomen kon huren voor haar gezinnetje. Twee maanden na de geboorte van de kinderen is Juanita teruggekeerd naar het María Mazzarello centrum om een bijkomende naaiopleiding te volgen. Ze studeert nu textielproductie en dankt dat aan de kinderopvang die de zusters organiseren. 

Blanca GUERRERO ■

9

Ontwikkelingseducatie // Nieuw aanbod

Wegwijs in onderwijs

"Wegwijs in onderwijs", het nieuwe pedagogische werkinstrument van VIA Don Bosco.

Een sensibiliseringscampagne zonder pedagogisch werkinstrument is zoiets als een ijscoupe zonder slagroom. De actiedag Saved by the Bell ontsnapt ook niet aan deze wetmatigheid. Gedreven door deze overtuiging en door de wil om bij leerlingen een waardevol denkproces op gang te brengen over het recht op onderwijs, zullen VIA Don Bosco en zijn partner Studio Globo aan de deelnemende scholen verschillende pedagogische instrumenten en animaties aanreiken om op 3 oktober 2014 de Internationale dag van de Leerkracht te animeren. Terwijl onze partner Studio Globo de animaties voor lagereschoolkinderen voor zijn rekening neemt, zal VIA Don Bosco zich concentreren op zijn doelpubliek, de middelbare scholen. De ploeg "Ontwikkelingseducatie" heeft zich suf gepiekerd over het best aangepaste werkinstrument. Dat moest informatief maar toch ludiek zijn, intelligent maar vermakelijk, geschikt voor een twintigtal spelers zonder dat dit een rem op de deelname vormt, een essentieel

10

kwaliteitscriterium … Het spel moest aan tal van eisen beantwoorden om zijn doel te bereiken. Stilaan drong het ganzenbord zich op omdat dit spel zo opgesteld is dat het erg gemakkelijk in de klas gebruikt kan worden en zich perfect leent tot een verdieping van ons thema. Andere activiteiten die leiden tot gesprekken in kleinere groepen werden in het ganzenbord geïntegreerd om tot een hybride, semi-klassieke vorm te komen.

Op uw plaatsen, klaar… … Start! Het is tijd om het nieuwe pedagogische werkinstrument van VIA Don Bosco te onthullen dat we “Wegwijs in onderwijs” genoemd hebben. Zoals de naam het zegt, is de winnaar van het spel de ploeg die als eerste het laatste vakje, “Recht op kwaliteitsonderwijs”, bereikt. Natuurlijk hoort bij het spel een pedagogisch dossier. Op het bord staan vijf soorten vakken die naar vijf verschillende kaarten verwijzen.

De vakken met “Situatie” dompelen de leerlingen onder in representatieve gevallen van de meest voorkomende obstakels voor onderwijs in de wereld. Zij bevinden zich dan in de onmogelijkheid om naar school te gaan omdat ze van het vrouwelijke geslacht zijn en slachtoffer zijn van genderdiscriminatie, of omdat ze een handicap hebben en geen enkele structuur hen kan opvangen. Tijdens het parcours beleven ze verschillende onrechtvaardigheden zoals conflictsituaties, natuurlijke catastrofes die een rem vormen op hun opleiding … maar ook prettige ervaringen: een maatregel om geschoolde leerkrachten aan te zetten om in geïsoleerde, rurale gebieden te onderwijzen, ...

De staat van het onderwijs De “Quiz”-vakken brengen de staat van het onderwijs in de wereld ter sprake door middel van meerkeuzevragen. Daar horen onder andere bij: het aantal schoolverlaters in Sub-Sahara Afrika, het aantal landen dat het doel van gendergelijkheid bereikt heeft in het onderwijs, de afname van het analfabetisme. Twintig vragen kaarten de meest prangende problemen uit de sector aan. En daar mag België niet bij ontbreken, met 28 procent van de bevolking die geen diploma secundair onderwijs behaalt en met een onderwijssysteem dat volgens het laatste PISA-rapport tot een van de minst rechtvaardige behoort. De vakken “Goed of fout” liggen in dezelfde lijn en bespelen door middel van enkele eenvoudige stellingen bepaalde thema’s, gaande van budgettaire besparingen in het

onderwijs van bepaalde Europese landen tot de negatieve correlatie tussen onderwijs en oorlogsdreiging. De “Rajdoukistan”-vakken verwijzen naar een concrete situatie: die van het imaginaire land Rajdoukistan, dat alle kenmerken vertoont van een slecht onderwijssysteem. Dit spelonderdeel zet sterk aan tot kritisch denken: welke maatregelen kan een land nemen om zijn onderwijssysteem op te krikken? Het antwoord ligt niet voor de hand, verre van. Want goede bedoelingen gaan vaak gepaard met perverse effecten of andere externe parameters die een op het eerste gezicht aantrekkelijke maatregel totaal inefficiënt maken … Er bestaat ook een eenvoudigere versie van deze oefening: leerlingen definiëren dan hoe de maatregelen die door dit fictieve land genomen worden een positieve weerslag hebben op de toegang tot en de kwaliteit van het onderwijs. Tot slot benadrukken de vakken met “MDG” het verband tussen het onderwijs en de zeven andere Millenniumdoelstellingen. Ook hier zijn twee versies van de oefening beschikbaar, in functie van het publiek.

Een eerste sluitende test De G’Ardenne Party die op zondag 29 juni in het ontmoetingscentrum Farnières in Vielsalm werd georganiseerd, vormde een goede kans om het leermiddel te testen. Zo kregen de bezoekers een activiteit nadenken over de “MDGs” voorgeschoteld. Allen waren unaniem: onderwijs is wel degelijk het belangrijkste vehikel om de 8 MDGs te bereiken. Ze staken met overtuiging een bordje in de lucht met een duidelijke boodschap voor de Minister van Ontwikkelingssamenwerking: “sla acht vliegen in één klap: investeer in onderwijs”. Nieuwsgierigen en/of deelnemers kunnen de foto’s van dit evenement natuurlijk bekijken op de Facebook-pagina van VIA Don Bosco! Tal van andere foto’s zullen erbij gezet worden na de actie Saved by the Bell om de politieke wereld met nog meer kracht aan te zetten om van het onderwijs een prioriteit te maken. Wordt vervolgd … 

Anne-Sophie TIRMARCHE ■

Het spel is binnenkort beschikbaar in een pdf-versie op de website van Saved by the Bell (www.savedbythebell.be). Voor meer informatie, contacteer ontwikkelingseducatie@ viadonbosco.org. Er kan op vraag een gratis opleiding over het werkinstrument georganiseerd worden in uw school, op een moment dat voor u past.

11

Ontwikkelingseducatie // Wereldburgerschap

Denk globaal, handel lokaal

“Denk globaal, handel lokaal”, zo klonk het motto van de conferentie Citizens for Global Education, Education for Global Citizenship, die op 24 en 25 juni in Brussel werd georganiseerd door CONCORD, Oxfam, Civicus, Global Campaign for Education, Engagement Global, Beyond 2015, UNESCO, Education International en het NoordZuid Centrum. VIA Don Bosco tekende ook present. Om het noorden niet kwijt te raken op de kronkelende paden van meetings tussen internationale experten dringt er zich een definitie en wat achtergrondinformatie op.

Vorming tot wereldburger… Wat is dat nu weer? Het is de evidentie zelf: onderwijs betekent zo veel meer dan specifieke vakcompetenties opdoen, zoals de stelling van Pythagoras beheersen, de regel van drie toepassen of een literaire analyse maken van het Roelantslied. Het onderwijs mikt ook op het verwerven van de nodige multidisciplinaire competenties die nodig zijn om samen te leven en bij te

12

dragen aan het evenwicht in de samenleving. Zo horen onder andere interculturele communicatie, conflictbeheer, zijn mening verwoorden en die van een andere respecteren, begrip voor verschillende gemeenschapsproblemen opbrengen en proactief deelnemen aan de oplossing ervan evengoed thuis in het educatieve programma van jongeren en volwassenen (via levenslang leren!), in klassen en informele centra. Aangezien burgers door de globalisering voor steeds meer uiteenlopende uitdagingen staan – op sociaal-economisch vlak en qua milieu … – kent de opleiding tot wereldburger een toenemende belangstelling: zou het een efficiënt middel zijn om een rechtvaardigere samenleving te bouwen? Deze – overigens puur retorische – vraag is niet nieuw, maar kent een steeds grotere weerklank. Met wat geluk en veel overredingskracht kan ze binnenkort omgezet worden in concrete internationale engagementen, …

MDG 2000-2015… Wat nu? Herinner u de Millenniumdoelstellingen (MDGs), waar VIA Don Bosco het al herhaaldelijk over had en waarvoor het zelfs een volledig pedagogisch spel heeft ontwikkeld: de Millenniumbal. Eén jaar voor de deadline moeten we vaststellen dat de beloftes van de Verenigde Naties om tegen de ongelijkheden tussen Noord en Zuid te vechten op een halve overwinning of een halve mislukking zullen uitdraaien … met inbegrip van de doelstellingen met betrekking tot het recht op onderwijs voor allen. Het is nu tijd voor nieuwe beloftes die de MDGs in 2015 zullen vervangen. Twee afdelingen van de Verenigde Naties zoeken naarstig naar de definitie van een nieuwe onderwijsdoelstelling voor het jaar 2030. Van de verschillende bijhorende doelstellingen nemen de toegang tot het (voorschoolse) lager en middelbaar onderwijs, de financiering van het onderwijs en de aansluiting op de arbeidsmarkt een sleutelpositie in. De opleiding tot duurzame ontwikkeling (die door een van de werkgroepen, gericht op de doelstellingen van duurzame ontwikkeling, naar voor werd geschoven) en de opleiding tot wereldburger – die door de andere groep, de beweging Onderwijs voor Allen van de Unesco naar voor werd geschoven – maken er ook deel van uit. Zij vormen op hun beurt weer een nieuwe doelstelling!

Wat met de coherentie? De 115 genodigden van de Conferentie Citizens for Global Education, Education for Global Citizenship kregen tal van grote uitdagingen voorgeschoteld in vier ateliers: doelstelling, opvolging, concept en praktijk. VIA Don Bosco heeft deelgenomen aan het atelier dat de doelstelling van “vorming tot wereldburger” wilde definiëren. Daar werd over de volgende vragen gediscussieerd: hoe kan je ontwikkelingseducatie en vorming tot wereldburger laten samensmelten in de formulering van een nieuw objectief voor 2030? Welke specifieke objectieven omvat deze nieuwe doelstelling van vorming tot wereldburger op het gebied van kennis, competenties, waarden en attitudes? Welke indicatoren lenen zich het best tot het meten van de kwaliteit van een opleiding tot wereldburger? Hoe te weten komen of dit proces inderdaad leidt tot een meer rechtvaardige, duurzame wereld waar de rechten van de mens gerespecteerd worden? Ook andere vragen kwamen ter sprake, onder andere over de vicieuze cirkel: hoe breng je democratische waarden over in schoolstructuren die in tal van landen allesbehalve democratisch zijn?

Welkom in een wereld waar elk woord in het lang en het breed bestudeerd wordt, gewikt en gewogen, en nogmaals geëvalueerd, om dan door een meer geschikt synoniem vervangen te worden. Na zes uur debatteren en nadenken kondigde de ateliergroep “doelstelling” de geboorte van een nieuwe formulering aan. Het was een zware en moeilijke bevalling, maar de vrucht van de arbeid stelt het wel. Ze is twee paragrafen lang en zou zwaar kunnen doorwegen op de post-2015 agenda …

Een oproep tot collectieve actie Het gezamenlijke werk van de vier ateliers heeft geleid tot een concreet voorstel om de vorming tot wereldburger te integreren in de post-2015 agenda. Deze nota zal vurig gepromoot worden tijdens de verschillende meetings, zoals gebeurde op de topontmoeting van UNESCO-UNICEF van 25 juni, en op andere bijeenkomsten rond de opleiding tot duurzame ontwikkeling en Onderwijs voor Allen. Er wordt ook het nodige lobbywerk voorzien op nationaal vlak bij de ministers van Onderwijs en van Ontwikkelingssamenwerking die zullen deelnemen aan de post-2015 onderhandelingen in New York. Tot slot zal de civiele maatschappij een vurig pleidooi houden zodat de overheden zorgen voor voldoende financiering en middelen om het project opleiding tot wereldburger tot een goed einde te brengen.

Een buitenkansje voor VIA Don Bosco Wat kunnen we verwachten van de post-2015 agenda? Onder andere de erkenning van het onderwijs als vehikel voor sociale verandering en een meer rechtvaardige en solidaire samenleving, een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt, bijzondere aandacht voor mensen aan de rand van de maatschappij … Met andere woorden, al de zaken waar VIA Don Bosco voor strijdt! Als deze verschillende doelstellingen in september 2015 worden gevalideerd door de Verenigde Naties, dan betekent de nieuwe onderwijsdoelstelling ook een buitenkans voor VIA Don Bosco. In tegenstelling tot de bestaande millenniumdoelstellingen zou de toegang tot het beroeps- en technisch onderwijs wél in beschouwing genomen worden, net als de kwaliteit van het onderwijs, een criterium dat wat links werd gelaten in de doelstellingen van 2000. Heel wat werk voor de boeg dus, maar zoals Saroeun Soeung, coördinator van Beyond 2015 in Azië, zou zeggen: “Nothing is impossible. Even the word “Impossible” says “I’m possible”. 

Anne-Sophie TIRMARCHE ■

13

DeWereld.be // Millenniumdoelstellingen

Wie geeft wat? Maar de hulp vanwege officiële donoren blijft jaar na jaar dalen. Ook als je de financiering via het GPE meetelt, is de internationale hulp voor onderwijs sinds 2010 met tien procent gedaald. Dat is tien keer sneller dan de ontwikkelingshulp als geheel. Ondanks ronkende verklaringen en talloze beloftes.

Doe het zelf

Eind juni zijn de financiële en technische partners voor onderwijs in ontwikkelingssamenwerking en een heel aantal Ministers van Onderwijs samengekomen voor de tweede “replenishment” conferentie van het Global Partnership for Education (GPE). Ook VIA Don Bosco was van de partij, als observator uit de civiele maatschappij. Wat was er aan te vullen (“to replenish”)? De schatkist van het GPE.

Gebrek aan middelen voor onderwijs Het GPE werd in 2005 boven het doopvont gehouden en was de opvolger van het Education for All-Fast Track Initiative (EFA FTI). Dit EFA FTI werd opgericht in 2002 onder beheer van de Wereldbank, met de bedoeling om het geld van donoren samen te brengen en zo de realisatie van de “onderwijs voor iedereen” doelstellingen en de onderwijs-millenniumdoelstellingen te financieren. De naamsverandering in 2005 maakte toen al duidelijk dat de belangrijkste spelers, zowel in de donor- als de ontwikkelingslanden, hun ambities voor 2015 moesten bijsturen. Want het liep niet zo’n vaart met het behalen van de vooropgezetten doelstellingen. Dat heeft veel –maar zeker niet alles – te maken met een gebrek aan middelen. UNESCO, het agentschap van de Verenigde Naties dat zich bezighoudt met onderwijs, maakt jaarlijks een stand van zaken op van de vooruitgang. Dit jaar nog berekende de organisatie dat er voor basisonderwijs alleen – en dus voor het realiseren van Millenniumdoelstelling 2 (MDG 2) tegen eind 2015 – een tekort is van 26 miljard dollars. Over beroeps- en technisch onderwijs, dat duurder is om in te richten, wordt dan nog niet gesproken.

14

Eind juni was het dan zover: het aanvullen van het GPEfonds, of toch alvast officiële beloftes daartoe maken. België beloofde zo’n negen miljoen euro per jaar, maar kon – vanwege regering van lopende zaken – geen toezeggingen doen die zeker stand zullen houden. Tegelijkertijd blijft de hoofdbrok van het Belgische hulpbudget voor onderwijs naar universitaire beurzenprogramma’s gaan ... zaken die in veel landen terecht niet als ontwikkelingssamenwerking geteld worden. Globaal genomen is ons land een kleine garnaal. Gelukkig werd aan iedereen gevraagd om een bijdrage te leveren. Zo kon de conferentie afsluiten met een record aantal beloftes, ter hoogte van maar liefst 28,5 miljard dollar. Daarmee is het financiële gat voor de realisatie van MDG 2 virtueel al bijna zo goed als dicht. De grootste gevers? U raadt het nooit: de ontwikkelingslanden zelf. Zij zelf zullen ervoor zorgen dat onderwijs een groter aandeel krijgt van het beschikbare overheidsbudget. Die bijdrage tot het GPE loopt op tot 26 miljard dollar, zo werd berekend. Hun bevolking rekent er alvast op dat die belofte wél waargemaakt wordt. 

Maud SEGHERS ■

DeWereld.be // Op de Agenda 20 september: Open happening Don Bosco 200

3 oktober: Saved by the Bell

De Don Boscobeweging wil een feestelijk startschot geven voor het jubeljaar voor Don Bosco op een Open Happening. Jong en oud, alle vrienden uit die ruime “familie” van Don Bosco zijn uitgenodigd voor een dag van ontmoeting en animatie. In het aanbod: attracties voor de kinderen, lancering van een cd met nieuwe Don Boscoliederen, een tentoonstelling, een goede spreker, spektakel, optredens, workshops, muziek en dans en nog zoveel meer. Kortom, een dag waarop we onze deuren opengooien. Waar? Don Bosco Zwijnaarde. Meer informatie op: http://openhappening.wix.com/ openhappening

Naar aanleiding van de Internationale dag van de Leerkracht heeft er op vrijdag 3 oktober opnieuw een Saved by the bell actie plaats in honderden scholen in het land. Samen met Studio Globo, die de actie in het Nederlandstalig onderwijs organiseert, roepen we de leerlingen en leerkrachten op om extra veel en extra luid te bellen voor het recht op onderwijs overal en voor iedereen. Wil je deelnemen met je school? Contacteer dan onze medewerkers ontwikkelingseducatie: [email protected] of 02 / 423 20 87. Waar? Heel België. Georganiseerd door: VIA Don Bosco i.s.m. Studio Globo. Voor meer informatie: www.savedbythebell.be

10 oktober: Vorming financieel beheer

25 november: Educaid conferentie

Ben je (bestuurs)lid van een vereniging die zich inspant voor een project in het Zuiden? Dan is deze vorming iets voor jou. Wat zijn je financiële verplichtingen als vereniging? Hoe organiseer je het financieel beheer van je initiatief? Hoe moet je boekhouding er uit zien en hoe organiseer je die eenvoudig en efficiënt? De workshop maakt je wegwijs in het financiële beheer van je project en beantwoordt al je concrete vragen. Waar? Gent. Georganiseerd door: Provincie Oost-Vlaanderen en het 4de pijlersteunpunt. Voor meer informatie: www.4depijler.be/kalender/event/ detail/detail/483

De vierde internationale Educaid.be conferentie heeft als thema “Gender en onderwijs in de praktijk”, en zal plaatsvinden in de lokalen van BTC. Agenda en details voor de inschrijvingen volgen. Houd de dag alvast vrij in je agenda, want het aantal deelnemers moet tot 250 beperkt worden om logistieke redenen. Waar? Brussel. Georganiseerd door: Educaid Voor meer informatie: www.educaid.be/nl/event/educaidbeconferentie-gender-onderwijs-de-praktijk

Hoofdredacteur: Maud SEGHERS – Eindredacteur: Kilian DE JAGER – Redactieraad: Maud SEGHERS, Katrien DE WILDE, Eric JORIS – Lay-out: Pierre VANDEVIVERE – Druk: GEERS OFFSET, Oostakker Verantwoordlijke uitgever: Albert Van Hecke, sdb, Leopold II-laan 195, B-1080 Brussel Is uw adres onjuist of bent u verhuisd? Gelieve dit te melden aan VIA Don Bosco, Adressenadministratie, t.a.v. Jan De Broeck en Peter Goossens, Leopold II-laan 195, B-1080 Brussel. Dat kan ook per telefoon: + 32 (0)2 427 47 20 of per e-mail: [email protected]. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992, die de bescherming van de persoonlijke levenssfeer regelt, werd uw naam opgenomen in ons adressenbestand. We gebruiken deze gegevens alleen voor de verspreiding van informatie inzake onze activiteiten. U heeft onbeperkt toegangs- en correctierecht van de door ons over u bewaarde informatie.

Partners:

Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving

Wilt u ons steunen? VIA Don Bosco Reknr.: 435-8034101-59 IBAN: BE84 4358 0341 0159 BIC: KREDBEBB

Sponsors:

15

www.kbc.be

Wat kan KBC voor ú betekenen?