2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen

Liturgie Emmen, 8 februari 2015 Thema: twee verloren zoons...

1. Votum 2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen 3. Zingen: Psalmen Voor Nu 84 4. Gebed 5. Bijbellezen: Lucas 15:1-32 (vertaling Bijbel in Gewone Taal) 6. Zingen: Psalm voor Nu 130 7. Preek 8. Amenlied: Opwekking 136 en 399 9. Gebed 10. Geloofsbelijdenis: Gezang 161 11. Inzameling van de gaven 12. Slotzang: Opwekking 428 (Amazing Grace, graag zowel in Nl als Engels (tegelijk) beameren) 13. Zegen. De genade van de Heer Jezus Christus, en de liefde van God en de eenheid met de heilige Geest zij met u allen.

Twee zonen en een Vader...

Preek n.a.v. Lucas 15:11-32,

door Jan Haveman, Emmen 10 februari 2013

1

Preek n.a.v. Lucas 15:11-32

Twee verloren zoons...

Emmen, 8 februari 2015

Volk van God, geliefde broers en zussen van Jezus Christus, br/zr jonger of ouder, welkome gast, luisteraar/kijker thuis, Bent u een verloren en teruggevonden zoon of dochter? [dia1] Velen hebben zich gespiegeld aan die verloren zoon uit de gelijkenis die Jezus vertelt. Ze hebben zich helemaal herkend in het verlangen van die jongste zoon, die weg wil, het vrije leven in, doen wat je zelf wil, de bloemetjes buiten zetten, genieten van seks en drugs en rock and roll... Maar ook in wat daarna gebeurt: de ontluistering van dat vrije leven dat blijkbaar niet echt gelukkig maakt, het tot bezinning komen, tot de ontdekking dat dat beklemmende leventje thuis toch nog zo gek niet was... En de terugkeer, de thuiskomst - ontroerend zoals die oude vader zijn weggelopen kind weer in de armen neemt, en goedheid en liefde bewijst. We halen het beroemde schilderij van Rembrandt erbij, [dia2] met z'n vele symboliek, zoals die vader en die moederhand. Wat is het prachtig, ja heerlijk om te weten, dat je altijd weer naar die Vader die als een Moeder is terug mag keren, wat je ook hebt uitgevreten. Wat je ook hebt gedaan: die Vader, God, wacht, rent je tegemoet, en neemt je weer volledig op. Indrukwekkend voorbeeld van genade! Alleen, bent u een verloren en teruggevonden zoon of dochter? Wat is eigenlijk de bedoeling van dit verhaal? Wat wil Jezus ermee duidelijk maken? Want, dat is altijd met bijbellezen zo, en zeker als het om bekende gedeeltes gaat, dan loop je het risico dat je wel zo ongeveer weet hoe het afloopt, en niet meer echt leest en luistert naar wat er staat. Dit verhaal gaat namelijk niet over één verloren zoon, maar over twee. Alleen, lijkt het tegelijk wel te gaan over één teruggevonden zoon, en niet over twee... Waarom vertelt Jezus dit verhaal? Natuurlijk niet zomaar, om een mooi verhaaltje te vertellen. Er zit heel duidelijk een boodschap in, die ook geadresseerd is. Lees maar het begin van Lucas 15. Er zijn twee groepen mensen naar Jezus gekomen om te luisteren: aan de ene kant tollenaars en zondaars, slechte, slordige mensen, outcasts waar je liever niet mee omgaat. Aan de andere kant Farizeeers en Schriftgeleerden, deftige, keurige mensen, the incrowd, degene die het voor het zeggen hebben. En wat het probleem is? De Farizeeers en Schriftgeleerden verwijten Jezus dat Hij aan tafel gaat met die tollenaars en zondaars. Want als je met iemand aan tafel gaat, dan accepteer je die ander. En dat kan toch niet de bedoeling zijn van Jezus, om zulke slechte mensen te accepteren!? Jezus reageert op deze veroordelende houding met het vertellen van 3 verhalen. Over een herder die achter een verloren schaap aangaat, over een vrouw die alle moeite doet een verloren geldstuk terug te vinden, en over een vader die twee zoons kwijtraakt. Maar anders dan bij de eerste twee verhalen, die eindigen in vreugde die gedeeld wordt bij het terugvinden van wat verloren was, is dat bij het derde verhaal niet zo. Er valt wel te vieren (want mijn zoon was immers verloren maar is teruggevonden!), maar de crux is: er wordt niet gevierd, tenminste: niet door iedereen... En daarom is de spannende vraag: bent u een verloren en ook werkelijk teruggevonden zoon of dochter? Twee zonen en een Vader...



2

Die twee zoons laten [dia3] twee manieren zien waarop je in het leven kunt staan. Je kunt net als de jongste zoon losbandig zijn, een tollenaar en zondaar, je nergens iets van aan trekken, gewoon lekker je eigen gang gaan. Je kunt ook evenals de serieuze oudste zoon zijn, een Farizeeer en Schriftgeleerde, die zich keurig aan de regeltjes houdt, trouw naar de kerk gaat en onophoudelijk bidt. Waar voelt u zich/waar voel jij je het meest toe aangetrokken? Die jongste zoon vraagt zijn deel van de erfenis terwijl zijn vader nog leeft. Dat is erg onfatsoenlijk. Daarmee laat de jongen zien dat hij meer geinteresseerd is in geld dan in zijn vader – hij wenst 'm eigenlijk dood. De band met zijn vader is voor hem slechts een middel om zelf rijk te worden. Verrassend is, dat de vader toestemt. De jongen krijgt geen pak slaag, wordt niet ont-erft, maar krijgt dat deel van de erfenis dat hem toekomt. En dat heeft meer voeten in aarde dan je denkt. Want een erfdeel bestaat niet alleen maar uit geld, ook uit goederen. Dus die vader moet zijn spullen verkopen, moet stukken land verkopen, misschien ook beesten, om de jongste zoon zijn deel te kunnen geven. In feite verkoopt en verliest die vader dus een deel van zichzelf. Maar hij doet het, uit liefde voor zijn zoon. Haast nog verrassender is de reactie van de vader, als zijn jongste zoon, na in enkele jaren al het geld er doorgejast te hebben, terugkeert. Hij ziet hem van verre aankomen, rent naar hem toe, neemt hem in zijn armen, en geeft hem met mantel en ring zijn waardigheid terug. Dat had zelfs die jongen niet verwacht. Hij had het ingestudeerd: laat mij er voor betalen om weer terug te mogen komen. Maar daar wil die vader niet van weten: niks betalen, je terugkeer in de familie ga je niet verdienen, ik neem je gewoon terug. Dit is ongelooflijk! Dit betekent dat de liefde en vergevingsgezindheid van die vader – en die vader laat iets van God zien! - zo groot en omvattend is, dat er vergeving en herstel is voor welk enorm wangedrag of zonde ook maar. Het laat ook zien dat niets, zelfs niet het nederigste berouw, de gunst van God verdient; de liefde en open armen van Vader zijn absoluut gratis! Dan komt de oudste zoon thuis. Als hij hoort wat er aan de hand is wordt hij boos en weigert hij mee te vieren dat iemand verloren was maar is teruggevonden – en het is nog wel zijn broer! Waar is hij boos over? Dat er kosten noch moeite worden gespaard om feest te geven. Zelf is hij zo zuinig als wat, draait elk dubbeltje om. En nu maakt zijn oude vader die losbol van een jongste zoon, die z'n geld al opgestreken heeft, nog weer een keer erfgenaam! Het geld is al verdeeld, moet het nou nog een keer? Is dat rechtvaardig? Verongelijkt roept hij z'n vader ter verantwoording. Verrassend is opnieuw de vader: hij komt ook bij deze zoon naar buiten, geeft hem geen pak slaag, ont-erft hem niet, maar nodigt hem juist uit om het feest mee te vieren. Wat gaat die oudste zoon doen? Thats the question! Alleen – merk je wel dat het antwoord op die vraag blijft zweven? Zo ontdek je dat het echte probleem zit bij de oudste broer. Misschien vind je dat raar: die jongste zoon is toch losbandig, en zondig? Zeker, hij is compleet van God losgeslagen, totaal vervreemd van zijn vader. En dat kan je natuurlijk nooit goed praten. Maar die oudste mag dan gehoorzaam zijn, en netjes doen wat van hem gevraagd wordt, ook hij is helemaal vervreemd van zijn vader. Twee zonen en een Vader...



3

Alleen: terwijl de jongste berouwvol terugkeert (en erkent: ik heb gezondigd), zich laat redden, en aanschuift aan tafel en meeviert, blijft de oudste mokkend buiten staan en weigert mee te vieren. Waarom wil hij niet? Wat zit daar achter? Hij zegt het zelf: ik ben U nooit ongehoorzaam geweest... Zie je wat er aan de hand is? Die oudste is zelfvoldaan. Hij voelt zich vele malen beter dan zijn broertje. En terecht, toch?! Ga maar na: terwijl die jongste alles er met slechte mannen en vrouwen doorjast, is hij trouw op zijn post gebleven en heeft zijn werk gedaan... Hij verdient beter, zou je zeggen... Oppervlakkig gezien heb je gelijk. Maar steek eens een spa dieper. Want wil die oudste zoon in feite niet precies hetzelfde als die jongste: meer de dingen van zijn vader dan zijn vader zelf?! Ik ben nooit ongehoorzaam geweest – geef mij wat ik wil, waar ik recht op heb. En ik ben niet gehoorzaam geweest omdat ik van U houd, maar omdat ik wil hebben wat U geeft. Beide zoons zijn vervreemd geraakt van het vaderhart van God – de één door heel slecht te zijn, de ander door extreem goed te zijn. Beide gebruiken hun vader voor hun eigengerichte doeleinden. Beide gaan de fout in. Ja, maar beide houdingen zijn niet even gevaarlijk. Want de jongste ziet z'n probleem onder ogen en erkent het, maar de oudste? Jezus laat heel bewust het antwoord op die vraag in de lucht hangen. Op die vraag moet je als hoorder toen en nu namelijk zelf een antwoord geven! Vooral de oudste zoon krijgt hier de spiegel voorgehouden. Het probleem ligt bij hem. Als je, zoals hij, meent je het toch min of meer wel verdiend dat God je zegent en helpt, omdat je zo goed gedaan hebt wat Hij vraagt, omdat je zo netjes geleefd hebt, vergis je niet: dan kan Jezus misschien je helper zijn, en ook nog wel een goed voorbeeld en waardevolle inspiratiebron, maar dan kan Jezus nooit je Verlosser zijn. Want dan ben jij je eigen verlosser... - Oudste zonen zijn God gehoorzaam om daardoor iets te krijgen. Waarom geloof jij? Om in de hemel te komen... - Oudste zonen zijn God gehoorzaam omdat ze anders bang zijn voor straf. Waarom geloof jij? Om vergeving van zonden te krijgen... Waarom geloof jij? Misschien ook vanwege de erfenis?! Dat is de zonde, dat is wat er in de weg zit: oudste zonen gehoorzamen God niet vanwege Godzelf, om op Hem te gaan lijken, om Hem lief te hebben, om Hem te kennen en met Hem om te gaan, om Hem te eren en aanbidden. Nee, oudste zonen gehoorzamen God uiteindelijk vanwege zichzelf. Hoe zit dat met u, bent u een verloren en ook werkelijk teruggevonden zoon of dochter? Voor deze preek heb ik gebruik gemaakt van het boekje van ds Tim Keller, De Vrijgevige God. Keller noemt daarin een aantal kenmerken van een 'oudste-zoon-mentaliteit':  [dia4] wanneer het leven anders loopt dan je had gedacht/gewild, ben je niet slechts verdrietig, maar hevig verontwaardigd en diep verbitterd (want dit heb ik toch niet verdiend?!). Oudste zonen denken dat als je een goed leven leidt (actie van jou), je ook een goed leven moet krijgen (actie van God). Ze zijn resultaat gericht, de goede dingen die ze doen, doen ze uit berekening, ze zijn erop uit hun hele leven onder controle te houden.  [dia5] daarnaast is er een sterk gevoel van superioriteit: je eigen moraal is hoger en beter dan die van de ander, omdat jij harder werkt, beter je best doet, gehoorzamer bent, etc. Je zet je tegen een ander af (die zoon van u!), en voelt je boven die ander verheven. Door je te vergelijken met een ander ontvang je een bepaalde waardigheid (wat een geluk Twee zonen en een Vader...



4

dat ik niet zo ben als...) Blanke mensen zijn beter. Christenen zijn beter. Wij zijn de ware kerk. Wij weten precies hoe het zit. Wij doen het op de goede manier... [Vanmorgen in de preek over wat ongelovige mensen in de weg kan zitten om tot geloof te komen. Nou, dat zou best wel 's dit kunnen zijn: dat we uitstralen dat wij beter zijn. Dat onze moraal het is. En dat zij er pas komen als ze ook net zo doen als wij...] Ook in het persoonlijk vlak krijg je een veroordelende, vergevingsloze geest. Je ziet jezelf niet meer als onderdeel van een grote gemeenschap van zondaars en loopt in de val van de eigen verbittering. Had die oudste zoon z'n eigen hart gekend, dat had 'ie geweten dat 'ie op zijn manier net zo egoistisch en een verdriet voor zijn vader is, als die broer van 'm, en net zo min ergens recht op heeft, en net zoveel van genade moet leven.  [dia6] dan is er bij oudste zonen/dochters vaak sprake van vreugdeloosheid, en van onderdanigheid die voortkomt uit angst en niet uit vreugde en liefde. Je doet wat je moet doen uit plichtsbesef, en uit niet meer dan dat. Zoiets leidt tot slaafse, mokkende onderworpenheid aan de letter van de wet, die makkelijk voorbij gaat aan de geest ervan. Dan kun je wel goed zijn voor anderen en hulpvaardig enzo, maar ten diepste gaat het er je dan om, of dat God je zegent (beloont), of dat je jezelf als een goed en liefdevol wezen kunt beschouwen.  het laatste dat Keller noemt als kenmerk van oudste-zoon-mentaliteit is [dia7] een gebrek aan zekerheid over de vaderliefde (U hebt voor mij nooit een feest gegeven!). Als er iets fout gaat in je leven of je geen verhoring van je gebed ervaart, vraag je je af of dat komt doordat je op een of andere manier niet goed leeft. Aan kritiek van anderen op wat je doet of laat ga je kapot, want je hebt de waardering van anderen juist nodig om je eigenwaarde op peil te houden. Als je iets verkeerd hebt gedaan en berouw getoond, blijf je toch met het gevoel zitten of je wel genoeg gedaan hebt. En je gebedsleven mist de verwondering, het ontzag, de intimiteit/vertrouwelijkheid en de blijdschap, omdat het meer gericht is op eigen behoeftebevrediging dan op het verdiepen van je relatie met de HERE. [dia8] Deze spiegel houdt Jezus alle oudste zonen en dochters voor, opdat zij niet alleen verloren zijn maar ook teruggevonden worden. Opdat ook zij waarlijk (eindelijk!) thuiskomen. Want, zoals gezegd, lopen juist oudste zonen en dochters groter risico, omdat zij veel minder dan jongste zonen en dochters doorhebben dat ze vervreemd zijn van hun Vader. In deze spiegel laat Jezus zien dat het evangelie meer is, dieper reikt, dan religieus netjes leven. - Het vraagt om je hart, om je liefde. - Het vraagt dat je van God houdt. Dat je van God houdt om wie Hij is: je Vader die van jou houdt. En dat je niet van God houdt om wat Hij geeft – want dan houd je nog steeds allereerst en vooral van jezelf. Laten we in die spiegel kijken. En er zelf ook goed over nadenken hoe dat bij ons zit. En antwoord geven op de vraag die in de lucht blijft hangen, of je een verloren en ook werkelijk teruggevonden zoon of dochter bent. Amen




5

Gebed na de preek Dank U Vader dat U zo genadig bent, zo liefdevol en zo trouw. Zo geduldig en vol goedheid. Wie is als U? Dat U al uw waardigheid aflegt om uw kinderen te redden. U liefste bezit, uw grootste schat gaf, om ons tegemoet te komen. We eren en aanbidden U om wie U bent HERE, onze God, onze Vader in Jezus Christus. Help ons U echt lief te hebben. Dat dat onze drijfveer is. Dat we houden van U, en daarom naar de kerk gaan, U dienen, luisteren naar U. Dat we het doen om wie U bent HERE. En niet om er zelf beter van te worden. Dat we houden van U, en daarom bidden, en Bijbellezen, en tijd maken om bij U en met U te zijn. Dat we het doen om wie U bent HERE. We danken U voor de spiegel die Jezus ook ons voorhoudt, of we nu oudste of jongste zonen zijn. Vader, ontdek ons aan onze verlorenheid, doe ons verlangen naar uw Vaderhart, en telkens weer terugkeren naar U, aan tafel gaan, mee vieren dat er redding en bevrijding is, niet voor geweldige mensen, niet voor supergereformeerden, niet voor voorbeeldige christenen, maar dat er redding en bevrijding is voor zondaars. Werk met uw Geest in ons HERE, om dat te ontdekken, om daaruit te leven. Bevrijd ons van zelfvoldaanheid, superioriteitsgevoel, vreugdeloosheid, angst, verbittering, teleurstelling, te klein denken van uw Vaderliefde. Werk met uw Geest om Jezus Christus als onze Heer en Koning te volgen, en blij te zijn, dankbaar, vol verwondering, en om net als Hij deed, ons leven aan U te wijden. Sta ons bij Heer in de nieuw begonnen week. Help ons elk op ons eigen plekje kind van U te zijn. Ons bewust te zijn van uw Vaderarmen om ons heen. We bidden in het bijzonder voor diegene voor wie het leven moeilijk en zwaar is, voor hen die angsten en depressies kennen, die psychische nood hebben. Doe juist ook hen ervaren hoe dichtbij U bent, dat juist ook zij mogen schuilen in uw armen.




6

2. Zegengroet Genade voor u en vrede van God onze Vader in de Heer Jezus Christus. Amen

Recommend Documents