2 ROFFAB, maken aan de maas

Stadsinitiatief 2014

2 | ROFFAB, maken aan de maas

ROFFAB Maak het in Rotterdam! Stadsinitiatief 2014 Trefw: Stadsinitiatief, Maken, Tinkering, Jongeren, Rotterdam Maakstad Datum:

2 juni 2014

Management samenvatting | 3

Management samenvatting ROFFAB stimuleert het nieuwe maken in Rotterdam. De kern van het bij het Stadsinitiatief ingediende project is kinderen en jongeren te interesseren voor nieuwe maaktechnieken en ze ermee te leren werken. Denk hierbij aan bijvoorbeeld 3D ontwerpen en printen, robotica en sensortechnologie. Het beoogde effect voor Rotterdam is dat deze stad haar enigszins ‘vergeten’ maakcultuur herpakt en weer sterk en zichtbaar wordt als stad waar dingen worden gemaakt, maar dan wel op moderne leest geschoeid. Een stad waar jongeren zelf hun kansen in die nieuwe toekomst kunnen creëren, omdat ze de noodzakelijke vaardigheden voor de 21ste eeuw zijn bijgebracht. Een stad waarin je het zelf geprinte heft in handen neemt. De primaire doelgroep is jongeren in de leeftijd van 9 tot 16 jaar in de hogere groepen van de basisschool en de onderbouw in het voortgezet onderwijs. Zij worden via workshops op school, mobiele makerspaces genaamd, in contact gebracht met de moderne technologie. Hier wordt het technische zaadje gezaaid. In vaste minimakerspaces in de buurt kunnen kinderen vervolgens verder creatief aan de slag met hun nieuwe kennis. Deze minimakerspaces vormen na drie jaar een over de wijken van Rotterdam verspreid netwerk waar kinderen en scholen gebruik van kunnen maken (zowel onder als buiten schooltijd). Voor de realisatie van dit netwerk werken we samen met bestaande organisaties, zoals Bibliotheek Rotterdam en BSO’s. De volgende stap is werken in een echte makerspace, zoals Stadslab Rotterdam en RDM Makerspace. ROFFAB wil zelf op termijn twee extra makerspaces realiseren. Eén in Rotterdam noord en één in zuid. Dit valt niet binnen de scope van de indiening bij het Stadsinitiatief. De makerspaces staan naast voor jongeren ook open voor volwassenen en vormen de opleidingscentra voor de vele vrijwilligers die ROFFAB opleidt. Hiermee wordt ROFFAB een beweging waar niet alleen kinderen maar alle Rotterdammers profijt van kunnen hebben.

Rond de minimakerspaces ontstaan lokale netwerken, waar mensen van verschillende leeftijden en achtergronden kinderen helpen bij het maken. ROFFAB wordt een sociale onderneming. Ook duurzaamheid is een belangrijk thema. Door hergebruik van materiaal krijgt de realisatie van lokale kringlopen (circulaire economie) een stimulans. Denk hierbij aan 3D printen met afvalplastic, wat nu al mogelijk is. ROFFAB is een initiatief van negen mensen die oog hebben voor nieuwe (maak) technologieën en daar de kansen van begrijpen en pakken. Er is, via hun huidige werkzaamheden, al een stevig netwerk onder onderwijsinstellingen in Rotterdam. De onderwijsvraagstukken, zoals het stimuleren van techniekonderwijs en creativiteit, zijn bekend en vormen mede de basis van ROFFAB. Een snelle start in 2014 is daardoor realistisch. Binnen drie jaar moet de hele stad gedekt zijn en draait ROFFAB zelfstandig door bijdragen van deelnemers, scholen, bedrijven, fondsen en commerciële activiteiten. ROFFAB werd zichtbaar door de eerste ROFFAB dag op 29 maart j.l.. Het grote aantal bezoekers en de vele positieve reacties sterken ons in de overtuiging op de goede weg te zijn. Het aantal verzoeken om mee te mogen denken van bedrijven, scholen en instellingen groeit. Voor het neerzetten en in drie jaar opbouwen van een duurzaam aanbod is een startinjectie noodzakelijk. ROFFAB doet een beroep op het Stadsinitiatief voor een bijdrage van 1.713.744 Euro. Uiteindelijk is het aan de Rotterdammers om te bepalen of ROFFAB het gaat maken in Rotterdam!

3


Inhoudsopgave | 5

Inhoudsopgave Management samenvatting

3

Inhoudsopgave5 Inleiding6 Contouren van het project 8 ROFFAB Makerspaces�� 8 ROFFAB realiseert drie typen makerspaces:8 We doen het vooral voor ...�� 8 We doen het ook voor ...�� 8 We doen het voor Rotterdam!�� 9 Ambitie en Keuzes 10 ROFFAB is mentaliteit�� 10 ROFFAB is een sociale onderneming�� 10 ROFFAB werkt voor kinderen�� 11 ROFFAB is duurzaam�� 11 Basisscholen�� 12 Voortgezet onderwijs�� 12 Strategische Partners 12 Buitenschoolse Opvang�� 13 Pabo�� 13 Derden�� 13 Omgevings- en aanbodanalyse 14 Noodzaak�� 14 Omvang doelgroepen�� 15 Aanbod techniek door derden�� 15

Sturingsmodel17 Inrichting van de organisatie�� 17 Operationele organisatie �� 17 Vrijwilligerswerk�� 17 Aanpak18 Mobiele makerspaces�� 18 Minimakerspaces�� 18 Makerspaces�� 19 Planning20 Fasering�� 20 Groei en tijd�� 21 Communicatie22 Stadsinitiatief�� 22 Na het stadsinitiatief�� 22 Monitoring en evaluatie 23 Meten van succes �� 23 Effecten monitoren �� 23 Initiatiefnemers24 Financien28 Verdienmodel�� 28 Eigen inbreng�� 29 Investeringsbegroting�� 30 Exploitatiebegroting�� 32 Bijlage 1 - Planning

34

Bijlage 2 - Publiciteit

36

5


Inleiding Rotterdam is altijd een maakstad genoemd. Handen uit de opgestroopte mouwen. Een stad van doeners. Minder een stad van denkers en praters. De bonkende heipalen van de Wederopbouw, de bedrijvigheid in de haven hebben dit beeld lange tijd versterkt. Een imago gaat vaak langer mee dan de realiteit. De stad heeft grote behoefte aan technisch geschoold personeel. Maar Rotterdamse jongeren kiezen te weinig voor een technische opleiding en beroep. Een van de redenen is het imago van techniek: lichamelijk zwaar werk, eentonig, vies en slecht bètaald. Terwijl de realiteit toch anders uitwijst: beter dan gemiddeld bètaald, afwisselend en vooral ook veel denkwerk met een beroep op creativiteit. Een andere reden is het ontbreken van voldoende stimulans, zowel thuis, op school als in de maatschappij. Kinderen zijn van nature leergierig. Wat zij willen leren wordt voor een groot deel bepaald door kun kennis van het aanbod van scholen en directe omgeving. Hun enthousiasme voor techniek dient te worden gestimuleerd in de levensfase waar zij het meest ontvankelijk zijn en er nog geen (definitieve) keuze is gemaakt voor een bepaalde schoolopleiding of vervolgstudie. Op het juiste moment (vroeg genoeg) en met de juiste boodschap op de goede manier aangesproken, zijn meisjes op zijn minst net zo geïnteresseerd in techniek als jongens. Wie talent voor techniek heeft moet de kans krijgen dit te ontdekken. Het primair (po) en het voortgezet onderwijs (vo) besteden weinig aandacht aan moderne techniek, hoewel er zeker in het vo docenten zijn die er graag mee aan de slag zouden willen. Het aantal vo scholen dat kiest voor een technisch profiel, de Technasia scholen, is in Rotterdam beperkt, maar gelukkig groeiende. De opleidingsinstituten voor leerkrachten basisonderwijs besteden een zeer beperkt aantal uren per jaar aan techniek en nog minder aan de laatste stand van zaken. Hier is nog het meest te winnen.

Scholen zijn zelf niet in staat de nieuwste technologie bij te houden. Als de moeizame invoering van computers en ict in het onderwijs in de laatste 20 jaar iets duidelijk heeft gemaakt dan is dat dat technische innovatie het onderwijs een langzaam proces is. Het is niet voor niets dat er een kloof tussen het onderwijs en de arbeidsmarkt is ontstaan. Er is veel bereidheid te veranderen en de noodzaak wordt gevoeld, maar budget en de juiste expertise ontbreken vaak. ROFFAB levert hoofdzakelijk een bijdrage aan de mogelijkheden voor kinderen en jongeren van 9-16 jaar zich te bekwamen in techniek. Onze aanpak hierbij is hands on, leren door te doen! Onze inzet voor deze doelgroep levert een aantal spin offs op, zoals veel ruimte voor de inzet van studenten, samenwerkingen met het bedrijfsleven en de Pabo’s. Onze vrijwilligers werven we in alle rangen en standen van de maatschappij. Het geeft Rotterdammers de kans zichzelf te bekwamen in de moderne technologie, hun eventuele afstand tot de arbeidsmarkt te verminderen en hun eigen kennis en ervaring te ontsluiten voor de kinderen en jongeren in de stad. ROFFAB maakt maken mogelijk. Door het inrichten van een fysieke infrastructuur in de vorm van (mini)makerspaces, met voorzieningen en opleidingstrajecten voor kinderen, jongeren en alle andere Rotterdammers. Door techniek een nieuwe plek te geven in hun hoofd en hun hart.

Inleiding | 7

7


Contouren van het project ROFFAB Makerspaces In makerspaces worden werkplaatsen, het community-gevoel en educatie gecombineerd. Bezoekers kunnen hier alles maken wat ze kunnen bedenken. Er is niet alleen de nodige apparatuur aanwezig, maar ook de kennis van aanwezige labmanager/workshopleider en je hebt toegang tot de hele community. Allemaal mensen bij wie samenwerken en creëren een tweede natuur is. De inrichting van een makerspace wordt onder andere bepaald door interesse en behoeften van de makers die gebruik maken van de makerspace. Makerspaces is een relatief nieuw fenomeen dat significante invloed uitoefent op ontwerpen productieprocessen.

ROFFAB realiseert drie typen makerspaces: 1. Mobiele makerspaces die scholen (po en vo) bezoeken met specifieke workshops, zoals 3D printen, Lego Mindstorms of robotica. De kenmerken zijn kennismaking, verwondering, mobiel, inspirerend, het vuur aansteken. 2. Minimakerspaces zijn plekken in de wijk waar je naar toe kan als het vuurtje brandt. De basisinrichting is permanent, de gebruikte apparatuur rouleert tussen de verschillende minimakerspaces. Een minimakerspace kan worden gevestigd in een leegstaand lokaal, dat door een school of BSO ter beschikking wordt gesteld, een bibliotheek, een verzamelgebouw van jonge ondernemers etc.. Op woensdagmiddagen wordt gespreid over een aantal weken een bepaald programma aangeboden, bijvoorbeeld 3D ontwerpen en printen, apps bouwen of meer media gerichte cursussen. De thema’s wisselen meerdere keren per jaar. ROFFAB heeft als doel in de komende drie jaar 27 minimakerspaces te realiseren.

3. Makerspaces zijn permanente locaties. Deze worden gebruikt door de doelgroep die op andere locaties geïnteresseerd is geraakt en die meer wil. In Rotterdam bestaan momenteel Stadslab Rotterdam en RDM Makerspace. Het assortiment machines is uitgebreid: 3D-printers, cnc freesmachines, vinylsnijders, lasercutters, sensoren, Arduino, Raspberry pie etc. Op termijn wil ROFFAB nog twee makerspaces extra realiseren. Verderop in dit plan gaan we dieper in op deze drie verschijningsvormen.

We doen het vooral voor ... Kinderen in de leeftijd 9 tot 16 jaar staan centraal. Zij zijn in een leeftijd waar ze belangrijke keuzes voor de toekomst kunnen maken en een intrinsieke drive hebben om te willen ontdekken en leren. De wereld ligt nog open en een technisch profiel kiezen is een optie. Makers zijn er natuurlijk in alle leeftijden. Wij kiezen er bewust voor ons primair te richten op kinderen en jongeren en daarmee ook op hun ouders en het onderwijs. ROFFAB biedt alle Rotterdamse kinderen en jongeren de gelegenheid om een positieve ervaring met techniek op te doen en deze uit te diepen als deze behoefte groeit.

We doen het ook voor ... Veel mensen denken bij technische beroepen aan vieze handen, lawaai en moeilijk, zwaar werk. Ons doel is dat beeld bij te stellen. We geven iedereen in Rotterdam met een (latente) interesse in techniek de kans om kennis te maken met de mogelijkheden van techniek. Secundaire doelgroep(en): • ouders, leerkrachten, basisscholen, scholen voor vo

Contouren van het project | 9

• Pabo’s en andere MBO en HBO opleidingen • bedrijfsleven, ondernemers • werkzoekenden • samenwerkingsverbanden gericht op promotie van techniek zoals Techniekpact, Platform Bèta Techniek, Vedotech, Technasia • de stad Rotterdam; gemeentelijke diensten, culturele en maatschappelijke instellingen. • vrijwilligers organisaties • naschoolse opvang • andere instellingen met dezelfde doelgroep of doelstellingen zoals Villa Zebra, Coderdojo, Technieklab, etc.

We doen het voor Rotterdam! Op de korte termijn: Omdat wij uit ervaring weten dat er NU een grote belangstelling is bij de Rotterdamse kinderen voor moderne techniek en deze belangstelling ROFFAB kan gebruiken om zichtbaar te worden. We vergroten het aanbod aan leermogelijkheden voor kinderen in techniek in de volle breedte. En niet alleen technische vaardigheden worden ontwikkeld. Ook creativiteit, probleem oplossend vermogen, een onderzoekende houding en diverse andere belangrijke vaardigheden voor de 21e eeuw krijgen een boost. Op de langere termijn: We gaan vooral een kentering bewerkstelligen in het denken over techniek bij ouders. Zij zijn de belangrijkste invloed bij het kiezen voor een opleiding door jongeren. Techniek is een talent dat ontplooiing nodig heeft. We ondersteunen het onderwijsveld hierin: ROFFAB is een fysieke aanbieder, met veel technische kennis en een groot netwerk. Wij borgen techniek in het lesaanbod, maar ook, en niet onbelangrijk, in het denken en de mentaliteit van leerkrachten, schoolleiding en ouders. Dit moet zich uitbètalen in een groeiende keuze van Rotterdamse kinderen voor een technisch profiel en daarmee de vergroting van doorstroom naar technische beroepen.

Via bestaande kanalen Om zoveel mogelijk kinderen die latent geïnteresseerd zijn in techniek te bereiken, gaan we naar ze toe. Dit heeft als voordeel dat we kunnen aansluiten bij structuren die al ingericht zijn op kinderen, zoals scholen, locaties voor buitenschoolse opvang en buurthuizen. Zo is veel synergievoordeel te behalen: • de kinderen zijn bekend met de (eigen) locatie; • logistiek, in het halen en brengen, verandert er voor de kinderen en hun ouders weinig; • de organisaties verruimen hun aanbod, scholen voldoen aan de leerdoelen; • medewerkers van de organisatie kunnen zelf meelopen in het traject en zo de nodige kennis zelf opdoen;. • kostentechnisch is samenwerking voor ROFFAB interessanter dan het huren van eigen ruimtes. Centraal in onze aanpak is samenwerking met het onderwijs, BSO’s en andere instellingen via de mobiele makerspaces en de minimakerspaces. Dit levert een spreiding op over de gehele stad zonder eigen locaties te moeten openen. Bij scholen, zowel primair als voortgezet, biedt ROFFAB aanbod voor zowel tijdens schooltijd als naschools. Tijdens schooltijd kan de school hiermee voldoen aan de basisleerdoelen voor techniek. Naschools kan het onderdeel zijn van de verlengde leertijd of het brede school aanbod.

9


Ambitie en Keuzes ROFFAB is mentaliteit De makers community is een open source community, het is een gemeenschap waarbinnen kennis en kunde vrijelijk wordt gedeeld. Het is een creatieve uitdagende omgeving die zowel peer learning als zelfgestuurd leren stimuleert. Dat is wat anders dan kinderen op school gewend zijn. Door zelf te maken ontstaat een persoonlijk feedbacksysteem, een empirische cyclus waarbinnen leren centraal staat. Makers experimenteren en krijgen feedback vanuit materialen en software, maar ook van andere makers. Kinderen en jongeren worden binnen het schoolsysteem beoordeeld op de herhaling van lesstof; zij krijgen cijfers voor het juiste antwoord. Makers zijn niet bang om een fout te maken, gewoon om te zien of dezelfde handeling twee maal hetzelfde resultaat geeft. Makers zien fouten niet als falen, maar als feedback dat er op dat punt nog iets te leren valt. Het ontdekken van de makers-mentaliteit draagt bij aan de individuele ontwikkeling van kinderen. Naast het aanleren van hard skills, is er de uitnodiging ook je soft skills te ontwikkelen. Denk aan samenwerken, creativiteit ontwikkeling, onderzoeken, reflectie, planmatig werken, analyseren en zelfsturing. Dit worden de vaardigheden voor de 21e eeuw genoemd.

ROFFAB is een sociale onderneming Ons doel is deze mentaliteit onderdeel te maken van de Rotterdamse mentaliteit. Wij stellen dit doel boven de financiële doelen en gaan voor maximale impact, zowel sociaal als maatschappelijk. Wij zijn sociaal in onze bedrijfsvoering. Participatie en inclusie zijn belangrijke uitgangspunten. Zo zal vanaf het begin af aan

gewerkt worden met studenten en een zeer divers arsenaal aan vrijwilligers (jong en oud) naast een beperkt aantal bètaalde krachten. Mensen worden door ons opgeleid om kinderen en jongeren op passende wijze te begeleiden. Daarnaast trainen wij hen (studenten, vrijwilligers, ouders, Pabostudenten, medewerkers van samenwerkende organisaties) om de programma’s op de scholen en in de minimakerspaces te kunnen verzorgen. Zij hebben of krijgen minimaal de basiskennis, die nodig is om de apparatuur te bedienen. Ze zijn allemaal voorzien van een voG (Verklaring Omtrent Gedrag), toepasselijk op het werken met kinderen. Ze hebben en/of ontwikkelen tevens ook een makersmentaliteit; ze willen kennis delen en hanteren daarbij een werkwijze die de kinderen verrast, hen laat nadenken en stimuleert tot het zelf uitvoeren en ondervinden.

Ambitie en Keuzes | 11

ROFFAB werkt voor kinderen Techniek is alomtegenwoordig. Ook kinderen zijn volop consument op dit vlak. Door hun nieuwsgierigheid te prikkelen en ze werking en mogelijkheden van techniek te leren kennen, ontdekken ze dat er meer is dan de consumptieve buitenkant. Via ROFFAB geven ze zelf inhoud en vorm aan hun omgeving. Kinderen worden meer dan alleen consument, ze worden producent. Er wordt in de landelijke media (TV, radio), gelukkig, meer en meer aandacht besteed aan wetenschap en techniek. Dit versterkt de belangstelling bij kinderen. Met ROFFAB zorgen we voor een passende, praktische invulling van hun groeiende verlangen iets met die belangstelling te kunnen doen.

In plaats van uitgesteld profijt (over naar de volgende klas, een goede schoolkeuze, een studie en beroep naar wens), bieden wij met ROFFAB de kinderen groeiend zelfvertrouwen, een beter zelfbeeld, een positieve kijk op de toekomst.

ROFFAB is duurzaam We sluiten niet uit dat de makers community grotere impact heeft dan we nu verwachten. Rond de minimakerspaces ontstaan netwerken. Netwerken van mensen die met elkaar apparatuur delen, elkaar helpen bij het maken van dingen, maar ook ideeën gaan uitwisselen. De minimakerspaces zouden weleens de nieuwe “derde plekken” in wijken kunnen worden. De eerste plek is waar je woont, de tweede is waar je werkt en de derde is waar je samenkomt. Deze derde plekken waren vroeger kerken, buurthuizen en later bibliotheken en nu nog scholen. Er lijkt behoefte te zijn aan nieuwe geloof en afkomst neutrale derde plekken. Naar plekken waar nieuwe vormen van gemeenschap mogelijk worden. Gemeenschappen die ook meer oog hebben voor lokale mogelijkheden. Juist het nieuwe maken heeft het in zich om deze lokale potentie te herontdekken. Recycling en hergebruik zijn belangrijk. Door apparatuur die juist hiervoor is ontwikkeld voor het maken in te zetten krijgt dit inhoud. Zo is er al een 3D printer die plastic afval gebruikt. Deze Delftse vinding willen we inzetten om dit gedachtengoed te verspreiden vanuit de minimakerspace. Hiermee wordt een begin gemaakt om lokaal afval ter plekke te benutten voor het produceren van nieuwe producten. Dit is een ontwikkeling die in Rotterdam al meer voorbeelden kent.

11


Strategische Partners Basisscholen Als strategische partners zijn de basisscholen voor het slagen van het project essentieel. De voordelen van samenwerking zijn duidelijk. ROFFAB biedt modern techniekonderwijs dat voor een school zelf lastig te realiseren is. De scholen bieden ROFFAB een plek waar we de kinderen kunnen bereiken. We zullen breed moeten investeren in de relatie met de basisscholen. De ervaringen van HET LAB in de deelgemeente Prins Alexander en de verkennende gesprekken voor ROFFAB hebben duidelijk gemaakt dat scholen zowel heel enthousiast zijn als terughoudend. Niet iedere school kan zich gelijk iets voorstellen bij modern techniekonderwijs of de noodzaak ervan. Bovendien is het curriculum al behoorlijk vol en waken directies voor overbelasting.

De taak voor ROFFAB is de drempels tot deelname verlagen, door bijvoorbeeld subsidies inzichtelijk te maken en te adviseren bij aanvraag, door aanbod simpel en duidelijk te houden en mensen vanuit de organisatie hier ook in mee te nemen door scholing.

Voortgezet onderwijs Op dit moment zijn er vier Technasia in Rotterdam. Er zijn signalen vanuit andere vo scholen dat zij interesse hebben in het flexibele aanbod van ROFFAB. Ook voor het vo geldt dat door samen te werken met ROFFAB het mogelijk wordt leerlingen kennis te laten maken de laatste moderne technieken zonder de bijbehorende investeringen. ROFFAB biedt jongeren kansen om voor profielkeuze in aanraking geweest te zijn met de mogelijkheden van techniek.

Strategische Partners | 13

Buitenschoolse Opvang De kinderopvang en in het bijzonder de Buitenschoolse Opvang heeft de afgelopen jaren om verschillende redenen te maken gehad met vraaguitval en teruglopende bezettingscijfers. Daardoor wordt hun ruimte op dit moment niet optimaal gebruikt. Ook hier valt een win-win situatie te creëren. In ruil voor beperkte deelname van kinderen van de BSO en het openstellen van de BSO voor andere kinderen uit de buurt versterken de BSO’s hun buurtfunctie, profileren zij zich als moderne organisaties, investeren ze inhoudelijk in de ontwikkeling van kinderen en wordt optimaal gebruik gemaakt van de locaties. De meerwaarde voor ROFFAB is naast de al eerder genoemde infrastructuur en vastgoed dat deze locaties ingericht zijn op kinderen, strenge veiligheidsmaatregelen in acht nemen en verspreid zijn over de stad. Er zijn al afspraken gemaakt met één grote kinderopvang instelling: KinderDam. De intentie is om op meerdere BSO’s workshops aan te gaan bieden. In april wordt gestart met een aantal pilots in drie gebieden, Noord, Feijenoord en Hoogvliet. Doel van de pilots is de samenwerking verkennen en kinderziektes uit de opzet halen.

Pabo De opleidingen tot leerkracht basisonderwijs besteden te weinig aandacht aan techniek en de opleidingen zoeken naar manieren om de techniekaantekening die vanaf dit jaar verplicht is op te pakken en vervullen. Men staat open voor samenwerking. Verkennende gesprekken zijn gevoerd met de directie van een van de Pabo’s in Rotterdam.

Derden Naast de scholen zijn er natuurlijk een groot aantal andere organisaties en bedrijven

die baat kunnen hebben bij ROFFAB en andersom. De eerste verkennende gesprekken en eerste contacten zijn gelegd. Onderstaand een aantal van deze voor ons belangrijke organisaties uit ons werkveld waar contact mee is gelegd. Dit proces draait nog volop door. Locaties • Bibliotheek Rotterdam, 15 locaties • Jeugdvakantieland, over mogelijke deelname aan Jeugdvakantieland 2014 • Zomerzondagen, over aanbod van activiteiten tijdens de zomerzondagen • Verzamelgebouw Katshoek, over eventuele vestiging van een minimakerspace • Museum Rotterdam, over deelname aan een tentoonstelling over makers in Rotterdam eind 2014 Onderwijs • Stichting BOOR, over samenwerking t.b.v. de bij BOOR aangesloten scholen • Montessorischool Kralingen, over een gezamenlijk programma voor vijf scholen op een centrale locatie Netwerk en sponsoring • Gemeente Rotterdam. • Havenbedrijf Rotterdam • Techniekpact • Centric • Kuipers Electronics • AM&D Kennis • Platform Bèta Techniek • Villa Zebra • Perpetual Plastic Project • Impact Hub • Stichting Treehouse • Rauw CC • Printing the City • Coderdojo • Bètasteunpunt Zuid-Holland • JetNet • SKVR • Technieklab

13


Omgevings- en aanbodanalyse Noodzaak Uit arbeidsmonitoring blijkt dat er een groeiende behoefte is aan technisch geschoold personeel. Op termijn zou het gaan om een jaarlijkse toename van 30.000 ingenieurs, metaalbewerkers en installateurs. In het studiejaar 2013/14 hebben bijna 6.000 eerstejaars zich ingeschreven voor een technische bachelor opleiding aan een universiteit. Dat is bijna 12% meer dan het voorgaande jaar. Het aantal studenten dat zich heeft ingeschreven voor een technische hbo bachelor voor het studie 2013/14 is bijna 19.000, 7% meer dan het jaar ervoor. Dat meer studenten zich inschrijven voor een technische opleiding en die succesvol afronden is een positieve ontwikkeling. Het blijft een uitdaging om ervoor te zorgen dat afgestudeerde technici ook daadwerkelijk gaat werken binnen de techniek; bijna 40%

van de afgestudeerden vindt een baan in een niet-technische sector. In 2005 rapporteerde de onderwijsinspectie over de aandacht voor techniek binnen het basisonderwijs. De algemene beschrijvingen uit dat rapport kloppen nog steeds. Nieuwere cijfers zijn er niet. Er wordt op dit moment door o.a. Platform Bèta Techniek overleg gevoerd met de onderwijsinspectie om het onderzoek in 2015 te herhalen, omdat meerdere partijen behoefte hebben aan kwantitatieve informatie. Totdat deze cijfers beschikbaar zijn baseren wij ons op inhoudelijke deelonderzoeken. Bijna alle basisscholen doen wel iets aan techniek. De vormgeving van die lessen is zeer divers. De scholen werken met een veelheid aan materialen. Er wordt gewerkt met losse materialen zoals bouwmaterialen (blokken Lego e.d.), constructiematerialen (K’nex, Meccano), leskisten en gereedschappen. Techniek is veelal geïntegreerd in een ander vakgebied en niet als zodanig herkenbaar, waarbij handvaardigheid, natuuronderwijs en wereldoriëntatie het meest voorkomen. Belemmeringen voor basisscholen om aandacht aan techniek te schenken zijn het overladen programma, gebrek aan materialen en onvoldoende deskundigheid. In 2005 besteedden basisscholen gemiddeld per groep op jaarbasis één uur per maand aan techniek. Sinds 2005 zijn er allerlei stimuleringsprogramma’s ingezet om techniek binnen het onderwijs, po en vo, te stimuleren. Deze programma’s zijn alleen inhoudelijk en niet kwantitatief geëvalueerd. Wel blijkt uit evaluatie van bijvoorbeeld de VTB scholen dat inmiddels 40% beduidend minder aan techniek doet dan tijdens deelname aan het programma. Het beeld dat de stimuleringsprogramma’s minder hebben opgeleverd dan gehoopt wordt bevestigd door Platform Bèta Techniek. De methode Het

Omgevings- en aanbodanalyse | 15

Masterplan Ruimte voor Talent, Ruimte voor Wetenschap en Techniek is verbreed met het Excellentie programma. De middelen die vrij gemaakt zijn binnen de Regeling Prestatiebox door het ministerie van OCW voor techniek worden niet optimaal benut; scholen ervaren een drempel gebruik te maken van deze middelen. Het in mei 2013 ondertekende Techniekpact tussen overheid, bedrijfsleven, vakbonden en onderwijsveld is bedoeld om invulling te geven aan de groeiende behoefte aan technici. Volgens de opstellers van het pact is samenwerking tussen onderwijs, bedrijfsleven en werknemers ‘de sleutel voor aantrekkelijk techniek onderwijs dat naadloos aansluit op de arbeidsmarkt’. Alle aandacht voor techniek heeft positieve gevolgen. Dagen als Girlsday en events/ techniekwedstrijden worden goed bezocht. Deze worden vooral door het vo ingezet om techniek binnen de school een plek te geven. Het aantal Technasia is langzaam groeiend en voldoet aan een behoefte. Het SLO (expertise centrum leerplanontwikkeling) heeft geadviseerd een leerlijn techniek en wetenschap te ontwikkelen die aansluit bij het huidige curriculum en gehanteerde methodes. De verwachting is dat deze ontwikkeld gaat worden. Deze benadering heeft als doel het onderwijs zo in te richten dat kinderen kennis en ervaring opdoen met voor hen relevante objecten en verschijnselen uit natuur en techniek.

Bevolking Rotterdam Leeftijd 9 jaar Leeftijd 10 jaar Leeftijd 11 jaar Leeftijd 12 jaar Leeftijd 13 jaar Leeftijd 14 jaar Leeftijd 15 jaar Leeftijd 16 jaar Totaal

Aantal 6.361 6.423 6.478 6.442 6.473 6.300 6.287 6.297 51.061

Op basis van cijfers van het COS hebben wij de doelgroep, kinderen 9-16 jaar, verdeeld over de voormalige deelgemeenten. Gebied Rotterdam Centrum Delfshaven Overschie Noord Hillegersberg-Schiebroek Kralingen-Crooswijk Prins Alexander Feijenoord IJsselmonde Charlois Pernis Hoogvliet Hoek van Holland Rozenburg Totaal

Aantal 1.275 6.900 1.225 3.400 3.800 3.350 8.125 6.750 5.250 5.250 400 3.200 900 1.175 51.000

Omvang doelgroepen Op basis van cijfers van het CBS stellen we de totale omvang van de doelgroep vast op 51.000 kinderen.

Aanbod techniek door derden In het onderwijs Het aanbod van technieklessen en methodes voor scholen is divers. Naast ZZP-ers die zichzelf aanbieden als vakkrachten voor bedragen rond de 35 Euro per uur is er een wildgroei aan sites waarop ‘inspirerend’ lesmateriaal staat voor leerkrachten.

15


Technika10 biedt in Rotterdam technieklessen aan, waarbij speciale aandacht uitgaat naar meisjes. Per stad is er verschillend aanbod. Zo biedt Technica10 Rotterdam een basisaanbod aan houtbewerking, elektronica e.d. en heeft Amsterdam ook aanbod gericht op ict zoals het bouwen van sites. Het tarief voor het inhuren van een vakkracht is 75 Euro, exclusief een aantal andere kosten. Voor een cursus aan maximaal tien kinderen, zes bijeenkomsten van 1,5 uur, wordt 900 Euro gerekend. Techniektorens, een methode voor techniek, voorziet in tien lessen per groep, in totaal tachtig lessen, kost ongeveer 7.500 Euro. De methode dekt de kerndoelen techniek en biedt een doorlopende leerlijn van groep één tot en met acht. De domeinen constructie, transport, productie, communicatie, elektriciteit, chemie, energie e.d. worden behandeld. Deze methode is gebaseerd op één les per maand per groep In de vrije tijd De concurrentie voor ROFFAB is groot, afhankelijk van hoe je er naar kijkt. ROFFAB concurreert in de (mini)makerspaces vooral op het gebied van vrije tijd. Je kunt gaan voetballen of gamen, maar je kunt ook naar

ROFFAB gaan. In ons omgevingsonderzoek hebben we alleen gekeken naar aanbod dat op inhoud concurreert. Dat aanbod is zeer beperkt in Rotterdam. De SKVR biedt een cursus 3D ontwerpen en printen aan. Het is een cursus van vijf bijeenkomsten van twee uur waarin de cursisten leren om met het software programma SketchUp 3D objecten te ontwerpen. Het printen zelf wordt echter uitbesteed, dus het is vooral een ontwerpcursus. Zij hanteren drie prijsklassen • kinderen/jongeren t/m 20 jaar 92 Euro • jong volwassenen 21 t/m 24 jaar 111 Euro • volwassenen vanaf 25 jaar 148 Euro Omgerekend per uur is dat • kinderen/jongeren t/m 20 jaar 9,20 Euro per uur • jong volwassenen 21 t/m 24 jaar 11,10 Euro per uur • volwassenen vanaf 25 jaar 14,80 Euro per uur Ander concurrerend aanbod van andere partijen dan de bij ROFFAB betrokken partijen is niet gevonden.

Sturingsmodel | 17

Sturingsmodel Inrichting van de organisatie ROFFAB wordt een stichting met een Raad van Toezicht en een eenkoppig bestuur, een directeur-bestuurder. De initiatiefnemers vormen een tijdelijk stichtingsbestuur, stellen de statuten vast en richten de stichting op. Het tijdelijke bestuur stelt een profiel op voor de Raad van Toezicht en een profiel van de voorzitter van deze raad. De voorzitter wordt geworven en krijgt de opdracht de verdere Raad van Toezicht samen te stellen aan de hand van het profiel en uiteraard daarin geadviseerd door de initiatiefnemers die een Raad van Advies zullen vormen. Initiatiefnemers die eventueel onderdeel worden van de operationele organisatie nemen geen zitting in de Raad van Advies. De werving voor de Raad van Toezicht is gestart en senior bestuurders met een sterk netwerk in Rotterdam hebben reeds toegezegd. Dit ondernemingsplan is een belangrijke bron van informatie voor de potentiële leden. Zodra de Raad van Toezicht compleet is werven zij een directeur-bestuurder die het bestuur overneemt van het tijdelijke stichtingsbestuur. In een directiereglement worden de taken en bevoegdheden van directeur-bestuurder vastgelegd, net als afspraken over beoordeling en werkverhouding tussen de directeurbestuurder en de Raad van Toezicht. De Stichting ROFFAB volgt de aanbevelingen uit de Code Cultural Governance.

Operationele organisatie ROFFAB wordt een onderneming die zo lean en mean mogelijk gaat opereren. Dit houdt in; zoveel mogelijk doen met zo min mogelijk, maar goede mensen. Overhead wordt tot een minimum beperkt. In de huidige opzet is slechts 15% van de kosten niet direct gerelateerd aan de uitvoering. Bij de start wordt de directeur-bestuurder samen met een coördinator de enigen die fulltime voor de stichting aan de slag gaan. De coördinator zal zich voornamelijk

bezig houden met het structureren van de aanpak op locaties, werving van freelancers en vrijwilligers en hun opleiding. Voor de zichtbaarheid en de essentiële community vorming wordt een communicatiemedewerkerrelatiebeheerder voor 0,5 fte aangesteld. We werken verder alleen met freelancers en vrijwilligers. Rond de minimakerspaces wordt een team samengesteld met een spaceleider (het eerste aanspreekpunt per locatie), spacedocenten, spacehands en vrijwilligers. De mobiele makerspaces opereren vanuit de minimakerspaces en bestaan uit dezelfde mensen. Expertise ten behoeve van de training van bovenstaande medewerkers wordt ingehuurd. Doordat de organisatie stap voor stap wordt opgebouwd kan door middel van trial & error en op basis van de al bestaande expertise een werkwijze worden ontwikkeld en vastgelegd die overdraagbaar wordt naar nieuwe minimakerspaces.

Vrijwilligerswerk In de periode die het ondernemingsplan beschrijft genereert ROFFAB ruim 230.000 vrijwilligersuren. Bij een gemiddeld ‘uurloon’ van 11 Euro gebaseerd op informatie uit onderzoek van L.C.P.M. Meijs, W.H.A. Huisman en L. Roza (De economische waarde van het vrijwilligerswerk door Humanitas, ECP Webpublicatie 2011) vertegenwoordigt de inzet van vrijwilligers bij ROFFAB over de gehele periode ruim 250.000 Euro. De ‘baten’ van de activering voor de individuele vrijwilliger, en daar waar het lukt om mensen vooruit te helpen op de participatieladder en het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt zijn lastig te berekenen. We hebben geen eenduidige werkwijze/bron gevonden op basis waarvan wij een schatting durven te doen. We vinden dat we deze waarde wel moeten benoemen, al nemen we ze niet mee in de berekeningen.

17


Aanpak Mobiele makerspaces De doelgroep van 51.000 kinderen is verdeeld over scholen po en vo van diverse omvang en met één of meer locaties. Voor het bepalen van de werkwijze, inzet van mensen en middelen is het belangrijker om te weten om hoeveel groepen/klassen het globaal gaat dan aantallen locaties. Uitgaande van een gemiddelde groepsgrootte van 25 leerlingen zou het maximale bereik gaan om ongeveer 2.000-2.050 klassen (50% po en 50% vo). Een mobiele makerspace behandelt per keer één thema, is makkelijk verplaatsbaar en is daardoor inzetbaar op locatie. Een les duurt twee uur. Denk bij thema’s aan workshops robotica (Lego Mindstorms), 3D ontwerpen, 3D printen, Arduino, etc. Voor een les 3D printen komt een ROFFAB team naar de school met alle benodigde apparatuur, zoals een wifi router, twee 3D printers, tien laptops en materiaal zoals filament (waar je mee print), gereedschap, verlengsnoeren e.d.. De opbouw duurt ongeveer drie kwartier, afbouwen een half uur. Na een korte instructie op de intuïtieve software gaan de kinderen zelf aan de slag en maken ze een 3D ontwerp, waarvan er een paar tijdens de workshop worden geprint. Bij een les Robotica komt het team met tien laptops en tien Lego Mindstorms blocks met toebehoren. Na tien minuten kunnen de kinderen de blokken zelf programmeren en leren ze aan de hand van vragen van het team hoe ze bijvoorbeeld het geluid van een brandweerauto kunnen programmeren. Op basisscholen kunnen maximaal twee lessen per schooldag worden aangeboden. Op het vo kunnen drie tot vier lessen per dag geboden worden.

Minimakerspaces Een minimakerspace is gevestigd op een locatie buiten school en heeft een

vaste basisinrichting. De aanwezige apparatuur rouleert tussen de verschillende minimakerspaces. Het aanbod verschilt dan ook per projectperiode. Iedere zes tot acht weken wisselt het thema, waardoor het mogelijk wordt zes tot acht thema’s per jaar aan te bieden. De ruimte waarin de minimakerspace wordt gevestigd hoeft niet exclusief voor ROFFAB gereserveerd te zijn als apparatuur veilig kan worden opgeborgen. Minimakerspaces kunnen gevestigd zijn in BSO’s, buurt- en clubhuizen en locaties van partners. Er is ook contact gelegd met samenwerkingsverbanden van basisscholen. Met hen is gesproken over de mogelijkheid om activiteiten in Minimakerspaces aan te bieden op scholen als brede school activiteiten voor de leerlingen van verschillende scholen. Wanneer we uitgaan van één minimakerspace per 2.000 kinderen en streven naar een zo gelijk mogelijke spreiding van de locaties over de stad komen we tot de volgende verdeling. Gebied Rotterdam Centrum Delfshaven Overschie Noord Hillegersberg-Schiebroek Kralingen-Crooswijk Prins Alexander Feijenoord IJsselmonde Charlois Pernis Hoogvliet Hoek van Holland Rozenburg Totaal

Aantal 1 3 1 2 2 2 4 3 2 2 2 1 1 1 27

Uiteraard kost het tijd om de locaties te realiseren. We gaan dan ook uit van een geleidelijke groei na de start in 2014 naar 27

Aanpak | 19

locaties in drie jaar. In de planning houden we rekening met ongeveer twee nieuwe locaties per kwartaal. Mogelijk dat we n.a.v. de ervaringen met de eerder genoemde pilot met meer locaties gaan starten. Bij voldoende draagvlak kan het aanbod in de minimakerspaces worden uitgebreid in schoolvakanties.

Makerspaces De makerspaces zijn bedoeld voor de jongeren wiens actieradius zo groot is dat ze zelfstandig naar een locatie kunnen komen. Wij gaan er van uit dat de eerstejaars vo scholieren nog geen hele grote weerstand zullen hebben op het bezoeken van een BSO locatie voor het volgen van workshops bij een Minimakerspace. Tweede en derdejaars zullen dat waarschijnlijk minder cool vinden. De makerspaces richten zich dus op de wat oudere kinderen die al ervaring hebben opgedaan in een minimakerspace.

De makerspaces zijn ook de plekken waar we de eigen assistenten en vrijwilligers kunnen opleiden en waar ‘s avonds cursussen voor volwassenen worden gegeven. Gezien de al bestaande makerspaces in Rotterdam Centrum (Stadslab Rotterdam) en Heijplaat (RDM Makerspace) streven we naar één locatie in Noord (Kralingen/ Prins Alexander) en één in Zuid (Feijenoord/ IJsselmonde) Deze makerspaces worden ongeveer twee jaar na de start geopend. In de opstartfase is er voldoende capaciteit bij Stadslab en RDM Makerspace voor de nodige trainingen en openstelling voor gevorderden. Na twee jaar verwachten we dat de minimakerspaces voor voldoende aanwas hebben gezorgd om twee ROFFAB makerspaces te openen. We houden de makerspaces buiten de aanvraag van het Stadsinitiatief. Wij zijn van mening dat na twee jaar ROFFAB zich in die mate bewezen moet hebben, dat financiering van de makerspaces door derden een reële optie is geworden.

19


Planning Fasering Tot bekendmaking van de winnaar van het Stadsinitiatief ziet de planning er als volgt uit.

Voorbereidingen

november 2013 januari 2014 januari 2014 januari februari

maart 29 maart 7 april april

Stadsinitiatief 26 mei

11 juni

10 juli

mei

verkennende gesprekken met potentieel kernteamleden kernteam vastgesteld • vaststellen focus ROFFAB • roffab.nl online, alle social media kanalen geclaimd en opgetuigd • pitchavond Stadsinitiatief; beslismoment deelnemen Stadsinitiatief • verkennende gesprekken met potentiële partners • schrijven ondernemingsplan eerste ROFFAB dag inleveren ondernemingsplan bij Stadsinitiatief • pilots workshop op drie locaties; Noord, Feijenoord en Hoogvliet • afspraken/intenties vastleggen met potentiële partners, bedrijven • zichtbaar aanwezig op publieksdagen, netwerken • campagne voorbereiden t.b.v. Stadsinitiatief

• duidelijk wel/geen kanshebber (uitgaan van wel) • zichtbaar aanwezig op publieksdagen • start promotie • duidelijk wel/geen finalist (uitgaan van wel) • start campagne werven stemmen • tweede ROFFAB dag • wel/niet gewonnen • indien gewonnen start uitvoering Ondernemingsplan

Planning | 21

Uitvoering Fase 1: opbouw organisatie juli september

oktober

december

Fase 2: uitvoering 2015 jan 2015 maart 2015

• oprichting stichting ROFFAB • werving raad van toezicht • werven bètaalde krachten • uitwerken plan van aanpak • opstellen inwerkprogramma’s, opleidingstrajecten • opstellen vrijwilligersbeleid • inplannen pilot voorhoedescholen • vastleggen div werkwijzen • verbreden pilot Minimakerspaces • bescheiden promotie Minimakers bij ouders • inwerkprogramma’s en opleidingstrajecten medewerkers • plannen ‘voorhoedescholen’ 2015 • werving en selectie vrijwilligers • start begeleiding vrijwilligers • Feestelijke officiële start Minimakers • promotie en werving Minimakers start uitvoering voorhoedescholen

Groei en tijd ROFFAB neemt de tijd om gestaag te groeien. Ook omdat er veel mensen bij betrokken zullen worden die zich vrijwillig inzetten. Dit moet organisch groeien. De groei is het beste te illustreren aan de hand van de planning die we hebben gemaakt voor het gefaseerd starten in verschillende delen van de stad. In drie jaar groeit ROFFAB naar 27 minimakerspaces. Zie Bijlage 1.

21


Communicatie ROFFAB is een samenvoeging van de bijnaam van Rotterdam, Roffa, en ‘fab’ van fabriceren. Een hekenbare naam waar zeker de Rotterdammers zelf snel aan zullen wennen. Als slogan hebben we “Maak het in Rotterdam” gekozen. In alles wil ROFFAB een Rotterdams initiatief zijn. Er is geen ambitie om buiten deze stad actief te zijn. De communicatie richt zich dan ook 100% op de Rotterdammers. In dit ondernemingsplan onderscheiden we twee zaken: het bereiken van de stemmers op het Stadsinitiatief en de marketing van ROFFAB in het algemeen.

Stadsinitiatief Doelgroepen Op ROFFAB stemmen mensen die verder kijken dan zichzelf. Mensen die in de toekomst een beter Rotterdam willen. Omdat wij ons op kinderen richten, die pas vanaf 12 jaar mogen stemmen, ligt het voor de hand ons op de ouders te richten. Zij moeten onze boodschap begrijpen. Naast ouders zijn er meer partijen die baat hebben bij ROFFAB, zoals kinderen boven de 12 jaar, scholen, scholenkoepels, bedrijven, studenten en potentiële vrijwilligers. Aanpak Netwerken staat centraal in onze aanpak. Zowel in real life als op social media. Voor dit laatste hebben we ons van de steun van Rauw CC verzekerd. Zij zullen ons adviseren hoe wij ons het beste profileren op Facebook, Twitter, etc. Ons netwerk op social media groeit al gestaag. In de komende maanden zullen we zoveel mogelijk met workshops en presentaties aanwezig zijn op publieksevenementen zoals de Swan Markets en Zomerzondagen. We zien een grote aantrekkingskracht van werkende 3D printers op kinderen en hun ouders. Deze zullen dan ook een belangrijke

rol hebben in onze communicatie. In de stemperiode organiseren we zelf de tweede ROFFAB Dag die groter en ambitieuzer zal zijn dan de eerste, uitverkochte dag in maart. Waar we mensen niet kunnen ontmoeten gaan we hen bereiken via ons netwerk. Belangrijk hierin worden wederom de scholen, po en zeker ook vo, want leerlingen van de vo scholen mogen stemmen. We kunnen er gerust vanuit gaan dat wanneer een leerling op ons wil stemmen deze zijn of haar ouders ook zal stimuleren op ons te stemmen. Win dus een leerling en je hebt drie of meer stemmen! Voor het vo wordt dan ook een aparte campagne opgezet. Om een gezicht te geven aan ROFFAB heeft Hilko Idsinga (Rotterdamse student van de Willem de Koning Academie) een avatar ontwikkeld die ROFFAB representeert. Dit herkenbare robotje ontwikkelt de komende maanden mee met de organisatie van ROFFAB. Nu is het nog een stoer robot-eitje, een robotje in het eerste stadium van zijn ontwikkeling.

Na het stadsinitiatief Aan het plan voor na het stadsinitiatief wordt nog gewerkt. Gezien de twee producten waar al op korte termijn omzet gegenereerd moet gaan worden, de mobiele makerspaces en de minimakerspaces, zullen we vooral de lijn van het Stadsinitiatief voortzetten: netwerken en goede contacten houden met de scholen. Via de mobiele makerspaces wakkeren we de interesse aan voor de minimakerspaces.

Monitoring en evaluatie | 23

Monitoring en evaluatie Meten van succes Het meten van het succes van ROFFAB zal op verschillende niveaus plaatsvinden. Naast kengetallen als hoeveel scholen gaan met ons in zee, hoeveel kinderen bereiken we, wat is de spreiding van het bereik e.d. zijn er de financiële cijfers en in welke mate het ons lukt ondernemers te betrekken bij ROFFAB. Bovenstaande informatie kan redelijk eenvoudig verzameld worden binnen gangbare systemen. Het aantonen van de effecten van ROFFAB is minder eenvoudig ..

Effecten monitoren De realisatie van ROFFAB gaat vergezeld van monitoring en evaluatie.

Een van de eerste taken van de op te richten stichting is het laten verrichten van onderzoek naar de verwachtingen van onze doelgroepen en stakeholders in Rotterdam. Deze opdracht zou als afstudeeropdracht voor een student van de HRO of Erasmus Universiteit kunnen worden uitgezet. Het onderzoek moet leiden tot een instrument voor effectmeting voor de drie verschillende verschijningsvormen van ROFFAB en tot de opzet van een monitoringssysteem dat door ROFFAB zelf kan worden bijgehouden door middel van vragenlijsten voor deelnemers, reguliere interviews met betrokkenen, feedback van scholen, etc.. Voor de opzet van dit onderzoek is reeds vooronderzoek gedaan en een uitgebreidere opzet is op aanvraag verkrijgbaar.

23


Initiatiefnemers Arnold Roosch (Labmanager Stadslab Rotterdam [onderdeel Hogeschool Rotterdam]) Ik zie als voormalig docent bij de lerarenopleiding techniek met lede ogen aan dat techniek steeds meer een ondergeschoven kindje wordt in het vo. Tijd voor een tegenbeweging! Via Stadslab Rotterdam heb ik de mogelijkheid te laten zien hoe moderne techniek eruit ziet en hoe geweldig het is daarmee aan de slag te kunnen. Ik ben blij dit gedachtegoed nu met ROFFAB verder in Rotterdam uit te rollen en zo te zorgen dat kinderen en (jong)volwassenen weer zin krijgen in techniek. Zo kan ik een bijdrage leveren Rotterdam weer op de kaart te zetten als een stad van makers. nl.linkedin.com/in/arnoldroosch

Henry Vorselman (Directeur Digital Playground) Vanuit Digital Playground lever ik graag een bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Hierbij staat voor ons learning by doing en zelf dingen maken centraal. Actie, uitproberen, samenwerken, creativiteit en problemen oplossen; dit resulteert in leren. Dit zijn de 21st Century Skills die voor kinderen en jongeren essentieel zijn voor succes. Wij stimuleren het gebruik van digitale middelen bij het maken van wat jij bedenken kunt. Op deze manier past ROFFAB perfect bij ons. nl.linkedin.com/in/henryvorselman

Jurjen Lengkeek (Co-founder RDM Makerspace) RDM Makerspace geeft veel workshops gerelateerd aan nieuwe technieken aan leerlingen van de basisschool en middelbare school. We zien first hand de positieve impact die dit heeft op de ontwikkeling van de leerlingen. Met ROFFAB maken we het mogelijk om meer kinderen deze ervaring mee te geven en daarmee impact te realiseren waar heel Rotterdam baat bij heeft. nl.linkedin.com/in/jurjenlengkeek

Initiatiefnemers | 25

Karlijn van Alten (Relatiemanager [Technische] informatica en coördinator Stadslab Hogeschool Rotterdam) Bij ROFFAB kan iedereen zelf aan de slag, zelf ervaren en zelf ontdekken. Een manier van onderwijs waar ik volledig achter sta, sinds mijn ervaring als docent in het basisonderwijs. Zelf experimenteren zorgt voor betrokkenheid, enthousiasme, ontwikkeling en eigen initiatief. Bij mijn huidige baan op Hogeschool Rotterdam zie ik het positieve resultaat hiervan op studenten bij Stadslab Rotterdam. Het werd mijn droom dit ook mogelijk te maken voor de jongere doelgroep. Die droom wordt gerealiseerd in ROFFAB, een ongelofelijk tof initiatief wat de beleving van techniek en ‘zelf doen’ onder Rotterdammers vanaf 2e helft 2014 gaat veranderen.. nl.linkedin.com/in/karlijnvanalten/

Manon Mostert – van der Sar (Studio van der Sar en Kenniscentrum Creating 010) Als jonge ondernemer (Studio van der Sar [&Sar]) katalyseer ik inspiratie en innovatie om de wereld van morgen een klein beetje beter te maken. In verschillende workshops, voor diverse leeftijden en verschillende achtergronden, maak ik mensen bekend met deze nieuwe technieken en technologieën. Ik geloof in prototyping, rinse & repeat en fail and fail again. Je vind me regelmatig in Stadslab Rotterdam, wat ik in 2011 met een aantal enthousiastelingen mocht opzetten, waar ik verschillende workshops ontwikkel en werk aan hands-on onderwijsvormen voor verschillende opleidingen en cursussen. nl.linkedin.com/in/manonvandersar

Milja Kruijt (Open Zee, BewonersBedrijven LSA) Het verhaal gaat dat ‘zelf doen’ mijn eerste woordjes waren. Ik bleek er goed in. Zelf doen bleek een passie. Als ondernemer, manager en mentor creëer ik een speelveld waarbinnen een verschuiving mogelijk is van ‘nietdoen’ naar ‘zelf-doen’ naar ‘samen-doen’. Die vaardigheid zet ik met veel plezier in voor makersinitiatieven zoals ROFFAB en sociale zelf-doen initiatieven zoals BewonersBedrijven. nl.linkedin.com/pub/milja-kruijt/0/679/849

25


Peter Troxler (Research Professor Hogeschool Rotterdam, Square One) Ik ondersteun ROFFAB, omdat ik geloof in de emancipatie van iedereen door het beheersen van technologie, in nieuwsgierigheid en in nieuwe kansen voor de wereld door creatie. Maken is een vorm van meningsvorming en meningsuiting, een fundamenteel bestanddeel van educatie en deel van het culturele leven. Iedereen moet toegang hebben tot het maken als ze dat willen. Daar staat ROFFAB voor. nl.linkedin.com/in/petertroxler

Tom van Doveren (Entrepreneur vDma, HET LAB Rotterdam) Het afgelopen half jaar heb ik ruim duizend kinderen van de bovenbouw basisschool laten zien en uitproberen wat de zin en de lol zijn van 3D-ontwerpen, 3D-printen en robotica. Ik heb timide kinderen zien glunderen vanwege het resultaat dat ze zelf boekten. Dat maakte mij in korte tijd een van de gelukkigste mensen van Rotterdam. Ik heb tegelijkertijd gezien dat op de basisscholen grote belangstelling en een enorme behoefte is aan praktische ondersteuning op de terreinen die wij aanbieden. Dit moet gecontinueerd en uitgebreid naar vele plekken in Rotterdam. nl.linkedin.com/in/tomvandoveren

Vincent Wegener (Co-founder RDM Makerspace) RDM Makerspace staat in het teken van (informeel) leren door te maken en DIT (Do It Together) in plaats van DIY. Kinderen die op jonge leeftijd in aanraking komen met nieuwe technieken leren zowel hard als soft skills waar ze de rest van hun leven profijt van hebben. ROFFAB sluit goed aan op deze gedachte en daarom zetten we ons in voor dit initiatief. nl.linkedin.com/pub/vincent-wegener/b/659/ba4

Namens Stadsinitiatief is Kees Machielse betrokken als Meedenkend ambassadeur Stadsinitiatief.

Initiatiefnemers | 27

27


Financien Verdienmodel ROFFAB gaat in eerste instantie omzet genereren met twee producten: • Mobiele makerspaces, technieklessen op scholen • Minimakerspaces, laagdrempelige workshops in de wijken Voor het kunnen geven van technieklessen in moderne technieken zijn grote investeringen nodig. In dit ondernemingsplan zetten wij de aanvraag in voor de investeringen in de apparatuur en de exploitatietekorten voor de eerste 2,5 jaar. ROFFAB is na drie jaar self-supporting. Door de inrichting van de organisatie heel ‘lean’ te houden is 85% van de kosten direct te relateren aan de uitvoering. De omzet bestaat uit vergoedingen door scholen voor de lessen en ouders voor deelname van de kinderen aan de workshops. Er is op dit moment nog geen ‘harde’ vraag naar het aanbod van ROFFAB. Zoals eerder beschreven in dit plan is er een erkende noodzaak en zeer veel belangstelling. Wij nemen 2,5 jaar om deze belangstelling in vraag om te zetten en een sluitende exploitatie op te bouwen. Daarbij zullen wij naar scholen en ouders ‘zendingswerk’ moeten verrichten. Dat gaan wij op verschillende manieren doen. Onder andere door scholen te ondersteunen bij het genereren van geldstromen die bedoeld zijn voor stimulering van talentontwikkeling bij kinderen en in het bijzonder techniek, zoals regelingen van OCW. Voor de vervanging van de apparatuur die met steun van het Stadsinitiatief is aangeschaft wordt een Vrienden van ROFFAB fonds opgericht waar bedrijven een bijdrage aan kunnen leveren, al dan niet in natura. De eerste verkennende contacten met het bedrijfsleven zijn gelegd. De kosten die wij moeten doorberekenen aan de scholen en ouders om tot een sluitende begroting te komen binnen drie jaar

bedragen 6,25 Euro per uur. Dat is meer dan de bedragen die scholen nu vergoed krijgen voor leertijdverlenging, maar goedkoper dan andere aanbieders. Medio 2017 is de exploitatie dekkend. Dat is op basis van de twee kernproducten. Producten die ontwikkeld en uitgewerkt gaan worden zijn: • cursussen voor volwassenen tijdens het weekend en de avonduren; denk aan het in elkaar zetten van een bouwpakket voor een 3D printer met aanvullende hoe met een 3D printer te werken • vakantiebesteding voor kinderen; deze zomer gaat naar grote waarschijnlijkheid een pilot gedraaid worden tijdens Jeugdvakantieland • events zoals de ROFFAB Dag; een eerste pilot is gedraaid en de opkomst maakt duidelijk dat dit zinvol aanvullend aanbod kan zijn Daadwerkelijk aanbod van deze producten dient te gebeuren op basis van ontwikkeling van de vraag.

Financien | 29

Eigen inbreng Raad van Advies De initiatiefnemers nemen plaats in een Raad van Advies. De initiatiefnemers hebben ROFFAB vrijwillig en onbezoldigd ontwikkeld. De initiatiefnemers zijn in principe niet van plan te solliciteren op functies binnen de organisatie. Op die manier kunnen de initiatiefnemers hun expertise, netwerk en uren in blijven zetten voor ROFFAB. Zij zullen dienen als sparringpartner. Zaken die de Raad van Advies mee kan en zal oppakken: • programma ontwikkeling • werkbegeleiding en coaching • pedagogische ontwikkeling • publicaties van artikelen • e.d. Het belang van de inhoudelijke waarde van de groep initiatiefnemers berekenen wij aan de hand van het aantal uren inzet. De waarde van hun netwerk, de passie van hun inzet en vermogen dat te delen is lastig om te zetten

naar een financieel belang. Daar wagen wij ons niet aan. In de periode januari tot het indienen van het plan is er door de initiatiefnemers een uiteenlopend aantal uren geïnvesteerd in de ontwikkeling van ROFFAB en het ondernemingsplan. Een behoudende berekening komt op 750 à 800 uur. Uurtarieven die de initiatief nemers hanteren lopen voor de verschillende werkzaamheden uiteen van 35 tot 80 Euro. Uitgaande van een gemiddelde van 57,50 Euro vertegenwoordigt die eerste 750 uur een economische waarde van 43.000 Euro. Het door ontwikkelen van het plan en het aanscherpen van de opzet, het netwerken en verwerven van partners zal naar schatting in de periode april tot en met juli 2014 zal zo’n zelfde aantal uren vragen. Daarbij nemen wij de werving van stemmen en promotie van het plan voor het Stadsinitiatief niet mee in onze berekening. De initiatiefnemers treden toe tot de Raad van Advies medio derde kwartaal 2014. Wij houden rekening met een Raad van Advies van zeven personen. Met een gemiddelde inzet van acht a tien uur per maand en het eerder genoemde gemiddeld uur bedrag, vertegenwoordigt de inzet van de Raad van Advies op jaarbasis een economische waarde van ruim 58.000 Euro. De Raad van Advies blijft drie jaar actief, evaluatie in 2017 zal bepalen of de Raad zal worden opgeheven of worden voortgezet en in welke vorm. Totale economische waarde van de inzet van de initiatiefnemers en de Raad van Advies: Planvorming en ontwikkeling € 86.250 2014 na toekenning € 6.500 2015 € 57.960 2016 € 57.960 2017 half jaar € 28.960 TOTAAL € 237.650

29


Investeringsbegroting INVESTERINGSBEGROTING

Eenheden Kosten per eenheid

Kosten per post

basisset

6

€ 11.000

€

66.000

module Robotia

6

€ 5.000

€

30.000

Vaste activa

Mobiele teams module 3D printen module Sensors

module nader te bepalen

Subtotaal mobiele teams Minimakerspaces

6 6 6

€ 15.000 € 15.000

€ 5.000

€ € €

90.000 90.000 30.000

€

306.000

Basisset

27

€ 16.000

€

432.000

3D Printen

4

€ 2.500

€

10.000

Robotica

Lasercutten

Sensortechniek Animatie

nader te bepalen

Subtotaal minimakers Vervoermiddelen

bussen, met toebehoren

4 4 4 4 7

€ 2.500 € 10.000 € 10.000 € 15.000

€ 7.500

€ € € € €

10.000 40.000 60.000 52.500

€

644.500

€ 12.500

€

75.000

1

€ 80.000

€

80.000

Ontwerp en bouw internetsite

€

30.000

TOTAAL VASTE ACTIVA

€ 1.137.500

recycleapparaat laptops kantoor

Immateriële vaste activa

2

€ 1.000

€

*

40.000

6

Specifieke apparatuur

*

2.000

**

Financien | 31

INVESTERINGSBEGROTING

Eenheden Kosten per eenheid

Vlottende activa

Kosten per post

Aanloopkosten/Advies

€

Marketing/PR stadsinitiatief

€

Voorfinanciering BTW

7.500

€

89.964

€

113.750

TOTAAL VLOTTENDE ACTIVA

€

234.070

TOTAAL INVESTERINGEN

€ 1.368.714

onvoorzien

20.000

***

* aanvullingen op module mobiele teams ** inclusief digitaal aanmeldsysteem *** eerste 4 kwartalen

31


Exploitatiebegroting EXPLOITATIEBEGROTING

2014 ***

2015

2016

2017

Omzet

€

39.375

€ 298.125

€ 551.250

€ 726.563

Subtotaal opbrengst

€

39.375

€ 328.125

€ 611.250

€ 846.563

€

33.398

€ 239.663

€ 443.175

€ 584.263

Directeur/bestuurder 1 fte

€

40.000

€ 80.000

€ 80.000

€ 80.000

Communicatie/promotie 0,5 fte

€

15.000

€ 30.000

€ 30.000

€ 30.000

OPBRENGST

Vrienden van roffab

KOSTEN

Kosten uitvoering zzp-ers

Kosten begeleiden en opleiden

€

€

0

7.280

€

30.000

€ 17.920

€

60.000

€ 20.720

€ 120.000

€ 29.120

ALGEMENE KOSTEN Personeel

Manager uitvoering 0,5 fte Attenties vrijwilligers Wervingskosten Huisvesting

2 à 3 werkplekken, inhuur vergaderruimte Opslag mobiele units

€ € €

30.000 1.000 1.000

€ 60.000 €

1.750

€

1.750

€ 60.000 €

2.500

€

2.500

€ 60.000 €

3.000

€

2.700

€

3.000

€

6.000

€

6.000

€

6.000

€

0

€

1.000

€

1.250

€

1.500

Telefoon

€

1.500

€

3.000

€

3.000

€

3.000

Porti

€

125

€

250

€

250

€

250

Kantoor alg kosten Verzekeringen Administratie/accountant Digitaal boekhoudpakket Reiskosten algemeen Overig

Wegenbelasting

Verzekering bussen

€

2.000

€

5.000

€

500

€ € € €

600 500

1.000 1.500

€

4.000

€ 10.000 €

1.200

€

1.000

€ € €

1.000 4.000 6.000

€

4.000

€ 10.000 €

1.200

€

1.000

€ € €

1.000 5.000 7.500

€

4.000

€ 10.000 €

1.200

€

1.000

€ € €

1.000 6.000 9.000

Financien | 33

EXPLOITATIEBEGROTING

ALGEMENE KOSTEN (vervolg) Publiciteit & marketing Website, onderhoud

Digitaal aanmeldsysteem, onderhoud Mailings Vormgeving Drukwerk

Advertenties en vermeldingen Diversen

2014 ***

2015

2016

2017

€

1.000

€

1.500

€

1.500

€

1.500

€

250

€

500

€

500

€

500

1.500

€

3.000

€

3.000

€

€

2.000

€

1.500

€

1.000

€ €

500

€

3.000

€

2.000

€

2.000

€

1.000

€

2.000

€

2.000

€

2.000

€

1.000

€

2.000

€

2.000

€

2.000

€

3.000 1.000

Subtotaal algemene kosten

€ 110.475

€ 223.950

€ 227.200

€ 230.650

Subtotaal kosten

€ 151.153

€ 481.533

€ 691.095

€ 844.033

RESULTAAT

€ 111.778-

€ 153.408-

€ 79.845-

€

2.530

*** half jaar

33


Bijlage 1 - Planning Gebied Rotterdam Centrum Delfshaven Overschie Noord Hillegersberg-Schiebroek Kralingen-Crooswijk Prins Alexander Feijenoord IJsselmonde Charlois Pernis Hoogvliet Hoek van Holland Rozenburg Haven- en industriegebieden Totaal aantal minimakerspaces aantal lange workshops per week aantal korteworkshops per week aantal lange workshops per kwartaal; woensdag aantal korte workshops per kwartaal: ma, di of do bereik kinderen* bereik per jaar* Mobiele teams actief lessen per kwartaal, gemiddeld bereik kinderen, gemiddeld* bereik per jaar* * bereik kinderen

Aantal makers 1 3 1 2 2 2 4 3 2 2 2 1 1 1 0 27

2014 Q4

Q1

1

1

1

1

1

1

1

1 1

1 1 1 1

1

1

1

1

3

3

5

7

10

6x tot. 0 6

1 0 30

1 0 50

1 1 70

10

0

0

0

50

18

108

540

900 1548

2160

30

1 30 750

7

Q1

Q2

1

0

25

= 1 kind volgt 1 workshop of les van het mobiele team

groep/klas school Gemiddeld 25 leerlingen workshop

Q3

Uitgegaan van 90% bezetting gemiddeld

Bijlage 1 - Planning | 35

Q2 1 1

Q3 1 1

2015 Q4 1 2

Q1 1 2 1 1 1 1 3 2 1 1 1 1 1 1

Q2 1 2 1 2 2 1 3 2 1 1 1 1 1 1

Q3 1 2 1 2 2 2 3 2 2 1 1 1 1 1

2016 Q4 1 2 1 2 2 2 3 2 2 2 2 1 1 1

1

1 1 1 2 1 1 1 1 1 1

1 1 1 2 2 1 1 1 1 1

9

12

15

18

20

22

24

26

27

27

27

1 1 90

1 1 120

1 1 150

1 1 180

1 1 200

1 1 220

1 1 240

1 1 260

1 1 270

1 1 270

1 1 270

80

100

130

150

180

210

240

260

270

270

270

060

3960

4680 13860

5940

6840

7740

8640 29160

9360

9720

9720

9720 38520

1 30 750

3 90 2250

4 120 3000 6750

4 120 3000

4 120 3000

5 150 3750

5 150 3750 13500

6 180 4500

6 180 4500

6 180 4500

6 180 4500 18000

1 1 1 1 1 1

Q1 1 3 1 2 2 2 4 2 2 2 2 1 1 1

Q2 1 3 1 2 2 2 4 3 2 2 2 1 1 1

Q3 1 3 1 2 2 2 4 3 2 2 2 1 1 1

2017 Q4 1 3 1 2 2 2 4 3 2 2 2 1 1 1

35


Bijlage 2 - Publiciteit

Bron: Algemeen Dagblad, 30 maart 2014

Bijlage 2 - Publiciteit | 37

uk! Even le is b a ff n, Ve: #ro es vange n o r @Amelie d , n zelf! ms lere mindstor en 3d print van je rs robot wa

@ilmavdbeek: Super goed initiatief! En wat n geconcentreerde gezichtjes... #kinderen #techniek #maken @Roffab

t is uk. Zojuis le is B A RDM ROFF @Hoof:# 3D gescand. (@ er ck) de docht ation Do v o n n I Campus

g morgen is ‫@‏‬Roffab: ROFFABda as ook geen UITVERKOCHT! Hela orry #succes kaarten aan de deur #s #overdonderd @airredactie: Super leuk, technologie w orkshop voor kinderen #roffab #3dpri nten #drone # lego #rotterdam Bron: Metro, 30 maart 2014

37


Flyer ROFFAB dag 29 maart jl.

& Sar & Sa

2 ROFFAB, maken aan de maas

Recommend Documents