Sanctiebeschikking Kenmerk: 26171/2012006020 Betreft: ‘app & book’ actie Mo’Media Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende de toepassing van artikel 2 en artikel 4, eerste lid, eerste volzin, van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp) _________________________________________________________________________
a. Verloop van de procedure 1.
Bij brieven van 22 juni 2011 (kenmerk: 25655/2011009202) en 17 november 2011 (kenmerk: 25655/201101518) heeft het Commissariaat Mo’Media B.V. verzocht om informatie te verstrekken over de actie ‘app & book’.
2.
Bij brieven van 21 juli 2011 en 21 november 2011 heeft Mo’Media het Commissariaat informatie verstrekt.
3.
Bij aangetekende brief van 21 februari 2012 (kenmerk: 26171/2012001280) heeft het Commissariaat Mo’Media op de hoogte gesteld van het voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete van € 5.000,- wegens overtreding van artikel 2 en artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. Tevens is Mo’Media uitgenodigd voor een hoorzitting.
4.
Bij aangetekende brief van 6 maart 2012 heeft Mo’Media een uiteenzetting gegeven van haar zienswijze ten aanzien van het voorgenomen besluit.
5.
Bij brief van 12 maart 2012 (kenmerk: 26171/2012003036) heeft het Commissariaat Mo’Media gevraagd nadere informatie te verstrekken.
6.
Bij e-mail van 12 maart 2012 heeft Mo’Media aanvullende informatie verstrekt.
7.
Bij brief van 19 maart 2012 (kenmerk: 26171/2012003177) heeft het Commissariaat Mo’Media gevraagd nadere informatie te verstrekken.
8.
Bij brief van 28 maart 2012, door het Commissariaat ontvangen op 2 april 2012, heeft Mo’Media nadere informatie verstrekt.
9.
Bij brief van 23 april 2012 (kenmerk: 26171/2012004984) heeft het Commissariaat Mo’Media gevraagd nadere informatie te verstrekken.
10. Bij brief van 11 mei 2012 heeft Mo’Media nadere informatie verstrekt.
b. Feiten 11. Sinds eind mei 2011 geeft Mo’Media zogenoemde ‘app & books’ uit. Een ‘app & book’ bestaat uit een papieren taalgids en een digitale versie daarvan in de vorm van een app die op een smartphone kan worden gedownload.
1
12. De actie is via aanbiedingsfolders aan de boekhandel bekend gemaakt en is onder meer via persberichten, verschillende boekhandelfolders en via de website www.100procenttravel.com in de publiciteit gebracht. 13. De volgende titels worden als app & book aangeboden: - 100% Spaans (ISBN 9789057674990); - 100% Engels (ISBN 9789057675003); - 100% Frans (ISBN 9789057675010); - 100% Italiaans (ISBN 9789057675027); - 100% Portugees (ISBN 9789057675034); - 100% Duits (ISBN 9789057675041). 14. Mo’Media heeft voor iedere 100% taalgids een prijs van € 5,95 bij het Commissariaat gemeld met als ingangsdatum 10 mei 2011. Per 1 januari 2012 geldt voor deze taalgidsen een prijs van € 6,95.
c. Juridisch kader 15. Voor de relevante bepalingen wordt verwezen naar de bijlage.
d. Standpunt Mo’Media 16. De zogeheten ‘app & books’ zijn taalgidsen die bestaan uit twee onderdelen, de papieren gids en de app. Feitelijk worden beide onderdelen in één product verkocht. De betreffende titels zijn beschikbaar sinds week 2011/17 en de eerste taalgidsen zijn door Mo’Media uitgeleverd op 26 mei 2011. 17. Alle informatie die in de papieren gids staat, kan via de app op de smartphone worden beluisterd. Voor de gebruiker is dit erg handig: hij hoort zijn telefoon de zinnetjes uitspreken die hij in het gidsje leest. Mo’Media ziet deze technische toevoeging als een integraal onderdeel van het concept. Een combinatieprijs is niet vastgesteld, omdat de app niet een tijdelijke toevoeging aan de papieren gids is die na een half jaar weer wordt verwijderd of uit de handel wordt gehaald. 18. De app en het boek zijn afzonderlijk van elkaar te gebruiken hoewel de app met de audiomogelijkheid juist bedoeld is om de papieren versie te ondersteunen. De boekverkopers juichen het initiatief zeer toe omdat het hen in staat stelt om in combinatie met een papieren gids een app te verkopen. 19. In de papieren gids vindt de koper een unieke code om de app mee te downloaden. De prijs voor de gids met app is € 5,95. Het was vanaf het begin de bedoeling om de apps uitsluitend gratis beschikbaar te stellen voor klanten die de papieren gids hadden gekocht. Daartoe zijn de boekjes voorzien van een unieke code. Toen Apple echter geen toestemming gaf om de apps tegen inlevering van een code beschikbaar te stellen, kon Mo’Media niet anders dan zowel de Apple- als de Android-apps gratis beschikbaar te stellen voor zowel kopers van de taalgidsen als niet-kopers. Zowel de Apple- als de Android-apps zijn vanaf mei 2011 voor iedereen gratis te downloaden, ook als men geen papieren taalgids heeft gekocht.
2
20. Mo’Media heeft de intentie om op termijn de app die bij de betreffende papieren gids hoort alleen gratis beschikbaar te stellen voor kopers van de papieren gids. Gezien de ontwikkelingen die zich in hoog tempo op de boekenmarkt voordoen, wil Mo’Media op korte termijn met onder meer het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een gesprek aangaan over een aanpassing van de regels over de vaste boekenprijs die het mogelijk maakt om app’s alleen beschikbaar te stellen voor kopers van (papieren) boeken.
e. Overwegingen Commissariaat Boek in de zin van de Wvbp 21. Artikel 1, onderdeel b, Wvbp definieert een boek als een werk dat tekst bevat die vrijwel uitsluitend is gesteld in de Nederlandse of Friese taal, voorzien is van een titel, uit papieren bladzijden bestaat, al dan niet vergezeld van ondersteunende informatiedragers en wordt uitgegeven in een oplage van meerdere exemplaren die voor de verkoop aan eindafnemers zijn bestemd. 1
22. In de memorie van toelichting bij de Wvbp is in de artikelsgewijze toelichting op artikel 1, onderdeel b, Wvbp onder meer het volgende overwogen: “Onder de ruim bedoelde definitie van boek zijn mede begrepen werkschriften, werkblocs, woordenboeken, encyclopedieën, taalboeken en leerboeken, stripboeken, muziekliteratuur en meer algemeen alle uitgaven waarin naast illustraties en dergelijke ook tekst is opgenomen, mits die tekst in het Nederlands of Fries is gesteld.” “Een boek blijft een boek, ook als aan of in het boek multimedia, audiovisuele of andersoortige informatiedragers ter ondersteuning van de inhoud van het boek worden toegevoegd. Omgekeerd maakt de toevoeging van een boek(je) ter ondersteuning van een dvd (-rom), cd (-rom), cassette of videoband deze audiovisuele media of multimedia niet tot een boek waarop de vaste boekenprijs van toepassing zou zijn. Hetzelfde geldt voor handleidingen die in vaste combinatie met een apparaat worden meegeleverd en niet los van het apparaat worden verkocht.” 23. De memorie van toelichting bij artikel 1, onderdeel b, Wvbp geeft tevens aan dat de toevoeging «papieren» zorgt voor uitsluiting van het e-boek, waarbij tekst langs elektronische weg vanuit een centrale databank op een niet-papieren drager kan worden gedownload en met inschakeling van elektronische hulpmiddelen zichtbaar of 2 hoorbaar kan worden gemaakt. 24. Het Commissariaat stelt vast dat Mo’Media onder de noemer ‘app & books’ (papieren) taalgidsen op de markt brengt die voorzien zijn van een code. Onder meer in de 3 taalgidsen wordt aangegeven dat met deze unieke code, die aan de binnenzijde van het omslag van de papieren taalgids is afgedrukt, een app met de digitale versie van de taalgids kan worden gedownload. Deze app bevat een audioversie van de (papieren) taalgids.
1
Kamerstukken II, 2003-2004, 28 652, nr. 9, p. 27/28 Tweede Kamer, 2003-2004, 28 652, nr. 9, p. 28 3 Aanvankelijk stond een vergelijkbare mededeling op de website www.100procenttravel.com 2
3
25. Het Commissariaat constateert dat de taalgidsen en de apps zelfstandig kunnen worden gebruikt. De apps zijn een digitale versie van de papieren taalgidsen en kunnen los van de papieren taalgidsen worden gedownload en worden gebruikt. Omgekeerd kunnen de papieren taalgidsen ook zonder de apps worden gebruikt. De apps kunnen naar het oordeel van het Commissariaat dan ook niet worden aangemerkt als ondersteunende informatiedrager als genoemd in artikel 1, onderdeel b, Wvbp. In dit verband verwijst het Commissariaat ook naar het bestuurlijk rechtsoordeel van 9 maart 2010 (kenmerk: 20742/2010003032) en het besluit van 12 juli 2011 (kenmerk: 25165/ 2011010056). 26. Gelet op het bovenstaande is het Commissariaat van oordeel dat de combinatie van de (papieren) taalgids en de app niet kan worden aangemerkt als boek in de zin van artikel 1, onderdeel b, Wvbp. Een andere lezing zou ertoe leiden dat iedere combinatie van een papieren boek met een digitale versie daarvan in de vorm van een e-boek of audioboek zou moeten worden aangemerkt als boek in de zin van de Wvbp. Blijkens de memorie van toelichting heeft de wetgever een dergelijke uitleg niet voorgestaan. Vaststellen en melden vaste prijs 27. Artikel 2 Wvbp verlangt dat de uitgever voor boeken een vaste prijs vaststelt. Op grond van artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp is de uitgever gehouden deze vaste prijs bij het Commissariaat te melden. 28. Zoals hierboven overwogen kan de combinatie van de (papieren) taalgids en de app niet worden aangemerkt als boek in de zin van artikel 1, onderdeel b, Wvbp. Mo’Media is als uitgever dan ook gehouden voor de (papieren) taalgidsen een vaste prijs vast te stellen en deze bij het Commissariaat te melden. 29. Het Commissariaat overweegt dat Mo’Media op de website www.100procenttravel.com en in de 100% taalgidsen heeft aangegeven dat een unieke code uit de (papieren) taalgids moest worden ingevoerd om de bijbehorende Android-app te kunnen downloaden. 30. Aanvankelijk heeft Mo’Media aan het Commissariaat laten weten dat de Android-app alleen tegen inlevering van de unieke code kon worden gedownload. In reactie op het sanctievoornemen heeft Mo’Media echter meegedeeld dat de apps bij de 100% taalgidsen van begin af aan gratis beschikbaar zijn voor iedereen en derhalve niet alleen voor kopers van de taalgidsen. 31. Wat hier ook van zij, het Commissariaat stelt vast dat de Android-apps van de 100% taalgidsen aanvankelijk alleen via de door Mo’Media geëxploiteerde website www.100procenttravel.com konden worden gedownload. Gezien het feit dat op deze website, net als in de 100% taalgidsen, werd aangegeven dat een unieke code moest worden ingevoerd om de app te kunnen downloaden, heeft de actie er in ieder geval de facto toe geleid dat de Android-apps alleen beschikbaar werden gesteld aan geïnteresseerden die over een unieke code beschikten en derhalve alleen aan eindafnemers van een 100% taalgids. 32. Nu de Android-apps de facto alleen gratis beschikbaar waren voor de kopers van de papieren taalgidsen, is het Commissariaat van oordeel dat Mo’Media materieel een combinatieprijs voor deze taalgidsen en de bijbehorende apps heeft vastgesteld en niet een vaste prijs voor (alleen) de taalgidsen. Mo’Media heeft derhalve niet voldaan aan de voorwaarden die omschreven zijn in artikel 2 Wvbp en artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp.
4
33. Het Commissariaat overweegt dat Mo’Media de voorwaarden voor het verkrijgen van de Android-app op een later moment heeft aangepast. Op de door Mo’Media geëxploiteerde website www.100procenttravel.com wordt hierover het volgende meegedeeld: “de downloadmethode zoals omschreven in de taalgids is vanaf nu niet meer van toepassing. Je ontvangt geen sms-bericht meer na inschrijving, maar een directe link naar de App Store/Android Store.” Daarnaast heeft het Commissariaat vastgesteld dat niet alleen de Apple-apps maar ook de Android-apps inmiddels kunnen worden gedownload door geïnteresseerden die geen 100% taalgids hebben gekocht en dus niet over een unieke code beschikken. Dat betekent dat de vastgestelde prijs materieel alleen nog betrekking heeft op de papieren taalgids. Bestuurlijke boete 34. Op grond van artikel 17 Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 2 Wvbp en artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. 35. Het Commissariaat overweegt dat het niet vaststellen (artikel 2 Wvbp) en het niet melden van de vaste prijs (artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp) in dit geval onlosmakelijk met elkaar samenhangen. Gelet op de nauwe samenhang van deze overtredingen besluit het Commissariaat in dit geval te volstaan met opleggen van één bestuurlijke boete. 36. Het Commissariaat is gebleken dat Mo’Media de voorwaarden voor het verkrijgen van de apps in oktober 2011 heeft aangepast. Daarnaast overweegt het Commissariaat dat indien Mo’Media conform de geldende regels een vaste prijs voor de papieren taalgids zou hebben vastgesteld en gemeld en daarnaast de combinatieprijs voor de taalgids met de app op de juiste wijze zou hebben gemeld, de actie gedurende zes maanden in overeenstemming met de Wvbp en het Besluit vaste boekenprijs (hierna: Bvbp) had kunnen worden gevoerd. Gezien het feit dat de Android-apps vanaf oktober 2011 voor iedereen beschikbaar zijn, heeft de handelwijze van Mo’Media niet tot gevolg gehad dat een combinatieprijs van toepassing is geweest gedurende een langere periode dan de zes maanden die op grond van artikel 8 Bvbp is toegestaan. 37. Gelet op het bovenstaande, overweegt het Commissariaat dat de handelwijze van Mo’Media de concurrentie tussen uitgevers niet heeft verstoord en volstaat het Commissariaat ten aanzien van bovengenoemde overtreding met het opleggen van een symbolische boete van € 1,-.
5
f.
Besluit
38. Het Commissariaat is van oordeel dat Mo’Media in strijd met artikel 2 en artikel 4, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft gehandeld door niet op juiste wijze een vaste prijs voor de taalgidsen 100% Spaans, 100% Engels, 100% Frans, 100% Italiaans, 100% Portugees en 100% Duits vast te stellen en bij het Commissariaat te melden. Het Commissariaat besluit Mo’Media in verband met deze overtreding een bestuurlijke boete van € 1,- op te leggen. 39. Op grond van artikel 4:87 van de Algemene wet bestuursrecht dient de betaling van deze bestuurlijke boete te geschieden binnen zes weken na de dag waarop dit besluit is verzonden. 40. Op grond van artikel 8 van de Wet openbaarheid van bestuur publiceert het Commissariaat de volledige tekst van dit besluit over twee weken op zijn website.
Hilversum, 12 juni 2012
COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA,
prof. dr. Tineke Bahlmann voorzitter
prof. mr. dr. Madeleine de Cock Buning commissaris
Belanghebbenden die zich met dit besluit niet kunnen verenigen, kunnen op grond van de Algemene wet bestuursrecht binnen zes weken na de dag waarop dit besluit is bekendgemaakt bezwaar maken bij het Commissariaat voor de Media, postbus 1426, 1200 BK te Hilversum.
6
Bijlage: Juridisch kader Artikel 1, onderdeel b, Wvbp definieert een boek als een werk dat tekst bevat die vrijwel uitsluitend gesteld is in de Nederlandse of Friese taal, voorzien is van een titel, bestaat uit papieren bladzijden, al dan niet vergezeld van ondersteunende informatiedragers, en wordt uitgegeven in een oplage van meerdere exemplaren die voor de verkoop aan eindafnemers zijn bestemd. Artikel 2 Wvbp bepaalt dat de uitgever voor boeken en muziekuitgaven die hij voor het eerst in een bepaalde uitvoering in Nederland uitgeeft een vaste prijs vaststelt. Artikel 4, eerste lid, Wvbp bepaalt dat de uitgever en de importeur van de vaste prijs mededeling doen aan het Commissariaat. Het Commissariaat draagt zorg voor de landelijke bekendmaking van de vaste prijs. Bij ministeriële regeling kunnen nadere regels gesteld worden omtrent de mededeling en bekendmaking, bedoeld in de eerste en tweede volzin.
7
