19 december 2011
water het blauwe goud
DIT DOSSIER IS EEN INITIATIEF VAN READ ME BVBA EN VALT BUITEN DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.
2
water
19 december 2011
het blauwe goud
© Michael De Rop
3
Induss Heb je als bedrijf af te rekenen met een waterhuishouding van enige omvang en complexiteit? En is dat niet je kernactiviteit? Dan kun je je afvragen of je het watermanagement niet beter uitbesteedt.
4
Antea Group
Bron: provincie Antwerpen, Dienst Waterbeleid, 2011
Er is de laatste tijd veel te doen rond water. Water is levensnoodzakelijk en volgt zijn eigen wetten. Dat kan tot heel wat ellende leiden: overstromingen, erosie, slibvorming, stormvloed, … De kringloop van de waterketen gaat van regen langs rioleringen en rivieren tot aan de zee. De vraag is: hoe beheers je het water doeltreffend, rekening houdend met alle functies die het moet vervullen? © Enprotech
6
Enprotech Het Belgische Enprotech (Environmental Protection Technologies) behandelt al vijftien jaar afvalwater bij industriële bedrijven in binnenen buitenland. Met gevarieerde oplossingen en een pragmatische en verantwoordelijke aanpak maakt dit bedrijf het verschil.
shutterstock.com
8
Taminco Wellicht doet de term ‘amines’ niet meteen een belletje rinkelen. Toch komt ieder van ons dagelijks in contact met deze chemische bouwstenen. Als ‘s werelds grootste producent van amines plukt Taminco uit Gent volop de vruchten van de groei op de markt, bijvoorbeeld op het vlak van waterzuivering.
COLOFON
Dit dossier is een initiatief van het redactiebedrijf read me bvba Redactie: read me bvba Verantwoordelijke uitgever: Dirk De Moor Vormgeving: Tom Lesaffer - www.cdesign.be - coverbeelden: shutterstock.com
(www.read-me.be) Een bijlage op maat, over uw bedrijf of sector? Neem contact op met read me bvba: Dirk De Moor (0477 47 68 26 -
[email protected])
BIJLAGE BIJ DE STANDAARD VAN MAANDAG 19 DECEMBER 2011. VALT NIET ONDER DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.
water
19 december 2011
het blauwe goud
3
Laat specialisten je bedrijfswaterhuishouding beheren Heb je als bedrijf af te rekenen met een waterhuishouding van enige omvang en complexiteit? En is dat niet je kernactiviteit? Dan kun je je afvragen of je het watermanagement niet beter uitbesteedt. Induss nv kent alvast het antwoord. Het team van deskundigen bewees in amper anderhalf jaar tijd dat het weet waarover het spreekt. En dat het doet wat het zegt. Induss nv werd in Antwerpen opgericht als een volle dochter van het waterbedrijf water-link, dat ook de intercommunales AWW en TMVW overkoepelt. Aan het roer van het jonge ambitieuze bedrijf staat Ellen Theeuwes, met al heel wat ervaring in het opstarten en ontwikkelen van nieuwe ondernemingen of activiteiten. “Induss nv doet aan waterbeheer voor bedrijven. Vooral in de (petro)chemische sector, maar meer en meer ook in de voedings-, textiel- en energiesector”, licht Ellen Theeuwes toe. “Onze klanten gebruiken industrieel water met wisselende zuiverheid. Als koelwater of proceswater, of voor de aanmaak van stoom, of als grondstof voor hun producten, enzovoort.” Is het zinvol dat ondernemingen hun waterhuishouding zelf beheren? “Als het waterbeheer vrij uitgebreid en complex is, wellicht niet. Je hebt er gespecialiseerde kennis, mankracht en technologie voor nodig. En er komen best wel forse vaste kosten bij kijken.” Induss nv biedt de markt drie soorten diensten aan. “Dat zijn het volledige waterbeheer bij de klant, oplossingen voor specifieke deelhindernissen en het leveren van gedemineraliseerd water en stoom uit onze eigen waterfabrieken. Waarvoor de klant het water gebruikt, is een belangrijke vraag bij een audit vooraf. Het antwoord bepaalt de oplossing(en) en de route die we voorstellen.”
Eigen waterfabrieken De meest indrukwekkende verwezenlijkingen van Induss nv zijn ongetwijfeld de waterfabrieken Induss I, II en III. “We zijn niet uit op spektakel, maar zoeken oplossingen die werken. Toch is het inderdaad vrij spectaculair dat we oppervlaktewater uit het Albertkanaal eerst demineraliseren (mineralen en zouten verwijderen) in Induss I aan de Scheldelaan in de Antwerpse haven. En dat we dat water van hoge kwaliteit vervolgens via een eigen netwerk van pijpleidingen naar klanten brengen, soms wel over een afstand van 14 km. We beschikken vandaag de dag in Induss I over een zuiveringcapaciteit van 19.000 m3 per dag (het equivalent van bijna 8 olympische zwembaden). Maar we plannen de huidige capaciteit nog te verdrievoudigen in de komende jaren. Voor bedrijven die buiten het bereik van onze pijpleidingen liggen, kunnen we ter plekke een installatie bouwen en uitbaten.”
“ Onze klanten
gebruiken industrieel water met wisselende zuiverheid.”
© Michael De Rop
© Michael De Rop
Overzicht van de kwaliteitbewaking voor gedemineraliseerd water. Deze tank heeft een buffercapaciteit van 15.000 m3 voor ultrazuiver gedemineraliseerd water. © Michael De Rop
Het zuiveringproces verloopt in vijf stappen.
De Antwerpse haven herbergt de grootste (petro) chemische cluster van Europa. Die bedrijven gebruiken gedemineraliseerd water voor stoom als energiebron. “De moderne hogedrukturbines voor de aanmaak van stoom kunnen worden beschadigd door te veel mineralen in het water en dat heeft een negatieve impact op het rendement. Daarom is Induss een belangrijke partner in de aanlevering van gedemineraliseerd water. Het water dat we vanuit Induss I verdelen is hoogwaardig genoeg voor elke industriële toepassing in de haven. Dat weten we omdat we vooraf de behoefte aan zuiver water in de haven in kaart hebben gebracht.” “Dat we waterfabrieken bouwen in havengebieden is ook nuttig voor het havenbedrijf. Het betekent een extra troef om bedrijven aan te trekken en de al aanwezige ondernemingen te verankeren.” Ook in de Gentse kanaalzone baat Induss op een soortgelijke manier twee eigen waterfabrieken uit (Induss II en III). Behalve gedemineraliseerd water brengt de onderneming er ook stoom – over een relatief korte afstand – via pijpleidingen naar de bedrijven.
Duurzaam én onafhankelijk “De centralisatie van de waterproductie is veel duurzamer dan kleinere eigen installaties uitbaten per bedrijf. En dankzij de schaalgrootte in onze installaties kunnen we alle processen optimaliseren. Zo werken we veel milieuvriendelijker en zuiniger, zonder toegevingen te doen op het vlak van de kwaliteit. Door water of stoom bij ons te kopen, werkt de industrie dus ook mee aan de verduurzaming in haar sector.” Onafhankelijkheid is een belangrijk aspect van Induss. Zowel op het vlak van de technologie als van de waterbronnen. “Zelf ontwikkelen we geen technologie. Wel zoeken we als integrator of facilitator per project de meest geschikte technologie. Dat betekent dat we geregeld in zee gaan met technologiebedrijven. En ook wat onze bronnen betreft leggen we onszelf geen beperkingen op. We kunnen onze oplossingen afstemmen op zowat elk type water: leidingwater, regenwater, oppervlaktewater, … Alles hangt af van de noden van onze klant.” Die onafhankelijkheid trekt Induss ook door in zijn strategie. “Bij elk project moeten drie parameters vervuld zijn: kostenbeheersing, betrouwbaarheid en duurzaamheid. Is een van de drie niet in orde? Dan voeren we het project niet uit.”
Bedrijf in beweging Induss is intussen iets meer dan een jaar operationeel. Vooral bij de ingaande waterstromen speelt het bedrijf een rol, maar daar komt stilaan verandering in. “We leveren voorlopig vooral het water dat bij bedrijven binnenkomt. Tijdens de bedrijfsprocessen geraakt het vervuild en daarom is er ook waterzuivering nodig. In een latere fase kan het bedrijf dat water bovendien hergebruiken of moet het geloosd worden. Ook in die processen willen we een rol spelen. Door zelf stoom te maken en te leveren, zijn we al een stap opgeschoven in de waterketen bij bedrijven. Tegelijk roeren we ons ook meer en meer op de buitenlandse markt.” (www.induss.eu)
4
water
19 december 2011
het blauwe goud
Antea Group helpt wispelturige water te beheersen Er is de laatste tijd veel te doen rond water. Water is levensnoodzakelijk en volgt zijn eigen wetten. Dat kan tot heel wat ellende leiden: overstromingen, erosie, slibvorming, stormvloed, … De kringloop van de waterketen gaat van regen langs rioleringen en rivieren tot aan de zee. De vraag is: hoe beheers je het water doeltreffend, rekening houdend met alle functies die het moet vervullen? Bij Antea Group geven ze dagelijks antwoord op die vraag. Tekst en uitleg door Jan Parys, directeur bij Antea Group in België. Het internationale ingenieurs- en milieuadviesbureau Antea Group helpt overheden en bedrijven bij de beheersing van het wassende water. Want water biedt mogelijkheden, maar het betekent ook gevaar. Wetenschappers waarschuwen voor klimaatwijziging, zeespiegelstijging, toename van overstromingen, … Jan Parys: “Overheden van alle niveaus zijn onze klant, zoals gemeentes, steden en provincies. Maar ook verschillende instanties van de Vlaamse overheid. Daarnaast doen heel wat bedrijven een beroep op onze expertise en ervaring.” Antea Group helpt al deze klanten om oplossingen te vinden voor bepaalde waterproblemen. Met professioneel advies, uitgekiende studies, wiskundige computermodellen en doeltreffende maatregelen. De deskundigen nemen ook de gevolgen voor de omgeving en de mens onder de loep.
Bron: provincie Antwerpen, Dienst Waterbeleid, 2011
Integraal waterbeheer Veelal denkt men aan het bovengrondse water als er over water wordt gesproken. Rivieren, meren en zeeën herbergen het grootste deel van dit water. Ook de grote Vlaamse rivieren ontstaan in bovenstroomse gebieden als onopvallende bronnetjes. Via landelijke gemeentes kronkelen ze eerst als kleine waterloopjes, om vervolgens uit te groeien tot machtige rivieren die ten slotte uitmonden in de zee. “Maar ook onder de grond lopen waterstromen. Deels gaat het om grondwater, maar veel water komt onder de grond terecht via onze afvoeren. Daar stroomt het door een uitgebreid en ingewikkeld rioolstelsel. Bij deze waterkringlopen, zowel bovengronds als ondergronds, horen praktische uitdagingen en vraagstukken. Ingenieursbureaus zoals Antea Group helpen die aan te pakken.” Vroeger was de leidraad bij waterbeheer eenvoudig: hoe krijgen we al dat water zo snel mogelijk naar de stroomafwaartse gebieden? Vandaag streeft men naar een integraler waterbeheer. “Het water moet zo veel mogelijk aan de bron worden ‘vertraagd’. Bovendien moet het niet alleen in de laaggelegen gebieden worden opgevangen, maar al eerder de ruimte krijgen die het nodig heeft. Antea Group ondersteunt overheden en privé-initiatieven die lokaal integrale maatregelen nemen. Bijvoorbeeld erosiemaatregelen, wachtbekkens, of het voorzien van buffermogelijkheden voor water in de stad.” Antea Group neemt ook de studies naar en de werfbegeleiding van herstelmaatregelen voor haar rekening. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van natuurvriendelijke oevers of aan hermeanderingprojecten, waarbij rivieren een natuurlijker verloop krijgen. “Zo dragen we samen met onze opdrachtgevers bij aan een beter waterbeleid. En worden de waterproblemen niet doorgeschoven naar onze buurman of een volgende generatie.” Waterbeheerders zijn voortdurend in de weer om overstromingen te beheersen. “Ze volledig beheersen is moeilijk: we verliezen soms van de natuur. Daarom moeten we nadenken over hoe we ze kunnen beheren in plaats van beheersen, vanuit een toekomstgericht waterbeleid.” Daarvoor zijn maatschappelijk verantwoorde oplossingen met een technische basis nodig. Maar ook het sociale luik is
Ecologische inrichting van waterlopen in natuurgebied ‘De Vennen’ in Balen.
belangrijk: “Mensen moeten weerbaarder worden gemaakt tegen het wassende water. Antea Group is op dat vlak niet aan zijn proefstuk toe.”
Water en ecologie “Water en ecologie zijn heel sterk met elkaar verbonden. Een mooi voorbeeld van een geïntegreerd project is het Sigmaplan. Hier kijkt men zowel naar de overstromingslast als naar de ecologische ontwikkeling van een gebied.” Sinds 1977 werkt de Vlaamse overheid aan dit overkoepelende plan om woon- en industriegebieden in het stroomgebied van de Schelde en haar bijrivieren te beschermen tegen de (storm)vloed. Antea Group is betrokken bij de invulling van dit plan. “Onder meer met dijkverhogingen en gecontroleerde overstromingsgebieden. Maar behalve voor veiligheid heeft het Sigmaplan ook aandacht voor meer natuur en recreatiemogelijkheden. We voeren onder
Directeur Jan Parys van Antea Belgium.
meer haalbaarheidsstudies uit en begeleiden de processen van verschillende projectonderdelen binnen het plan. Door de waterbewegingen (als gevolg van eb en vloed) te sturen, leggen we zelfs ‘mensgemaakte’ natuur aan. Zoals slikken en schorren, overstromingsgebieden met weidevogels, … We beschikken daarvoor over een team van deskundigen in uiteenlopende disciplines: waterbouwkundigen, waterecologen, ornithologen, landschapsdeskundigen, ruimtelijke planners, …” Bij beekjes en rivieren is de link tussen water en ecologie snel gelegd. Maar ook ondergronds water is een belangrijk onderdeel van elk ecosysteem. Antea Group zoekt naar pragmatische oplossingen op plekken waar grondwater voor problemen kan zorgen. “We helpen bedrijven om hun grondwaterpeil onder controle te houden. Bovendien zijn we zeer actief bezig met afvalwater. Zo inventariseren en modelleren we rioleringsstelsels en ontwerpen we waterzuiveringsinstallaties. Het niet onderhouden van rioleringen kan een belangrijke oorzaak zijn van wateroverlast in de stad. Bij een ‘gemengde’ riolering worden afvalwater en regenwater gezamenlijk afgevoerd. Als er te veel water valt op te korte tijd, kunnen problemen ontstaan. Daarnaast voeren we afkoppelingprojecten uit voor bedrijven. Dat houdt in dat we het hemelwater en afvalwater van elkaar scheiden. Dit alles komt bedrijf, mens en natuur ten goede.”
Langs Vlaamse waterwegen Water zoekt de weg van de minste weerstand. In Vlaanderen komt het veelal van de hogere (leem)streken en stroomt het door naar de vlakke valleien en uiteindelijk naar de Noordzee. “Onderweg kunnen erosie- en vervuilingsbronnen voor problemen zorgen. Water uit de Vlaamse hellende streken bevat soms veel slib. Dat slib bezinkt in de valleigebieden waar het water trager stroomt. Zonder maatregelen verhoogt daardoor het overstromingsgevaar en kunnen problemen ontstaan voor het scheepvaartverkeer. Samen met de Vlaamse overheid en de havens zoekt Antea Group naar oplossingen voor zulke problemen.”
Het gebied ‘Groot Broek’ langs de Durme voor (links) en na (rechts) herinrichting in kader van het Sigmaplan.
water
19 december 2011
het blauwe goud
5
Vlaamse havens en scheepvaart
“ Naast een
Hoe komen grote schepen tot in de havens van bijvoorbeeld Antwerpen of Gent? Antea Group beperkt zich niet tot onze inlandse waterwegen, maar gooit haar expertise ook in de strijd om het verkeer van en naar de Vlaamse havens te optimaliseren. “Antea Group heeft de Vessel Traffic Simulation of VTSIM ontwikkeld. Dat is een wiskundige tool om knelpunten in het scheepvaartverkeer op te sporen. We kunnen simuleren hoe lang schepen er onder bepaalde omstandigheden over doen om van op zee de haven van Antwerpen, Gent of Zeebrugge te bereiken. Daar komen heel wat parameters bij kijken: de beloodsing, sluizen, bruggen, sleepboten, stroming, … Met het model kunnen we zo achterhalen waar er verbeteringen mogelijk zijn.” Bron: Vlaamse overheid, afd. Scheepvaartbegeleiding/MDK
economische invalshoek heeft het werk van Antea Group ook een menselijke dimensie. ”
De kust Naast de technische invalshoeken heeft het werk van Antea Group vaak ook een menselijke dimensie. Zo helpt Antea Group de veiligheid van onze kustzone te garanderen. “In het kader van het kustveiligheidsplan ondersteunen we de Vlaamse overheid in hun onderzoek hoe we ons kunnen wapenen tegen de superstorm die onze kust ongeveer om de duizend jaar kan teisteren.” Een van de elementen die Antea Group bijvoorbeeld onder de loep neemt, zijn de dijken in Wenduine en De Haan. “Moet de dijk aangepast worden om de veiligheid te verhogen? Hoe hoog kan die dan zijn en welke vorm? Wat zijn eigenlijk de sterke en zwakke punten van verschillende dijktypes? En hoe integreren we een verhoogde dijk het best in de omgeving? Hoeveel water zal over de wal slaan tijdens een bepaald type storm? Er zijn heel wat vragen waarop we met gespecialiseerde studies het antwoord geven.” De expertise die Antea Group heeft rond waterbouw komt hier goed van pas. Denk maar aan activiteiten op het vlak van haveninfrastructuur, baggeren landwinning, kustverdediging, offshoreconstructies, stuwen, aanlegsteigers, oevers en dijken, ...
Internationale inzet Niet alleen mensen en schepen ondervinden de gevolgen van een wisselend waterpeil en debiet, ook voor de vissen vormt dit een uitdaging. Vaak heeft de mens in het verleden harde constructies in de waterloop aangelegd waar vissen niet langs kunnen. Europa verplicht overheden om zulke knelpunten aan te pakken met ‘vistrappen’. “We bouwen een constructie die via een geleidelijk verval de vismigratie opnieuw mogelijk maakt. Hierbij houden we volop rekening met de vissoort, het type waterloop, de geologische ondergrond … Samen met de opdrachtgever denken we de oplossing uit. Dan volgen we de uitvoering van de werken door een aannemer op. Dankzij deze aanpak kunnen de vissen zo veel mogelijk hun natuurlijke zwemroutes blijven volgen.”
Metingen en modellen Vandaag de dag is waterbeheer een hightech discipline, waarbij metingen en modellen hand in hand gaan. Voor beide doen klanten een beroep op Antea Group. “Een van de hoofdfuncties van metingen is om het watersysteem te bewaken en om regelingen te sturen”, aldus Jan Parys. Het gaat om heel diverse meetgegevens: van neerslaghoeveelheden tot waterpeilen, van debieten tot het transport van sedimenten in de waterloop. “Daarnaast dienen de metingen om computermodellen te ‘ijken’. Bijvoorbeeld neerslag-afvoermodellen, waarmee je kunt inschatten hoeveel water in een bepaalde rivier terechtkomt bij een bepaald type regenbui. Om te weten waar en hoe het water (over)stroomt, zijn dan weer hydraulische modellen nodig.” Op basis van deze kennis kunnen overheden preventieve maatregelen nemen. En als we ook nog eens de overstromingen voor een bepaalde regenstorm kunnen voorspellen, is een automatisering van het waterbeheer mogelijk. “Binnenkort kunnen we kleppen en stuwen van op afstand regelen, afhankelijk van de hoeveelheid neerslag die naar verwachting zal vallen. Vlaanderen speelt hier een voortrekkersrol. Al in de jaren 1990 heeft het resoluut voor moderne modelleringtechnologie gekozen. Met succes, want de Vlaamse expertise wordt vandaag de dag ook elders in de wereld toegepast.”
De onbemande radartoren op de Oostdyckbank voor het opvolgen van de scheepvaart.
Naast het model voor de schepen is er ook aandacht voor de sedimentproblematiek van de havens van Antwerpen en Zeebrugge. Zowel de snelheid van de aanslibbing als de baggerwerkzaamheden volgt Antea Group op. “Waar mogelijk zoeken we oplossingen. Zo bouwen we in opdracht van de Vlaamse overheid samen met andere studiebureaus en de academische wereld aan het ‘Coherensmodel’ dat als hulpmiddel kan gebruikt worden in het beheer van de hele Westerschelde en de kustzone. Het komt al van pas in Zeebrugge, waar de getijden de havengeul systematisch doen aanslibben. Op basis van onder meer het model onderzoeken we hoe we die aanslibbing kunnen verminderen.”
Antea Group kijkt bewust voorbij de landsgrenzen van ons plat pays en trekt geregeld de wijde wereld in. “De internationale dimensie is een wezenlijk onderdeel van ons bedrijf. Zo coördineren we bijvoorbeeld ‘AfroMaison’, een Europees project rond ecosystem services in Afrika. We werken strategieën uit om Afrika weerbaarder te maken voor klimaatverandering. Watertekorten zijn een belangrijk aandachtspunt hierbij.” Voor de internationale projecten wordt samengewerkt tussen de landenorganisaties binnen Antea Group. Antea Belgium (ongeveer 230 medewerkers en een omzet van 23 miljoen euro) maakt deel uit van een wijdvertakt netwerk van studiebureaus in Nederland, Duitsland, Frankrijk, Amerika en Colombia. “Door de overkoepelende structuur van Antea Group is er internationaal een vlotte kennisuitwisseling tussen de specialisten. Zo voert Antea Belgium momenteel met Antea Colombia en de Nederlandse Overheid een marktonderzoek uit naar de mogelijkheden van waterbescherming en waterveiligheid in Colombia.” (www.anteagroup.be) ©www.mbz.be - ©www.henderyckx.com
De haven van Zeebrugge.
6
water
19 december 2011
het blauwe goud
Enprotech zuivert afvalwater: no-nonsenseaanpak en kennis van zaken Het Belgische Enprotech (Environmental Protection Technologies) behandelt al vijftien jaar afvalwater bij industriële bedrijven in binnen- en buitenland. Met gevarieerde oplossingen – technische doorlichting, professioneel advies, complete waterzuiveringinstallaties – en een pragmatische en verantwoordelijke aanpak maakt dit bedrijf het verschil. Bovendien bewijst Enprotech dat investeren in duurzaamheid, behalve een groen imago, ook een aardige duit kan opleveren. De voorbije twintig jaar zijn er voor bedrijven heel wat verplichtingen bij gekomen op het vlak van de zuivering en beperking van afvalwater. Hans van Soest, General Manager bij Enprotech: “Ik denk aan heffingen die streng gecontroleerd worden, een verplichte afkoppeling van de riolering en controles op het evenwicht tussen het opgepompte en geloosde water. Tegelijk groeide het milieubewustzijn in de samenleving en in het bedrijfsleven in het bijzonder. Een groen imago is tegenwoordig bijna een must geworden.” Voortaan kun je die extra zuiveringskosten terugverdienen dankzij een groene competitieve meerwaarde. Met de hulp van een bedrijf als Enprotech, bijvoorbeeld. “In de praktijk levert je afvalwater zuiveren en hergebruiken een reële return on investment op.”
“ Onze klanten
hergebruiken water met een zuiverheidgraad aangepast aan de toepassing.”
project is op het lijf van de klant geschreven. Dat is de enige manier om succes te boeken. We begeleiden ook de financiering en de administratie rond CO2-certificaten, wat in sommige landen van Europa nog maar weinig gebeurt.” Kortom: elk bedrijf dat Enprotech inschakelt, kan op beide oren slapen. “Waterzuivering is vooral je gezond verstand gebruiken en bestaande technieken beter en inventiever toepassen. We doen dus zeker niet alsof we het warm water opnieuw hebben uitgevonden. Beschikt een klant niet over mensen met de juiste expertise om de gebouwde installatie zo efficiënt mogelijk te laten werken? Dan werken we het project zo uit dat een minimum aan kennis volstaat, mits enige opvolging van onze kant. Of we leiden enkele medewerkers van onze klant op.”
Groene energie Om afvalwater te zuiveren en herbruikbaar of loosbaar te maken schakelt Enprotech biologische, mechanische of fysico-chemische technieken of processen in. Bij het voorzuiveren gaat het vooral om anaerobe (zuurstofloze) technieken. Maar dat water is nog niet zuiver genoeg om het te mogen lozen in riolen of rivieren of te hergebruiken in industriële processen. Daarom past Enprotech in een tweede fase vooral aerobe methodes toe. “Door je afvalwater te zuiveren, kun je het hergebruiken in (sommige
No-nonsenseaanpak Enprotech treedt op als een echte partner van zijn klanten en pakt alle aspecten van hun probleem aan. “Zijn er problemen met het afvalwater, dan is er meestal ook ergens een hindernis in het productieproces. We bekijken daarom het totale plaatje en bedenken dan een oplossing.” Doorgaans hoort bij zo’n totaaloplossing ook recuperatie van energie en water. “Dat is nodig, want water wordt schaars en dus erg duur. Sommigen spreken al van ‘het blauwe goud’.” De eerste stap van elk waterzuiveringproject is een haalbaarheidsstudie. Want soms blijkt er iets anders aan de hand dan het bedrijf denkt. “In die eerste fase verzamelen we zo veel mogelijk gegevens. Soms heeft onze klant die al, maar vaak nemen en analyseren we zelf stalen. Dit is een van de moeilijkste fases in het hele project. Hier speelt onze ervaring al een belangrijke rol, want we voelen al snel aan ons ‘water’ of er iets niet klopt in de waterhuishouding. In de praktijk blijkt het heel belangrijk om de productie en waterzuivering optimaal op elkaar af te stemmen. Als je het water binnen je bedrijf niet nodeloos vervuilt, hoef je achteraf ook geen hoge zuiveringfactuur te betalen. Dat klinkt logisch, maar vaak loopt het hier al mis.”
Installatie voor waterhergebruik in de groenteverwerkende industrie.
Op het lijf geschreven Zodra het probleem of de wensen van de klant duidelijk zijn, werkt Enprotech een oplossing uit. Dat kan een kleine technische ingreep zijn, maar net zo goed professioneel advies over de bedrijfsprocessen. Ook een complete waterzuiveringinstallatie bouwen, aanpassen of uitbreiden behoort tot de mogelijkheden. “We hebben een eigen montageatelier en nemen zelf de eindverantwoordelijkheid voor de installatie. Ook al werken we met onderaannemers. Alleen zo kunnen we de beste garantie bieden. Sommige klanten bouwen zelf hun installatie en vertrouwen het projectmanagement en de opvolging aan ons toe. Ze kunnen natuurlijk in elke fase op ons advies rekenen.” Een vrij nieuw fenomeen in België is dat bedrijven hun waterzuiveringinstallatie ook laten exploiteren door experts zoals Enprotech. “Dat doen we bijvoorbeeld al voor Danone, Merck Sharp & Dohme (MSD), Cargill, … om er enkele te noemen.” Geen twee bedrijven en waterzuiveringproblemen zijn gelijk. Daarom levert Enprotech alleen maatwerk. “Elk
Hergebruik van biogas door middel van cogeneratie (elektrische energie en warmte) leidt tot financiële opbrengsten.
Foto’s: © Enprotech
water
19 december 2011
het blauwe goud
7
stappen van) je productieproces. Zo perk je het verbruik van duur water drastisch in. Want voldoende gezuiverd afvalwater is even zuiver als of zelfs zuiverder dan pakweg grondwater.” De expertise van Enprotech stopt niet bij waterzuivering. Ook het terugwinnen van groene energie uit afval(water) is een belangrijke troef van het bedrijf. “Dat houdt in dat we niet alleen het afvalwater maar ook de restproducten van bedrijfsprocessen verwerken. In één installatie of in twee samengevoegde systemen. Zo kunnen we met dezelfde technologie water zuiveren én afval omzetten in energie. Is de onderneming daar niet voor uitgerust of loont het financieel de moeite niet? Dan nog kan ze haar afval verkopen, aan een bedrijf dat een biogasistallatie runt bijvoorbeeld.”
Internationale speler Enprotech kent een stevige internationale groei, maar gaat daar op een volwassen manier mee om. “We breiden niet blind of impulsief uit. Geen groei om de groei, zeg maar. Op dit moment stellen we zowat vijftig mensen te werk. Die zijn ook vaak in het buitenland aan de slag, waar we 80% van onze omzet realiseren. Nederland, Frankrijk, Polen, Groot-Brittannië, Zuid-Amerika, Azië … je vindt ons bijna overal. Vaak gaat het om complete installaties, projecten met alles erop en eraan. Uiteraard doen we niet alles zelf en schakelen we geregeld lokale partners in. Maar het projectmanagement houden we zelf in de hand, daar staan we op.” (www.enprotech.be)
Een primeur: anaerobe compostering waarbij met het gewonnen biogas elektrische energie opgewekt wordt.
Foto’s: © Enprotech
Enprotech in actie Danone
Van oud naar nieuw
Alken-Maes
Waar bier is, is water
Jaarlijks gaat bij brouwerij Alken-Maes (onderdeel van de groep Heineken) zo’n 1.5 miljoen hectoliter bier de deur uit. Het productiecentrum in het Limburgse Alken concentreert zich voornamelijk op het brouwen van bier van lage en hoge gisting. Al bijna twintig jaar beschikt de brouwerij over een aerobe biologische waterzuiveringinstallatie. Door de groei van de volumes en onder impuls van de technologische evolutie, dienden ook de technische installaties mee te groeien. Dit om de hogere volumes zo optimaal mogelijk te kunnen produceren. In dat kader bouwde Enprotech een anaerobe voorzuivering in het systeem in. Hierdoor is het gezuiverde water van prima kwaliteit, terwijl de energiekosten gevoelig daalden. De installatie behandelt tot 1700 m³ afvalwater per dag en is sinds september 2008 operationeel.
Danone België is gespecialiseerd in verse zuivelproducten en is marktleider op nationaal niveau. In de vestiging in Rotselaar bevinden zich de Europese productie-eenheid van Actimel en het distributiecentrum voor de producten van Danone. Toen de productievolumes toenamen, was een vernieuwing en uitbreiding van de verouderde waterzuiveringinstallatie aan de orde. Zo kwamen er een nieuwe vetvang, een nieuwe nabezinker en extra beluchting. Bovendien werd de slibontwatering bijgestuurd. Om een optimale werking en perfect onderhoud te garanderen, vertrouwde Danone de volledige exploitatie van de installatie toe aan Enprotech.
MSD
Gezond water in een gezonde fabriek
Merck Sharp & Dohme (MSD) is een farmaceutische multinational die zelfontwikkelde geneesmiddelen op de markt brengt. Het hoofdkantoor bevindt zich in de VS, maar de vestiging van MSD in Heist-op-den-Berg is een van de grootste en meest complexe productiecentra buiten de VS. De hele portfolio van tabletten, siropen, neussprays, zalven, steriele poeders, oogdruppels en injecties wordt hier onder de strengste cGMP-regels (current good manufacturing practices) geproduceerd. De waterzuiveringinstallatie in de vestiging behandelt 450 m³ afvalwater per dag en combineert fysicochemische en biologische technieken. Ze werd opgestart in mei 2007 en opgeleverd eind 2007. Sinds januari 2008 exploiteert Enprotech de installatie.
8
water
19 december 2011
het blauwe goud
Kleine chemische bouwstenen maken Taminco groot Wellicht doet de term ‘amines’ niet meteen een belletje rinkelen. Toch komt ieder van ons dagelijks in contact met deze chemische bouwstenen. Als ‘s werelds grootste producent van amines plukt Taminco uit Gent volop de vruchten van de groei op de markt, bijvoorbeeld op het vlak van waterzuivering. Tegelijk doet het bedrijf volop aan research naar hernieuwbare of duurzame amines (biomolecules). Want voor een chemisch bedrijf is duurzaam werken een belangrijke uitdaging. Taminco staat voor The Amine Company en verwijst naar de productie en verdeling van amines en afgeleide producten. Amines zijn organische, chemische bouwstenen – molecules dus – op basis van ammoniak en een alcoholsoort (methanol, ethanol, butanol of propanol). Sabine Ketsman, Business Director Specialty Derivatives bij Taminco: “Amines zijn vrij onbekend, maar spelen een belangrijke rol in ons dagelijkse leven. Shampoo, afwasmiddelen, ontsmettingsproducten … overal vind je amines. En ook in de voedingsector, op de energiemarkt en bij waterzuivering zijn ze niet meer weg te denken.” Met een beoogde omzet van 800 miljoen euro voor 2011 is Taminco de wereldleider in zijn sector. Jaarlijks produceert het bedrijf wereldwijd ongeveer een miljoen ton amines, een groot deel daarvan in Gent. Daar ligt het internationale hoofdkwartier en de grootste productievestiging.
“Daarnaast beschikken we over productie-eenheden in Duitsland, de VS en China, en over verkoopteams in 17 landen wereldwijd. Taminco is zelden rechtstreeks actief op de eindmarkt, maar levert onder meer aan grote chemiebedrijven over de hele wereld. Die verwerken onze amines dan in hun eigen producten.”
Alomtegenwoordige amines Waterzuivering is een belangrijke markt voor Taminco. “We maken amines en derivaten waarmee onze klanten polymeren produceren. Die doen vervolgens dienst als flocculenten of vlokvormers in waterzuiveringsinstallaties. De kleine, onzichtbare deeltjes in het huishoudelijke of industriële afvalwater klitten erdoor samen in vlokken. En zo wordt de mechanische zuivering eenvoudiger.” Ook in de energiesector is Taminco sterk aanwezig. Bijvoorbeeld met amines die de ontginning vergemakkelijken van aardgas dat
heel diep zit. Maar het bedrijf levert net zo goed bouwstenen om aardolie en -gas zuiverder of ‘zoeter’ te maken. “Amines worden gebruikt om zure componenten, zoals CO2, te vangen. Want die veroorzaken corrosie, verspreiden een onaangename geur en halen de energiewaarde van het gas naar beneden.” Zonder het te weten heb je wellicht verschillende amines van Taminco in huis. Want ook in tal van huishoud- en verzorgingsproducten tref je ze aan. “We maken de bouwstenen voor molecules die een interface vormen
“ Voor een chemisch
bedrijf is duurzaam werken een belangrijke uitdaging. ” tussen water en olie. Die komen onder meer in zeep, douchegel of detergenten terecht.” Last but not least kan ook de voeding- en landbouwsector niet zonder amines. “Je vindt ze onder meer in bodemontsmetters, groeiregulatoren, vitamines voor veevoeders en gewasbeschermers.”
Waterzuivering sterke groeimarkt De aminemarkt kent wereldwijd een sterke groei. “We hebben weinig last van economische schommelingen omdat we vooral op basisbehoeften inspelen. Zo is er voortdurend een grote vraag naar zuiver water, ook in groeimarkten zoals China. Dat is te wijten aan de sterke toename van de bevolking en de industrie, de stijgende levensstandaard en de strengere waterbeheerregels. In 2010 zijn we in een joint venture gestapt met een bedrijf dat al amines produceerde op de Chinese markt. Tegelijk werken we mee aan grootschalige projecten op de aardgasmarkt in Azië, het Midden-Oosten en de Verenigde Staten.”
Water for People
Wereldwijd zijn bij Taminco zowat 800 mensen aan de slag, van wie 350 in Gent. “Sinds we in 2003 onafhankelijk werden van UCB, is ons personeelsbestand zowat verdubbeld, door overnames of productie-uitbreidingen. We zijn voortdurend op zoek naar nieuwe krachten. Ingenieurs om de verwerking en het transport van amines in goede banen te leiden en om onderzoek te voeren. Maar net zo goed collega’s voor onze verkoop- en marketingafdelingen.”
Taminco is begaan met water én met mensen. En de mensen bij Taminco voelen zich bij het bedrijf betrokken. Die bedrijfscultuur leidde in 2006 tot het project Water for People. Met dit programma steunt Taminco projecten rond de voorziening van drinkbaar water. Het bijzondere aan Water for People is dat het wordt gedragen door de medewerkers van Taminco. Over de hele wereld organiseren ze evenementen (zoals een marathon, triatlon of twaalfurenloop) en humanitaire acties (een bloeddonatie, een ontbijt voor armen, steun voor een kinderopvangtehuis) om geld in te zamelen voor het goede doel. Net als partners, klanten en leveranciers levert ook Taminco zelf een financiële bijdrage aan de projecten.
Blik op mens en milieu
shutterstock.com
People & Molecules, luidt de baseline van Taminco. Niet verwonderlijk dus dat mensen en het milieu een belangrijke rol spelen. “Amines gaan in essentie terug op aardolie en -gas en zijn dus niet hernieuwbaar. Daarom doen we volop onderzoek naar hernieuwbare amines of biomolecules, bijvoorbeeld voor waterzuivering. Wellicht zullen die nieuwe molecules alleen in niches toepasbaar zijn, naast de traditionele chemische aanpak.” Tegelijk legt het bedrijf sterk de nadruk op de betrokkenheid van zijn werknemers. “We willen dat iedereen begrijpt hoe ons werk in de praktijk het verschil maakt.” Ook op logistiek vlak hanteert Taminco een zo duurzaam mogelijke aanpak. “Een groot deel van onze grondstoffen komt aan per spoor en we verschepen heel wat amines en derivaten via het kanaal Gent-Terneuzen naar Rotterdam of Antwerpen.” (www.taminco.com)
