14 De zon breekt weer door. in bouwkunde-land. Laatste kans op stufi. IJskoud bouwen. Minder bijwerkingen voor nierpatiënten

11

5 februari 2015 | jaargang 57

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

en

14 | D  e zon breekt weer door in bouwkunde-land

Er gloort weer wat optimisme in de zo zwaar door de crisis getroffen bouwsector. Met dank aan een nieuwe generatie bouwkundigen die druk doende is de bouw van binnenuit te hervormen.

9 Laatste kans op stufi

Toch nog een vluchtroute voor studiefinanciering voor de masterfase.

12 IJskoud

bouwen

Over torens, knappende ballonnen, vriezen en dooien

18 Minder bijwerkingen voor nierpatiënten

TU/e’ers werken aan sensor voor nierdialyse op maat

Check out our English section on pages 22-28

2 | Vooraf

5 februari 2015

Kenniscentrum IE&IS moet bedrijfsvoering verbeteren

CURTOON

4 februari - Aan de TU/e-faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences is het ESCF-TIAS Competence Centre gestart. Het nieuwe centrum zorgt ervoor dat er meer kennisuitwisseling op het gebied van Supply Chain Management mogelijk wordt tussen wetenschap, onderwijs en bedrijfsleven. Het moet een broedplaats zijn voor ideeën en samenwerking. Op dit moment zijn twintig bedrijven aangesloten bij het ESCF. Dit aantal moet de komende jaren groeien naar veertig.

Verbouwing gebouw voor automotiveteams bijna van start 3 februari - De verbouwing van het nieuwe gezamenlijke onderkomen voor de automotiveteams van de TU/e start waarschijnlijk volgende week. De voorbereidingen voor de werkzaamheden aan het pand aan De Horsten namen meer tijd in beslag dan verwacht. Solar Team Eindhoven, TU/ecomotive en STORM Eindhoven zijn de eerste teams die naar H3 - over een nieuwe naam van het gebouw wordt nog nagedacht - verkassen. Twee eerstgenoemde teams zitten nu nog in Potentiaal en moeten daar voor 1 maart weg zijn. De andere teams verhuizen later.

Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Norbine Schalij San van Suchtelen Monique van de Ven

Medewerkers

Fotografie Bart van Eijden Vincent van den Hoogen Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Sandor Paulus

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Annemarie van Limpt (p.22,23,26,27)

Aangesloten bij

De afgelopen maanden is onderzocht of er überhaupt behoefte is aan zo’n dependance en of het hele project haalbaar is. Volgens een summiere mededeling zou dit haalbaarheidsonderzoek positief zijn uitgevallen. Natuurlijk willen we bij Cursor dan graag weten hoe dit onderzoek was opgezet. Welke bedrijven zijn bevraagd en hoe is de interesse bij potentiële studenten gepeild? En ook niet onbelangrijk: wie gaat dat betalen? In de stad van zoete

Poll De buslijn die ’s morgens en laat in de middag vanaf het station over de campus rijdt, is deze week gestart. Op de vraag of deze nieuwe dienstregeling nu net het stukje is dat nog ontbrak in de OV-puzzel, gaven 257 mensen ons een antwoord. De meningen lijken geografisch bepaald te zijn.

Han Koning s

lieve Gerritje lijkt me dat een zeer voor de hand liggende vraag. Helaas, die informatie was voor ons nog niet beschikbaar, want vertrouwelijk en slechts bedoeld voor bestuurders. Kortom, een haalbaarheidsonderzoek waarvan wij op dit moment nog niet kunnen beoordelen in welke mate het hout snijdt. Volgende week gaan we echter met enkele Eindhovense kartrekkers om tafel en hopelijk krijgen we dan ook wat meer zicht op het onderzoek. Al verwacht ik nog geen financieel overzicht, want die kaarten zullen alle deelnemende partijen zolang mogelijk nog dicht aan de borst willen houden.

Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Matrix 1.90 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: [email protected]

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

Druk Een grote mand met lego, een stuk of zes vriendjes over de vloer en dan maar bouwen. Een hele stad vol. Dat was het plan altijd, toen ik een jaar of acht was. Maar het liep meestal na een half uur al uit op flinke ruzie. Wouter wilde alleen maar torens, Erik een villawijk, Pim een wagenpark en ik de ‘lieve vrede’. Tot ik mijn conclusies trok en vanaf toen alleen nog maar Wouter uitnodigde om het leuk te houden. Onlangs sprak ik een hoop architecten (zie pagina’s 14-17). Zij hebben ook geleerd dat in de bouw vaak teveel partijen actief zijn.

s? s e c c a n e p Niet o TU/e s j i r komen p r a a erking willen J jaar in aanm scriptie it Geen d un ie h d i ze d t en da

San van

Echt niet, zo’n kippeneindje rechtvaardigt geen buslijn Niet doen, dit zorgt voor nog meer gevaarlijke verkeerssituaties Nee, dit doet afbreuk aan onze ‘groene’ ambities

6,2% 11,7%

Alle nieuwe masterprogramma’s goedgekeurd 27 januari - De programma’s van de masteropleidingen binnen de Graduate School van de TU/e zijn allemaal goedgekeurd. Het College van Bestuur gaf donderdag 22 januari formeel zijn goedkeuring hieraan. Alle Graduate Program Directors moesten de opzet van hun curriculum voor 1 december rond hebben. De meeste masteropleidingen gaan er per september 2015 behoorlijk anders uitzien. Ze omvatten 120 studiepunten en daarbij mogen er maximaal dertig studiepunten aan verplichte vakken zijn ingeroosterd. Verder kiest een student een aantal specialistische vakken in overleg met zijn mentor of afstudeerbegeleider en moet een student voor tenminste 15 studiepunten aan vrije keuzevakken kunnen volgen op masterniveau.

4,3%

Zeker, want het regent altijd als ik het station uitkom

3,5%

Goed plan, want elke gewonnen minuut is er een

TU/e’ers zien schelp realtime groeien

35%

Jawel, vooral voor de mensen aan de oostkant van de campus

26 januari - TU/e-onderzoekers zijn er met Amerikaanse collega’s in geslaagd de vorming van schelpen realtime op nanometerniveau te volgen dankzij een nieuwe vorm van elektronenmicroscopie. Ze zagen hoe stukjes polymeer fungeren als ‘ionenspons’; ze zuigen de benodigde ionen aan en zorgen dat kristalvorming specifiek daar plaatsvindt - een experimentele bevestiging van een bijna dertig jaar oude theorie. Ze publiceerden hun vondst online in Nature Materials. Dit resultaat, met een belangrijk aandeel van promovendus Paul Smeets, student-assistent Ralph Kempen en hun begeleider Nico Sommerdijk van de CryoTEM Unit, biedt nieuwe inzichten om industriële kristalvorming, waarmee bijvoorbeeld computerchips en zonnecellen worden gemaakt, efficiënter te sturen.

n Suchtele

Gevolg chaos, inefficiëntie en ik vrees dezelfde nare sfeer. Dan is die crisis - en de uitdunning van de sector - toch nog ergens goed voor geweest.

ov rgen ten en prom ten ervoor zo Masterstuden e TU/e, moe d n va en 28 januari ijz pr emische Jaar ben voor de Acad ankelijk heb eg to is at gr ft ri ch h fs ft oe of pr Dat hee et het publiek. or vo kt aa besloten. m ge deze maand ur tu es B n College va ee aan bij het it sluit hierm De universite en access beleid om op Nederlandse e nieuwe eis D . en stimuler te en er ic bl pu ten van or eindrappor geldt niet vo idaten. PDEng-kand

39,3%

EENS

Angela Daley Nicole Testerink Annelies van der Woude

De afgelopen weken kwam meer informatie vrij over de Graduate School in Den Bosch. Een project waar de Tilburgse universiteit en de TU/e samen het initiatief voor genomen hebben. De werktitel: ‘Brainport Graduate School for Data Science & Entrepreneurship’. Een Bossche raadscommissie was overwegend positief, wil er wel een kwart miljoen insteken. En misschien is de provincie wel genegen wat centjes te steken in het gebruiksklaar maken van het klooster waar de Graduate School in ondergebracht moet worden.

NIET EENS

Colofon

Zoet lieve Gerritje

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl Het plan om samen met de Tilburg University een Graduate School voor Data Science & Entrepreneurship te starten in Den Bosch lijkt steeds concreter te worden. Is het een goed idee dat de TU/e haar vleugels gaat uitslaan?

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

uws van de ie n e n li n o t e h g Een greep uit ee weken. Kijk voor nol tw afgelopen s op www.cursor.tue.n meer nieuw

Stafpersoneel De Tuimelaar hangt ontslag boven het hoofd 30 januari - Het bestuur van Kinderdagverblijf De Tuimelaar wil de directeur, een leiding­ gevende en een administratief medewerker ontslaan. Vanwege het teruglopend aantal kinderen dat De Tuimelaar bezoekt, heeft het bestuur deze bezuinigingsmaatregel genomen. Medewerkers en ouders zijn over het besluit geïnformeerd. De stafdiensten zijn inmiddels uitbesteed aan Spring Kinderopvang. Aan de opvang van de kinderen verandert niets.

TU mag meer dan miljoen aan rijkssteun voor Impulsprojecten zelf houden 30 januari - De TU’s mogen de zogenaamde TKI-toeslag van het ministerie van EZ op projecten in de Topsector HTSM in het vervolg zelf houden. Tot vorige maand vloeide deze 25 procent toeslag nog naar een programma van STW, waarvoor alle universiteiten aanvragen konden doen. De TU’s mogen het geld nu zelf direct besteden aan andere samenwerkings­ projecten. De reden hiervoor is dat EZ zeer onder de indruk is van het Impulsprogramma van de TU/e. Het gaat voor de TU/e in 2015 al om ruim een miljoen euro.

Introductie basisvak modelleren in Muziekgebouw 28 januari - Het openingscollege van het eerstejaars basisvak Inleiding Modelleren vond maandag niet op de TU/e-campus plaats, maar in de grote zaal van het Muziekgebouw Frits Philips. Die heeft voldoende capaciteit om alle ruim 1.700 eerstejaarsstudenten in twee sessies (een Nederlands- en Engelstalige) kennis te laten maken met het vak. Het is voor het eerst dat studenten van alle richtingen dit vak in hetzelfde kwartiel aangeboden krijgen.

TU/e in de startblokken voor betaald parkeren 26 januari - Vanaf 31 maart is het zover: alle campusbewoners moeten twee euro per dag betalen om te mogen parkeren op de campus. Bij de in- en uitgangen op de campus wordt al flink gewerkt om het systeem dat de kentekens gaat registreren voor 31 maart geïnstalleerd te krijgen. Bij iedere slagboom op de campus komt een kleine camera die de kentekens van binnenkomende en uitrijdende bezoekers herkent. Na iedere passage wordt twee euro afgeschreven van een zogeheten e-wallet; een persoonsgebonden parkeerrekening waar medewerkers geld op kunnen zetten.

TU/e stijgt in ranglijst groene universiteiten 21 januari - De TU/e is opnieuw gestegen in de UI GreenMetric World University Ranking. Dit is een ranglijst voor duurzaamheid en milieuvriendelijke bedrijfsvoering van universiteiten. De TU/e staat in de lijst over 2014 op plaats 18 met een score van 6.923 punten. Vorig jaar stond de TU/e nog op plaats 36 van 301 universiteiten. Nummer één is opnieuw de University of Nottingham, met 7.803 punten.

4 | Gelinkt

5 februari 2015

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

“We laten pop botsen en vrijen met klassieke muziek” De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee of meer van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Wie 5 maart tegen middernacht de grote zaal van de Effenaar uitloopt, heeft een onvergetelijk concert van Quadrivium bijgewoond. Dat is althans de intense wens van Lucas Asselbergs (hoofd Studium Generale) en Quadriviumleden Laurent van den Bos en Maaike Kompier. Zij zetten, met anderen, alles op alles om van FFnaar Classic het hoogtepunt van het tiende lustrumjaar te maken. Aan duizend mensen tegelijk wil Quadrivium laten horen hoe klassieke muziek botst én vrijt met popmuziek. Vanwege het vijftigjarig bestaan van de studentenmuziek­ vereniging heeft ze samenwerking gezocht met Studium Generale om een groots concert te organiseren. Voor voorzitter Maaike Kompier en lustrumcommissaris Laurent van den Bos staat dit concert bovenaan hun prioriteitenlijst van collegejaar ‘14-‘15. Ze zijn elkaars tegenpolen wat karakter betreft en Maaike stipt daarbij aan dat ze ‘niet voor niets totaal verschillende studies doen’.

Maaike Kompier

Trompetspeler Laurent is bezig met zijn master wiskunde: “Het gaat nog redelijk goed, ik blijf erbij dat het een kwestie van plannen is. Vorig studiejaar heb ik de vakken gedaan waar tentamens achter zitten, nu doe ik de vakken waar alleen opdrachten bij horen”, zegt de vijfdejaars. Maaike is derdejaars IE&IS. Ook zij heeft vorig jaar voorbereidingen getroffen door een extra vak te doen. “Ik loop nu nog nominaal, maar dat is binnenkort afgelopen.” De dwarsfluitiste kan maximaal drie uur per dag aan studie besteden tot 6 maart, en er zijn dagen dat ze tien uur bezig is voor Quadrivium.

In april 2014 begon de brainstorm over de aanpak en de werktitel Pop meets Classiq werd verwekt. Nu zijn ze in verwachting van FFnaar Classic. De bedoeling is dat er op de uitgerekende datum, 5 maart, met honderd muzikanten van de vier onderverenigingen (blokfluitensemble Sambuca, harmonieorkest Auletes, koor Vokollage en symfonieorkest Ensuite) en drie hoogstandjes uit de popwereld (jazzzanger Wouter Hamel, songwriter Eefje de Visser en zanger Wudstik) een onvergetelijk feest wordt gebouwd. Pas halverwege het traject werd duidelijk dat SG-hoofd Lucas Asselbergs de arrangementen zou maken voor Eefje de Visser en Wudstik. Toen was nog niet bekend dat Wouter Hamel ook tijd en lust had om mee te werken aan FFnaar Classic, en voor zijn muziek is een externe arrangeur aangesteld. Op de stoep voor de Effenaar, op een avond in september, liet Lucas doorschemeren aan Laurent dat hij wel wilde arrangeren, mochten ze het aandurven. Geen wonder dat Maaike en hij daar niet eerder aan

Laurent van den Berg

gedacht hadden; toen Lucas zijn ervaring opdeed met muziek schrijven voor gezelschappen waren zij nog niet geboren. Het was 1984 toen hij een Edison won met de muziek voor Boulevard of Broken Dreams. Daar had hij te dealen met een 16-koppig orkest.

“Het voelde of ik een draak moest dresseren” Lucas, die vanaf eind jaren zeventig actief is als componist, arrangeur, pianist, tekstschrijver, bandleider en producer, had wel door dat Quadriviums lustrumconcert andere koek is. “Ik kan wel zeggen dat ik zelden zo’n intensieve kerstvakantie heb beleefd als dit jaar. De meeste dagen werkte ik van ’s ochtends acht tot ’s nachts twee uur. Het voelde of ik een draak moest dresseren. Ik heb wel ervaring met kleinere bezettingen, maar voor 45 instrumenten tegelijk heb ik niet eerder geschreven.”

Maaike: “Klassieke muzikanten denken altijd dat popmuziek een eitje is, en dat is het niet!” Maar daar komen ze nu wel achter, merkt ze bij de repetities die ze zelf bijwoont als dwarsfluitiste in Auletes. “Ik vind dat klassiek meer diepgang heeft; het vergt meer inlevingsvermogen van je dan popmuziek. Niet dat het makkelijker of moeilijker te noemen is, maar het vraagt een andere speelmanier.”

“Klassiek vergt meer inlevingsvermogen dan popmuziek” Dat ziet Lucas ook: “De eerste repetitie die ik bijwoonde, nou, dat

waren gewoon dierentuingeluiden die ik hoorde. Het is voor symfonie­ orkestleden heel moeilijk om een strakke cadans te spelen. Ze willen het zelf mooi maken. Zetten het hier een beetje aan, maken daar een toon wat langer of korter. Gelukkig lukt het nu al veel beter strak te spelen.” “En dan is het goed dat we er een combo bij hebben”, zegt Laurent, “daar zit een drummer die het ritme vasthoudt waarop de artiest zingt. De violen moeten dan wel in de pas lopen, anders gaat het mis.” Net zo spannend is de fysieke ruimte die de orkesteden krijgen. De Effenaar heeft er geen ervaring mee dat honderd muzikanten, soms tegelijk, maar vaker in verschillende samenstellingen, op het podium staan. Daarom zijn er twee stage-

managers aangesteld. Een van de Effenaar, die het podium goed kent, en een van Quadrivium. Die laatste is de penningmeester die deze avond niet meespeelt met zijn bajan (soort accordeon), en de spelers goed kent. “Militaire discipline is vereist”, zegt Lucas, “ maar gezien de toewijding en het fanatisme van de quadriviumleden komt dat wel goed. Mijn hoop is erop gevestigd dat klassieke muzikanten veel meer discipline hebben dan popmuzikanten, dat weet ik uit ervaring.” Wat ook mis kan gaan, maar waar natuurlijk alles aan gedaan wordt het te voorkomen, is dat het staande publiek zich niet tweeënhalf uur kan concentreren en de benen gaat voelen. De opbouw is daarom zo dat de herkenbare en meeslepende stukken toewerken

naar een geweldig slot. De laatste uren gaan bigband Studentproof en dj-duo Funkel & Funkel het publiek vermaken. Dan mogen de Quadri­ viumspelers alles loslaten en hoeven ze niet meer in de pas te lopen. Tekst | Norbine Schalij Foto | Vincent van den Hoogen

FFnaar Classic, donderdag 5 maart, Effenaar, studenten 10 euro, anderen 15 euro. Kaartverkoop via www.Effenaar.nl.

Ook voor Quadrivium is alles anders dan bij een gewoon concert.

Lucas Asselbergs

6 | Student

Clmn

5 februari 2015

Aanschuiven bij Nasi met kipsaté en foe yong hai (voor 8 personen)

Alain Starke promovendus Human-Technolo gy Interaction

Een warm welkom Een beetje onwennig reed ‘ie rond. Hij keek verlegen door de bochten heen, probeerde galant onberekenbare fietsers voor te laten gaan, en pakte hier en daar in krappe klinkerbochten een stoeprandje mee. Ach, het was immers zijn eerste werkdag. Bus 104 werkt slechts parttime op de TU/e, dagelijks zo’n 2x2 uur. Het was deels zijn eigen idee; tijdens een feestje in de Hermes-terminal bedacht hij dat mindervaliden, spitsreizende studenten en hakkende PABO-dames wel een lift konden gebruiken. De TU/e besloot hem aan te nemen, zij het met een proeftijd van elf maanden. Ik heb te doen met one ‘o four, geframed als Limbo-pendel. De prestatiedruk was hoog op zijn eerste werkdag. Hoeveel passagiers vervoert ‘ie? Zijn de spitsreistijden wel nuttig? Hey, zit er überhaupt iemand in de bus?! Jawel hoor, al na één ochtend wist het Eindhovens Dagblad het zeker: De nieuwe bus is nog niet erg in trek. En dat tijdens zijn eerste, onwennige werkdag; alsof je bij een call-center na drie mislukte telefoontjes wordt weggestuurd. Och busje toch, hij had nog zo secuur zijn ruitwissers gekamd en nieuwe winterbanden gekocht. Passagiers of niet, wisten ‘we’ eigenlijk wel dat het busje zo kwam? Natuurlijk, de socialemedia-speurneuzen van Cursor hadden de aankondiging van Hermes opgepikt, maar wat deed de TU/e? Berichtje op haar website? Nee. Mail naar de medewerkers? Nee. Misschien een roze poster van een tiental m² op een gebouw? Nee, laat maar… Het is dan ook niet eerlijk, lief busje, je verdient een echte kans! Normaal krijg je als nieuwe medewerker een warm welkom met collega’s, bombarie en autodrop. Ons busje werd slechts verwelkomd door torenhoge verwachtingen, een nattesneeuwbui en een auto die midden voor een halte geparkeerd stond. Ja, zelfs die arme introstudenten op de alcohol-vrije cantus hadden een warmer welkom. Op www.cursor.tue.nl vind je meer columns. De volgens de redactie beste column plaatsen we hier.

Nasi: • 2 zakjes nasi-kruiden • 8 ons rijst • 8 ons Chinese roerbakmix

Kipsaté: • 700 gram kipfilet • satékruiden • ketjap • satéprikkers

Foe yong hai in saus: • 14 eieren • prei • 2 paprika’s • 2 uien • 2 teentjes knoflook • 250 gram champignons

• blik tomatenblokjes • maïzena • 150 gram geraspte worteltjes • 400 ml ketchup • 400 ml water • lepeltje suiker en azijn

Bereiding: Nasi: roerbakmix bakken, rijst koken en samen met kruiden aan de mix toevoegen. Kipsaté: kipfilet snijden, marineren met kruiden en ketjap aan spiesjes rijgen en bakken. Foe yong hai: groenten snijden, eieren kloppen en door groenten mengen. Samen roerbakken. Voor foe yong hai-saus: ui en knoflook snijden en daarna bakken. Tomaat uit blik toevoegen. Na paar minuten water en ketchup toevoegen. Scheutje azijn en schepje suiker erbij. Saus binden met maïzena. Saus toevoegen aan roerbakmengsel. De nasi en saté worden nog lekkerder met satésaus.

TU es

Wat doe je op je eerste vrije dag na een tentamenperiode? Na de vorige periode ben ik meteen op het vliegtuig naar Engeland gestapt om mijn zus te bezoeken die tijdelijk in Norwich studeerde. Leuk om haar omgeving daar gezien te hebben. Wat zou je aan de TU/e willen veranderen? Meer studeerplekken in de tentamenperiode. Als je om elf uur aankomt, is er al geen stoel meer. Als je jezelf terug in de tijd zou kunnen verplaatsen, waar zou de reis dan naartoe gaan en waarom? Valencia. Daar was ik met mijn ouders toen ik middenin mijn pubertijd zat. Ik was nauwelijks geïnteresseerd en vind het nu jammer dat ik die trip niet bewuster heb beleefd. Waar kun je als student lekker en goedkoop eten in Eindhoven? Bij Spijker op het Stratumseind. Daar kost een drie-gangen-maaltijd maar 15 euro en het is echt superlekker. Je hebt er veel keuze in voor- hoofd- en nagerechten. Ik ben er al drie keer geweest. Wat is het meest opmerkelijke dat je ooit op je kamer hebt aangetroffen na een avond stappen? Mijn schilderij van een vissersboot hing niet meer aan de muur maar lag aan mijn voeteneind. Geen idee hoe dat kwam… Wat is volgens jou de ultieme stedentrip? Valencia noemde ik al. Maar ook leuk is Milaan, denk ik. Ik heb de tickets al voor een weekend in maart. Ik ga met studiegenoot Bibi Huijgen.

Julia Sialino (20 jaar) Eerstejaars studente IE&IS

Wat vind jij de beste innovatie op jouw vakgebied? Dat de studierichting Psychology & Technology is bedacht. Ik ben zó tevreden. Het past bij mij en bij de toekomst. We gaan de link tussen maatschappij en technologie verbeteren.

Julia wil d ev ‘reizen na raag over ar vroege r’ eruit en daarv oor “Waarom in de plaats: heb je vo or deze studie ge kozen?” (NS)

Student | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Wat nu als Het Kamphuis door het leven gaat, was volgens de overlevering ooit een boerderij. De sporen daarvan zijn bij de verbouwing vakkundig gewist. Wel is het kennelijk een flinke puzzel geweest om op de eerste- en tweede verdieping negen studentenkamers in te passen. Het eindresultaat is een knus kruip-doorsluip-doorhuis, vol trappen, provisorische wandjes en een verzakte vloer, waarin geen vierkante centimeter onbenut is. Voor spontane gasten is het vinden van de hoofdentree - via de schuur van de onderbuurman, een brandtrap en een stuk dak te bereiken - eigenlijk onbegonnen werk. “Ook de postbode zoekt zich soms rot hier.” ‘Kamphuis’. Was dat niet één van de lullo’s uit de tv-serie Jiskefet? Thomas Dam (22, master Bouwkunde): “Ja, maar daar is dit huis niet naar vernoemd. ‘Kamp’ is de achternaam van onze verhuurder. Daarnaast ligt dit huis ook nog eens met één kant aan de FriezenKAMPstraat. Deze naam lag dus voor de hand.”

Indonesische keuken onze kamers binnen. Voor mij is het ‘s avonds ondoenlijk een raampje open te zetten voor wat frisse lucht. Jorrick Sleijster (Software Science, 19) ziet ook een positieve kant: “Onze huiskat is er wel blij mee. Die gaat vanwege de warmte altijd op de luchtafvoer van hun keuken liggen.” Een verzakte vloer, een bepaald niet gangbare entree. Is het allemaal wel veilig hier? Dam: “Ik durf daar geen weddenschap over af te sluiten. Voor studenten is het in ieder geval een prima onderkomen.” Voor BMT-studente Maite van der Knaap (19) blijft het wennen. “Of het nou de wasmachine is, een passerende auto of iemand een deur dicht doet: het hele huis trilt mee.”

Nog oude gebruiken en tradities, waar je hier als bewoner mee te maken krijgt? “Jazeker”, vertelt Fontys-student Roberto Diaz Varas (23). “Blink je uit in de liefde of stel je daarin juist teleur, dan word je hier in de schijnwerpers gezet. Wie een nieuwe liefde aan de haak slaat en gezoend heeft, krijgt de ‘zoenschaal’ boven zijn deur hangen. Wie het langst geen seks heeft gehad, krijgt een enorme Panda-knuffel in zijn kamer. Die mag je daar niet verstoppen. Met uitzondering van vandaag.” Cursor mag om privacy-redenen niet weten waar de Panda bivakkeert. Jullie zitten hier pal boven een Indonesisch restaurant. Handig als je een keer geen zin hebt om te koken. Thomas Dam: “Nou, we hebben er vooral last van. We krijgen ongevraagd het hele geurenpalet van de

Interview | San van Suchtelen Foto’s | Rien Meulman

Wil jij ook met je culinaire huisgenoten in deze rubriek? Mail dan naar [email protected]

En hoe is het in Helsinki? Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

Helsinki is een mooie stad, en het is een perfecte startlocatie voor trips naar plaatsen zoals Tallinn, St. Petersburg en het prachtige Lapland. Maar ik ging natuurlijk voornamelijk naar Finland om te leren. Dat deed ik aan Aalto University. Deze universiteit geniet een zeer hoog aanzien in Finland, maar er zijn twee dingen waar Aalto extra goed in is. Ten eerste het vakgebied Machine Learning & Data Mining. Dit was een reden voor mij om hier mijn afstudeeronderzoek te doen over het detecteren van privacy-gevoelige informatie op social networks. Een tweede sterktepunt is het bevorderen van ondernemerschap onder studenten. Helsinki is, na London, de plaats met het beste investeringsklimaat in Europa volgens de Foreign Direct Investment index van de Financial Times (Eindhoven scoort ook goed, met een derde plaats). De campus van Aalto University ligt in het hart van het bedrijventerrein waar een groot deel van deze investeringen naartoe gaan. Het hoofdkantoor van Nokia (Microsoft Mobile) ligt hier, maar de laatste tijd zijn vooral games en mobiele apps een overweldigend succes. Zo zijn Rovio (Angry Birds) en Supercell (Clash of Clans) allebei opgericht door alumni van Aalto. Als deze inspiratiebronnen niet genoeg zijn om de studenten aan te moedigen, dan doet de Aalto Entrepreneurship Society (Aaltoes) dat wel. Aaltoes is de grootste universitaire ondernemerschapsvereniging in Europa. Er zijn elke week activiteiten zoals lezingen, pitches, hackathons, netwerkborrels en sauna-parties (het is tenslotte Finland). Maar het beste aspect is de diverse en fascinerende groep mensen die je er leert kennen. Aaltoes staat open voor iedereen, ook voor studenten die gewoon graag aan leuke projecten willen werken of slechts nieuwsgierig zijn. Maar pas op: voor je het weet ben je je eigen start-up idee aan het pitchen. Het kostte mij in ieder geval moeite om niet al te veel afgeleid te raken van mijn afstudeerproject.

Stefan Pate m Compaustterstudelnskti, Engienre Science & ering Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

Foto | Bart van Overbeeke

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

8 | Student

5 februari 2015

Kracht/en/veld Kickboksen en boksen: es(k)bv IMPACT

Facts and figures Opgericht: rond 2008. Beste prestatie: organiseren (kick-) boksgala in 2011 waarbij de opbrengst naar het KWF ging. Doel: opnieuw deelnemen aan NSK en groeien in aantal leden. Bijzonderheid: niemand betaalt contributie, geen presentielijst. Aantal leden: 60, bij de beginners is dertig procent vrouw.

Student | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Stufi voor de masterfase blijft mogelijk Er bestaat toch nog een vluchtroute voor het verkrijgen van studiefinanciering voor de masterfase. Dr. Karen Ali, hoofd van het Onderwijs en Studenten Service Centrum van de TU/e, bevestigt dat het straks toch mogelijk is studiefinanciering te ontvangen. Het gaat volgens haar gelden voor studenten die per 1 augustus staan ingeschreven voor een master en die minder dan vijf jaar basisbeurs hebben ontvangen. ALi ziet het echter niet als een vluchtroute, “we voeren staand beleid uit”. De vraag of het voor aankomende masterstudenten nu wel of niet mogelijk is om alsnog studiefinanciering te ontvangen, zweeft al weken boven de markt. Bij uni­ versiteiten en opleidingen met maandelijkse instroommomenten zou het mogelijk moeten zijn.

Afgestudeerde bachelors moeten zich dan voor 1 september, de start van het nieuwe academisch jaar, hebben ingeschreven voor de master. Maar Job Slok, woordvoerder van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, vertelde afgelopen week in de media dat het alleen

opgaat voor studenten die ook les hebben vanaf dat eerdere tijdstip van inschrijven. Het leenstelsel ontduiken door je in augustus al in te schrijven, zou volgens hem op die manier niet mogelijk zijn. Volgens Karen Ali, hoofd van het Onderwijs en Studenten Service Centrum (STU) van de TU/e, klopt het niet wat het ministerie via Slok naar buiten brengt: “Aan de TU/e kunnen studenten zich al sinds de invoering van de BaMa-structuur aansluitend op een bachelor inschrijven voor de master. Dit is ingevoerd om studievertraging te voorkomen. Studenten die niet precies op 1 september met hun masterprogramma beginnen, kunnen wel onderwijs volgen. Denk aan zelfstudie, stages,

onderwijs via video-colleges. In de interim-periode kunnen ze ook deelnemen aan tentamens.” Ali beweert stellig dat studenten die het bachelordiploma vóór 1 augustus behalen en die per 1 augustus aan de TU/e ingeschreven staan in de master, nog in aanmerking komen voor studiefinanciering voor de masterfase. Mits ze aan de voorwaarde voldoen dat ze nog geen vijf jaar basisbeurs hebben ontvangen. Ali: “Het gaat dus om nominaal studerende studenten en studenten die in vier jaar hun opleiding afronden. Dit is de regeling waar wij ons aan dienen te houden, studenten kunnen hier rechten aan ontlenen. Wij voeren dus staand beleid uit en dat kan ook niet

anders. Het ministerie is hiervan op de hoogte. Op dinsdag 3 februari is dat nog een keer aan mij bevestigd vanuit het ministerie.” Ali denkt niet dat het aantal studenten dat nog net onder de oude voorwaarden kan instromen in een master, heel groot zal zijn. Studentendecanen hebben volgens haar tot op heden weinig vragen ontvangen over deze kwestie. “De indruk bestaat dat de informatievoorziening vanuit DUO - elke student kreeg een brief - goed is geregeld. Zelf vulden we dit nog aan met een FAQ”, aldus Ali. Vorige maand stuurde STU zelf nog een mail aan bachelorstudenten voor wie deze vluchtroute nog een realistische kans van slagen heeft. (HK)

www.eskvimpact.nl

Wat zijn de verschillen tussen kickboksen en boksen? Bij boksen concentreer je je op de linkse directe (stoot met gestrekte linkerarm, kan ook rechts natuurlijk), de hoekstoot (met elleboog in 90 graden, arm horizontaal) en de opstoot of upper cut. Bij kickboksen komen daar nog trappen bij. De lage trap op het bovenbeen, voorwaartse trap op borstkast, midden trap op zijkant van de romp en hoge trap op het hoofd. In de training bij Impact zijn het twee aparte groepen, de zaal is zelfs in tweeën gedeeld met een vouwwand, maar na de training zitten ze wel gezellig samen aan de bar.

“Je mag niet bijten, niet in het kruis raken”, zijn twee voorbeelden die assistent-trainer John van Berkel meteen te binnen schieten.

Wat voor karakters lopen hier rond? John: “Hier zijn geen agressieve types. Bij een kickboksschool ruik je meer zweet en bloed, hier alleen zweet. Het vooroordeel dat je met onze leden geen ruzie moet krijgen, klopt niet. We zijn hier toegespitst op de techniek en op plezier.” Ook bokser Luke Lemmen (voorzitter Impact, heeft in 2012 een master Embedded Systems afgerond) zegt direct: “Wie wil vechten, is hier niet welkom.”

Wat me opvalt, is dat ik geen brede kerels zie, en maar één boksersneus. Hoe kan dat? “Van deze training word je niet breed, daarvoor moet je fitnessen. Hier word je wel hard! Na een tijdje voel je geen stoten meer, ook niet van een tafelpunt, en krijg je geen blauwe plekken meer”, zegt kickbokser John. “Voor een boksersneus (door vervorming van het kraakbeen) moet je vaak geraakt worden op je neus. Dat gebeurt bij wedstrijden, niet bij onze trainingen”, zegt bokser Luke. Weinig Impactleden doen aan wedstrijden, onder andere omdat ze net als Luke ‘geen zin hebben in klappen op het hoofd’.

Niks lijkt vermoeiender dan (kick)boksen. Wat is de lol ervan?

Hello... world?

Marc Vervuurt (21), derdejaars bachelorstudent Biomedische Technologie

Marcella Gunther (21), derdejaars bachelorstudente Automotive

Je kunt niet zeggen dat hij er wakker van lag. Sjoerd Swaerdens, die een pre-master doet bij Scheikundige Technologie, hield zich niet echt bezig met de regelgeving rond het invoeren van het leenstelsel. Hij las over het afschaffen van de basisbeurs op nu.nl. Hij haalde zijn schouders op en dacht: “Balen.” Net als de medestudenten die hij in dit eerste jaar als schakelstudent leerde kennen, is hij nergens gaan protesteren of demonstreren. Dat er een sluiproute mogelijk is voor hem, vindt hij goed - en onverwacht - nieuws. “De brief die STU heeft gestuurd, heb ik niet gezien. Maar bedankt voor de tip. Het betekent voor mij dat ik minder geldzorgen zal hebben. Nu red ik het net. Ik woon bij mijn ouders in Roosendaal en werk op zaterdag in een kledingzaak daar. Ik verdien er zestig tot tachtig euro per zaterdag mee.” Het zit er wel in dat hij aan de voorwaarden gaat voldoen om in augustus al in te schrijven voor zijn master. “Ik moet zeven vakken van vijf studiepunten halen. Tot nu toe gaat het goed. Als ik uit de afgelopen tentamenperiode eventueel een tentamen moet herkansen, kan dat in periode drie.” Na ons - toevallige - gesprek in de kantine van Helix, mailt Sjoerd nog. “Ik heb de mail ontvangen. Daarin staat ook dat we er uiterlijk 10 februari voorlichting over krijgen.” (NS)

Wat heeft de invoering van het leenstelsel nu concreet voor gevolgen? Hoe kan een derdejaars bachelorstudent zijn basisbeurs behouden? Marc Vervuurt en zijn studiegenoten bij BMT raken er maar moeilijk wijs uit. In het Facebookgroepje van zijn jaargenoten is het omzeilen van de invoering van de beurs de laatste tijd onderwerp van gesprek. Als hij de afgelopen tentamenperiode met voldoendes afsluit, loopt Marc Vervuurt nominaal. Maar of hij door eerder in te schrijven voor zijn master de basisbeurs kan behouden, is voor hem nog maar de vraag. “De faculteit denkt mee, we hebben het er in de faculteitsraad over en met andere studenten. Maar niemand weet hoe het nu precies zit. Ik heb de mail van STU gelezen, maar ook tegengeluiden gehoord. Het ministerie mag wel meer duidelijkheid scheppen.” Over de financiën maakt hij zich geen zorgen. “Ik kan het wel betalen. Maar als ik de basisbeurs kan behouden, ga ik er wel voor om mijn vakken te halen. Of ik overwogen heb om een eenjarige master te doen? Nee, daar heb ik ook geen reden toe. Ik hoor het ook weinig om me heen. Onze masters bieden ook een redelijk goed arbeidsmarktperspectief.” Alhoewel hij zelf geen financiële problemen verwacht, merkt hij wel dat zijn generatie zich ‘bestolen’ voelt. “Het is cru dat juist een eerdere generatie die lang over de studie mocht doen, deze beslissingen vanuit de overheid neemt. En het blijft vreemd dat ze geld willen wegtrekken bij degenen die het niet echt hebben.” (JvG)

“De druk wordt nu wel hoger om mijn vakken op tijd te halen”, concludeert Marcella Gunther, studente Automotive. Want: “Hoe minder schuld, hoe beter.” Ze ging er eerst vanuit dat ze geen recht meer had op de basisbeurs, maar via de e-mail van STU begreep de nominaal lopende studente dat er toch nog een mogelijkheid bestaat om de beurs te behouden. Van de studenten met wie ze omgaat bij Automotive is ze een van de weinigen die nominaal loopt en dat maakt dat het omzeilen van het leenstelsel nauwelijks onderwerp van gesprek is. Ze vindt het leenstelsel ‘een beetje vervelend’, maar maakt zich er niet enorm druk om. “Het scheelt dat het voor iedereen geldt. Ik kan me bijvoorbeeld niet voorstellen dat ze onze generatie massaal een hypotheek weigeren, omdat we een schuld hebben staan. Als het moet, leen ik er nog wel wat geld bij - ik leen nu ook al. Ik kan me wel voorstellen dat ik meer tijd ga besteden aan een bijbaantje. Maar als ik de basisbeurs nog een tijd kan behouden, vind ik dat ik me beter op mijn mastervakken kan focussen dan op een bijbaan.”

“Bedankt voor de tip”

Je mag bij kickboksen zelfs een tegenstander met twee armen vastklemmen rond de nek (clinchen) en dan in dezelfde actie een knie geven voor je weer loslaat. Mag er iets níet?

In een korte break staat Fontysstudente Meeske Mulderij hijgend en compleet bezweet te glunderen. “Trappen is zó leuk! Het gaat me niet om girlpower. Eerder heb ik aan fitness, volleybal en voetbal gedaan, maar dit is het leukste. Ik kan hier studiestress goed van me aftrappen. Ik kijk trouwens niet graag naar wedstrijden. Mensen elkaar kapot zien slaan of iemand knock out zien gaan, niks voor mij.”

Sjoerd Swaerdens (23), pre-master Scheikundige Technologie

Tekst | Norbine Schalij Foto’s | Bart van Eijden

“Niemand weet hoe het precies zit”

“Ik ga alles op alles zetten”

“Mijn studiekeuze laat ik er ook echt niet van afhangen. Ik kies wat ik leuk vind en dat de master dan twee jaar duurt op een technische universiteit is nu eenmaal zo. Ik ga sowieso alles op alles zetten om mijn bachelor op tijd af te ronden. Ik wil graag overstappen naar de master Electrical Engineering.” (JvG)

Comic | Elles Raaijmakers Inkleuren | Minke Nijenhuis Foto | Vincent van den Hoogen

Foto | Vincent van den Hoogen

10 | Universiteitsberichten

ALGEMEEN Personeelsvereniging | Bridge op de TU/e Wij zijn op zoek naar medewerkers en gepensioneerden die willen bridgen. Zowel beginners als gevorderden zijn welkom, met of zonder partner. Bij voldoende belangstelling kunnen er op beide niveaus ook cursussen gegeven worden. Wij spelen elke woensdag­ avond in het PVOC van 19:30 tot ongeveer 22:30 uur. Als je belangstelling hebt, kom dan gerust eens kijken. Of, beter nog: kom een paar keer gratis op proef meespelen. Contactpersoon: Paul Wiselius (06-40204645)

MENS Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Promoties Donderdag 5 februari, 16:00 uur, CZ4: promotie B.G.B. Hunnekens MSc (W) Promotoren: prof.dr. H. Nijmeijer en prof.dr.ir. N. van de Wouw Titel proefschrift: “Performance optimization of hybrid controllers for linear motion systems”

UNIVERSITEITSBERICHTEN

Donderdag 5 februari, 14:00 uur, CZ5: promotie ir. P.R.M. van Beers (W) Promotor: prof.dr.ir. M.G.D. Geers Titel proefschrift: “Multiscale modelling of grain boundary plasticity” Maandag 9 februari, 16:00 uur, CZ4: Promotie ir. Q. Zhu (IE & IS) Promotor: prof.dr.ir. G.J.J.A.N. van Houtum Titel proefschrift: “Maintenance Optimization for Multi-component Systems under Condition Monito­ ring” Dinsdag 10 februari, 16:00 uur, CZ4: promotie C.A. Lopez Martinez MSc (W) Promotoren: prof.dr.ir. M. Steinbuch en prof.dr. S. Weiland Titel proefschrift: “A Model-based Robust Control Approach for Bilateral Teleoperation Systems”

5 februari 2015

Woensdag 11 februari, 16:00 uur, CZ4: promotie M. Cox MSc (TN) Promotoren: prof.dr. B. Koopmans en prof.dr.ir. H.J.M. Swagten Titel proefschrift: “Magnetism and Molecular Materials Investigating magnetic field effects in organic semiconductors” Donderdag 12 februari, 16:00 uur, CZ4: promotie Lic. D.M. Pérez Ferrandez (ST) Promotor: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Alternatives for the Production of Propene Oxide” Dinsdag 17 februari, 14:00 uur, CZ4: promotie J.-P.L. Dorsman MSc (W&I) Promotoren: prof.dr.ir. O.J. Boxma en prof.dr. R.D. van der Mei Titel proefschrift: “Layered Queueing Networks Performance Modelling, Analysis and Optimisation” Intreerede Vrijdag 6 februari, 16:00 uur, BZ: intreerede prof.dr.ir. J.H. Snoeijer - hl (TN) Titel: Druppels en zachter materie

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar [email protected].

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren

In memoriam Herman Dorgelo Maandag 26 januari 2015 is Herman Dorgelo overleden. Hij was de oprichter en eerste President van de Eindhovense Studenten Roeivere­ niging Tachos, de in 1960 opgerichte, eerste studentenroei­vereniging van Eindhoven die tot de E.S.R. Thêta is gefuseerd. Herman is erelid van de E.S.R. Thêta voor al datgene wat hij voor de vereniging heeft betekend. Herman Dorgelo is de zoon van de eerste rector van de Technische Hogeschool Eindhoven. Zelf was Herman afgestudeerd werktuigkundige en jarenlang wereldwijd werkzaam bij Philips. Herman Dorgelo heeft zich jarenlang ingezet voor de roeisport in Zuid-Nederland en heeft als erkenning daarvoor in 1999 de KNRB-prijs mogen ontvangen en is erelid van de Zuid-Nederlandse Roeibond. Na de overgang van Tachos in Thêta is Herman betrokken gebleven bij het Eindhovens studentenroeien. Ondanks dat hij de laatste veertien jaren vanwege een hersenbloeding aan een rolstoel gebonden was, was hij nog regelmatig te vinden bij Thêta. Hij had dan altijd veel interesse in de prestaties van de ploegen in de landelijke wedstrijden en had grootste plannen voor de toekomst. Met het heengaan van Herman verliezen zijn vrouw, zijn familie, zijn vrienden en de roeiwereld een geweldige man.

In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het weten­ schappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology.

Annet de Winter, namens het bestuur van de Eindhovense Studenten Roeivereniging Thêta

Klunen

Advertentie

Illustratie | Sandor Paulus

Hoe gaat het met je? Niet zo’n moeilijke vraag misschien, maar wacht even voor je antwoord geeft. Kijk eerst even naar het weer. Ben je vanmorgen weer eens doornat geregend, je ogen in spleetjes tegen het prikken van koude splinters in de lucht, blind door ochtendmist en met rode oren van de kou? Fietsen is afzien op dit soort dagen. Maar autorijders hebben het ook niet makkelijk op de TU/e tegenwoordig. Zijn ze na het krabben net lekker opgewarmd tijdens de rit, moeten ook zij door het almaar krimpende aantal parkeerplaatsen ver weg de auto kwijt zien te raken en regen en wind trotseren om bij hun bestemming te komen. Bestuurders die net als ik in het IPO verblijven, parkeren hun auto nu zelfs in enkeldiepe modder. Het malsgroene grasveld dat eens onze community garden omzoomde, is geofferd aan onze heilige koe en verworden tot iets waar ik geen beter woord voor heb dan BLUBBER. Van daaruit kluun ik naar de ingang. De campus ligt er deze dagen grauw, nat en grijs bij. Terug naar mijn vraag: Hoe voel je je vandaag? Wanneer je deze vraag stelt bij mooi weer zal het antwoord een stuk positiever zijn dan op grauwe, grijze dagen. Het weer beïnvloedt onze stemming en de meesten van ons (niet iedereen) zijn vrolijker in de zon. Zelfs wanneer je zou doorvragen naar hoe tevreden mensen zijn met hun leven - een inschatting die eigenlijk niet

UR-podium

cursor-unii 150126.indd 1

02-02-15 13:32

van dag tot dag met het weer hoort te schommelen zien we een dergelijke vertekening door het weerbeeld duidelijk terug. Niets aan te doen dus dat we er allemaal somber bij lopen in februari? Toch wel: het effect verdwijnt wanneer je mensen eerst even naar het weer vraagt. Zo’n introspectieve vraag naar stemming is namelijk lang niet zo eenvoudig als velen denken. We prikken niet zomaar een denkbeeldige thermometer in ons brein. Dus zoeken we onbewust naar informatie waar we wel bij kunnen - wat we net gedaan hebben, waar we zijn, wat voor weer het is - en wegen die mee in ons oordeel. Terwijl dit soort informatie eigenlijk irrelevant is voor hoe gelukkig wij in het leven staan. Maar zodra we even ‘geprimed’ worden met die externe - en weinig zinnige - informatiebron, serveren we hem af. Dan zijn we net zo tevreden als op een zonovergoten dag. Dus kijk naar buiten en vertrouw erop dat eens alles weer groen wordt. Dat geeft bij slecht weer een veel beter resultaat.

Het weerbeeld vertekent hoe tevreden je bent

Yvonne de Kort | hoogleraar Omgevingspsychologie bij Human Technology Interaction

Heidagen universiteitsraad

Maandag 12 en dinsdag 13 januari hebben alle drie de fracties van de universiteitsraad op de ‘hei’ gezeten. Naast een intensieve kennismaking met alle nieuwe studentleden is er volop aandacht besteed aan rollen, vaardigheden en ambities. Met als kers op de taart een inhoudelijk en informeel overleg met collegevoorzitter Jan Mengelers.

Door een goede voorbereiding op het gesprek met CvB-voorzitter Jan Mengelers hebben we heel veel onderwerpen besproken, zoals internationalisering, werkdruk en campusontwikkeling. Het was een zeer aangenaam en intrigerend overleg, waar wij tevreden op terugkijken. Dat hij daarna ook nog aanschoof voor het diner was voor ons helemaal bijzonder.

Elk jaar gaat de universiteitsraad twee dagen op de hei zitten samen met een trainer die ons allerlei tips en tricks geeft op het gebied van bestuur en medezeggenschap.

Het viel de trainer op dat de fracties dit jaar sterk zijn in het samen optrekken in de gezamen­ lijke ambities én in het geven van ruimte voor ieders eigen

speerpunten en initiatieven. Dit gaan we natuurlijk vasthouden. Na twee mooie dagen gaat de universiteitsraad vol energie en inspiratie het nieuwe jaar in. Maandag 9 februari 16.00 uur staat de eerstvolgende UR-vergadering gepland. Onder andere de model OER van de Graduate School wordt dan besproken. Wij nodigen iedereen uit om plaats te nemen op de publieke tribune in de Dorgelozaal (Traverse).

Aijiththan Loganathan (ESR), Rian van Eerd (P ne UR) en Mar k Fronen (G roep-één)

12 | Focus

5 februari 2015

Tekst | Tom Jeltes Foto’s | Bart van Overbeeke Het Finse Juuka was een maand lang toneel van een bijzonder schouwspel. Dankzij de inspanningen van zo’n tachtig Eindhovense Bouwkundestudenten verrees daar een ijsvariant van Gaudí’s Sagrada Familia. Het project, geleid door afstudeerders Jordy Kern en Teun Verberne en hun begeleider Arno Pronk, blijft vooralsnog - net als het origineel - onvoltooid. Cursorfotograaf Bart van Overbeeke overwinterde ter plaatse en legde de bouw van de ijsbasiliek vast in een serie betoverende foto’s.

Sagrada Familia

Met hoogwerkers worden de ballonnen die als mal dienen voor de torens in positie gebracht en vervolgens opgeblazen. Tijdens de ‘bouw’ van de ijstorens dienen de mallen voortdurend onder spanning gehouden te worden uitvallende generatoren zijn een voortdurende dreiging voor het project.

Focus | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

in ice De ballonnen worden met zogeheten sneeuwlansen besproeid met water met hierin kleine houtsnippers, dat bij voldoende vorst direct aanvriest. Zo ontstaat een laag vezelversterkt ijs: pykrete. Het is een tijdrovend (en steenkoud) proces, waaraan bijna een maand continu in ploegen van zo’n tien man is gewerkt in vier shifts per etmaal.

Aartsbisschop Leo van de Finse Orthodoxe kerk wijdt de ‘Sagrada Familia in Ice’ in, gesteund door een minikoortje. De inwijding was een oecumenische gebeurtenis, want ook een Lutherse bisschop gaf zijn zegen.

De Nederlandse operazangeres Laurien Schreuder trad op als ‘ijsengel’, onder belangstelling van zo’n veertienhonderd betalende toeschouwers. Ook na de officiële opening blijft de Sagrada toegankelijk voor het publiek, als onderdeel van een soort mini-pretpark. In eerste dagen trekt de attractie al honderden belangstellenden.

Hoewel de hoge koepeltoren van buitenaf een onbevredigende aanblik mag bieden, geeft het zicht op de hemel van binnenuit gezien een extra dimensie aan de basiliek. Een kruis van ijs, van onderen belicht, draagt bij aan de mystieke aanblik.

Tegenslag. Een windvlaag doet de ballon van de hoogste toren knappen, waardoor het bovenste deel instort. De ballon wordt snel gerepareerd, maar de toren van dertig meter zal niet voor de ceremoniële opening op 24 januari afkomen. Mogelijk wordt de Sagrada komende maand alsnog afgebouwd met behulp van Finse vrijwilligers.

De hoogste toren is niet afgekomen, maar de vier kleinere torens (twee van 18 en twee van 21 meter) worden wel voltooid - record voor een dergelijke structuur van ijs. Het middenschip bestaat uit een touwconstructie met een ijslaag.

Vuurwerk. Geen onderdeel van het openingsfestijn, maar door de fotograaf in scene gezet voor een laatste serie spectaculaire foto’s.

14 | Uitgelicht

5 februari 2015

Uitgelicht | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

De zon breekt weer door in bouwkunde-land Tekst | San van Suchtelen Illustratie | Sandor Paulus Jos Lichtenberg Foto | Bart van Overbeeke

Er gloort weer wat optimisme in de zo zwaar door de crisis getroffen bouwsector. Met dank aan een nieuwe generatie bouwkundigen die aan de TU/e is opgeleid en druk doende is de bouw van binnenuit te hervormen. Cursor sprak zes alumni en het faculteitsbestuur over de noodzaak om te veranderen en de weg die ze daarin hebben gevonden.

De faculteit Bouwkunde plukt de vruchten haar eigen crisisbestendige opzet. Decaan Elphi Nelissen: “Dankzij ons brede scala aan opleidingen wordt er volop getrok­ ken aan onze afstudeerders”. Toch zal ook de bouwsector zelf snel moeten veranderen. “Het is nu zaak om door te pakken.” Nelissen heeft niet de behoefte de crisis in de bouwbranche te relativeren. “Het was een slagveld. 65 procent van de architecten is zijn baan kwijtgeraakt.” Evenmin bagatelliseert ze de gevolgen van die terugslag voor haar faculteit. “De aanmeldingen zijn drastisch

gedaald. Dat hebben we hier allemaal gevoeld.” Toch is ze optimistisch omdat haar faculteit er een krachtig verhaal tegenover zet. “Wij doen veel meer dan alleen maar architecten leveren. Stedenbouwkundigen, vastgoedingenieurs, constructeurs en bouwfysici bijvoorbeeld. Daar is veel vraag naar. Vooral die laatste groep is in trek. Maar de balans slaat tegenwoordig over de hele linie positief door. Er wordt weer volop getrokken aan onze afstudeerders. De arbeidsmarkt voor architecten kan nog een stuk beter, maar ook voor die groep ben ik niet

pessimistisch. De behoefte aan bouwvolume neemt wereldwijd nog altijd toe. En wie hier niet aan de bak komt, vindt zijn weg vaak alsnog in het buitenland. Dat stimuleren we hier ook. Bijvoorbeeld door ze te koppelen aan projecten in München en New York.” Voor de faculteit is het lastig om de werkloosheid onder alumni te kwantificeren. De TU/e houdt namelijk niet bij of haar afgestudeerden inmiddels werk gevonden hebben. Weliswaar werd daar vorig jaar onder alumni een enquête naar

gehouden, maar de magere respons die deze peiling opleverde maakte ‘harde conclusies’ onmogelijk. Nelissen stelt wel dat tegenwoordig ‘de helft van de bouwkunde-alumni op het moment van afstuderen passend werk heeft gevonden’. Dat laatste heeft volgens opleidings­ directeur Jan van der Meulen zeker ook te maken met de vakoverstijgende beroepsopvatting die de Bouwkundestudenten tijdens hun opleiding meekrijgen. “Ieder specialisme staat hier in de context van een breder verhaal. Dat maakt onze studenten beter in staat om het geheel te overzien. ‘Delft’ heeft

toch meer een monodisciplinaire ontwerpers-faculteit. Daarnaast zijn onze studenten analytisch sterk, kritisch en staan ze open voor de dialoog. Die kwaliteiten worden in het veld erkend.”

De sector zélf is hard aan vernieuwing toe

waarop de bouw georganiseerd en gefinancierd werd nooit meer terugkeert, wordt nog maar zelden betwist. Maar het gaat er nu om dóór te pakken. Om de bouw toekomstbestendig te maken, is een sterke regisseur nodig die de spelregels verandert. Zo’n regisseur zou de overheid kunnen zijn, maar die pakt deze rol nog onvoldoende op, vind ik.” Van der Meulen: “Ze zou het voorbeeld kunnen volgen van Angelsaksische landen, waar de scheiding tussen het ontwikkelen en exploiteren van een gebouw niet zo gebruikelijk is, omdat beide activiteiten zijn ondergebracht in dezelfde onderneming. Zo’n model zou ook hier ingevoerd kunnen worden. Het zou de eindgebruiker meer invloed geven en daarmee de kans op leegstand van een pand verkleinen. De tijd is voorbij dat je de prijs van twee stenen kon verdubbelen alleen door ze op elkaar te zetten. Je zult er moderne waarden als kwaliteit en duurzaamheid aan moeten toevoegen. We zijn in een tijd beland die de gebruiker centraal stelt en kwaliteit voorop stelt.” Hoogleraar productontwikkeling Jos Lichtenberg stuitte voor zijn promotieonderzoek (2003) op een andere chronische aandoening binnen de bouw. “Ik trof een versnipperde, slecht geordende sector aan. Bij een groot project zijn al gauw honderden partijen betrokken. Al die partijen moeten op elkaar wachten. Dat zorgt voor een enorme inefficiëntie, wat zo’n project onnodig duurder maakt. Dit soort faalkosten maken tien procent van het totaal uit. Daarnaast is de traditionele bouw een grootvervuiler, maar tegelijk ook een grootconsument van energie. Ook daar valt een hoop te winnen.”

Elphi Nelissen Foto | Bart van Overbeeke

Minder vat heeft de faculteit op de sector zélf. En dat is jammer, want die is volgens Nelissen hard aan vernieuwing toe. “Dat de manier

Jan van der Meulen Foto | Vincent van den Hoogen

Lichtenberg richtte daarom in 2004 de stichting Slimbouwen op, een adviesbureau dat bouwende partijen helpt om hun werk flexibeler, duurzamer en efficiënter te organiseren (zie ook het portret van Anna Oosterhuis op pagina 16). Op basis van deze methodiek zijn inmiddels tientallen gebouwen gerealiseerd. Lichtenberg: “In potentie kan dit de opdrachtgever dertig procent kostenbesparing opleveren. Toch is deze methode nog geen gemeengoed. De meeste projecten komen nog steeds traditioneel tot stand. Dat heeft met marktroutine te maken. Waar men ineens heel anders moet gaan werken dan men gewend is, zie je vertraagde adoptie. Een logisch verschijnsel op plekken waar innovatie zijn intrede doet. Er is dus nog wel wat missiewerk te verrichten. De crisis helpt wel om deze revolutie te versnellen.”

“De crisis helpt om de revolutie in de bouw te versnellen” Lichtenberg verricht dit missiewerk al op de TU/e, bij zijn eigen studenten. “Slimbouwen is voor mij een overtuiging die ik met iedereen wil delen. Dat doe ik in de colleges, maar ook in afstudeerateliers onder de naam Slimbouwen, die ik heb georganiseerd.” En niet zonder succes, zo blijkt. Lichtenberg: “Grote ondernemingen als Saint Gobain verklaren dat mijn afstudeerders die bij hun in dienst treden, een grote invloed hebben op de noodzakelijke innovatie binnen het concern. Dat hoor ik ook van andere bedrijven.”

Robin Verstappen, zelfstandig stedenbouwkundige

“Stedenbouwkunde is dubbel getroffen door de crisis”

“Toen ik aan mijn studie begon (2004) verwachtte ik snel na mijn afstuderen (2012) een leuke baan bij een bureautje te vinden. Dat bleek al snel een illusie, met gemiddeld driehonderd reacties op een vacature. Ik besloot niet uit te wijken naar een andere sector en begon voor mezelf. Makkelijk is dat niet. De opdrachten zijn schaars of het verdient weinig. Daarom heb ik nog altijd een bijbaan, voor de stabiliteit. Er zitten zeker positieve kanten aan dit bestaan. Mijn leven is

minder uitgestippeld, wat me de vrijheid geeft om binnenkort op wereldreis te gaan. Maar het zorgt ook voor stress en onzekerheid. Een situatie die op de lange termijn niet wenselijk is.” “Mijn vak is door de crisis dubbel getroffen. Naast de economische crisis maakte de stedenbouw namelijk ook een vakinhoudelijke dip door. ‘Wij’ worden mede­ verantwoordelijk gehouden voor mistroostige bedrijventerreinen, VINEX-wijken en prestigeprojecten en zijn opzij gezet als ongewenste overheidsbemoeienis. Naar mijn idee hadden we gewoon te maken met een planningstraditie die niet langer houdbaar was.” “Hoe het verder moet met de stedenbouw? Ik verwacht niet dat de oude tijden terugkeren. Anderzijds kunnen we ook niet al onze naoorlogse wijken opknappen met pluktuinen, stadsstranden en andere hippe probeersels, zoals je nu veel ziet gebeuren. Er is ook meer langetermijnvisie nodig. De stedenbouwkundige komt daarbij goed van pas. We zijn vaak beter dan andere betrokkenen in

staat om over de grenzen van ons vak heen te kijken en concepten te bouwen. Daarmee kunnen we een stad écht veranderen.” Verstappen voegt als stedenbouw­ kundige de daad bij het woord in

de Bossche wijk Kruiskamp. Door evenementen te organiseren, brengt hij veel wensen van de lokale bevolking in vervulling. Een mobiele kraam fungeert als restaurant, podium, boerderij en

ander vertier. “Zo houden we de mensen betrokken en krijgen ze niet het gevoel dat er niets met hun ideeën gebeurt.”

16 | Uitgelicht

5 februari 2015

Tim van der Grinten, architect/directeur bureau MoodBuilders

Sean Diederen, architect bij bureau BDMP in Mönchengladbach, Duitsland

“De crisis heeft de bouw wakker geschud” “Het oplossen van de crisis begint bij jezelf, ik geloof niet dat de crisis een kwestie is van schuld. Uit de crisis is een nieuwe generatie opgestaan die minder waarde hecht aan bezit. Het volgen van je passie, persoonlijke ontwikkeling, variatie en ondernemen zijn belang­rijk geworden. De opkomst van de zzp’er in onze branche brengt oude samenwerkingsvormen zoals de coöperatie, weer terug.”

“Het klinkt misschien raar, maar ik was blij met de crisis. Het heeft de bouw wakker geschud en in beweging gebracht na twintig jaar stilstand. Ik zie de crisis dan ook als een katalysator waarin bedrijven openstaan voor nieuwe ideeën, samenwerkingsverbanden en verdienmodellen.”

in de zorg, de vraag naar betaalbare woningen en de aanpak van rijksmonumenten. Daar moet je als architect je eigen rol en meerwaarde in zien te vinden.” Van der Grinten ontwierp in

opdracht van bouwbedrijf Heijmans de ‘ONE’; een verplaatsbare één-persoonswoning. Niet vreemd dus dat hij dát als voorbeeld koos: “We pakken er een maatschappelijk probleem mee aan (leegstand van

bouwterreinen, red.) en combineren dat met de vraag naar kleinschaliger en betaalbaar wonen.” De eerste ONE-woning is inmiddels gebouwd; op het Zeeburgereiland in Amsterdam.

Merel Pit, marketing & business developer bij architectenbureau Kraaijvanger

“De bouw kan veel leren van de software-industrie”

“Een van de gevolgen van de crisis is dat er de bouw nog maar weinig geïnvesteerd wordt in starters. Daarvoor ontbreekt de durf en het geld. Gevolg is een sterk gebrek aan mensen met frisse ideeën en moderne opvattingen over de bouw. Dat heb ik bij de gemeente

besparen. Vergelijk wat dat betreft de bouw eens met de softwareindustrie, die snel denkt, schakelt, innovaties toelaat en goed naar de klant luistert. De bouw zou daar veel kan kunnen leren.”

heeft nog sterk de neiging om haar wil op te leggen. Terwijl het uiteindelijk gaat om de mensen die het gebouw gaan gebruiken.

Zij moeten zich goed voelen bij het de ruimtes, het licht, het uitzicht en het binnenklimaat.”

Anna werkt nu voor de Stichting Slimbouwen, een adviesbureau dat bouwende partijen helpt hun aanpak te moderniseren. “Een mooi voorbeeld van hoe het wél moet, is het ‘House of Tomorrow Today’ (zie foto). Dit gebouw levert energie in plaats van die te verspillen en verandert mee met de bewoners als dat nodig is. Ook het proces dat er aan ten grondslag lag, was anders georganiseerd. Opgeknipt in heldere stappen: casco, schil, installaties en afbouw. Zonder aannemer, maar met een bouwregisseur aan het roer. Oosterhuis: “De architectuur

Thijs van Oostrum, architect bij Jane Z Studio, Shenzhen, China

“Een enkeltje Hong Kong met goede hoop en wat spaargeld”

“Met een dubbel gevoel nam ik mijn diploma in ontvangst. Natuur­ lijk was het een persoonlijke mijlpaal, maar de werkloosheid onder de andere alumni maakte me nerveus. Ik besloot dat dít juist

het perfecte moment was om mijn dromen achterna te gaan. Ik kocht een enkeltje Hong Kong en vertrok met goede hoop en wat spaargeld. Al snel kon ik aan de slag als architect in de Chinese stad Shenzhen.” “Voor de crisis in de bouw is niet één schuldige partij aan te wijzen. De mentaliteit van de gehele samenleving is er debet aan. Hier in China heeft de crisis nog niet echt toegeslagen. Daarvoor groeien de steden nog te hard. De groei zorgde wél voor andere problemen: het hoge tempo van de ontwikkelaars en het lage niveau van de architecten leverde veel eenzijdige massavolumes op.” Het bureau waar ik werk, is volop met de toekomst bezig. Behalve een architectenbureau zijn we

“Van de crisis heb ik persoonlijk weinig meegekregen. Op 6 november 2012 kreeg ik officieel mijn diploma aan de TU/e. Twee dagen later zette ik mijn handtekening onder het contract van mijn huidige werkgever, een architectenbureau in Mönchengladbach. Daar ging het - net als met andere bureaus in Duitsland - eigenlijk vrij goed. Het bureau is de laatste twee jaar zelfs gegroeid van twintig naar dertig medewerkers.”

Als voorbeeldproject koos Sean voor het St. Kamillus Kolumbarium in Mönchengladbach (zie foto), een zogenoemde urnenmuur als nieuwe bestemming van een uitgerangeerde kerk. Diederen was er zelf nauw bij betrokken. “In Nederland staat het herbestemmen van kerken nog in de kinderschoenen, vanwege huiverigheid onder projectontwikkelaars. Maar de vele voorbeelden in Duitsland tonen aan dat het rendement op zo’n herbestemming erg hoog kan zijn.”

Anna Oosterhuis, projectmedewerker Stichting SlimBouwen

Foto | Pieter Bellekens

“In Duitsland is de architect de spil waar alles om draait”

Dit succes is denk ik vooral te danken aan de rol die de architect tijdens het bouwproces in Duitsland speelt. Dat is hier de spil waar alles om draait, vanaf de eerste schets tot de laatste schroef. Daar komt nog eens bij dat architecten hier veel nauwer samenwerken met directe investeerders, projectontwikkelaars en aannemers. Die samenwerking zorgt voor veel vertrouwen en geloof bij potentiële opdrachtgevers, maar ook voor kapitaal. Dat maakt deze consortia minder afhankelijk van externe financiers, zoals de overheid of de banken. En als je minder afhankelijk bent van anderen, ben je automatisch ook minder vatbaar voor. Dat maakt je beter bestand tegen de crisis.”

“Op zoek naar nieuwe verdienmodellen hebben architecten ook het voorportaal van hun vak ontdekt: ze spelen zelf voor ontwikkelaar, organiseren initiatieven in de wijk, ontwikkelen een product of maken verkoopfolders en visualisaties. Daarnaast zijn er nog genoeg uitdagingen waar we als beroepsgroep mee aan de slag kunnen: de grootschalige leegstand, de problemen

Eindhoven gemerkt, waar ik anderhalf jaar werkzaam was op de afdeling gebiedsontwikkeling. De 35-minners waren daar sterk in de minderheid.” Oosterhuis noemt de bouw een traag monster. “De wil om de bouw anders te organiseren is er wel. Maar die verandering ook echt doorvoeren blijkt vaak nog een stap te ver. Als ik om me heen kijk, zie ik nog opvallend veel tradi­ tionele nieuwbouw ontstaan. Terwijl er al zoveel bekend is over energie­besparing, flexibel en gezonder bouwen.” Deze stroperigheid is volgens Oosterhuis te wijten aan de lange keten van specialisten, die in de bouw actief zijn. “Ze werken op een eiland en zorgen zo voor een langdurig en duur proces. Door meer samen te werken, is er veel tijd en geld te

Uitgelicht | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

namelijk ook een ontmoetingsplek voor professionals in de bouw. We wisselen onderling veel kennis uit en sluiten verbonden met partijen met wie we aan de slag gaan om de bouw en de architectuur te vernieuwen. Dat laatste doen we bijvoorbeeld door creatief om te gaan met de hoge dichtheid van de steden. Die dichte concentratie maakt dat er op grondhoogte eigenlijk geen ruimte meer is. Maar op hoogte ontstaan nieuwe vormen van architectuur. Zogenoemde ‘mixed-used buildings’, waar je binnen één gebouw meerdere functies combineert. Een hotel met een serie huurlofts en een winkelcentrum bijvoorbeeld. Ook voor de ruimte tussen die gebouwen kun je nieuwe invullingen bedenken.”

“Architect is tegenwoordig ontwerper, ondernemer én marketeer”

“Na mijn afstuderen ging ik als redacteur aan de slag bij het vakblad De Architect. Daar werd me duidelijk dat zowel de media als de architectuur voor dezelfde opgave staat: ze moeten beter naar het publiek luisteren, vernieuwende kwaliteit leveren en hun toegevoegde waarde aan de man leren brengen om te overleven. Als architect moet je goed weten waar de markt om vraagt. Naast ontwerper ben je namelijk ook ondernemer en marketeer. Als je die capaciteiten mist, zul je je erin moeten bekwamen.” “De wereld verandert snel, terwijl de bouw juist traag functioneert. Hoewel de crisis maatschappelijk relevante thema’s op de agenda heeft gezet, is van een echte cultuuromslag nog geen sprake. Daarvoor blijken conservatieve stromingen in de bouw te weerbarstig.” “Bijna geen enkel ander vak beïnvloedt de kwaliteit van leven meer dan het ontwerp van onze huizen, scholen, werkplekken, straten en pleinen. Architectuur is hierdoor een publieke kunst die iedereen raakt. Ik geloof echt dat goede ontwerpen de wereld een betere plek maken. Het is daarom belangrijk dat architecten deze verantwoorde­ lijkheid nemen door hun expertise niet alleen in te zetten voor economisch gewin, maar ook voor maatschappelijk rendement. Inzichtelijk maken hoe ze dit doen is cruciaal voor de positionering en de toekomst van het vakgebied.” Een product van de nieuwe tijd voor Merel Pit is de Noorderparkbar in AmsterdamNoord (zie foto). Een bar met terras middenin een drukbezocht park. “Er leek aanvanke­ lijk niet genoeg geld voor, maar de behoefte eraan bleek zo groot, dat het gat met crowdfunding werd gedicht. De gebruikte materialen zijn allemaal via marktplaats opgehaald.”

Advertentie

Delft

00 uur 27 February 2015 | 14.00 tot 22. TU Delft Aula Congress Centre

Koop nu je ticket op tedxdelft.nl Regular 49 euro | Studenten 24 euro (inclusief diner)

18 | Onderzoek

5 februari 2015

Onderzoek | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Sluitstuk

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar [email protected].

Minder bijwerkingen voor nierpatiënten Als je nierfunctie niet of nauwelijks meer werkt, is de kans groot dat je als nierpatiënt bent aangewezen op uren durende dialyse­ behandelingen in speciale centra of ziekenhuizen. De groep Energie Technologie van de faculteit Werkbouwkunde is bezig met de ontwikkeling van een optische sensor die de huidige dialysebehandelingen meer op maat kan maken. Hiermee kan de kans op complicaties tijdens de dialyse verkleind worden. Het onderzoek is een samenwerking tussen de TU/e, TNO en het Medisch Universitair Centrum Maastricht en wordt gefinancierd door de Nierstichting. Vanwege de technische insteek van het project ligt de coördinatie bij dr.ir. Arjan Frijns, die zich binnen de groep van prof. David Smeulders bezighoudt met onderzoek naar microsystemen, waaronder microfluïdica. Sinds juni 2013 is PhD-student Manoj Sharma onder Frijns’ supervisie bezig met de ontwikkeling van een proef­ opstelling waarmee door middel van licht de concentratie van bepaalde moleculen in een vloeistof gemeten kan worden. In de basis is deze opstelling nu klaar en kan Sharma zich richten op de tweede fase van het onderzoek.

Een individueel dialyse­voor­schrift kan complicaties verminderen “We willen weten en voortdurend meten wat de juiste concentratie van mineralen in de dialysevloeistof is, zodat deze kan worden afgestemd op het individu”, vertelt Frijns. “Bij de ene patiënt moet je dan bijvoorbeeld iets meer natrium, calcium of kalium toevoegen en bij de patiënt die een stoel verderop zit juist wat meer van deze mineralen verwijderen. Nu is de samenstelling van de dialysevloeistof voor iedere patiënt hetzelfde, terwijl ieder mens anders is. Het kan ook zo zijn dat de concentratie van natrium, calcium en kalium bij een patiënt bijna op orde is”, vertelt Frijns, “maar dat

nauwelijks kunnen bestaan vanwege het gebrek aan drinkwater.”

Hopen op een goedkoop apparaatje over tien jaren

weten we nu niet, omdat we dat met de bestaande apparatuur niet kunnen meten. Dus bij alle nierpatiënten wordt het zekere voor het onzekere genomen en gaan artsen uit van eerder in het lab gemeten concentraties mineralen in het bloed.”

Voor het zover is, moet er nog veel werk verzet worden. Toch is het begin er wel degelijk. Na veel experimenten, nieuwe modellen en berekeningen heeft Sharma uitgevogeld welke opstelling de meest nauwkeurige lichtmetingen oplevert. “We hebben ons in eerste instantie gericht op de vraag hoe we zo goed mogelijk licht naar binnen kunnen brengen en er weer uit kunnen halen”, vertelt Sharma terwijl hij een doorzichtig vierkant stukje flexibel plastic (PDMS) ter grootte van een vierkante centimeter laat zien. In het plastic is een minuscuul klein kanaaltje met twee glasvezels aangebracht, die met een doorsnede van vijf haren dik met het blote oog nauwelijks te zien zijn. In het midden van het kanaaltje zit de sensor. Het uiteindelijke systeempje berust op berekeningen en de vraag ‘wat gebeurt er met het licht als je het onder verschillende hoeken zet?’. Je kunt allerlei dingen uitrekenen, maar als je gaat bouwen zijn er allerlei praktische zaken waar je tegenaan loopt”, vertelt Sharma. “Je ziet hoe klein het is, dus je wilt bijvoorbeeld dat het glasvezeltje heel goed aansluit zodat er geen lekkages zijn.” “Met behulp van een laser heb ik groen licht door het kanaaltje langs de sensor gestuurd. Licht dat niet reageert met de moleculen gaat rechtdoor, licht dat wel reageert met het materiaal op de sensor wordt als geel licht naar alle kanten uitgezonden ten gevolge van fluorescentie. Wat we willen meten, is het licht dat wél met de moleculen reageert. Dat kunnen we meten via het andere glasvezeltje. De intensiteit van het licht is een maat voor het aantal moleculen

Om het bloed te zuiveren, zitten dialysepatiënten drie keer per week gemiddeld vier tot vijf uur aan de dialysemachines, waar hun bloed via een half doorlaatbaar membraan (de kunstnier) in contact wordt gebracht met de dialysevloeistof. De kunstnier werkt als een zeef die ervoor zorgt dat allerlei afvalstoffen en overtollig vocht wordt afgevoerd. Frijns: “Op het moment dat je continu de concentraties van bepaalde stoffen kunt meten en protocollen kunt toespitsen op de individuele dialysepatiënt kan de behandeling verbeterd worden. Bovendien kan een dialyse­ voorschrift op maat bijdragen aan een afname van complicaties zoals een hoge- of lage bloeddruk, hartritme­stoornissen, botontkal­ kingen of vaatverkalkingen: stuk voor stuk aandoeningen waar dialysepatiënten op zeker moment mee te maken krijgen, omdat bij hen te veel of juist te weinig mineralen uit het bloed gezuiverd worden. Een individueel dialyse­ voorschrift zou kunnen bijdragen tot een afname van deze complicaties. Bovendien zijn deze ontwikkelingen ook van belang voor initiatieven op het gebied van een draagbare kunstnier, en voor dialysemethoden waarbij de dialysevloeistof wordt hergebruikt (geregenereerd) in plaats van eenmalig gebruikt. Frijns: “En dat biedt weer perspectieven voor derdewereld landen waar dialysecentra nu niet of PhD-student Manoj Sharma (links) en Arjan Frijns bij de proefopstelling in het laboratorium waarmee door middel van licht de concentratie van bepaalde moleculen in een vloeistof gemeten kan worden. Foto | Vincent van den Hoogen

dat in de vloeistof aanwezig is.” De volgende fase draait om de vraag hoe je de moleculen op een goede manier kunt vastmaken op de sensor. “We kunnen - als bij een inktjetprinter - een druppeltje van het molecuul aanbrengen, maar dan bestaat altijd het risico dat wanneer de vloeistof er hard doorheen stroomt het ‘verflaagje’ ook wegspoelt. We kunnen ook kiezen voor ‘linken’: een slimme reactie waardoor de moleculen vastzitten aan het materiaal en onderdeel zijn van het systeem. De moleculen op de sensor kunnen we zo aanpassen dat ze alleen reageren bij kalium, natrium of calcium. Op die manier kunnen we aan de intensiteit van de kleuren meten en afleiden hoe hoog de concentratie is”, aldus Sharma. De komende maanden staan in het teken van het bestuderen van chemische structuren en testen in de praktijk. Frijns: “Ons streven is om in de loop van dit jaar een prototype van een werkende sensor te hebben. Die gaan we vervolgens uittesten. Niet direct op patiënten, want daar heb je vanwege de patiëntveiligheid allerlei medische protocollen voor nodig, maar we gaan testen doen met spoelvloei­ stof die normaal afgevoerd wordt.” “En als we succesvol zijn”, voegt Sharma toe, “dan hebben we wellicht over tien jaren een relatief goedkoop apparaatje op de markt waar veel nierpatiënten hun voordeel mee kunnen doen.”

Tekst | Annelies van der Woude

Eline Sijbesma. Foto | Rien Meulman

Een dubbelrol voor rode druif en sojaboon bij borstkanker Voedingsmiddelen en kanker, het is al jaren een veelbesproken onderwerp. Maar achter de vele aannames schuilen vooral veel onduidelijkheden. Zo ook over rode druiven, sojabonen en hun rol in borstkanker. BMT-studente Eline Sijbesma kroop bij het Nederlands Kanker Instituut (NKI) achter de microscoop in een poging de wetenschappelijke waarheid boven tafel te krijgen. In rode druiven en sojabonen zit een stof die sterk lijkt op het vrouwelijke hormoon oestradiol. Zo sterk dat deze stof ook kan binden aan de oestrogeenreceptor en in de cellen van ons lichaam allerlei processen aan kan zetten. Bij hormoonafhankelijke borstkanker - zo’n vijfenzeventig procent van de borstkankergevallen is de oestrogeenreceptor betrokken bij de ontwikkeling en groei van de tumor. Er zijn al veel studies geweest naar de rol van rode druiven en sojabonen bij hormoonafhankelijke borstkanker: kunnen ze tumorontwikkeling in de hand werken of hebben ze juist een beschermend effect? Ook BMT-studente Eline Sijbesma dook voor de start van haar afstudeeronderzoek de literatuur in. “Er zijn net zoveel artikelen te vinden die de groei van kankercellen door deze stoffen claimen, als artikelen die beschrijven dat ze een positief effect hebben. Een heel interessant vraagstuk. Fundamenteel gezien omdat we graag willen weten hoe resveratrol - uit rode druiven - en genisteine - uit soja - precies aan de oestrogeenreceptor kan binden en wat het daarna met de receptor kan doen, maar ook omdat het voor de patiënt belangrijk is. De meeste vrouwen krijgen nu Tamoxifen als anti-tumor therapie, maar lopen het risico op resistentie. Een voedingsadvies zou de effectiviteit van de behandeling kunnen vergroten. En in de verre toekomst kunnen we misschien zelfs een nieuw geneesmiddel uit resveratrol of genisteine ontwikkelen.” Eline bekeek tijdens haar afstudeeronderzoek - een samenwerking tussen de TU/e-vakgroep Chemische Biologie en het NKI - met diverse technieken wat er precies met de oestrogeenreceptor gebeurt in aanwezigheid van rode druif en soja. “In Eindhoven deed ik vooral biochemisch werk, in een reageerbuisje kijken hoe geïsoleerde eiwitten met elkaar interacteren. Onder de microscoop in Amsterdam kon ik echt zien wat er zich in een borstkankercel afspeelt. Fluorescente moleculen toevoegen en dan een half uur lang de cellen imagen. Heel spannend. Met superresolutie microscopie konden we zelfs de complexvorming van één enkele oestrogeenreceptor bestuderen. We zien dat resveratrol en genisteine in lage concentraties de oestrogeenreceptor kunnen activeren, maar bij hoge concentraties juist remmend werken. De grote hamvraag waar deze stoffen dan precies aan de receptor binden, hebben we helaas nog niet opgelost. Mensen denken altijd dat natuurlijke middelen veilig en gezond zijn, maar we komen erachter dat we hier nog helemaal niet zoveel over weten. Dan is gedegen onderzoek des te belangrijker.” Hoewel het aan het begin even ploeteren was om de samenwerking op te starten, vloog uiteindelijk het jaar voorbij. Met vele hoogtepunten, zoals het bijwonen van een congres in het Tropeninstituut waar Eline zich ineens tussen de gerenommeerde kankerbiologen bevond die “daar bijna een show weggaven, zo fantastisch”. Haar enthousiasme leverde haar al twee mogelijke promotieplekken op in het grensvlak tussen de chemie en biologie, “helemaal mijn ding” - en er zijn meer groepen waar ze heel interessante dingen doen. Maar eerst wacht een half jaar onderzoek in San Francisco, waar de promovenda in spe naast het verbreden van haar wetenschappelijke horizon, rustig gaat nadenken over haar toekomstige werkplek. Tekst | Nicole Testerink

20 | Onderzoek

5 februari 2015

4 brandende vragen

Onderzoek | 21

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Matthijs Cox | Technische Natuurkunde

Dulce Pérez Ferrández | Scheikundige Technologie

Plastic magneetveldsensoren

Groener purschuim 1 | cover Aan de onderkant van mijn omslag zie je een stel katalysatordeeltjes die goud bevatten, met erbovenop een blauw molecuul propeenoxide. Het maken van dit molecuul was het doel van mijn onderzoek. De katalysatoren die je ook op de achtergrond ziet, zorgen ervoor dat de chemische reacties die je nodig hebt om propeenoxide te maken, plaats kunnen vinden.

1 we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 | feestjes Om purschuim (polyurethaan) te maken voor in matrassen en om woningen te isoleren, moet je kleinere moleculen - de bouwstenen van de gewenste stof - bij elkaar brengen. Propeenoxide is een van de belangrijke bouwstenen voor polyurethaan. Ik heb verschillende chemische processen getest waarmee je propeenoxide kunt maken.

3 | onmisbaar Voor mijn onderzoek is de steun van diverse mensen essentieel geweest, zoals je kunt zien aan de lange lijst mensen in het dankwoord van mijn proefschrift. In het lab was mijn bijzonder veelzijdige proefopstelling onmisbaar. Daarmee heb ik volledig automatisch verschillende reacties in de gasfase kunnen testen met diverse types poedervormige katalysatoren.

2

4 | samenleving

Ho op f e leg j waa eestj e e r je ond s uit e ove r ga rzoek at?

Om milieuvervuiling tegen te gaan, willen we chemicaliën zo ‘groen’ mogelijk kunnen produceren. Dat betekent dat je zowel de hoeveelheid afval als de energie die je nodig hebt, wilt verkleinen. In het geval van propeenoxide komen bij enkele bestaande processen schadelijke producten vrij, zoals chloorhoudende stoffen. De door mij onderzochte alternatieven zijn eenvoudiger, met water als het voornaamste bijproduct. Dat maakt ze milieuvriendelijker.

1 | cover

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

eft

e Wat h

ing

lev men

de sa

uw aan jo

werk?

(Onder redactie van Tom Jeltes) Foto’s | Bart van Overbeeke

Rik Moonen | Biomedische Technologie

Moleculaire MRI van aderverkalking

2 | feestjes

1 | cover

Al jarenlang probeer ik magneetveldsensoren van geleidend, organisch (oftewel plastic) materiaal te ontwikkelen en begrijpen. Het blijkt namelijk dat deze materialen, die bijvoorbeeld terug te vinden zijn als de nieuwste pixels in je smartphone of in je curved tv, soms nogal gevoelig zijn voor magnetische velden. De fysica hierachter is fascinerend en vertoont parallellen met hoe vogels het aardmagnetisch veld kunnen ‘zien’ met speciale moleculen in hun ogen.

We zien een krijtbordschets van een muis met de bloedsomloop en daarin een MRI-plaatje van het hart en de aortaboog. De drie andere plaatjes komen uit het proefschrift, v.l.n.r.: fluor-MRI van lever en milt, de moleculaire en cellulaire processen tijdens de ontwikkeling van aderverkalking, en een serie MRI-beelden gecombineerd tot een parametrische (kleuren)map.

3 | onmisbaar

4 

We zien een artistieke impressie van de geleidende, lichtgevende polymeren (zwarte draden) die ik heb onderzocht en de magnetische momenten (gouden pijlen) van de ladingsdragers die een belangrijke rol spelen in het verklaren van mijn onderzoeksresultaten. Zelfgemaakt met Blender, open source render software, een aanrader voor creatievelingen!

Als je alles zelf zou moet doen tijdens een promotie, dan kom je niet zo ver. Daarom bedank ik graag onze technische staf: Gerrie en Jeroen. Maar ook alle studenten die ik heb begeleid, hebben mijn promotie tot een hoger niveau gebracht.

4 | samenleving Magneetveldsensoren zitten overal verstopt: bij­ voorbeeld als sensor in je smartphone of als uitleeskop in harde schijf. Als je deze van goedkope plastics maakt dan biedt dat een groot commercieel voordeel. Verder creëren we hiermee weer een extra toepassing voor plastic elektronica, een snel groeiend vakgebied met een grote impact op de samenleving.

2 | feestjes Aderverkalking ligt aan de basis van veel hart- en vaatziekten en is daarmee een belangrijke doodsoorzaak. Complicaties als hartinfarct en beroerte ontstaan wanneer een plaque scheurt en er een verstoppende bloedprop ontstaat. De behandeling wordt standaard bepaald aan de hand van de vernauwing van het vat, terwijl inmiddels bekend is dat dit niet voorspellend is voor het risico op scheuren. Moleculaire MRI brengt met behulp van contrastmiddelen de plaquesamenstelling en processen in beeld die leiden tot scheuren. Anders dan traditionele MRI geven deze nieuwe technieken een kwantitatieve maat om zo een objectieve beoordeling mogelijk te maken.

3 | onmisbaar De ontwikkelde MRI-technieken zoeken de grenzen van de huidige mogelijkheden op en daarvoor zijn state-of-the-art hoogveld MRI-scanners onmisbaar.

4 | samenleving Moleculaire MRI kan in de toekomst een betere diagnose en daarmee gerichtere behandeling van aderverkalking mogelijk maken. Dat is beter voor de patiënt, maar kan ook de maatschappij veel geld besparen. Deze technieken zijn daarnaast direct toepasbaar in het proefdieronderzoek. Deze niet-invasieve metingen kunnen vaker herhaald worden, waardoor er minder muizen nodig zijn voor bijvoorbeeld geneesmiddelenonderzoek.

11 5 February 2015 | year 57

People | 23

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Biweekly magazine of the Eindhoven University of Technology For the latest news: www.cursor.tue.nl/en and follow @TUeCursor_news on

and tuecursor on

All new Master’s programs approved

Not open access? No Annual Prize TU/e 28 January - Master students and PhD candidates wishing to qualify this year for the Doctoral Awards of TU/e must ensure that they have made their thesis or dissertation freely accessible to the general public. The relevant resolution was adopted by the Executive Board last Month. By doing so the university is in line with the Dutch policy of encouraging ‘open access’ publication. The new requirement does not apply to reports of PDEng candidates. In order to provide theses or disser­ tations with the ‘open access’ label it is enough to submit them digitally to the Information Expertise Center. The document will then be archived in the so-called Repository of TU/e.

28 January - The Master’s degree programs within the TU/e Graduate School have all been approved. On Thursday January 22 the Executive Board gave its formal approval. Most Master’s programs will look considerably different as of September 2015. They will comprise 120 credits, of which 30 at most may be timetabled for required courses. Furthermore, students will choose a number of specialist courses in consultation with their mentors or supervisors and must be able to follow free elective courses at Master’s level for at least 15 ECTS (no permission required). At least 15 credits must be earned through international experience and a final project must have a total of 30 and/or 45 credits. In addition, all courses have a load of 5 credits. The exception is that at most one-third of the elective courses can have a load of 2.5 credits. Until September 2017 courses totaling 3 ECTS will be allowed, but only so for non-required courses. Master’s courses will be given and completed within one quartile.

And how are things in Helsinki? More and more TU/e students go abroad for their studies to follow courses, internships or a doctorate path. What is it like to find your way in a new country? Students tell their stories.

Helsinki is a great city, and it is the perfect base for trips to places like Tallinn, St. Petersburg, and beautiful Lapland. But, more importantly, I went there to study at Aalto University. It’s a university that enjoys a very high reputation in Finland, but there are two things that Aalto really excels at. One of those is the field of Machine Learning & Data Mining, which happened to be the reason for me to do my Master’s thesis about detecting privacy-sensitive messages on social networks at this university. The second of Aalto’s strengths is the encouragement of entrepreneurship among students. After London, Helsinki is the city with the best investment climate in Europe according to the Foreign Direct Investment index of the Financial Times (Eindhoven also scores well at third place). The campus of Aalto University is situated at the heart of the business district that receives a large part of these investments. The headquarters of Nokia (Microsoft Mobile) is there, but nowadays it’s mostly gaming and mobile app companies that gather a lot of success. For example, Rovio (Angry Birds) and Supercell (Clash of Clans) were both founded by alumni of Aalto University. If that amount of inspiration doesn’t encourage students, then the Aalto Entrepreneurship Society (Aaltoes) will. Aaltoes is the biggest student-driven entrepreneurship community in Europe. Every week there are activities like lectures, pitches, hackathons, network drinks, and sauna parties (Finns can’t do without saunas). But the best part of my time here is the diverse and fascinating group of people that I got to know. Aaltoes is open to everyone, even people who are just curious or want to join fun projects. But beware, because before you know it you’re pitching your own startup idea. It was quite difficult to keep myself from getting too distracted from my master’s thesis.

St Masteefran Patelsk Comput’s student i, Engienre Science o& f ering Would you also like to write an article about your time abroad? Please send an email to [email protected].

Dedication Sa attended by mgrada any 27 Januar

TU/e getting ready for paid parking

y - The official op ening of the Sagr ice by Built Envi ada Familia in Ice ronment studen , the basilica m ts in the Finnish was attended by ade of town of Juuka ov some 1,400 peop er the past mon le last Saturday performed as an th, . Opera singer La ‘ice angel’, and urien Schreude the building was orthodox and Lu r de di cated by bishop theran churches s of the Finnish . On Thursday 29 warm welcome January , the bu at TU/e. ilders received a The constructio n is expected to remain until the end of March. The project lead ers might return before that to m easure the construction on ce more and possibly finish the highest tower with the as sistance of Finnish volunt eers.

Read more stories online: www.cursor.tue.nl/en

27 January - Starting March 31, all campus residents will have to pay two euros a day for parking on campus. At campus entrances and exits, the license plate registration system are implemented. Every boom barrier will be fitted with a small camera that recognizes the license plates of visitors coming in and leaving. After every entrance, a so-called e-wallet - a personal parking account for employees - will be charged two euros.

Life after TU/e Name: Leda Klouda Place of Birth: I was born in Boston, USA, to Greek parents. I grew up mostly in Greece and Germany At TU/e: I studied Biomedical Engineering at TU/e from 2002 to 2004 Current position: Assistant Professor at Baylor College of Medicine in Texas, USA

What are you doing now? I’m still a researcher. I am currently an Assistant Professor at Baylor College of Medicine in Texas. After my Master’s at TU/e, I continued with a PhD in Bioengineering at Rice University Houston, Texas. Research in that area has always been interested me. I was equally drawn to industrial and academic research, but right now, academic environment has my preference! I did consider staying at TU/e for my PhD, but in the end, I decided to go to another group in the USA that conducted research in the exact area I was interested in.

More news on www.cursor.tue.nl/en

Clmn

How do you reflect on your time at TU/e? I studied Biomedical Engineering at TU/e from 2002 to 2004. I was actually the first international Master’s student in this department! At the time, it was one of the few European universities that offered a Master’s program in Biomedical Engineering. TU/e had an excellent reputation, and my program gave me the opportu nity to customize my learning experience keeping in mind my interests. I have to say, being the only non-Dutch student in my class was not easy. Eventually, I learned the language, and learned how to communicate with Dutch people. I enjoyed most of my classes and the laboratory I worked at. Plus, with Eindhov en being in the heart of Europe, there were many opportunities to travel.

Life on Campus

“You‘re late ‘even though’ you live at university”, they say. Me: “I ’m late ‘because’ I live at uni”. It’s almost time for lecture but I am still in my bed. The buildings with the lecture halls are all visible from my studio’s window. I tell myself that I am almost there, and then fall asleep again. After all, all we need is ‘a few more minutes’. Thank you, snooze . Living on campus doesn’t simply mean that you get immune to being late by avoiding biking or travelling. Indeed, living on campus is much more to a student than that. All your classes, buildings, on-campus facilities, the sports centre – it’s all on your very doorstep. Still, few things are known to campus residents only. Not having to share the loo and kitchen is sheer luxury. You can always go home for a quick meal

or a nap. Socializing is commonplace, too. Living on campus means having a temporary, convenient storage place for friends’ stuff. Ironically, I never imagined eating, sleeping, and doing my laundry at uni this often. And then I haven’t even mentioned all the chores that come with living in campus. Shortly, and thankfully, we won’t be the only ones enjoying the luxury of campus life. Two new residential towers will be open to students soon. One is Potentiaal and the other will be located at Dommel River. University is bearing in mind there are students on a budget, so Dutch students have a chance to get a home on campus as well, making campus life more diverse. And students don’t mind shared facilities, either. Living on campus is a delightful experience, and they’re all about collecting cherished memories. Talking to several former residents, I unveiled an interesting fact. It’s only the legs that walk away from this place, the heart never does!

Danyal Hai

der, studen Engineerin t of Electrical g

What happens to international students after they graduate from TU/e? Do they go job hunting in the Netherlands, pack their bags and explore the world, or return to their home countries? International TU/e graduates talk about their lives after TU/e.

What advice would you give the current students? Make sure you have a general life plan, but be open to serendipity. You never know what great opportunities may come your way when you keep your eyes open! Ask people who have been in your situation before. At TU/e, take advanta ge of all university has to offer, e.g. access to conferences and industry, talking to and learning from professors, fellow students etc. Also, try to learn some Dutch. It will help you in everyday life, and people appreciate it a lot!

24 | Zoom in

5 February 2015

Zoom in | 25

See for more news www.cursor.tue.nl/en

A Break from the Norm: Carnival celebrations here and elsewhere It’s Carnival season in the Netherlands! Towns are changing their names (Eindhoven = Lampegat or light bulb village) and the locals are busy dreaming up kooky costumes and checking their bank accounts for sufficient beer-buying funds. But even if you don’t have plans to don a purple wig, drink massive amounts of alcohol and take to the streets, you’ll still benefit from the break from the academic grind. Carnival is a beloved tradition in these parts, but do you know the why behind the wackiness? Why do we here in the south of the Netherlands stop our lives for this festival while the Dutchies “above the rivers” don’t? Why do Brazilians celebrate? Or Germans? For most people, Carnival celebrations are simply a time to relax and reconnect with friends and family in a party atmosphere. But the celebration is inherently linked to religion (as well as pre-Christian traditions) and it’s slightly different in every place that it’s celebrated. Though the etymology of the word “carnival” is disputed by scholars, the folklore explanation traces the meaning to the Latin words for meat or flesh, carnem, and levare, meaning to remove. Carnival celebrations precede Ash Wednesday which is the official first day of Lent - the 40 days before Easter during which, according to Christian teachings, Jesus fasted in the desert. Historically, Christians were expected to emulate Jesus’ sacrifices by fasting - particularly by abstaining from eating meat and by using the period as a time of sober reflection on their religion. Therefore, the days leading up to this extended time of somber self-restraint gave rise to Carnival a sort of release valve for people to indulge in excesses of food, alcohol, and partying as well as a time to overturn deeply-entrenched social norms and roles. Carnival celebrations occur almost exclusively in traditionally Catholic countries and regions.

The Beach or Beer? Though Southern Dutchies and Eindhoven transplants alike are mostly focused on their own upcoming celebration, many foreigners think of Brazil when they think of Carnival - and its corresponding images of elaborate floats and scantily-clad beauties. However, the reality of Brazilian Carnival is somewhat different from what’s televised to the rest of the world. José Melo, 22, is a master’s student in the Mathematics and Computer Science Department. He’s from Recife - a coastal city in the northeast of Brazil - and says his city’s Carnival celebrations are The biggest carnival shop in Den Bosch: P.W. Hoofs.

famous throughout both Brazil and the rest of the world: “People come from all over to celebrate in Recife. We have the biggest parade in the world which begins at dawn on Saturday with the Galo da Madrugada (“Rooster of the Dawn)”- a giant rooster that is the symbol of this parade. This is the official start of Carnival for us and for the rest of Brazilians.” And contrary to the cliché, José explains that Carnival is not necessarily only about drinking and dancing in the streets. “Lots of people don’t even do the block parties. They just go to the beach with their kids and friends. It’s summer in Brazil so schools are still on vacation. It’s a time to relax. In fact,we usually say that the year only starts after Carnival. People do go to work, of course, but they’re very lazy. Deadlines aren’t too strict during this time.” Jairo Borgas, 25, is from Rio de Janeiro and a mechanical engineering bachelor’s student at Fontys.“In Rio, we have two types of Carnival. The one you see on television with big cars and all the colors and the real Carnival in the streets. Because this is the time when our country is being broadcast to the rest of the world even poor people will spend a lot of money for a costume. I think Carnival is their moment.” When he was younger, Jairo’s activities during Carnival used to be quite different from how he now celebrates. “Both Catholics and Protestants in Brazil will sometimes do what we call “retiring.” This means that when other people are celebrating the flesh, we’ll go to nurture the spirit - it’s usually a retreat for three days to pray and study the Bible.”

Goodbye, Winter Carnival in Germany is a creature with many names -Fasching, Fastnacht, Fasnacht, Fasnet or Karneval- and is celebrated slightly differently depending on the region. Torben Schäfer, 25, is a master’s student in the Industrial Engineering

& Innovations Science Department and hails from the small city of Crailsheim, about an hour’s drive from Stuttgart. His childhood Fasching celebrations reflect a more pre-Christian focus on nature than anything dictated by the Catholic Church. “The idea was that you would say goodbye to the winter and welcome the spring. When I was in primary school, we’d walk through town making lots of noise to scare winter away. We’d then have a bonfire at the school. There would be other children’s events where you could dress up and eat lots of candy but no big parades or anything like that.” Master’s student Leander Hartenauer, Industrial Engineering & Innovation Sciences, is from a small town close to Munster. His town celebrates Karneval and it’s a period when normal social mores are put aside for a few days. “Things in Germany are more formal than in the Netherlands and this is the time when things relax. The whole town gets together and you might, for example, see your friends’ parents at a party and drink and dance with them. People that you would normally treat respectfully are now just friends you hang out with in an informal atmosphere.” Karneval in Leander’s area of Germany is also about flipping social roles. He explains one tradition: “On the Thursday before the main celebrations begin there’s a day called Weiberfastnacht which is only for women. They’re supposed to cut men’s shoelaces or ties and most companies will have a party just for them before throwing one for all of the employees.” In some towns, women are also allowed on this day to grab any passing man they fancy and kiss them. Both Leander and Torben agree that if you want to experience German Carnival at its best, go to Cologne. Torben’s one experience of it left an impression: “It’s crazy! The entire city comes out to party. They really put a lot of effort into it.” Indeed, Cologne’s Carnival festivities are some of the oldest in the country and many of the traditions of that

city - such as using costumes and floats for political satire - stem from periods of occupation when residents used Carnival as a time to vent subversive anti-Prussian and anti-French sentiments.

Limburgers vs. Brabanters And last, but certainly not least, we have our own Dutch Carnival or Carnaval traditions right here in the south of the Netherlands. Why only the South, you ask? Though the majority of the Dutch are rather irreligious these days and Carnival celebrations are largely divorced from their historically religious overtones, the provinces “below the rivers” were traditionally the Dutch Catholic strongholds through French and Spanish occupation (merci, Napoleon). Meanwhile, Calvinistic Protestantism flourished in the North. (And let’s just say they frowned on partying…) Like celebrations in other countries, Dutch Carnival is characterized by copious amounts of beer, crazy behavior, costumes and a general break from everyday norms but with one main difference - the debate about who does it better. Limburger Stijn Zanders, 22, is getting his master’s in the Industrial Engineering & Innovations Sciences Department. “Limburgers say that they celebrate the REAL Carnival. I’m from Weert which is on the border between North Brabant and Limburg and I’d say the atmosphere is different in Limburg. People put a lot of money in their costumes and dress up really well and the music is more traditional.” Applied Mathematics bachelor’s student Arno Coppelmans, 19, is a member of the student organization, GEWIS, and was asked to be the group’s Prince Carnaval for this year’s celebrations. His job is to be the pivot point or leader of the festivities and to represent GEWIS with the university’s other student organizations. He says he feels honored to have been asked.

“I didn’t expect it. It means that many people know you and recognize that you know how to talk to others. I always look forward to Carnival but I’m really excited about it this year.” Though the role assumes a different meaning on a university campus, the tradition of electing a Prince Carnaval in the Netherlands (and Germany) - and ceremoniously giving him the keys to the city - was historically a handing over of power to the average citizens and providing them with the opportunity to criticize their “betters” without fear of retribution. These days, Stijn Zanders isn’t too concerned about who celebrates Carnival the best. He’s more interested in introducing Dutch Carnival to foreigners by organizing events for them through Estiem, the European student network for Industrial Engineering and Management Sciences. “We have students coming this year from Turkey, Hungary, Norway, Italy, even Belarus. For me, Carnival has always been about having a lot of fun and getting out of daily life. You can be someone different. I mainly hope that the students that are coming this year meet more friends and that we all take away some crazy stories. I want them to think back on this time and remember that it was really awesome.”

Text | Angela Daley Photo | Bart van Overbeeke

Carnival? Where and when? Carnival will be celebrated from Saturday, February 14th until Wednesday, February 18th. Where to go? Just follow the hordes of dressed-up people in the streets of Eindhoven. You can also check www.lampegatdegekste.nl.

26 | Research

5 February 2015

4 burning questions

Research | 27

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Matthijs Cox | Applied Physics

Dulce Pérez Ferrández | Chemical Engineering

Plastic magnetic field sensors

A greener way of making foams 1 | cover

1

The bottom of my cover shows a blue molecule of propene oxide, which is on top of some gold containing catalyst particles. Producing this molecule was the ultimate goal of my research. The catalysts shown in the background produce the necessary chemical reactions.

’s on f your o r e ov the c rtation? disse

2 | parties

What

To produce the polyurethane foams that we have in our mattresses and the insulation of our homes, you need to combine smaller molecules that act as building blocks to form the desired chemical. Propene oxide is one of those important building blocks. My research focused on experimentally evaluating different chemical processes for the synthesis of propene oxide.

3 | essential The support of several people has been essential for my research project, witness the acknowledgements in my thesis. In the lab, I could not have conducted any experiment without a very versatile setup, which allowed me to test different gas phase reactions using a number of types of powder catalysts in a fully automated way.

2 Wh a peo t do y ou t ple a t par ell whe n t abo ut y they a ies our s rese k arch ?

4 | society benefit To minimize pollution and increase efficiency, production of chemicals should be as green as possible. This means reducing the amount of waste and energy. In the case of propene oxide, some of the existing processes release harmful chemicals, like chlorinated products. The alternatives I have researched are simpler, with water as the main by-product, which makes the processes more environmentally friendly.

1 | cover

3 What person, technology, or device has been essential for your research?

4 

does w o H efit n e b ty socie our work? y from

(edited by Tom Jeltes) Photos | Bart van Overbeeke

You see an artistic impression of conducting, luminous polymers (black wire) that I researched, and the magnetic moments (golden arrows) of the charge carriers that play an important role in explaining my research results. It’s been self-made with Blender, open source render software. I recommend it to any creative soul!

2 | parties For years, I’ve been trying to develop and understand conducting, organic (i.e. plastic) material. It turns out these materials, being the latest pixels in your smart phone and curved TV, for example, are rather sensitive to magnetic fields. The physics behind all that is fascinating and displays parallels with how birds ‘see’ the geomagnetic field with specific molecules in their eyes.

3 | essential If you were to do everything yourself during a PhD, you won’t get very far. So, I’d like to thank my technical staff Gerrie and Jeroen, as well as all students I’ve supervised, as they’ve taken my PhD to a next level.

Rik Moonen | Biomedical Engineering

Molecular MRI of arteriosclerosis 1 | cover What you see is a chalkboard sketch of a mouse and its circulatory system, with an MRI image of the heart and aortic arch inside. The other three images are take from my dissertation: from left to right, you see a fluoro MRI of liver and spleen, the molecular and cellular processes during the development of arteriosclerosis, and a series of MRI images put together to make a parametric (color) map.

2 | parties Arteriosclerosis is the basis of many cardiovascular diseases, and therefore an important cause of death. Complications like heart attacks and strokes occur when a plaque ruptures causing a clogging blood clot. Treatment is always determined by the narrowing of the blood vessel, even though we now know that doesn’t predict the chance of rupture. Molecular MRI uses contrast fluids to image the plaque composition and processes that cause rupture. Contrary to traditional MRI, these new techniques provide a quantitative measure that enables an objective assessment.

4 | society benefit

3 | essential

Magnetic field sensors are everywhere. They’re in your smart phone, and they’re the read heads in your hard disk. If these can be made from cheap plastics, that’s a major commercial advantage. On top of that, we’d have created an extra application for plastic electronics, a rapidly expanding expertise with great impact on society.

The MRI techniques we’ve developed are pushing the boundaries of current possibilities. For that, we can’t do without state of the art MRI scanners.

4 | society benefit Molecular MRI might offer a better diagnosis and better treatment of arteriosclerosis in the future. It would be better for the patient, and it would save society a lot of money. On top of that , these techniques can be used in animal testing right away, as these non-invasive measurements can be repeated more often, so fewer mice are needed for drug testing for example.

Thursd ay

After-

5 Februar

Borre

y, 19:0 0

-21: l at TU COSM /e Com 00h, Commo It is Th OS is launch n Room mon R is clos ursday even ing After-Bo , Meta r in in r o e g g ls o . d T m w own. Y he last you dr Forum ith 2 e o o ‘b u u w r o o r n 0.090 e r ed piz re ali Well, A fter-Bo your stoma ze that in thl’ at TU Eindh zas. T U / ch in b e e rrels a o ven last fe C e re com your b ommon Roo ing to er. Know the w hours your re enviro uds and get t m and enjo feeling y2 nm scue, d ho ? is rop by not av ent in the h se night-out euro pizza, ailable eart of plans s chat w , only p it t o izzas ahe campus. rted in a cos h FYI: Alc y nd goo o d com pany. hol

7

8

11

februari,

lt: Is

Magistrale fil huis te verkopm over Kolya, die weigert zijn ouderlijk Leviathan is eeen aan de corrupte burgem n so m be re, pessimistis eester. die heel goed ch Rusland. De filte lezen is als satire op he e film, beste scenariom won in Cannes de prijs t huidige voor het . Voertaal: Russ Entreekosten ische film met Nederland : studenten 3, se 50 euro | ande ondertitels ren 7,50

iks anders t, rest Zeus n, als zijn vrouw. ap tr es ad H us er van zijn bro ore, een dochter van Ze us in de val Wanneer Ze nakomen. Hades wil KKore - dit hoort, zijn afspraak eter - de moeder van e vertelling over Wanneer Demlos. Een tragikomisch stelling legt de breekt de hel eenzaamheid. De voorluk onder de fde en ge liefde, eer en van de mens rang naar lie menselijke dwaardoor de wreedheid p microscoo ordt. zichtbaar w Soghomonyan Isa Erhardt, Regie: Gegamubbelman, Bas Alers, D e n n i Lello Spel: A inic, Paola D Kristijan Trn reserveren.doppio.nl Reserveren: : standaard 8,- euro | Entreekosten euro Student 4,-

9

Lezing Arn e van Ooste rom, founder @ DesignThin kers

10

Leviathan

e Doppio spe

Maandag feb eerste verdie ruari, 17:00-19:30 uur, ping MultiM ediaPaviljoe TU/e-campu n, s

9

Maandag , dinsdag en woensdag februari, 20:0 0 -2 2 :2 0 uur, Gaslab, TU/e -campus

ondag rdag en z te a z , ri a ru b s ? Vrijdag fe ur, Gaslab, TU/e-campu ng voor mij 0u a b :0 3 d 2 n a 0 :0 m 0 ie 2 er dan n op dan

6

don’t TU/e and Eindhoven so you Cursor collects all events at , and nts eve ic athletic and academ have to. Symposiums, films, notify can You nl. ue. or.t urs w.c at ww to parties: you can find them all ail em an d sen website, please e us of new events through our her will ine gaz Ma sor Cur do so. [email protected] if you want to ing happenings. publish a selection of upcom

Hierbij nodig raken door A t ESBC je uit om maan Academy & rne van Oosterom, de dag 9 februari vanaf 17.0 teams verspDesignThinkers Networoprichter van DesignTh 0 uur geïnspireerd te inkers, Desig Thinkers voorreid over Europa, Noordk, oftewel de DesignThin nThinkers Het is gespec bedrijven als Philips, - en Zuid-Amerika, Azi kers Group. Met vijftien ë M teams. Het ui ialiseerd in het bouwen ichelin, Coca-Cola, B en Australië werkt Des haar cliënte teindelijke doel hiervan en faciliteren van creaosch en Volkswagen. ign n en het creë ti ren van duu is het versterken van d eve multidisciplinaire rzame busin e innovatiekr http://www es acht van s. .esbc.nl Voertaal even ement: Ned erlands

Tuesda y Feb 17:45-2 0:30h, ruary, Auditor TU/e ca ium, mpus M

10

aster’s event for TU /e stud ents Infoma rke

t, op tations ening presen ta gradua te prog tion and Event la rams. nguage : Englis h presen

h, February, 18:00 centre Tuesday e er th Eindhoven ov l al s se ou th in studen

10

Stukafest

an and study books, idst beer crates comedian at the dinner am ce an rm rfo A stunning pe recital under a loft bed or a e centre of Eindhoven are intimate literaryukafest, 13 student rooms in th tre, literature, poetry, table. During St mini stages where music, thea transformed into e are the main focus. cabaret and danc oven/ kafest.nl/eindh http://www.stu50 euro Entrance fee: 4,

11

Woensdag februari, 12:40-13:35 uu r, Blauwe Zaal, Auditoriu m, TU/e-campus

TINKEBELL. provoc eert over kunst, actie, onrecht, hatem ails en media ‘En wie

nu nog durft te beweren dat kunstenaars geen inv die kan door de stront zak loed hebben, provocerende kunstenaa ken.’ Maak kennis met TINKEBELL., een vlekken van de moderne r. In haar kunst zoekt ze naar de blinde samenleving en legt die bloot. Entreekosten: gratis