VanDoorne @ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n ,Jgr*htirartenr,.,iegI 2 1 1C*1 Klvi Ànrstetdarir Pc:$tbirs7l12Sb 'itj70 AG ,À.iïsterdam
P E RK O E R I E R RechtbankZwolle Accountantskamer Kabinetvan de Voorzitter H a n z e l a a3 n5 1 8 0 1 7J M Z W O L L E
Datum Uw ref. O n z er e f . lnzake
WalterHenciriks*n Adv+ca;t h*;ndriristlnqf rtarrdr:clne.irirn t t120à78'* 2+'l 'i?5.tr i il:C 53v n i i l , 3í 1 i ? . 1 : ; i j
2 9 j u n i2 0 1 2 12100834 Wtra AK 10.009516 klachtstichtingSOBI/deheer M.A. Noorlander RA
Edelachtbare Heer, De heer M.A. NoorlanderRA ("Betrokkene")verzochtons hem bij te staan bij de tegen hem door Stichting klacht. SOBI("Klager")ingediende lnleiding 1 1
Betrokkeneis registeraccountant, werkzaambij KPMGAccountantsN.V. ("KPMG").Betrokkene is sindsmedio2010,tezamenmet zes teamleden,betrokkenbij StichtingVestiaGroep ("Vestia").Betrokkeneheeftde jaarrekening2010 van Vestiavan een goedgekeurde controleverklaring voorzien.Voor 2010was Deloittede accountantvan Vestia. N.B.
1.2
Vestiais een groteNederlandse woningcorporatie die ultimo2010 circa89.000woningen,waarondercirca7.250overige (zoalsbedrijfspanden verhuureenheden en winkels)verhuurde. Vestiais een instelling, die doorde rijksoverheid is erkendals woningcorporatie en dientdaarmeehet belangvan volkshuisvesting.
Op 2 mei 2012 heeftKlagereen klachttegenBetrokkene ingediend.Kernvan de klachtis, aldus Klager,dat Betrokkeneten onrechtede jaarrekening2010 van Vestiaheeftgoedgekeurd.De klachtbestaatvervolgensuit drie,door Klagergenummerde, klachtonderdelen: -
klacht1: er is onvolledige en misleidende informatie over rentederivaten in de jaarrekening 2010opgenomen; klacht2: het eigenvermogenvan Vestiaper eind 2010 is te hoogweergegeven(gezienhet verliesop de postderivaten)in de jaarrekening 2010; klacht3: het resultaatvan Vestiaover 2010 is te hoogweergegeven(geziende verliezenop in de jaarrekening de derivatenportefeuille) 2010
Amsterdam Aruba Bonaire Curacao
\-anDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 2 13 . 0 6 .12
1 .3
Zo wordtin alleklachten van Klageris korten nietop alle puntenevenduidelijk. Het klaagschrift gerefereerdaan derivatenproducten die door Vestiawordengebruikt,maarwordt de werkingvan zal dan ook eerst deze productenniet of nauwelijksgeduid.ln hoofdstuk1 van dit verweerschrift wordeningegaanop de werkingvan (verschillende soorten)derivaten, en de wijzewaaropdaar binnenVestiamee werd omgegaan.
1.4
V e r v o l g e n s z ai nl h o o f d s t u k 2n a d e r w o r d e ni n g e g a a no p k l a c h t1 , e n z a l i n h o o f d s t u k 3n a d e r wordeningegaanop de klachten2 en 3 gezamenlijk. N.B.
2
Hetjaarverslag2010en de jaarrekening 2010zijndoor Klagerreeds niet nog een overgelegd.Betrokkenezal dat bij dit verweerschrift keerdoen.
Derivaten algemeen
2 .1
van waarvande waardeafhankelijk is van prijsontwikkeling Derivaten zijnfinanciëleinstrumenten productzoalsvaluta,aandelenof rente.Een derivatencontract wordtmet name een onderliggend aangegaanom fluctuatiesin kasstromengerelateerdaan anderefinanciëleinstrumenten (bijvoorbeeld betalingvan variabelerenteinzakeleningen)af te dekken(te "hedgen").
2.2
voortvloeiende uit Het beleidvan Vestiais er op gerichtom circa85% van de kasstromen het in een jaar te hedgenovereenkomstig investeringen, herfinancieringen en renteconversies kasstromen voortvloeiend uit van Vestia. Vestia dekt daarbij variabiliteit in treasurystatuut de gerelateerd leningenaf. huidigeen toekomstige rentebetalingen aan huidigeen toekomstige
2.3
Korten goed:Vestiadekt het kasstroomrisico als gevolgvan het renterisicoaf (vergelijkook jaarrekening 2010 pag. 21122).
2.4
(soorten)derivaten, Vestiamaaktgebruikvan verschillende al dan nietin een gecombineerde vorm.Vestiahad ultimo2010circa365 lopendederivaatcontracten.Van deze derivatenportefeuille betrof(in aantallengemeten)54% zogenaamde"plainvanilla"interestrate producten swaps,circa25o/oswàptionsen de resterende21% warengestructureerde (grotendeels cancelable & callableswaps).
2.5
ln het hiernavolgende zal wordeningegaanop dezeverschillende op de soortenderivaten, marktwaarde daarvanen de margincallverplichtingen, alsmedeop de methodevan kostprijshedgeaccounting. Daarbijzal geen vollediggedetailleerd overzichtwordengegevenvan financiêleproducten, maarzal de algemenewerkingvan de derivaten allefinessesvan dergelijke naderwordentoegelicht. in de genoemdecategorieën interestrate swap
2 .6
Een interestrateswap wordt met name gebruiktom renterisico's te beheersenof af te dekken. De interestrateswap is een overeenkomst tusseneen bank en, in dit geval,Vestiawaarbij partijenrentebetalingen tegenelkaarruilen.In de meesteenvoudige vorm,ook wel "plainvanilla"
VanDoorne @ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 3 13.06.12
genoemd,kan onderscheid wordengemaakttusseneen payerswapenerzijdsen een receiverswa p a nderzijds
2 7
Bij een payerswapbetaaltVestiaeen vaste renteen onfuangtzij een variabelerente.Een voorbeeld:indiensprakeis van een leningaangetrokken doorVestiamet een variabelerente, bijvoorbeeld 3-maandsEuribor,dan wordthet risicogelopendat dooreen stijgende3-maands Euriborde rentelasten met betrekking tot die leningtoenemen.Doorhet afsluitenvan een payerswapmet een bankmet een onderliggende waarde("notional value")gelijkaan de hoofdsomvan de lening,wordthet risicovan variabelerentelasten uit die teÁingweggenomenen komt daar een vast rentepercentage voor in de plaats.lmmers:de variabelerentedie Vestiavan de bank uit de payerswapontvangt,neutraliseert de variabelerentedie Vestiamet betrekkingtot de leningmet variabelerenteverschuldigdis, tenvijltegelrykertijd een vasterenteaan de bank wordtbetaald(de zogenaamde"fixedleg").De combinatie van leningmet variabelerenteen payerswapresulteerter dus in dat per saldosprakeis van een leningmet vaste rente.
2 8
Een receiverswapis feitelijkhet omgekeerdevan een payerswapen daarbijis Vestiadus de ontvangervan een vaste rentevan de bank en betaaltzij -per saldo-aan de bankeen variabele rente.
2.9
Een receiverswap of een payerswapkunnenook wordenafgeslotenom eerderepayerswapsof receiverswaps geheelof gedeeltelijk te neutraliseren, bijvoorbeeld indiende onde1iggende lening nietlangeraanwezigis of de ontwikkelingen in rentedaaraanleiding toe geven. swaptions
2 1 0
Het woordswaptionis een samenvoeging van de woordenswap en option;een swaptionis een optieop een swap. Er bestaantwee hoofdvormenvan swaptions:payerswaptions en receiverswaptions. Een payerswaption geeftde koperervanhet rechtom een payerswapaf te sluiten(met de schrijvervan de optie).Een receiverswaption geeftde koperhet rechteen receiverswap af te sluiten(met de schrijvervan de optie).Het momentvan uitoefeningvan de swaption(en daarmeede startvan de onderliggende interestrate swap)wordt per swaption bepaald,en zalverderliggennaarmatede termijnvan financiering die men wenstaf te dekken verderweg ligt(bijvoorbeeld een financiering met een looptijdof herfinanciering tot 50 jaar in de toekomst)
2.11
Opties'dus ook swaptions,kunnenwordengekochtof geschreven. Bij koopvan een optiewordt tegeneen vergoeding (verschuldigde premie)een rechtverkregen;bryhet schrijvenvan een optie wordteen rechtgegevenaan de kopervan de optietegenontvangstvan een vergoeding.Vestia schreefswaptions.
2 12
De swaptionswerdendoor Vestiaregelmatigafgeslotenin (gelijktijdige) combinatiemet reguliere interestrateswaps.Er was in die gevalleneen combinatie van twee derivatendie in sam"Àhang werkten.Het ene derivaatzorgdevoor een indekkingop kortetermijn;de swaptionvoor een mogelijkeindekkingvoor de periodedaarna.De premiedie doorVestiawerd ontvangenvanuit de geschreven swaption,werd nietin cash ontvangen,maarwerdgebruiktom de zogenaamde "fixedleg" (vgl.2.7) van de gelijktijdig afgesloteninterestrateswap naar een lagerniveaute brengen.Dezewerkwijzeis doorVestiaconsistenttoegepastdoor de jaren en É niet ongebruikelijk in de woningcorporatiesector.
VanDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 4 13.06.12
2.13
De swaptionsdie door Vestiazijn afgeslotenzijn, eveneensals de hiervoorbeschreveninterest rateswaps,zijn standaardproductenvan de bankenmet standaardcondities. qestructureerdeproducten
2 14
Vestiaonderscheidde in haartreasurybeleidook de categorievan zogenaamdegestructureerde producten. Het gaatdan in overwegende mateom cancelable & callableswaps.Cancelable en callableswapszijn derivatenmet een optie-karakter die de bank (de wederpartij)het rechtgeven een interestrateswap op enig momentte beëindigen(cancelableswap)respectievelijk te slarten (callableswap).Dit zal de wederpartij uitsluitend doen indiendit voordie wederpartry op dat momentnaarvenruachting een economischvoordeeloplevert.De standen verwachte ontwikkeling van de kapitaalmarktrente zijn hierinbelangrijke determinanten. Ook de cancelable en callableswapsdie door Vestiazijn afgeslotenzijn standaardproductenvan bankenmet standaardcondities. marktwaardevan derivatenen margincall verprichtinqen
2 . 15
De marktwaarde van derivatenis met nameafhankelrjk van de verhouding tussende inkomence en uitgaande(rente)kasstromen, rekeninghoudendmet de waarschrjnlijkheid van die kasstrorne^ en de renteontwikkeling. Een voorbeeld.Bij een payerswap is de inkomendekasstroomgelilk aan de marktrente,terwijlde uitgaandekasstroomeen vaste renteis. lndiende te ontvangen marktrentedaaltbenedenof stijgtbovende in de swap overeengekomen te betalenvaste rente krijgtde swap (voorVestia)een marktwaardedie negatiefis (indiende te ontvangenmarktrente daaltbenedende te betalenvasterente)respectievelijk die positiefis (indiende ie ontvangen marktrentestijgtbovende te betalenvasterente)of. Die marktwaardewordtook bepaaldáoor de resterendelooptijden het "notionalbedrag". N.B.
VoorVestiageldtdat sprakeis van reningenmet een lange resterendelooptijd:het vastgoedvan Vestiaheefteen economische levensduur die kan oplopentot 50 jaar,en van de langlopende leningenkan de resterendelooptijdook oplopentot 50 jaar. De derivatenwaarmeehet renterisicoop deze leningenis afgedekt, kennendaarmeeook een langeresterendelooptijd.
2 16
Zoalsuit het voorgaandeal blUkt,klevener vanzelfsprekend risico'saan derivaten.Zoalsaan alle financiêleinstrumenten risico'szijn verbondenen overigensook aan anderetransacties. Risicovrije transactiesbestaanniet.Zelfsaan staatsobligaties zrjnrisico'sverbondenzoalsde huidigecrisisons leert.lndiende marktrente (tijdelijk) andersbeweegtdan veruvacht kunnen ongewensteeffectenontstaan;dat is nu eenmaalinherentaan elke financieringstrategie al dan nietmet een daaraangekoppeldderivatenbeleid. In het huidigevolatieleeconomische klimaat waarbijrentebewegingen sterkafhankelijkzrynvan crisisreacties van financiëlemarkten,sturing doorcentralebankenvan landenalsmedede ECB,is dat zekerhet geval.Naasthet risicovan bewegingenin de marktrenteziiner ook risico'szoals het kredietrisióo (zal de tegenpartijwet aan zijnverplichtingen kunnenvoldoen?)en liquiditeitsrisico zoalshiernazal wordenbeschreven.
2.17
Gebruikeltlk is dat de bankzogenaamde"margincallverplichtingen" oplegtbryhet afsluitenvan derivaten. Indiende marktwaarde van de derivatenvanuithet perspectief vanVestianegatiefis (en de bankdus een kredietrisico loopt),dientVestiade bankvan onderpandte voorzienÍn de
VanDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 5 13.06.12
vormvan het stallenvan liquidemiddelenbij de bank.Dezeliquidemiddelenstaandan nietmeer ter vrije beschikkingvan Vestia,hetgeenvoor Vestiaderhalveeen liquiditeitsrisico oplevert. N.B.
2.18
vloeitoverigensnietvoortuit de Dezemargincallverplichting "CSAderivaatcontracten, maar uit de overkoepelende (Collateral overeenkomsten" SupportAnnex)die met bankenzijn gesloten.
Van belangis dat deze margincallsniettot een lastvoorVestialeiden.Margincallszijn kasstromen en die zijn nietleidendvoor het momentwaaropbatenof lastenwordengenomen. Zie RJ 135Algemenegrondslagen voorde bepalingvan het resultaat, meerin het bijzonder paragraaf202'. "Op grond van aftikel 2.362 lid 5 BW wordende gevolgenvan transactresen andere gebeurtenissenverwerktwanneerzij zich voordoen(en niet wanneergeldmrcde,edi,,crCen ontvangenof betaald)en wordenzij in de jaarrekeningverwerktin de pertode ,',ea'.: z. betrekkinghebben.Aldus verschaftde jaarrekeningde informatieover transactc*se- a':.'= gebeuftenissenin het verledendie bij het nemen van de economischebes/issrns e. - 3: meesf nuttig is. Bij de toerekeningvan zowel baten a/s /asfen wordt op grond van ar-tikel2:384 lid 2 BW' voorzichtigheid betracht. Het Stramienlegt een directe koppeltngfussen de verwerkingvan baten en lastenen de verwerkingvan activa en passiva. Als wordt voldaan aan de criteria voor de verwerking(of het van de balansafhalen)van een actiefof passief,wordt daarmeetevens voldaanaan de criteria voor de simultane vetwerkingvan de bijbehorendebate of last. Volgenshet Stramien wordt een actief of passief venuerktindien het waarschijnlijkis dat enig aan die post verbondentoekomstigeconomischvoordeelnaar of uit de rechtspersoon zal vloeienen tevensde posf een kostprijsof waardeheeft waaruande omvangmet betrouwbaarheidkan worden vastgesfe/d'.
2.19
Bovendiengeldtdat in het gevalde marktwaarde weer stijgt,de geblokkeerde liquidemiddelen (het onderpand)weer wordenvrijgegevendoor de bankenen deze weer ter vrije beschikkingvan Vestiakomen.Alle soortenderivatenvallenin beginselonderde margincallverplichting, dus ook de negatievemarktwaardevan eenvoudigeinterestrateswapszullentot een margincall verplichting leiden.
2.20
Derivatenkunnendus tegelijkertijd risico'sbeperkenen veroorzaken.In het voorbeeldvan een interestrate swap is sprakevan het mitigerenvan renterisico's, maartegelijkertijd wordenwel geaccepteerd. liquiditeitsrisico's De balansdie wordtgekozentussende respectieverisico'sis een kwestievan beleidvan het bestuuren de commissarissen, en nietvan de accountant (vergelijkde paragrafenhiernaover het derivatenbeleid van Vestia). geaccounting kostprijshed
2. 2 1
De "normale"verslaggevingsregels die zienop resultaatbepaling kunnenin bepaaldesituaties leidentot de (ongewenste) situatiedat in de winst-en verliesrekening nietde economische
VanDoorne@ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 6 13 . 0 6 .12
realiteitvan de afdekkingstransactie wordtweergegeven.Er is dan sprakevan een zogenaamde venrverkingsmismatch. Hedgeaccountingis een door de wet en RJ 290 toegestanemethode waarmeewordt bewerkstelligd dat afdekkings-transacties wel overeenkomstig de economische realiteitin de jaarrekening wordenweergegeven. Een van de onderRJ 290 toegestanemodellen voor hedgeaccountingis de waarderingvan derivatendie wordeningezetals afdekkingsinstrument tegen kostprijs.Dit wordtook wel kostprijshedgeaccountinggenoemd. Vestiapastedit modeltoe in 2010,consistentmet 2009.
2 2 2
In hoofdlrynen komt kostprijshedgeaccountingerop neer dat de waarderingvan het hedgeinstrument(een derivaatzoals bijvoorbeeld een payerswap)die van de afgedektepostvolgt (bijvoorbeeld een leningmet variabelerente).Dat wil zeggendat wanneerde afgedektepost tegen kostprijswordtgewaardeerdook het hedge-instrument tegen kostprijswordtgewaardeerd, Bij de toepassing van kostprijshedge accountingis het uitgangspunt dus waarderingvan derivatenop kostprtls.Bij veel derivaten,zoals payerswapsen receiverswaps, is de kostprijs normaalgesprokennihil.
2.23
Over de voorwaardenwaaraanvoorafmoetzijn voldaanalvorenshedgeaccountingmag worCe^ toegepastis de wet zeer summier.De wetgeversteltslechtsdat sprakemoet zijn van risicoafdekking en effectiviteit om hedgeaccountingte kunnentoepassen("dienenen effectre. zijn ter dekkingvan risico's").In de wet zrinterzakegeen naderebepalingenopgenomen De wetgeverheeftdit,zoalsblijktuit de MvT bij de wetswijziging, aan de praktijkwillenoverlate^l: RJ 290 heefthieraaninvullinggegevendoorvoorwaarden te stellenaan de toepassingvaÍhedgeaccounting. Het gaatdan om voorwaarden ten aanzienvan. Toegestanehedge-instrumenten: in beginselkomenalleenderivatenin aanmerking als afdekkingsinstrument bij de toepassing van hedgeaccounting. Afgedekteposities:een afgedektepositiekan bijvoorbeeld een toekomstigekasstroomzijn waarvooreen overeenkomstis afgeslotenof een zeerwaarschijnlijke in de toekomst verwachtetransactiewaarvoornog geen contractis afgesloten. Toegestanehedgemodellenvoor hedgeaccounting:zoals bijvoorbeeld het kostprrjshedge accountingmodeldat Vestiatoepast. Het documenteren van hedgerelaties op basisvan generiekedocumentatie of documentatie per individuele hedgerelatie. Vestiapastehedgeaccounting toe op basisvan generieke documentatie, waarbijeen beschrrjving aanwezigdientte zijn van de algemene hedgestrategie, een beschrijving van hoe de hedgerelaties passenin de doelstellingen van risicobeheer, de venvachtingaangaandede effectiviteit van deze hedgerelatie en de betrokkenhedge-instrumenten en afgedekteposities. Het vaststellendat de hedgerelatie effectiefis, waarbijeventueleineffectiviteit in de winst-enverliesrekening dientte wordenverwerkt.
2.24
Wordtniet(langer)aan de voorurvaarden voor hedgeaccounting voldaan,dan dienthedge accounting te wordenbeëindigd.
\ánDoorne O A d v o c a t e n . N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 7 13.06.12
Vestiaen derivaten
2.25
Het treasury/derivaten beleidmaaktsindsjaar en dag deel uit van de interneorganisatievan Vestia,en is daarop verschillende manierenstevigin verankerd. Zo beschiktVestiaover een gedetailleerd financieelstatuut(Productie1) waarinondermeerde opzetvan de treasury organisatieis vastgelegd,zoalsde administratieve organisatieen internecontrole.Daarbijwordt onderscheid gemaakttussende beschikkende functie(Raadvan Bestuur),de uitvoerende functie(frontoffice: de treasurer),de registrerende functie(backoffice) en de controlerende functie(nalevingvan richtlijnen en procedures en toetsingvan beleidaan beleidsuitgangspunten geschiedtdoor het geheelvan de in de administratieve organisatie ingebouwde controlemaatreg elen).
2.26
Voortsis een TreasuryCommissieingesteld.De TreasuryCommissiebestonduit de voorzitter van de Raadvan Bestuur,de directeurfinanciên& controlen de treasurer.
2.27
Doorde treasurerwerdeenmaalperjaar uitgebreid verslaggedaanaan de Raadvan Commissarissen over het gevoerdebeleiden de uitkomsten daarvan,in de vorm van een "zwar't treasuryverslag(Productie 2 -in dit documentzijn namen en bereikbaarheidsgegevens gemaakt",(toevoegingadvocaat)).Voortswerd er, zoals bepaaldin het financieelstatuut.ook enkelemalenperjaar vergaderddoorde Treasurycommissie.
2.28
Daarnaastwerdende directeurfinanciën& controlen de voorzittervan de Raad van Bestuur dagelijksop de hoogtegehoudenvan relevanteontwikkelingen doorde treasurer.
2 2 9
Vrijwelalle individuelederivatencontracten werdengetekenddoor de voorzittervan de Raadvan Bestuur.In de overigegevallentekendede directeurfinanciën& control.
2 30
Ook uit de jaarverslagen van Vestiablijktdat sprakeis van een actieftreasury-en derivatenbeleid, en een groteinhoudelijke betrokkenheid van zowelhet bestuurals de RvC.De RvB en RvC houdensteedsde vingeraan de polsgeziende grotebedragendie er in de derivatenportefeuille omgang.Ter illustratie het volgende: -
ln hetjaarverslag2009 bijvoorbeeld geeftde Raadvan Commissarissen aan uitgebreidstil te hebbengestaanbij het treasuryverslag 2009 van Vestia.Ondanksdat het jaar 2009 extreemwas, kon Vestiasnei reagerenop de gewijzigdeomstandigheden, aldus het jaarverslagop pagina10. En voorts:"De raad heeftgevraagdnaarde risico'sbij derivaten en beleggingen.Het bestuurheeft aangegevendat de risicos beheersbaarzijn. "
-
ln het aan de Raadvan Commissarissen gerichteen aan hen gepresenteerde treasuryjaarverslag 2010wordtover de gevoeligheid van de liquiditeitspositie voor rentefluctuaties op pagina4 van dit verslagonder meer het volgendegeschreven:"lndíende rente over de hele linie 0,01% daalt, kost dat Vestiain marktwaardeop dit moment circa EUR 7 milioen. Bii een daling van 1%ovan de rentecuruewordt de gevoetigheídgroter voor Vestiaen ts dan EUR 10 miljoenper 0,01%0." In dezelfdepassagewordt met betrekkingtot verwachteontwikkeling van de zogenaamdelangerentehet volgendegesteld:"Tochis de algemene verwachtingdat de lange rente de komendejaren gaat stijgen. Hettijkt alsofdit de laatstemaandenvan 2010 heeftingezet."
VanDoorne @ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 8 1 3 . 0 61 2
(.laarverslag Ook in meer algemenezin is venryoord 2010,pagina5): "De raad heeftzich reeds in 2008 uitgebreidlaten informerenover de gevolgen van de krediefcnsisen de recessie voor Vestia.De conclusieluidde dat Vestiazich voldoendeheeft voorbereidop de kredietcrisisdoor in een vroeg stadium de nodige financieringaan te trekken.Het actief treasurybeleid heeft er in 2010 toe geleid dat Vestiade A1-statusvan het CentraalFonds Volkshuisvesting(CFV) heeft verkregen.ln 2009 was dit nog nipt de C-sfafus" N.B.
De A-1 statusbetekentdat de voorgenomenactiviteitenin financieelopzichtpassenbij de vermogenspositie van de corporatie.De C- statusbetekentdat volgensde maatstaf van het CFV sprakeis van onvoldoende inzetvan vermogen.
DoorVestiais ook gedetailleerd in de jaarverslagen2009 (pagina37 tot en met 39) en 2010 (pagina34 tot en met 36) aandachtbesteedaan de "financiële instrumenten". Zo wordtin beideverslagenopgemerktdat Vestiahaar renterisico's voornamelijkafdektmet derivaten, dat dit valt binnende gesteldekadersvan het financieelstatuuten voorts:"Daar Vestrasfaaf voor een zeer forse investeringsopgavevoor de komendejaren, zíjn derivatenafgeslotendre voor de komendejaren een aanzienlijkdeel van de renterisico'sindekken". Meerspecifiekwordt in de jaarverslagenuitgebreidingegaanop "de cijfers"voorzoverdeze zienop de derivaten.ln beidejarenwordtaangegeven wat de omvangvan de lening portefeuille is (eind2010was dat EUR 5,1 miljard)en dat het grootstedeel is gefixeerdmet derivaten.In het jaarverslag2009 en 2010wordt,telkensmet de vermeldingvan de cijfers van een jaar daarvoor,aangegevenhoe de rentezich in dat jaar heeftontwikkelden welke gevolgendit heeftgehadop de negatievemarktwaardevan de derivaten(eind2008. EUR 762 mio,eind2009:EUR 149 mio,en eind 2010'.EUR 557mio).Ook wordende bedragen genoemddie zijngestortbij de bankenals onderpand(eind2008:EUR 255 mio,eind2009: EUR47 mio en eind 2010.EUR 123 mio).ln hetjaarverslag 2009 (pagina39) wordt uitgebreid ingegaanop het beleiddat is gevolgdom de gevoeligheid in de marktwaarde te verminderen. 2.31
Resumerendkan wordengestelddat Vestiaeen gedegenderivatenbeleid voerde,waar doorlopend en gedetailleerd toezichtop werdgehouden(de financiëlebelangenzijn groot).Dat toezichtleiddeer toe dat de risico'svan de kredietcrisis (en met name de rentedaling) werden onderkend, maardat tegelijkertijd de algeheleovertuiging was dat Vestiade hieruit voortvloeiende risico'svoldoendeondercontrolehad. Een en anderis ook zo verwoordin de jaarverslagen.
2. 3 2
Tegendeze achtergrond, zoalsdie hiervooris geschetst,is Betrokkenecontrolerendaccountant van Vestia.De eerste-en enige-door Betrokkenegecontroleerde Vestia-jaarrekening is de jaarrekening 2010.Daaropzijn de drie klachtenvan Klagergebaseerd.
2.33
Alvorensop de klachtenin te gaan,wordt nog een opmerkinggeplaatstbij de hoogtevan de margincalls.Dezemargincallszijn opgelopentot hogebedragenals gevolgvan een dalende rente.De dalingvan de langetermijnrentezoals dezezich heeftvoorgedaanin het najaarvan 2011en zich thansvoordoet(de langetermijnrenteis thanszelfs lager dan2%) is extreemen was redelijkerwijs niette voorzien.De eurocrisisis hierdebetaan.Als de langetermijn renteweer enigszinsstijgt,verdampende margincallsals sneeuwvoorde zon.
VanDoorne@ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 9 13.06.12
2 34
Zowelde leidingals de Raadvan Commissarissen van Vestiahebbenzichgerealiseerd dat aan het aanhoudenvan derivaten, een liquiditeitsrisico kleeftuit hoofdevan margincalls.Dat blijktuit ondermeeruit hetjaarverslag2010(pagina36) en voortsuit de jaarrekening (zieondermeerde passagesdie hiervoorzijn geciteerd).Dat was overigensook vanzelfsprekend. Vestiawas immersvanaf2008 al geconfronteerd met negatievemarkwaardesvan derivatenmet bijbehorende margincalls(EUR255 miljoenmargincallseind2008 bij een negatieve marktwaardevan EUR 762 mrljoen).Ter dekkingvan het risicovan margincalls hieldVestia daaromruimebuffersaan van liquidemiddelenen beleggingen die snelverkochtkonden worden.Die buffershaddeneind2010een omvangvan ruimeen miljardeuro.Daarmeekon in de ogenvan Vestiaeen redelijkscenariovan rentedalingen wordenopgevangen.
2.35
De margincallsen de daaruitvoortvloeiende financiëleproblemenzijn een uitvloeisel van de doorVestiaaangeganeverplichtingen en het gevoerdebeleidop het gebiedvan derivaten. Ze zijn geen gevolgvan de wijzevan verwerkingvan de derivatenin de jaarrekeningof eventuele foutendaarin. klacht 1 i n l e i d e n doep m e r k i n g e n
3 1
Betrokkene wenstom te beginneneen aantalalgemeneopmerkingen te maken.
3 2
In de eersteplaatsmerktBetrokkeneop dat Klager-ten onrechte-de termenjaarverslag, jaarrekening en jaarstukken doorelkaargebruikten daaringeenonderscheid maakt.Ook de verantwoordelijkheid van een accountantvoor het jaarverslagen jaarrekeningzijn wezenlijk anders,Nu Klagernietonderbouwt op welkepuntenBetrokkene is tekortgeschoten ten aanzien van hetjaarverslag, kan dit onderdeelvan de klachtgeenstandhouden.
3 3
Ten tweedemerktBetrokkeneop dat Klager(ten onrechte)wel een onderscheidmaakttussen risicovolleen risicovrije(rente)derivaten. Zoals uit het vorigehoofdstukreedsis gebleken, bestaanrisicovrijederivatenniet.Aan elke derivaat(vorm) kleefteen risico.Vanzelfsprekend kunnenderivatenonderlingwel in complexiteit en gevoeligheid, verschillen.
3 4
Voorwat betreftde toelichting inzakefinanciëleinstrumenten inclusiefderivatenin de jaarrekening 2010 is van belangde "Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 290 Financiële Instrumenten". Productie3 geefteen overzichtvan de relevantebepalingen uit de RJ 290,te weten:RJ 290.904,290.906,290.913,290.918en 290.928en geeftdaarbijaan op welkewijze daaraandoorVestiaopvolgingis gegevenin de jaarrekening 2010.Daarbijwordtop sommige puntenverwezennaar paragraaf5.2 van de jaarrekeningwaarinhet derivatenbeleid door Vestia grondigen gedetailleerd is uiteengezet, hetgeenaansluitop de formelebeleidsdocumenten van Vestiaalsmedehet treasuryverslag over 2010.Betrokkenemerkttenslotteop dat het aan Vestia (RvB/RvC)is om, op basisvan de in het financieelstatuutopgenomenopsommingvan in elk gevaltoegelaten financiëleinstrumenten, te bezienwelkefinanciëleinstrumenten worden ingezet.Er zijndoorVestiageeninstrumenten ingezetdie nietpassenbinnenhet statuuten deze opsomming..
\ánDoorne O A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 10 13.06.12
klacht1 3 5
Klagersteltdat onvolledige informatie en misleidende overrentederivaten in de jaarrekening jegensde bankenvoortvloeiend 2010 is opgenomen.Zo zoudende verplichtingen uit de rentederivaten en de voorwaardenwaaronderde derivatencontracten zijn geslotenonvoldoende blijken,en zou geen risico-indicatie zijn weergegeven.Deze klachtechterziet op het handelen van het bestuurvan Vestiaen nietop het handelenvan Betrokkene. lmmershet bestuuris verantwoordelijk voor het opstellenvan de jaarrekeningen niet Betrokkene.Reedsdaaromkan deze klachtnietslagen.Ook overigenskan dezeklachtnietslagenzoalshiernawordttoegelicht.
3 6
Betrokkene is van meningdat voldaanis aan de toelichtingsvereisten volgenduit RJ290.Zie voor een gedetailleerde analysede hiervoorgenoemdeproductie3.
3.7
ln paragraaf5.2.van de jaarrekening 2010zijnverderde contractuele voorwaarden adequaat samengevatweergegeven.Er wordtexplicietaangegevendat sprakeis van negatieve marktwaardes van de derivatenvan EUR 557 mio negatiefin 2010,en EUR 149 mio negatiefin 2009.Voortswordteen onderverdeling verstrektvan de drie hoofdcategorieën aan productenen swaptions.Daarbijis derivatenposities: interestrate swaps,gestructureerde vanzelfsprekend de grotegemenedelergenomenvan de circa365 derivatencontracten. Die aggregatiewas toegestaan(of betergezegd:was verplicht)ook gezienRJ 290.904.
3 8
Voor elk van die drie(hoofd)categorieën is in paragraaf5.2.een vergelijking weergegeven tussen de nominalewaardeen de marktwaardedaarvan.Zowelde (negatieve)marktwaardeals de jaarlijksefluctuatie van die marktwaarde is een duidelijkeindicatievan de risico'sen volatiliteit van de (waardevan de) derivaten.Tenslottewordt in paragraaf5.2 aangegevendat de af te dekkenpositieUm 2020EUR 9,8 miljardis. N.B.
Er is in de RJ geenverplichting opgenomenom de (negatieve of positieve)"marktwaarde"bij verschiIlendetheoretischerentestanden in de toelichting op te nemen.
3.9
Voortszijn in paragraaf2.5 (pagina19) van de jaarrekeningde voonruaarden aangegevenvan de depotstortingen bij de banken,ter zekerheidvan de (negatieve)derivaatposities, op grondvan de "Vestiamaaktgebruik van derivatenom de hiervooral genoemdeCSA-overeenkomsten. renteniveauste fixeren op een laag percentage.Hiertoe zijn zogenaamdeCSA-overeenkomsten met de banken gesloten.lngeval de kapitaalmarktrenteheel sterkdaalt dient Vestia als zekerheid een depot te stallenbij de betreffendebanken.Op 31 december2010 bedroegdit depot EUR 122,7mio (2009 EUR 47,3 mio). De bedragenin depot staanniet ter vrijebeschikking".
3 10
Op pagina16 van de jaarrekening is opgenomendat het het oogmerkis om beleggingen tot het einde van de looptijdaan te houden,maar dat"in sifuafiesdat de rente op de kapitaalmarktzeer fors daalt, worden deze middelenook ingezet voor depotstorÍingbij banken als zekerheid voor de afgeslotenderivaatovereenkomsten". Het is onduidelijkop welkegrond Klagervan meningis dat overde aardvan dezeverplichting voorextradepotstortingen onduidelijkheid zou bestaan.De aard van die verplichting wordt immerseveneensvermeld,te weten:de depotstortingen bij de bankenals zekerheidvoor de afgeslotenderivaatovereenkomsten in gevalvan fors dalende rente.
VanDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 11 13 . 0 6 .12
3 1 1
Tenslottestelt Klagerdat het aangaanvan de derivatenovereenkomsten eerdereen uitbreiding van de risico'sis dan een inperkingvan de risico's.Dat is onjuist.Het hoofddoelvan de derivatencontracten is steedsgeweesthet inperkenvan risico's,zo vermeldtook hetjaarverslag van Vestiaop pagina9: "Vesfiadekt haar renterisico(atsgevotgvan investeringenen herfinancieringendie leiden tot toekomsÍlge kasstromen)voornametijkaf door derivaten(o.a. plain vanillaswaps en gestructureerderentederivatenin combinatiemet caps en floors) Het gebruik van de derivatenvalt binnen de gestelde kadersvan het financieel statuut',.
3.12
Wel is het zo dat de financiëlebelangenvan Vestia aanzienlijk zijn,geletop de groottevan Vestiaen de langeresterendelooptijdvan haar leningportefeuille, en derhalveial een risicoinperkingdaarvan,op haar beurtook weer risico'smet zich brengenzoalseerderuiteengezet. Op deze (laatste)risico'sen de omvangen complexiteit van de derivatenportefeuille is géwezen zowelin hetjaarverslag, als in de jaarrekening (paragraaf52). Korten goed:(i) een grootaantal financiëleinstrumenten is ingezet,(ii)er is sprakevan een omvangrijke portefeuille, met een langelooptijd(40% looptaf na 2020),en (iii)er is een hogeexposurevoor rentebewegingen geletop de volatiliteit van de marktwaarde en de omvangdaarvan.
3 1 3
Samenvattend: Betrokkene heeftvoldaanaan de toelichtingseisen op grondvan de RJ 290 Op grondvan deze RJ 290,en zelfsverderdan dat,zijn in de jaarrekening 2O1O onderandere: -
de negatievemarktwaardesvan EUR 557 mio in2010,en EUR 149 mio in 2OO9 vermeld: de derivatenposities in drie hoofdcategorieën verdeelden zowelde marktwaardeats de nominalewaardeweergegeven(ook de jaarlijksefluctuatiesvan die marktwaarde blijkthieruit); de af te dekkenpositiesvermeld(2009;af te dekkenUm2O1gEUR 7,5 miljard,en 2010'.af te dekkenUm 2020 EUR 9,8 miljard); de voonvaardenvan de depotstortingen bij de banken(in gevalvan negatieve derivaatposities voortvloeiend uit dalenderentes)op grondvan de CSAovereenkomstenvermeld.
3.14
Elke gebruikervan dezejaarrekening,ook de ongeoefendelezer,zal moetenconcluderendat hiersprakeis van een aanzienlijke omvangen complexiteit. De keuzevoordezeomvangen complexiteitligt bij het bestuurvan Vestiaen is niet aan Betrokkene.De verantwoordeli.liheid van Betrokkenewas om vast te stellendat de toelichtingovereenkomstig de Nederlandsewet, in casu RJ 290 is geschied.Dat is het geval. Klachten2 en 3 klacht
4.1
Betrokkenezal de klachten2 en 3 gezamenlijk bespreken, en weerleggen, nu dezeklachtenzien op het -ultimo2010-te hoogweergevenvan het eigenvermogenvan Vestiarespectievelijk het resultaatvan Vestia.
VanDoorne@ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
p a g i n a1 2 13 . 0 61.2
4.2
Klagersteltdat de marktwaarde van de derivateneind2020 EUR 557 mio negatiefis, dat de derivatentegen kostprijsin de balanszrynopgenomen,maar dat die kostprijs"zeker'groterdan nul zal zijn geweest(waardoorhet geaccumuleerde verliesop de derivatenaanzienlijkgroterzal zijn geweestdan EUR 557mio).Het eigenvermogenper eind2010van EUR 747 miozou,aldus Klager,gecorrigeerdmoetenwordenvoor het verliesop de post derivaten,en zou derhalveEUR 190 mio (EUR 747 mio minusEUR 557 mio) moetenzijn,maarvermoedelijk zelfs negatief. Voortsstelt Klager,volgenshetzelfdestramien,dat de risico'sen verliezenop de derivatenportefeuille in 2010 met brynaEUR 80 mio zijn gestegen(eind2010had VestiaEUR 123 mio ter zekerheidbij de bankenstaan,en eind 2009 was dat EUR 47 mio).Deze "verliezen", zoalsKlagerdat noemt,zoudenbuitenhet resultaatzijn gehouden,maaraangezienover 2010 een nettowinstvan EUR 55 mio is verantwoord, zou dit in werkelrykheid (EUR55 mio minusEUR 80 mio)negatiefzijngeweest.Klageronderbouwt geenszins. zijn stellingen geaccountinq kostprUshed
4 3
Vestiaheeftin 2010 (conformhaarconsistentegedragslijnmet voorgaandejaren) kostprijs hedgeaccounting toegepastop de derivatenportefeuille (vergelijk ook de jaarrekening 2010 paragraaf5.2.).In gevalvan kostprijshedgeaccounting wordende negatieveen positieve marktwaarden nietin de balansverantwoord, maarvermeldin de toelichting en hebbendeze -dus-geen invloedop het eigenvermogen.Klagergeeftniet aan waarom-op marktwaarden basisvan welkeregelgevingdit volgenshem anderszou moetenzijn.
4.4
Voor wat betreftde resultaatbepaling geldtdat de bedragendie door Vestiabij de banken moetenwordengestort,niet als "verlies"mogenwordenaangemerkt,zoals Klagerstelt.Klager miskentdat margincallszekerheidstellingen zijnvoorverplichtingen van Vestiazelve.Ten overvloedemerktBetrokkeneop dat dergelijkezekerheidsstellingen niet leidentot lasten.Ook voordit onderdeelgeldtdat Klagerniet(gemotiveerd) aangeeftop welkegronddit volgenshem anderszou moetenzijn. overnamecontroledoor KPMG
4 5
In 2010 is Vestiaop zoek gegaannaareen andereaccountant en heefteen aantalkantoren benaderden gevraagdom een offerteuit te brengen.Uiteindelijk is KPMGbenoemdvoor hetjaar 2010.KPMG(Betrokkene) heeftvervolgens, samenmet zijnteamleden, verplichten onverplicht. onderzoekgedaanteneindede controlevan de jaarrekeningvan Vestiaover 2010over te kunnennemen(van Deloitte).
4 6
Op 6 januari2011 heeftBetrokkene,zoalsgebruikelijk, een persoonlijkoverleggevoerdmet de externeaccountant van Deloitte.In dit gesprekzijnde waarderingvan de afgeleidefinanciële instrumenten en het toepassenvan kostprijshedgeacounting explicietaan de orde geweest.
4.7
VervolgensheeftBetrokkenekennisgenomenvan een aantalrapportagesvan Deloittewaarin positief,en zonderenigvoorbehoud, ter zakevan de kostprijshedgeaccounting wordt geconcludeerd. Het gaat om een rapportvan DeloitteFinancialServicesaan Vestiad.d. 11 augustus2009 (dat rapportwordtals Productie 4 overgelegd-in dit documentzijn namenen bereikbaarheidsgegevens "zwart gemaakt", (toevoeging advocaat)).
4 8
kennisgenomenvan het rapportvan DeloitteFinancialServicesaan Ook heeftBetrokkene Vestiad.d. 20 augustus2010 ("Reporton agreedupon proceduresand obseruationswith respect
VanDoorne@ A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 13 1 30 6 1 2
fo cosf price hedge accountingunder RJ 290"). Dat rapportwordt als Productie 5 overgelegd. in dit documentzijn namen en bereikbaarheidsgegevens"zwatt gemaakt", (toevoeging advocaat)).Dit rapportbevestigtde voorgaandeconclusienogmaals: bijvoorbeeldsub 3.2.'."Basedon the performedproceduresand the summaryabove Deloitte concludesthat Vestia has hedge documentationand that the hedge documentationis in tine with the requirementsof RJ 290"', bijvoorbeeldsub 4.2.'."Basedon the performedproceduresand the summaryabove Detoitte concludesthat the hedged item meet the criteriasef out in RJ 290 to apply costprice hedge accounting". Voor wat betreftde (onderbouwing van de) andereconclusieswordtvervyezen naardit rapport. 4 9
Ook heeftBetrokkene kennisgenomenvan de management letter2009d.d. 14 mei 2010van Deloitteaan Vestiaalsmedevan het accountantsverslag jaarrekening2009 van Deloitteaan Vestiad.d.30 juni 2010.In Productie6 wordende van belangzijndedelengeciteerd.
4 10
Ook uit hetjaarverslag 2009 (pagina10111) blijkende activiteiten van Deloitte:daarinwordtover Deloitteopgemerkt:"De accountantheeft extra aandachtgeschonkenaan zaken die momenteel politieUmaatschappelijkrelevantzijn. Het gaat dan bijvoorbeetdom de betoningbestuurder, aankoop onroerendgoed, frauderisicos en derivaten. Vestiavoert op dat taatstepunt een actief beleid. De ontwikkelingvan de negatievemarktwaardeper 31 december 2008heeft extra aandachtgekregen,evenals gebruiktemogelijkheidin de regelgevingom deze buiten de winsten verliesrekeningte houden. lnmiddelsis de rente weer fors gesfegen en dat zou wederom leiden tot aanzienliikewinsten in 2009. De accountantheeft bevestigddat de derivatenzijn afgeslotenom toekomstige renterisico'saf te dekken en zijn geretateerdaan verwachte kasstromensamenhangendmet toekomstigeherfinancieringenen investeringen".
4.11
Tot slot hebbenBetrokkeneen de overigeteamledendie betrokkenzijn bij Vestia,gesprekken gevoerdmet medewerkersvan Vestia.Ook hebbenzij bij Vestia(ter plaatse)gekekennaar de werkwijze,alsmedenaar de opzetvan de AO/IC,en met name die AO/IC rond de treasury organisatie(inclusiefde frontoffice,back office,autorisatiestructuren en rapportages).
4 12
Op grondvan het voorgaandeheeften kon Betrokkeneconcluderendat er in voorgaandejaren een grondigebeoordeling had plaatsgevonden van de verslaggeving rondomde derivaten.Nu Betrokkenetevenswist dat er geen anderetype transactieswarenafgeslotendan in vorigejaren, heefthij de verslaggeving rondomderivatenin voorgaandejaren niet als een verhoogdrisico aangemerkt.Met deze achtergrondheeftook de selectievan de te onderzoekencontractenin 2010plaatsgehad. controle-aanpak
4. 1 3
Gedurendede interimcontrole 2010,in het najaarvan 2010,heeftBetrokkenede opzetvan de AO/lC beoordeeld, mede in het kadervan het volledigheidsaspect van de van Vestia(te) ontvangeninformatiein het kadervan de controlevan de derivatenposities. De beschrijving van de opzetvan de AO/ICbinnende treasuryfunctiedie is opgenomenin hoofdstuk7 van het financieelstatuutvan Vestia,heefthiervoorde basisgevormd.Er is vastgestelddat sprakewas van een toereikende functiescheiding. In aanvullinghieropis door Betrokkene vastgesteld dat doorde treasurereenmaalperjaar uitgebreid verslagwerdgedaanaan de Raadvan
VanDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 14 13 . 0 6 .12
Commissarissen over het gevoerdebeleiden de uitkomstendaarvan.Daarbijwerd ook de Iiquiditeitsgevoel igheid van de derivatenportefeuiIle gekwantificeerd. 4 .1 4
Gedurendede jaareindecontrole 2010- in het voorjaarvan 2011- heeftBetrokkene (samenmet zijn team) de volgendewerkzaamheden verricht: -
Beoordeling van de aanwezigegeneriekehedgedocumentatie
-
Vaststelling van de juistheidvan aansluitingen tussenverschillende registraties binnen Vestia.Hierbijis de door Vestiauitgevoerdeconfrontatie tussende registratievan de derivatenportefeuille van de treasurybackoffice(SG Treasury)met de registratievan de treasuryfrontoffice(overzichtvan derivatenportefeuille dat centraalheeftgestaanin de controleop de derivatenportefeuille inclusiefde beoordelingvan de terechtetoepassingvan kostprijshedge accounting)gecontroleerd, waaruitgeen verschillennaarvoren kwamen. Daarmeeis informatieuit twee onafhankelijke bronnenmet elkaargeconfronteerd ter bevestiging van de juistheiden volledigheid van die informatie.
-
Beoordeling van de gehanteerde instrumenten, waarbijgeenmateriëlewijzigingenziln onderkendin de samenstelling van de derivatenportefeuille per 31 december2010ten opzichtevan de derivatenportefeuille ultimo2009,hetgeenconsistent was met hetgeende treasurerhad medegedeeld. Beoordelingvan de effectiviteitstoets en de toetsop overhedging. De marktwaardevan de derivatenis aangeslotenop externeconfirmaties van derde partijen Gegevensgerichte controleop basisvan een deelwaarneming van tien,in 2010ingegane derivatencontracten, met een totalenominalewaardevan EUR 800 miljoen.. Doornemenvan het treasuryverslag2010 met de corporatetreasurer.ln de paragraaf renterisicovan het treasuryverslag 2010,valt onder meerte lezendat Vestiavoor de periode 2025 tot en met 2060 veel payerswapsheeftafgesloten,omdat de rentevoor circa 20 jarige looptijden een tijd onderde 2,5o/o lag.In totaalis, aldushet treasuryverslag, voorcircaEUR 1,1 miljardingedektop de huidigeleningportefeuille en ook is voor EUR 4,9 miljardaan renterisico's ingedektin de jaren2011tot en met 2040 Dit is een bevredigende verklaring van de sterketoenamevan de derivatenportefeuille. Met betrekkingtot de absoluteomvang van de derivatenportefeuille (in nominalewaarde)geldtvoortsnog de overwegingdat Vestia eind2010 EUR 18,5miljardbezataan brutonominalewaardeinzakederivaten.ln deze positiezittentegengestelde posities.Dit houdtbijvoorbeeldin dat op het ene contracteen vasterentewordt betaalden op het anderecontracteen vaste rentewordtontvangen. Gesaldeerd was er sprakevan een nettonominalewaardevan EUR 9,9 miljardaan derivaten. De juistheidvan de toelichting op financiëleinstrumenten overeenkomstig RJ 290 is vastgesteld. Beoordeling van de "goingconcern"veronderstelling geletop het geïdentificeerde gerelateerd liquiditeitsrisico aan de derivatenportefeuille en de eerderbesprokenmargincall verplichtingen. Hierbijis door Betrokkene overwogenof op grondvan het liquiditeitsrisico dat
VanDoorneO A d v o c a t e n. N o t a r i s s e n. F i s c a l i s t e n
pagina 15 1306.12
de derivatenportefeuille met zich meebrachtultimo2010c.q. per de datumvan de afgiftevan de controleverklaringen sprakewas van een goingconcernissue.Conclusievan Betrokkene was dat op die momentengeensprakewas van een continuïteitsissue. 4.15
Samenvattend steltBetrokkene dat de hiervoorgenoemdewerkzaamheden alsmedede gesprekkendie zijn gevoerdmet de voormaligexterneaccountantvan Deloitteen het management van Vestia,ten tijdevan de controle2010geenenkeleindicatiehebbenopgeleverd c.q.derivatencontracten dat voor bepaaldeindividuele transacties ten onrechte kostprij shedgeaccounting door Vestiazou zijntoegepast.
4. 1 6
Ook is duidelijkdat het toegepastesysteemvan kostprijshedgeaccounting dat voorschrijftdat de negatieveen positievemarktwaarden van derivatenbuitende balansvallen(en dus geen invloed juist is. Daaromis het onjuist,zoalsKlagerstelt,dat per hebbenop het eigenvermogen), definitie,het eigenvermogengecorrigeerdhad moetenwordenvoor de "negatievemarktwaarde" van de volledigepostderivaten. recenteontwikkelinqen/handelen Betrokkene destiids
4. 1 7
Naaraanleiding van recentepubliciteit rondomVestia,heeftKPMGeen internonderzoek ingesteldwaaruitis geblekendat (i) voordiversetransacties ten onrechtede kostprijshedgemethodeis toegepasten (ii) dat voor een aantaltransactiesgeredetwijfelbestaatomtrentde juistheidvan verwerking. Zie voorverderedetailsde brievenvan KPMGaan Vestiavan 19 maart 2 0 1 2e n 1 7 a p r i l 2 0 1 2( P r o d u c t i e7 ) .
4. 1 8
Vestiaheeftaansluitend een mededeling inzakede jaarrekening 2010naarbuitengebracht. Gezienhet vorenstaande, en geletop de onzekeregevolgendaarvan,is de controleverklaring van Betrokkene ingetrokken.
4. 1 9
Het is onjuist,zoalsKlagerstelt,dat door het intrekkenvan de verklaring van Betrokkene, tevens vaststaatdat deze verklaringten onrechteis afgegeven.Nietalleenstaatnog nietvast dat de jaarrekeningvan Vestiaover 2010een fundamentelefout bevat,maar voortsgeldtdat, zelfs al zou komenvast te staandat de jaarrekeningvan Vestiaover 2010 een fundamentele fout bevat, dit nog niet betekentdat Betrokkene(ernstig)tuchtrechtelijk tekortis geschotenin de uitvoering van zijncontrole. Tot slot graagbereiddit venryeerschrift Betrokkeneis vanzelfsprekend nadertoe te lichten.
5.1
Hoogac ht en d , i -. .*
. , ii t
t l ' \\ Van DoorneN.V. W.F. Hendriksen/S.A.G. Hoogeveen
