ID05 136 MOP OMSLAG
31-05-2005
09:03
Pagina 1
z fris
De kracht van Zwolle Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (MOP) 2005 - 2009
Zwolle
ID05 136 MOP OMSLAG
31-05-2005
09:03
Pagina 2
zfris
4. Financiële paragraaf In het voorwoord is aangegeven hoe het MOP tot stand is gekomen. Daar is vermeld dat de Zwolse prioriteiten naast de kaders van het landelijke Grotestedenbeleid (GSBIII) zijn gelegd. Het MOP is naast sturend document voor de raad en organisatie de komende jaren tevens de onderlegger voor het zogenaamde Stadsconvenant met het Rijk. Voor het daadwerkelijk realiseren van het MOP hebben we de beoogde resultaten
Voor Zwolle zijn de volgende rijksbijdragen vastgesteld:
tussen 2005 en 2009 vastgelegd met het Rijk en de gemeenteraad (de afspraken-
BDU SIV:
kaders in de voorgaande tekst).
• € 8.605.597,- voor 5 jaar voor de onderdelen: gezond in de stad, voortijdig schoolverlaten en extra veiligheidsmiddelen
Met het rijk is op 11 maart 2005 het stadsconvenant afgesloten waarin 53 concrete resultaatafspraken zijn vastgelegd. Het MOP deel B is hier volledig aan gewijd.
• de voor Zwolle geldende uitkomst van de vaste verdeelsleutel van Maatschappelijke Opvang (MO), Verslavingsbeleid (VB) en Vrouwenopvang (VO) voor vijf jaar; voor het jaar 2005 bedraagt de bijdrage € 5.929.099,• € 1.434.400 indicatief voor inburgering voor het jaar 2005.
Als tegenprestatie voor die prestatieafspraken is het Rijk met Zwolle voor de
BDU Fysiek:
periode 2005 –2009 een meerjarige
€ 9.260.475,--
financiële verplichting aangegaan om de gestelde resultaatafspraken te realiseren.
BDU Economie: € 1.840.400,--
Daarvoor zijn door het Rijk 3 brede doeluitkeringen (BDU´s) gecreëerd, die naast
Zwolle heeft binnen de reikwijdte van de
De begroting zal vervolgens uitspraken
de door onszelf gekozen prioriteiten
BDU-regeling, de vrijheid de middelen naar
doen over de besteding van de gemeente-
binnenstad, jongeren en cultuur in grote
eigen inzicht in te zetten gericht op het be-
lijke middelen voor het desbetreffende jaar.
lijnen (moeten) aansluiten bij de thema’s
halen van overeengekomen resultaten. De
Over de uitvoering en resultaten van het
dynamiseren economie, sociaal beleid en
BDU´s zijn echter onderling niet uitwissel-
MOP deel B wordt gerapporteerd bij de
verstedelijkingsopgave Zwolle (fysiek).
baar.
BERAP en jaarrekening.
• BDU sociaal, integratie en veiligheid
In het voorjaar van 2007 voeren Zwolle en
(SIV): hieruit worden tal van sociale
het Rijk een zgn. midterm review uit over
onderwerpen samenhangend met
de voortgang van de overeengekomen
Tot slot is er voor de komende MOP
criminaliteit, overlast, integratie en
resultaten. Indien er aanleiding toe is kan
periode (2005 –2009) ook met de
samenleving gefinancierd.
dat leiden tot tussentijdse aanpassing van
provincie Overijssel een convenant
de resultaten en de financiële middelen, en
afgesloten. Binnen dat convenant is
inspanningsverplichtingen.
op basis van specifieke afspraken
• BDU fysiek: met name voor zaken rond huisvesting, milieukwaliteit, water en watersystemen en bereikbaarheid
overeengekomen dat de Provincie
• BDU economie: met name voor revita-
Voor wat betreft de inzet van gemeentelijke
Overijssel € 3.614.500,-bijdraagt aan
lisering bedrijventerreinen, innovatie,
middelen in het kader van het MOP zal dit
het Meerjaren Ontwikkelings-
werkgelegenheid en bedrijfsleven.
jaarlijks via de reguliere beleidscyclus
programma van Zwolle.
worden afgewogen. Jaarlijks zal er bij de Perspectiefnota een ijking plaatsvinden van het MOP (deel A).
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
Voorwoord Het gaat goed met Zwolle. Veel inwoners wonen er met plezier, dagelijks gaan tienduizenden mensen aan het werk in de stad en vanuit de wijde regio wordt Zwolle bezocht voor de vele regionale voorzieningen. De kracht van Zwolle is groot.
Het is wellicht een bijzondere constatering
raad vastgelegd als richtinggevende
nale functie op het terrein van wonen, ver-
op de eerste pagina van het Meerjaren
kaders voor het MOP en structuurplan.
voer en transport, zakelijke en maatschap-
Ontwikkelingsprogramma (MOP) voor de
• Op basis van een aantal beleidsvisies en
pelijke dienstverlening, (kennis)economie,
periode 2005 tot en met 2009. Toch is het
bovengenoemde rapporten is er een
goed om stil te staan bij de positieve ont-
SWOT-analyse gemaakt die is besproken
wikkelingen in Zwolle. Juist in een plan
en aangescherpt in drie sessies met de
Zwolle wil samen met haar partners
waarin verbeteringen, uitdagingen en
gemeenteraad, het college van burge-
werken aan de stad met durf, passie en
kansen centraal staan, mogen we aandacht
meester en wethouders en leiding-
inzicht.
hebben voor de successen.
gevenden binnen de gemeentelijke
Dat neemt niet weg dat er bedreigingen en
organisatie.
zwaktes bestaan. En dat er ontwikkelingen
Deze rapporten en de sessies hebben
op de stad afkomen, die vragen om een
geleid tot zes prioriteiten: thema’s waar
duidelijk antwoord en om investeringen.
Zwolle de komende jaren werk van moet en
cultuur en toerisme.
H.J. Meijer
wil maken. Daarbij zijn duidelijke keuzes Groei met behoud van onze unieke kwali-
gemaakt, om te voorkomen dat alle
burgemeester van Zwolle
teiten, is het centrale thema van dit
thema’s worden uitgesmeerd. Deze
Maart 2005
ontwikkelingsprogramma. Groei met
prioriteiten zijn vervolgens naast de kaders
gebruikmaking van de vele potenties en
van het landelijke Grotestedenbeleid
partners in de stad en de regio.
gelegd.
Bij de samenstelling van het Meerjaren
“Groei met behoud van onze kwaliteiten” is
Ontwikkelingsprogramma hebben we uit-
te beschouwen als de rode draad die loopt
gebreid stilgestaan bij de vraag wat Zwolle
door het Meerjaren Ontwikkelingsprogram-
nu is, en wat we willen zijn en willen
ma 2005 - 2009. Want of het nu gaat om de
bereiken.
verdere ontwikkeling van de binnenstad, de
• Daarvoor hebben we het Verwey-Jonker
versterking van de lokale economie of om
Instituut gevraagd een identiteitsstudie te
het verder vormgeven van het voorzieningen-
maken. Het interessante rapport
niveau; belangrijk is dat we al het nieuwe
“Moment, opname voor een stadsfoto”
dat we willen inbrengen zoveel mogelijk
uit april 2003 was het resultaat.
integreren in het goede dat er al is.
• Daarnaast hebben we in 2003 een omvangrijk stadsdebat georganiseerd,
We moeten dus investeren in duurzaam-
dat resulteerde in het rapport ‘Uitge-
heid. Om zodoende te bereiken wat we met
sproken’. De conclusies uit dat document
elkaar voor ogen hebben: een krachtige
zijn in februari 2004 door de gemeente-
stad in balans. Met een belangrijke regio-
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
3
zfris
Inhoudopgave Uitgave Gemeente Zwolle
Voorwoord
3
2.4.2 Doelstellingen
27
Inhoudsopgave
4
2.4.3 Strategie 2005-2009
31
Tekst Kees Praamstra, Concernstaf Herman Wiersema, eindredactie
Leeswijzer
5
2.4.4 Partners
31
1. De kop op het Mop
6
2.5
7
2.5.1 Probleemschets
32
2.5.2 Doelstellingen
32
Art direction Maria Mercedes Franken-Rios BNO, Afdeling Communicatie
1.1
Inleiding
1.2
SWOT-analyse
10
1.3. Uitkomsten vertaald
12
Grafisch ontwerp Idem Dito, Kampen
naar prioriteiten
2.6
Vitaliseren van de economie
Wonen in en om de stad
2.6.1 Probleemschets Fotografie Herman IJssel Moving Stills Jos Sluiter Hans Hendriksen Frans Paalman Harry Post Gerlinde Schrijver Rinette van de Vosse Idem Dito Marcel van Zaltbommel Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Gemeente Zwolle Afdeling Communicatie Postbus 10007 8000 GA ZWOLLE Telefoon (038) 498 23 58 Fax (038) 498 33 44 E-mail
[email protected]
2. De prioriteiten
37 37
14
2.6.2 Doelstellingen
42
2.1
Inleiding
15
2.6.3 Strategie 2005-2009
42
2.6.4 Partners
42
2.2
Iedereen doet mee
15
2.2.1 Probleemschets
15
2.7
Zwolle Cultureel
43
2.2.2 Maatschappelijke
16
2.7.1 Probleemschets
43
2.7.2 Doelstellingen
44
2.7.3 Strategie
45
2.8
46
effecten/doelstellingen 2.2.3 Strategie 2005 -2009
17
2.2.4 Uitwerking
17
2.3
Binden en activeren
23
van jongeren
Integraal veiligheidsbeleid
2.8.1 Probleemschets en reikwijdte 46 2.8.2 Doelstellingen
47
2.3.1 Probleemschets
23
2.8.3 Strategie 2005-2009
48
2.3.2 Doelstellingen
25
2.8.4 Partners
50
2.3.3 Vertaling naar begrotings-
25
programma’s
www.zwolle.nl
3. Realisatievermogen versterken
52
2.3.4 Meetbare prestaties
26
3.1
Externe netwerkontwikkeling
53
2.3.5 Strategie 2005 - 2009
26
3.2
Aansturing
53
2.3.6 Partners
26 4. Financiën
2.4
Beleef de binnenstad
2.4.1 Probleemschets
4
32
27 27
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
54
zfris
Leeswijzer Voor u ligt het Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (MOP) 2005 –2009. Het MOP vormde de basis van het contract met het Rijk dat op vrijdag 11 maart 2005 door burgemeester Henk Jan Meijer van Zwolle, minister De Graaf (Binnenlandse Zaken), minister Dekker (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer) en staatssecretaris Van Gennip (Economische Zaken) is ondertekend in Den Haag.
In deze uitgave van het programma zijn verschillende onderdelen van het MOP samengevoegd. Het oorspronkelijke MOP bestaat uit deel A, waarin het programma van de gemeente Zwolle voor de komende vijf jaren wordt beschreven. In deel B wordt uitwerking gegeven aan 39 outputindicatoren waarover het Rijk met Zwolle afspraken heeft vastgelegd. Een speciale bijlage bevat de concrete resultaatafspraken, waar in maart 2005 feitelijk de handtekeningen onder geplaatst zijn. Hoofdstuk 1 van deze uitgave (De Kop op het Mop) bevat een beschrijving van de staat van de stad (inleiding, paragraaf 1.1) en een beknopte weergave van de uitkomsten van de SWOT-analyse (paragraaf 1.2). In paragraaf1.3 zijn de uitkomsten van de SWOT-analyse vertaald naar de prioriteiten van Zwolle voor de komende jaren. Hoofdstuk 2 bevat de uitwerking van de zes prioriteiten, met aandacht voor de pro-
van het veiligheidsbeleid en GSB-
blemen/uitdagingen, de doelstellingen en
rijksdoelstellingen is het thema veiligheid
de strategie. In speciale kaders zijn de
in hoofdstuk 2 ook nader uitgewerkt.
Hoofdstuk 4 betreft de financiële paragraaf.
afspraken met het Rijk weergegeven. Ook is aandacht voor specifieke afspraken die
Hoofdstuk 3 beschrijft hoe Zwolle het
het Zwolse college van burgemeester en
realisatievermogen kan versterken door
wethouders met de gemeenteraad heeft
het beter benutten van de partners (de
gemaakt. Vanwege de specifieke aanpak
krachten) in de stad.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
5
z soap
zfris
1. De kop op het Mop 1.1 Inleiding Zwolle is een stad met bijzondere en waardevolle potenties. De prachtige historische binnenstad, de strategische geografische ligging, de daarmee verbonden evenwichtig opgebouwde en goed ontwikkelde economie bijvoorbeeld. Niet te vergeten: het aantrekkelijke groene buitengebied en de verzorgingsfunctie voor een regio van tussen een half en één miljoen mensen, bijvoorbeeld op het gebied van diensten, onderwijs en gezondheidszorg. Zwolle heeft al met al een goede uitgangspositie. Het is prettig wonen, werken en recreëren in de stad.
Door de centrumfunctie en mede onder
Zwolle, VMBO, Isala klinieken, Voorster-
(winkelen, horeca, cultuur, evenementen),
invloed van rijks- en provinciaal beleid,
poort en Hessenpoort, Stadshagen I en II,
maar het dagelijkse leven speelt zich in de
heeft Zwolle een behoorlijke schaalsprong
Park de Weezenlanden, bereikbaarheid
wijken af, waar ze boodschappen doen,
gemaakt de afgelopen jaren. Dat brengt
(Ceintuurbaan, Hoofdinfrastructuur
samenhang vinden, elkaar ontmoeten en
een druk met zich mee: er kan niet worden
Stadshagen, Hanzelijn) .
terecht kunnen voor primaire voorziening-
volstaan met uitbreiden en onderhoud. Ook het gemeentebestuur is ambitieuzer.
en. De mooie binnenstad, de rust, ruimte Naast de projecten moeten er ook priori-
en het groen in de stad, de voorzieningen
teiten worden gesteld in de bestaande stad
(zoals onderwijs en zorg), de goede werk-
Een groot aantal omvangrijke projecten is
en in zijn relaties naar de regio en de
gelegenheid, het aantrekkelijke buiten-
in uitvoering of ontwikkeling als antwoord
landsdelen samen met provincie en rijk.
gebied met de recreatiemogelijkheden in
op de groei van de stad, zoals het Ontwik-
De inwoners van Zwolle zijn positief over
de omgeving, de centrale ligging zowel ten
kelingsprogramma Binnenstad, het nieuwe
hun stad. Zwollenaren koesteren hun stad
opzichte van het Noorden als de Randstad,
theater, de ontwikkeling van de Kamper-
en zijn bereid zich als vrijwilliger in te zet-
de goede verbindingen per spoor en weg en
poort (inclusief de IJsselhallen), de locatie
ten. Het wijkgevoel wordt nadrukkelijk er-
dat alles op een overzichtelijke schaal,
Schaepman, een nieuw stadion voor FC
varen. De binnenstad is er voor het vertier
maken van Zwolle een prettige stad om te
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
7
zfris
wonen. De uitdaging is om de genoemde
vitale centrumsteden van Nederland
cie en gemeente om een deel van de
kwalificaties vast te houden in relatie tot
(bureau Louter 2003).
achterstand in te halen.
groei van de stad de komende jaren.
Deze dynamiek heeft er toe geleid dat
Zwolle is een jonge stad, de opleidings-
Zwolle fors heeft geïnvesteerd in de ontwik-
instituten trekken vele jongeren, die naast
Onderwijs (de ROC’s, VU-Windesheim),
keling van Hessenpoort voor grotere
studeren willen uitgaan, wonen, bijverdie-
gezondheidszorg (Isala klinieken) en
kavels. Het areaal uitgeefbare terreinen
nen en later willen werken of een bedrijfje
welzijn ontwikkelden zich de afgelopen
voor kleinere kavels is op een punt geko-
willen starten. De vitaliteit van de stad is
jaren fors. De opvang van deze groei is
men dat er in de komende MOP-periode,
erbij gebaat deze jongeren te binden. Dat
binnen de bestaande stad via vrijkomende
bij een oplevende economie, snel voor een
heeft gevolgen voor huisvesting, uitgaans-
ruimte, uitbreiding bestaande locaties en
nieuwe locatie moet worden gekozen om te
mogelijkheden en werk. De stad heeft
stadsreconstructie tot stand gekomen. Na
voorkomen dat er een knelpunt gaat ont-
weinig mogelijkheden via oudere gebouwen
deze periode van de opvang van de groei is
staan die ongewenst is. De groei van de
ruimte te bieden aan initiatieven vanuit de
er nu vraag naar reallocatie van de voor-
voorzieningen, het werk en het wonen heeft
jeugd, die mans genoeg is zelf te bepalen
zieningen en van consolidatie. Dit wordt
ook gevolgen voor het bestaande wegennet.
wat ze wil.
mede ingegeven door de schaalvergroting
De bereikbaarheid van Zwolle voor de regio
in het onderwijs via samenwerking en
en de bereikbaarheid van de binnenstad
De groei heeft ook zijn effecten op duur-
fusies en de ketenbenadering in de wel-
staan onder druk. De komende jaren moet
zaamheid en leefbaarheid. Het toenemende
zijnssector en de gezondheidssector. Deze
fors geïnvesteerd worden om de
gebruik van de openbare ruimte, of het nu
reallocatie vraagt de komende jaren forse
bereikbaarheid voor zowel regio als eigen
de binnenstad is of de wegen, heeft effect
investeringen in nieuwe, meer geconcen-
inwoners op peil te houden.
op hinder (geluid, lucht en sociaal) en veiligheid (verkeer en geweld). Dit vraagt
treerde locaties en de daarbij behorende Een gebrek aan oude gebouwen, regel-
om investeren in verkeersmaatregelen, het
geving van de gemeentelijk overheid en
aanpassen van infrastructuur en de inrich-
Zwolle vormt de economische motor van de
onvoldoende aandacht hebben ertoe geleid
ting van het openbaar gebied (waaronder
regio en deze motor heeft het de afgelopen
dat stadseconomie een onderbelicht
parken), maar ook in investeringen in de
jaren goed gedaan. Door de ligging en
onderwerp is. Zowel in de nieuwbouw in
positie in het nationale vervoersnetwerk
Stadshagen als bij stadsreconstructie is er
vervult de stad een scharnierfunctie tussen
nauwelijks aandacht geweest voor een
West- en Noordoost-Nederland. De grote
diversiteit van behoefte aan werkplekken.
infrastructuur en openbaar gebied.
nationale transportassen kruisen elkaar hier: de IJssel als belangrijke vaarroute, de
Het culturele leven van Zwolle heeft een
A28 en A50 en de railverbindingen tussen
sterke impuls gekregen door diverse
de Randstad, Noord-Nederland en het
initiatieven uit de samenleving. Knelpunt is
noorden van Duitsland, waaronder de (nog
de achterblijvende infrastructuur en het
aan te leggen) Hanzelijn. De combinatie
gebrek aan geschikte accommodaties,
met een uitstekend woonklimaat en
zowel voor de grootschalige podiumkunst,
succesvolle bedrijventerreinen heeft de
galeries en dergelijke als voor startende
afgelopen jaren gezorgd voor een
kunstenaars. De beperkte aandacht van het
ongekende economische dynamiek.
Rijk voor deze belangrijke regiofunctie
Zwolle is een van de economisch meest
noopt tot gezamenlijk optreden van provin-
8
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
sociale structuur en veiligheidsprogram-
ervoor staat: Zwolle doet het in vergelijking
de komende jaren ook gaan investeren in
ma´s. Speciaal aandachtspunt is de zorg
met andere steden niet slecht als het gaat
het beter ´vermarkten´ van die kwaliteiten
voor de specifieke doelgroepen die zicht-
om veiligheid. Dat moet zo blijven. Een
via stadsmarketing, toerisme en promotie.
baar aanwezig kunnen zijn in het straat-
goede veiligheidsbeleving in alle Zwolse
Zwolle kiest daarbij voor de groei van bin-
beeld, zoals verslaafden, mensen met
wijken maar ook bij de bezoekers van de
nen uit, het investeren in de bestaande stad
psychische en sociale problemen en/of
stad, inzet op de binnenstad samen met
en voor de uitleg. Zowel het draagvlak van
dak- en thuisloos zijn. Deze grote-stads-
politie en de ondernemers, en ieders
de bestaande stad, de omvang van het
problematiek vraagt om stevige maatrege-
bijdrage aan nauwe samenwerking bij
programma en de aard van de vraag noopt
len gericht op hulp en regulering, een ba-
problemen en risico’s zijn van groot belang.
tot deze dubbele strategie. De uitleg zal
lans tussen persoonlijk en publiek belang,
Voorkomen is beter dan genezen.
mede de investeringen in de bestaande
waarbij Zwolle ook een regiefunctie vervult.
Het is voor de stad en de regio van belang
stad en met name de binnenstad moeten
dat gezamenlijk de regionale centrum-
betalen. Dat betekent een dubbele opgave:
De kwaliteit van wonen, werken en leven in
positie die in de afgelopen jaren is opge-
namelijk enerzijds een forse inbreidings-
Zwolle wordt in hoge mate medebepaald
bouwd, versterkt wordt. Zwolle wil de kom-
opgave met gezien de problematiek een
door het niveau van veiligheid. Veiligheid
ende periode de regionale opvangfunctie
lange doorlooptijd en anderzijds een uit-
geldt in Zwolle als basisvoorziening: voor
blijven vervullen. In samenwerking met de
breidingsopgave waarvoor na Stadshagen
ontwikkeling, welbevinden en omgang. Het
provincie ontwikkelt Zwolle zich met net-
en Hessenpoort en de Marslanden nieuwe
tegengaan van (jeugd)criminaliteit door
werkstadpartner Kampen tot een veelzijdig
ruimte gevonden moet worden.
bijvoorbeeld veelplegers, het voorkomen
regionaal en landsdelig centrum voor
De plattelandsontwikkeling en het water-
van overlast door probleemjongeren en
Noord- en Oost-Nederland. Dit betekent
beleid geven nieuwe mogelijkheden om
dak- en thuislozen, verhoging van de
een fors ontwikkelingsprogramma op
stad en land te verbinden en tot meer-
onveiligheidbeleving bij de Zwolse burger
het gebied van wonen, werken en voor-
waarde te komen. Deze mogelijkheden
en het verkleinen van de kans op ongeluk-
zieningen.
worden benut.
ken staan daarbij voorop. Het jaarlijkse
De bestaande kwaliteiten van Zwolle zijn
Veiligheidsbeeld geeft aan hoe de stad
groot. Er is een grote potentie. Zwolle wil
vopgeruimd...
Zwolle
Schoonmaakactie Kamperpoort Zaterdag 27 november 2004
zopgeruimd...
Zwolle
Holtenbroek schoon, heel gewoon woensdag 20 oktober 2004
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
9
zfris
1.2 SWOT-analyse
Op basis van een aantal beleidsvisies, de
Ondanks de beoordeling dat Zwolle een
houden zal Zwolle goed moeten inspelen
identiteitsstudie het Verwey-Jonker
knikkerpotje is waar de knikkers welhaast
op externe ontwikkelingen: verschuivingen
Instituut en de conclusies van het stads-
vanzelf naar toe komen rollen, vragen de
in de internationale concurrentieverhou-
debat (`Uitgesproken`) is er een SWOT-
bestuurders, managers en inwoners van
dingen en ICT bedreigen de geografisch-
analyse uitgevoerd die is besproken en
Zwolle om meer alertheid op de ontwikke-
economisch sterke positie. Aandacht voor
aangescherpt in drie sessies met de
lingen om Zwolle heen. Daarbij is het van
strategie en prioriteitsstelling is dus
gemeenteraad, het college van burge-
belang onderwijs en gezondheidszorg meer
gewenst. Ook na de benuttingsmaatregelen
meester en wethouders en het topmanage-
vanuit economische principes te benader-
op de A28 blijft de kans op congestie in en
ment van de gemeente. In deze paragraaf
en, meer samenwerking te realiseren
rondom de stad levensgroot.
wordt de SWOT-analyse beknopt
tussen instellingen in de zorg en onderwijs,
Ondanks het feit dat de marktpositie van
weergegeven.
beter te plannen met het benutten van
Zwolle in positieve zin doorslaat, zijn de
voorzieningen in de stad en ook het nood-
volgende noties genoemd in de SWOT-
De welvaart en ontplooiingskansen
zakelijke netwerk van instituties te onder-
analyse: meer prioriteiten stellen, meer
van Zwolle
houden. Jongeren zijn van levensbelang
integraliteit in beleid, alert reageren op
Wat opvalt is de sterke sociaal-econo-
voor de stad. Zwolle moet de aantrekkings-
omgeving, de stad bereikbaar houden,
mische positie van Zwolle, met name door
kracht vergroten in de keten studeren–
toeristische organisatiestructuur verbete-
haar gunstige ligging in vergelijking met
wonen–werken.
ren, meer netwerken creëren om de
andere steden. De economische vitaliteit
samenwerking te optimaliseren (organi-
van Zwolle is zeer hoog te noemen. Het
Marktpositie
satie, bestuur, externen). Nut de stad uit!
percentage lage inkomens ligt ruim onder
De sterke punten van Zwolle zijn logistiek,
Ontwikkel het instrument citymarketing en
het gemiddelde van de 40 vergelijkbare
zakelijke dienstverlening, onderwijs, zorg,
stadsmarketing samen met de Zwolse
steden (Nyfer). De werkloosheid is aan het
openbaar bestuur en detailhandel. Zwolle
ondernemers.
stijgen maar nog relatief laag te noemen,
heeft een sterk midden- en kleinbedrijf.
de werkgelegenheidsgroei zal naar ver-
Over het algemeen kan worden gesteld dat
Omgevingskwaliteit
wachting enigszins gaan afvlakken.
het vestigingsklimaat in Zwolle goed is.
De kracht van Zwolle is de prachtig
Ondanks de aanwezigheid van grote aan-
Zwakke punten zijn het startersklimaat, op
historische binnenstad, de aanwezigheid
tallen MBO- en HBO-studenten slaagt
termijn de beschikbaarheid van kleinere
van het water (IJssel, Vecht, grachten,
Zwolle er niet in een aantrekkelijk klimaat
kavels, ICT-infrastructuur en onvoldoende
Zwarte Water), de soepele overgang van
voor jongeren te creëren. Het ontbreekt aan
aantrekkingskracht op hoofdkantoren van
stad naar het gevarieerde buitengebied, die
een dynamisch, energiek en creatief
bedrijven. Zwolle is nu nog teveel een
veel recreatieve en toeristische mogelijk-
klimaat, is de klacht van velen. Ook het
filialenstad. Kansrijke ontwikkelingen lig-
heden biedt.
cultureel klimaat is onder het gewenste
gen rond de Hanzelijn, de opgaande (maar
Ingezoomd op ontwikkelingen op het
niveau. Wellicht wordt dit mede veroorzaakt
wel afvlakkende) lijn werkgelegenheids-
gebied van wonen, kan worden gezegd dat
door het ontbreken van beeldbepalende
groei, de binnenstad als koop- en
Zwolle op dat gebied onvoldoende bijdraagt
voortrekkende partners en individuen in de
toeristisch centrum, de toenemende
aan het behoud van een goede
stad. De binding tussen bedrijfsleven,
concentratie van onderwijs, zorg en dienst-
uitgangspositie voor de omgevingskwaliteit:
onderwijs en overheid is ook niet sterk
verlening. Zwolle moet de komende jaren
te weinig onderscheidende aantrekkelijke
ontwikkeld. Dit terwijl de ontwikkelingen
werken aan een meer onderscheidend
nieuwbouw; een tekort aan echt centrum-
positief en kansrijk zijn in het onderwijs en
profiel, en aan het ondernemend en
stedelijke woningen (dichtbij stedelijke
de gezondheidszorg. De groei in dienst-
innovatief vermogen. Er zijn onvoldoende
voorzieningen). Tot slot zijn de fysieke
verlening (kantorennetwerk en grootscha-
onderscheidende voorzieningen in de
verbindingen van binnenstad richting
lige bedrijvigheid) is in potentie veelbelo-
binnenstad (winkels, vrije tijd, cultureel,
buitenwijken en andersom sociaal onveilig.
vend. Dat geldt ook voor het toerisme, het
overnachtingaccommodatie) aanwezig om
Als bedreigend wordt ervaren: het
winkel- en horecapotentieel van de binnen-
het toeristisch potentieel van Zwolle goed
dichtslibben van de belangrijke door-
stad, evenementen en het aantrekkelijke
te benutten.
stroomwegen, verlies van de aantrekkelijke
historische karakter van de stad.
Om de bestaande sterke positie vast te
woonpositie door te veel eentonigheid en
10
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
middelmaat. Ook de dreigende verloede-
eerder gezegd, een weinig aantrekkelijke
geleund op het oplossend vermogen van de
ring van het buitengebied is een punt van
stad voor mensen (jongeren) die wat meer
lokale overheid. Inwoners zouden meer
zorg. Als kansrijk wordt gezien een onder-
dynamiek verwachten van een stedelijke
moeten optreden als producent van hun
scheidend woningbouwprogramma, nieuw
omgeving.
welzijn. Het zogenoemde ‘wijkgericht
imago en nieuwe (leisure) voorzieningen.
De sociale balans in de oude stadswijken is
werken’ moet dan ook meer die kant op;
Ook de ontwikkeling van de netwerkstad
nog een punt van zorg, ondanks inmiddels
het zelforganiserend vermogen versterken.
(met Kampen) biedt mogelijkheden door
ingezette acties. De mogelijkheid is aan-
Het sociaal beleid mag ook meer integraal
het sterker positioneren van het element
wezig dat indien Zwolle niet bijstuurt in het
worden opgepakt. De overheid moet zorgen
water.
huidige beeld van ´brave stad´, dit alleen
dat ondanks afnemende financiële mid-
Veel zaken worden in Zwolle nu al goed
nog maar sterker zal worden, mede door
delen toch voldoende faciliteiten worden
opgepakt en moeten behouden blijven.
de toenemende vergrijzing. De groei van de
geboden voor veiligheidsbeleving, zorg en
Bijvoorbeeld: beheer, onderhoud en
stad moet worden benut om méér voor-
welzijn, door middel van samenhang, allo-
herstelprogramma’s versterken nu al veel
zieningen voor inwoners te realiseren die
catie, bereikbaarheid en samenwerking
van de cultuurhistorische en groene ken-
bijdragen aan een meer dynamisch karak-
met partners. Het evenementenbeleid is
merken van Zwolle, inbreidingsmogelijk-
ter. Met name het gemeentebestuur heeft
een belangrijk verbeterpunt voor de
heden worden benut, veiligheidsprogram-
het gevoel dat de overheid de inwoners en
komende tijd. Nu komt dat nog onvol-
ma’s in wijken zijn integraal, doordacht en
partners meer verantwoordelijkheid voor
doende uit de verf.
tonen de betrokkenheid van burgers.
het leefklimaat moet geven. Er wordt teveel
Inbreiding is van groot belang de komende periode. Het behoud van de groene-vingerstructuur en de noodzaak van hoogbouw komen daarbij aan de orde. Verloedering van het buitengebied moet voorkomen worden, want het belang van een groene infrastructuur is groot. Verloedering tegengaan doen we bijvoorbeeld door bestemmingsplannen te actualiseren, een ontwikkelingsvisie voor het buitengebied te maken, aandacht te hebben voor achterstanden in het wegenonderhoud en ‘veiligheid’ te verankeren in het beleid. Leefklimaat Zwolle kent een goede balans tussen enerzijds de kwaliteit van de stad (met goede voorzieningen en veel sociale binding) en anderzijds geen echte grootstedelijke problematiek. Het leefklimaat in Zwolle is goed, met groen, rust en veiligheid met een relatief jonge bevolkingsopbouw. Zwolle wordt op die manier gewaardeerd, anderzijds geldt Zwolle ook als een ‘brave’ stad: weinig multiculturele dynamiek, tot basisniveau beperkt cultureel klimaat, weinig voeling met de nieuwe jongerencultuur, introvert. Daarmee is de stad, en het is al
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
11
zfris
1.3. Uitkomsten vertaald naar prioriteiten
Na de debatten, notities en momentop-
en figuurlijk meer ruimte krijgen. Zwolle
names is het tijd voor keuzes. Het
moet voor jongeren een aantrekkelijke stad
gemeentebestuur heeft zes prioriteiten
zijn. Om te wonen, te studeren, te werken,
vastgesteld, omdat niet alles tegelijk kan.
en om te ontspannen. Belangrijk is
Prioriteren is beter dan alles uitsmeren. De
jongeren blijvend aan de stad te binden.
thema’s ‘bereikbaarheid’ en ‘veiligheid’ zijn
Daarmee wordt de toekomst voor de stad
van belang bij alle onderwerpen.
gecreëerd, maar ontstaan ook nieuwe impulsen die Zwolle lef en dynamiek
Iedereen doet mee
oplevert.
Burgers moeten meer verantwoordelijkheid
Zwolle is een stad met relatief veel
nemen en krijgen voor hun eigen welzijn en
jongeren, maar het lijkt of de 40/50 jarigen
leefklimaat. Het is niet meer zo dat ‘de
de toon zetten. Daarom vormen jongeren
overheid het allemaal wel regelt’.
een specifiek aandachtspunt. In de eerste
Het betrekken van burgers is prioriteit
plaats door daar de juiste randvoorwaarden
binnen het sociale domein. Zwolle wil de
voor te realiseren. Er moet een voldoende
participatie en het zelfoplossend vermogen
en gevarieerd aanbod gecreëerd worden op
van burgers vergroten. Met als adagium:
het gebied van (jongeren)huisvesting,
”De burger is producent van zijn eigen
werkgelegenheid en op recreatief en cultu-
welzijn”. Belangrijk hierbij is dat daadwerk-
reel gebied. Daarnaast moeten jongeren
bloei gebracht door de kwaliteit van het
elijk wordt gekomen tot meer sociale
ook meer geactiveerd worden om hun
winkel- en horeca aanbod te verbeteren,
samenhang in buurten en wijken.
eigen omstandigheden te verbeteren.
centrumstedelijke woonmilieus te
Randvoorwaarde hierbij is dat het sociale
ontwikkelen, recreatief en cultureel aanbod
beleid zichtbaar, integraal en wijkgericht
Beleef de binnenstad
te versterken en te differentiëren en het
wordt vormgegeven. Streven is een flexi-
De ontwikkeling van de Zwolse binnenstad
toeristisch potentieel méér te benutten.
bele inzet van voorzieningen in de wijken.
is niet ten einde. De waardevolle ‘diamant’
Overeind blijven natuurlijk de historische
Voorzieningen dienen zo dicht mogelijk bij
wordt geslepen: een forse ontwikkelopgave.
gebouwen, een goede bereikbaarheid per
de burger te worden gebracht, zodat ook de
De historische binnenstad heeft van ouds-
auto, fiets en openbaar vervoer, rustige
betrokkenheid wordt vergroot en het
her meerdere functies: er wordt gewoond,
pleinen en een veilige omgeving.
vrijwilligersbeleid een stevige voet aan de
gewinkeld, gewerkt en gerecreëerd en het
grond krijgt.
is ook een belangrijke ontmoetingsplaats.
Vitaliseren van de economie
De lokale overheid zal zich de komende
Uit alles is gebleken dat de binnenstad van
Om de economische positie te behouden
jaren moeten heroriënteren op haar regie-
Zwolle niet alleen voor de eigen bewoners
moet geïnvesteerd worden in de toekomst.
rol. Uitgangspunt daarbij is de kaderstel-
maar ook voor de regio een grote betekenis
Voldoende ruimte voor bedrijvigheid, een
lende overheid.
en potentie heeft. Om deze centrumfunc-
goede bereikbaarheid, goed opgeleid ar-
ties te kunnen blijven vervullen, moet de
beidspotentieel en een aantrekkelijk woon-
Binden en activeren van jongeren
binnenstad het bruisende en aantrekkelijke
klimaat zijn vereisten. De gemeente gaat de
Als Zwolle een bruisende en levendige stad
hart van Zwolle zijn en blijven. Om hier op
lokale (kennis)economie bevorderen en
wil zijn, dan moeten de jongeren letterlijk
in te spelen wordt de binnenstad verder tot
faciliteren. Dat gebeurt door het vestigings-
12
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
zdaadkracht
Zwolle Inhoud: • Waar wonen, winkelen, parkeren . . . en genieten? • Een stadshart dat fonkelt • Samenspraak in stappen • Binnenstadsprogramma: motor voor vlotte besluitvorming
zschitter
Zwolle Binnenstad: de Zwolse diamant! Zwolle groeit onstuimig. In de komende tien jaar stijgt het aantal inwoners met 15 procent. Dat merk je goed in de binnenstad. Steeds meer In ditzelfs nummer:
totstandkomt en hoe de direct belanghebbenden bij de binnenstad hierover het woord krijgen.
inwoners uit stad en ommeland brengen graag een bezoek aan ons compacte • Een bijzonder forum
centrum met haar middeleeuwse panden, prachtige pleinen en gezellige
• Vragen aan het forum winkelstraten. • Stuur op prioriteiten Natuurlijk komt men om te winkelen, maar ook om langs de markt te slen• Is teren, dit het’splein vooreen dat terrasje evenement? zomers te pakken, lekker uit eten te gaan of voor een bioscoop- of schouwburgbezoek. Als je goed kijkt, is onze binnenstad net een ruwe diamant. Een paar facetten zijn prachtig geslepen in de afgelopen jaren. Denk aan het Maagjesbolwerk en het Eiland. Andere delen, zoals het Rode Torenplein
Binnenstad: facetten van de diamant Dit is de tweede nieuwsbrief in het kader van het Binnenstadsprogramma, het programma van de gemeente Zwolle dat in kaart brengt wat we op welk moment tot 2015 in de binnenstad gaan aanpakken. In de vorige
Actief beleid voeren op hoe het Zwolse hart zich moet ontwikkelen, is belangrijker dan ooit. Daarom werkt Gemeente Zwolle aan het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015. Meer weten? Kijk dan op www.binnenstadZwolle2015.nl
Binnenstadsprogramma Zwolle 2015 Nieuws over de aanpak december 2003
Wilt u een impressie krijgen van het Binnenstadsforum? Vanaf zaterdag 28 februari staat er een sfeerimpressie op de site met een greep van de reacties uit de zaal op het Toekomstbeeld Binnenstad 2015. Alle reacties worden meegenomen in het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015 waarover de raad juni 2004 een besluit neemt.
Want al fonkelen niet alle facetten, de schitteringen zijn zichtbaar. functies heeft. Voor de een zal het ene facet eerder glans moeten krijgen. De ander zal zeggen, ´pak juist een ander gedeelte in het centrum snel aan´. Om zicht op de meest gewenste volgorde te krijgen, organiseert de gemeente het Binnenstadsforum. Het wordt gehouden op de avond van 25 februari 2004 in de raadszaal op het stadhuis. Uitgenodigd zijn direct belanghebbenden bij de
Hoe ziet de binnenstad er in 2015 uit als Zwolle zo blijft groeien en we ook meer bezoekers vanuit de rest van Nederland willen verwelkomen?
binnenstad, zoals: bewoners, ondernemers, vertegenwoordigers van kunst en cultuur en evenementen en andere belangengroepen.
nieuwsbrief werd de historische binnenstad vergeleken met een diamant.
De ambitie van Zwolle is haar historische binnenstad als regionaal koop- en ontmoetingscentrum te versterken. Een wens die ook uit het Stadsdebat duidelijk naar voren komt. Het Binnenstadsprogramma gaat erover hoe we alle facetten van de Zwolse diamant kunnen laten schitteren. Daarbij in aanmerking genomen dat de binnenstad voor uiteenlopende mensen uiteenlopende
en de Melkmarkt zijn nog ruw en ongepolijst. Om de hele diamant te laten schitteren, zijn we nu hard aan het werk met het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad: een samenhangend kader dat de verdere ontwikkeling van onze binnenstad in de komende tien jaar vleugels geeft. In deze brochure leest u hoe het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015
zvooruit
Zwolle
Meer weten? Kijk dan op www.binnenstadZwolle2015.nl.
Binnenstadsprogramma Zwolle 2015
In deze uitgave:
Nieuws over het Binnenstadsforum februari 2004
• Binnenstad aan zet! • Opmaat naar de toekomst • Het Zwolle van 2015 . . . • De eerste drieslag • Binnenstadsprogramma: wat betekent het voor u?
Binnenstad aan zet! We kunnen vooruit met het slijpen van de Zwolse diamant! Want het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015 is klaar. Het beschrijft waar het naartoe gaat met ons stadshart, welke 19 projecten er op stapel staan en hoe we die willen betalen. In deze nieuwsbrief –de derde in de reeks- leest u er meer over. Kunnen we met dit programma ons stadshart laten uitgroeien tot een uitblinker van formaat? Ja, zeggen burgemeester en wethouders van Zwolle. De Zwolse gemeenteraad velt op 30 augustus het eindoordeel. Het Binnenstadsprogramma is in samenspraak met uiteenlopende belanghebbende partijen tot stand gekomen. Via consultaties en het
binnenstadsforum van eind februari werden de eerste ideeën getoetst. Ook is gesproken met marktpartijen die actief zijn in de binnenstad. Nu het programma klaar is voor besluitvorming willen we u als binnenstadsbewoner, -ondernemer of geïnteresseerde Zwollenaar, graag uitnodigen om kennis te nemen van het eindresultaat. Zodat u weet wat u tussen nu en 2015 kunt verwachten.
• Komen er nieuwe winkels en woningen bij en waar dan? • Hoe zit het met de uitbreiding van terrassen? • Is ook aan onderhoud en de veiligheid op straat gedacht? • Wordt voldoende gedaan om het groen en de historische kwaliteit van het centrum te versterken? Op deze en andere vragen geeft het Binnenstadsprogramma antwoord. U kunt het inzien op het Gemeentelijke Informatiecentrum in het Stadhuis, Kerkplein 15, of downloaden via www.binnenstadZwolle2015.nl
Binnenstadsprogramma Zwolle 2015 Nieuws over het eindresultaat augustus 2004
klimaat te versterken, netwerken te ont-
buitengebied zo beperkt mogelijk gehou-
nabij Vecht en Zwarte Water, de groene
wikkelen en de aansluiting tussen onder-
den. Efficiënt en creatief omgaan met de
parken en singels. Maar ook valt te denken
wijs en arbeidsmarkt te verbeteren. De
beschikbare ruimte is het devies. Gezocht
aan de vele kunstopleidingen in de stad en
kennisinstellingen die in Zwolle zijn
wordt naar een goed evenwicht tussen
de regionale en soms zelfs landelijke
gevestigd spelen hierbij een belangrijke rol.
woonfuncties, bedrijvigheid, mobiliteit,
functie op het terrein van horeca, evene-
Het dynamiseren van de (kennis)economie
groene infrastructuur en voorzieningen,
menten en cultuur. Deze potentie wordt
vraagt om creativiteit en daadkracht. En het
inbreiden en uitbreiden.
door iedereen onderschreven, maar wordt
geven van de juiste impulsen, gericht op
Tegelijkertijd is het streven om de groot-
op dit moment nog onvoldoende benut. Als
het mobiliseren van een (kennis)economi-
stedelijke problemen achterwege te hou-
Zwolle groeit gaat het om méér dan inwon-
sche voorhoede en het creëren van ruimte
den en segregatie te voorkomen. Fysieke
ers en bedrijven alleen. Juist ook daarom
voor starters en broedplaatsen. Zodat over
groei zal daarom in de pas moeten lopen
wordt gesproken over het beter benutten
Zwolle gesproken wordt als kennis- en
met behoud en versterking van sociale
van de culturele en toeristische potentie.
dienstenstad en het voor ondernemers
cohesie. Meer aandacht voor verstede-
Economisch mindere tijden leiden al snel
aantrekkelijk wordt om zich te vestigen.
lijking in de bestaande stad, een hoog
tot minder investeringen in culturele
voorzieningenniveau en leefbaarheid zijn
ambities. Zwolle trapt niet in die valkuil.
Wonen in en om de stad
hierbij sleutelbegrippen.
Juist ook de wensen ten aanzien van de
Groei van de stad is nodig, maar daarbij
Overigens kan Zwolle dit niet alleen. Het
binnenstad en de economische pijler zijn
moet zoveel mogelijk in de bestaande stad
stedelijke woningbouwprogramma zal
gebaat bij een verdere ontwikkeling van het
worden geïnvesteerd. Alleen op die manier
onder regie van de stad in samenwerking
culturele profiel en het evenementenbeleid.
wordt de belasting op het gewaardeerde
met partners (corporaties, ontwikkelaars,
Verschraling of stilstand op cultureel en
regio) worden uitgevoerd.
toeristisch terrein kan grote gevolgen hebben. Zowel bewoners, als de vele
Zwolle cultureel
bezoekers moeten bediend worden, met
Zwolle heeft een grote culturele en toeris-
allerlei cultuuruitingen. De wens om Zwolle
tische potentie en daarmee ook een econo-
meer in de kijker te spelen en een weinig
mische potentie. Dat is bijvoorbeeld te dan-
spannend imago af te schudden leeft
ken aan de kwaliteiten van de historische
terecht breed.
binnenstad, de ligging in de IJsseldelta,
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
13
z borrelend
14
zfris
2. De prioriteiten 2.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk zijn zes prioriteiten benoemd. Hieronder worden de verschillende ambities toegelicht - en voorzien van concrete doelstellingen. Ook wordt de strategie besproken en is er aandacht voor de partners in de stad die helpen de doelen te bereiken.
2.2 Iedereen doet mee
• Tijdens het stadsdebat vormden uitspra-
geroemd, even als het ’dorpse karakter’
ken als ’vasthouden aan de sociale
van Zwolle. Uit het stadsdebat bleek dat
cohesie in Zwolle‘, ’de groei van Zwolle
Zwollenaren deze kwaliteiten graag willen
2.2.1 Probleemschets
moet gelijke tred houden met het sociale
behouden. Wel wordt geoordeeld dat het
Iedereen spreekt over ’het sociale beleid of
profiel van Zwolle‘ belangrijke
eigen oplossend vermogen in de stad te
het sociale profiel van de gemeente Zwolle‘.
ingrediënten.
klein is, er te weinig eigen verantwoorde-
Het roept verschillende beelden en
Uit de SWOT-analyse blijkt dat Zwolle rede-
lijkheid voor het leefklimaat bestaat en dat
associaties op. Een greep uit termen en
lijk goed scoort op de terreinen leef-
het sociale beleid onvoldoende integraal is.
uitspraken uit de afgelopen jaren:
baarheid, omgevingskwaliteit, sociale
Er is vooral sprake van veel projecten,
• Het collegeakkoord uit 2002 zegt: ’We
samenhang en kwaliteit van wonen.
deels ontstaan in de vorige periode van het
zetten in op het versterken van de sociale
Daarnaast lijkt het met de grootstedelijke
Grotestedenbeleid. Er gebeurt van alles een
pijler.’
problematiek in Zwolle over het algemeen
beetje en er ontbreekt een integrale visie.
• Een uitspraak uit ‘herijking I’: ‘We gaan
mee te vallen, al scoort Zwolle ten opzichte
Tenslotte wordt vooral aanbodgericht
de komende jaren het profijtbeginsel
van andere grote steden volgens de ‘Atlas
gedacht. Dit alles wordt op dit moment ook
toepassen.’
van Gemeenten’ niet goed op typisch groot-
nog eens geplaatst in een situatie waarin
stedelijke problemen als geweldsdelicten,
sprake is van economische laagconjunc-
‘herijking II’ luidt: ’Het sociale beleid mag
vernielingen en onveiligheidsgevoelens in
tuur met de onzekere vooruitzichten van de
niet verder worden aangetast dan bij de
de buurt.
nieuwe Wet Werk en Bijstand en de Wet
eerste herijkingoperatie van deze
In het stadsdebat en de SWOT-analyse
Maatschappelijke Ondersteuning.
collegeperiode is gebeurd.’
wordt de betrokkenheid van de stad
• Een van de uitgangspunten voor
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
15
zfris
2.2.2 Maatschappelijke effecten/doelstellingen
De procesdoelstellingen zijn: • definiëring en invulling van de term sociaal beleid, dat leidt tot een heldere, duurzame en onderscheidende visie op sociaal beleid; • heldere prioriteitstelling in programma´s, vertaald naar projecten en producten die een bijdrage leveren aan de doelstellingen en • een toetsingskader voor sociaal beleid dat te hanteren is bij de groei en ontwikkeling van Zwolle. Ook kan dit in de loop van de tijd, bijvoorDe inhoudelijke doelstellingen zijn:
beeld als gevolg van de veranderende
Het verminderen van het beroep van inwoners van Zwolle op ondersteuning door de
bevolkingssamenstelling in een wijk,
gemeente Zwolle en het bevorderen van hun zelfredzaamheid door:
veranderen. Flexibiliteit in het aanbod van
• het realiseren van de basisvoorzieningen als uitgangspunt te nemen en voor het
voorzieningen is nodig.
overige te streven naar flexibiliteit van voorzieningen in wijken, gebaseerd op kennis
De quick scans hebben betrekking op de
van een wijk en de behoefte van een wijk en de noodzaak van de voorziening;
stad zoals ‘ie nu is, maar de groei zet zich
• daarbij vooral in te zetten op preventie en signalering van kwetsbare groepen om te voorkomen dat zij een beroep doen op ondersteuning en zorg; • het uitgangspunt te hanteren dat het zelfoplossend vermogen en de kracht van inwoners van Zwolle aanwezig is dan wel versterkt wordt de komende vijf jaar.
de komende jaren door. Dat is een belangrijk gegeven, juist bij het bouwen van nieuwe wijken, het herstructureren in de bestaande stad en de wens om bebouwing vooral in de bestaande stad te realiseren. Bij dergelijke processen moet goed worden
Een heldere visie op sociaal beleid begint
gemeentebestuur wil daar in het sociale
gekeken naar de woondifferentiatie in een
met de vooronderstelling dat niet alles dat
beleid van uit gaan en de eigen kracht van
wijk of stadsdeel, de voorzieningen die
in het verleden in ´de sociale pijler´ werd
mensen, bijvoorbeeld in de wijken, verder
nodig zijn, de sociale veiligheid, de inrich-
gerangschikt tot het sociale beleid behoort.
versterken. Voor deze grote groep mensen
ting van het gebied, de verhuizing binnen
Dit klinkt procedureel, maar heeft een
in Zwolle geldt dat als de basisrandvoor-
de stad als gevolg van nieuwbouw en de
inhoudelijke achtergrond. Sociaal beleid
waarden en voorzieningen op orde zijn er
mate van grootschaligheid. Voorkomen
richt zich primair op het versterken van de
niet of nauwelijks een beroep op de
moet worden dat de nieuwbouw van nu de
stad. Hoe minder een beroep op de (lokale)
gemeente wordt gedaan. Mensen die zich-
herstructurering over 20 jaar wordt.
overheid hoeft te worden gedaan omdat
zelf niet kunnen redden, hebben doorgaans
Naast basisvoorzieningen in bestaande en
mensen zich zelf niet redden, hoe sterker
geen baan, huisvesting of financiële
nieuwe wijken vragen mensen in wijken
het sociale beleid is.
middelen en geen perspectief voor de
ook andere zaken van de gemeente. Juist
Uit het stadsdebat blijkt dat veel mensen in
toekomst. Zij hebben de hulp van de
daarvoor geldt dat de kracht van een wijk
Zwolle zichzelf prima kunnen redden. Ze
gemeente nodig. Op basis van ‘quick scans’
en haar inwoners zelf moet worden ver-
hebben een huis, een baan, financiële mid-
van wijken wordt inzichtelijk gemaakt
sterkt. Het principe is dat gekeken wordt
delen en voldoende perspectief voor de
welke voorzieningen verder nodig zijn om
naar wat bewoners zélf kunnen doen.
toekomst. Het versterken van deze kracht
te kunnen voldoen aan de betekenis van
Sociaal beleid in deze betekenis is dus
in de stad betekent dat basisrandvoor-
een sociaal sterke stad. Dit hoeft niet altijd
bijvoorbeeld niet: zorgen voor een levendig
waarden zoals een baan, een huis en vol-
te betekenen dat alle voorzieningen in
cultureel klimaat, goede winkelvoorzien-
doende inkomen ingevuld moeten zijn. Het
dezelfde mate in alle wijken aanwezig zijn.
ingen in de binnenstad en het behoud van
16
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
hoe het sociale beleid versterkt kan word-
stad in ieder geval nodig en voor welke
en. Partners kunnen sommige dingen
groepen inwoners? Voor de stad en per wijk
zonder twijfel beter dan de gemeente. Uit-
worden quick scans uitgevoerd. Welke
‘Burgers als
gangspunt is dan dat de randvoorwaarden
basisvoorzieningen zijn er al, wat wordt nog
en het beleid op hoofdlijnen worden vastge-
gevraagd en hoe worden deze
producent van hun
legd, maar dat er in hoge mate vrijheid is
basisvoorzieningen gerealiseerd? Daarbij
voor partners bij het concreet invullen van
wordt gestreefd naar flexibiliteit in het
eigen welzijn’
de uitvoering. Partners die we al kennen,
aanbod en scherpte in de vraag. Het
maar misschien ook wel partners die nieuw
uitgangspunt wordt gehanteerd dat het
zijn in het sociale veld.
zelfoplossend vermogen en de kracht van inwoners van Zwolle aanwezig is dan wel
2.2.3 Strategie 2005 -2009
versterkt wordt de komende vijf jaar.
het mooie buitengebied. Dit komt wel terug
Het realiseren van de basisvoorzieningen
in andere ambities, zoals de versterking
wordt als uitgangspunt genomen en verder
2.2.4 Uitwerking
van het toeristisch profiel, de versterking
wordt gestreefd naar flexibiliteit van voor-
Op de verschillende sociale beleidsvelden
van de topsport en de versterking van de
zieningen in wijken, gebaseerd op kennis
kunnen basisvoorzieningen worden ge-
binnenstad. Het wordt echter niet gerekend
van een wijk en de behoefte van een wijk en
definieerd. Die beleidsvelden zijn: sport,
tot de uitgangspunten van het sociale
de noodzakelijkheid van de voorziening.
onderwijs, maatschappelijke zorg, cultuur,
beleid. Belangrijkste verschil is misschien
Voor een belangrijk deel richten de sociale
welzijn en werk & inkomen.
wel de rol die wordt vervuld.
basisvoorzieningen zich op preventie en
Het primaat kan juist bij het versterken van
signalering van kwetsbare groepen om te
2.2.4.1 Basisvoorzieningen
elementen zoals cultuur, sport, toerisme
voorkomen dat zij een beroep moeten doen
Onder basisvoorzieningen wordt verstaan:
en binnenstad liggen bij partners in de stad
op ondersteuning en uiteindelijk (als sluit-
het sociale voorzieningniveau dat een stad
(en daarbuiten). De gemeente kan dat
stuk) op ondersteuning voor mensen die
als Zwolle met ruim 110.000 inwoners
partnerschap zoeken, stimuleren, maar
zichzelf (al dan niet tijdelijk) niet meer
minimaal nodig heeft. Daarbij wordt gericht
zonder inzet van derden gebeurt er niets.
kunnen redden.
op basisvoorzieningen waarvoor de
Dat op het gebied van cultuur de basisvoor-
Basisvoorzieningen en ’kwetsbare groepen’
gemeente (mede)verantwoordelijkheid
zieningen op orde moeten zijn, en dat de
worden gedefinieerd. Wat heeft de
draagt. Voor een deel richten die basis-
gemeente daarin een grote verantwoordelijkheid heeft, doet daar niets aan af. Bij het sociaal beleid zoals hierboven omschreven ligt de rolverdeling anders.
Gedeeld burgerschap
Mensen die echt hulp nodig hebben, zijn vaak aangewezen op de overheid. Ook hier
Afgesproken met het Rijk:
kunnen partners worden gezocht, maar
De beheersing van de Nederlandse taal en kennis van de Nederlandse samenleving
deze partners maken vaak ook deel uit van
onder etnische minderheden staat centraal. In de MOP-periode mag de positie van
de overheid of worden in stand gehouden
allochtone inwoners niet slechter worden, maar moet die verbeteren. Het gaat hierbij
met overheidsmiddelen. Die partners
om zowel de sociaal-economische positie als de sociaal-culturele positie. De nulmeting
worden betrokken bij vragen over wat
vond plaats in 2004, waarin de Integratieatlas werd opgesteld. Surinamers zijn volgens
primair tot het sociale beleid hoort, welke
dit onderzoek het meest geïntegreerd en Marokkanen het minst. Antillianen en Turken
basisvoorzieningen daarvoor nodig zijn en
‘scoorden’ daartussen. Zowel oudkomers als nieuwkomers moeten inburgeren. In 2005 moeten 123 nieuwkomers en 81 oudkomers inburgeren. Afgesproken met de Zwolse gemeenteraad: In 2006 is 80% van de nieuw- en oudkomers na een traject van maximaal 24 maanden educatief, professioneel of maatschappelijk zelfredzaam. En met 80% van de relevante, betrokken instellingen zijn in 2006 afspraken gemaakt over interculturalisering in de eigen organisatie.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
17
zfris
voorzieningen zich op alle inwoners (bij-
watervoorziening en een nieuw stadion voor
voorzieningen ondersteunen. Hierdoor kan
voorbeeld bibliotheekvoorziening, jeugd-
FC Zwolle staan hoog op de agenda. In het
specialistische kennis worden gebundeld
gezondheidszorg, sportvoorziening) en voor
gebruik van sportvoorzieningen én in het
en kan gebruik worden gemaakt van el-
een deel op inwoners die (tijdelijk)
stimuleren van sport en bewegen speelt
kaars voorzieningen. Voldoende spreiding
ondersteuning nodig hebben (bijv. mensen
Sportservice Zwolle vanaf 2005 een
van basisscholen over de Zwolse woonwij-
in maatschappelijke opvang, voortijdig
belangrijke rol. Daarbij wordt zoveel moge-
ken is een voortdurend aandachtspunt.
schoolverlaters, een deel van de ouderen).
lijk aangesloten bij sportorganisaties en grote onderwijsinstellingen in Zwolle die
In de tweede plaats blijft de gemeente zich
Sport
actief zijn op het gebied van sport.
inzetten om schooluitval te voorkomen.
Sport is een bron van plezier en uitlaatklep
Sportservice zal die intermediaire rol ook
Daarom wordt de komende jaren geïnves-
voor veel burgers. Bovendien kan sport
gaan vervullen voor het breedtesportbeleid.
teerd in voor- en vroegschoolse educatie
bijdragen aan onderlinge ontmoeting en
In 2006 wordt op basis van een evaluatie
gericht op het voorkomen van taal- en
omgang van inwoners en aan hun welbe-
van het programma breedtesport 2000-
leerachterstanden bij jonge kinderen
vinden en gezondheid. De plek van sport in
2005 een nader besluit genomen over de
(peuterspeelzalen), handhaving van de
de samenleving is aan het veranderen. De
voortzetting van breedtesportactiviteiten die
leerplicht en een adequate zorgstructuur
binding aan en het draagvlak van verenig-
in dit kader zijn opgezet, met het
rondom het primair en voortgezet onder-
ingen neemt af, terwijl de vraag naar flexi-
stimuleren van sport en bewegen door
wijs. Wat dit laatste betreft is een conve-
bele sportvoorzieningen toeneemt. Dit uit
jeugd als speerpunt.
nant met de provincie Overijssel in voor-
zich onder meer in de afname van leden bij
bereiding, gericht op het realiseren van een
verenigingen, de opkomst van commerciële
Onderwijs
goede aansluiting tussen gemeentelijke
sportscholen en de toenemende vraag naar
Scholen zorgen voor adequaat onderwijs,
voorzieningen en provinciale jeugdzorg.
sport- en bewegingsfaciliteiten in de
waarmee kinderen en jongeren zo goed
Uiteindelijk is het streven dat iedere
openbare ruimte (bijvoorbeeld skatebanen-
mogelijk worden toegerust en op basis van
jongere in Zwolle een startkwalificatie haalt
of ATB-routes, fiets- en wandel-
hun capaciteiten en talenten worden voor-
of via een passende leerwerktraject een
voorzieningen, trap- en basketbalveldjes).
bereid op een plek in de samenleving. Ter
plaats op de arbeidsmarkt verwerft.
Om inwoners van Zwolle, individueel en in
ondersteuning van het onderwijs verzorgt
verenigingsverband, in staat te stellen om te
de gemeente drie belangrijke basisvoor-
Tenslotte zijn er nog de voorzieningen op
sporten en te bewegen dient er voldoende
zieningen.
het gebied van educatie. Naast leerwerk-
ruimte (binnen en buiten) beschikbaar te
In de eerste plaats draagt de gemeente
trajecten en leerbanen (in het midden- en
zijn. Velden om op te voetballen, routes om
zorg voor adequate huisvesting van onder-
kleinbedrijf) als randvoorwaarden voor het
veilig te kunnen fietsen of skaten, zwem-
wijsvoorzieningen in de stad, zowel voor
succesvol doorlopen van het onderwijs gaat
faciliteiten, sport- en gymzalen waarvan
primair als voor voortgezet onderwijs. De
het daarbij ook om inburgering van oud- en
scholen, verenigingen én individuele
komende jaren wordt gestreefd naar goede,
nieuwkomers. In overleg met de ROC´s,
burgers gebruik kunnen maken. Onze inzet
doorlopende leerlijnen tussen VMBO, MBO
het MKB, de Centra voor Werk en Inkomen
op het gebied van ruimtes voor sport en
en HBO, te faciliteren door clustering van
en de gemeenten in de regio worden de
bewegen wordt geformuleerd in het kader
huisvesting van een aantal scholen voor
beschikbare instrumenten voor de
van het strategisch sportaccommodatie-
voortgezet onderwijs en van de beide
aansluiting van educatie en arbeidsmarkt
beleid dat in 2005 wordt vastgesteld. Daarbij
regionale opleidingscentra (ROC’s) in
verder ontwikkeld. De gevolgen van het
wordt rekenschap gegeven van de functie
Zwolle. Daarnaast wil de gemeente de
nieuwe rijksbeleid voor educatieve acti-
en spreiding van voorzieningen voor wijk en
ontwikkeling naar huisvesting van speciaal
viteiten ten behoeve van oud- en nieuwko-
stad. Het realiseren van een nieuwe zwem-
onderwijs in de nabijheid van medische
mers zijn daarbij van belang. Inburgering-
18
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
onderdeel uitmaken van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ), de Wet Voorzieningen Gehandicapten (WVG) en de Welzijnswet maken hier onderdeel van uit. De wet zal aangeven welke voorzieningen minimaal in de stad aanwezig moeten zijn en geeft daarnaast de mogelijkheid om aan te geven welke voorzieningen de gemeente van belang vindt voor de stad. In verband met de invoering van de WMO zal in 2006 het ondersteuningsaanbod voor inwoners die zichzelf (tijdelijk) niet zelfstandig kunnen redden worden vastgelegd in een kadernota zorg, met daarin een definitie van de groepen waarvoor de voorzieningen worden getroffen. Investeren in wat kwetsbare inwoners wél zelf kunnen, overleg met betrokken partners, vraaggericht werken en een integrale aanpak van wonen, welzijn en zorg zijn uitgangspunten. Hierbij kan de gemeente voortbouwen op het reeds bestaande aanbod van zorg en welzijn voor ouderen en gehandicapten in de stad. Daarbij moet rekening worden gehouden cursussen moeten hen in staat stellen om
schap gegeven van de grote betekenis van
met de (absolute) groei van het aantal
zich te redden in de Nederlandse en Zwolse
de opleidingen op het gebied van muziek,
ouderen.
samenleving. Beheersing van de Neder-
drama en beeldende kunst van ArtEZ in
Tegelijk met de invoering van de WMO
landse taal is daarvoor een basisvoor-
Zwolle, de verhouding met particuliere
neemt het Rijk zelf verantwoordelijkheid
waarde. Speerpunt is zelfredzaamheid op
initiatieven in de stad en het bevorderen van
voor de AWBZ. In dit verband zal de ge-
sociaal en professioneel vlak.
cultuurparticipatie door jeugdigen.
meente de verantwoordelijkheid voor de indicatiestelling in het kader van de AWBZ
Cultuur
Zorg
(RIO Zwolle) overdragen aan het nieuwe
De verantwoordelijkheid van de gemeente
De gemeentelijke basisvoorzieningen op
Landelijk Centrum Indicatiestelling. Daar-
op het gebied van cultuur ligt vooral in
het gebied van de zorg richten zich vooral
voor in de plaats zal de gemeente in 2005
ondersteuning van een aanbod van cultu-
op (potentiële) kwetsbare groepen in
besluiten over de toegang tot individuele
rele voorzieningen en activiteiten die pas-
Zwolle. Het gaat om jeugdige, oudere en
voorzieningen op grond van de WMO.
sen bij Zwolle als stad met meer dan
gehandicapte inwoners met een onder-
Lokale zorgloketten kunnen daarin een
100.000 inwoners en een belangrijke regio-
steuningsvraag en over meer specifieke
functie vervullen. De gemeente wil met de
nale functie. In het kader van sociaal beleid
groepen als dak- en thuislozen, slacht-
veelal AWBZ-gefinancierde zorgaanbieders
gaat het enerzijds over instandhouding van
offers van huiselijk geweld, prostituees en
in de stad in gesprek gaan over de aanslui-
de daarvoor benodigde accommodaties en
verslaafden. Het beroep van deze groepen
ting tussen het gemeentelijke ondersteun-
anderzijds over het activiteitenaanbod op
op algemene voorzieningen neemt ook in
ingsaanbod en de meer gespecialiseerde
dit terrein. Een nieuw cultuurprofiel voor
Zwolle toe door de vermaatschappelijking
zorg en hulpverlening die nodig zijn wan-
Zwolle is gereed. Hierin komt ook de vraag
van de zorg. Met de komst van de nieuwe
neer ouderen en gehandicapten niet meer
naar basisvoorzieningen in de cultuur aan
Wet Maatschappelijke Ondersteuning
zelfstandig kunnen blijven wonen.
de orde. Uitgangspunten daarbij zijn ver-
(WMO) in 2006 krijgt de gemeente een nog
sterking van het culturele aanbod, bevor-
grotere verantwoordelijkheid om te zorgen
De gemeente streeft er naar de wettelijke
dering van samenhang en ruimte voor
voor (tijdelijk) ondersteuning van die groep-
verplichte vierjaarlijkse nota gezondheids-
makers van kunst. Daarbij wordt reken-
en. Een groot aantal voorzieningen die nu
beleid voor de periode 2006-2009 te inte-
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
19
zfris
Gezond en wel in de stad
langrijk aandachtspunt de invulling van
gemeente streeft de komende periode naar
functies die binnen gemeenten aanwezig
realisatie van definitieve huisvesting van
moeten zijn in aansluiting op de provinciale
tenminste dagopvang en gebruiksruimte,
jeugdzorg (conform de nieuwe wet op de
zoveel mogelijk aansluitend bij de
Afgesproken met het Rijk:
jeugdzorg die in 2005 in werking treedt).
ontwikkelingen in de gehele OGGZ-sector.
In 2009 moet in Zwolse risicowijken een
Hiertoe worden afspraken voorbereid tus-
Zowel landelijk als lokaal neemt de doel-
preventieprogramma beschikbaar zijn
sen de provincie Overijssel en de gemeente
groep steeds verder in omvang toe. Het is
voor overgewicht bij kinderen van vier tot
Zwolle die zullen worden vastgelegd in een
dan ook van steeds groter belang om te
negen jaar. Voor driekwart van de Zwolse
bestuurlijk convenant. Bureau Jeugdzorg
voorkomen dat mensen dak- en of thuis-
kinderen van nul tot negentien jaar die
Overijssel is hierbij een belangrijke partner.
loos worden. Daarom wordt geïnvesteerd in preventie. Als mensen uiteindelijk toch
last van overgewicht hebben of dreigen te krijgen zijn individuele gezondheids-
In het verlengde van de gemeentelijke
terechtkomen in maatschappelijke opvang
interventies opgezet.
taken in de openbare gezondheidszorg zet
en/of verslavingszorg zullen zorg en onder-
de gemeente zich in voor de beschikbaar-
steuning zodanig moeten worden ingezet
heid en toegankelijkheid van curatieve zorg.
dat mensen zich weer zelfstandig kunnen
greren in de kadernota zorg. Speerpunten
De komende jaren vraagt de eerstelijns
redden. Doorstroom naar andere
voor gezondheidsbeleid zullen worden uit-
gezondheidszorg, met name de huis-
voorzieningen (zoals begeleid wonen) en
gewerkt in actieplannen. Tot de speerpun-
artsenzorg, aandacht.
uitstroom naar reguliere huisvesting, in combinatie met werk, zijn het doel. In veel
ten voor de komende periode behoort in elk geval de verdere ontwikkeling van de
De maatschappelijke opvang is eveneens
gevallen is dan nog wel begeleiding be-
integrale jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar
een basisvoorziening op zorggebied. Uit-
nodigd om terugval te voorkomen.
(gezondheidsonderzoeken GGD, consul-
gangspunt blijft de Ketenaanpak Zorg vóór
Een specifiek aandachtspunt is huiselijk
tatiebureaus thuiszorg). Tevens wordt met
Overlast. Deze aanpak richt zich enerzijds
geweld. Veel vrouwen, en ook steeds vaker
de overige gemeenten in de regio in 2006
op opvang, zorg en begeleiding voor dak-
mannen, zijn slachtoffer van huiselijk ge-
het basispakket van de GGD vastgesteld
en thuislozen en anderzijds op voorkomen
weld. Ingezet wordt op preventie en het
voor de periode 2007-2010.
en bestrijden. In de afgelopen periode is
bieden van zorg en hulpverlening voor de
In aansluiting op de gemeentelijke gezond-
een groot aantal (soms tijdelijke) voorzien-
slachtoffers. De GGD heeft in 2004 opdracht
heidstaken en het jeugdbeleid is een be-
ingen voor deze doelgroep gerealiseerd. De
gekregen om een plan van aanpak voor een regionale aanpak van huiselijk geweld op te stellen. Welzijn Basisvoorzieningen op het gebied van welzijn raken soms aan basisvoorzieningen op andere terreinen als onderwijs (peuterspeelzalen, brede school), cultuur (bibliotheek) en zorg (welzijn ouderen). Soms is sprake van specifieke welzijnsvoorzieningen als wijkaccommodaties, kinderopvang en sociaal-cultureel werk. Nu er verschillende brede scholen in
20
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
Zwolle tot ontwikkeling komen, komt er
tegelijkertijd vinden dat ‘contacten hebben
belangrijke mate te danken aan de inwo-
vraag naar de positionering van het concept
met Nederlanders’ nadrukkelijk onderdeel
ners. Waar vindt de gemeente onder deze
van de brede school. In de periode tot 2009
is van integratie. Het bevorderen van
burgers nu haar partners, hoe kunnen
wordt een evaluatie uitgevoerd, die
sociale contacten wordt in Zwolle nader
kwaliteiten worden aangesproken en
antwoord moet geven op de vraag hoe het
vorm gegeven aan de hand van de
worden omgezet in productieve energie
concept wordt voortgezet: gericht op alle
onderdelen ‘Beeldvorming en interetnische
voor de wijken en daarmee de stad om
betrokken kinderen, ouders en wijkbewo-
contacten’, ’culturele oriëntatie’ en
deze in balans te houden en zonodig te
ners of gefocust op voorzieningen voor
‘interculturalisatie’ en ‘anti-discriminatie’.
versterken?
kwetsbare kinderen en hun ouders.
Naast het onderdeel ‘sociale contacten’ zijn
Voor de kinderopvang vervult de gemeente
de beheersing van de Nederlandse taal en
De kracht in wijken
een rol bij het bewaken van de kwaliteit. De
spreiding essentieel. Het zijn de
De ervaringen over de afgelopen jaren met
komst van de Wet Basisvoorziening
speerpunten van het integratiebeleid voor
wijkgericht werken hebben geleerd dat er
Kinderopvang in 2005 geeft aanleiding tot
de komende jaren.
veel energie in wijken aanwezig is. Dat
een evaluatie van het huidige beleid.
Zwolle al ruim acht jaar wijkplatforms kent
Verder wil de gemeente kritisch kijken naar
Werk en inkomen
die goed bezocht worden, getuigd daarvan.
de basisfunctie die het sociaal-cultureel
De basisvoorzieningen op het gebied van
Ook de activiteiten die uitgevoerd worden in
werk vervult in relatie tot de rol van het
werk en inkomen hebben per definitie
het kader van ‘Premie op actie’, de
opbouwwerk en die partijen die activiteiten
betrekking op kwetsbare groepen. Met de
opkomst bij trajecten voor wijkontwikke-
organiseren. De gemeente wil het eigen
huidige economische situatie neemt het
lingsplannen en de inzet van een groep
initiatief van de burgers daarbij stimuleren
beroep op die voorzieningen fors toe. Met
wijkbewoners in een zogenaamd Kwali-
en tegelijk voorkomen dat Zwollenaren
de invoering van de Wet Werk en Bijstand
teitspanel (Holtenbroek) zijn hiervan
buiten de boot vallen. De spreiding en mate
zijn de ambities opnieuw geformuleerd. De
aansprekende voorbeelden. Dat een deel
van inzet van welzijnsactiviteiten wordt
gemeente wil maatschappelijke uitsluiting
van de wijkbewoners ook best de handen
daarbij afgestemd op de behoefte in wijken.
voorkomen, maar ook het bijstandsvolume
uit de mouwen wil steken, blijkt als wordt
Specifieke aandacht wordt gegeven aan het
zoveel mogelijk beperken door alle cliënten
ingezoomd op buurt- en straatniveau. Dan
verkleinen van de afstand die wordt ervaren
in beweging te brengen. De inzet is daarbij
zijn er regelmatig bewoners te vinden die al
tussen allochtone en autochtone
gericht op reguliere arbeid, eigen
dan niet gezamenlijk meewerken aan de
Zwollenaren. Voor het welbevinden van
verantwoordelijkheden en is niet vrijblij-
leefbaarheid van wijk, buurt of straat.
beide is wederzijdse inzet van allochtone en
vend. Het voorkomen en tegengaan van
Bijvoorbeeld door mee te helpen bij het
autochtone Zwollenaren nodig.
werkloosheid onder jongeren heeft
onderhouden van speelplekken en groen, of
prioriteit.
actief te zijn als bewonerstoezichthouders in allerlei gedaanten. Vaak hebben initia-
Integratie De Zwolse multi-etnische samenleving
2.2.4.2 Versterking stad
tieven betrekking op zaken voor kinderen of
kent verschillende etnische groepen, waar-
Hoewel grootstedelijke problemen ook aan
actieve ouderen. De gemeente heeft de
bij op dit moment een zekere afstand
Zwolle niet voorbij gaan, valt de goede
Zwolse burger als het om samenwerking
bestaat tussen de verschillende groepen.
balans in de kwaliteit van de stad (goede
gaat vooral aangesproken om mee te weten
Terwijl de allochtonen weinig afstand wens-
voorzieningen, sociale binding) op. Nog
en mee te denken. De gemeente had en
en te bewaren tot de autochtonen, wensen
altijd is Zwolle een vrijwilligers-, sport- en
heeft de behoefte om wijkbewoners te
de autochtonen veel afstand te bewaren tot
verenigingsstad, kent het sterke kerkelijke
informeren dan wel mee te laten denken
de etnische minderheidsgroepen. Dat
netwerken en heeft het een relatief jonge
over ontwikkelingen die de stad en/of hun
terwijl autochtone Zwollenaren
leeftijdsopbouw. De balans in de stad is in
wijk aan gaat. En dat wordt gewaardeerd.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
21
zfris
De uitdaging
Dit is een samenwerkingsverband tussen gemeente Zwolle, woningcorporaties SWZ, deltaWonen en Openbaar Belang, TRAVERS, maatschappelijk werk De Kern, politie IJssellland, Stichting Welzijn Ouderen.
Als het gaat om het versterken van het
Dit betekent:
zelfoplossend vermogen dan gaat het veel
• Aansluiten bij speerpunten en belang-
om samen doen, om het aanspreken van
en van wijkbewoners en hen hierin
bewoners op hun eigen verantwoordelijk-
een eigen verantwoordelijkheid geven
heid. Dit is een trendbreuk ten opzichte van
((deel)opdrachtgeverschap).
de huidige inzet. Het vraagt niet alleen om
Kom naar de bijeenkomst:
‘Van OBAZ naar WIJKBUDGET’ dinsdag 29 juni 2004
• Samenwerkingsprojecten opzetten als
een cultuurverandering binnen de
bewonerspanels en bewoners-
gemeentelijke organisatie, maar ook om
toezichthouders. Flexibele inzet van
invulling van burgerschap (‘de burger als
middelen, bijvoorbeeld een bepaald
producent van leefbaarheid en veiligheid’).
percentage van de begroting flexibel aanwenden.
De gemeente signaleert daarbij een
• Het kan nodig zijn om bewoners en
aantal spanningsvelden:
wijken te ondersteunen. In een aantal
• Dé burger van Zwolle of dé wijk-
wijken zullen bewoners zelf in staat
bewoner bestaat niet. Zwolle kent een
zijn hun vraag aan ondersteuning te
grote verscheidenheid onder de
formuleren (afhankelijk van het
burgers, allen met hun eigen achter-
onderwerp waar aan gewerkt wordt),
grond, belangen en ideeën.
in andere wijken zal ook hulp nodig
Bestonden deze verschillen voorheen
zijn bij het formuleren van de vraag
vooral tussen wijken, in toenemende
naar ondersteuning. Wijkplatforms
mate is hiervan ook sprake op buurt-
blijven hiervoor van belang, maar
en zelf straatniveau. Er is sprake van
daarnaast zal meer ingezoomd moet-
heterogeniteit, met soms botsende
en worden op buurtniveau (buurt-
levensstijlen.
gesprekken). De gemeente wil beter
‘Van OBAZ naar Wijkbudget’ Wilt u meedoen aan het experiment met wijkbudgetten? Heeft u ideeën die de leefbaarheid en veiligheid in uw straat, buurt of wijk vergroten? Maar kunt u wel een duwtje in de juiste richting gebruiken? Kom dan naar de bijeenkomst ‘Van OBAZ naar Wijkbudget’. Waar: Wanneer: Start: Einde:
wijkcentrum SIO, Thorbeckelaan 10 dinsdag 29 juni 2004 19.00 uur 22.00 uur
samen
• Zwollenaren worden steeds mondiger en zijn er steeds minder op ingesteld
Wijkontwikkelingsplan Aalanden november 2003
Zwolle
Aanmelden Geïnteresseerd? Het aantal plaatsen is beperkt, dus geef u zo snel mogelijk op voor de bijeenkomst. Aanmelden kan tot uiterlijk donderdag 24 juni aanstaande. Bel (038) 498 3300 of stuur een e-mail naar:
[email protected] Meer informatie Heeft u vragen of opmerkingen? Tijdens kantooruren kunt u bellen met Patricia Goudzwaard, projectleider Experiment Wijkbudgetten op het telefoonnummer: (038) 498 3300. Breng ook eens een bezoekje aan www.ditiszwolle.nl (klik op ‘experiment wijkbudget’).
betrokken
Zwolle
Wijkontwikkelingsplan Wipstrik januari 2004
gebruik gaan maken van wijkanalyses.
2.2.5 Verankering in beleid
om uitvoering te geven aan dat wat
De hernieuwde positionering van het
door een ander (lees: de overheid)
sociale beleid moet de drager vormen voor
voor hem bepaald is. Van de overheid
Kijken we naar de verschillende wijken
ons handelen in de komende jaren. Het
wordt daadkracht verwacht.
dan liggen er bijvoorbeeld kansen in:
maakt deel uit van het nieuwe Meerjaren
• Kamperpoort, waar een bewoner-
Ontwikkelingsprogramma (MOP), omdat dit
• Het is maar de vraag of er zoiets bestaat als een gemeenschappelijke belang waarop burgers zich laten aanspreken en willen inzetten.
statuut is opgesteld • Holtenbroek, door het beter benutten van het Kwaliteitspanel • Zwolle Zuid, waar gestreefd wordt
Met inachtneming van deze spanningsvelden is het de gemeentelijke ambitie om de betrokkenheid en het zelfoplossend ver-
als katalysator kan werken, maar deze positionering wordt niet alleen vanuit dat kader gezien. Zwolle heeft hoe dan ook behoefte aan een (her)positionering van het
naar een leefbare wijk met buurten
sociale beleid, zoals haarscherp blijkt uit de
waar mensen wonen en blijven wonen
SWOT-analyse.
• Aalanden, Berkum, Zwolle Zuid en
De uitwerking ervan krijgt dan ook zijn
mogen van de burger verder te vergroten.
Assendorp, waar actieve ouderen-
beslag op vrijwel alle terreinen waarop
Zwolle wil mensen medeverantwoordelijk
werkgroepen zijn
beleid ontwikkeld is of wordt. Daarnaast is
maken voor zijn of haar eigen welzijn en leefklimaat en voor die van medeburgers.
• Assendorp, een broedplaats voor allerlei initiatieven.
er sprake van een herijkingsoperatie. Een scherpere definiëring van het sociale beleid
Dit vraagt om inzicht en beleid om de stad
helpt niet alleen bij het stellen van
in handen te leggen of te laten van burgers,
prioriteiten, maar is ook leidraad voor het
al dan niet georganiseerd in verenigingen,
benoemen van zaken waar niet meer op
vrijwilligerswerk etcetera. Anders gezegd:
wordt ingezet.
het draait om het creëren van een modern actief burgerschap.
22
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
2.3 Binden en activeren van jongeren
2.3.1 Probleemschets
en meer als grote stad ontwikkelt, wil het
Zwolle kent in vergelijking met de overige
bestuur de bijdrage van jongeren aan de
gemeenten uit de G26 een iets meer dan
stad blijvend versterken. Hierbij wordt
gemiddeld aantal jongeren. Daar komt elke
vooral gedacht aan de groep van twaalf tot
dag een groot aantal studerende jongeren
23 jaar. De stad wil ze uitdagen en in staat
en scholieren bij, op weg naar een van de
stellen om zelf actief mee te doen aan de
vele middelbare scholen of scholen voor
samenleving.
beroepsonderwijs in de stad. Zeker op
Kinderen van nul tot twaalf jaar passen in
onderwijsgebied, maar ook op het gebied
dit kader bij ´Iedereen doet mee´. Zij zijn in
van cultuur, topsport en uitgaansleven
deze levensfase meer gebonden aan hun
heeft Zwolle dan ook een regiofunctie voor
ouders en minder aan de stad.
‘Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’
jongeren. Voor het merendeel van de jongeren is
Hoewel Zwolle de afgelopen jaren ook in de
voldaan aan de basisvoorwaarden voor een
ogen van jongeren dynamischer is gewor-
onvoldoende studentenkamers en sociaal-
gezonde sociale ontwikkeling. Tot die basis-
den en meer te bieden heeft, worden nog
culturele voorzieningen voor studenten
voorwaarden rekent Zwolle huisvesting, een
wel tekorten ervaren. Volgens de SWOT-
gehinderd kunnen worden.
stabiele thuissituatie, vrije-tijdsbesteding
analyse biedt de stad jongeren nog onvol-
Wat werkgelegenheid betreft profiteren
en perspectief (op onderwijs of werk). Dat is
doende ontplooiingsmogelijkheden op het
hoog opgeleide jongeren mee van de sterke
belangrijk voor jongeren zelf, maar ook
gebied van wonen, werken en vrije tijd.
economische positie van Zwolle. Doordat
voor de stad. Door de aantrekkelijke
Huisvesting is vooral voor studenten en
Zwolle vooral een dienstenstad is, ligt dit
woonsituatie en de aanwezigheid van veel
starters een probleem. Om deze groepen
voor laag opgeleide jongeren moeilijker. Uit
onderwijsinstellingen heeft Zwolle goede
voor langere tijd binnen de stad te houden,
onderzoek in de regio IJssel-Vecht blijkt dat
mogelijkheden om jonge, creatieve mensen
dienen er op korte termijn meer en betaal-
een deel van de jongeren ervoor kiest om
aan de stad te binden en daarmee een
bare woningen en kamers beschikbaar te
buiten de eigen woonplaats een opleiding te
innovatief sociaal, economisch en cultureel
komen. Uitbouw van het hoger onderwijs
volgen en dan dagelijks heen en weer te
klimaat te bevorderen. Nu Zwolle zich meer
met wetenschappelijke opleiding zou door
pendelen om daarna aan het einde van de opleiding een baan in de eigen woonplaats te zoeken. Het gaat dan doorgaans om middelbaar opgeleiden, maar ook wel om hoger opgeleiden. Een ander deel volgt een opleiding elders, maar wil uitdrukkelijk niet meer terug. Voor zover dit Zwolse jongeren betreft, is er sprake van een zogenoemde braindrain. Aangezien jongeren belangrijke dragers zijn van een creatief, innovatief en ondernemend klimaat in de stad en daarmee een stimulans voor de economische ontwikkeling van de gemeente is het gewenst hen meer aan Zwolle te binden.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
23
zfris
Op het gebied van vrije tijd bestaat een
aan de culturele ontwikkeling van Zwolle.
voorzieningen, vooral rondom de campus
sterke indruk dat jongeren voldoende voor-
Culturele instellingen krijgen hierdoor
van VU-Windesheim en rond de
zieningen en een uitdagend cultureel kli-
bovendien meer voeling met de jeugd-
binnenstad. Om ze ook na hun studie vast
maat in Zwolle missen en er weinig voeling
cultuur in de stad. Ook de programmalijn
te houden zal nadrukkelijk rekening
met jeugdcultuur is. Opvallend genoeg
´Zwolse jeugd in beweging´ binnen het
gehouden moeten worden met deze groep,
vragen jongeren zelf overigens vooral aan-
breedtesportprogramma en het topsport-
onder meer bij de verdere ontwikkeling van
dacht voor de veiligheid op straat vóór
project ´talentherkenning, ontwikkeling en
de binnenstad in Zwolle. Het winkel- en
zaken als studentenhuisvesting, ruimte om
begeleiding´ bieden kansen.
horeca-aanbod moet aansluiten bij hun vraag, er moeten meer centrumstedelijke
buiten te sporten en elkaar te ontmoeten, uitgaansmogelijkheden en activiteiten en
Jeugd 18 en ouder
woonmilieus worden ontwikkeld en het
evenementen voor jongeren.
Jongeren van achttien jaar en ouder zijn
recreatief en cultureel aanbod moet
vooral MBO- (11.300) en HBO-studenten
worden versterkt. Voor wonen wil Zwolle
Jeugd 12-18
(11.500) en werkende jongeren. Anno 2004
aansluiten bij de uitkomsten van het
Binnen de groep jongeren van twaalf tot 23
zijn er 3.500 wooneenheden voor studenten
onderzoek naar de huisvestingsituatie uit
jaar onderscheiden we de groep twaalf tot
in de stad (15 procent van aantal MBO- en
2002. In aanvulling daarop is een uitgebreid
achttien jaar en de groep achttien tot 23
HBO-studenten). Hoewel studerende
onderzoek nodig om ook op andere
jaar. Jongeren van 12-18 jaar zijn veelal
jongeren een grote groep vormen, zijn er
terreinen precies in beeld te brengen wat
scholieren op voortgezet onderwijs (waar-
ook binnen die groep belangrijke verschil-
studerende jongeren missen in Zwolle.
van 60 procent in het VMBO) of middelbaar
len. Jongeren die een MBO-opleiding
Studenten van de beide ROC’s, VU-Windes-
beroepsonderwijs. Meestal wonen ze nog
volgen, zijn veelal jonger en hebben andere
heim en de kunstopleidingen in Zwolle
gewoon thuis, in Zwolle zelf of in één van
interesses en bezigheden dan HBO-
kunnen hier een belangrijke rol bij spelen.
de omliggende gemeenten.
studenten. Ook woont de eerste groep
De jongerencultuur binnen deze groep is
vaker thuis, terwijl uit de tweede groep een
Inzet
altijd sterk in ontwikkeling. Met die dyna-
groter deel op kamers in de stad woont.
Om grip te krijgen op wat jongeren bindt
miek wil Zwolle zoveel mogelijk rekening
HBO-studenten en MBO-scholieren zijn
aan de stad Zwolle en om hen actief bij
houden. Flexibiliteit in beleid en voorzie-
dan ook niet zomaar te vergelijken.
de stad te betrekken, wil de gemeente:
ningen voor jongeren zijn daarom een be-
Studerende jongeren kunnen een
• rekening houden met de variëteit van
langrijk aandachtspunt. Dit kan door vol-
belangrijke bijdrage leveren aan het
doende activiteiten op het terrein van sport
sociale, culturele en economische klimaat
en bewegen, muziek en cultuur, voldoende
in Zwolle. Overigens zijn hedendaagse
vrije ruimte in wijken en rond het centrum
studerende jongeren over het algemeen
jongeren (waar lopen zij warm voor,
(zoals skate- of andere sportmogelijkheden
heel mobiel. Zij laten zich niet gemakkelijk
wat bindt hen met de stad of kan hen
en jongerenontmoetingsplekken). Het
binden aan een bepaalde stad.
actieplan cultuurbereik –dat zich de
Nu is vooral de aanwezigheid van enkele
komende jaren vooral richt op jongeren van
grote onderwijsinstellingen de reden voor
jongeren zelf en hiervoor ruimte laten
het VMBO– is door de koppeling met het
jongeren om in Zwolle te gaan studeren.
of scheppen en
vak Culturele en Kunstzinnige Vorming
Om ze tijdens hun studie meer aan de stad
(CKV) in het middelbaar onderwijs een
te binden, zijn investeringen nodig in
drijven stimuleren om te investeren in
goed voorbeeld van een project om jong-
betaalbare studentenhuisvesting en andere
jongeren.
eren uit te dagen zelf actief bij te dragen
(mede) op studerende jongeren gerichte
24
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
groepen jongeren en de spreiding over verschillende wijken in de stad; • zicht houden op eigen prioriteiten van
met de stad verbinden?); • vooral inzetten op initiatieven van
• maatschappelijke instellingen en be-
zfris
Geen leerling zonder diploma van school Afgesproken met het Rijk: In 2009 moet de helft van de achterstandskinderen (gewicht hoger dan 1,0) in de leeftijd van twee tot vijf jaar meedoen aan vroeg- en voorschoolse programma’s. Van deze groep
hongeremd
kinderen is 40% autochtoon en 60% allochtonen. In 2009 is verder één schakelklas in
Zwolle
Zwolle ingericht. Nu zijn er nog geen schakelklassen in de stad. Het aantal schoolverlaters moet in de MOP-periode dalen met 40% ten opzichte van 2004. Van alle kinderen die voortijdig de school verlaten haalt 75% alsnog een startkwalificatie in een onderwijs- of werktraject.
Jong in Zwolle, vet mazzel Zwols Jeugdbeleid 2005-2009
2.3.2 Doelstellingen
2.3.3. Vertaling naar begrotingsprogramma’s
Zwolle wordt meer en meer ´studenten-
Zwolle zal de inzet van de stad gericht op het binden en activeren van jongeren uitwerken in
stad´ met onder meer op studerende jong-
met name de volgende deelprogramma´s:
eren gerichte (culturele) evenementen, goede aansluiting tussen onderwijs en be-
• Cultuur (b.v. actieplan cultuurbereik)
drijfsleven (stages, sponsoring) en tussen
• Sport
onderwijs, vrijwilligerwerk/sport/ zorg
• Jeugdbeleid (zoals studentenonderzoek in samenwerking met VU-Windesheim,
(maatschappelijke stages, vrijwilligers),
peilingen jongeren internet panel)
meer betaalbare studentenhuisvesting en
• Leefbaarheid en wijkgericht werken
aantrekkelijke stedelijke woonmilieus én
• Volkshuisvesting (zoals uitbreiding betaalbare studentenhuisvesting, ontwikkeling
grotere betrokkenheid van studenten van Zwolse onderwijsinstellingen bij de ontwikkeling van de stad op het gebied van won-
stedelijk woonmilieus) • Ruimtelijke plannen (zoals mogelijke bijdrage oudere gebouwen aan ondersteunen initiatieven op cultureel, economisch of receatief gebied)
en, werken en verblijven. De fusie van de
• Recreatie (zoals speelruimtekaart 12+)
Vrije Universiteit en Windesheim draagt
• Toename arbeidsparticipatie (zoals meer aandacht voor fysieke ruimte voor jonge,
hier in belangrijke mate aan bij.
startende ondernemers)
In Zwolle bestaat onvoldoende ‘vrije ruimte’
Vanuit de inzet om jongeren aan de stad te binden en actief te laten bijdragen aan de stad
waar jongeren zelf invulling kunnen geven
liggen er ook aanknopingspunten bij de volgende rijksdoelstellingen uit het beleidskader
aan hun ideeën en ambities op het gebied
GSB III:
van ondernemerschap en werk, vrije tijd, sport en bewegen, muziek en cultuur.
• Betere balans tussen vraag en aanbod op gebied van wonen. Hier liggen kansen voor uitbreiding van huisvesting voor in Zwolle studerende jongeren en voor ontwikkeling
Daarbij wil de gemeente rekenschap geven van spreiding van die ruimte over wijken. Initiatieven van jongeren worden gestimu-
van stedelijke woonmilieus om ze ook na hun studie te kunnen vasthouden. • Fysieke ruimte scheppen voor sociale voorzieningen. Hier liggen kansen voor het realiseren van vrije ruimte waar jongeren kunnen experimenteren.
leerd en ondersteund, bijvoorbeeld door bewust ´rafelranden´ in de stad in de vorm van oude gebouwen in stand te houden en
Organisatie
ne en externe afstemming rondom de prio-
door de toegankelijkheid van de gemeente
De inzet ten behoeve van de prioriteit
riteit jongeren worden gerealiseerd, gekop-
voor initiatieven van jongeren te vergroten.
‘Binden en activeren van jongeren’ strekt
peld aan de jaarlijkse begrotingscyclus. De
zich uit over meerdere beleidsterreinen en
coördinator jeugdbeleid is verantwoordelijk
maatschappelijke sectoren. Ten behoeve
voor het organiseren van deze afstemming.
van de inzet op deze prioriteit zal een inter-
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
25
zfris
2.3.4. Meetbare prestaties
2.3.6. Partners Tot de partners rekent de gemeente in de
• Zwolse jongeren van 12-23 jaar voelen zich in 2009 meer betrokken bij de stad.
eerste plaats jongeren zelf. Gesproken
• Het aantal in Zwolle studerende en wonende jongeren is toegenomen. In 2006 is er
wordt over jongeren die in Zwolle wonen,
beter inzicht in de vragen en behoeften van jongeren en studenten in Zwolle.
werken of een opleiding volgen. Daarbij
• In 2009 zijn er meer jongeren van 12-18 jaar tevreden over sport- en speelfaciliteiten.
wordt onderscheid gemaakt tussen jonge-
• Inzet van jeugd- en jongerenwerk voor sociaal-culturele activiteiten is in 2009 goed
ren van twaalf tot achttien jaar en jongeren van achttien tot 23 jaar. Een specifieke
afgestemd op de vraag van jongeren. • In 2009 vinden er jaarlijks vier – mede of uitsluitend – op HBO-studenten gerichte
doelgroep is de grote groep HBO-studenten. Met het in 2003 begonnen structurele
festivals in Zwolle plaats. • In 2009 is er een samenwerkingsrelatie met het MBO-, HBO- en universitair onder-
overleg tussen gemeente, studentenvereni-
wijs waarbij wordt gemonitord hoeveel jongeren uitstromen en een eigen bedrijf
gingen en HBO-instellingen is een goede
starten en op welke wijze dit kan worden gestimuleerd.
start gemaakt. Ter versterking van het cultureel klimaat voor jongeren zijn naast sterk op jongeren gerichte instellingen als poppodium Hedon, De Muzerie en festivalorganisaties ook grote onderwijsinstellingen in de stad als Landstede, Deltion, VU-Windesheim, ArtEZ en studentenverenigingen en scholen voor voortgezet onderwijs belangrijke spelers. Met name voor de groep HBO-studenten speelt Studentertainment een belangrijke intermediaire rol. Hierbij kunnen ook ondernemers in de horeca worden betrokken. Op het gebied van sport is naast de CALO (onderdeel van Hogeschool Windesheim)
2.3.5. Strategie 2005 - 2009
ook het partnerschap van sportverenigin-
Hoe pakt Zwolle dit aan?
gen en Sportservice Zwolle een belangrijke ontwikkeling.
• Geregeld en gericht bevragen van Zwolse jongeren: Wat bindt hen aan de stad Zwolle
hebben het heft in handen als het gaat om
inzetten? Wat willen zij er zelf aan doen? Wat is er verder nodig? Kortom: zoveel
uitbreiding van betaalbare studentenhuis-
mogelijk aansluiten bij initiatieven van jongeren zelf.
vesting en het ontwikkelen van stedelijke
• In aanvulling op de basisvoorwaarden die voor elke jongere gelden (zoals huisvesting,
woonmilieus om studerende jongeren ook
veilige thuissituatie, vrijtijdsbesteding en perspectief op werk of onderwijs) zijn ook
na hun studie aan Zwolle te kunnen binden.
voor jongeren basisvoorzieningen nodig op het gebied van welzijn, onderwijs, zorg,
De Kamer van Koophandel en het midden-
sport en cultuur. De gemeente wil deze basisvoorzieningen die jongeren in staat
en kleinbedrijf spelen een sleutelrol in het
stellen actief mee te doen aan de samenleving opnieuw definiëren.
faciliteren van initiatieven van jonge, start-
• Met partners in de stad wil de gemeente een visie op binding en activeren van
ende ondernemers, arbeidsmarktbeleid
jongeren aan de stad formuleren als basis voor gemeenschappelijk jeugdbeleid in de
voor jongeren en in de afstemming met
periode 2005-2009.
onderwijsinstellingen in de stad.
• Vanuit die visie worden concrete programma’s en projecten benoemd die een bijdrage leveren aan het realiseren van de doelstellingen en hieraan prioriteit geven voor de komende vijf jaar (gezamenlijke agenda). Dit kan tegelijkertijd aanleiding zijn voor herijking van huidige activiteiten op het gebied van jeugd en jongeren waarbij de gemeente (meestal als subsidiënt) betrokken is.
26
Projectontwikkelaars en woningcorporaties
of wat is er nodig om hen aan de stad Zwolle te binden? Waar willen zij zich voor
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
2.4 Beleef de binnenstad
2.4.1. Probleemschets
De volgende vier binnenstadsonderwerpen worden onderscheiden:
Zwolle vervult een belangrijke regionale centrumfunctie. Die vertaalt zich in de op-
• Structuur en inrichting openbaar gebied, zoals het verbeteren van de herkenbaarheid
vang van woningzoekenden, groeiende be-
en inrichtingskwaliteit van het netwerk van pleinen, routes via straten en stadsentrees
drijvigheid en in bijpassend voorzieningen.
als poorten.
In tien jaar wordt de groei geraamd op
• Structuur en kwaliteit centrumfuncties, zoals:
ongeveer 15.000 inwoners. Hiermee be-
- economische versterking: beter benutten van Zwolle als regionaal koopcentrum
hoort Zwolle met ruim 125.000 inwoners in
door in te spelen op de vraag naar en versterking van het aanbod van winkel- en
2020 tot de vierde sterkst groeiende Neder-
horecafuncties;
landse stad. De Zwolse binnenstad is van
- beter benutten culturele potenties;
grote betekenis voor deze centrumfunctie.
- verbeteren van de toeristische potentie van de (binnen)stad, zoals verbeteren
Ze is een belangrijke motor van de stede-
profilering en organisatie van toeristische sector gecombineerd met creëren van
lijke economie en vormt de centrale blik-
meer verblijfsmogelijkheden;
vanger van de stad. Wil Zwolle ook in de
- toevoegen stedelijke woonmilieus om een gevarieerder aanbod van woonmilieus te
toekomst een belangrijk regionaal koop- en
bewerkstelligen voor verschillende doelgroepen in de stad.
ontmoetingscentrum blijven, dan zal het
• Bereikbaarheid, zoals verbeteren positie voetgangers en fietsers, expeditie, openbaar
nodige verbeterd moeten worden door:
vervoer en parkeerbeleid voor de auto en fiets. • Leefklimaat: verbeteren van de (sociale) veiligheid, zoals veiligheidsbeleving en
• creatief in te spelen op de vraag naar
bestrijden van overlast en winkelcriminaliteit en ‘schoon, heel en veilig’, zoals:
en versterking van het aanbod van
aandacht voor de kwaliteit en aanzien van bestaande panden, beheer en onderhoud
winkels en andere centrumvoor-
van de openbare ruimte en verlichting.
zieningen; • de bereikbaarheid te vergroten (routing en parkeren) en; • het woon- en verblijfsklimaat te ver-
2.4.2. Doelstellingen
straten en stegen dienen een continu net-
Inrichting openbaar gebied
werk van ruimten te vormen met een
beteren, met een verzorgd aanzien
Verbetering van de functionaliteit en het
duidelijke structuur en identiteit: structuur
van pleinen, straten en panden en met
aanzien van pleinen en straten is cruciaal.
door onderscheid te maken in een herken-
borging van veiligheid, een schone,
Uitbreiding met pleinen vergroot de leven-
baar assenkruis Melkmarkt-Gasthuisplein/
duurzame binnenstad.
digheid en kan bezoekers verleiden de bin-
Luttekestraat-Roggenstraat met de Grote
nenstad verder te gaan ontdekken. Pleinen,
Markt als stadshart; identiteit door de
Toerisme Afgesproken met het Rijk: Volgens het Continue Vakantieonderzoek werd Zwolle in 2003 ruim 4,2 miljoen keer bezocht. In 2009 moet dat aantal met 5% zijn gestegen. Afgesproken met de Zwolse gemeenteraad: In 2009 moeten er twee nieuwe evenementen met een regionale of landelijke uitstraling in Zwolle worden georganiseerd. Verder neemt het aantal informatiecontacten met de VVV toe met een kwart en stijgt het aantal hotelovernachtingen met 30%. Het aantal schepen dat ’s nachts aanmeert in de passantenhavens moet in 2009 met 15% zijn gegroeid.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
27
zfris
‘De huiskamer van Zwolle’
op plaatsen waar de stadsrand doorbroken
aanbod in kunst en cultuur is breed, er
wordt. Ook is ontwikkeling van nieuwe
ontbreekt echter een grote trekker.
poorten cruciaal via bruggen bij Willems-
Het economisch belang van toerisme ligt in
poort en Diezerpoort in relatie tot heront-
een toename van het aantal bestedingen
wikkelen van gebieden en bronpunten net
van mensen die niet in Zwolle woonachtig
buiten de singelgracht.
zijn. Dit is uiteindelijk weer uit te drukken in werkgelegenheid. Het belang van
Centrumfuncties
toerisme is overigens bij uitstek meer dan
De ambitie is om een steviger en meer
alleen economisch. Het ligt met name in
overzichtelijke winkelstructuur te maken.
het vergroten van de bekendheid van de
Dit gebeurt door het feitelijke kernwinkel-
stad. Ook belangrijk is dat de eigen
gebied uit te breiden richting Grote Markt
bevolking ´profiteert´ van allerlei
ertussen gelegen wijken een eigen vorm-
en Gasthuisplein en ook andere plekken te
activiteiten op toeristisch gebied.
en functieprofiel te geven.
intensiveren met nieuwe winkels. Winkels
Doelstellingen zijn het versterken van het
Bebouwingswanden volgen de rooilijn en
die naar branchering, schaal en maat niet
evenementenbeleid, het vergroten van de
gevels refereren aan het historisch be-
in het kernwinkelgebied passen, worden
hotelcapaciteit en het aantal
bouwingsstramien. Pleinen krijgen hierbij
gesitueerd bij binnenstadsentrees. Er is
(boot)passanten en het verstevigen van de
bijzondere betekenis als maatschappelijk
een kwaliteitsslag nodig naar een grotere
congresfunctie. Ook dienen stadsmarketing
ontmoetingspunt door onderscheid te
diversiteit in en vergroting van het horeca-
en toerisme hand in hand te gaan.
maken naar pleintype en thema.
aanbod. Dit kan door het aanwijzen van een
Meer stedelijke woonmilieus zijn van
Versterking van het aanzien en inrichting
groter horecaconcentratiegebied op de as
belang voor versterking van de vitaliteit,
van poorten en aanloopstraten is gewenst
Melkmarkt-Nietzmaneiland. Het huidige
sociale veiligheid en sfeer van het centrum.
28
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
Bereikbaarheid Het voetgangersgebied dient substantieel uitgebreid te worden. De toenemende druk
Binnenstad
op met name de Diezerstraat en omgeving kan deels worden tegengegaan door te sti-
Afgesproken met de Zwolse gemeenteraad:
muleren dat bezoekers meerdere ‘lussen’ door de stad kunnen maken. Daarbuiten zal
Openbaar gebied
koop- en ontmoetingscentrum te verster-
de binnenstad geheel autoluw gemaakt
Met als doel om de ruimtelijke structuur
ken wordt ook een groot aantal project
worden. De looproutes vanaf de transfer-
en de inrichting van het openbaar gebied
opgestart. Het effect van de maatregelen
punten moeten breed, obstakelvrij en
van de binnenstad te verbeteren is beslo-
wordt gemeten met de oriëntatie-index (de
aantrekkelijk zijn.
ten om de continuïteit van het netwerk van
verhouding van het draagvlak, bestaande
De positie van fietsers verdient versterking.
openbare ruimte, de pleinen, de stads-
uit klanten uit binding en toevloeiing ten
Om het fietsgebruik blijvend te stimuleren
entrees en het eenduidig gebruik van
opzichte van het inwoneraantal van een
is het noodzakelijk om te werken aan meer
materialen ter hand te nemen.
plaats). Dit wordt in het vijfjaarlijkse koop-
herkenbare duidelijke ‘overstapplaatsen’ bij
De waardering van bezoekers van de
stromenonderzoek gemeten. In 2005 vindt
de stallingen aan de randen van het kern-
binnenstad wordt gemeten om te zien of
weer zo´n onderzoek plaats.
winkelapparaat.
het doel bereikt is.
De projecten die voor de versterking
Afhankelijk van het op te stellen bevoor-
Diverse projecten zijn betrokken:
moeten zorgen, zijn:
radingsprofiel binnenstad, zijn maatregelen
• vernieuwing van de Grote Markt als
• uitbreiding van het kernwinkelgebied
denkbaar op het gebied van voertuigen, expeditieroutes en stimulering van particuliere initiatieven van stadsdistributie.
nieuw stadshart (2005); • vernieuwing van de Melkmarkt als centrale wandelstraat (2006); • realisatie van het Rode Torenplein als evenementenplein (2006); • realisatie van het Meerminneplein als stadsentree en winkelplein (2007); • realisatie van de Tanerij als nieuw cultuurplein (2006); • realisatie van de Diezerpoortenplas als stadsentree (2006); • realisatie van Achter de Broeren als nieuw winkel en woonplein (2005); • realisatie van het plein Kraenbolwerk als woonplein (2008); • realisatie van het Nijkerckplein als nieuw woonplein (2009) en • inrichting van de Luttekepoort als groene stadsentree (2009)
met circa 5.500 vierkante meter bruto vloeroppervlak winkelruimte (o.a.: Melkmarkt Zuid (3000 m2), Rodetorenplein (250 m2), Xenosstrip (1250 m2), HEMA (1000 m2) en Luttekepoort (100m2); • uitbreiding van het ‘niet-kernwinkelgebied’ met circa 2.500 vierkante meter bruto vloeroppervlak winkelruimte (thematische winkels in Flevogebouw (1500 m2) en op Kraenbolwerk (1000 m2); • uitbreiding van de horeca (excl. hotels) op de as Grote Markt-MelkmarktMaagjesbolwerk-eiland Nietzman en • versterking van cultuurvoorzieningen (stadstheater bij Tanerij, Odeon en Broerenkerkcomplex). Om de positie van Zwolle als toeristische stad te versterken worden eenduidige promotie en een marketingstrategie ontwikkeld, worden evenementen met een regio-
Centrumfuncties
nale en/of landelijke uitstraling onder
Om de positie van Zwolle als regionaal
steund en wordt de hotelcapaciteit
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
>
29
zfris
uitgebreid. De effecten worden gemeten
distributie blijft gehandhaafd. Er wordt een
jaarlijkse aanpak van zakkenrollerij, ‘Veilig
door het aantal bezoekers en het aantal
bevoorradingsprofiel opgesteld. Afhankelijk
op Straat’ (het convenant tussen gemeente,
grote evenementen, het aantal bezoekers
van de uitkomsten worden maatregelen
politie, horeca en Openbaar Ministerie) en
aan de VVV en het aantal overnachtingen bij
genomen.
de doorstart van het project tegen winkel-
verblijfsaccommodaties.
Per openbaar vervoer moet de binnenstad
criminaliteit (samen met onder meer City
ook goed bereikbaar blijven. Door de ge-
Centrum, politie, Stichting Veiligheidszorg
In de binnenstad worden stedelijke woon-
middelde snelheid van het openbaar ver-
IJsselland, de brandweer en de Kamer van
milieus toegevoegd, om daarmee een
voer tijdens spitsuren te meten en door na
Koophandel).
gevarieerd aanbod van woonmilieus te
te gaan of de bestaande lijnen en haltes
Op enkele doelgroepen wordt specifiek
bereiken voor verschillende doelgroepen in
gehandhaafd blijven, kan het resultaat
ingezet: veelplegers, risicojeugd, criminele
de stad. Een aantal projecten wordt
gemeten worden.
Antillianen en Arubanen en overlastgeven-
uitgevoerd: • circa 160 woningen via wonen boven
de dak- en thuislozen/drugsgebruikers. De Voor automobilisten moet de binnenstad de
hoeveelheid criminaliteit en geweldsdelic-
winkels (o.a. Korte Smeden en Jufferen-
komende jaren goed bereikbaar blijven.
ten door hen gepleegd moet de komende
wal);
Daarvoor worden enkele projecten uitge-
jaren dalen. Cijfers van de politie wijzen uit
voerd:
of dat lukt. De nieuwe Zwolse A/Anpak
• het benutten van de overcapaciteit van de
(voor Antillianen/Arubanen), het convenant
• circa 200 woningen op Noordereiland locatie Nijkerckenbolwerk en Tanerij; • circa 150 woningen op Noordereiland locatie Kraenbolwerk en • circa 28 woningen op Melkmarkt. Bereikbaarheid De binnenstad wordt autoluw gemaakt. De effecten worden gemeten door in 2009 vast
Diezerpoortgarage (400), het provincie-
Veelplegers (met Deventer, politie, Open-
huis (150), het terrein aan de Drijber-
baar Ministerie en reclassering), de aanpak
singel (150), de Van Royensingel (50) en
van loverboys en de ketenaanpak Zorg vóór
de Turfmarkt (100);
Overlast worden met dat doel ingezet.
• het inzetten van een pendelbus op zaterdag voor werkers; • het realiseren van uitbreidingen van
Overlast door problematische dak- en thuislozen en drugsgebruikers wordt
te stellen waar nog auto’s mogen komen en
parkeerplaatsen, zoals op Emmadek
tegengegaan, door te zorgen voor huis-
door de waardering van bezoekers aan de
(315 parkeerplaatsen) en bij de Branie
vesting voor dak- en thuislozen. Daarnaast
binnenstad tegen het licht te houden.
(250 parkeerplaatsen);
wordt toegewerkt naar een SER (een
De bereikbaarheid van de binnenstad per fiets wordt verbeterd. De resultaten van de inspanningen kunnen gemeten worden door de gemiddelde snelheid van fietsers in het centrum te bekijken. Om het doel te
• het realiseren van nieuwe accommo-
sociale effect rapportage).
daties, zoals bij de Willemspoort (550 parkeerplaatsen) en • een parkeerverwijssysteem op de buitenring en de A28.
bereiken worden er:
Voor de kwaliteit van het beheer en onderhoud van het openbaar groen, de verharding en het water met de oevers moet eind 2008 het niveau ‘hoog’ gelden. Voor het
Leefklimaat
meubilair in de binnenstad geldt zelfs het
stad aangelegd (700 bewaakte op
Het veiligheidsgevoel van de Zwolse burger
streven om het kwaliteitsniveau ‘zeer hoog’
bankenlocatie Melkmarkt en op het
over de binnenstad mag niet verslechteren.
te halen.
Meerminnenplein) en 675 onbewaakte
Het bestaande Omnibusonderzoek geeft
Om de doelen te bereiken wordt ingezet op
plaatsen (voor ‘08 verspreid in het open-
hier duidelijkheid over.
de openbare verlichting in de binnenstad
baar gebied);
Veilig uitgaan en het tegengaan van winkel-
(waarvoor een masterplan wordt opge-
• nieuwe fietsparkeerplaatsen in binnen-
criminaliteit en zakkenrollerij wordt bevor-
steld), het realiseren van ondergrondse
tussen Kamperpoort/Pannenkoekendijk
derd. Dit kan gemeten worden door het
containers (in 2006) en het opknappen van
en Maagjesbolwerk en
aantal aangiften bij de politie, het aantal
de Korte Smeden als cruciale loopver-
meldingen van overlast en het aantal ge-
binding naar Het Eiland (2005).
• een fiets- en voetgangersbrug aangelegd
• een nieuwe voetgangersbrug aangelegd bij het nieuwe theater. De bereikbaarheid van de binnenstad voor
30
registreerde overlastgevers en veelplegers. Projecten om dit doel te bereiken zijn: de
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
Het openbaar vervoer zal zijn functie voor
Leefklimaat
de binnenstad dienen te behouden en waar mogelijk versterkt moeten worden. De
Doelstellingen voor (sociale) veiligheid:
bestaande busroutes en haltering blijven
• consolideren van het veiligheidsgevoel van de Zwolse burger over de binnenstad;
gehandhaafd.
• afname van criminaliteit en geweld in de binnenstad;
Het parkeeraanbod in de binnenstad neemt
• afname van overlast;
af door het autoluw maken, de opheffing
• burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties stimuleren activiteiten te
van het parkeerdek Noordereiland en ver-
ondernemen om de leefbaarheid en veiligheid in de binnenstad te bevorderen en
mindering van het aantal vergunninghou-
• zorgdragen voor definitieve huisvesting voor de voorzieningen ten behoeve van dak-
ders. De periferie zal deze afname van het
en thuislozen en verslaafden.
binnenstadsaanbod op moeten vangen, alsmede een toename van de vraag door winkelgroei. Bestaande locaties dienen
Op grond van de BOR-systematiek ('Be-
samenhangende herzieningen van bestem-
beter benut te worden, ook zullen nieuwe
heerssysteem Openbare Ruimte') heeft de
mingsplannen.
accommodaties nodig zijn. Tot slot is het
gemeenteraad een streefbeeld voor
van belang, dat verkeer op de centrumring
´schoon, heel en veilig´ vastgesteld. Hierin
De ontwikkelingsstrategie is erop gericht
niet verder toeneemt.
staat onder meer dat de binnenstad op een
om per collegeperiode tot 2015 afgestemd
hoog niveau onderhouden moet worden,
op elkaar projecten van ontwikkeling en
terwijl voor het meubilair in de binnenstad
beheer te programmeren. Programma-
niveau ‘zeer hoog’ geldt. Gezien de be-
management, centrummanagement en
schikbare middelen is er echter voor
centrale coördinatie wordt ingezet om ook
gekozen dat momenteel voor de gehele
daadwerkelijk daadkracht te tonen bij de
stad kwaliteitsniveau ‘basis plus’ wordt
uitvoering van alle binnenstadsprojecten.
wijzer Het is begonnen! Er is door burgers, belanghebbenden en politici veel over geschreven en gepraat, nu wordt het concreet. De realisering van het Ontwikkelingsprogramma Binnenstad 2015 is zelfs al begonnen. De binnenstad krijgt haar verjongingskuur tussen nu en 2015. Via deze kalender houden we u geregeld op de hoogte van de vorderingen. Bezoek ook eens de site: www.binnenstadzwolle2015.nl. Het ambitieuze programma met
het oog op de toekomst van Zwolle bevat maar liefst negentien projecten in en rond het stadshart. Na de vaststelling door de gemeenteraad eind augustus, is er al veel gebeurd en in gang gezet. Daardoor kan begin volgend jaar de schop voor de eerste projecten in de grond. Het Binnenstadsprogramma pakt de binnenstad op drie fronten aan: 1) Pleinen en andere mooie plekken in de binnenstad worden heringericht. 2) Er wordt geïnvesteerd om de
binnenstad schoon, heel en veilig te laten zijn en blijven, onder andere door het goed aanpakken van zaken als verlichting en afvalcontainers. 3) Het centrum wordt autoluw gemaakt om de binnenstad bereikbaar en leefbaar te houden. In 2015 moet Zwolle klaar zijn voor de toekomst. Een markant, historisch koop- en ontmoetingscentrum voor de hele regio, waar het ook goed wonen en werken is.
Gratis parkeren vlakbij binnenstad
wijzer pagina 2
Agenda Binnenstadsprogramma
hbinnen december
herinrichting •Grote Markt, Melkmarkt, Rodetorenplein
met borden aangegeven: 'Gratis parkeren Wehkampterrein'. Het is nu nog een proef, die begin 2005 wordt geëvalueerd. De gemeente hoopt hiermee het winkelpubliek een dienst te bewijzen en tegelijk de parkeeroverlast in de wijk Kamperpoort tegen te gaan.
Gratis parkeren op een paar minuten lopen van de binnenstad. Het moet misschien éven wennen, maar het is echt mogelijk. Op het parkeerterrein van Wehkamp aan de Meeuwenlaan 2 kan het dit jaar nog op 22 en 23 december.
Het parkeerterrein, pal naast de A28, werd alleen overdag gebruikt door het Wehkamppersoneel, maar wordt nu dus ook op koopavonden en zaterdagen opengesteld. De route naar Wehkamp wordt vanuit verschillende richtingen
Aan de fietser is ook gedacht. Die kan de fiets kwijt in drie bewaakte fietsenstallingen, bij het Maagjesbolwerk, de Pletterstraat en het Meerminneplein. De laatstgenoemde fietsenstalling is sinds kort zelfs gratis, en ook dat is mogelijk gemaakt door de gemeente Zwolle!
Zwolle
Programma van eisen vastgesteld Technische klankbordgroep opgericht en eerste bijeenkomst Start uitwerking Voorlopig Ontwerp
januari
Technische klankbordgroep toetst Voorlopig Ontwerp Oprichting brede klankbordgroep
Het Programma van Eisen voor de herinrichting is al vastgesteld. In maart nemen burgemeester en wethouders een beslissing over het Voorlopig Ontwerp. Daar kunnen belangstellenden vervolgens op reageren. Nog voor de zomer wordt het Definitief Ontwerp vastgesteld, als alles volgens planning verloopt.
Klankbordgroepen met belanghebbenden De uitvoering wordt voorbereid in overleg met belanghebbenden uit de detailhandel, de horeca, de markt, de politie en een brede vertegenwoordiging van het publiek. Zij kunnen als geen ander meewegen of de plannen inderdaad voor een prettig verblijfsklimaat gaan zorgen. En dan gaat in het najaar van 2005 de schop in de grond van de Grote Markt, die dankzij herbestrating en herinrichting een compleet nieuw aanzien krijgt.
Zwolse stadsplein. De Melkmarkt moet uitgroeien tot een hoogwaardig winkel- en horecagebied, het Rodetorenplein wordt een evenementenplein aan het water. Op de pleinen krijgen voetgangers
kwaliteitsslag
Inrichtingsplan vastgesteld door b&w. Inloopbijeenkomst Werk wordt aanbesteed
Voorbereidingen treffen voor uitvoering
• Ondergrondse containers
De plaatsing van ondergrondse afvalcontainers is begonnen
Voorbereidingen treffen voor plaatsing overige ondergrondse containers
bereikbare binnenstad
Beter benutten bestaande parkeerruimte: proef Wehkamp Start Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad
Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad wordt verder uitgewerkt
•Achter de Broeren en Korte Smeden
alle ruimte, zodat mensen er prettig en veilig kunnen vertoeven, zonder doorgaand autoverkeer. Schets: Melkmarkt van Dick Huiskamp, DLH]
In het Binnenstadsprogramma krijgt elk plein zijn eigen bestemming. De Grote Markt wordt hét
Opknapbeurt Achter de Broeren en Korte Smeden Voor twee opknapbeurten staat het inrichtingsplan al vast: Achter de Broeren en Korte Smeden. Tijdens een inloopbijeenkomst op 9 november konden omwonenden en belangstellenden
reageren op de inrichtingsschetsen en bekijken hoe het eruit gaat zien. De opknapbeurten dragen bij aan een betere kwaliteit en verblijfsklimaat in de binnenstad. De uitvoering gaat van start in maart, nadat het risico op vorst geweken is.
De Korte Smeden wordt een goede loopverbinding tussen de Diezerstraat en Het Eiland.
Bankenlocatie Melkmarkt Afgelopen najaar heeft de Zwolse projectontwikkelaar DLH schetsen gepresenteerd voor de complete verbouwing van de bankenlocatie aan de Melkmarkt. Als initiatiefnemer werkt DLH Projectontwikkeling de schetsen en plannen verder uit en verzorgt de realisatie. De gemeente Zwolle haakt in op dit particuliere initiatief en neemt in aansluiting op het bouwproject de herinrichting van de openbare ruimte voor haar rekening. Zo wordt werk met werk gemaakt en toegewerkt naar de totale verfraaiing van dit deel van het Zwolse stadshart.
Globale planning (onder voorbehoud!) van het project herinrichting Grote Markt, Melkmarkt, Rodetorenplein, dat nu in voorbereiding is: - najaar 2005 start herinrichting Grote Markt - voorjaar 2006 herinrichting Melkmarkt - 2e helft van 2006 voorbereidingswerkzaamheden Rodetorenplein: riolering en bergbassin - 1e helft van 2007: herinrichting Rodetorenplein
Achter de Broeren wordt een stedelijk winkelplein waar mensen met plezier zullen ver
Als eerste gaat Achter de Broeren in uitvoering. Zodra dat klaar is -naar verwachting eind april- volgt de Korte Smeden. Beide opknapprojecten zijn dit voorjaar gereed. foto: ondergrondse containers
blijven, en er is ook plaats voor kleine evenementen. Rond diezelfde tijd wordt ook de groenstrook langs de Thorbeckegracht aangepakt. Er waren klachten waren over donkere hoeken en overlast van zwerfvuil. Straks komt er een natuurstenen trap, zoals bij de Librije op het Broerenkerkplein, en de beplanting wordt aangepast. Het resultaat moet een mooi stukje binnenstad worden dat gemakkelijk is in onderhoud en handhaving. Een binnenstad met kwaliteit begint met goed onderhoud. Daarmee houden we de stad mooi.
Ondergrondse containers
Oprichting Platform Bereikbaarheid
Naast het opstellen van het Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad wordt intussen hard gewerkt om voldoende parkeergelegenheid en fietsenstallingen beschikbaar te maken.
Vanaf 1 januari 2006 mogen ondernemers in de Zwolse binnenstad niet langer hun (rol)containers in de openbare ruimte stallen. Verwacht wordt dat dit een aanzienlijke verbetering van het straatbeeld geeft, het voorkomt stankoverlast en gaat de overlast van muizen tegen. De gemeente biedt de ondernemers nu een alternatief systeem waarmee afval in ondergrondse containers verzameld kan worden. Ook omwonenden krijgen van de gemeente de mogelijkheid om (op vrijwillige basis) hiervan gebruik te maken.
Bereikbare Binnenstad Naast de verbetering van de kwaliteit en de herinrichting van bijvoorbeeld pleinen is het belangrijk dat het centrum goed bereikbaar is voor bewoners, bezoekers en ondernemers en hun bevoorradingsverkeer. Het is een randvoorwaarde voor een aantrekkelijk stadshart. In het Binnenstadsprogramma en in de Parkeernota, die eveneens dit jaar is vastgesteld, staan dan ook voornemens om het cen-
trum goed bereikbaar te houden en autoluw te maken.
Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad
Deze voornemens worden nu tot in detail verder uitgewerkt. Voor de binnenstad vindt de uitwerking in het komende halfjaar plaats, in een Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad. Dit uitvoeringsplan moet samenvallen met de programmering van het Binnenstadsprogramma.
In het Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad wordt tot in detail uitgezocht hoe en in welke stappen de binnenstad autoluw wordt gemaakt, hoe het auto- en fietsparkeren en het laden en lossen in en rond het centrum wordt aangepakt. Ook het bewoners- en gehandicaptenparkeren komt aan bod, de bereikbaarheid voor hulpdien-
B&w besluit over Voorlopig Ontwerp Start inspraak Voorlopig Ontwerp Inloop- en infobijeenkomst
Ook het Nieuwe Theater valt onder het Binnenstadsprogramma. Daarover leest u meer in de speciale rubriek in de Wijzer.
Kwaliteitsslag: schoon, heel, veilig Om de kwaliteit van de binnenstad goed te houden, staan er allerlei projecten - groot en klein- in het Binnenstadsprogramma op stapel die moeten zorgen dat het centrum schoon, heel en veilig is en blijft.
Brede klankbordgroep toetst Voorlopig Ontwerp
maart
•Nieuwe Theater
Herinrichting Grote Markt, Melkmarkt, Rodetorenplein De voorbereidingen voor de herinrichting van de Grote Markt, Melkmarkt en Rodetorenplein zijn in volle gang. Het is een van de grote herinrichtingprojecten uit het Binnenstadsprogramma, waarmee de gemeente het programma flink vaart wil geven.
februari
sten, evenals het openbaar vervoer en de routes voor voetgangers en fietsers. De grootste uitdaging zal zijn om de uitvoering in de pas te laten lopen met de uitvoering van projecten uit het Binnenstadsprogramma. In juli moet het Uitvoeringsplan Bereikbare Binnenstad gereed zijn om ´uitgerold´ te worden vanaf de tweede helft van 2005.
De gemeente Zwolle gaat het uitvoeringsplan opstellen in samenspraak met vertegenwoordigers van bewoners, gebruikers en andere belanghebbenden van de binnenstad. Zij krijgen de uitnodiging om deel te nemen aan een Platform Bereikbaarheid dat het uitvoeringsplan tussentijds kan toetsen.
Dit gebeurt onder meer door het beter benutten van de bestaande terreinen, zoals nu in een proef met gratis parkeren op het Wehkamp-terrein.
Schop in de grond voor Achter de Broeren
gehanteerd, al zijn de reguliere budgetten Startbijeenkomst Platform Bereikbaarheid
niet geheel toereikend om voor alle onder-
Naast het uitvoeren van de ontwikkelings-
delen niveau ‘basis’ te halen.
strategie van het Ontwikkelingsprogramma
Een aspect dat apart aandacht verdiend is
Binnenstad zal specifiek voor de onderde-
de verlichting in de binnenstad. De huidige
len toerisme en (sociale) veiligheid nog een
verlichting is deels verouderd en aan ver-
integraal marketingplan en het Zwolse
vanging toe.
Veiligheidsprogramma 2005-2009 opgesteld worden.
2.4.3 Strategie 2005-2009 De ontwikkeling en versterking van de
2.4.4 Partners
binnenstad tot 2009, zoals in dit hoofdstuk
Het daadwerkelijk realiseren van de
beschreven, maakt deel uit van het Ontwik-
ambities, doelstellingen en projecten is
kelingsprogramma Binnenstad 2015. Dit
mede afhankelijk van de samenwerking
programma geeft het ruimtelijk kader voor
met diverse betrokken partijen en organi-
de integrale ontwikkeling van de binnen-
saties. De gemeente vervult hierbij met
stad. Het geeft de richting en de grenzen
name de regisserende en stimulerende rol.
aan voor alle toekomstige beleidsnota´s en
De rij met concrete partners is te uitge-
initieert projecten, maar ook de daarmee
breid om op deze plaats weer te geven.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
31
zfris
2.5 Vitaliseren van de economie
2.5.1 Probleemschets
delen van Gelderland, Overijssel, Flevoland,
De economie van Zwolle is in de kern ge-
Friesland en Drenthe omvat. Het kunnen
zond. Zwolle heeft een veelzijdige econo-
blijven vervullen van de twee rollen zal
vestigingsmogelijkheden meer voor
mische structuur en telt ruim 77.000
leiden tot verdere groei. Dat vergt evenwel
bedrijven kleiner dan één hectare.
arbeidsplaatsen. Dit is meer dan de poten-
aanzienlijke investeringen op het vlak van
• De relatief goede bereikbaarheid van
tiële beroepsbevolking van Zwolle. Uit
infrastructuur, bedrijven- en kantoor-
economische analyses blijkt dat Zwolle en
terreinen, voorzieningen en hoogwaardig
regio een belangrijke scharnierfunctie
wonen. De impact van die investeringen
vervult binnen het nationaal stedelijke
overstijgt het lokale/regionale niveau.
systeem. Dat geldt zowel voor logistiek en
• Binnen vier jaar heeft Zwolle geen
Zwolle komt steeds meer onder druk te staan. • Ondanks het uitgebreide aanbod aan winkels is de toekomstige positie van de Zwolse binnenstad niet
transport als voor de kantorensector.
Ondanks de vele sterke punten zijn er wel
onomstreden en niet veiliggesteld.
Tevens blijkt Zwolle en regio binnen een
degelijk een aantal bedreigingen aanwezig.
• Door de beperkte aanwezigheid van
wijde omtrek de belangrijkste economische
Het is nodig om deze bedreigingen zo veel
kennisoverdracht van onderwijs-
groeipool te vormen en daarmee ook een
mogelijk het hoofd te bieden, zodat onze
instellingen naar bedrijfsleven en
economische en verzorgende kernpositie in
sterke economische positie niet in het
omgekeerd vernieuwt de productie-
te nemen in een (landsdelige) regio die
geding komt.
structuur van Zwolle en de regio zich onvoldoende. • Door de relatief minder positieve beoordeling van de gemeentelijke dienstverlening, zouden bedrijven iets minder snel voor Zwolle kunnen kiezen. • Door het tekort aan overnachtingsmogelijkheden en onvoldoende organisatie van de toeristische sector profiteert Zwolle onvoldoende van de economische potentie van die sector. • Door de relatieve onbekendheid van Zwolle en het ontbreken van een samenhangende marketingstrategie lopen we bedrijven en potentiële toeristen mis.
2.5.2 Doelstellingen De doelstellingen zijn geformuleerd op basis van de stand van zaken van de economie en de SWOT-analyse. Algemene doelstelling is het tot stand brengen van een
'Zwolle, economische schakel tussen Randstad en Noord- en Oost-Nederland'
32
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
vitale economische structuur met een
slechts een geringe werkgelegenheidsgroei
2006 Hessenpoort 2 uitgeefbaar is.
soepel functionerende arbeidsmarkt en
optreden. Uitgangspunt is het streven om
Het proces om te komen tot een opvolger
voldoende werkgelegenheid. Dit wil de
de veelzijdige productiestructuur zo veel
voor Marslanden G is nog niet gestart.
gemeente tezamen met de partners
mogelijk te handhaven. De stad richt zich
Dit terwijl Marslanden G nog maar voor
bereiken door:
hierbij vooral op het faciliteren van zakelijke
enkele jaren uitgeefbare voorraad tot haar
diensten, onderwijs, zorg, detailhandel en
beschikking heeft. Dit betekent dat de
logistiek vanuit de eigen kracht en het
voorbereiding van een opvolger van
locaties voor bedrijven en instellingen;
faciliteren van industrie en assemblage om
Marslanden een acuut vraagstuk vormt
• stimuleren van de vernieuwing van de
de brede productiestructuur te handhaven.
en prioriteit dient te hebben.
• realiseren van voldoende vestigings-
economie; • verbeteren van de dienstverlening aan bedrijven en instellingen;
Ten aanzien van de programmering van bedrijventerreinen vindt afstemming met
Bestaande bedrijventerreinen
Kampen plaats.
Naast de ontwikkeling van nieuwe bedrij-
• versterken van de positie van Zwolle als toeristische stad; • versterken van de positie van Zwolle als regionaal koopcentrum; • versterken van de bereikbaarheid van
venterreinen zijn ook de bestaande Nieuwe bedrijventerreinen
bedrijfslocaties van essentieel belang
Uit onderzoek blijkt dat Zwolle de komende
voor een gezonde economische
jaren rekening moet houden met een ge-
ontwikkeling.
middelde jaarlijkse vraag van zestien hec-
In Zwolle loopt sinds enige jaren het project
tare (twaalf hectare voor kavels groter dan
“Duurzame Versterking Bedrijventerreinen
• beter vermarkten van Zwolle en
één hectare en vier hectare voor kleinere
Zwolle”. Het doel van het project is om
• versterken van de regionale samen-
kavels). Op dit moment beschikt Zwolle
samen met het bedrijfsleven te komen tot
over ruim 65 hectare bedrijventerrein,
een duurzame kwaliteitsverbetering van de
Zwolle;
werking.
dat terstond kan worden uitgegeven.
bedrijventerreinen Voorst en Marslanden.
Met uitzondering van het laatstgenoemde
Op Hessenpoort I is nog circa veertig
De samenwerking is gericht op het
punt (dat een instrument vormt om de
hectare vrij uitgeefbaar (niet gereserveerd
verbeteren van het bedrijfseconomisch
doelen te bereiken) worden de doelstel-
en/of in optie uitgegeven) en op
resultaat, de vermindering van milieu-
lingen beknopt uitgewerkt.
Marslanden nog bijna twintig hectare.
belasting en een efficiënter ruimtegebruik.
Hessenpoort is bedoeld voor bedrijven Realiseren van voldoende
groter dan één hectare en Marslanden voor
Woon-werklocaties
vestigingslocaties voor bedrijven en
bedrijven kleiner dan één hectare.
De beleidsopgave voor de komende
instellingen
Op Autopark de Vrolijkheid resteert nog
jaren is er op gericht om ruimte te bieden
Een succesvol economisch beleid valt of
circa anderhalve hectare.
aan functiemenging in de te herstruc-
staat met het kunnen aanbieden van ge-
De planvoorbereiding voor de uitbreiding
tureren (Holtenbroek, Kamperpoort) en nog
schikte vestigingslocaties voor bedrijven en
van Hessenpoort 2 (170 hectare bruto) is
te ontwikkelen Zwolse wijken (Stadshagen).
instellingen. Succes op economisch gebied
inmiddels gestart. Verwacht wordt dat in
is namelijk voor een groot deel afhankelijk van de mate van groei van bestaande en nieuwe bedrijven en instellingen. Als bestaande Zwolse bedrijven niet
Bedrijven en dienstverlening
kunnen uitbreiden en bedrijven die een vestigingsplaats in Zwolle zoeken zich
Afgesproken met het Rijk:
onmogelijk kunnen vestigen, zal er geen of
In 2009 moet in totaal 55 hectare bedrijventerrein in Zwolle zijn geherstructureerd: veertig hectare op Voorst en vijftien hectare op de Marslanden. Ondernemers moeten in 2009 meer tevreden zijn over de dienstverlening van de gemeente. Het rapportcijfer was in 2002 5,8; in 2009 moet het cijfer minimaal 6,3 bedragen. Zwolle heeft zich in 2009 aangesloten bij het ondernemersloket van de Kamer van Koophandel en de Belastingdienst. Het project Zwolle Kennispoort heeft nu één kenniskring. In 2009 moeten dat er zeker zes zijn.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
33
zfris
heid. Evenals bij de bedrijventerreinen die
onderwijsinstellingen en bij (delen van) het
Daarbij moet nadrukkelijk rekening
ook éénderde van de werkgelegenheid
bedrijfsleven) is nog onvoldoende
worden gehouden met de volgende
accommoderen, onderstreept dit het be-
ontwikkeld. Hierbij speelt een rol dat het
aspecten:
lang van de kantorensector voor de Zwolse
regionale bedrijfsleven onvoldoende is
• Hoe, en op welke locaties kunnen
economie.
georganiseerd. Voor een verdere ver-
ondernemersdoelstellingen worden
Ter voorkoming van een directe concur-
sterking van de regionale economie is een
verenigd met woonwensen? Welke
rentie tussen locaties richt Zwolle zich de
intensivering van kennisoverdracht gekop-
flexibiliteit in het gebruik van ruimte
aankomende jaren daarom op een beperkt
peld aan een hogere organisatiegraad van
voegt kwaliteit toe en wordt door de
aantal nieuwe locaties. Voor de beleids-
het bedrijfsleven noodzakelijk. Bij het
markt ondersteund?
opgaven die spelen in de periode tot 2009,
bedrijfsleven, bij onderwijsinstellingen, bij
vervullen de locaties Hanzeland,
de provincie Overijssel en bij de gemeente
en de woonomgeving waarin ze zijn
Oosterenk/Watersteeg en Voorsterpoort
Zwolle leeft de wens om deze verandering
opgenomen vraagt om een adequate
dan ook een centrale rol. Verwacht wordt
te bewerkstelligen.
afweging van de belasting van de
dat gemiddeld genomen over deze periode
Tussen de gemeente en VU-Windesheim
openbare ruimte en het gewenste
de jaarlijkse opname van 27.000 vierkante
zijn afspraken gemaakt over de kennis-
kwaliteitsniveau.
meter kantoor kan worden gecontinueerd
clusters. Het betreft onder meer logistiek &
in de periode 2004-2009.
ICT en gezondheidszorg. De lectoraten
• Het ontwerp van woonwerkeenheden
• Specifieke woon-werkeenheden
zullen mede op deze terreinen worden
blijken voor een deel van de doelgroepen financieel niet haalbaar.
Stimuleren van de vernieuwing van de
ingezet.
De oorzaak is dat een woonlocatie
economie
Verder is afgesproken dat tussen onder-
duurder is dan werkruimte op een
Kennisoverdracht tussen onderwijs-
wijsinstellingen en het bedrijfsleven de
bedrijfsterrein. Het realiseren van
instellingen en bedrijfsleven
komende jaren kenniskringen worden ont-
functiemenging heeft daarmee een
Zwolle is een beroepsonderwijsstad met
wikkeld. Eind 2004 is het project Kennis-
prijs.
een eerste aanzet tot universiteitsstad (VU-
poort Zwolle van start gegaan.
Windesheim). In de regio zijn enkele
Initiatiefnemer is de Kamer van Koophan-
strijdig. Voor toekomstige projecten is
bedrijven gevestigd met hoogwaardige
del, overige participanten zijn: VU-Windes-
het van belang te zoeken naar
kennis (zoals Wehkamp, JE Stork Air,
heim, gemeente Zwolle, provincie Overijs-
systemen die gelijktijdig flexibel
Scania, Abbott). Het systematisch
sel en Syntens. Op basis van een groei-
gebruik mogelijk maken en onveilige
uitwisselen van kennis (aanwezig bij
model zullen meerdere kenniskringen
• Regulering en flexibiliteit zijn vaak
en onleefbare situaties uitsluiten en tenslotte voldoende houvast bieden voor een uitvoerbare controle en naleving.
Kantoorlocaties Medio 2004 bedroeg de voorraad kantoorruimte in Zwolle ongeveer 600.000 vierkante meter bruto vloeroppervlak. Dit reflecteert het karakter van Zwolle als een dienstenstad, want Zwolle is na Groningen de tweede kantorenstad van NoordoostNederland. Het totale Zwolse metrage is vergelijkbaar met steden als Amersfoort, Apeldoorn en Breda en zelfs groter dan dat van Nijmegen, Enschede of Tilburg. Geschat wordt dat er ruim 24.000 kantoorbanen in de gemeente Zwolle zijn. Dit betreft éénderde van de Zwolse werkgelegen-
34
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
moeten ontstaan. De kringen worden
van deze locaties te onderstrepen.
getrokken door bedrijven met expertise, de
Starters
kennisinstellingen en –intermediairs zijn
Het startersbeleid van de gemeente Zwolle
aanwezig bij de bijeenkomsten. Het kennis-
kan omschreven worden als het initiëren
centrum logistiek is inmiddels gestart.
van, danwel meedoen met diverse projec-
Afgesproken met het Rijk:
Breedband
ten voor starters zonder dat er sprake is
In 2009 is in Zwolle een
Digitale bereikbaarheid
van synergie. De vraag dient zich aan of er
aanbestedingsronde van het
Het bedrijfsleven heeft breedband nodig
een actiever startersbeleid gevoerd dient te
vraagbundelingstraject afgerond, gericht
voor hun zakelijke en commerciële dienst-
worden. De eerst indruk is dat dit niet het
op het aansluiten van (semi-)publieke
verlening. Het kunnen beschikken over een
geval is. Uit de gesprekken met de zoge-
instellingen op een fysiek netwerk.
hoogwaardige en betaalbare breedband-
naamde stakeholders die zijn betrokken bij
infrastructuur is in toenemende mate nood-
het opstellen van de Nota Economisch
zakelijk voor het primaire productieproces
Beleid is gebleken, dat zij slechts een be-
aspecten heeft de stad redelijk voor elkaar.
en de communicatie met leveranciers en
perkte rol zien voor de gemeente. Alleen
De waardering voor de gemeentelijke
klanten. De meerwaarde van breedband
het faciliteren van starters bij gemeentelijke
dienstverlening aan bedrijven en instel-
wordt optimaal benut als zowel bewoners,
taken is wenselijk. Bij het begeleiden van
lingen is minder positief. Zwolle neemt de
publieke instellingen en bedrijven zijn
starters voorziet men geen rol voor de
achttiende plaats in van de 25 grote steden.
aangesloten op breedband.
gemeente. Ook moet de gemeente zelf
De gemeente moet daarom nog veel
De lokale overheid kan operen als ‘vraag-
geen (fysieke) starterscentra opzetten. Dit
inspanningen verrichten om waar dat
bundelaar’, financiële stimulator en
moet worden overgelaten aan de markt.
mogelijk is bedrijven en instellingen zo
launching customer om de verdere ontwik-
Stimulering van huisvesting via het onder-
goed en zo soepel mogelijk van dienst te
keling te stimuleren. Met name voor het
steunen van marktinitiatieven is wel
zijn. Een belangrijk project voor de
komende GSB-periode dringt het ministerie
wenselijk. De gemeente blijft met alle
komende jaren is de aansluiting bij het
van Economische Zaken aan op een actieve
betrokkenen op startersgebied in gesprek
virtueel ondernemersloket van de Kamer
rol van de gemeente als vraagbundelaar
over de meest logische (marktgerichte)
van Koophandel en de Belastingdienst.
voor publieke instellingen. De provincie
positionering.
Ook moet de gemeente signalen oppikken
Overijssel wil een open glasvezelring
over momenten waarop de helpende hand
realiseren tussen de vijf grote steden in
Aansluiting tussen onderwijs en
kan worden geboden. Dat past binnen de
Overijssel, in onze regio geldt dit voor de
arbeidsmarkt
doelstelling om bedrijvigheid aan Zwolle te
Netwerkstad Zwolle-Kampen.
Het is de komende jaren van belang dat er
binden, deze voor de stad te behouden en
Naast het fysiek realiseren van meer
een intensiever contact ontstaat tussen
zoveel mogelijk uit te laten groeien.
breedbandverbindingen wil Zwolle in de
regionaal bedrijfsleven en onderwijsinstel-
komende GSB-periode aandacht geven aan
lingen. Daarmee wordt meer zicht ver-
Versterken van de positie van Zwolle
het versterken van de elektronische dienst-
kregen op de gevraagde competenties, de
als toeristische stad
verlening door de gemeente en het stimu-
mate waarin de feitelijke uitstroom van
Het economisch belang van toerisme ligt in
leren van breedbanddiensten.
studenten hieraan voldoet en de wijze
een toename van het aantal bestedingen
Voor de ontwikkeling van nieuwe terreinen
waarop discrepanties kunnen worden
van mensen die niet in Zwolle woonachtig
zoals Hessenpoort 2 en Voorsterpoort is
vermeden. Daarnaast is een intensiever
zijn. Dit is uiteindelijk weer uit te drukken in
digitale ontsluiting door het aanleggen van
contact tussen bedrijfsleven en onder-
werkgelegenheid. Het belang van toerisme
de daarvoor benodigde infrastructuur
wijsinstellingen van belang om de kennis
is bij uitstek meer dan alleen economisch.
nodig, mede om het hoogwaardig karakter
en vaardigheden van het zittend personeel
Het ligt met name in het vergroten van de
op peil te houden. De rol van de gemeente
bekendheid van de stad. Toerisme kan
is die van initiatiefnemer.
´smoel´geven aan de stad. Ook belangrijk is dat de eigen bevolking ’profiteert‘ van
Verbeteren van de dienstverlening aan
allerlei activiteiten op toeristisch gebied.
bedrijven en instellingen
Daarom liggen de toeristische belangen in
Als het gaat om de waardering van het
het verlengde van bredere economische
ondernemingsklimaat in zijn algemeenheid
belangen. De stad heeft er baat bij dat de
scoort Zwolle goed. Met name de fysieke
toeristische uitstraling past in de wijze
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
35
zfris
waarop de stad wordt vermarkt. Kortom,
tische ambities, visies en projecten is af-
de consument uit de regio). Om de bereik-
stadsmarketing en toeristische promotie
hankelijk van de slagkracht en het aan-
baarheid van Zwolle de komende jaren te
horen hand in hand te gaan.
jagend vermogen dat uitgaat van de toeris-
verbeteren staan diverse concrete
tische organisaties in de stad. Effectieve
maatregelen op stapel die zich voorname-
Uit diverse analyses blijkt dat Zwolle veel
samenwerking tussen alle betrokken par-
lijk richten op de A 28, de Hanzelijn, de
potentie heeft (historische stad die toeris-
tijen en organisaties is essentieel. De ge-
N35, de Ceintuurbaan en de afwikkeling
ten veel te bieden heeft gelegen in de nabij-
meente kan daarin een initiërende rol ver-
van het verkeer van Stadshagen.
heid van verblijfsgebieden als Noord-
vullen. Het versterken van de productont-
Veluwe, Vechtdal en Noord-Oost-
wikkeling en het afstemmen van promo-
Beter vermarkten van Zwolle
Overijssel). De toeristische sector in Zwolle
tionele activiteiten staat in de komende
Bij veel Nederlanders is het maar matig
heeft nog steeds groeiperspectieven, mede
periode centraal. In de uitvoering speelt de
bekend dat Zwolle een gunstige plek is voor
omdat ze tot nu toe nog onvoldoende tot
VVV Kampen-Zwolle-Overijssels Vechtdal
de vestiging van een bedrijf of voor een
wasdom is gekomen. Onvoldoende profile-
een belangrijke rol.
toeristisch bezoek. Hierdoor loopt de stad veel bezoekers en bedrijven mis en daar-
ring, onbekendheid van Zwolle, onvoldoende organisatie van de toeristische sector
Versterken van de positie van Zwolle
mee ook de inkomsten. Het is daarom
gecombineerd met onvoldoende verblijfs-
als regionaal koopcentrum
belangrijk dat het ‘multifunctionele product
mogelijkheden zijn hieraan debet.
De nadruk ligt hierbij vooral op de binnen-
Zwolle’ sterker onder de aandacht wordt
stad. De binnenstad is de meest dynam-
gebracht. Daarbij kan gebruik worden
Toeristische speerpunten voor de stad
ische plek van de Zwolse economie. Om de
gemaakt van marketingprincipes en -
Zwolle in de periode 2004-2009 zijn:
centrumfunctie te blijven vervullen, moet
technieken die gericht zijn op het profileren
• Afstemmen en verder uitbouwen
de binnenstad echter vitaal en aantrekkelijk
van Zwolle onder de gebruikers (bewoners,
blijven. In het onderdeel binnenstad van dit
toeristische bezoekers, investeerders,
Meerjarig Ontwikkelingsprogramma
ondernemers). Hierbij moet sprake zijn van
worden alle maatregelen opgenoemd.
een modelmatige aanpak. Het helder
evenementenaanbod • Profileren kunst, cultuur en evenementen
benoemen van product-marktcombinaties
• Vergroten van de hotelcapaciteit • Vergroten van de capaciteit voor (boot)passanten. • Verstevigen congresfunctie (congrestoerisme)
Verbeteren van de bereikbaarheid van
en de ingrediënten hiervan (product, prijs,
Zwolle
plaats, promotie en politiek). Al veel jaren
De wegen in en rondom Zwolle worden
wordt gesproken over het belang van een
drukker. Dat komt door de groei van de
integraal marketing en promotieplan voor
stad (meer inwoners en meer bedrijven), in
de stad Zwolle. Dit heeft echter nog niet
Er ligt een sterke relatie met andere
combinatie met de toenemende automobi-
geresulteerd in een samenhangend en
thema’s die in het binnenstadsprogramma
liteit. Er zijn substantiële verbeteringen
eenduidig plan. Vanuit het economische en
aan de orde komen zoals versterken van de
nodig. Voor het economisch goed kunnen
toeristische beleidsveld wil de gemeente
cultuurhistorische uitstraling, verlevendi-
functioneren van bedrijven is primair de
hiervoor een aanzet geven. Dit wordt
gen van winkel- en horecafunctie (fun-
bereikbaarheid per auto of vrachtwagen het
gezamenlijk met de partners op het
shoppen, terrassen, uitbuiten culinaire
belangrijkste. Het gaat hierbij voornamelijk
economische beleidsterrein gedaan. Zij zijn
uitstraling), verbeteren van de openbare
om de toegang tot de stad Zwolle (A 28), de
immers belangrijke ambassadeurs voor de
ruimte, bereikbaarheid en bewegwijzering.
buitenring (waaraan een groot deel van de
stad Zwolle.
bedrijven- en kantoorterreinen ligt) en de Organisatie en promotie
toegang tot de binnenstad (zowel voor het
Het daadwerkelijk realiseren van toeris-
bevoorradend verkeer, maar meer nog voor
36
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
2.6 Wonen in en om de stad
2.6.1 Probleemschets
Relatie planvorming, structuurplan
Context
De verstedelijkingsopgave komt niet zo-
Zwolle is de centrumstad voor een regio
maar uit de lucht vallen. Op het niveau van
van tussen een half en één miljoen mens-
visievorming en programma is inmiddels
en. De opgave van de stad is de kwalitatieve
het nodige gereed of in wording. Als voor-
en kwantitatieve groei zodanig te accom-
loper op het structuurplan zijn er stads-
moderen dat de stad aantrekkelijk is voor
debatten gevoerd. De structuurplanperiode
de Zwollenaren en voor haar bezoekers.
heeft qua realisatie nauwelijks invloed op
Eerder in dit Meerjarig Ontwikkelingspro-
de MOP-opgave omdat nieuw beleid eerst
gramma is de veelzijdigheid en complexiteit
uitgewerkt moet worden in plannen.
‘Je voelt je thuis in Zwolle’
van de opgave al aangegeven. Het is een spannend traject met grote uitdagingen die
De opgave
samen met de partners in de stad, met
De opgave betreft wonen, werk, voorzien-
nog steeds, maar door in te spelen op de
provincie en Rijk opgepakt wordt.
ingen op het gebied van bijvoorbeeld
gewijzigde vraag door de diverse partijen
De opgave heeft betrekking op ruimte in de
onderwijs, sport, recreatie, cultuur, ge-
moet het gaan lukken. De woningbouw zal
bestaande stad en aan de rand van de stad.
zondheidszorg, winkelen en uitgaan en het
voor ongeveer tweederde plaatsvinden in
Werken in de bestaande stad met haar
bereikbaar houden en maken zowel qua
de uitleglocatie Stadshagen I en vanaf 2006
grote verschillen in belangen is een
infrastructuur als qua veiligheid. Voor de
in Stadshagen II. De opgave in enge zin zal
emotievolle opgave die vraagt om visie, durf
periode 2005-2009 zijn veel van de plannen,
zijn om voldoende en op de vraag afge-
en draagvlak.
als het om realisatie gaat, gereed of in een
stemde woningen te bouwen. In brede zin is
Specifiek voor Zwolle is de ligging in de
vergevorderd stadium.
de opgave Stadshagen te ontwikkelen tot een volwaardig dynamisch stadsdeel, waar
IJssel- en Vechtdelta en daarmee de relatie van de ruimteopgave met dit watersysteem,
Wonen
gewoond, gewerkt en gerecreëerd wordt. In
dat interessante kansen en bedreigingen
De vraag naar woningen omvat ruim 4500
Stadshagen zijn er voorzieningen voor
biedt. De geografische ligging op de verbin-
woningen (waarvan 870 binnenstedelijk) in
eigen inwoners, voor andere Zwollenaren
dingen van Zuid- met Noord-Nederland
vijf jaar tijd. Dat is een gigantische opgave
en mogelijk voor de regio.
voor zowel rail- als wegverkeer werkt voor
gezien de recente productie in een stagne-
De ontwikkeling van de hoofdinfrastructuur
Zwolle als een richtinggevende context.
rende economie. De economie stagneert
voor auto, openbaar vervoer en fiets is een belangrijke randvoorwaarde. Spannend wordt het om de hoofdinfrastructuur voor Stadshagen financieel rond te krijgen. De infrastructuur moet ervoor zorgen dat Stadshagen bereikbaar is en een aantrekkelijk leefklimaat biedt. De overige woningbouw zal plaatsvinden in enkele kleinere uitlegprojecten waar het initiatief bij derden ligt en verder via een groot aantal locaties binnen bestaand
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
37
zfris
stedelijk gebied. De grootste locaties
Wonen
betreffen Holtenbroek en Kamperpoort. In Holtenbroek is herstructurering gaande. De
Afgesproken met het Rijk:
Kamperpoort zal vanuit een nota van uit-
Op uitleglocaties (nieuwe woongebieden rondom de stad, zoals Stadshagen) moet Zwolle
gangspunten in fases worden herontwik-
in 2009 900 goedkope en 160 middeldure huurwoningen hebben bijgebouwd. Daarnaast
keld en daarnaast wordt gewerkt aan het
moeten er 290 goede, 950 middeldure en 1450 dure koopwoningen zijn gerealiseerd. Bij
verder uitlijnen en concretiseren van de
de inbreidingslocaties (in de stad) zijn de aantallen anders. Daar moeten 100 goedkope,
inhoudelijke opgave en de ontwikkelings-
40 middeldure en 120 dure huurwoningen komen, en 70 goedkope, 100 middeldure en
strategie.
130 dure koopwoningen. Afgesproken is dat tot en met 2009 in totaal 610 woningen in de bestaande stad worden gebouwd. Tot slot zijn ook afspraken met het Rijk gemaakt over
Werk en bedrijvigheid zullen plaatsvinden
nieuwe woningen in herstructureringswijken: 70 goedkope, 30 middeldure en 30 dure
op de bedrijventerreinen Hessenpoort I met
huurwoningen en 110 middeldure en 60 dure koopwoningen. Hierbij geldt bij
als vervolg Hessenpoort II voor de grote,
koopwoningen: tot 135.000 euro is goedkoop, tot 225.000 euro is ‘middelduur’ en
regionale bedrijven en op de Marslanden
daarboven geldt als ‘duur’.
voor de middelgrote bedrijven. Naast deze
Verder moeten 400 huurwoningen worden omgevormd tot koopwoningen en is het de
uitleglocaties zal er ook het nodige gebeu-
bedoeling dat 375 woningen worden gesloopt. 150 Woningen krijgen een ingrijpende
ren op het gebied van herstructurering en
opknapbeurt.
optimalisering van de bestaande bedrijventerreinen zoals Voorsterpoort, Voorst, de Marslanden en de Vrolijkheid, gericht op
38
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
structuur, zo mogelijk in combinatie met water. Een afweging of op plaatsen toch niet gebouwd kan worden op plaatsen waar nu groen is moet mogelijk blijven. Concreet ontstaat er een nieuwe hoofdinfrastructuur groen in Stadshagen en wordt er geïnvesteerd in park Weezenlanden en de Westerveldse Aa. Hoewel niet nieuw geeft de plattelandsontwikkeling en het waterbeleid nieuwe mogelijkheden om stad en land te verduurzaming, verdichting, vernieuwing.
aantallen gebruikers. De binnenstad en de
verbinden en tot meerwaarde te komen.
Belangrijk afweging is functiewisseling van
ring daarom heen zijn de belangrijkste
Deze mogelijkheden gaat Zwolle benutten.
bedrijfsterrein naar andere functies, waar-
gebieden. Voor de bereikbaarheid is de
bij zowel economische- en milieuaspecten,
infrastructuur en vooral het parkeren (auto,
Milieu
de stedelijke structuur en de ruimtelijke,
fiets) van essentieel belang en daarnaast
Het milieu kent vele gezichten. Aan de ene
sociale kwaliteit van de stad als geheel een
de kwaliteit van de openbare ruimte. Het
kant maakt de gemeente bij de verstede-
rol spelen. In het structuurplan in wording
binnenstadsprogramma geeft de koers en
lijkingsopgave gebruik van het bestaande
worden belangrijke keuzes gemaakt. Voor
het programma aan. Maar er zijn meer
prettige milieu: met landschap, natuur,
de werkgelegenheid, maar ook voor de
concentratiegebieden, zoals de Isala
watersysteem wordt geprobeerd
maatschappelijke ontwikkeling en het
klinieken, het stadion van FC Zwolle , de
aantrekkelijke leefmilieus te scheppen. Aan
binden van mensen, is de ontwikkeling van
unilocatie van het Deltion College en VU-
de andere kant heeft de verstedelijking
een stadseconomie belangrijk. Dat heeft
Windesheim.
negatieve effecten op het grijze en
gevolgen voor de wijze waarop de gemeen-
In samenhang met de opgave van deze
groenblauwe milieu. In het kader van de
te omgaat met de bestaande stad en de
primaire functies zijn er drie functies die
stedelijke ontwikkeling leidt de vraag naar
nieuwbouw van woningen. Gevaar is dat
zowel randvoorwaardelijk als op zichzelf
binnenstedelijk bouwen bijvoorbeeld tot een
ambitie blijft steken in beleid, door niet op
van belang zijn, te weten de groenstruc-
hogere prioriteit voor bodemsanering. Het
de ambitie afgestemde regelgeving en
tuur, het milieu en de infrastructuur
toenemende gebruik van de infrastructuur leidt tot problemen met betrekking tot
houding. Groenstructuur
geluidhinder, luchtkwaliteit en externe
Voorzieningen
De groenstructuur vervult veel functies: het
veiligheid. Dit vraagt enerzijds om
Voorzieningen in brede zin zijn aanwezig en
bepaalt het gezicht van de stad, geeft
maatregelen en slim omgaan met functies,
worden vernieuwd en samengevoegd of er
structuur, verbindt de stad met zijn om-
maar ook om de acceptatie dat in de
komen nieuwe voorzieningen, passend bij
geving en biedt ruimte voor natuur en
afweging van voor- en nadelen van een plek
de functie en schaal van Zwolle als cen-
mensen die er recreëren. Groen kan in dit
de milieusituatie niet overal optimaal hoeft
trumstad voor één miljoen mensen. Met
verband ook verbreed worden tot water.
te zijn voor de gebruikers en/of bewoners.
uitzondering van Stadshagen zullen deze
De groene-vingersstructuur wordt zeer
Op basis van milieukaarten zal de
mutaties plaatsvinden binnen de bestaande
gewaardeerd en moet behouden blijven.
milieukwaliteit van de stad gedifferentieerd
stad. Dat zijn ingewikkelde en langlopende
Specifiek is er de opgave om meer ruimte
in beeld worden gebracht en via de milieu-
trajecten. Randvoorwaardelijk is dat de
te geven aan het water.
visie en de watervisie zal de raad richting
bereikbaarheid verzekerd is en de open-
De toename van gebruik leidt ertoe waar
bepalen en prioriteiten stellen. Vooralsnog
bare ruimte afgestemd is op toenemende
mogelijk te investeren in parken en groen-
wordt voortgegaan op eerder ingezet beleid.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
39
zfris
Inbreiding Wat is inbreiden nu eigenlijk? Inbreiden wil zeggen dat er binnen de grenzen van de bebouwde kom wordt gebouwd. De ene locatie leent zich hier beter voor dan de andere. Het is niet zo dat er in de stad ‘lege plekken’ zijn, waar eenvoudig gebouwd kan worden. Elke plek in de stad heeft één of Infrastructuur
Toekomst
meerdere functies. Bij inbreiden zal daar-
Infrastructuur is in een groeiende stad een
Het huidig ruimtelijke kader geeft geen
om altijd sprake zijn van het (deels) ophef-
essentiële randvoorwaarde, die vanuit de
antwoord op alle ruimtevragen. Daarom
fen, dan wel verplaatsen van de bestaande
financiële problematiek vaak te laat wordt
wordt er gewerkt aan een nieuw structuur-
functie. Omdat er een fors programma in
ingevuld. Er is een helder beeld voor wat er
plan en gelijktijdig aan bijvoorbeeld een
de bestaande stad ingebreid moet worden,
nodig is in de stad voor wat betreft de infra-
woonvisie, parkeerbeleid, verkenning van
zal er ook sprake zijn van intensief en
structuur voor de auto, het openbaar ver-
de ontwikkeling van het landelijk gebied,
meervoudig ruimtegebruik. Inbreiding zal
voer en de fiets, inclusief het parkeren. De
een milieuvisie, een watervisie en een
gepaard moeten gaan met kwaliteits-
komende jaren zal fors geïnvesteerd moe-
recreatievisie. Deze exercities moeten
verbetering en structuurversterking.
ten worden en zal vanwege de regionale
leiden tot een nieuw ruimtelijk kader voor
functie nauw samengewerkt worden met
de middellange termijn en tot (actie)pro-
Voorbeelden van locaties in Zwolle die zich
de provincie. Naast het investeren in de
gramma´s. Duidelijk is dat een belangrijk
lenen voor inbreiding zijn:
infrastructuur zal ook het gebruik van de
deel van de ruimte gevonden moet worden
• Open plekken met een park-, sport-,
infrastructuur en het sturen daarop in
binnen de bestaande stad door bijvoorbeeld
plein- of parkeerfunctie. Bij
regionaal verband opgepakt worden.
functieverandering, intensiever grondge-
parkeerplaatsen (bijv. Turfmarkt) zal er
bruik en meervoudig ruimtegebruik. Dat
altijd sprake moeten zijn van verplaatsen
zijn lastige en veelal langdurige trajecten,
van de functie. Bij parken en pleinen ligt
die vragen om andere werkwijzen, geza-
het aan het gewicht dat aan de functie
menlijk met partners in de stad.
wordt toegekend. • Bestaande woonwijken. In de bestaande wijken kan sprake zijn van herstructure-
De uit te voeren projecten in de periode 2005 –2009 richten zich met name op
ring; sloop en nieuwbouw waardoor de
• Reconstructie van de Ceintuurbaan/N35
sociale, fysieke en soms economische
• Hoofdinfrastructuur Stadshagen
wijkstructuur verbeterd wordt. In de
• Regionale projecten met participatie van de gemeente Zwolle
meeste gevallen is hier echter geen
• Bereikbaarheid Regio Zwolle (BREZ, trekker: provincie Overijssel)
sprake van verdichting, tenzij de bebou-
• Bereikbaarheidsvisie Netwerkstad ZKP (trekker: Netwerkstad)
wing aanzienlijk hoger wordt. Het is ook
• Benuttingsmaatregelen Hattemerbroek Zwolle en Afslag Ommen-Lankhorst (trekker:
mogelijk dat in wijken op ‘open plekken’
Rijkswaterstaat)
van beperkte omvang woningen of voor-
• Planstudie A28 (trekker: Rijkswaterstaat)
zieningen (bijv. multifunctionele accom-
• HOV Kamperlijn (trekker: provincie Overijssel)
modaties) worden gebouwd.
• Realisatie Hanzelijn (trekker: Rijkswaterstaat)
• Verouderde bedrijventerreinen kennen we nauwelijks in Zwolle. Voorbeelden zijn
40
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
het DSM-terrein en het terrein Oude Almelose kanaal. Hierbij is sprake van functieverandering en verdichting. Bestaande bedrijventerreinen (zoals de Vrolijkheid, Voorst A en delen Marslanden) worden wel geherstructureerd, waarbij de functie niet veranderd. Er is daar sprake van verdichting, kwaliteitsverbetering en duurzame ontwikkeling. De resultaatverplichting is hiervoor opgenomen in de prioriteit `Vitalisering van de economie`. • Locaties langs de hoofdinfrastructuur (A28, Zwartewaterallee). Op deze locaties zijn verschillende functies aanwezig, vooral bedrijvigheid en voorzieningen. Deze locaties lenen zich nadrukkelijk voor intensivering en meervoudig ruimtegebruik van voornamelijk economische programma’s. Wellicht kunnen deze ook
Omgevingskwaliteit
een rol voor wonen spelen. • Locaties rond de binnenstad (bijv. locatie
Afgesproken met het Rijk:
Weezenlanden van de Isala kliniekenen en
In de periode tot en met 2009 krijgt ruim 20.000 vierkante meter openbare ruimte een
het belastingkantoor). Deze locaties lenen
fikse kwaliteitsimpuls. Het gaat bijvoorbeeld om pleinen en straten in de binnenstad.
zich voor stedelijke functies, zoals
Vijf projecten worden uitgevoerd om voor ruim 600 hectare aan groene locaties op te
stedelijk wonen.
knappen, zoals Park de Wezenlanden, de Westerveldse Aa, de IJsselzone en het
• Spoorzone. Deze zone kan een rol spelen
uitloopgebied van Stadshagen richting de polder Mastenbroek.
bij het vestigen van alle programma’s. De
De culturele kwaliteiten in wijken benutten voor verbetering van de omgevingskwaliteit
mate van dichtheid en functiemenging is
staat centraal in vijf projecten, waaronder de Ambachtschool, het nieuwe museum aan
afhankelijk van de uiteindelijke
de Blijmarkt en het Broerenkerk-complex.
inbreidingsopgave.
Van de 1800 locaties in Zwolle die verdacht worden van bodemverontreiniging moeten ongeveer 800 locaties door de gemeente worden aangepakt. De rest vraagt inspanning
Inbreidingsopgaven zijn zeer complex en
van derden. Niet in alle gevallen vindt sanering plaats.
tijdrovend. Er is meestal geen sprake van
Van de woningen die kampen met teveel geluidsoverlast (en op de zogenoemde A- en
gemeentelijke eigendommen, maar wel van
raillijst staan) zijn in 2009 113 woningen gesaneerd.
meerdere eigenaren, met diverse belangen. Functies moeten verplaatst worden.
Verder moeten 400 huurwoningen worden omgevormd tot koopwoningen en is het de
Inbreiding betekent ook een intensiever
bedoeling dat 375 woningen worden gesloopt. 150 Woningen krijgen een ingrijpende
gebruik van de bestaande infrastructuur. De
opknapbeurt.
vraag is in hoeverre de bestaande infrastructuur deze toename aan kan. Staat de
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
41
zfris
bereikbaarheid van de inbreidingslocaties
een overzichtelijke schaal, maken van
zich op de bestaande stad en op uitbreiding
niet bij voorbaat al onder druk? De bereik-
Zwolle een prettige stad om te wonen. In
van de stad en inbedding in zijn omgeving.
baarheidsproblemen moeten vooraf worden
hoeverre kunnen we de genoemde
De verstedelijking vindt plaats op basis van
opgelost, niet achteraf.
kwalificaties vasthouden als er fors wordt
visie, programma en project met op ieder
De leefomgevingskwaliteit mag door de
ingebreid?
niveau een goede afstemming met betrok-
inbreiding niet in het geding zijn. Het stede-
kenen en op basis van betrokkenheid.
lijk groen is een belangrijk aspect van deze
Dat er sprake zal zijn van een forse inbrei-
kwaliteit. Het ligt dan ook niet voor de hand
dingsopgave is evident. Ook in de Nota
2.6.3 Strategie 2005-2009
de parken voor inbreiding op te offeren. De
Ruimte wordt aangegeven dat de bestaan-
De strategie voor de kortere termijn is
parken zullen wel anders en intensiever
de stad benut moet worden voor een groot
opgenomen onder de diverse lopende pro-
gebruikt gaan worden. Er zal sprake zijn
deel van de programma’s. De vraag is hoe
gramma’s. Voor de langere termijn zal het
van meervoudig groengebruik.
ver we moeten gaan. Welke gevolgen zijn
programma voor het structuurplan maat-
Bij inbreiding is er per definitie sprake van
nog aanvaardbaar? Hoe wegen we de
gevend zijn. In ieder geval zal samen-
meervoudige milieuproblematiek. Denk
sociale en fysieke kwaliteiten? Het is vrijwel
werken met diverse publieke en private
maar aan bodemvervuiling, geluidhinder en
uitgesloten dat het totale programma voor
partners een must zijn om de ambitieuze
externe veiligheid. Er zal een creatieve
wonen, werken en voorzieningen in de
doelstellingen te halen.
manier gevonden moeten worden om met
bestaande stad is in te breiden. Er zal dan
de verschillende milieuaspecten om te
ook altijd behoefte blijven aan uitlegloca-
2.6.4 Partners
gaan.
ties. Ook al omdat de complexiteit van de
• Private partijen
inbreidingsopgave niet strookt met het
• Provincie
aantal jaarlijks op te leveren woningen.
• Rijk
inwoners van Zwolle zijn positief over hun
2.6.2 Doelstellingen
Bijzonder punt is de samenwerking in de
stad. Zwollenaren koesteren hun stad en
De verstedelijkingsopgave richt zich op de
netwerkstad Zwolle-Kampen en de samen-
zijn bereid zich als vrijwilliger in te zetten.
doorontwikkeling van Zwolle naar een
werking op regionaal niveau, vanwege de
Het wijkgevoel wordt nadrukkelijk ervaren.
krachtige centrumstad. Het betreft een
centrumpositie van Zwolle.
De binnenstad is er voor het vertier
evenwichtige ontwikkeling in de zin van een
(winkelen, horeca, cultuur, evenementen),
complete stad waarin het goed wonen,
maar het dagelijkse leven speelt zich in de
werken en verblijven is. De opgave richt
Inbreiding zal ook leiden tot verandering van de sociale cohesie in de stad. De
wijken af, waar mensen boodschappen doen, samenhang vinden, elkaar ontmoeten en terecht kunnen voor primaire voorzieningen. De mooie binnenstad, de rust, ruimte en het groen in de stad, de voorzieningen, de goede werkgelegenheid, het aantrekkelijke buitengebied met de recreatiemogelijkheden in de omgeving, de centrale ligging zowel ten opzichte van het Noorden als de Randstad, de goede verbindingen per spoor en weg en dat alles op
42
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
2.7 Zwolle Cultureel
2.7.1 Probleemschets
sterkt worden en daar gaan wij dan ook op
dynamischer en flitsender mag, met name
In de bestuurlijke reactie op de uitkomsten
inzetten.”
in en rondom de binnenstad. Culturele uitingen op kleine schaal, grote evenemen-
van het stadsdebat staan de volgende uitgangspunten: “Meer dynamiek en kwaliteit
Uit het stadsdebat en de SWOT-analyse
ten met regionale dan wel landelijke uit-
als het gaat om cultuur en evenementen
blijkt dat inwoners van Zwolle over het
straling, jongeren die Zwolle intenser be-
vinden ook wij belangrijk. Wij gaan dat ook
algemeen heel tevreden zijn over Zwolle.
leven. Het is er allemaal tot op zekere
zoveel mogelijk stimuleren en faciliteren,
Een van de opmerkingen is dat het wel
hoogte wel, maar het mag meer!
maar het is iets dat ook uit de stad zelf moet komen. Wij zien veel in het stimuleren van kleinschalige initiatieven, evenementen
Er is nog een aantal elementen dat van belang is voor dit thema:
(groot en klein) en cultuuruitingen in de
• Zwolle heeft soms nog te weinig lef voor bijzondere evenementen.
hoop dat ze kunnen uitgroeien tot activi-
• Zwolle heeft in de breedte veel kwaliteiten te bieden, maar deze worden nog niet
teiten met een promotionele waarde voor onze stad. Wij kiezen voor het van onderop stimuleren en faciliteren van cultuur en evenementen, zonder gericht in te zetten op het aantrekken van een grootschalig evenement van buitenaf. (…) Het toeristisch profiel van onze stad kan met het beter
ten volle benut. • Zwolle kan nog een culturele impuls gebruiken, los van het theater dat in ieder geval gerealiseerd wordt. • Zwolle maakt te weinig gebruik van haar inwoners bij het op de kaart zetten van Zwolle, het nemen van initiatieven. • Het bestuur moet meer oog hebben voor haar eigen rol. Niet alles zelf willen doen, maar vooral faciliteren, randvoorwaarden scheppen en mobiliseren.
benutten van de huidige kwaliteiten verDe Atlas voor Gemeenten 2004 meldt dat uit cijfers blijkt dat de aanwezigheid van veel creatieve mensen in een stad de beste garantie is voor een toename van de werkgelegenheid. De economische groei in de noordvleugel van de Randstad houdt er rechtstreeks verband mee. Onderzoek toont aan dat niet zozeer hoogopgeleiden de motor achter de moderne economie zijn, maar mensen met innovatieve ideeën. Hoe omvangrijker de creatieve klasse, des te groter de werkgelegenheidsgroei. Die creatieve klasse waardeert een rijk cultureel aanbod, een historische binnenstad en een goede bereikbaarheid. Als deze basisvoorwaarden aanwezig zijn, zal men meer moeite doen zich blijvend te vestigen in de
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
43
zfris
De ambitie is: in 2010 is het gemeentebe-
stad, de aanwezigheid van creatieve
stuur er zichtbaar in geslaagd de dynamiek
mensen in de stad, de aanwezigheid van
van Zwolle te vergroten en het culturele
jongeren en vooral studenten dragen
klimaat te versterken vanuit de rol als
hieraan ook in belangrijke mate bij. Maar
‘Bruisen, bloeien
facilitator en stimulator.
ook de combinatie van dingen in de stad
en broeien’
2.7.2 Doelstellingen
tureel wordt. Goede restaurants met lande-
• Continueren en verder versterken van het
lijke uitstraling, theater (klein- en groot-
maakt dat het levendig, dynamisch en cul-
in gang gezette cultuurbeleid 2000-2004
schalig), horeca en een creatief alternatief
in het volgende culturele profiel 2005-
winkelaanbod moeten elkaar versterken.
2008.
Dat zorgt voor extra dynamiek. Dit betekent
• Inzetten op het continueren en verster-
dat het vergroten van de culturele potentie
gemeente, wat weer een zeer gunstig effect
ken van evenementen en festivals in en
veel te maken heeft met een aantal andere
heeft op de lokale economie en de waarde-
rondom de binnenstad gebaseerd op een
prioriteiten uit het MOP (zoals dynamiseren
ring van het klimaat in de stad. Overigens
nieuwe nota Evenementenbeleid.
geldt dit ook voor bijvoorbeeld het inves-
• Vergroten van culturele potentie in
teren in betaalbare woningen op accep-
Zwolle.
tabele afstand van de binnenstad. Bij zoveel artistieke en kunstzinnige studenten als
Meer dynamiek, evenementen en cultuur in
Zwolle binnen zijn stadsmuren ontvangt, is
de stad wordt niet alleen gerealiseerd door
het hebben van ruimte om te werken een
cultuurbeleid te voeren en evenementen
minstens zo belangrijke voorwaarde.
stimuleren. De inrichting van de binnen-
44
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
economie, jongeren en binnenstad). Het is duidelijk dat de overheid vooral randvoorwaarden kan creëren en bepaalde
Cultuur
activiteiten kan stimuleren. Het bestuur moet uitstralen dat het thema belangrijk is
Afgesproken met de Zwolse gemeenteraad:
en dan concrete acties worden onder-
Het in gang gezette cultuurbeleid wordt gecontinueerd en versterkt:
steund. De echte kracht echter moet vooral
• Vaststellen culturele profiel 2005-2008 (2005)
uit de stad zelf komen.
• Realiseren van museum voor moderne en hedendaagse kunst (2005) • Realiseren nieuwe theater (2006)
2.7.3 Strategie
• Realiseren Tanerij als nieuw cultuurplein (2006)
In feite kent het vergroten van de culturele potentie twee strategieën. Enerzijds zoveel
Er wordt ingezet op het continueren en versterken van evenementen en festivals:
mogelijk de goede dingen die de afgelopen
• Nota evenementenbeleid (2005)
jaren zijn gerealiseerd, behouden. Het op
• Manifestatieterrein park de Weezenlanden realiseren (2005)
peil houden van de voorzieningen en daar
• Realiseren Rode Torenplein als evenementenplein (2006)
waar mogelijk verder uitbouwen. De ont-
• Horecamogelijkheden in binnenstad vergroten (2007)
wikkelingen rond de Broerenkerk, de festi-
• Inzetten op continueren van evenementen als bevrijdingsfestival,
vals, Hedon en de culturele werkplaats
Straatfestival en stad als theater (2005-2008)
dragen bij aan een aantrekkelijk profiel voor Zwolle, maar ook het hebben van een
De culturele potentie van Zwolle wordt vergroot:
aantal goede basisvoorzieningen, zoals het
• Continueren van de culturele werkplaats (2005-2009)
Filmhuis, Odeon en een grote podium-
• Broedplaatsen voor kunst en cultuur verder stimuleren (2005-2009)
accommodatie, moet niet worden
• Ontwikkelen van culturele strategie voor nieuwbouwlocaties (2006)
onderschat.
• Realiseren van stimuleringsbudget kleinschalige cultuuruitingen (2007)
Hetzelfde geldt voor de festivals en evene-
• Versterken van het netwerk “creatieve klasse” (2008)
menten. Het Bevrijdingsfestival is belangrijk voor Zwolle, evenals een festival als De Stad als Theater. Ook het straatfestival trekt ontzettend veel bezoekers. Een goede nota evenementenbeleid is een belangrijk vertrekpunt. Niet alleen vanuit het willen reguleren van beleid, maar juist ook om zichtbaar te maken hoe de gemeente kan faciliteren en stimuleren. Aan de andere kant wil Zwolle investeren in de potentie van de stad. Gedacht wordt aan stimuleringsbudgetten beschikbaar maken, maar ook door actief op zoek te gaan naar de creatieve klasse. De wijze waarop dat gebeurt wordt de komende jaren nader uitgewerkt.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
45
zfris
2.8 Integraal veiligheidsbeleid
2.8.1 Probleemschets en reikwijdte De kwaliteit van wonen, werken en leven in Zwolle wordt in hoge mate bepaald door
Van de straat en veilig
het niveau van veiligheid. Veiligheid geldt als basisvoorziening: voor ontwikkeling,
Afgesproken met het Rijk:
welbevinden en omgang.
Op dit moment verblijven cliënten gemiddeld 95 dagen in een crisisopvang en 34 dagen in de opvang voor dak- en thuislozen, zo blijkt uit gegevens van 60% van de beschikbare
Het tegengaan van (jeugd)criminaliteit, van
capaciteit. In 2009 moeten deze aantallen gelijk zijn. Het aantal plaatsen in de
overlast, van onveiligheidsbeleving en het
vrouwenopvang moet in 2009 met vier zijn gestegen.
verkleinen van de kans op onveiligheid
In 2003 werden 2 mensen per duizend inwoners behandeld in de verslavingszorg. In
staan daarbij voorop. Voorkomen en aan-
2009 moet dat aantal stijgen tot 2,3. Van deze behandelingen wordt per jaar 68% in de
pakken, maar ook het inschakelen van zorg
regio IJssel-Vecht afgesloten, in de regio Noordwest-Veluwe 54%. In 2009 moet jaarlijks
voor resocialisatie van bijvoorbeeld draai-
75% van de trajecten worden afgerond.
deurcriminelen en overlastgevende dak- en thuislozen moeten daarbij uitgebalanceerd hand in hand gaan. harddrugsgebruikers, de inzet op jeugd via Er wordt nauw samengewerkt door alle be-
het programma jeugd & veiligheid en de op
trokken partijen om, stedelijk waar dat
veiligheid en leefbaarheid gerichte activi-
moet en in de wijk waar dat kan, veiligheid
teiten in het kader van veilig wonen, veilig
te verbeteren.
ondernemen en veilig voelen.
Daarbij vindt de gemeente het belangrijk
Ook tegengaan van huiselijk geweld en
wat de Zwolse burger en ondernemer van
loverboy-praktijken zijn gestart. Bij de
die inspanningen vindt, hoe het staat met
aanpak van criminele Antillianen en
het “veiligheidsgevoel”.
Arubanen zijn goede resultaten geboekt. De inzet van de gemeente was daarbij zo veel
Die objectieve cijfers laten zien dat het
mogelijk gericht wordt op voorkomen en
beeld van Zwolle als geheel, vergeleken
begeleiden.
met de veiligheid in andere grote gemeenten, relatief gunstig is. De inzet van
Ook de binnenstad van Zwolle doet het
de afgelopen jaren werpt vruchten af.
relatief goed ten opzichte van de binnen-
Goede voorbeelden zijn de integrale aanpak
steden van vijftien vergelijkbare Neder-
van overlastgevende dak- en thuislozen en
landse gemeenten. Er wordt bijvoorbeeld al
ting wordt verbeterd. Tijdens de zomer-
meer dan tien jaar nadrukkelijk ingezet op
maanden en bij openluchtfestiviteiten zoals
veilig uitgaan. Samen met horeca en politie
de Blauwvingerdagen wordt de zakkenrol-
is camerabewaking gerealiseerd, het
lerij ook preventief bestreden. “Niets erin,
horecapersoneel heeft anti-agressiecur-
niets eruit” geldt als slogan bij het aan-
sussen gevolgd, vrijwillige horecascans in
pakken van autocriminaliteit en waar
het kader van veilig ondernemen worden
jeugdoverlast de kop op steekt volgt
uitgevoerd en er is een jaarlijkse campagne
gezamenlijke actie.
‘Gerust en veilig in de stad’
46
´Outgaan in Zwolle´ (tegen overmatig alcoholgebruik) in het uitgaansleven onder
Andere activiteiten bij het tegengaan van
jongeren. Met een fors aantal ondernemers
verloedering van de binnenstad zijn de ge-
zijn acties uitgevoerd om de winkelcrimina-
plaatste plaszuilen, veiligheid rond pinauto-
liteit tegen te gaan, bijvoorbeeld via onder-
maten en de actie “Stappen kan rustig”.
linge alarmering en trainingen. De verlich-
Zwolle beschouwt de binnenstad als een
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
2.8.2 Doelstellingen
Stedelijk
Gebiedsgericht
Binnenstad
• Toename van de veiligheidsbeleving bij
• Afname van criminaliteit in risicoge-
• Afname van criminaliteit en geweld in
de Zwolse burger (op stedelijk niveau,
bieden door een gebiedsgerichte
de Binnenstad door bevorderen veilig
in de wijken en in de binnenstad)
aanpak: veilig ondernemen, beveili-
uitgaan, afname van winkelcrimina-
ging van bedrijventerreinen, afname
liteit, zakkenrollerij en fietsendiefstal.
• Afname van criminaliteit en geweldsdelicten door volwassenen en
van criminaliteit tegen bedrijven en
jeugdigen met speciale aandacht voor
ondernemers, afname van winkel-
veelplegers, risico-jeugdigen,
criminaliteit in met name winkelcentra
criminele Antillianen/ Arubanen,
en winkelstraten, veilig wonen (het
van problematische dak- en thuis-
loverboys en problematische dak- en
bevorderen van inbraakpreventie),
lozen, problematische jongeren en
thuislozen/drugsgebruikers
beveiliging van parkeerterreinen en
stappers. Ook tegengaan van
vermindering van de autocriminaliteit
verloedering, zoals graffiti.
• Afname van (herhaling van) huiselijk en relationeel geweld • Voldoene inzet toezichthouders waarborgen • Uitwerken en versterken van de
• Afname van overlast door de aanpak
• Afname van overlast door problematische dak- en thuislozen/harddrugsgebruikers door uitvoering van beheersplannen; een laagdrempelige
veiligheid/ rampenbestrijding
voorziening waar burgers terecht
doelgroepen en monitoring
ting.
en fietsendiefstal.
ketenaanpak externe (fysieke) • Kwalitatieve verbetering registratie
• Het verbeteren van de stadsverlich-
kunnen met klachten en het ontwikkelen van instrumenten voor activering van de doelgroep. • Bevorderen van leefbaarheid en veiligheid door het bevorderen van burger-
De doelstellingen worden gemeten via het
schap en sociale samenhang en hand-
jaarlijkse Veiligheidsbeeld, waarin onder
having, toename verkeersveiligheid en
meer de uitkomsten van het Omnibus-
afname van jeugdoverlast.
onderzoek en de politiegegevens worden opgenomen.
“smeltkroes” die bepalend is voor het gezicht van Zwolle: veel belang wordt gehecht aan het hebben èn houden van een veilige binnenstad en daar wordt de komende jaren specifiek op ingezet. vooruit!
Al met al is er sprake van een redelijk opti-
Zwolle
vooruit
Zwolle
aan de slag
Zwolle
mistisch beeld over de veiligheid in Zwolle. Maar dat kan veranderen, bijvoorbeeld door de stevige groei van de stad de komende jaren en overloop uit andere steden, met
Wijkveiligheidsplan Wipstrik
Wijkveiligheidsplan Berkum
Wijkveiligheidsplan Aalanden
als effect een ongewenste ´inhaalslag´. Daarom wordt nadrukkelijk ingezet op de integrale aanpak van veiligheid.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
47
zfris
2.8.3 Strategie 2005-2009
omgekeerd. Bewoners worden hier actief
Ketenaanpak veiligheid in balans
De veiligheidsaanpak krijgt gestalte via het
bij betrokken en hebben een grote mate
Mede ingegeven door het kabinetsbeleid is
Programma Veiligheid, dat jaarlijks waar
van invloed op te nemen maatregelen.
er een sterkere behoefte aan repressie te
nodig wordt bijgesteld. De doelstellingen
zien. Recent zijn regioconvenanten afge-
zijn onderverdeeld in de eerder genoemde
Veiligheidsgevoel verbeteren
sloten tussen betrokken ministers, korps-
reikwijdtes: stedelijk, gebiedsgebonden en
Het verminderen van het verschil tussen
beheerders en politie. Dit heeft binnen de
binnenstad.
veiligheidsgevoel en objectieve cijfers wordt
politieregio IJsselland geleid tot een kern-
Er wordt een concreet actieprogramma op-
aangepakt via het programma ‘Dit is
takendiscussie. Inzet is dat de politie zich
gesteld per doelgroep of gebied met reali-
Zwolle’. Via beïnvloeding en bewustwording
op een aantal terreinen terugtrekt wat be-
stische doelen, wijze van uitvoering, resul-
wordt de beleving van onveiligheid geana-
treft pro-actie en preventie, en mogelijk
taatmeting en inzicht in financiën. Deze
lyseerd en vervolgens verminderd.
niet-probleemgerichte toezichthoudende
doelgroepen- en gebiedsaanpak komt niet
Concreet gaat het daarbij onder meer om
taken.
in de plaats van bestaand beleid. Recht
buurtgesprekken, de aanpak van brom-
overeind blijft dat het in de wijken en woon-
fietsoverlast, toezicht door bewoners en
De gemeente Zwolle hecht veel belang aan
buurt leefbaar, heel en veilig moet blijven.
handhavingsacties.
een goede balans in de ketenaanpak veiligheid en het cruciale belang van
Zo’n werkwijze wordt ook uitgevoerd bij fysieke veiligheid: een ketenaanpak waarbij
Ook wordt voorzien in aanpak van
preventieve actie om criminaliteit terug te
pro-actie (risico´s vóór zijn via bestem-
specifieke doelgroepen door (verslaafde)
dringen en overlast tegen te gaan. De in-
mingsplannen/beleid van de brandweer),
dak- en thuislozen en risicojongeren een
spanningen zullen er op gericht zijn de
preventie (vergunningen en handhaving)
actieve bijdrage te laten leveren aan de
balans in de ketenaanpak veiligheid te
preparatie en repressie (rampenbestrijding
kwaliteit van leven in de stad.
behouden, zo nodig door andere partners
in brede zin) en nazorg.
Zwolle wil deze aanpak versterken via
ontstane lacunes te laten opvullen. Als
gerichte communicatie over een duidelijke
uitwerking van deze kerntakendiscussie zal
Omdat niet alle veiligheidsproblemen op
toedeling van verantwoordelijkheid van de
de gemeente met de betrokken partners
stadsniveau kunnen worden aangepakt,
overheid en verantwoordelijkheid van de
duidelijk maken wat de gevolgen zijn van
maar vooral ook omdat burgers zelf een
burger bij de aanpak van onveiligheid.
herpositionering van partners en hoe die
bijdrage kunnen en moeten leveren aan de
Daarbij hoort ook duidelijkheid over wat de
worden opgevangen.
veiligheid en leefbaarheid van hun omge-
gemeente doet, wat van de gemeente mag
ving, kiest Zwolle voor een werkwijze waar-
worden verwacht en waarvoor de andere
Het gemeentebestuur wil ook nagaan in
bij stedelijke veiligheidsinitiatieven worden
partners in de veiligheidsketen verantwoor-
hoeverre preventieve taken door de samen-
aangevuld met initiatieven op wijkniveau en
delijk zijn.
leving zelf kunnen worden gedaan, door Zwolse burgers, bedrijven of andere organisaties.
Samenwerking verbeteren
Daarnaast blijft de inzet van toezicht-
Een krachtige samenwerking en coördinatie is nodig bij doelgroepen zoals risico-
houders van belang. De invoering van de
jongeren:
Wet Bestuurlijke Boete is overigens ook
• versterking van de wisselwerking tussen netwerken op wijk- en stadsniveau om goed
een uitwerking van de prestatieafspraken
te kunnen insteken op plekken en situaties waar problemen de kop opsteken; • zorgen voor gelijke gebiedsindeling bij de gebiedsgerichte aanpak van met name gemeente en politie; de teamwerkplannen van de politie en het gemeentelijk veiligheidsbeleid moeten naadloos op elkaar aansluiten; • nagaan of instellingen in de stad op het terrein van de reclassering en de kinderbescherming nauwer kunnen gaan samenwerken om zo de schaarse capaciteit optimaal te benutten, de wederzijdse wetenschap over risicojongeren beter te delen en het overleg met bestuur en politie te vereenvoudigen.
48
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
ingevolge het Grotestedenbeleid III. In het kader van de veiligheid moeten de gemeenten meer optreden tegen kleine
zfris
ergernissen in de openbare ruimte. De
Hetzelfde geldt zo veel mogelijk mogelijk
politie beperkt zich tot haar kerntaken en
voor ondernemers in de binnenstad (zoals
zal mogelijk niet meer optreden tegen dit
eerder met de horeca gebeurde) voor de
soort zaken. Daarom krijgen de gemeenten
aanpak van winkelcriminaliteit.
Inpikken? Aanpakken!
de bevoegdheid tot het opleggen van de bestuurlijke boete.
Onderbouwen Het Veiligheidsprogramma moet goed
Regie en krachtenbundeling
onderbouwd worden met informatie, om
De gemeente krijgt steeds meer een rol als
evaluatie mogelijk te maken. Hierbij gaat
het gaat om nazorg danwel maatschappe-
het niet alleen om informatie over de aard,
lijke reïntegratie van problematische
omvang en de ontwikkeling van de veilig-
(overlastgevende) groepen, bijvoorbeeld
heidsproblemen in (delen van) de stad,
dak- en thuislozen en veelplegers.
maar ook om de activiteiten die instellingen
Om invulling te geven aan de regierol en de
en organisaties uitvoeren om die proble-
inzet van de andere partners zullen daarbij
men te verhelpen. Voor de evaluatie van
maatschappelijke convenanten worden
ontwikkelingen en projecten wordt ook een
afgesloten voor samenwerking.
beroep gedaan op derden.
Laat winkelcriminelen niet hun gang gaan! Kom naar de training:
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
‘Omgaan met winkelcriminaliteit’
49
zfris
2.8.4 Partners Onmisbare veiligheidspartners zijn politie, Openbaar Ministerie en brandweer. Om tot een goede balans tussen zorg en repressie te komen zijn méér partners nodig, bijvoorbeeld verslavingszorg, maatschappelijke opvang, reclassering en jeugdzorg. Om preventie goed in te bedden in de ketenaanpak van veiligheid zijn met name de sociale dienst, woningcorporaties, scholen, horeca en ondernemers belangrijk. Als medebeleidsbepaler en medefinancier zijn Rijk, de provincie en omliggende gemeenten onze partners. Niet te vergeten: de Zwolse burgers en de bezoekers van Zwolle zijn ook partners. Voor de Zwolse burger geldt een medeverantwoordelijkheid voor het niveau van de veiligheid in Zwolle, door instelling en gedrag, waar mogelijk door actieve inzet. Bij iedere activiteit zullen waar mogelijk de
antwoordelijkheid te dragen voor veiligheid.
heidsbeleid van de gemeente en de team-
inzet en verantwoordelijkheid van de trek-
Tegelijkertijd vraagt de samenleving met
werkplannen moeten naadloos in elkaar
ker en uitvoerenden worden aangegeven bij
meer nadruk om concrete en snelle
grijpen; daarbij zal de gemeente concreet
de door hen te leveren (deel)prestatie.
resultaten.
aangeven wat zij van de politie verwacht.
Regie en organisatie
In dat proces herdefiniëren partijen hun rol;
regisserende rol vervullen bij de vaststel-
Het Zwolse Integraal Veiligheidsbeleid is
goed voorbeeld is de huidige kerntaken-
ling van de wijkplannen, ter voorbereiding
overkoepelend voor het beleid en de maat-
discussie bij de politie.
van de formele vaststelling in de driehoek.
regelen van de diverse (gemeentelijke)
De gemeente wil de verantwoordelijkheid
Convenanten spelen bij deze samen-
partners op het terrein van veiligheid.
voor de regierol veiligheid sterker invullen.
werking een belangrijke rol. Het past ook
Binnen dat veiligheidsbeleid is sprake van
Dat betekent dat de gemeente de proble-
bij de rol van de gemeente als regisseur
een gedeelde verantwoordelijkheid.
men definieert en zorgt voor goede beleids-
om er voor te zorgen dat afspraken worden
Politie, Openbaar Ministerie en gemeente
afstemming. Daarbij streeft het bestuur
vastgelegd en ook daadwerkelijk worden
spelen een bijzondere rol die tot uitdruk-
ernaar dat deze thema´s ook worden ge-
uitgevoerd. Afspraken die meer dan voor-
king komt in het “driehoeksoverleg”.
prioriteerd door de partners. Vooral bij de
heen concrete en meetbare resultaten
Daarnaast neemt het aantal organisaties
politie gebeurt dat al. Op deze manier
bevatten, en duidelijke afspraken over
dat zich met veiligheid bezig houdt toe en
wordt geprobeerd te komen tot bundeling
verantwoordelijkheden.
zijn burgers, ondernemers en maatschap-
en toespitsing van krachten met als doel
De regierol betekent niet dat de gemeente
pelijke instellingen vanuit bijvoorbeeld
een sluitende veiligheidsketen (van pro-
altijd trekker is of acties moet onder-
onderwijs, zorg en sport meer bereid ver-
actie tot nazorg) te realiseren. Het veilig-
nemen. Het is juist van belang partners
Hierbij kan de wijkwethouder een meer
50
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
zfris
Naar een veiliger samenleving Afgesproken met het Rijk: In de periode tot en met 2009 wordt 55 veelplegers en zes jeugdige veelplegers een traject aangeboden. Het gaat om nazorg- en/of resocialisatietraject, waarvan 80% met succes moet worden doorlopen. In 2004 waren er 149 veelplegers en zes jeugdige veelplegers. In 2009 moeten er minder dan vijftien meldingen van ernstige overlast (niet woongebonden) binnenkomen. Voor 90% van de overlastgevenden is dan crisisopvang beschikbaar. In 2005 moet een convenant worden gesloten met betrokken partijen over de aanpak van huiselijk geweld en op uiterlijk 1 januari 2006 moet een advies- en meldpunt over huiselijk geweld gestart zijn in de regio IJssel-Vecht. Tot 2009 moet het aantal (eerste) meldingen van huiselijk geweld jaarlijks met 5% stijgen, terwijl het aantal meldingen van herhaling van huiselijk geweld moet dalen met 3% per jaar. De criminaliteit in risicogebieden moet verminderen. Per 100 eenheden vinden nu (gemeten in 2004) 0,89 woninginbraken plaats. In 2009 moet dat aantal tot 0,8 gedaald zijn. Dezelfde werkwijze geldt bij voertuigcriminaliteit (van 1,72 naar 1,65), diefstal van brom-, snor- en fietsen (2,21 naar 2,00), diefstal uit of aan bedrijven (12,13 nu, 11,00 in 2009), winkeldiefstal (55,79 nu, 55 in 2009) en aantasting van de openbare orde of openbare ruimte (van 1,84 naar 1,75). Het aantal criminele activiteiten of misdrijven gepleegd door jongeren mag in 2008 niet gestegen zijn ten opzichte van 2004. Afgesproken met de Zwolse gemeenteraad: Het project ‘Communities that Care’ in Zwolle Zuid, waarmee onder meer jeugdcriminaliteit wordt voorkomen en aangepakt, wordt voortgezet. In het project zijn vijf risicoafhankelijk van het onderwerp leading te
factoren opgenomen. In 2008 mogen deze risicofactoren niet zijn toegenomen. Ook pro-
laten zijn en dat de gemeente partners
bleemgedrag bij jongeren (zoals deelname aan een vechtpartij of het meenemen van een
stimuleert hun rol in de veiligheidsketen op
wapen) mag in 2008 niet zijn toegenomen.
te pakken en daaraan invulling te geven.
In 2004 is 6% van de Zwolse jongeren van 12 tot en met 17 jaar gehoord door de politie
In het kader van de gebiedsgerichte aanpak
als verdachte. In 2008 mag dit aantal niet zijn gestegen.
streeft de gemeente ernaar de inwoners
In 2004 is onderzoek gedaan naar het aantal jongeren dat wel eens criminaliteit heeft
van Zwolle meer invloed te geven op de
gepleegd. In 2008 mag het aantal jongeren niet hoger zijn geworden.
inzet van acties als ook de wijze waarop de inzet wordt uitgevoerd. De bestuurlijke regie van het integrale
voor de programma´s en projecten op
de districtschef politie, de brandweercom-
uitvoeringsniveau.
mandant en de coördinator IVB. Anderen
veiligheidsbeleid ligt op programmaniveau
kunnen aanschuiven als dat nodig is.
bij de burgemeester. De burgemeester
De Stuurgroep IVB geeft de bestuurlijke
De inhoudelijke voorbereiding van de
heeft tot taak om tot afstemming te komen
richting, realiseert de randvoorwaarden,
Stuurgroep geschiedt via het Beleids-
met de verschillende vakwethouders.
geeft advies over het IVB en beoordeelt de
overleg IVB (zowel fysiek als sociaal).
Daarnaast is de burgemeester verant-
voortgang en de resultaten. Deelnemers
woordelijk voor de repressie in het kader
zijn de burgemeester, de portefeuillehou-
van het integraal veiligheidsbeleid (IVB) en
ders wijkzaken en handhaving/zorg, de
de openbare orde.
eenheidsmanagers Ontwikkeling en Wijk-
De vakwethouders zijn verantwoordelijk
zaken, hoofd Openbare Orde en Veiligheid,
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
51
z waskracht
52
zfris
3. Realisatievermogen versterken Om de gestelde doelen te bereiken en te komen tot een effectieve en efficiënte uitvoering van beleid is het van belang dat er voldoende realisatiekracht is. Dat betekent dat de gemeente kiest voor een bestuursstijl die aansluit op de wijze waarop de doelen worden bereikt.
Uitgangspunt voor de bestuursstijl is het
strategische partners, die mogelijkheden
ring van beleid en de realisatie van priori-
faciliteren, mobiliseren en stimuleren van
hebben om te investeren of anderszins
teiten.
krachten in de stad, om de potenties van de
kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van
Maar ook wil de gemeente de actieve be-
stad beter te benutten en zodoende de
de stad. Zoals woningcorporaties, project-
trokkenheid vergroten van de burger, de
dynamiek van Zwolle te versterken. Want
ontwikkelaars, instellingen, verenigingen,
gewone man op straat. Door het zelfoplos-
zonder burgers en strategische partners
welzijns- en zorgorganisaties en de politie.
send vermogen van de burger te vergroten,
zal het niet lukken om de gestelde doelen
Uitgangspunt is dat de gemeente -waar
maar ook door de burger te betrekken bij
te bereiken. De gemeente wil dan ook
mogelijk en zinvol- strategische partners
het vergroten van het sociale en culturele
inzetten op een versterking van de externe
verantwoordelijkheden willen overdragen of
klimaat. En hem of haar daarmee mede-
samenwerking. Met als motto: partners
met hen wil delen. Door een beroep te doen
verantwoordelijk te maken voor zijn of haar
zoeken, vinden, benutten en behouden.
op hun maatschappelijke verant-
eigen welzijn en leefklimaat en die van
woordelijkheid en hen te betrekken bij de
medeburgers, waaronder kwetsbare
ontwikkeling en de daadwerkelijke uitvoe-
groepen.
In de eerste plaats gaat het daarbij om
3.1 Externe netwerkontwikkeling
3.2 Aansturing
In de benadering van de gemeente om partners te mobiliseren en te activeren staat
Om als gemeente daadkrachtig te kunnen
externe netwerkontwikkeling centraal.
opereren, partners te mobiliseren en van daaruit de regie ter hand te nemen is een
Doel is:
verankering in de bestaande organisatie
• het beter benutten van bestaande netwerken en het ontwikkelen van nieuwe
van eminent belang. Centraal hierin staat
netwerken en
een praktische aansturing vanuit een
• het faciliteren van samenwerking tussen gemeente en externe partners en externe
programmatische aanpak.
partners onderling.
Aandachtspunten bij deze prioriteiten zijn: • vaststellen van de belangrijkste (beoogde) partners of stakeholders en het niveau waarop de gemeente de partners wenst te betrekken; • in gesprek komen met noodzakelijke, maar nog ontbrekende partijen en hierin helder zijn over het doel van de samenwerking; • helder formuleren van posities, verantwoordelijkheden en rollen betrokken partijen; • organiseren van effectieve en doelmatige overlegvormen; • zorgdragen voor goede informatievoorziening, communicatie en promotie.
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
53
z middelen
ID05 136 MOP OMSLAG
31-05-2005
09:03
Pagina 2
zfris
4. Financiële paragraaf In het voorwoord is aangegeven hoe het MOP tot stand is gekomen. Daar is vermeld dat de Zwolse prioriteiten naast de kaders van het landelijke Grotestedenbeleid (GSBIII) zijn gelegd. Het MOP is naast sturend document voor de raad en organisatie de komende jaren tevens de onderlegger voor het zogenaamde Stadsconvenant met het Rijk. Voor het daadwerkelijk realiseren van het MOP hebben we de beoogde resultaten
Voor Zwolle zijn de volgende rijksbijdragen vastgesteld:
tussen 2005 en 2009 vastgelegd met het Rijk en de gemeenteraad (de afspraken-
BDU SIV:
kaders in de voorgaande tekst).
• € 8.605.597,- voor 5 jaar voor de onderdelen: gezond in de stad, voortijdig schoolverlaten en extra veiligheidsmiddelen
Met het rijk is op 11 maart 2005 het stadsconvenant afgesloten waarin 53 concrete resultaatafspraken zijn vastgelegd. Het MOP deel B is hier volledig aan gewijd.
• de voor Zwolle geldende uitkomst van de vaste verdeelsleutel van Maatschappelijke Opvang (MO), Verslavingsbeleid (VB) en Vrouwenopvang (VO) voor vijf jaar; voor het jaar 2005 bedraagt de bijdrage € 5.929.099,• € 1.434.400 indicatief voor inburgering voor het jaar 2005.
Als tegenprestatie voor die prestatieafspraken is het Rijk met Zwolle voor de
BDU Fysiek:
periode 2005 –2009 een meerjarige
€ 9.260.475,--
financiële verplichting aangegaan om de gestelde resultaatafspraken te realiseren.
BDU Economie: € 1.840.400,--
Daarvoor zijn door het Rijk 3 brede doeluitkeringen (BDU´s) gecreëerd, die naast
Zwolle heeft binnen de reikwijdte van de
De begroting zal vervolgens uitspraken
de door onszelf gekozen prioriteiten
BDU-regeling, de vrijheid de middelen naar
doen over de besteding van de gemeente-
binnenstad, jongeren en cultuur in grote
eigen inzicht in te zetten gericht op het be-
lijke middelen voor het desbetreffende jaar.
lijnen (moeten) aansluiten bij de thema’s
halen van overeengekomen resultaten. De
Over de uitvoering en resultaten van het
dynamiseren economie, sociaal beleid en
BDU´s zijn echter onderling niet uitwissel-
MOP deel B wordt gerapporteerd bij de
verstedelijkingsopgave Zwolle (fysiek).
baar.
BERAP en jaarrekening.
• BDU sociaal, integratie en veiligheid
In het voorjaar van 2007 voeren Zwolle en
(SIV): hieruit worden tal van sociale
het Rijk een zgn. midterm review uit over
onderwerpen samenhangend met
de voortgang van de overeengekomen
Tot slot is er voor de komende MOP
criminaliteit, overlast, integratie en
resultaten. Indien er aanleiding toe is kan
periode (2005 –2009) ook met de
samenleving gefinancierd.
dat leiden tot tussentijdse aanpassing van
provincie Overijssel een convenant
de resultaten en de financiële middelen, en
afgesloten. Binnen dat convenant is
inspanningsverplichtingen.
op basis van specifieke afspraken
• BDU fysiek: met name voor zaken rond huisvesting, milieukwaliteit, water en watersystemen en bereikbaarheid
overeengekomen dat de Provincie
• BDU economie: met name voor revita-
Voor wat betreft de inzet van gemeentelijke
Overijssel € 3.614.500,-bijdraagt aan
lisering bedrijventerreinen, innovatie,
middelen in het kader van het MOP zal dit
het Meerjaren Ontwikkelings-
werkgelegenheid en bedrijfsleven.
jaarlijks via de reguliere beleidscyclus
programma van Zwolle.
worden afgewogen. Jaarlijks zal er bij de Perspectiefnota een ijking plaatsvinden van het MOP (deel A).
Meerjaren Ontwikkelingsprogramma 2005-2009
ID05 136 MOP OMSLAG
31-05-2005
09:03
Pagina 1
z fris
De kracht van Zwolle Meerjaren Ontwikkelingsprogramma (MOP) 2005 - 2009
Zwolle