1.0.
DEEL TWEE: METHODIEK
De toegepaste methodiek heeft de volgende aspecten: zoals hierboven genoemd maakt het gebruik van de Action Learning aanpak: het stoelt op de ervaringen en inzichten van alle betrokkenen; het biedt gelegenheid voor reflectie op de aanpak en prestatie; het identificeert acties/aandachtspunten voor alle betrokkenen; over de gehele linie worden deelnemers er direct bij betrokken; het combineert bijdragen van groepen en individuën; het is een spiraalvormig proces: de feedback die de deelnemers krijgen, vormt vervolgens de basis voor verdere discussie en reactie; het heeft een beperkte tijdsduur: het proces loopt van juni tot september; het is vertrouwelijk van aard in die zin dat geen enkel resultaat wordt toegeschreven aan individuele betrokkenen. Naast bovengenoemde methodische aspecten kan met deze interim evaluatie ook worden gestart met het bepalen van passende "harde" en "zachte" indicatoren voor de evaluatie van het project. Dit is belangrijk in een dergelijk project, omdat het vaak lastig is de voortgang van één bepaald iemand aan te geven. Zichtbare of meetbare resultaten (bijvoorbeeld een diploma, het starten van een onderneming, een betere baan) zijn ofwel ongeschikt ofwel niet haalbaar binnen de operationele levensduur van het project. Binnen de uitvoering van het project zijn er een aantal "harde" indicatoren op te noemen: 120 vrouwen krijgen de gelegenheid mee te doen aan het ActionLearning programma; 400 vrouwen krijgen advies, informatie en worden op weg geholpen; er worden 1 of 2 community enterprises ontwikkeld; aan plaatselijke vrouwengroepen wordt capaciteitstraining geboden; er wordt een ontwikkelingsnetwerk voor vrouwen opgezet. Binnen het project zijn er ook "zachte" indicatoren aan te geven, zoals "empowerment", het opbouwen van capaciteit, vergroting van het zelfvertrouwen. In het interim evaluatieproces zijn de deelneemsters erbij betrokken om te proberen een reeks meer specifieke "zachte" indicatoren te bepalen, die gebruikt kunnen worden bij de beoordeling van het project in 2004 en die als basis dienen om de effectiviteit van zowel kwantitatieve als kwalitatieve indicatoren aan te tonen.
Het project kent ook een aantal “zachte” indicatoren zoals “empowerment”,” deskundigheidsbevorderingtraining, “zelfvertrouwen stimuleren”. Het interim evaluatieproces heeft belanghebbenden er al bij betrokken teneinde een reeks duidelijkere “zachte” indicatoren te identificeren die van belang zouden kunnen zijn voor het project wanneer het opnieuw geëvalueerd moet worden en die als basis zouden kunnen dienen als het er om gaat om efficiency uit te drukken in kwalitatieve en kwantitatieve indicatoren. De “zachte” indicatoren kunnen onderverdeeld worden in 3 categorieën: • • •
Gedragskenmerken, bijv. Zelfbeeld en perceptie van anderen Persoonlijke vaardigheden Overdraagbare vaardigheden richting arbeidsmarkt
2.1 In de onderstaande tabel staan ze op een rijtje: verder Gedragsgerelateerd Levensvaardigheden Overdraagbare vaardigheden Eigen waarde Sociale Teamgeest vaardigheden Positieve kijk op Oplossingsgericht andere zijn Aanwezigheid Verantwoordelijkheid Bijhouden van de tijd Vragen stellen nemen Presentatie Evalueren Vertrouwen Netwerken Initiatief Motivatie Taalvaardigheden Houding Communicatie Zelfbewustzijn Ambitie Verminderde angst
Dit raamwerk is ontwikkeld bij het opstellen van dit eindrapport waarbij gebruik is gemaakt van de theorie die te maken heeft met wat men ‘emotionele intelligentie” noemt. Het concept “emotionele intelligentie ” ken teen lange geschiedenis maar wordt doorgaans geassocieerd met het werk van Howard Gardner en Daniel Goleman die het boek “Emotional Intelligence” hebben geschreven. In “ Mind Frames” beweert Gardner dat “ rede, intelligentie, logica, kennis geen synoniemen zijn ...,” Hij stelt voor om een nieuwe kijk te nemen op intelligentie een concept dat heel snel een onderdeel uit is gaan maken van vele training –en educatieve programma’s. In zijn ‘Theory of Multiple Intelligences’, omschrijft Gardner een breder concept ‘intelligentie’ waarbij zaken als, zakelijke relaties, intermenselijke(persoonlijke) kennis naast mathematische vaardigheiden en talenkennis.staan. Volgens Gardner is intelligentie “het vermogen om problemen op te lossen of producten te fabriceren die in een of meer culturele contexten op prijs worden gesteld” (Gardner & Hatch, 1989). Gebruikmakend van zowel biologisch als culturele onderzoek stelt Gardner een lijst op van 7 vormen van intelligentie. Deze nieuwe kijk op intelligentie onderscheidt zich duidelijk van de traditionele visie die slechts twee vormen onderscheidt; verbaal rekenkundig. De zeven vormen van Gardner zijn : •
Logisch-mathematische intelligentie –bestaat uit het kunnen herkennen van patronen, deductief kunnen redeneren, en logisch kunnen denken. Deze vorm van intelligentie wordt het mest geassocieerd met wetenschappelijk en rekenkundig denken.
•
• •
•
•
Linguïstische Intelligentie—heeft te maken met taalvaardigheid. Deze vorm wordt gekenmerkt door het vermogen taal effectief te kunnen gebruiken om jezelf uit te kunnen drukken op retorisch en poëtisch niveau. Hierbij hoort ook het vermogen om taal te gebruiken als middel om informatie op te slaan. Ruimtelijke Intelligentie—het vermogen om dmv mentale beelden problemen op te lossen. Deze vorm van intelligentie blijft niet beperkt tot visualisaties -Gardner vermeldt dat ruimtelijk intelligentie tevens aanwezig is bij blinde kinderen. Muzikale Intelligentie—omvat het vermogen muzikale componenten (toonhoogte , ritmes en klanken ) te herkennen en te componeren (auditieve functies die nodig zijn om deze vorm van intelligentie te ontwikken hebben betrekking op toonhoogte en toon maar zijn overbodig als het gaat om gevoel voor ritme.) Lichamelijk-Kinethische Intelligentie –is het vermogen gebruik te maken van mentale krachten teneinde de eigen bewegingen te coördineren. Deze vorm van intelligentie staat diametraal tegenover de algemene opvatting dat mentale en fysieke activiteiten los van elkaar staan. Persoonlijke Intelligentie – omvat interpersoonlijke gevoelens en bedoelingen van derden –evenals interpersoonlijke intelligentie—het vermogen eigen gevoelens en beweegredenen te begrijpen. Deze vormen van intelligentie staan los van elkaar. Aangezien ze in heel veel culturen nauw met elkaar verwant zijn worden zij toch vaak samen in een adem genoemd.
Hoewel deze vormen van intelligentie in anatomisch/pathologisch opzicht los van elkaar staan, stelt Gardner dat deze 7 verschillende vormen zelden op zich zelf staan. Sterker nog, er wordt vaak simultaan een beroep op gedaan en ze vullen elkaar vaak aan wanneer individuen zich vaardigheden eigen maken of probleemoplossend te werk gaan. Een danser bijvoorbeeld, kan alleen uitblinken als ze 1)een ze beschikt over een flinke portie muzikale intelligentie voor ritmegevoel en muzikale variaties te kunnen begrijpen (ritme zie boven spreek zichzelf tegen) 2) interpersoonlijke intelligentie om aan te voelen op welke wijze ze haar publiek kan inspireren en ontroeren dor middel van haar bewegingen maar ook 3) lichamelijk-kinetische intelligentie van waaruit ze put voor flexibiliteit en coördinatie teneinde de bewegingen te vervolmaken/perfect uit te voeren. Gardner stelt verder dat interpersoonlijke en intrapersoonlijke intelligentie minstens even belangrijk zijn als die vorm van intelligentie die bij IQ en aanverwante tests wordt gemeten . In aansluiting op Gardner, vestigt Daniel Gould de aandacht op het belang van nietcognitieve aspecten van intelligentie het merendeel van theorieën over intelligentie, zo zegt hij, kijken uitsluitend naar cognitieve aspecten zoals geheugen en het kunnen oplossen van problemen. Er is inderdaad een indrukwekkende hoeveelheid materiaal die suggereert dat het vermogen om emoties te kunnen doorgronden, identificeren en te managen de basis vormt voor sociaal-emotionele vaardigheden die in vrijwel elke baan tot succes lijdt. Een voorbeeld van dergelijk onderzoek naar de beperkingen van IQ als maatstaf is het Sommerville onderzoek. Deze studie strekt zich uit over 40 jaar waaraan 450 jongens deelnamen die opgegroeid zijn in Sommerville, Massachusetts. Tweederde van hen kwamen uit families met een uitkering, een derde had een IQ van minder dan 90. Hun IQ echter had weinig te maken met hun succes op het werk of in hun leven in het algemeen. Waar het op aan kwam was in hoeverre ze als kinderen succesvol omgingen met frustraties, met het controleren van hun emoties en met interactie met anderen. Goleman (1998) en anderen hebben gesteld dat emotionele intelligentie het essentiële fundament is voor je baan en je sociale leven. Goleman maakt verder het onderscheid tussen emotionele intelligentie en emotionele competentie. Emotionele competentie heeft betrekking op persoonlijke en sociale vaardigheden die tot betere prestaties leiden in je werk. Emotionele competenties zijn gelieerd aan en gebaseerd op emotionele intelligentie. Een zeker niveau van emotionele intelligentie is vereist wil men emotionele competenties
aanleren. Het vermogen om bijvoorbeeld precies aan te voelen wat iemand voelt stelt je in staat om a specifieke competentie te ontwikkelen zoals bijvoorbeeld: Invloed hebben. Zodoende is het makkelijker voor mensen die beter in staat zijn om met hun emoties om te gaan. Uiteindelijk zijn het deze sociaal-emotionele competenties die wij moeten proberen te identificeren als we in staat willen zijn prestaties te voorspellen. Door ons te baseren op deze belangrijke publicaties/werken, is er gekozen voor een raamwerk van emotionele competenties als een van de uitgangspunten van de te gehanteerde methodologie teneinde de zachte indicatoren te vinden om het project te evalueren.
DIT RAAMWERK KENT EEN AANTAL DOELSTELLINGEN: • •
Een gereedschap dat deelnemersvoor zelfanalyse kunnen gebruiken Een gereedschap waarmee de invloed van het project Women@Work gemeten kan worden
Het raamwerk kent twee competenties: • •
Persoonlijke Competentie Sociale Competentie
Elke competentie kent verder een aantal sub-elementen en Indicatoren: Competentie
Sub-Element Zelfbewustzijn Zelfregulering
Indicatoren Emotioneel bewustzijn Accurate beoordeling van jezelf Zelf-vertrouwen zelf-controle Betrouwbaarheid Consciëntieus zijn / zorgvuldigheid Aanpassingsvermogen Vernieuwingsgezindheid
PERSOONLIJK
Zelf – Motivatie
Prestatiedrang Initiatief Optimisme
Sociaal bewustzijn
Empathie
Sociale vaardigheden
Service gerichtheid Anderen bijstaan in hun ontwikkeling Diversiteit Politiek bewustzijn Invloed
SOCIAAL
Communicatie Leiderschap Katalysator voor verandering Conflict management Contacten maken Samenwerken Teamvaardigheden/teamgeest
Elke indicator heeft een aantal aandachtspunten. Deze zijn bedoeld als een leiddraad voor zelf/eigen evaluatie proces. PERSOONLIJKE KOMPENTENTIE ZELF BEWUST ZIJN/EMOTIONEEL BEWUST ZIJN: HET KUNNEN HERKENNEN VAN IEMANDS GEVOELENS EN EMOTIES EN DE DAARBIJ HORENDE GEVOLGEN. ZIJ DIE DEZE COMPETENTIE HEBBEN: • • • •
Herkennen hun emoties en hun onderliggende oorzaken Zijn zich bewust van wat ze voelen, denkenen zeggen Zijn er van op de hoogte in hoeverre hun gevoelens hun prestatie beïnvloed Zijn zich bewust van hun waarden en doestellingen als richtlijn.
ACCURATE ZELFEVALUATIE/ANALYSE: JE EIGEN KRACHTEN EN BEPERKINGEN KENNEN. OVER DEZE COMPETENTIE BESCHIKKEN:
• • • •
ZIJ DIE
Kennen hun eigen krachten en beperkingen Denken na en leren van hun ervaringen Staan open voor kritiek, een nieuwe kijk op dingen, zijn bereid constant bij te leren en doen aan zelfontwikkeling Zijn in staat om te laten zien dat ze een gevoel voor humor hebben en in staat zijn om naar zichzelf te kijken
ZELFVERTROUWEN: DUIDELIJK GEVOEL VAN EIGENWAARDE EN ZELFVERZEKERD OVER HUN KUNNEN. ZIJ DIE HIEROVER BESCHIKKEN: • Kunnen zichzelf met zelfvertrouwen presenteren, • Kunnen onpopulaire ideeën hebben en hebben durf als het er op aan komt hun standpunt te verdedigen. • Zijn besluitvaardig en in staat om goede beslissingen te maken ondanks onzekerheden en pressie ZELF – REGULATIE Zelfcontrole: het managen van negatieve gevoelens en impulsen. Zij die over deze competentie beschikken: • • •
zijn goed in staat met hun impulsen en negatieve gevoelens om te gaan blijven rustig, positief en onverstoorbaar zelfs op moeilijke momenten blijven helder denken en gefocust wanneer ze onder druk staan
Betrouwbaarheid: trouw blijven aan eerlijkheid en oprechtheid. Zij die over deze competentie beschikken: • • • •
handelen ethisch en onberispelijk verwerven vertrouwen door betrouwbaarheid en oprechtheid zijn open over hun fouten en confronteren anderen met hun onethische handelen hebben een harde, principiële opstelling zelfs waar het om onpopulaire zaken gaat
Consciëntieus zijn: verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen prestatie. Zij die hierover beschikken: • • •
houden zich aan beloftes en afspraken nemen verantwoordelijkheid voor het bereiken van hun doelstellingen zijn goed georganiseerd en voorzichtig in hun werk
Aanpassingsvermogen: Flexibiliteit in het omgaan met verandering. Zij die hierover beschikken: • • •
Kunnen gemakkelijk omgaan met een groot aantal eisen, wisselende prioriteiten en snelle veranderingen Hun response en tactiek verandert naarmate de omstandigheden Hebben een flexibel kijk op de dingen
VINDINGRIJKHEID: GAAN GEMAKKELIJK OM MET EN STAAN OPEN VOOR NIEUWE IDEEËN EN INFORMATIE. Zij die hierover beschikken: • • • •
Proberen nieuwe ideeën te putten uit vele verschillende bronnen Hebben een origineel oplossingsvermogen Komen op de proppen met nieuwe ideeën Zijn bereid om te kijken vanuit verschillende invalshoeken en durven risico’s te nemen .
ZELF - MOTIVATIE PRESTATIEGERICHT ZIJN: BESCHIKKEN: • • • •
HET STREVEN NAAR VERBETERING OF PERFECTIE. ZIJ DIE HIEROVER
Zijn resultaatgericht en ambitieus als het gaat om het bereiken van doelstellingen en eisen Houden van uitdagingen en nemen gecalculeerde risico’s Infomeren zich grondig teneinde onzekerheden te verminderen en manieren te vinden om iets beter te doen Zorgen ervoor dat hun prestatie alsmaar verbeterd
BETROKKENHEID: ZICH AANPASSEN AAN DE DOELSTELLINGEN VAN EEN GROEP OF ORGANISATIE. ZIJ DIE HIEROVER BESCHIKKEN: • Zijn altijd bereid in persoon of als groep opofferingen te doen teneinde een hoger doel te bereiken. • Hebben een duidelijk doel voor ogen bij belangrijke opdrachten. • Baseren zich op de belangrijkste warden van een groep bij het nemen van beslissingen en of bij het beargumenteren van keuzes • Zijn actief op zoek naar mogelijkheden die beantwoorden aan de missie van de groep INITIATIEF: BEREIDHEID TE REAGEREN OP NIEUWE MOGELIJKHEDEN. ZIJ DIE HIEROVER BESCHIKKEN: • Zijn bereid hun kansen te grijpen • Streven ernaar hun doel voorbij te streven om meer te doen dan wat van hen verwacht wordt • Negeren bureaucratie en zetten regels naar hun hand teneinde een karwei te klaren • Mobiliseren anderen via ongewone en initiatiefrijke pogingen • mobiliseren anderen door middel van ongebruikelijke methodieken op het gebied van ondernemerschap.
OPTIMISME: DOORZETTINGSVERMOGEN ONDANKS TEGENSPOED. ZIJ DIE HIEROVER BESCHIKKEN • hebben doorzettingsvermogen ondanks tegenslagen • Blijven positief en hebben geen last van faalangst • Zien tegenslagen meer als uitdaging en niet als persoonlijk falen. Sociale competentie/sociaal bewustzijn 1. Empathie: Kunnen zich verplaatsen in andermans gevoelens en perceptie en vertonen behoorlijk wat inlevingsvermogen waar het om andermans zorgen gaat. Zij die hierover beschikken: • Zijn opmerkzaam voor emotionele signalen en kunnen goed luisteren • Kunnen voelen en begrip opbrengen voor een ander • Verlenen hulp die gebaseerd is op wat anderen voelen en nodig hebben 2. Service georiënteerd: Anticiperen, herkennen en komen tegemoet aan de behoeften van de klant.Zij die hierover beschikken: • Herkennen behoeften van klanten in overeenstemming met het voorzien in producten en diensten • Zoeken naar middelen om de klanttevredenheid en loyaliteit te vergroten • Zijn hulpvaardig • Kunnen goed aanvoelen wat de klant wil en treden op als vertrouwenspersoon 3. Anderen helpen bij hun ontwikkeling: Kunnen aanvoelen wat anderen nodig hebben voor hun ontwikkeling en zorgen ervoor dat hun vaardigheden wordt vergroot. Zij die hierover beschikken: • Erkennen de sterke kanten, prestaties en groei van iemand • Geven gepaste feedback en herkennen iemand’s behoefte om te groeien • Treden op als mentor, geven de juiste coaching en reiken doelstellingen aan die een uitdaging vormen om persoonlijke vaardigheden te vergroten 4. Ondersteunen van diversiteit: mogelijkheden creëren voor mensen van diverse achtergronden. Zij die hierover beschikken: • Hebben eerbied en staan open voor mensen met verschillende achtergronden. • Hebben inzicht in verschillende zienswijzen en hebben een gevoel voor verschillen tussen groepen mensen • Zien diversiteit als een uitdaging in plaats van een kans en creëren een omgeving waar mensen van diverse achtergronden goed tot hun recht komen • bestrijden onwetendheid en intolerantie
4. Politiek bewustzijn: interpreteren van gemoedstoestanden en machtsverhoudingen tussen mensen. Zij die hierover beschikken: • Hebben duidelijk inzicht in machtsverhoudingen • Herkennen cruciale sociale netwerken • Kennen de krachten waarop ideeën en acties van klanten zijn gebaseerd • Hebben een haarfijn gevoel voor situaties, organisatorische en externe relaties
SOCIALE VAARDIGHEDEN
1. Invloed: maken effectief tactisch gebruik teneinde te kunnen overtuigen Zij die hierover beschikken: • Zijn echte overtuigers • Zijn in staat om subtiele presentaties te schrijven die het publiek aanspreken • Maken gebruik van ingewikkelde strategieën teneinde indirect invloed uit te oefenen om consensus en ondersteuning op te bouwen. • Organiseren indrukwekkende evenementen om zo hun bedoeling te onderstrepen
2. Communicatie: De boodschap is duidelijk en overtuigend. Zij die hierover beschikken: Zijn effectief in het geven en nemen, nemen emotionele signalen op in de manier waarop ze hun bedoelingen duidelijk maken. Gaan recht door zee als het gaat om problemen Zijn goede luisteraars, streven naar wederzijds begrip en zijn voorstanders van het uitwisselen van informaties in de breedste zin van het word Stimuleren open communicatiekanalen en staan open voor zowel slecht als goed nieuws. 3. Leiderschap: inspireren en coachen van zowel groepen als individuen. Zij die hierover beschikken: Zijn welbespraakt en in staat om enthousiasme op te wekken voor een gemeenschappelijke zaak of missie Stellen zich los van haar/zijn positie op als leider Staan anderen bij in hun prestatie maar stellen hen ook aansprakelijk Geven als leider het voorbeeld
4. Veranderingskatalysator: initiëren en managen verandering Zij die hierover beschikken: herkennen de behoefte om te veranderen en verwijderen daartoe de barrières Trekken status quo in twijfel en erkennen de noodzaak van verandering zijn sterke voorstanders van verandering en nemen anderen mee in hun kielzog Geven vorm aan de veranderingen die van anderen wordt verwacht
5. Conflictmanagement: onderhandelen en lossen onenigheden op. Zij die hierover beschikken: Gaan diplomatiek en tactvol om met moeilijke mensen en situaties Hebben oog voor potentiële conflicten en gooien meningsverschillen op en zorgen ervoor dat deze niet escaleren Stimuleren open discussies en gesprekken Creëeren win-win situaties 6. Banden aangaan: Het cultiveren van relaties waar je voordeel bij hebt . Zij die hierover beschikken: Cultiveren uitgebreide informele netwerken Zoeken naar relaties die wederzijds voordeel opleveren Gaan vriendschappen aan en onderhouden vriendschappen met collega’s
7. Samenwerking: Samenwerken met anderen om een gemeenschappelijk doel te bereiken Zij die hierover beschikken: Hebben oog voor taakgerichtheid en onderlinge relaties Werken samen, delen hetzelfde doel, informatie en middelen Promoten een vriendelijke sfeer van samenwerking. Hebben gevoel voor en mogelijkheden tot samenwerking.
8. Teamvaardigheden: Het scheppen/creëren van een sterke band binnen de groep bij het streven naar collectieve doestellingen. Zij die hierover beschikken: geven vorm aan eigenschapen van het team zoals respect, hulpvaardigheid en samenwerking Stimuleren alle leden van het team om actief en enthousiast deel te nemen Zorgen ervoor dat het team een eigen identiteit, teamgeest en betrokkenheid krijgt. Beschermt de groep en zijn reputatie en zorgt ervoor dat iedereen deelt in de erkenning.
5.2 BASIS ACTION LEARNING PROGRAMMA: DE KERN DE VOLGENDE ONDERDELEN ZIJN VERPLICHT VOOR ALLE DEELNEMERS Introductiesessie Empowermentweekend en terugkomdag; Zelfanalyse Communicatie and Presentatie. Taal (optioneel afhankelijk van behoefte
5.2.2 INTRODUCTIESESSIE The introductiesessie wordt bijgewoond door de geselecteerde deelneemsters en het organisatorische personeel van het project. De projectleider van Women@Work, de coördinator van Action Learning en verschillende andere ex-deelneemsters voorzien in praktische informatie en vertellen over hun ervaringen met de cursus Women@Work. Het doel van de sessie is de deelneemster een goed overzicht te geven van de belangrijkste punten van het ALP en de deelneemsters in contact te brengen met elkaar.
5.2.3 HET EMPOWERMENTWEEKEND EN TERUGKOMDAG. In het empowermentweekend ligt de nadruk op diverse kernvragen: “Hoe zie je jezelf en hoe wordt je door anderen gezien? Hoe wil je door anderen worden gezien en hoe kan je daarop invloed uitoefenen? Gedurende het empowermentweekend werken de deelneemsters aan de volgende punten: Over welke sterke kanten beschik ik en hoe kan ik deze inzetten om mijn doelstellingen te bereiken? Wat is cultuur? Hoe werkt cultuur? Wat is mijn culturele bagage? Welke inzichten heb ik om mijn eigen identiteit te definiëren in mijn socialisatieproces? Wat is mijn aandeel/investering in de positie die ik op dit moment inneem? Na het empowermentweekend is de deelneemster in staat om helder na te denken over haar eigen ervaringen. Verder is zij zich ook veel meer bewust van haar eigen krachten en het effect van belangrijke levenservaringen en waarden die hebben bijgedragen aan haar persoonlijke ontwikkeling maar ook hoe ze is omgegaan met ingrijpende veranderingen. Dankzij dit empowermentweekend, kan de deelneemster een selectie maken van leerdoelen waar ze zich op wil richten. Tegen de achtergrond van deze nieuwe doelen kan de deelneemster haar verleden in perspectief plaatsen. In Appendix 2 vindt u verder details met betrekking tot het programma van het empowermentweekend. Na dit weekend vindt een vervolgdag plaats die de deelneemsters gebruiken om hun leerdoelen aan te scherpen. Deze vormen de basis voor de module zelfanalyse.
5.2.4 DE MODULE ZELFANALYSE De trainingsmodule Zelfanalyse sluit aan op het empowermentweekend. Zelfanalyse staat in het kader van de vragen: "Wie ben ik, wat kan ik, wat wil ik en hoe ga ik dat doen?" Aandachtspunt tijdens deze module is het zelfbeeld in een positief kader plaatsen, naar voren halen, benoemen en versterken. Het (leren) geven van feedback aan elkaar is een belangrijk instrument daarbij.
Elke deelneemster begint met het samenstellen van een portfolio. Vervolgens worden in het gehele traject alle ontwikkelingen verwerkt. Een portfolio is een actief, zichzelf continu vernieuwend instrument. Het wordt enerzijds gebruikt om het leerproces van de deelneemster inzichtelijk te maken. Ook wordt het gebruikt bij coaching en begeleiding. Anderzijds kan het als toetsingsinstrument worden ingezet, waarbij de deelneemster "bewijzen" verzamelt van haar vorderingen. Tijdens de module is er ruimte voor individuele coachingsgesprekken met deelneemsters die in groepsverband niet helemaal uit de verf komen. Daarbij komen de volgende vragen aan de orde:
* Maken ze optimaal gebruik van de groep?
* Hoe ver zijn ze met hun doel om dat in beeld te krijgen? * Hoe waarderen ze de groep? * Voldoen het proces en de ontwikkelingen aan hun verwachtingen?
Aan het einde van de module vindt een driegesprek plaats tussen de deelneemster, de coördinator en de trainer om een goede overdracht te bewerkstelligen naar de mentoren Aan het einde van deze module zijn de deelneemsters in staat om de eigen competenties, ingebed in een totaalbeeld, te presenteren aan de mentoren. Ze hebben inzicht in hun vaardigheden, kwaliteiten, valkuilen en uitdagingen en hebben bewijsmateriaal daarvan verzameld in een portfolio. Ze hebben een actieplan gemaakt en weten waar ze aan willen werken.
5.2.5 Communicatie en presentatie
In het Basisprogramma volgt aansluitend op de module Zelfanalyse de module Communicatie en Presentatie. De module is in het Basisprogramma opgenomen omdat communicatie en zelfbeeld nauw met elkaar zijn verbonden: wie of wat men denkt te zijn wordt zichtbaar in de manier waarop men communiceert. De module bestaat uit vijf wekelijkse bijeenkomsten. In de module Communicatie en Presentatie krijgen deelneemsters vaardigheden aangereikt die hen in staat stellen zich zo krachtig mogelijk te presenteren om hun doelen te realiseren. Essentiële vaardigheden als luisteren, samenvatten, doorvragen en het geven van feedback worden uitgebreid behandeld. Het geven van feedback behelst vooral met en van elkaar leren. Het presenteren van de portfolio's en actieplannen wordt geoefend. De module wordt afgesloten met presentaties aan mentoren en de Coördinator Action Learning. De module Communicatie en Presentatie sluit het Basisprogramma af.
Taallessen In samenwerking met instanties die taalonderwijs aanbieden is een traject ontwikkeld waarbij een intensief taalprogramma wordt geboden aan deelneemsters die het Nederlands nog onvoldoende beheersen. Dit traject start tijdens het Basisprogramma en loopt het gehele traject door parallel aan de overige programmaonderdelen. Er wordt in de lessen gebruik gemaakt van sofwareprogramma's, waardoor deelneemsters individueel begeleid kunnen worden op basis van hun taalniveau. Voor kwalificerend taalonderwijs worden deelneemsters doorverwezen naar reguliere onderwijsorganisaties.
5.3
HET ACTION LEARNING PLUSPROGRAMA
In het kader van dit project is er een uitbereid Action Plus Programma ontwikkeld . Dit programma bestaat uit de volgende tien modules: Oriëntatie Eigen bedrijf ‘hoe richt ik mijn eigen bedrijf op ? ’ Netwerken Time Management ICT Organiseren en budgetteren Managementvaardigheden Financieel Management Stress Management Gezondheid en Carrière Creatief schrijven
Hieronder een omschrijving van de diverse modules van het Plusprogramma wat betreft doelstelling, inhoud, werkmethode, frequentie en resultaat. Elke deelneemster maakt een individuele keuze afhankelijk van haar specifieke werkplan en tijdschema.
Module “Oriëntatie Eigen bedrijf” Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaten
Action Learning
In deze module ”Oriëntatie Eigen bedrijf “ worden de deelneemsters ervan bewust gemaakt wat onafhankelijk ondernemerschap betekent: beter inzicht in onafhankelijk ondernemerschap, in het ondernemingsplan en diverse financieringsmogelijkheden. De volgende onderwerpen komen in deze module aan de orde • Je hebt geen zaak ; je bent een zaak ! • Geld : de energie van je bedrijf • Presentatie door de onderneemster en haar plan • Netwerken, ondernemingsplan, financiering en actieplan Fundamentele principes: • De persoonlijke ideeën van de deelneemsters betreffende een onderneming vormen de basis voor hun informatieverwerking • Al vanaf de eerste ontmoeting leren de deelneemster om feedback te geven over hun onderlinge ondernemingsplannen. • De module is geschikt voor deelneemsters die specifieke ideeën hebben over het starten van een eigen onderneming Vier bijeenkomsten Aan het begin van het ontwikkelen van een ondernemingsplan wordt antwoord gezocht op vragen zoals: wie ben je, hoe heet je product, op welk marktsegment richt je en hoe kom je aan fondsen? Deelneemsters hebben inzicht gekregen in de processen en vereisten die nodig zijn bij het starten van een eigen onderneming. Deelneemsters kunnen specifieke aandachtspunten formuleren die nodig zijn voor hun vervolgcursus binnen het mentorschap. Gedurende elke bijeenkomst staan de eigen ondernemingsplannen van de deelneemsters centraal. Door het stellen van kritische vragen over elkaars ondernemingsplannen, vervullen de deelneemsters de rol van potentiële klanten of fondsen in een rollenspel . Zodoende leren ze hun plannen vorm te geven overeenkomstig de marketingprincipes.
NETWERKMODULE Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie
Resultaten
Action Learning
Deelneemsters identificeren hun netwerk en breiden het uit tegen de achtergrond van doelstellingen die zij voor zichzelf hebben geformuleerd in hun cursus Women@Work Deze module gaat over de vraag hoe je je eigen netwerk ontwikkelt, er worden netwerkdiscussies georganiseerd; hoe onderhoud je je netwerk? Er worden netwerkbijeenkomsten gehouden. De deelneemsters houden netwerkbijeenkomsten en leren aan de hand van oefeningen hoe zij er zelf een moeten organiseren. Deze bijeenkomst is ook de gelegenheid om nieuwe inzichten en middelen een praktische invulling te geven Drie bijeenkomsten waarin wordt behandeld: • Wat wil ik? : persoonlijke leereisen (met nadruk op netwerken). • Het definiëren van doelstellingen op het gebied van netwerken • Waar ben ik toe in staat?: de nodige vereisten over netwerken • Wat kan ik doen ter voorbereiding?: het maken van een actieplan De deelneemsters hebben -hun eigen netwerk gedefinieerd - een doelgericht netwerk. - netwerkbijeenkomsten in de vorm van rollenspel opgezet. - een netwerkbijeenkomst georganiseerd - deelgenomen aan een netwerkbijeenkomst taken Inzichten en keuzes worden direct in de vorm van oefeningen toegepast. De oefening is een module oefening die valt onder de netwerk module en de Time Managementmodule. Tijdplanning en het zetten van prioriteiten zijn hierbij belangrijk. De voortgang van het leerproces en de organisatie op zich worden tijdens elke bijeenkomst besproken en zodoende tevens de effecten van netwerken.
TIME MANAGEMENTMODULE Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie
Resultaat
Action Learning
Bij de Time Managementmodule ligt de nadruk op het verkrijgen van inzichten in de prioriteiten die de deelneemsters stellen en de effecten daarvan op hun tijdsbesteding en welzijn. Interpretatie van het concept ‘tijd’ • Tijd is een obectief concept. Welke subjectieve waarde heeft het voor jou ? • Prioriteitendiagram • Het aanwenden van een diagram als instrument voor prioriteiten zetten. Persoonlijk leereisen Wat wil je leren op het gebied van time management ? Nieuwe inzichten en keuzes worden onmiddelijk dmv een oefening in praktijk gebracht . Deze oefening is een moduleoefening die valt onder zowel Time management als Netwerkmodulen. De oefening vereist een zekere vorm van organisatie en samenwerking. De tijdsplanning en het stellen van prioriteiten zijn hierbij van belang. De voortgang van het leerproces en de organisatie op zich worden tijdens elke bijeenkomst besproken en zodoende tevens de effecten van netwerken. Tijdens elke bijeenkomst worden de voortgang van het leerproces en de organisatie op zich besproken en zodoende leren de deelneemsters wat de gevolgen zijn van time management. Drie bijeenkomsten per week zijn onderverdeeld in de behandeling van: • Wat wil ik: persoonlijke leereisen (met nadruk op time management) • Wat kan ik: prioriteitendiagram • Wat kan ik ter voorbereiding doen: het stellen van prioriteiten • Wat kan ik ter voorbereiding doen: het stellen van De deelneemsters hebben inzicht geworven in: • Prioriteiten die zij zelf hebben gesteld • De betekenmis van deze prioriteiten tegen de achtergrond van hun persoonlijke doelstellingenl. • Het empoweren van de deelneemsters is in de eerste plaats een kwestie van elkaar stimuleren. • De deelneemsters leren van elkaar . • Het brede spectrum van werkmethoden waarin het uitwisselen van ervaringen en inzichten centraal staat, levert een uitermate belangrijke bijdrage hieraan. • Trainers en mentoren komen de deeleemsters tegemoet voor wat betreft hetgeen zij willen leren. • Het draait om het persoonlijk leerproces
MODULE COMPUTERGEBRUIK Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaat
Action Learning
• • •
Introductie van de meest gangbare Mircosoft office onderdelen Deelneemsters vertrouwd maken met computers. Deelneemsters vertrouwd maken met het internet en gerbuik van email. • Word • Excel • PowerPoint • Access • Internet/e-mail In deze cursus wordt geen onderscheid wordt gemaakt tussen verschillende niveaus. Elke deelneemster die haar computerkennis wil vergroten mag deelnemen. De deelneemsters werken in hun eigen ritme en op hun eigen niveau. Zes dagdelen • Deeleneemsters kunnen werken met Word, krijgen inzicht in de mogelijkheden die Excel, Access and PowerPoint te bieden hebben, • Ze hebben praktische ervaring opgedaan met de bovengenoemde software • Hebben een email account aangemaakt • Kunnen overweg met het internet. • Ervaring dat je ergens goed in bent. • Deelneemsters worden vragen gesteld over specifieke onderwerpen. • Programma wordt samengesteld op basis van de feedback van de deelneemsters. • Maakt gerbuiikt van herkenbare voorbeelden. • Na deze module te hebben gevolgd wilden een aantal deelneemsters hun eigen website maken. Women@Work heeft die mogelijkheid geboden en heeft twee deelneemsters gevraagd om op basis van die extra opleiding de website van het project te restylen.
Module: Organiseren, plannen en budgeteren Doel
Inhoud Werkmethode
Frequentie
Resultaten
Action Learning
Uitgangspunt van dit onderdeel is een te veranderen situatue: deze situatie kan als ‘ongeorganiseerd’ worden gekenmerkt. Het uiteindelijke doel van dit onderdeel is een situatie te creëren die meer overeenstemt met de wensen van de deelneemsters. Het beoogde resultaat is: orde en een goede organisatie • Organisatie, speciaal en logisitiek: leef –en werkmilieu. • Administratieplanning, budget voorbereiden. • Na afloop van elke sessie vindt een korte evaluatie plaats waarbij de deelneemsters de kans krijgen input te geven voor de volgende sessie. Bij aanvang van sessies 2 en 3 komt er een korte samenvatting mbt tot de voorgaande sessie, tijd voor vragen en antwoorden , gesprek over het huiswerk • Tijdens de sessies worden drie onderwerpen behandeld. • De trainer introduceert het thema en behandelt twee standaard onderwerpen per sessie. De deelneemsters krijgen de kans om een derde onderwerp te behandelen. Deze training bestaat uit 3 halve dagen van 3 uur verspreid over 5 of 6 weken. In de tussenliggende periode is het de bedoeling dat de deelneemsters praktijkervaring op doen en oefeningen voorbereiden. Na afloop van de training zijn de deelneemsters in staat om: * hun eigen werkmethode, tijdsbesteding budget te analyseren, etc. ien te zijnertijd aanpassingen en verbeteringen aan te brengen. • een onderscheid te maken tussen belangerijke en minder belangrijke zaken, prioriteiten te stellen, beslissingen te maken zodat tijd en middelen efficienter gebruikt kunnen worden. • om de complexe beginsituatie te ontrafelen en haar orderlijker en overzichterlijker te maken. • De training moet interactief zijn. Van de deelneemsters word verwacht dat ze actief deelnemen aan de cursus • Het behandelen van onderwerpen die op basis van de suggesties van de deelneemsters, de onderwerpen hebben betrekking op specifieke situaties en eisen. De praktische situatieschetsen worden in de groep besproken en worden wellicht in de vorm van een levendig rollenspel behandeld. Verder wordt er een inventaris opgesteld van inzichten en financiele kennis via een boekhoudkundige oefening en quiz.
MODULE MANAGEMENTVAARDIGHEIDEN Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaten
Action Learning
Het ontwikkelen van managementvaardigheden teneinde de doestellingen te bereiken die de deelneemsters zelf hebben geformuleerd gedurende de cursus. Bij het werken met de managementsvaardigheden ligt de nadruk op de onderliggende persoonlijke ontwikkeling • In deze module krijgen de deelneemsters te maken met hun leiderschapskwaliteiten. Zij leren hierbij welke managementvaardigheden zijn willen ontwikkelen en waarom. Zijn gaan aan de slag met een aantal fundamentele principes van ‘empowerment management’ en inspiratiemanagement. • De deelneemsters vullen grotendeels zelf in wat de inhoud van de bijeenkomsten zullen zijn. • Onderwerpen die aan de orde kunnen komen zijn: specifieke managementvaardigheden zoals delegeren, discussietechnieken en conlictmanagement maar ook het kunnen loslaten, socialisatie en autoriteit . Nadruk lig op coordinatie. Na elke sessie zal aan de hand van de inhoud van de cursus een discussie worden gehouden tussen de deelneemsters met het oog op de volgende bijneenkomst en hoe hetgeen tot dan toe is geleerd in de praktijk moet worden gebracht. De voortgang van het leerproces en de mate waarin de deelneemsters zich de opgedane kennis en vaardigheden eigen hebben gemaakt, in hun denken, hun doen en hun emoties worden tijdens elke bijeenkomst behandeld. De drie bijneekomsten voor deze module worden 1 keer per week gehouden Deze module geeft de deelneemsters inzicht in hun eigen managementkwaliteiten, in hun eigen energiebronnen, in hun tekortkomingen en welke aspecten zij zouden willen ontwikkelen ? De bijeenkomsten zijn zodanig gestructrureerd dat de meeste ruimte is ingelast voor de persoonlijke inbreng en het leerproces van de deelneemsters zelf.
FINANCIAL MANAGEMENT MODULE Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaten
Action Learning
Ervoor zorgen dat de deelneemsters inzichten en vaardigeheden worden bijgebracht betreffende de cash flow voor hun eigen bedrijf en privéleven op een algemeen geaccepteerd door de wet omschreven manier. Ervoor zorgen dat ze inzichten krijgen in de samenstelling van de beschikbare middelen van de onderneming alsook in privé-middelen voorzover deze van belang zijn voor haar onderneming gedurende een specifieke periode. De cursus bestaan uit de volgende onderdelen -Aangeven van wettelijke en bedrijfseconomische eisen. - kennis maken met het boekhouden te weten inventaris, beginbalans, exploitatierekening, eindbalans, balans lezen en toelichting, boekhoudregels en grootboekrekening. - de dagboeken: kas/bank/postbankboeken, diverse postenboek, inkoopboek, verkoopboek en de bijboeken voorraad, debiteurenboek, crediteurenboek; - mutatielijsten: daglijsten, proefbalans, exploitatierekening in de kolommenbalans, eindbalans (eindbalans en toelichting). - toepassing: overzicht privé uiitgaven en inkomsten, computerlijsten/ administratiekantoor/ personeelsadministratie, belastingdienst, omzetbelasting/ BTW, kennismaking computerboekhouden, oefenen door uitvoeren van opdrachten op de computer. • - vertrouwd raken met boekhouding en met name vooraadbeheer, Er wordt gebruik gemaakt van studiomateriaal en een softwareprogramma. De docent ontwikkeld materiaal dat is afgestemd op de eisen van de groep. Er zullen tests worden gehouden voor het vaststellen en het controleren van hoe goed de opgegeven oefeningen worden gemaakt. Aan het einde van de cursus krijgt de cursist de kans de vaardigheden en theoretische kennis in praktijk te brengen met behulp van een computerboekhoudprogramma Vier bijeenkomsten per week van een halve dag . De studenten zijn in staat om investeringen te groeperen en fondsen te weven, De studenten kunnen hiervan een boekhoudkundig overzicht opstellen en het bijhouden in de vorm van een balansrekening.waardoor ze in staat zijn een goed inzicht te verschaffen in de verlies –en winstrekening.
Studenten krijgen de ruimte om ervaringen uit te wisselen. Deze cursus legt de nadruk op zowel de groep en haar leden en hun gezamelijke behoeften en er wordt rekening gehouden met de voortgang van het leerproces van de groep.
STRESS MANAGEMENT MODULE Doel Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaten
Action Learning
Stress leren herkennen en persoonlijke ontspanningsmethoden ontdekken . • Gedurende deze cursus leren de deelneemsters hoe ze stress ondergaan. Ze experimenteren met verschillende ontspanningoefeningen en kiezen er een die het beste bij hen past; voelen, ruiken oefeningen en luisteren • Cursisten worden ook voorzien van informatie, tips en oefeningen die hen kan helpen zich beter de ontspannen. Creatieve methodes zoals bewegen, ademhalingsoefeningen, dansimprovisaties, (gezamelijk) het tekenen van mandala’s en ontspanningsoefeningen (individueel). Er wordt tevens aandacht besteed aan voedingspatronen en het belang van het drinken van water. Vier bijeenkomsten. • zich bewust worden van de eigen ademhaling. • zich bewust worden van dat we altijd ademhalen en dat we er gebruik van kunnen maken om op verschillende manieren te kunnen ontspannen. • zich bewust worden van het eigen denkvermogen, fantasie en visualisatiesvermogen die optimaal voor ontspanning kunnen worden gebruikt. Zelfreflectie staat bij stressmanagement. Centraal
MODULE GEZONDHEID EN CARRIÈRE Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie Resultaten Action Learning
• •
Evenwicht tussen lichaam en geest. Je op je gemak voelen, plezier in je werk hebben en genieten van je leven. • Meditatie • Voeding en de invloed ervan op je lichaam . • Transformationele ademhaling . • Belang van water en zuurstof . • Lichamelijke en mentale stress . • Gezondheid en ongezonde stress. • zelf-evaluatie • Een gefaseerd plan voor fysieke en psycholigische topconditie. Analyse van je levenstijl aan de hand van een vragenlijst. Waar ben je op dit moment ? Wat heb je ondernomen voor een evenwichtig tussen lichaam en geest ? Hoe iemand zich voelt, eet en drinkt wordt in een logboek bijgehouden 8 halve dagen op wekelijkse basis Het kiezen van een levenstijl die gericht is op betere gezondheid teneinde optimaal te kunnen functioneren. Zelf-analyse, zelf-evaluatie, presentatie van een persoonlijke levenstijl .
MODULE CREATIEF SCHRIJVEN Doel
Inhoud
Werkmethode
Frequentie
Resultaten
Action Learning
In deze module leren de deelneemsters hun schrijverstalent te ontwikkelen, zowel het schrijven als het auteurschap komen hier aan bod. The module behandelt: • Motivatie om schrijvster to worden. • Een verhaal bedenken. • Persoonlijke ervaring en het verhaal. • Schrijvtechniken . • Karakters • Fantasie. • Contextuele setting van het verhaal/ land van herkomst. Fundamentele principes: • De module staat voor iedereen open . • Iedereen kan een eigen verhaal leren schrijven . • Iedereen kan creativiteit ontwikkelen. • met behulp van schrijftechnieken kunnen de deelneemsters hun eigen plot stap voor stap ontwikkelen. De module duurt een maand en wordt in totaal 4 keer gehouden -de schrijver en het verhaal -het verhaal en de techniek - creativiteit voor het verhaal - Jouw verhaal • Eigen verhaal van een deelneemster wordt tijdens de laatste bijneenkomst uitgedeeld en voorgelezen. • De deelneemsters leren te vertrouwen op hun eigen creatieviteit. Ze ervaren hun eigen inspiratie. Elke bijeekomst draait om verhalen en de deelneemsters. Hierdoor kan men de ontwikkeling van het schrijversproces monitoren. Aan het begin van de module krijgen de deelneemsters een eindoefening aan de hand waarvan ze blijk kunnen geven van wat ze geleerd hebben en hun verbeterde creativiteit. De trainer en de deelneemsters geven elkaar feedback. NB. In één van de groepen waren motivatie en vaardigheden van dien aard dat het ertoe heeft geleid dat hun gebundelde werk gepubliceerd is in het boek Vrouwen Verhalen.
5.3
MENTORSCHAP
De ervaring met dit project heeft duidelijk gemaakt dat het belangrijk is om vanaf het begin het mentorschap, waarbinnen deelneemsters individuele begeleiding krijgen, beschikbaar te stellen. Met succes is hieraan tegemoet gekomen en de feedback en reacties van de deelneemsters en mentoren bevestigen eens te meer het belang van de een–op-een beandering. Mentoren geven essentiële input in het ALP door de rol te vervullen van: een “kritische vriend”, die ondersteunt en adviseert met betrekking tot strategieën en doelen die deelneemsters ontwikkelen. een “facilitator” door informatie, middelen en contacten die in verband staan met de zelfsturende doestellingen van de deelneemsters beschikbaar te stellen. “feedback persoon” voor trainers en het projectmanagement. een “rolmodel” omdat de mentor direct ervaring heeft met betrekking tot de doelgroep; “coach” door deelneemsters te helpen bij het vaststellen en ontwikkelen van hun persoonlijke doelstellingen. Bij een tussentijdse evaluatie van het project lieten de deelneemsters weten dat er behoefte is aan intesievere vorm van netwerken met de verschillende groepen die deelnemen aan het ALP. Na overleg tussen de mentoren zijn er twee mentorengroepen in het leven geroepen als middel ter versterking van het netwerken en peer learning. Daarnaast zorgende de twee groepen voor een betere samenwerking tussen mentoren.Het diagram schets het ontwikkelde model: Onderstaand diagram geeft een overzicht van de voorgestelde structuur.
Mentor netwerk
Mentorkring Onderwerp: Ontwikkelen van een
bedrijf
Mentorkring Onderwerp: Sociale projecten/ Community
Mentorkring
Onderwerp: Werk en training
enterprise
Deelnemers
*
Iedere mentorkring zou bestaan uit: * * *
3 - 4 mentoren - één van hen heeft de rol van coördinator; 7 - 8 deelnemers; 1 - 2 aspirant mentoren:
iedere aspirant mentor volgt een speciale trainingsmodule waarbij betrokkenheid bij de mentorkring werkervaring oplevert. * *
Iedere mentorkring komt 6 tot 7 keer bijeen voor iedere groep deelnemers. Iedere bijeenkomst richt zich op specifieke punten voortkomend uit de actieplannen van de deelnemers.
