1. Uitgangspunten pilot bomen Holterweg en omgeving

Randvoorwaarden pilot bomen Holterweg en omgeving

1. Uitgangspunten pilot bomen Holterweg en omgeving Het bomenbeleid in de gemeente Lochem is vastgelegd in het Bomenbeleisplan (2007). In dit plan wordt de uitvoering van een inventarisatie en inspectie van de bomen in het buitengebied voorgesteld. Dit voorstel is echter door de gemeenteraad tot 3x toe afgewezen. De gemeenteraad wees dit verzoek steeds af en wil dat onderzocht wordt hoe boomonderhoud zichzelf kan financieren. Nogmaals indienen van dit voorstel heeft geen enkele zin, zeker gezien de economische verwachtingen en de op stapel zijnde bezuinigingen. Daarom heeft Openbare Werken de opdracht van de raad gekregen om samen met betrokken partners een plan uit te werken voor een publiek/private samenwerking op het gebied van beheer en onderhoud van de bomen in het buitengebied. Efficiënter boombeheer De gemeente Lochem onderzoekt nu op verschillende manieren hoe het bomenbeheer zichzelf kan financieren. In de winterperiode 2010-2011 heeft afdeling Openbare Werken een drietal pilots uitgevoerd m.b.t. het uitvoeren van dunning- en onderhoudswerkzaamheden aan bomen langs wegen in het buitengebied. Deze drie pilots zijn op basis van verschillende uitgangspunten uitgevoerd en deze zijn geëvalueerd in de zomer 2011. Het geld dat vrijkomt door kap- en snoeiwerkzaamheden kan gebruikt worden voor onderhouds- en herplantkosten. Door efficiënter om te gaan met het beheer van de bomen blijven bomen vitaler en vergen zij minder onderhoud. Ook zoekt de gemeente mogelijkheden om samen te werken met aangrenzende landgoedeigenaren en (sociaal-maatschappelijke) marktpartijen. Ten derde onderzoeken we of ook inwoners vrijwillig willen meewerken aan het beheer en onderhoud. Vierde pilot plangebied ‘Holterweg en omgeving In de zomer 2011 is de gemeente Lochem begonnen met de voorbereiding van een vierde pilot; een eerste brainstormsessie over de betreffende pilot, met de deelnemende uitvoerende partijen. In deze pilot worden de bevindingen uit de ‘Evaluatie meegenomen. Op basis hiervan is gekozen voor een groter plangebied, liggend in verschillende landschapstypen, in beheer bij meerdere eigenaren. Doelstelling van de gemeente Lochem in deze pilot is het opstellen van een businesscase voor het onderhoud van de bomen langs wegen in het plangebied “omgeving Holterweg” . Hierbij wordt gezocht naar een samenwerkingsverband met grondeigenaren in de gemeente Lochem die eveneens zoeken naar een kostenneutrale werkwijze omtrent het onderhoud van de bomen langs wegen. Hierbij staat het (Sociaal-)maatschappelijk ondernemen voorop i.s.m. werkvoorzieningschap Delta. Ook het verhogen van de werkgelegenheid door uitvoering samen met lokale ondernemers (Agrarische natuurvereniging ’t Onderholt) en eventueel lokale deskundige groenbedrijven is een belangrijk onderdeel van deze pilot. Zakelijke overeenkomst De gemeente Lochem zal een zakelijke overeenkomst opstellen waarin het samenwerkingsverband formeel wordt vastgelegd en zowel de 2 grondbezittende partijen als de 2 uitvoerende partijen zich conformeren aan de uitvoering van de pilot, zoals deze is besproken in onderling overleg. Openstaande vragen:  Wat is de “juiste” grootte van het plangebied om kostenneutraal de resterende bomen te kunnen onderhouden d.m.v. de houtopbrengsten uit de uit te voeren dunning (incl. stobben frezen)?  hoe om te gaan met aangrenzende bomen op particuliere gronden?  Hoe gaan de financiële stromen binnen deze pilot m.b.t. gemaakte uren / houtopbrengsten / eigendommen?  Hoe gaan we om met de houtopbrengsten / biomassa / vermarkting?  Zijn er gelijkwaardige alternatieven voor het stobben frezen?

1


Plangebied Het plangebied ligt ten noorden van Laren en wordt begrensd door de Broekdijk, Sportparkweg, Holterweg, Markeloseweg (tot Dortherbeek), N332 en de Buisweerdweg. Afhankelijk van de uitkomsten van de inventarisatie zal het gebied Markeloseweg (ten noorden van de Dortherbeek) Warfveendijk, Horstweg, Buisweerdweg en N332 erbij meegenomen worden. Inventarisatie bomen buitengebied De inventarisatie van de bomen in het buitengebied zijn gestart in het voorjaar 2012. De combinatie Delta-’t Onderholt gaat samen een VTA controle uitvoeren. Ten noorden van Laren worden de bomen bekeken. De gegevens over de conditie van de bomen worden vastgelegd. Zo ontstaat er beter inzicht in de staat van onderhoud van de bomen en kan een plan van aanpak worden geschreven.

Proces Het zal niet eenvoudig zijn een voldoende renderende aanpak vorm te geven. Dit jaar hoopt het college met de eerste uitwerking naar de raad te gaan. Dat gebeurt op basis van praktijkproeven en de concrete opbrengsten die daaruit worden gehaald. Wij houden buurt en direct betrokkenen op de hoogte van onze activiteiten. Een van de afspraken die we met de buurt gemaakt hebben is het opstellen van criteria c.q. randvoorwaarden met een aantal afgevaardigden uit de buurt. Aan de hand van deze randvoorwaarden zullen een tweetal sporen worden doorgerekend: 1. Kostenneutraal werken: welke gevolgen heeft dit voor het bomenbestand in het plangebied en voor het landschap? 2. Wens vanuit de buurtbewoners op basis van landschappelijk en ecologische criteria c.q. randvoorwaarden die zijn opgesteld in overleg met een aantal afgevaardigden uit de buurt De gemeente rapporteert de uitkomsten naar de aanwonenden en de gemeenteraad inclusief een uitvoeringsvoorstel.

Onderzoeksvragen voor de toekomst  Ketensamenwerking;  Opslag / overslag en de handel van het vrijgekomen hout;  Subsidiestromen;  Fondsenvorming t.b.v. financiering toekomstig onderhoud bomen.

2


2. Randvoorwaarden 2.2 Algemeen Uitgangspunt is het uitbreiden van biodiversiteit in het landschap, gerelateerd aan bestaande structuren (rijen, lanen, houtwallen) en landschapstype. Inlandse eik blijkt zwaar de overhand te hebben in alle landschapstypen binnen ons plangebied. Deze monocultuur is vatbaar voor ziekten en plagen. Een voorbeeld hiervan is de eikenprocessierups die voor flinke overlast zorgt in het voorjaar. Inheemse soorten zullen worden aangeplant, uitheemse soorten (o.a. Amerikaanse eik) zullen verdwijnen. Gekeken wordt ook waar eventueel productie van (kruidige en houtige) biomassa een optie kan zijn. Hiervoor is een voldoende breedte van berm noodzakelijk, evenals een landschapstype waar dergelijke structuren inpassen. Herplant zal niet plaatsvinden in bestaande rijen of lanen. De afweging dient gemaakt te worden of jonge bomen op een andere locatie herplant worden of dat een laan/rij gefaseerd gekapt en herplant wordt. Door een te renoveren laan in één keer aan te pakken (en niet gefaseerd over meerdere jaren), omdat dit op lange termijn de beste resultaten voor de nieuwe aanplant oplevert. Indien in een te renoveren laan, enkele oude bomen blijven staan, zal de jonge aanplant scheef groeien of een ongelijke kroon vormen omdat de oude boom schaduw veroorzaakt en de jonge aanplant naar het licht groeit. Dit is een ongewenst beeld. Ook zal de oude boom invloed hebben op de voorziening van vocht en voeding voor de jonge aanplant waardoor de groei stagneert. Doorgaande structuren De Holterweg en de Markeloseweg zijn de doorgaande hoofdwegen in dit plangebied. Deze wegen dienen herkenbaar te zijn qua boomstructuur. Hier zal gekozen worden voor een monocultuur (één soort) bijvoorbeeld linde. A. Broekgebied noorden ten westen van de Holterweg Soorten: voornamelijk inlandse eik, berk, enkele populier, wilg, es Structuur: rijbeplanting en lanen Herplant soorten: es, iep, populier, inlandse eik, els en wilg, aanplanten in rijen langs de wegen. B. Broekgebied noorden ten oosten van de Holterweg Soorten: voornamelijk inlandse eik, enkele Amerikaanse eik, berk, grove den en larix Structuur: rijbeplanting en lanen Herplant soorten: es, iep, populier, inlandse eik, berk, els en wilg (larix en grove den op zandruggen), aanplanten in rijen, lanen langs de wegen C. Bos en landgoederen landschap Vanuit het Landschapsontwikkelingsplan wordt voor dit gebied gestuurd op het versterken van het kleinschalig cultuurlandschap, en het realiseren van verbindingen door aanleg van kleine landschapselementen, het herstel en in stand houden van de lanen. Soorten: voornamelijk inlandse eik en beuk, enkele acacia Structuur: laanstructuren, soms dubbele lanen, houtwallen Herplant soorten: inlandse eik, beuk, linde, acacia en larix, aanplanten in lanen, rijen of houtwallen. D. Boekgebied en kampenlandschap ten westen van de Holterweg, net boven Laren Soorten: voornamelijk inlandse eik, enkele berk, grove den, wilg langs perceelsranden Structuur: Losse structuren, geen lanen Herplant soorten: es, iep, populier, inlandse eik, berk, els en wilg, linde, berk, grove den, acacia en larix, aanplanten in rijen langs de wegen 3


2.3 Keuze in uitvoeringsbeleid Nadat de inventarisatie is afgerond, zullen op basis van deze gegevens 3 opties worden doorgerekend. De consequenties van deze opties zullen inzichtelijk gemaakt worden, zowel landschappelijk gezien als ecologisch als financieel. Vervolgens zal de gemeenteraad een uitspraak doen over optie die in uitvoering zal worden gebracht. De drie opties zijn: 1. Sterfhuisconstructie; 2. Verjonging in 30 jaar; 3. Kostenneutraal bomenbeheer.

Optie 1: Sterfhuisconstructie (=huidig beleid) De bomen in het plangebied worden pas vervangen als zij in de drie-jaarlijkse VTA controle als attentiebomen worden betiteld. Dit heeft tot gevolg dat herplant niet mogelijk is in bestaande boomstructuren en dus een herplant pas kan worden uitgevoerd als de laatste bomen langs een weg gekapt zijn. Herplant zal worden uitgevoerd conform bovengenoemde randvoorwaarden en op eindafstand (h.o.h.afstand die zij in volle wasdom nodig hebben om volledig te kunnen uitgroeien). Echter kan herplant pas plaatsvinden als de laatste boom verdwijnt. Gevolgen voor het landschap: er zal een langzaam verval van het landschap zichtbaar worden aangezien in bestaande structuren steeds meer gaten ontstaan doordat bomen gekapt moeten worden en niet herplant kunnen worden. Herplant van structuren zal pas plaatsvinden na kap van de laatste boom; hierdoor zullen kale vlekken in het landschap ontstaan. Uiteindelijk zullen de doorgaande structuren in 1 fase herplant worden (over ca 20 jaar), nadat volledige kaalkap heeft plaatsgevonden. Wel zal uiteindelijk weer een eenduidige beeld van de doorgaande structuren ontstaan, aangezien alle bomen een gelijke leeftijd hebben. De beleving van deze doorgaande structuren en daarmee het landschap ook wijzigt dus totaal, maar zal leiden tot een vitale, veilige doorgaande rijweg die uiteindelijk ook de kans heeft om weer monumentaal te worden. Gevolgen voor de ecologie: veel oude bomen zullen verdwijnen en niet gelijk vervangen worden. Nest- en fourageergelegenheid zal afnemen voor diverse soorten vogels een zoogdieren. Uiteindelijk zal herplant het vergroten van de soortendiversiteit van de bomen tot gevolg hebben. Maatschappelijke weerstand: de maatschappelijke weerstand is groot aangezien het landschappelijke beeld langzaam veranderd in een kaal landschap. Optie 2: Verjonging in 30 jaar De vervanging van het totale bomenbestand in het plangebied zal in een periode van 30 jaar gerealiseerd worden. Dit betekent dat elke 5 jaar 1/6 deel van het totale bomenbestand in het plangebied vervangen zal worden (kap en herplant). Hoofdstructuren zoals de Holterweg en de Markeloseweg zullen in 3 fasen vervangen worden: elke 10 jaar 1/3 deel (om totale kaalkap te voorkomen). In de eerste fase zullen alle bomen gekapt worden die in de VTA als slecht zijn beoordeeld. De overige fasen zullen in een uitvoeringsplan beschreven worden om te zorgen dat de fasering gespreid wordt over het totale plangebied. Bomen die in de VTA controle als monumentaal worden beschouwd, zullen gespaard worden. Herplant zal worden uitgevoerd conform bovengenoemde randvoorwaarden en op eindafstand (h.o.h.afstand die zij in volle wasdom nodig hebben om volledig te kunnen uitgroeien). Gevolgen voor het landschap: de verjonging van het totale bomenbestand zal ervoor zorgen dat er over 30 jaar een jong landschap is ontstaan met enkele monumentale bomen als eye-catchers. De bomen zullen vitaal en goed onderhouden zijn, de soorten passen binnen het landschapstype. De doorgaande structuren zullen bestaan uit bomen met 3 verschillende leeftijdsfasen waardoor het eenduidige beeld van de doorgaande structuren zal veranderen. Gevolgen voor de ecologie: veel oude bomen zullen verdwijnen en vervangen worden door jonge exemplaren. Echter aangezien de uitvoering gefaseerd zal plaatsvinden en herplant het vergroten van de soortendiversiteit van de bomen tot gevolg heeft, wordt verwacht dat de negatieve gevolgen voor de ecologie minimaal zijn. Maatschappelijke weerstand: de maatschappelijke weerstand zal naar verwachting groot zijn aangezien er een totale verjonging zal plaatsvinden; ingrijpende veranderingen in het landschap.

4


Optie 3: Kostenneutraal bomenbeheer De bomen binnen het plangebied zullen worden vervangen op een kostenneutrale wijze. De keuze van te kappen bomen wordt gemaakt op basis van de VTA gegevens, de gestelde randvoorwaarden en een spreiding over het totale plangebied. Kostenneutraal wil zeggen dat de kap van de bomen, de uit te voeren herstelwerkzaamheden van de berm, de onderhoudswerkaamheden aan de blijvende bomen plus de herplant dienen te bekostigen. Een inschatting dient gemaakt te worden van de houtopbrengst van de bestaande bomen die gekapt dienen te worden om dit project haalbaar te maken. Herplant zal worden uitgevoerd conform bovengenoemde randvoorwaarden en op eindafstand (h.o.h.afstand die zij in volle wasdom nodig hebben om volledig te kunnen uitgroeien). Geschat wordt dat ondgeveer de helft van de bomen zal worden gekapt. Gevolgen voor het landschap: de verjonging van het totale bomenbestand zal ervoor zorgen dat er een gemêleerd landschap ontstaat met afwisselend jonge en oude bomen. De bomen zullen vitaal en goed onderhouden zijn, de soorten passen binnen het landschapstype. De doorgaande structuren zullen in zijn totaliteit vervangen worden waardoor de beleving van deze doorgaande structuren en daarmee het landschap ook totaal wijzigt. Wel zal uiteindelijk weer een eenduidige beeld van de doorgaande structuren ontstaan, aangezien alle bomen een gelijke leeftijd hebben. Deze vervanging zal leiden tot een vitale, veilige doorgaande rijweg die uiteindelijk ook de kans heeft om weer monumentaal te worden. Gevolgen voor de ecologie: veel oude bomen zullen verdwijnen en vervangen worden door jonge exemplaren. Echter aangezien de uitvoering gespreid zal plaatsvinden en herplant het vergroten van de soortendiversiteit van de bomen tot gevolg heeft, wordt verwacht dat de negatieve gevolgen voor de ecologie minimaal zijn. Maatschappelijke weerstand: de maatschappelijke weerstand zal naar verwachting groot zijn aangezien voor een groot deel van de bomen verjonging zal plaatsvinden, ingrijpende veranderingen in het landschap.

2.2 Aandachtspunten     

In de nieuwe situatie zal bij alle opties gekozen worden voor een grotere plantafstand, waarbij de bomen in volle wasdom volledig kunnen uitgroeien. Dit betekent dat de eerste jaren na aanplant de begeleidingssnoei een zeer belangrijke onderhoudsmaatregel wordt. Ter plaatse van inritten naar woningen zullen de bomen een grotere afstand ten opzichte van de inritten krijgen dan in de huidige situatie, om schade aan de bomen te voorkomen. Verkenning biomassarotonde Verkenning draagvlak in gemeenschap Laren door opbrengsten hout/biomassa in te zetten voor verwarmen zwembad, culturhuus, sportvelden, scholen? Dit in kader van Laren: energieneutrale kern? Verkenning percentage van toeristenbelasting laten vloeien naar onderhoud/vervanging van bomen in het gebied; bomentax bovenop toeristenbelasting heffen zodat de toeristen ook meebetalen aan het landschap waar zij zo van genieten.

5

1. Uitgangspunten pilot bomen Holterweg en omgeving

Recommend Documents