1 Organisatie en omgeving 1.1 Wettelijke taken, missie en doelgroepen Nederland is dichtbevolkt en het ruimtegebruik is intensief. Er worden dan ook hoge eisen gesteld aan de geoinformatievoorziening en aan de dienstverlening bij onroerend goed transacties. Het Kadaster speelt van oudsher een belangrijke
het bestuurlijk verkeer tussen burgers en bestuursorganen;
•• de bevordering van een doelmatige geoinformatieinfrastructuur;
••een doelmatige informatievoorziening
rol in het garanderen van stabiliteit en rechts-
van de overheid ten behoeve van de goede
zekerheid in het maatschappelijk en economisch
vervulling van publiekrechtelijke taken en de
verkeer. Al sinds zijn oprichting in 1832 verzamelt
nakoming van wettelijke verplichtingen door
het eigendoms- en locatiegegevens van percelen,
bestuursorganen;
die het beschikbaar stelt aan burgers, bedrijven en overheden. Inmiddels zijn daar gegevens over
••de ondersteuning en de bevordering van economische activiteiten.
onder meer topografie, schepen, luchtvaartuigen, kabels, leidingen, ruimtelijke plannen, adressen
In het kader van de wettelijke opdracht voert
en gebouwen bijgekomen. Afnemers vinden
de organisatie verschillende taken uit, die onder
in het Kadaster een autoriteit op het gebied
meer beschreven staan in, danwel berusten op de
van waarheidsgetrouwe, volledige en actuele
Kadasterwet, de Wet Inrichting Landelijk Gebied
informatie, die hen in staat stelt om (rechts)
(WILG), de wetgeving over de Basisregistraties van
handelingen te verrichten.
Adressen en Gebouwen (BAG), de Wet Kenbaarheid Publiekrechtelijke Beperkingen (WKPB), de Wet
Het Kadaster draagt bij aan economische
Informatie-uitwisseling Ondergrondse Netten
waarde-creatie. Dit doet het door enerzijds
(WION) en de Wet ruimtelijke ordening (Wro).
de basisinfrastructuur van geoinformatie op
De wettelijke taken zijn:
te bouwen en te onderhouden en anderzijds
••het bijhouden van de openbare registers en
zelf geo-diensten en -producten te leveren die
de kadastrale registratie (de basisregistratie
door bedrijven, overheden en maatschappelijke
Kadaster) en het verstrekken van informatie
organisaties kunnen worden benut voor hun
daaruit aan de samenleving;
eigen dienstverlening.
••het uitvoeren van adviestaken in relatie tot de
Wettelijke taken
••het registreren en verstrekken van
inrichting van het landelijke gebied; Het Kadaster opereert binnen de beleidskaders
topografische informatie (de basisregistratie
die in formele wetten zijn verankerd, in het
Topografie);
bijzonder de Organisatiewet Kadaster en de Kadasterwet. De Organisatiewet Kadaster regelt
••het bijhouden van een registratie voor schepen en een registratie voor luchtvaartuigen;
de inrichting van het Kadaster als Zelfstandig
••het onderhouden van het
Bestuursorgaan (ZBO) met publiekrechtelijke
Rijksdriehoeksnetwerk;
rechtspersoonlijkheid. In 2007 is de Kaderwet zelfstandige bestuursorganen in werking getreden. De Organisatiewet Kadaster wordt nog in lijn gebracht met deze kaderwet.
••het beheren van de Landelijke Voorziening voor gemeentelijke publiekrechtelijke beperkingen;
••het beheren van de Landelijke Voorziening voor de BAG;
••het beheren van de Landelijke Voorziening voor De opdracht aan het Kadaster wordt omschreven in artikel 2a van de Kadasterwet. Het Kadaster dient vier doelen:
••de bevordering van de rechtszekerheid ten aanzien van registergoederen in het rechtsverkeer, het economisch verkeer en
12
ruimtelijke plannen (RO-online);
••het faciliteren van de informatieverstrekking over de ligging van kabels en leidingen (KLIC).
“Ondanks een wisselend werkaanbod garandeert het Kadaster altijd een goede en tijdige dienstverlening.” Liesbeth Sportel werkt met veel plezier bij de ‘Piekenpool’ van het Kadaster in Groningen. Die pool bestaat uit een groep flexwerkers die via een uitzendbureau naast de vaste bezetting worden ingezet als er sprake is van een verhoogd werkaanbod. Een enthousiaste groep jonge mensen, vaak student. Die zorgt voor een mooie mix van jong en oud op de afdeling Rechtszekerheid. Liesbeth is al afgestudeerd: Nederlands recht met als specialisatie staats- en bestuursrecht. Ze is aan het solliciteren, maar werkt in de tussentijd met veel plezier bij het Kadaster. Ze verwerkt akten die door het notariaat worden aangeboden en het helpt haar daarbij dat ze een juridische achtergrond heeft. Ze is enthousiast over de grote mate van flexibiliteit die ze heeft bij de Piekenpool. Liesbeth: “Dat werkt naar twee kanten. Je maakt afspraken voor de volgende week, dus het Kadaster is verzekerd van voldoende menskracht. En zelf heb je de vrijheid om van het patroon van vaste werktijden af te wijken. Ik had laatst een week vrijaf, omdat ik me even wilde concentreren op mijn zoektocht naar een vaste baan. Dat is dan geen enkel probleem.” Voor het Kadaster komt daar nog bij dat er ondanks een wisselend werkaanbod altijd een goede en tijdige dienstverlening kan worden gegarandeerd. Daarnaast levert het Kadaster op deze wijze een bijdrage aan de realisatie van een compacte overheid.
Naast deze wettelijke taken voert het Kadaster met toestemming van de verantwoordelijke minister een tweetal nevenactiviteiten uit, namelijk dienstverlening voor de Grootschalige Basiskaart Nederland (GBKN) en internationale
Het bevorderen van de rechtszekerheid bij het maatschappelijk verkeer in vastgoed (inclusief schepen en luchtvaartuigen),
consultancy.
het optimaliseren van de geoinformatie-
Missie
infrastructuur en het doelmatig informeren
De wettelijke taken en nevenactiviteiten zijn als volgt gevat in de Kadastermissie:
van de samenleving op deze gebieden, dit alles tegen zo laag mogelijke kosten.
jaarverslag 2011
13
Doelgroepen
De maatwerk- en adviesdiensten van het
Van oudsher vormen de partijen die actief zijn
Kadaster kennen de landelijke en lokale overheid
op de vastgoedmarkt (notariaat, makelaardij
als belangrijkste klant. Relevante sectoren zijn
en banken) de belangrijkste klantengroep van
onder meer ruimtelijke ordening, vastgoed,
het Kadaster. Een solide systeem van openbare
defensie, infrastructuur, landbouw, natuur,
registers en kadastrale registratie is immers een
milieu en waterbeheer. Buiten Nederland
randvoorwaarde voor een goed functionerende
richt het Kadaster zich op het opzetten en
vastgoedmarkt.
verbeteren van grondregistraties in onder meer Latijns-Amerika, Azië, Afrika en voormalige
Naast de primaire partners in de vastgoedsector
Oostbloklanden. Deze projecten worden veelal
is een ruimere groep afnemers geïnteresseerd in
geïnitieerd en/of gefinancierd door de Verenigde
de vastgoedinformatie van het Kadaster, veelal
Naties, de Wereldbank, de Europese Unie of
als deel van een bredere informatiebehoefte
NL EVD Internationaal (voorheen Economische
op het gebied van wonen, ruimtelijke
Voorlichtingsdienst).
ordening, onroerend goedbeheer en diverse overheidstaken. Deze groep bestaat onder
Het Kadaster werkt in toenemende mate samen
meer uit bouwbedrijven, financiële instellingen,
met andere partijen om te voldoen aan de
ingenieursbureaus, marktonderzoekbureaus,
maatschappelijke behoeften, zowel binnen als
resellers, professionele onroerend goedbezitters,
buiten Nederland. Binnen Nederland zijn mede-
kennisinstellingen, de sector openbare orde en
overheden belangrijke samenwerkingspartners.
veiligheid, overheden en particulieren.
Ook wordt samengewerkt met de
Dezelfde klantengroepen nemen ook informatie
wetenschappelijke wereld en met het
die het Kadaster verstrekt over onder meer
bedrijfsleven. Buiten Nederland werkt het
topografie, adressen en gebouwen en ruimtelijke
Kadaster samen met kadasters en topografische
plannen af. De informatieverstrekking over
diensten uit andere Europese landen en met
de ligging van kabels en leidingen verbindt de
internationale koepelorganisaties, onder andere
netbeheerders en de ‘grondroerders’ met elkaar.
ten behoeve van standaardisatie.
1.2 Omgevingsinvloeden Als maatschappelijke organisatie functioneert
overheid. Kern bij de compacte overheid is dat
het Kadaster alleen dan goed, wanneer het in
activiteiten éénmaal voor iedereen worden
voldoende mate inspeelt op ontwikkelingen in
uitgevoerd, het shared service concept. In het
zijn omgeving. Hieronder staan de belangrijkste
proces om te komen tot een compacte overheid
ontwikkelingen die in 2011 van invloed zijn
wordt ook gekeken naar taken en positie van de
geweest op het Kadaster.
uitvoeringsorganisaties. Een ander onderdeel van het kabinetsbeleid is de
14
Politiek en Overheid
decentralisatie van het beleid ten aanzien van het
De volksvertegenwoordiging reageert vaak
landelijke gebied van het Rijk naar de provincies.
krachtig op incidenten en berichten in de
Doordat er eind 2011 nog geen overeenstemming
pers op het gebied van grote overheids-ICT-
was tussen het Rijk en de provincies over de
projecten, ICT-beveiliging en privacy. Ook is
wijze van decentralisatie, zijn de gevolgen ervan
de politiek steeds kritischer op de kwaliteit van
voor de Kadasteractiviteiten op het gebied van
dienstverlening van de overheid aan burgers en
landinrichting nog niet duidelijk.
bedrijven. Het kabinet streeft bezuinigingen na
Gekoppeld aan de Europese ontwikkelingen
onder meer door het creëren van een compacte
op het gebied van de Digitale Agenda, in het
bijzonder de richtlijn Public Sector Information
Sociale context
(PSI), speelt het onderwerp Open Data. Daarbij
Misschien nog wel meer dan de maatschappij als
gaat het zowel over de toegankelijkheid van
geheel wordt het Kadaster geconfronteerd met
de data als over de al dan niet kostenloze
een vergrijzing van zijn personeelsbestand (zie
verstrekking ervan.
paragraaf 5.1). Deze tendens doet zich voor in een tijd waarin de productie en dienstverlening
Technologie
in Nederland steeds meer steunen op een
De ICT-ontwikkelingen gaan in de richting van
kennisintensieve inbreng door de medewerkers.
mobiele toepassingen, altijd online en werken ‘in the cloud’. Concrete toepassingen van nieuwe
De maatschappelijke betekenis van diversiteit,
technologieën zijn kennisdeling en gezamenlijke
sociale netwerken en ‘het nieuwe werken’ schept
idee-ontwikkeling via crowdsourcing en sociale
bij (potentiële) medewerkers verwachtingen
media. Daarnaast zijn grote ontwikkelingen
waar werkgevers op in moeten spelen teneinde
te bespeuren op het vlak van ‘location based
de beste mensen te werven en te houden en hun
services’ en 3D-geoinformatie, maar bestaat
kwaliteiten maximaal te benutten.
ook het risico van ‘informatie-overload’. De toegenomen technische mogelijkheden
Duurzaamheid
stellen het Kadaster steeds voor de vraag hoe
Duurzaamheid krijgt toenemende maat-
verantwoord om te gaan met die technologie
schappelijke aandacht. Van organisaties wordt
door enerzijds de voordelen goed te benutten,
verwacht dat zij een duurzame bedrijfsvoering
maar anderzijds in te blijven staan voor zaken als
hebben. Daarnaast past het publieke organisaties
rechtszekerheid en privacy.
om via hun dienstverlening bij te dragen aan duurzame ontwikkeling door derden.
Economie De wereldeconomie vertoont een grillig beeld.
Europa
Na de vastgoedcrisis die zich in 2008 aandiende,
Het belang van Europese regelgeving neemt toe
stond 2011 in het teken van de eurocrisis, die
ten opzichte van nationale regelgeving. Op het
wereldwijde uitstraling heeft. De algemene
gebied van onroerend goedwetgeving zullen
economie, de renteontwikkeling en de grotere
de nationale wetgevingen van de EU-landen
omzichtigheid waarmee banken tegenwoordig
voorlopig nog wel prevaleren, maar met voorheen
hypothecaire leningen verstrekken hebben een
ondenkbare constructies als het overdragen
sterk drukkend effect op de vastgoedmarkt, die
van onroerend goed door een notaris in een
op zijn beurt het werkaanbod van het Kadaster
ander land dan waar het onroerend goed zich
grotendeels bepaalt. De tijdelijke verlaging
bevindt, worden momenteel de eerste ervaringen
van de overdrachtsbelasting, die medio 2011 is
opgedaan. Op het vlak van geografische
ingegaan, heeft de situatie op de vastgoedmarkt
informatie is sprake van een toenemende
niet merkbaar verbeterd.
harmonisatie van cartografische bestanden, zoals EuroBoundaryMap en EuroRegionalMap, en de
Klanten
voortgaande implementatie van de INSPIRE-
Professionele klanten en burgers stellen hoge
richtlijn.
eisen aan de overheid als dienstverlener. Niet alleen moeten de geleverde diensten van hoge kwaliteit zijn, ook moet de toegang laagdrempelig zijn. In steeds meer gevallen is er geen eenduidige klant-leverancierrelatie meer, maar zijn beide partijen ketenpartners van elkaar, waarbij de processen verknoopt zijn en over en weer diensten en/of producten geleverd worden.
jaarverslag 2011
15
1.3 Organisatiestructuur Het Kadaster is in 1832 opgericht. Tot 1974 was
Vanuit zijn faciliterende rol in het beheer van
het onderdeel van het ministerie van Financiën,
de verschillende landelijke voorzieningen van
daarna van het voormalige ministerie van VROM.
(basis)registraties is het Kadaster partij in
Vanaf 1994 is het een ZBO. Dit betekent dat het
de governance van deze voorzieningen. Elke
Kadaster een publiekrechtelijke rechtspersoon is
landelijke voorziening kent zijn eigen besturing.
die als organisatie zelfstandig zijn wettelijke taken
In de meeste gevallen is er een zogenaamd
uitvoert en daarbij verantwoording aflegt aan de
Bronhouders- en Afnemersoverleg (BAO)
minister van Infrastructuur en Milieu (IenM).
ingesteld om de belangen van de betrokken
De minister heeft in 2011 aangegeven voor alle
partijen te waarborgen.
ZBO’s van het ministerie de toezichthoudende en opdrachtgevende rol te willen versterken.
Het Kadaster kent de onderstaande organisatie-
Aangezien de relatie tussen het Kadaster en IenM
structuur voor de rapportagelijnen. zie figuur 1.1
al via die lijnen loopt, worden daar geen grote
Onder de Raad van Bestuur opereren vijf
wijzigingen in verwacht. De minister blijft als
directies. De directies Rechtszekerheid en
‘eigenaar’ van het ZBO Kadaster de jaarrekening,
GEO houden zich bezig met het primaire
tarieven en het meerjarenbeleidsplan
productieproces. De directie Rechtszekerheid is
goedkeuren.
verantwoordelijk voor de juridisch-registratieve processen en de advisering bij landinrichting
De bestuurstructuur van het Kadaster sluit aan bij
en gebiedsontwikkeling. De directie GEO is
die van zogenaamde structuurvennootschappen.
verantwoordelijk voor de landmeetkundige
Dit geldt in het bijzonder voor de Raad van
werkzaamheden (het meten en bijwerken van de
Bestuur, de Raad van Toezicht (die te vergelijken
kadastrale en topografische kaart), het bijhouden
is met een Raad van Commissarissen) en
van de Rijksdriehoeksmeting en de uitvoering van
de onderlinge verhoudingen tussen deze
scheepsbrandingen. Het beheer van de landelijke
organen. Elk van deze organen draagt op basis
voorzieningen is verdeeld over beide directies.
van de Organisatiewet Kadaster zijn eigen verantwoordelijkheden. Daarnaast kent de
De Raad van Bestuur wordt ondersteund door
organisatie een Gebruikersraad die bestaat
de directie Strategie & Beleid voor de lange
uit vertegenwoordigers van de belangrijkste
en middellange termijn strategie en door de
klantengroepen.
directie Financiën, Planning en Control voor de bedrijfsmatige beheersing.
/ figuur 1.1 Organisatiestructuur
Minister IenM
Raad van Toezicht Raad van Bestuur
Ondernemingsraad
Gebruikersraad
Strategie & Beleid Rechtszekerheid
16
Financiën, Planning en Control GEO
Services
De gehele organisatie wordt daarnaast
De herziening bouwt voort op de ordening van de
ondersteund door de directie Services.
activiteiten naar taakclusters. Het voorgenomen
De dienstverlening omvat interne
besluit, dat in samenspraak met de Raad van
services (personeel, financieel, facilitair,
Toezicht en in afstemming met de minister
juridisch, communicatie), ICT-services,
is opgesteld, is eind 2011 ter advies aan de
projectmanagement en klantenservices (front
Ondernemingsraad voorgelegd. Het streven is de
office, marketing en account management).
nieuwe topstructuur in 2012 te implementeren.
Richten van de organisatie naar taakclusters Het zoeken naar de optimale bediening van de maatschappij doet het Kadaster in goed overleg met klanten, opdrachtgevers/financiers, toezichthouders en private en publieke stakeholders. Verschillende klantgroepen vragen een uiteenlopende dienstverlening, elk met een eigen dynamiek. Voor het Kadaster is dit vanaf 2010 reden om zijn activiteiten te ordenen naar een drietal taakclusters: ‘inwinning en registratie’, ‘informatieverstrekking’ en ‘maatwerk en advies’. Deze ordening is terug te vinden in de hoofdstukken 2, 3 en 4 van dit jaarverslag. Herziening topstructuur De veelheid en de snelheid van de ontwikkelingen in de omgeving vragen van het Kadaster een grote slagvaardigheid. Met het oog op een slagvaardigere aansturing van de organisatie heeft de Raad van Bestuur in 2011 een voorgenomen besluit tot herziening van de topstructuur van het Kadaster bekend gemaakt.
jaarverslag 2011
17
