: SROB, Ruimtelijke Ontwikkeling, Voorstel:

IIililil il ililil il]

il]t ilil iltill illll

lllll

lllil

]il ilil

RVB10-0034

Kademota Milieu en Duuzaamheid 2010-201 4

Onderwerp Nummer voorstel

RVB10-0034

Sector/ : Afdeling

Datum voorstel

20 april 2010

Contactpersoon

Caroline Jacobs

Contactpersoon Email

C.

SROB, Ruimtelijke Ontwikkeling, Beleidsatelier

G.Jacobs@bergenopzoom. nl

Contactpensoon Telefoon

0164-277402

Programmanummer en naam

9. Milieuvoozieningen

Voorstel:

1.

2. 3.

De Kademota Milieu en Duuzaamheid2010-2014 vastte stellen en in te stemmen met: - de ambitie om tot een klimaatneutrale gemeente te komen in2025, waarin een sterke blauw-groen strucfuur bestaat en het cradle to cnadle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is; - de duuzaamheidthema's Bouwen, Mobiliteit, Energie, Ondememen en Natuur en Milieu Educatie; Kennis te nemen dat het college van B&W bij het Beleidskader terug komt op de manier waarop wordt omgegaan met het eventueel instellen van een bestemmingsreserye Duuzaamheid en met ingang van de Jaanekening 2009 de realisatie op het product Milieu hier naartoe te bestemmen; Kennis te nemen van het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duuzaamheid en de projectenlijst, zoals opgenomen in b'rjlage 1 en 2 van de Kademota.

Type voorstel:

X !

n

Kaderstellend Controlerend Rest

Zijn in het voorstel één of meer van de volgende aspecten van toepassing?

Zijn doelen en/of effecten beschreven

Nee

X

tr

tr

X

x

Financiële consequenties lnspraakverordening van toepassing

Commu nicatieparagraaf

Ja

!

:

Diverse partners hebben een zeer enthousiaste en positieve bijdrage geleverd. ln het proces zijn de vastgestelde uitgangspunten voorgelegd aan exteme part'rjen zoals lVN, natuur- en milieu-organisaties, onderwijs, bedrijven en semi-private organisaties. Vervolgens is hen gevraagd mee te werken aan de uitwerking ervan. Deze consultatie heeft tijdens twee cenkale bijeenkomsten en meerdere bilaterale overleggen plaatsgevonden en heeft veel positieve reacties en input opgeleverd,

ilililililililil1111 llilllllllllll lllll llllllllilllllllll

RVB10-0034

:-

Samenvatting: Om een goede leefkwaliteit in Bergen op Zoom te realiseren wordt uitvoering gegeven aan de milieuwetgeving en concentreert ons duuzaamheidbeleid zich op de thema's Bouwen, Energie, Mobiliteit, Ondememen en Natuur en Milieu Educatie. Onze inzet moet uiteindelijk leiden tot een klimaatneutrale gemeente in2025, waarin een sterke blauw-groen structuur bestaat en het cnadle to cradle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is. Het duuzaamheidbeleid concentreert zich op vijf thema's met b'rjbehorende doelen:

1.

Bouwen

- Nieuwbouw en renovaties in de woningbouw duuzaam uitvoeren; - Duuzaam verbouwen stimuleren.

2.

Energie

- Het realiseren van een lageæ energievraag, door mensen bewust om te laten gaan met energie; - Het bevorderen van duuzame energieopwekking.

3.

4.

Mobiliteit - Het bevorderen van een goede bereikbaarheid en ondertussen het leeftlimaat op peil houden; - Verduuzamen van de auto's; - Demotiveren van het autogebruik voor korte aßtand (< Skm). Ondememen - Voorbeeldfuncüe, met name gericht op duuzaam inkopen; - Stigma (duuzaamheid is duur en oubollig) van duuzaamheid doorbreken.

5.

Natuur- en Milieu Educatie - Realisatie van een NME+entrum op de Brabantse Wal; - Ontwikkelen van NME-programma voor het natuurgebied Brabantse Wal; - Verder uitbouwen van het Nu-Menu.

ln beginsel wordt het beleid gefinancierd binnen de reguliere begroting, aangevuld met te verwerven subsidies. Een nuancering moet gemaakt worden voor het Natuur & Milieu Educatie (NME) centrum. Natuur en Milieu Educatie is een strategisch beleidsinstrument waarvan we steeds beter ontdekken welke beleidsdoelstellingen

wij hiermee kunnen realiseren en op welke wijze. Het gaat dan niet alleen om doelstellingen ten aanzien van natuur, milieu en afual, maar ook volksgezondheid, (verkeers)veiligheid en sociale cohesie. Voor het NMEcentrum wordt in samenspraak met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, onderwijs, natuur- en milieuorganisaties en provincie een ontwerp en programma van eisen opgesteld, op basis waarvan dit jaar de defìnitieve begroting en exploitatieplan kan worden gemaakt. Momenteel wordt uitgegaan van een investeringsbudget voor het NME-centrum van € 800.000,=. De gemeente is niet voomemens om eigenaar te worden van het NME-centrum, maar spant zich maximaal in om met de partners een financieel sluitend plaa$e te realiseren, Dit is een innovatief concept dat groeiende belangstelling geniet van hogere overheden en bedrijfsleven.

ililililililil ilil|ililil

ililil

ilililil

|ilil

il] lill

RVB10-0034

Gemeen

op Zootn

:-

Samenvatting: Om een goede leefkwaliteit in Bergen op Zoom te realiseren wordt uitvoering gegeven aan de milieuwetgeving en concentreert ons duuzaamheidbeleid zich op de thema's Bouwen, Energie, Mobiliteit, Ondememen en Natuur en Milieu Educatie. Onze inzet moet uiteindelijk leiden tot een klimaatneutrale gemeente in2025, waarin een sterke blauw-groen structuur bestaat en het cradle to cradle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is. Het duuzaamheidbeleid concentreert zich op vijf thema's met bijbehorende doelen:

1.

Bouwen


2.

Energie

- Het realiseren van een lagere energievraag, door mensen bewust om te laten gaan met energie; - Het bevorderen van duuzame energieopwekking.

3.

Mobiliteit

- Het bevorderen van een goede bereikbaarheid en ondertussen het leefklimaat op peil houden; - Verduuzamen van de auto's; - Demotiveren van het autogebruik voor korte afstand (< 5km).

4.

0ndernemen - Voorbeeldfunctie, met name gericht op duuzaam inkopen; - Stigma (duuzaamheid is duur en oubollig) van duuzaamheid doorbreken.

5.

Natuur- en Milieu Educatie - Realisatie van een NME-centrum op de Brabantse Wal; - Ontwikkelen van NME-programma voor het natuurgebied Brabantse Wal; - Verder uitbouwen van het Nu-Menu.

ln beginsel wordt het beleid gefinancierd binnen de reguliere begroting, aangevuld met te verwerven subsidies. Een nuancering moet gemaakt worden voor het Natuur & Milieu Educatie (NME) centrum. Natuur en Milieu Educatie is een strategisch beleidsinstrument waarvan we steeds beter ontdekken welke beleidsdoelstellingen

wij hiermee kunnen realiseren en op welke wijze. Het gaat dan niet alleen om doelstellingen ten aanzien van natuur, milieu en afual, maar ook volksgezondheid, (verkeers)veiligheid en sociale cohesie. Voor het NMEcentrum wordt in samenspraak met vertegenwoordigers van het bedrijfsleven, ondenivijs, natuur- en milieuorganisaties en provincie een ontwerp en programma van eisen opgesteld, op basis waarvan dit jaar de definitieve begroting en exploitatieplan kan worden gemaakt. Momenteel wordt uitgegaan van een investeringsbudget voor het NME-centrum van € 800.000,=. De gemeente is niet voornemens om eigenaar te worden van het NME-centrum, maar spant zich maximaal in om met de partners een financieel sluitend plaatje te realiseren. Dit is een innovatief concept dat groeiende belangstelling geniet van hogere overheden en bedrijfsleven.

r

ilililt il ililil lilt illlt illt ililil ilil ililt

lilt

]] ilil

RVB10-0034

ln dat licht en om de noodzakelijk subsidies voor de overige duuzaamheidprojecten te verwerven komen wij bij

het Beleidskader terug op hoe w'rj willen omgaan met het eventueel instellen van een Egalisatiereserve Duuzaamheid en het saldo met ingang van 2009 te muteren met het jaarlijks resultaat op het product Milieu.

Bijlagen:

|

1

j

Kadernota Milieu en Duuzaamheid20l0-2014

GRIFFIE

I

Gemeente

llllllll ll il|il] ilt llilt ililililil ililt ilil ilililll RVB10-0034

ilr

op Zoam.

:

fi

Datum raadsvergadering

i"ii

i

i{-}i[J

RVB10-0034

Nummer Onderwerp

:

Kadernota Milieu en Duuzaamheid2010-2014

Aan de gemeenteraad,

Voorstel

1.

2. 3.

De Kadernota Milieu en Duuzaamheid2010-2014 vastte stellen en in te stemmen met: - de ambitie om tot een klimaatneutrale gemeente te komen in2Q25, waarin een sterke blauw-groen structuur bestaat en het cradle to cradle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is; - de duuzaamheidthema's Bouwen, Mobiliteit, Energie, Ondernemen en Natuur en Milieu Educatie; Kennis te nemen dat het college van B&W bij het Beleidskader terug komt op de manier waarop wordt omgegaan met het eventueel instellen van een bestemmingsreserve Duuzaamheid en met ingang van de Jaarrekening 2009 de realisatie op het product Milieu hier naartoe te bestemmen; Kennis te nemen van het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duuzaamheid en de projectenlijst, zoals opgenomen in bijlage 1 en 2 van de Kademota.

lnleiding De kadernota Milieu & Duuzaamheid is een uitwerking van de pijler Duuzaamheid in de Toekomstvisie. Op 1 6/1 1i09 heeft u gediscussieerd over de uitgangspunten voor de Kadernota Milieu en Duuzaamhei d 2010-2014 aan de hand van een discussienota en een presentatie. Dit is vastgelegd in een verslag met conclusies en beoogde vervolgstappen, waar u op 4 februarijl. (RMD09-0249) kennis van heeft genomen. De uitwerking heeft plaatsgevonden met diverse partners, die een enthousiaste en positieve bijdrage hebben geleverd. Bijgevoegde Kadernota vormt het beleidsmatige eindproduct en bevat de visie, doelstellingen en uitvoeringsprogramma. Dit wordt u ter vaststelling aangeboden.

Beoogd maatschappelijk effecUdoelstelling Het beoogd effect is om de kwaliteit van de leefomgeving in Bergen op Zoom te verbeteren door enezijds de milieuwetgeving uit te voeren en andezijds een scherp duuzaam beleid uit te voeren. Het beleid in de Kadernota Milieu 2005-2009 wordt hiermee vooftgezet en geconcretiseerd naar noodzakelijke en kansrijke opgaves voor de periode 2010-2014. Onze inzet moet uiteindelijk leiden tot een klimaatneutrale gemeente in 2025, waarin een sterke blauw-groen structuur bestaat en het cradle to cradle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is. Het duuzaamheidbeleid concentreert zich op vijf thema's, die ieder zijn uitgewerkt naar meerdere projecten.

GRIFFIE Berge

9il

l

llllllll ll llilil ilil ll]1 ilil ililililililil ilililililil RVB10-0034

op Zoom

Gemeente

-v

Hierna is dat

8al¿idkdd It¡lþu-

s

Pßielú

+

AeþidÃ¡e's

Bij de vijf duuzaamheidthema's zijn de volgende maatschappelijke effecten/doelen benoemd:

L

Bouwen


2.

Energie

- Het realiseren van een lagere energievraag, door mensen bewust om te laten gaan met energie; - Het bevorderen van duuzame energieopwekking.

3.

4

Mobiliteit - Het bevorderen van een goede bereikbaarheid en ondertussen het leeftlimaat op peil houden; - Verduuzamen van de auto's; - Demotiveren van het autogebruik voor korte afstand (< Skm). Ondernemen - Voorbeeldfunctie, met name gericht op duuzaam inkopen; - Stigma (duuzaamheid is duur en oudbollig) van duuzaamheid doorbreken. Natuur- en Milieu Educatie - Realisatie van een NME-centrum op de Brabantse Wal;

I

ililfl il ]ililt ilt il]t ilil ililil ilililil

ililt

ilililil

RVBl 0-0034

Gemeente

Bergen op Zoom

:

- Ontwikkelen van NME-programma voor het natuurgebied Brabantse Wal; - Verder uitbouwen van het Nu-Menu. Met de Kadernota wordt duuzaamheid dichtbij gehaald en wordt aangetoond dat er positieve effecten op de schaal van Bergen op Zoom mogelijk zijn.

Uitwerking voorstel We voeren verschillende wettelijke taken uit op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, bodem, water, luchtkwaliteit, geluid, geur, externe veiligheid, energie, natuur en afvalstoffen. Deze taken worden in het Milieujaarverslag en zullen we gedurende de looptijd van deze Kadernota

jaarlijks geëvalueerd voozetten.

Voor de vijf duuzaamheidthema's is het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duuzaamheid 2010-2014 opgesteld. Dit Uitvoeringsprogramma is bijgevoegd. Hierin staat per thema een nadere uitwerking van de activiteiten, werkwijze, kosten en financiële dekking. De projectenlijst is bijgevoegd. Deze uitwerking toont aan dat het duuzaamheidbeleid vele portefeuilles raakt, externe partners en subsidies onmisbaar zijn en coördinatie noodzakelijk is.

Gonsequenties van het voorstel

is dat we participeren in een Gemeenschappelijke Regeling, waarin wij een verplichte urenafname bij de Regionale Milieudienst hebben. De middelen op het product Milieu zijn voor het grootste deel

Voorop gesteld

geoormerkt voor dit contract.

De Kadernota en het Uitvoeringsprogramma Milieu- en Duuzaamheid kent een aantal financieringsbronnen. ln beginsel wordt het beleid gefinancierd binnen de reguliere begroting op het product Milieu en de producten van de overige betrokken afdelingen, aangevuld met te ven¡verven subsidies. Een nuancering moet gemaakt worden voor het Natuur & Milieu Educatie (NME) centrum. Natuur en Milieu Educatie is een strategisch beleidsinstrument waarvan we steeds beter ontdekken welke beleidsdoelstellingen wij hiermee kunnen realiseren en op welke wijze. Het gaat dan niet alleen om doelstellingen ten aanzien van natuur, milieu en afval, maar ook volksgezondheid, (verkeers)veiligheid en sociale cohesie. Voor het NME-

centrum wordt

in

samenspraak met vertegenwoordigers

van het bedrijfsleven, onderwijs, natuur-

en

milieuorganisaties en provincie een ontwerp en programma van eisen opgesteld, op basis waarvan dit jaar de

definitieve begroting

en

exploitatieplan kan worden gemaakt. Momenteel wordt uitgegaan

van

een

investeringsbudget voor het NME-centrum van € 800.000,=.

De gemeente is niet voornemens om eigenaar te worden van het NME-centrum, maar spant zich maximaal in

om met de partners een financieel sluitend plaatje te realiseren. Dit is een innovatief concept dat groeiende belangstelling geniet van hogere overheden en bedrijfsleven. ln dat licht en om de noodzakelijk subsidies voor de overige duuzaamheidprojecten te ven¡rerven wordt bij het beleidskader teruggekomen op het eventueel instellen van een Egalisatiereserve Duuzaamheid en het saldo met ingang van 2009 te muteren met het jaarlijks resultaat op het product Milieu.

GRIFFIE

Iltil]ltlt]|il] ilillllllilllilililililtilil lllilllililil RVB10-0034

Gemeent

op Zoom

-

Met de middelen uit de reguliere begroting, de Reserve en de te verwerven subsidies venrachten we alle doelstellingen te kunnen realiseren.

Alternatieven ln het voortraject bent u enkele malen actief betrokken geweest bij de totstandkoming van dit beleid. U heeft hierbij gevraagd om een nadere uitwerking van de uitgangspunten, conclusies en vervolgstappen. Er was geen behoefte aan de uitwerking van altematieven. De Kademota is aldus opgesteld.

Een ontwerpbesluit bieden wrj u hierbij ter vaststelling aan. Het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom,

GRIFFIE

Iilililtilililll iltiltiltiltilililililililtilIiltiltfiil RVB10-0034

Gemeen

n op Zoom

:

De raad van de gemeente Bergen op Zoom;

gezien het voorstel van het college van 20 april 2010, nr. RVB10-0034;

gelet op de Wet milieubeheer en de behoefte om strategisch milieu- en duuzaamheidbeleid vast te leggen;

BESLU IT:

1. De Kadernota 2.

3.

Milieu en Duuzaamheid 2010-2014 vast te stellen en in te stemmen met: - de ambitie om tot een klimaatneutrale gemeente te komen in2025, waarin een sterke blauw-groen structuur bestaat en het cradle to cradle-principe duidelijk aanwezig en toegepast is; - de duuzaamheidthema's Bouwen, Mobiliteit, Energie, Ondernemen en Natuur en Milieu Educatie; Kennis te nemen dat het college van B&W bij het Beleidskader terug komt op de manier waarop wordt

omgegaan met het eventueel instellen van een egalisatiereserve Duuzaamheid en met ingang van het rekeningresultaat 2009 de realisatie op het product Milieu hier naartoe te bestemmen; Kennis te nemen van het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duuzaamheid en de projectenlijst, zoals opgenomen in bijlage 1 en 2 van de Kademota,

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van

De griffier,

SW F.P, de Vos

27 ntr

2010

lilillt

lilll lillllil ltilt

tilililll illll ilil RMO10_0014

MOTIE De raad van de gemeente Bergen op Zoom, in vergadering bijeen d.d. 27 mei 2010, beraadslagend over raadsvoorstel RVBL0-0034, Kadernota Milieu en Duurzaamheid 2Oj.O2014,

overwegende dat

het klimaat-, milieu- en duurzaamheidsbeleid van de gemeente Bergen opzoom, gericht op klimaatneutraliteit in2025, vraagt om innovatief, spraakmakend en wervend beleid en het betrekken van alle partijen bij het bereiken van de gestelde doelen; de Kadernota Milieu en Duurzaamheid beoogt de kwaliteit van de leefomgeving te verbeteren door duurzaamheid en duurzaam gedrag < dichtbij te halen >; d.w.z. dat niet alleen de gemeentelijke organisatie maar vooral ook bewoners, instellingen en bedrijven de komende vier jaar maximaal gemotiveerd moeten worden om duurzaamheid als leidend principe te integreren in beleid, denken en handelen; het communiceren van concrete acties, een klimaatagenda, een klimaatmonitor, de te bereiken en behaalde doelen en effecten de komende vier jaar helder en wervend met genoemde partijen dient plaats te vinden; het daarom noodzakelijk is dat daartoe allereerst en zo spoedig mogelijk een uitvoeringsnota Communicatie wordt opgesteld waarin een continu commu nicatieproces wordt geborgd; draagt het college op

ter ondersteuning van de uitvoering van de Kadernota Milieu en Duurzaamheid vóór het eind van 2010 een communicatienota op te stellen en voor te leggen aan de gemeenteraad en gaat over

tot de orde van de dag.

T"4^aDt"'*y* þøø

th2]

-

os -?olO

Iilil

ilillilt

Gemeen V

op Zoom

De leden van de gemeenteraad

lllillllllllllilillt ililililtil tilililt ililililt rililil

t,lt,ttl,ttl,tthttt,ll,,ttl

kenmerk Uw brief Uw

Ondenrverp: raadsvoorstel

Ons Beh.

kenmerk

door

RV8104034 Afdeling

27MEl 2010

Ul0-014176

Datum

D.M. Van de Graaf

Doorkiesnr.

Bestuurlijke & Juridische Zaken

Brjlage(n)

0164-277552

Geachte mevrouw, meneer,

Onlangs hebben wij u het raadsvoorstel RVB10-0034

-

Kademota Milieu en Duuzaamheid2010-2014 aangeboden.

Bijde behandeling van dit voorstelin de algemene commissievergadering van 20 mei2010 is afgesproken dat in plaats van een bestemmingsreserve voor een egalisatiereserve gekozen zal worden. Dit betekent een aanpassing van beslispunt 2 van ons voorstel, waarvoor wij u onderstaand tekstvoorstel voorleggen. De aanpassingen zijn vet en onderstreept aangegeven: "2, Kennis te nemen dat het college van B&W bij het Beleidskader terug komt op de manier waarop wordt omgegaan met het eventueel instellen van een eqalisatiereserve Duuzaamheid en met ingang van het rekeninqresultaat 2009 de realisatie op het product Milieu hier naartoe te bestemmen".

Wij vezoeken u het bovenstaande bij uw besluitvorming te betrekken.

Hoogachtend, het college van burgemeester en wethouders van Bergen op Zoom,

(

, mr.

A.C. Spindler

Jacob Obrechtlaan 4 4611

AR Bergen op Zoom

E [email protected]

I

Postbus 35

T

(0164) 27 70 00

Kvk 20169091

4600M BergenopZoom

F

(0164) 24 53 56

B nvBNG rek.

ww,bergenopzoom nl

nr. 28,5000.942

Gemeen V

op Zoom

ADVIES ALGEMENE COMMISSIEVERGADERING

Datum Agendapunt Nummer raadsvoorstel Naam:

Fractie wenst behandeling als Bstuk, met name voor wat betreft het Natuur & Milieu Educatie (NME) centrum Fractie wenst behandeling als Bstuk; het aspect financiering wordt mee terug genomen naar de fractie De fractie wenst behandeling als B-stuk, met name voor wat betreft het SMART vertalen van de inhoud van de nota, aandacht voor de opbrengstenkant, alsmede het NME-centrum

Lijst Linssen

GBWP

WD

PvdA

x Fractie wenst behandeling als Bstuk en kondigt een motie aan met betrekking tot het comm unicatie-qedeelte

D66

CDA

X

BSD

x

Groen Links

x

SP

x

Advies aan de gemeenteraad (A/B-stuk)

20 mei 2010 7b RVBr0-0034 Kadernota Milieu en Duurzaamheid 2010-2014

Het voorstelwordt als B-stuk doorgeleid. Een technische w'ljziging van punt 2 van het concept-besluit wordt voorbereid ("bestemmingsreserve" moet zijn "egalisatiereserve").

Opmerkingen I Het college zegt toe dat de financiering van het NME-centrum

expliciet wordt voorgelegd bij de behandeling van het beleidskader.

De secretaris,

De voozitter,

ladernota Milieu en Duurzaamheid 2010 - 2014

1

April 2010

I

I

Gemeente Bergen op Zoom

Kadernota milieu en duurzaamheid

KADERNOTA Milieu- en duurzaamheid

Klimaatneutraal Bergen op Zoom in 2025

Cradle To cradle

Groen blauwe structuur versterken

2010 dossier : registratienummer : versie : 1.0

Gemeente Bergen op Zoom april 2010

2014

INHOUD

BLAD

1 1.1 1.2

INLEIDING Ontwikkeling Positionering

5 5 6

2

WETTELIJKE VERPLICHTE EN BELEIDSVRIJE MILIEUTAKEN

7

3 3.1

DUURZAME ONTWIKKELING Noodzaak en urgentie

9 9

4

DUURZAAMHEIDSOPGAVE

11

5

DUURZAAM BOUWEN

13

6

DUURZAME MOBILITEIT

14

7

DUURZAME ENERGIE

15

8

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO)

16

9

NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE (NME)

17

10

INSTRUMENTEN

18

11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5

FINANCIEN EN ORGANISATIE Structurele middelen Subsidie Egalisatiereserve duurzaamheid Inzet afdelingen Middelen afdeling

19 19 19 19 20 20

UITVOERINGSPROGRAMMA MILIEU EN DUURZAAMHEID

BLAD

1 1.1 1.2 1.3 1.4

DUURZAAM BOUWEN Stimuleren van bouw van groene daken Commitment duurzame bouw Duurzame catalogusbouw Klimaatneutrale Eilanden Oude Molen

1 1 2 2 3

2 2.1 2.2 2.3

DUURZAME MOBILITEIT Autokilometers in de wijk verminderen Bevoorrading binnenstad optimaliseren Oplaadpunten voor elektrische voertuigen

4 4 4 5

3 3.1 3.2 3.3 3.4

DUURZAME ENERGIE Energiezuinigere woningen Participeren duurzame energieopwekking Energiezuinigere scholen en gemeentegebouwen Campagne Bergs licht op klimaat

6 6 7 7 8

4 4.1 4.2 4.3 4.4

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Duurzaam inkopen Energiebesparende openbare verlichting Aanbieden cursus duurzaam ondernemen MVO-platform oprichten

9 9 9 10 10

5 5.1 5.2 5.3

NATUUR- EN MILIEU EDUCATIE NME-platform oprichten Nu-MEnu NME-centrum op Brabantse Wal

11 11 11 12

BIJLAGEN 1 2 3

UITVOERINGSPROGRAMMA MILIEU EN DUURZAAMHEID PROGRAMMA BEGROTING SUBSIDIE OVERZICHT

1

INLEIDING Op 16 november 2009 hebben we in de raad uitvoerig van gedachten gewisseld over onze Milieu- en duurzaamheidvisie. De rode draad in deze discussie was dat we in onze gemeente van duurzaamheid een leidend principe in ons beleid, denken en handelen moeten maken. Vanuit die positie moeten we anderen, zoals bewoners, instellingen en bedrijven, motiveren. De boodschap is niet dat duurzaamheid iets extra’s is, een plus op het bestaande, maar een andere manier van kijken, werken en denken. We hoeven niet bij nul te beginnen. Er lopen al verschillende projecten en we werken al met verschillende partners samen - soms al jaren - om onze gemeente duurzamer te maken, denk aan: Week van de Vooruitgang, Bespaarloket Energie, Zicht op bevoorrading, Duurzaam Ondernemen in West- Brabant en Verklaring van Dussen. Het boekje ‘Bergen op Zoom - Duurzaam Onderweg’ (2009) geeft een overzicht van lopende initiatieven op uiteenlopende terreinen. Ook hebben we geconstateerd dat het duurzaamheidprogramma vanuit de ambtelijke organisatie gecoördineerd moet worden, zodat er voldoende mensen en middelen gemobiliseerd worden om onze ambities waar te maken. Het milieu- en duurzaamheidplan is opgesteld in samenwerking met medewerkers van verschillende afdelingen binnen onze gemeente en betrokkenen uit de maatschappij. Er zijn interne sessies geweest met verschillende medewerkers en er is een atelier georganiseerd voor betrokkenen en medewerkers. In het atelier is op creatieve wijze invulling gegeven aan duurzaamheidprojecten.

1.1

Ontwikkeling Duurzaamheid Er is een sterke mondiale en nationale aandacht voor duurzaamheid. Geen enkele ontwikkeling vindt meer plaats zonder dat daarbij aansluiting wordt gezocht met duurzaamheid. In deze beleidnota wordt aangegeven hoe we de kwaliteit van de leefomgeving in Bergen op Zoom kunnen verbeteren. Wij willen duurzaamheid vooral dichtbij halen. Duurzaamheid gaat niet alleen om abstracte zaken, zoals een gat in de ozonlaag of het verdwijnen van een tropisch bos. Duurzame ontwikkeling, duurzaam gedrag, heeft juist ook effecten dichtbij: minder autokilometers in de wijk heeft effect op de luchtkwaliteit, volksgezondheid (beweging) en verkeersveiligheid. Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) Op 1 juli 2010 (richtdatum) treedt de Wabo in werking. Deze wet maakt het mogelijk voor aanvragers om één integrale vergunning in te dienen voor toestemmingen die de fysieke leefomgeving betreffen. De aanvragers hebben één aanspreekpunt, doorlopen één procedure en krijgen één beschikking. De implementatie van deze wet is volop in gang zodat we per 1 juli 2010 in staat moeten zijn om een integrale aanvraag te behandelen. Vanuit de Wabo worden kwaliteitseisen opgelegd en wordt er landelijk invulling aan gegeven door middel van uitvoeringsdiensten. Kwaliteiteisen. In het Besluit omgevingsrecht (Bor) - dat onderdeel uitmaakt van de Wabo - zijn kwaliteit- en kwantiteiteisen opgenomen waaraan we moeten voldoen. Ondersteuning en richtlijnen van de landelijke overheid zijn hierbij richtinggevend voor ons.

Uitvoeringsdiensten Een van de mogelijkheden om te voldoen aan deze eisen is de taken onder te brengen in uitvoeringsdiensten. Het resultaat van de discussies hierover op landelijk niveau zullen richtinggevend zijn voor ons. Ons standpunt is dat de gemeente het loket Omgevingsrecht vormt voor burgers en bedrijven en de backoffice eventueel kan worden gevormd door verschillende diensten.

1.2

Positionering De kadernota Milieu & Duurzaamheid is richtinggevend om het doel ‘Klimaatneutrale Gemeente in 2025’ te realiseren. De projecten voortkomend uit deze Kadernota zullen samen met andere afdelingen worden opgepakt. In het programma (zie bijlage) is dit gedetailleerd uitgewerkt. Dit programma zal op haar beurt verder worden uitgewerkt in projectvoorstellen en beleidsnota’s die door het college worden vastgesteld. De Raad ziet toe op de vorderingen op basis van jaarverslagen en tussentijdse berichten. Dit is grafisch weergegeven in onderstaande illustratie. Beleidsvrije milieutaken

Wettelijke milieutaken

Toekomstvisie Pijler: Duurzaamheid Milieuwetgeving

Cradle to Cradle

RAAD

Beleidkader Milieu- en duurzaamheid

Groene blauwe Structuur versterken

Klimaatneutraal Bergen op Zoom

Gedragsverandering

CO2 reductie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Duurzame mobiliteit

Natuur- en milieu educatie

Duurzaam bouwen Duurzame energie

• Bodem • Water • Lucht • Geluid • Geur • Afval • Vergunnen • Handhaving

Projecten + Beleidsnota’s

Dossiers

COLLEGE Maatschappij

Figuur 1: Positionering

Thema’s

Burgers

Gemeente • Verkeer • Openbare ruimte • Milieu • Stedenbouw • Inkoop

Bedrijven • bedrijven • Instellingen

2

WETTELIJKE VERPLICHTE EN BELEIDSVRIJE MILIEUTAKEN We hebben verschillende wettelijke taken waar we invulling aan geven, taken op gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving, bodem, water, luchtkwaliteit, geluid, geur, externe veiligheid, energie, natuur en afvalstoffen. Deze taken worden jaarlijks geëvalueerd in een milieujaarverslag. Daarnaast hebben we ook vrije taakvelden. Deze vrije taakvelden willen we met onderliggend plan duurzaam invullen. Beide taakvelden hebben invloed op elkaar. In onderstaand figuur is dit grafisch weergegeven: Uitvoeringopgaven en Taken

Invulling Wettelijke en beleidsvrije taken

Beleidkader Milieu- en Duurzaamheid

Thema’s • Bodem • Water • Lucht • Geluid • Geur • Afval • Vergunnen • Handhaving

Thema’s • Duurzame energie • Duurzaam bouwen • Duurzame mobiliteit • Natuur milieu educatie • Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Doel: minimaliseren van: • verontreiniging • overlast • veiligheidsrisico’s

Doel: • Verbeteren leefklimaat • Co2 neutrale gemeente in 2025

Figuur 2: Invloed taakvelden

We hebben verschillende doelstellingen geformuleerd, deze zijn hieronder in een tabel weergegeven. Thema Bodem Water Lucht Geluid Geur

Effect Kwalitatief - Schoonhouden van schone gebieden - Voorkomen van nieuwe verontreiniging - Aanpakken saneringsituatie - Herstel watersystemen - Duurzame waterketen - Voorkomen van verstoringen door industrie en verkeer - Aanpakken saneringsituatie - Voorkomen en beheersen van geluidhinder - Aanpakken saneringsituatie - Voorkomen en beperken van geurhinder

Kwantitatief - Afname werkvoorraad (zie integraal stedelijke vernieuwing MOP-3) - Zie waterplan - Geen overschrijding van normen behouden - Afname werkvoorraad (zie integraal stedelijke vernieuwing MOP-3) - Klachtenpatroon stabiliseren - Landelijke doelstellingen behalen (12 geurgehinderden)

Thema Externe veiligheid Afval Vergunningverlening Handhaving

Effect Kwalitatief - Beperken van gevaarlijke situaties - Zie afvalstoffenplan - Per 1 juli 2010 werken conform Wabo - Risicogestuurd handhaven - Projectgestuurd handhaven

Kwantitatief - Nieuwe saneringsituaties voorkomen -

Zie afvalstoffenplan Goede processturing op complexe vergunningen Verbeteren van de Intake Adequaat opleidingsniveau voor medewerkers Handhaving voldoet aan kwaliteiteisen Besluit omgevingsrecht

3

DUURZAME ONTWIKKELING Op mondiaal en landelijk niveau is er de laatste tijd een kentering waar te nemen in de aandacht voor milieu. Duurzame ontwikkeling krijgt volop de aandacht en wordt meer en meer tot een speerpunt van beleid gemaakt. Daarnaast vinden wij dat de huidige milieuwaarden een belangrijke waarde voor onze gemeente zijn.

3.1

Noodzaak en urgentie De huidige kwaliteit van de leefomgeving van de gemeente is niet slecht. Dit hebben we te danken aan een stevige inzet op goed onderhoud en beheer. Echter, de kwaliteit van de leefomgeving komt de komende jaren onder druk te staan. We moeten dan ook de omgevingsvraagstukken opnieuw invullen voor Bergen op Zoom, haar omgeving en een veranderend klimaat. Klimaatverandering De laatste jaren vindt er een niet aflatende discussie plaats over het veranderen van het klimaat. Hoewel de meningen uiteenlopen over de oorzaak is inmiddels wel duidelijk dat het een grote impact heeft op mens en natuur. Nationaal en internationaal worden verschillende initiatieven genomen om hier aandacht voor te vragen. Wij willen en zullen een bijdrage leveren om de klimaatproblematiek aan te pakken. De Raad heeft in de vergadering van 12 november 2009 een motie aangenomen waarbij ze zich committeren aan het streven naar een klimaatneutrale gemeente Bergen op Zoom in 2025. Energie Een discussie die nauw samenhangt met duurzaamheid en klimaat is het energievraagstuk. De voorraad fossiele brandstoffen (aardolie, aardgas) is eindig. De jongste generatie gaat al meemaken dat de aardgasbel opraakt, zo zijn de voorspellingen. We gaan een nieuw tijdperk tegemoet met een omschakeling naar andere, nieuwe energievormen. Vergelijkbaar met de omschakeling van steenkolen op aardgas. We willen en moeten hierop anticiperen door nieuwe technieken voor onze energieopwekking en -voorziening te gaan gebruiken. We zullen het bedrijfsleven en burgers stimuleren met dit vraagstuk aan de slag gaan. Daarnaast vragen we hen het verbruik terug te dringen. Veranderende economie De (krediet)crisis 2010 kan een kans zijn om hieraan een impuls te geven. In de huidige economische crisis heeft de overheid immers de taak om bedrijven te stimuleren op het gebied van duurzaam ondernemen. Een actief milieubeleid kan een belangrijke bijdrage leveren aan de realisatie van de (ruimtelijkeconomische) ambities van Bergen op Zoom, waaronder het behoud en de versterking van de huidige kwaliteit van de leefomgeving

Duurzame ontwikkeling Duurzame ontwikkeling betekent de gemeente zo ontwikkelen dat ze leefbaar is voor nu en later. Er is sprake van duurzame ontwikkeling als bij elke beslissing op elk niveau een evenwichtige afweging wordt gemaakt ten aanzien van de gevolgen voor milieu, mens en economie. Het totaal aan beslissingen zou continu moeten leiden tot een balans tussen deze velden (zie figuur 3).

Planet Milieu

People Mens

Profit Economie

Figuur 3: People, planet en profit

Een duurzame gemeente Wij zien een duurzame gemeente niet als een vast omschreven einddoel, maar als een voortdurende ontwikkeling, een proces van continue verbetering. Onze ambitie is om een optimale kwaliteit van onze leefomgeving te bereiken, voor nu en later. Door deze dynamiek zullen we de komende jaren het begrip kwaliteit op een hoger niveau brengen.

4

DUURZAAMHEIDSOPGAVE Voor een deel van de milieutaken zijn door de Rijksoverheid eisen gesteld (basistakenpakket). Dit zijn verplichtingen waar we aan moeten voldoen. Voor het andere deel van de taken hebben we beleidsvrijheid, die we gedeeltelijk hebben ingevuld door eerder gemaakte keuzen. De vervolging op deze keuzen moet echter nog worden ingevuld. Onderliggend is aangegeven welke keuzen we als gemeente, op het gebied van milieu, hebben gemaakt en in welke mate we daarmee invulling hebben gegeven aan het beleid voor deze taakvelden. MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO) We hebben verschillende stappen ondernomen om in te spelen op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. We pakken dit onderwerp voor een deel regionaal op. We zijn dan ook aangesloten bij de projectgroep "Duurzaam Ondernemen in West- Brabant". Daarnaast hebben we ook voor onszelf doelstellingen geformuleerd. Een van deze doelstellingen is dat we in 2015 voor 100% duurzaam in willen kopen. Deze doelstelling verankert duurzaam inkopen in het inkoopbeleid. ENERGIE In het verleden hebben we verschillende initiatieven ondernomen om invulling te geven aan het terugdringen van de energievraag. Deze initiatieven lopen uiteen van lokale projecten tot regionale projecten. Op lokaal niveau is gekeken naar de haalbaarheid van Koude-warmte-opslag voor de verwarming van het Stadskantoor en ABG en het voornemen van Essent om de woningen en kantoren aan de Rijtuigweg op duurzame wijze van energie te gaan voorzien. Op regionaal niveau zetten we ons in voor het beter benutten van reststromen van bedrijventerreinen in West-Brabant. DUURZAME MOBILITEIT Het terugdringen van gereden autokilometers in de wijk zien wij als één van de grotere opgaven. Tijdens de ‘Week van de Vooruitgang’ besteden wij hier jaarlijks grootschalig aandacht aan, maar dat is niet voldoende. Er is meer inspanning nodig. Communicatie is hierbij ons toverwoord. We zetten ons in voor het bevorderen van fietsgebruik en het stroomlijnen van het vrachtverkeer. Deels door subsidie aan te vragen om mobiliteitsprojecten een duurzame invulling te geven. Hierbij kan gedacht worden aan projectsubsidie voor een onderzoek naar een vrijliggend fietspad van de Markiezaten naar de Bergse Plaat, maar ook het realiseren van fietsstallingen in de binnenstad. Tevens wordt in samenwerking met de Provincie, de ondernemersvereniging Sterck alsmede de logistieke koepelorganisaties EVO en TLN onderzocht hoe de stedelijke distributie - bevoorrading van winkels in de binnenstad - in Bergen op Zoom kan worden verbeterd. DUURZAAM BOUWEN Sinds 2004 zijn we als gemeente bezig om het bouwen en verbouwen in de gemeente en de regio te verduurzamen. Dit hebben we bereikt door een convenant. Hierin zijn met de woningbouwcorporaties en de projectontwikkelaars prestatieafspraken gemaakt over energiebesparing en over het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Corporaties en ontwikkelaars verplichten zich met dit convenant tot het minimaal investeren op de duurzaamheideisen zoals deze in het convenant zijn vastgelegd. Het convenant legt daarbij een grote verantwoordelijkheid bij de markt. Effecten van het duurzaam bouwen worden nu getoetst via de bouwaanvraag.

NATUUR- MILIEUEDUCATIE (NME) Bewustwording is noodzakelijk om gedragsverandering teweeg te brengen. Om mensen bewust te maken investeren we in natuur- en milieueducatie (NME). Inhoudelijk belangrijke thema’s zijn biodiversiteit, energie en water. Sinds enkele jaren hebben we gekozen voor een aanbod dat overzichtelijk, herkenbaar en kwalitatief hoogwaardig is. We hebben een aantal landelijke natuur- en milieudagen gekozen waar we in Bergen op Zoom NME-activiteiten omheen organiseren. Centraal in de organisatie staan scholen en/of wijkcommissies. Wij ondersteunen hen, tezamen met natuur- en milieuorganisaties en het lokale bedrijfsleven, om de evenementen te laten slagen. Het platform hiervoor is het Educatie+Punt. We hebben partners gevonden die bereid zijn mee te investeren in de uitbouw van het Educatie+Punt tot een NMEcentrum op de Brabantse Wal. VIJF THEMA’S De gemeente klimaatneutraal krijgen in 2025 en duurzaamheid inbedden in de gedachten en uitvoering van mensen kunnen we niet alleen. We hebben hier de eerste stappen in gezet door de kadernota milieu en duurzaamheid samen met de belangengroeperingen op te stellen. Met verschillende afgevaardigden hebben we op een (creatieve) wijze nagedacht over hoe we invulling moeten geven aan de duurzaamheidopgaven. Hieronder is het resultaat weergegeven.

Bron: imagene.youropi.com

5

DUURZAAM BOUWEN Mensen stellen (in de toekomst) hoge eisen aan de eigen woning en de directe leefomgeving. Ook verwachten we dat mensen in de toekomst hogere (veranderde) eisen gaan stellen aan de kwaliteit van de openbare ruimte. Ontwikkeling In de huidige omstandigheden bedraagt de bouw van nieuwbouwwoningen circa 1% van de bestaande woningvoorraad. Het duurt circa 100 jaar om alle bestaande woningen te vervangen door nieuwbouw. Woningen die nu worden gebouwd, zullen dus ruim 100 jaar moeten blijven staan om de woningvoorraad op peil te houden. Bouwen voor een lange levensduur is dus niet zozeer een optie als wel een noodzaak. Daarnaast hebben de klimaatverandering en de eisen aan een gezonde leefomgeving de nodige consequenties voor het ontwerp en de inrichting van woningen en wijken. Naast nieuwbouw zal de bestaande woningvoorraad hierop moeten worden aangepast. De toenemende warmte vraagt om het weren van zonlicht en om verkoeling van woningen en gebouwen. De energierekening van huishoudens zal zonder maatregelen een belangrijk deel van de woonlasten gaan vormen. De opvang en afvoer van overvloedig regenwater vraagt om adequate riolering en afvoersystemen. Woningen zullen van een hoge kwaliteit moeten zijn, energiezuinig en duurzaam gebouwd. Ambitie Wij willen aan de wensen en eisen voor een duurzame bouw voldoen. Naast dat overal in de gemeente moet worden voldaan aan de basisnormen voor een schone en veilige woonomgeving, willen we de levensloop van gebouwen (bouw, gebruik en sloop) op een duurzame wijze laten plaatsvinden. Dit betekent dat niet alleen wordt gekeken naar het toepassen van duurzame materialen, maar ook naar hoe materialen toegepast kunnen worden in relatie tot het gebruik van water, energie, etc. Opgave De ambitie vraagt de nodige inspanningen om een toekomstgerichte, duurzame woningvoorraad te creëren. Dat betekent duurzaam bouwen van nieuwe woningen en verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Doelen • Nieuwbouw en renovaties in de woningbouw duurzaam uitvoeren. • Duurzaam verbouwen stimuleren. Uitwerking • Stimuleren van aanleg van groene daken. • Bedrijven en woningbouwcoöperaties committeren aan duurzame bouw. • Stimuleren van catalogusbouwers tot duurzame prefabricatie • Eilanden Oude Molen klimaatneutraal realiseren

6

DUURZAME MOBILITEIT We voeren al jaren beleid om het vervoer terug te dringen: per fiets en per openbaar vervoer als het kan, per auto als het moet. Ons beleid is erop gericht de noodzaak tot verplaatsing te beperken en vervoerswijzen te bevorderen die het leef- en verblijfsmilieu het minst belasten. Ontwikkeling Als gevolg van een aantal (maatschappelijke) ontwikkelingen, zoals het doortrekken van de A4, het realiseren van de containerterminal, een grotere welvaart en een groter autobezit, zal naar verwachting de komende 4 jaar het aantal verplaatsingen en verplaatsingsafstanden toenemen. De behoefte aan mobiliteit neemt dan ook de komende jaren alleen maar toe. De groei van het autogebruik zal doorgaan. De belasting op het stedelijke milieu zal toenemen. Ambitie Bij de ambitie van een compacte gemeente en een sterke regiofunctie hoort een goede bereikbaarheid. Het uitgangspunt van ons verkeersbeleid, is het accommoderen van een toenemende mobiliteit door een mix van maatregelen. We streven naar een duurzame vervoersinfrastructuur door het aanbieden van een mix van transportmogelijkheden. Samen met de regio zetten we in op een kwaliteitssprong. De belasting van het verkeer op het stedelijke leefmilieu moet binnen de gangbare normen blijven. De belasting op de luchtkwaliteit in de gemeente, de geluidshinder, het energieverbruik en het stedelijk groen moet afnemen. Opgave Het aandeel verplaatsingen met het openbaar vervoer en de fiets moet de komende jaren substantieel toenemen. Het optimaliseren van de bevoorrading (goederenvervoer) van de binnenstad. We stimuleren het gebruik van stillere en schonere motoren, zowel bij de auto als het openbaar vervoer. Doelen • Het bevorderen van een goede bereikbaarheid van de gemeente en ondertussen het leefklimaat op peil houden. • Verduurzamen van de auto’s. • Demotiveren van het autogebruik voor korte afstand (< 5km) Uitwerking • Verminderen van autokilometers door stimuleren van fietsverkeer naar het centrum, winkel, school, werk of het sporten, betere fietsontsluiting en huurmogelijkheid van elektrische fietsen • Het realiseren van duurzame stedelijke distributie. In samenwerking met ondernemers/uitvoerders realiseren van een goede bereikbaarheid voor goederen transport en ondertussen het leefklimaat op peil houden. • Faciliteren bij het realiseren van een oplaadpunt en accuwissels voor elektrische vervoersmiddelen.

7

DUURZAME ENERGIE Energie is een thema waar landelijk veel aan wordt gewerkt. De gemeente kan op deze landelijke ontwikkelingen inspringen en zich landelijk te positioneren als voorloper. Er is echter nog geen duidelijk beeld wat kansrijk en kansarm is als het gaat om duurzame energieopwekking. Er zijn verschillende regionale en gemeentelijke initiatieven op dit gebied. Ontwikkeling Mondiaal, continentaal, landelijk, regionaal en lokaal is een omslag gaande in het besef dat de aarde (mede door menselijk handelen) opwarmt. Wereldleiders, opiniemakers, politici, bestuurders, ondernemers en burgers nemen hun verantwoordelijkheid en staan op om hun bijdrage te leveren aan een duurzame wereld. Wij willen dicht bij huis beginnen, maar wel met een grootse ambitie. Ambitie We willen ons landelijk positioneren als het gaat om duurzaam invulling geven aan de energievraag en opwekking. Opgave We willen op verschillende wijzen invulling geven aan deze ambitie, denk bijvoorbeeld aan duurzame, groene stroom. Dit is elektriciteit opgewekt uit duurzame energiebronnen. Er zijn verschillende manieren waarop groene stroom opgewekt kan worden, namelijk met behulp van windenergie, zonne-energie, maar ook uit biomassa, aardwarmte, waterkracht, energieopslag en warmtepompen. Doelen • Het realiseren van een drastisch lagere energievraag, door mensen bewust om te laten gaan met energie; • Het bevorderen van duurzame energieopwekking Uitwerking • Duurzame energiemaatregelen voor bestaande woningen. • Participeren in lopende initiatieven op het gebied van duurzame energieopwekking en zich als partner opstellen voor nieuwe initiatieven. • Energie zuinigere overheidsgebouwen • Het organiseren vaneen campagne Bergs licht op klimaat.

8

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO) Bedrijvigheid staat aan de basis van onze welvaart. Wij kiezen voor economische groei en versterking van de economische basis als eerste voorwaarde voor een duurzame sociale versterking. Ontwikkeling De zakelijke dienstverlening, detailhandel en topvoorzieningen zijn de dragers van onze economische groei. Om ook in de toekomst deze dragende functie te vervullen moet nu rekening worden gehouden met een veranderend leefklimaat. Door Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen wordt hier de eerste stap in genomen. Ambitie Goed voorbeeld doet vaak volgen. De gemeente zal MVO inbedden in de eigen organisatie en voorwaarden stellen aan opdrachtnemers bij inkopen van opdrachten. Voorbeelden hiervan zijn CO2 compensatie bij transport, dubbelzijdig afdrukken van rapporten, etc. De gemeente vervult hierin een voortrekkersrol. Opgave Maatschappelijk verantwoord ondernemen tot een normaal begrip voor Bergse ondernemers en opdrachtnemers van de gemeente maken. Ondernemers zien MVO daarbij als kans en als uitdaging. Bedrijven voldoen aan de normen voor basiskwaliteit en bieden een ‘plus’ op het gebied van energiebesparing. Doelen • Voorbeeldfunctie met maatschappelijk verantwoord ondernemen, met name gericht op duurzaam inkopen. • Stigma (duurzaamheid is duur en oubollig) van duurzaamheid doorbreken. Uitwerking • Duurzaam inkopen (van kantoorartikelen tot materiaal voor buiten). • Energiebesparing openbare verlichting. • Aanbieden cursus duurzaam ondernemen. • MVO-platform oprichten i.s.m. duurzame ondernemers en stichting Duurzaam Bergen en daarbij als ‘matchmaker duurzaamheid’1 optreden en het organiseren van een MVO-dag en klimaattop.

1

Zorgen dat de juiste personen elkaar vinden bij het opstellen of realiseren van een duurzaamheid initiatief (people, planet, profit).

9

NATUUR- EN MILIEUEDUCATIE (NME) Ontwikkeling Landelijk is er een beleid ontwikkeld waarin NME in een nieuw jasje wordt gestoken. De basis ligt bij het arrangementsdenken. Dit houdt in dat activiteiten worden voorbereid door vier gelijkwaardige partners, vertegenwoordigers van het onderwijs, NME-aanbieders, bedrijfsleven en overheid. De jeugd, als voornaamste doelgroep, moet bereikt worden door het NME-aanbod attractief en eigentijds te maken. In het provinciaal beleid is het natuurgebied de Brabantse Wal benoemd tot Provinciaal Landschap. Natuurbehoud moet hier hand in hand gaan met de recreatieve ontwikkelingen. NME wordt gezien als onmisbaar element dat de ecologische en recreatieve waarden van een kwetsbaar gebied kan verbinden. Er wordt ingezet op hoogwaardige NME op locaties waar intensieve recreatie plaatsvindt. Ambitie Onze ambitie is dat Bergenaren in hun eigen achtertuin de natuur en het milieu kunnen beleven. Hiervoor gaan we ons Nu-MEnu - de jaarlijkse evenementenkalender - verder uitbouwen door scholen en wijkcommissies, maar ook recreatieve hotspots te stimuleren om activiteiten te organiseren op deze kalenderdagen. Daarnaast gaan we een herkenbaar, overzichtelijk en kwalitatief goed NME-programma ontwikkelen voor het natuurgebied de Brabantse Wal. Speerpunt hierbij is de realisatie van een NME-centrum. Opgave Het aantal bewoners, en dan vooral de jeugd, van Bergen op Zoom en het aantal bezoekers van de Brabantse Wal dat participeert in NME-activiteiten moet toenemen. Dat kan zowel als aanbieder, deelnemer of eindgebruiker. Doelen • Realisatie van een NME-centrum op de Brabantse Wal • Ontwikkelen van NME-programma voor het natuurgebied Brabantse Wal • Verder uitbouwen van het Nu-Menu Uitwerking • Platform bieden voor arrangementsleden • Scholen en wijkcommissies ondersteunen tijdens Nu-Menu evenementen • Investeren in een NME-centrum

10

INSTRUMENTEN Al met al zijn er verschillende rollen die de gemeente vervult. Rollen als bevoegd gezag, initiatiefnemer, eigenaar, beheerder, opdrachtgever en als dienstverlener. De vraag hierbij is met welke rol bij welk vraagstuk de meeste (milieu)winst te behalen valt. Daarnaast spelen effectiviteit en financiën vanzelfsprekend een grote rol. Afhankelijk van de rol beschikken we over verschillende instrumenten. Op hoofdlijnen zijn de volgende instrumenten te onderscheiden: • Juridische instrumenten • Financiële instrumenten • Educatie en communicatie Juridische instrumenten Als overheid beschikken we over juridische middelen om mensen een bepaalde beleidsrichting op te krijgen. Onder deze middelen wordt veelal handhaving verstaan. Deze middelen worden voornamelijk toegepast om de beleidsdoelen van het basistakenpakket te behalen. De instrumenten die gebruikt worden om de doelstellingen van de kadernota te behalen zullen voornamelijk de financiële en communicatieve instrumenten zijn. Financiële instrumenten Duurzaamheid als win-win: Milieuvoordeel én economisch voordeel. Duurzaamheid betekent vaak hogere investeringen op korte termijn en lagere lasten op langere termijn. Om de mensen over te laten stappen kunnen we subsidies verstrekken. Hierbij willen we vooral fungeren als subsidieloket. Op deze wijze worden mensen beloond voor hun gedrag en wordt de drempel van hoge investeringen en lagere lasten dichter bij elkaar gebracht. De gemeente zal ook in de vorm van initiator de markt stimuleren. De gemeente neemt het initiatief en zoekt daarin partners om hen te ondersteunen. Hierbij kan worden gedacht aan het duurzaam bouwen van starterswoningen maar ook het wagenpark verduurzamen. Educatie en communicatie Veel van de taken die de gemeente heeft of tot uitvoering wil brengen kan ze echter niet alleen. Hiervoor is samenwerking nodig. Dit is georganiseerd in het Educatie+Punt. De samenwerking is ook noodzakelijk omdat de gemeente niet alle taken naar zich toe moet trekken. Immers, de bevolking, maatschappelijke instanties en bedrijfsleven hebben een eigen verantwoordelijkheid. Wij zien een stimulerende en faciliterende rol voor onszelf weggelegd, waarbij de verantwoordelijkheid voor bepaalde acties of projecten bij bevolking, maatschappelijke instanties en/of bedrijfsleven wordt neergelegd. Een voorbeeld hiervan is om met vertegenwoordigers van dorpen afspraken te maken over het groenbeheer, concrete milieuknelpunten in het dorp en hun eigen bijdrage hierin. Een ander voorbeeld is het gezamenlijk met burgers of andere betrokkenen organiseren van milieuprojecten, bijv. over fietsgebruik, watergebruik, energiegebruik, afvalscheiding, of het organiseren van excursies, milieumarkt, afvalweek, etc. Ook de realisatie van een NME-centrum op de Brabantse Wal speelt hierin een grote rol.

11

FINANCIEN EN ORGANISATIE De Kadernota en het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duurzaamheid kent een aantal financieringsbronnen. In beginsel wordt het beleid gefinancierd binnen de reguliere begroting op het product Milieu en de producten van de overige betrokken afdelingen (zie Projectenoverzicht), aangevuld met te verwerven subsidies. Uitzondering hierop is het NME-centrum, waarvoor wij nieuwe middelen moeten aanboren. Voor het verwerven van subsidies en het financieren van het NME-centrum wordt voorgesteld om een Egalisatiereserve Duurzaamheid op te richten.

11.1

Structurele middelen Voor milieu is structureel € 225.000 op jaarbasis gereserveerd voor duurzaamheidstaken. Deze gelden, bestaande uit uren en middelen. Hieronder is een overzicht opgenomen; Oormerk Uren* RMD 1000 Duurzaam West-Brabant 400 Duurzaamheid milieu Uren beleidadviseurs milieu 800 Totaal * de uren zijn niet als middelen in te zetten.

Middelen € 50.000,--

Totaal € 80.000,-€ 30.000,-€ 50.000,-€ 65.000,-€ 225.000,--

Over de looptijd van 4 jaar zijn er € 900.000,-- aan middelen. Deze middelen willen we de komende vier jaar inzetten om uitvoering te geven aan het duurzaamheidprogramma.

11.2

Subsidie Onderzoek wijst uit de er verschillende subsidies zijn voor de uitwerking van de thema’s zoals deze hieronder zijn weergegeven. Per onderwerp is weergegeven welke subsidies het meeste aansluiten bij de uitwerking. De doorlooptijd voor dit programma is vier jaar. In vier jaar tijd zullen de subsidie(voorwaarden) veranderen dan wel komen te vervallen en zullen er nieuwe subsidies bijkomen. Bij het starten van een uitwerking zal nader worden onderzocht of er veranderingen hebben plaatsgevonden betreffende de subsidies. In bijlage 2 is per thema een overzicht weergegeven van de subsidies die beschikbaar zijn. Kort is de omschrijving, doelgroep, doorlooptijd, budget en dekkingsgraad weergegeven.

11.3

Egalisatiereserve duurzaamheid Op 4 februari 2010 is de raad een opiniepeilende mededeling voorgelegd om het resultaat van het product milieu met ingang van 2009 te bestemmen naar een nieuw op te richten egalisatiereserve duurzaamheid. Hier is positief op gereageerd. Dit is nodig om de subsidies -zoals hierboven omschreven- te werven. Een voorwaarde voor subsidie is dat de aanvrager aan kan tonen dat ook zij een deel gelabeld hebben. Met een egalisatiereserve duurzaamheid wordt voldaan aan deze eis. De middelen afkomstig van gegunde subsidies zullen aan de Egalisatiereserve Duurzaamheid worden toegevoegd. De egalisatiereserve wordt aangewend voor incidentele projectkosten, zoals de realisatie van het NME-centrum.

11.4

Inzet afdelingen Duurzaamheid is geen project op zich. Duurzaamheid moet worden ingebed in onze organisatie en moet voor eenieder een uitgangspunt zijn. Bij de uitvoering van het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duurzaamheid zal vanuit verschillende afdelingen worden samengewerkt, deels door aan bestaande projecten een duurzame invulling te geven en deels door nieuwe projecten samen op te pakken. De Milieu-medewerkers, inclusief Regionale Milieudienst, geven intern duurzaamheidsadviezen. De daadwerkelijke investerings- en/of onderhoudskosten zijn in beginsel voor de betreffende afdeling.

11.5

Middelen afdeling Duurzaamheidprojecten waar alleen milieu bij is betrokken worden gefinancierd vanuit de structurele middelen duurzaamheid en de egalisatiereserve duurzaamheid. De duurzaamheidprojecten waarbij milieu optreedt als duurzaamheidadviseur worden gefinancierd vanuit de afdeling waar het project loopt, uitgezonderd zijn de uren van de beleidadviseurs milieu. Voorbeeld: als er nieuwe straatverlichting wordt aangeschaft zal milieu meehelpen hier een duurzame invulling aan te geven. De aanschaf van de straatverlichting wordt betaald vanuit de projectbegroting voor straatverlichting. Het kan zijn dat een duurzame invulling een hogere investering vraagt, maar over een periode kosten bespaart. De investering als besparingkosten komen ten goede van de afdeling waaronder het project valt. Milieu zal aangeven welke subsidies er beschikbaar zijn om de eventuele (extra)kosten op te vangen. De trekkende afdeling is verantwoordelijk voor de subsidieaanvraag. Indien voor bepaalde projecten geen subsidie is en blijkt dat de trekkende afdeling de (extra) kosten niet kan dragen, dan zal worden onderzocht of het vanuit de egalisatiereserve duurzaamheid gefinancierd kan worden.

Gemeente Bergen op Zoom/Kadernota milieu- en duurzaamheid

Opdrachtgever Project Omvang rapport Datum Eindredactie

: : : : :

Gemeente Bergen op Zoom Kadernota milieu en duurzaamheid 21 pagina's 6 april 2010 DHV i.s.m. bureau Beleidsatelier (gemeente Bergen op Zoom)

UITVOERINGSPROGRAMMA Milieu- en duurzaamheid

Klimaatneutraal in 2025

Cradle To cradle

Groen blauwe structuur versterken

2010

2014

BIJLAGE 1

UITVOERINGSPROGRAMMA MILIEU EN DUURZAAMHEID

Onze ambities maken het noodzakelijk om de komende vier jaar een aantal forse stappen vooruit te zetten. De kadernota milieu en duurzaamheid vormt de basis van onderliggend uitvoeringsprogramma milieu en duurzaamheid. In dit programma vindt een nadere uitwerking van de activiteiten, werkwijze, kosten en financiële dekking plaats. Voor uitwerking van duurzaamheidambities en het borgen van continuïteit is inbedding binnen de gemeentelijke organisatie noodzakelijk. De transitie naar een duurzame en energieneutrale gemeente raakt uiteindelijk de portefeuilles van alle collegeleden.

1

DUURZAAM BOUWEN

Hieronder zijn de uitwerkingen om de ambities van duurzaam bouwen te realiseren verder toegelicht. Voor de financiering van het uitvoeringsprogramma milieu en duurzaamheid zijn op het gebied van duurzaam bouwen geen subsidies beschikbaar voor de overheid die zij namens eigenaren kunnen aanvragen. Wel zijn er bij de rijksoverheid en de provincie subsidies beschikbaar voor eigenaren waarmee de uitvoering van maatregelen op het gebied van duurzaam bouwen gefinancierd kunnen worden. We zien het als een gemeentelijke taak om particulieren en bedrijven op deze subsidiemogelijkheden te wijzen.

1.1

Stimuleren van bouw van groene daken

Een groen dak is een dak dat bedekt is met vegetatie en begroeiing. Wanneer groene daken op grote schaal worden toegepast dragen ze bij aan een duurzame en gezonde stad. Groene daken vangen regenwater op en voeren het vertraagd af. Hierdoor wordt het riool minder belast als het hard regent. Groene daken nemen stofdeeltjes op uit de atmosfeer en vormen een buffer tegen luchtvervuiling. Een beplant dak isoleert het pand eronder. Hiermee leveren groene daken een bijdrage aan de vermindering van energieverbruik en CO2-uitstoot. Daardoor vermindert de opwarming van de stad en verbetert de luchtkwaliteit. En natuurlijk wordt de stad groener, waardoor er meer kansen komen voor flora en fauna en de leefbaarheid verbetert. Naast het feit dat het een bijdrage levert aan een duurzame stad, heeft een groen dak ook financiële voordelen voor de bewoners. Een groen dak heeft een isolerende werking waardoor in de winter het pand minder hoeft te worden verwarmd en in de zomer minder hoeft te koelen. Dit levert dus direct een besparing op de energienota! Bovendien gaan groene daken langer mee dan een gewoon dak. De kosten voor de aanleg van een groen dak hangen af van de kwaliteit en kenmerken van het bestaande dak en van de uiteindelijke inrichting. De gemiddelde aanlegkosten variëren van €45,- per m2 voor een extensief dak tot € 120,-- voor een intensieve daktuin. Doel De komende vier jaar willen we derde partijen, door subsidie, stimuleren gezamenlijk 500 m² groene daken te realiseren.


bijlage 1 -1-

Noch de voordelen van groene daken, noch de middelen die de we als gemeente hiervoor beschikbaar stellen zijn algemeen bekend. We zullen dan ook investeren in voorlichting om deze kennis over te brengen. Er is geen landelijke of provinciale subsidies voor specifiek groene daken. Wel is een mogelijkheid om in te schrijven voor de subsidie ‘Groen in en om de stad’ van de provincie Noord-Brabant. Op moment van schrijven waren de voorwaarden nog niet gepubliceerd.

1.2

Commitment duurzame bouw

Ten aanzien van Duurzaam Bouwen hebben we een Convenant Duurzaam Bouwen. Hierin zijn met de woningbouwcorporaties en de projectontwikkelaars prestatieafspraken gemaakt over energiebesparing en over het verduurzamen van de bestaande woningvoorraad. Corporaties en ontwikkelaars verplichten zich met dit convenant tot het leveren van prestaties op het gebied van duurzaamheid. Het convenant legt daarbij een grote verantwoordelijkheid bij de markt. Effecten van het duurzaam bouwen worden door ons getoetst via de bouwaanvraag. Vanaf 1 maart 2010 maken we voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw gebruik van het instrument Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR). De GPR is een prestatieinstrument waarmee scores op de genoemde thema’s eenvoudig in beeld zijn te brengen. Met dit instrument zijn de prestatieafspraken makkelijker te realiseren en controleren. Doel Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR) waarde 7 behalen bij alle nieuwbouw- en hoogniveau renovatieprojecten Er is geen landelijke of provinciale subsidie voor duurzaam bouwen in het algemeen. Wel zijn er subsidies voor onderdelen. Deze subsidies zijn toegankelijk voor particulieren en bedrijven. In de voorlichting aan burgers zullen we aandacht besteden aan de subsidiegelden die beschikbaar zijn en aangeven hoe men daarvoor in aanmerking komt. Een voorbeeld van een subsidie is: ‘isolatieglas’ (landelijke subsidie) en de subsidie ‘Maatschappelijke organisaties en milieu’. Op de site: www.vindsubsidies.nl zijn meer dan 66 subsidies gepubliceerd.

1.3

Duurzame catalogusbouw

Een opkomende markt is catalogusbouw. Catalogusbouw zijn een of meer typen standaardwoningen waaruit een opdrachtgever - die een bouwkavel ter beschikking stelt - kan kiezen. De opdrachtgever kiest een standaard woning uit - eventueel aangevuld met eigen wensen - en laat deze bouwen. De duurzaamheidopties (groen dak) of een duurzame woning zijn beperkt. We verwachten dat hier markt voor is en willen dan ook met catalogusbouwers in overleg (stimuleren) om deze aan hun catalogus toe te voegen. Doel Duurzame bouwelementen zijn opgenomen in catalogus van (grote) leveranciers in Bergen op Zoom Er is geen aparte landelijke of provinciale subsidie beschikbaar voor dit onderwerp. Mogelijk dat subsidie voor innovatieve projecten hiervoor aangewend kunnen worden.

bijlage 1 -2-


1.4

Klimaatneutrale Eilanden Oude Molen

Op het bedrijventerrein Oude Molen te Halsteren worden eilanden gerealiseerd ten behoeve van bedrijven. Deze eilanden zijn een zichtlocatie langs de A4. We willen van de bouw van het bedrijventerrein een voorbeeldproject maken voor duurzaam bouwen in combinatie met klimaatneutraal gebruik. Doel De Eilanden Oude Molen klimaat neutraal realiseren Subsidieregelingen ten behoeve van een energiezuinige gebouwde omgeving zoals de unieke kansenregeling van Agentschap NL kunnen hiervoor worden aangewend. Subsidie moet betrekking hebben op nieuwbouwprojecten en door bedrijven of overheid aan te vragen zijn.

Figuur 9: Eilanden Oude Molen


bijlage 1 -3-

2

DUURZAME MOBILITEIT

Duurzame mobiliteit gaat over de uitdaging een evenwicht bereiken tussen bereikbaarheid, economie, leefmilieu en klimaat. Voor de komende jaren richten we ons op de uitwerkingen die hieronder nader zijn toegelicht.

2.1

Autokilometers in de wijk verminderen

De auto wordt te pas en te onpas gebruikt. Auto’s worden vaak verder weg geparkeerd dan de afstand tussen woning en eindbestemming. Dit excessieve autogebruik zorgt voor onnodige vervuiling en opstoppingen. De gemeente wil dan ook het autogebruik op korte afstanden demotiveren en het gebruik van de fiets naar bijvoorbeeld centrum, winkel, school, werk of het sporten stimuleren. Dit kan worden gerealiseerd door een betere fietsontsluiting en de mogelijkheid een elektrische fiets te huren. Doel Afname autogebruik: - binnen een wijk (1,5 km) met 15% - binnen de stad (4,5km) met 5% Een subsidie die door de centrale overheid beschikbaar is gesteld is ‘mobiliteitsmanagement’. Deze subsidie is bedoeld om mensen uit de auto te krijgen en vaker gebruik te laten maken van de fiets, of ander openbare vervoersmiddelen.

2.2

Bevoorrading binnenstad optimaliseren

Vrachtwagens die ondernemers in de binnenstad voorzien zijn vaak maar halfvol. Dit is niet effectief en efficiënt. We willen dit veranderen. In samenwerking met ondernemers/uitvoerders willen we een goede bereikbaarheid van de gemeente realiseren, het leefklimaat op peil houden en verbeteren en de kosten voor ondernemers voor distributie beperken. In dit kader willen we onderzoeken welke mogelijkheden van stedelijke distributie voor de gemeente het meest kansrijk zijn. Op basis van het onderzoek willen we samen met de betrokkenen de kansrijke distributiemogelijkheden implementeren en uitvoeren. Doel Faciliteren van maatregelen om goederen te bundelen, distributie in dagranden te laten plaatsvinden, elektrische voertuigen te gebruiken, "kleine" maatregelen te treffen, laaden losplekken te verbeteren. Door de provincie Noord-Brabant is de subsidie ‘verbeteren luchtkwaliteit in Brabant’ beschikbaar gesteld. Deze subsidie ondersteunt o.a. maatregelen betreffende efficiënt vervoer. Door de Europese Unie is de subsidie ‘Marco Polo’ beschikbaar gesteld. Men kan in aanmerking komen voor deze subsidie als het project een uitwerking is van gecombineerd goederenvervoer.

bijlage 1 -4-


2.3

Oplaadpunten voor elektrische voertuigen

We willen ons richten op schonere auto’s en meer fietsen. Veel initiatieven worden vanuit de markt ontwikkeld en uitgevoerd. Een ontwikkeling die onze hulp kan gebruiken is elektrische mobiliteit. Elektrisch vervoer heeft oplaadpunten nodig. De markt heeft hier een impasse bereikt; er moet eerst een adequaat niveau van elektrisch vervoer zijn vs. er moeten eerst voldoende oplaadpunten zijn voordat we een adequaat niveau van elektrisch vervoer bereiken. Als gemeente willen we faciliteren in het doorbreken van deze impasse. Doel Realisatie van minimaal 5 oplaadpunten voor elektrische voertuigen (fietsen en/of scooters en/of auto’s) Voor de subsidieregeling ‘verbeteren luchtkwaliteit in Brabant’ kan men eveneens in aanmerking komen als de uitwerking multifuel tankstations omvat. Door het uitwerkingsproject van stedelijke distributie te combineren met oplaadpunten zal de kans op gunning en het subsidiebedrag toenemen.

Figuur 10: oplaadpunten elektrische voertuigen


bijlage 1 -5-

3

DUURZAME ENERGIE

Energiegebruik en -opwekking heeft veel effect op het klimaat. Door hier een duurzame invulling aan te geven willen we een bijdrage leveren aan een positieve klimaatverandering. We willen dit doen door de energievraag te verlagen en de opwekking te verduurzamen. Uitgangspunt hierbij is de Trias Energetica, deze gaat uit van de volgende onderverdeling: 1. Terugdringen van onnodig energieverbruik. 2. Voor de resterende behoefte zoveel mogelijk duurzame energie inzetten 3. Zuinig en efficiënt gebruik maken van fossiele bronnen, als duurzame energie niet volstaat.

3.1

Energiezuinigere woningen

Hoewel er binnen onze gemeente nieuwbouw plaatsvindt, bestaat het grootste gedeelte van de woningvoorraad uit bestaande woningen. Met een veranderend klimaat zullen deze woningen meer energie gaan gebruiken. Als gemeente willen we de energievraag verminderen. We willen de energielabels van woningen verhogen. Bijvoorbeeld een woning met energielabel D naar energielabel B. We willen dit onder andere doen door aanpassingen aan de woningen die dit bewerkstellingen. De aanpassingen die hiervoor geschikt zijn, zijn afhankelijk van de energiereductieopgaven, de woning, etc. Als gemeente willen we bewoners stimuleren om duurzame aanpassingen aan te brengen teneinde een lagere energievraag te realiseren maar ook een lagere energierekening voor de bewoners. Met onze lokale actie leveren we ook een bijdrage aan het landelijke doel om in 2015 voor 2,5 miljoen bestaande woningen het energiegebruik met 30% te minderen. Doel 100 woningen verbeteren met minstens 2 energielabels Er zijn verschillende subsidies beschikbaar voor verschillende doelgroepen. Een aantal van deze subsidies worden hieronder genoemd. Op de site: www.vindsubsidies.nl onder bedrijfsfunctie energie zijn tientallen subsidies samengevat. Om te onderzoeken welke energiemaatregelen het meest kostenrendabel zijn, is voor burgers en bedrijven de subsidie ‘maatwerkadvies energiebesparing’ beschikbaar. Voor woningeigenaren met een warmtepomp is de subsidie ‘warmtepomphouders t.b.v. verlaging elektriciteitsaansluiting beschikbaar. Met de subsidie ‘meer met minder’ kunnen eigenaren € 300,- krijgen bij een stijging van 1 energielabel en € 750,- bij een stijging van twee energielabels.

Figuur 11: energielabels

bijlage 1 -6-


3.2

Participeren duurzame energieopwekking

Vanuit de regio en markt worden verschillende initiatieven ontplooid voor duurzame energieopwekking. Als gemeente willen we participeren in deze of nieuwe initiatieven. We zijn immers van mening dat niet de gemeente deze kar moet trekken. Immers, een ontwikkeling dat vanuit de markt rendabel is heeft een grote kans van slagen. Daarnaast vinden wij dat we op voorhand geen initiatieven moeten uitsluiten. We willen ook bijdragen aan de bekendheid van deze ontwikkelingen en zullen via de gemeentelijke website ontsluiten welke initiatieven er ontplooid worden en welke bedrijven, instellingen, etc. deze initiatieven hebben toegepast. Doel Participeren in minimaal twee grootschalige initiatieven Voor duurzame energieopwekking zijn verschillende subsidies beschikbaar. Vanuit de Europese Unie wordt voor de subcategorie biomassa € 651 miljoen beschikbaar gesteld. Door de centrale overheid wordt de subsidie Bioraffinage beschikbaar gesteld. Voor zonne-energie worden verschillende subsidies beschikbaar gesteld.

Figuur 12: Warmte koude opslag

3.3

Energiezuinige scholen en gemeentegebouwen

We hebben binnen onze gemeente 26 basisscholen, 5 middelbare scholen en verschillende gebouwen waar we het beheer over hebben, samengevat onder gemeentegebouwen (incl. sportaccommodaties). Deze gebouwen gebruiken veel energie. We zijn van mening dat we het energieverbruik (energievraag) van deze openbare gebouwen naar beneden kunnen brengen. Aangezien goed voorbeeld doet volgen willen we hier actief op inzetten. Verschillende aanpassingen kunnen worden bewerkstelligd om dit te bereiken. Doel Gemeentegebouwen en scholen stijgen totaal met 10 energielabels Verschillende subsidies kunnen worden aangevraagd om bij te dragen aan bovengenoemd doel. Zo is er voor scholen de subsidie “Verbetering binnenklimaat huisvesting primair onderwijs”. De subsidie ”Meer met minder” kan eveneens worden aangevraagd.


bijlage 1 -7-

3.4

Campagne Bergs licht op klimaat

Er zijn verschillende manieren om de energievraag naar beneden te brengen. Als gemeente gaan we verder met de campagne die we hebben opgezet en ondernemen we nieuwe initiatieven om de energievraag naar beneden te brengen. Eén van de meest bekende initiatieven om de energievraag naar beneden te krijgen en veel mensen te laten participeren is het organiseren van een black-out. Een black-out is een evenement waarbij de verlichting uitgaat voor een bepaalde periode. De meest bekende voorbeelden hiervan zijn: ‘Nacht van de Nacht’ van de provinciale Milieufederaties en ‘Earth Hour’ van het Wereld Natuur Fonds. Als gemeente vinden we dit een mooi initiatief die een grote groep aanpreekt en ook bewust maakt van duurzame energie. Wij willen dan ook een black-out organiseren binnen onze gemeente. Daarnaast blijven we de jaarlijkse Energiemarkt op wijk-/dorpsniveau organiseren. Doel Jaarlijks meedoen aan landelijke campagne zoals ‘Nacht van de Nacht’ of ‘Earth Hour’ en het organiseren van een jaarlijkse energiemarkt. Voor het organiseren van een black-out is geen subsidie beschikbaar.

Figuur 13: Black-out

bijlage 1 -8-


4

MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN

Om het leefklimaat te verbeteren en tegelijk een CO2-reductie door te voeren gaan we duurzaam inkopen en ondernemers stimuleren hetzelfde te doen.

4.1

Duurzaam inkopen

We hebben een ambitieus doel: in 2015 willen we alles 100% duurzaam inkopen. Duurzaam inkopen betekent dat we rekening houden met de maatschappelijke gevolgen onze inkopen en aanbestedingen. Dat wil zeggen met de sociale, milieugerelateerde en economische gevolgen. De maatschappelijke impact van duurzaam inkopen is groot. We hebben een relatief groot inkoopvolume en vervullen een voorbeeldrol. De wil om de 100%-doelstelling te verwezenlijken is aanwezig. De kunst is onze (beleids-) voornemens te concretiseren en te vertalen naar de dagelijkse inkoop- en aanbestedingspraktijk. Duurzaam inkopen is meer dan alleen het toepassen van criteria in het inkoop- of aanbestedingsproces, maar gaat ook om onze keuzes in de bedrijfsvoering en het beleid vertalen naar de in te kopen werken, leveringen of diensten. Daarbij geldt: hoe eerder er in het proces aandacht is voor duurzaamheid, hoe meer mogelijkheden er zijn de doelstelling te verwezenlijken. Doel Bij alle inkopen worden duurzaamheidscriteria gehanteerd Er bestaat geen specifieke MVO-subsidie. Er bestaan wel subsidies voor deelaspecten van MVO, zoals energiebesparing of het aannemen van minderheden. Veel milieu- en innovatiesubsidies gaan via Agentschap NL. Verder zijn er nog subsidies vanuit provincies, ministeries en de Europese Unie. Hierbij kan gedacht worden aan de VAMIL en MIA-subsidie.

4.2

Energiebesparende openbare verlichting

Openbare verlichting zorgt traditioneel voor sociale veiligheid en verkeersveiligheid. Daarnaast draagt verlichting bij aan een prettigere en mooiere omgeving. Daartegenover staat dat ze geen lichthinder mag veroorzaken en bij voorkeur zo energiezuinig mogelijk is. Tegenwoordig kan dat allemaal. En er is nog geld mee te besparen ook! Het totale energieverbruik van alle openbare verlichting (OVL) in Nederland is berekend op ongeveer 600.000 tot 700.000 MWh/jaar, waarvan ± 500.000 MWh door gemeentelijke OVL. Gemiddeld is dat voor onze gemeente zo'n 1.100 MWh. Het theoretische besparingspotentieel voor gemeentelijke OVL is berekend op gemiddeld 18%. Hiermee leveren we een grote bijdrage aan CO2-reductie en geven we minder uit. Doel Alle lampen die vervangen worden, vervangen door duurzame lampen zodat 20% van de openbare verlichting is verduurzaamd


bijlage 1 -9-

Er is geen aparte subsidie beschikbaar. Op dit moment inventariseert het Ministerie van VROM mogelijke alternatieve financieringsconstructies. Mogelijk dat er de komende jaren nog een financieringsconstructie komt. Uit resultaten van andere gemeenten blijkt er een terugverdientijd te zijn van 10 jaar.

4.3

Aanbieden cursus duurzaam ondernemen

Duurzaamheid is een containerbegrip en leidt dan ook tot vragen: Wat is voor de mij als ondernemer interessant? Wat kan ik als ondernemer doen? Wat is mijn terugverdientijd? etc. Om ondernemers meer inzicht te geven in duurzaam ondernemen wordt de Milieubarometer door ons, in afstemming met de andere gemeenten in de regio, beschikbaar gesteld. Met deze barometer kunnen ondernemers onderzoeken welke aanpassingen leiden tot een beter leefklimaat en kostenbesparingen. Doel 20 deelnemers die concreet maatregelen gaan treffen De SLOK-subsidie2 kan hiervoor worden gebruikt.

4.4

MVO-platform oprichten

Maatschappelijk varantwoord ondernemen is een moeilijk concept. Daarnaast hebben we geen van allen behoefte om opnieuw het wiel uit te vinden. We willen dan ook een platform oprichten om MVO in te bedden en elkaar te helpen en initiatieven, producten te presenteren. We leveren daarbij een extra bijdrage door een matchmaker te initiëren. Deze matchmaker zorgt ervoor dat partijen elkaar kunnen vinden, ondersteunen en informeren. Het MVO-platform organiseert jaarlijks minimaal één MVO-activiteit. Hieronder vallen een klimaattop - een bijeenkomst om te kijken en vast te leggen welke initiatieven ondernomen worden ten behoeve van het klimaat - en een MVO-dag, een dag waar eenieder wordt geïnformeerd en geïnspireerd over de kansen en mogelijkheden die MVO bieden. Doel Actieve organisatie die jaarlijks minimaal één MVO-activiteit organiseert, waaronder een klimaattop en een MVO-dag, en een matchmaker beschikbaar stelt Er is geen aparte subsidie beschikbaar voor een MVO-platform. Mogelijk dat het MVO-platform in aanmerking komt voor de subsidieregeling ‘Maatschappelijke organisaties en milieu’.

SLOK is een subsidieregeling waarmee gemeenten energiebesparing bij inwoners, bedijven en de eigen organisatie kan stimuleren. 2

bijlage 1 - 10 -


5

NATUUR- EN MILIEU EDUCATIE

Het gedrag van mensen is zeer bepalend voor de kwaliteit van natuur en milieu. Natuur- en milieu educatie (NME) is erop gericht om de kennis over natuur en milieu te vergroten en handelingsperspectieven te laten zien. Vanwege de aanwezigheid van diverse Natura-2000 gebieden, het provinciaal landschap De Brabantse Wal en de omvang van de gemeente zien wij het als een belangrijke opgave om een gedegen NME-programma aan te bieden.

5.1

NME-platform oprichten

Het NME-programma dient te worden gedragen door vier actoren, te weten: - overheid - natuur- en milieuorganisaties - onderwijs (en andere meer diffuse doelgroepen) - vernieuwers (denk aan MVO-bedrijven!) Het is de bedoeling dat een vertegenwoordiging van deze vier actoren periodiek de NME-thema’s en een NME-programma vaststelt met de bijbehorende middelen en mensuren. Dit programma zal de basis vormen voor het jaarlijkse NME-aanbod van activiteiten en materialen. De stichting Duurzaam Bergen is in feite het bestaande platform hiervoor. De opgave is om dit nieuw leven in te blazen. Doel Stichting Duurzaam Bergen revitaliseren om draagvlak voor en coördinatie van het NME-programma te waarborgen. Hiervoor kan gebruik worden gemaakt van de subsidieregeling ‘draagvlak natuur’ zoals deze door Agentschap NL beschikbaar wordt gesteld.

5.2

Nu-MEnu

Om een herkenbaar en kwalitatief goed NME-aanbod te hebben, is er voor gekozen om minimaal zes landelijke natuur- en milieudagen te benutten als podium voor NME-activiteiten. Hierdoor maken we gebruik van landelijke publiciteit en hebben het onderwijs en wijkcommissies, als belangrijke partners, houvast aan vaste kalenderdagen. De ervaring heeft geleerd dat het Nu-MEnu organisch groeit doordat nieuwe partners aanhaken en nieuwe dagen worden voorgedragen. Dit proces willen we blijven stimuleren, waarbij we ervan uitgaan dat vaste partners in ons NME-programma steeds minder gebruik zullen maken van onze bijdrage (het 1-2-3-principe: 1-we doen het voor, 2-we doen het samen, 3-u doet het zelf). Doel Jaarlijks NME-activiteiten aanbieden tijdens minimaal 6 landelijke natuur- en milieudagen


bijlage 1 - 11 -

5.3

NME-centrum op Brabantse Wal

Het natuurgebeid de Brabantse Wal is benoemd tot provinciaal landschap, waarbij de Balsedreef als toegangspoort de A-status heeft gekregen. Dat betekent dat er onder meer hoogwaardige educatieve voorzieningen moeten komen. Wij voorzien dat dit gebeurt in een NME-centrum. Om de gemeente als duurzame gemeente op de kaart te zetten, wordt het NME-centrum op de meest duurzame wijze gebouwd, zal deze energieneutraal zijn en zal de verbinding tussen natuur, stad en mens op de meest duurzame wijze plaatsvinden. Dit betekent dat de bouw van het NME-centrum plaatsvindt volgens de richtlijnen duurzaam bouwen, waarbij de gemeente zichzelf de verplichting oplegt om het ook CO2-neutraal te bouwen. De binnenstad zal op een duurzame wijze verbonden worden met het NMEcentrum en de Brabantse wal. Hierbij kan worden gedacht aan OV-fietsen3, energieneutraal vervoer, etc. In het NME-centrum wordt een programma aangeboden dat op interactieve en moderne wijze informatie biedt over het natuurgebied de Brabantse Wal, en onze vijf duurzaamheidthema’s. De voornaamste doelgroepen zijn de jeugd en bewoners van Bergen op Zoom en de bezoekers van het natuurgebied. Doel Realisatie NME-centrum op de Brabantse Wal De realisatie van het NME-centrum (gebouw en programma) zal onder andere gefinancierd worden met subsidie van de provincie.

3

De OV-fiets is de snelle en gemakkelijke huurfiets in het openbaar vervoer.

bijlage 1 - 12 -


BIJLAGE 2

PROJECTENOVERZICHT

De Kadernota en het Uitvoeringsprogramma Milieu en Duurzaamheid kent een aantal financieringsbronnen. In beginsel wordt het beleid gefinancierd binnen de reguliere begroting op het product Milieu en de producten van de overige betrokken afdelingen (zie Projectenoverzicht), aangevuld met te verwerven subsidies. Uitzondering hierop is het NME-centrum, waarvoor wij nieuwe middelen moeten aanboren. Voor het verwerven van subsidies en het financieren van het NME-centrum wordt voorgesteld om een Egalisatiereserve Duurzaamheid op te richten.


bijlage 2 -1-

Thema

Project

Doel

Trekker

Betrokkenen

Begroting product milieu Structureel*

Duurzaam Stimuleren van bouw van groene bouwen daken.

De komende vier jaar willen we derden, door subsidie, stimuleren gezamenlijk 500 m² groen dak te realiseren. Projectontwikkelaar en Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR) waarde 7 woningbouwcoöperaties committeren behalen bij alle nieuwbouw- en hoogniveau tot duurzame bouw. renovatieprojecten (Catalogus)bouwers stimuleren tot Duurzame bouwelementen zijn opgenomen in duurzame bouw(producten) catalogus van (grote) leveranciers in Bergen op Zoom Kilmaatneutrale realisatie eilanden De Eilanden Oude Molen klimaat neutraal Oude Molen realiseren Duurzame Autokilometers in de wijk Afname autogebruik: mobiliteit verminderen - binnen een wijk (1,5 km) met 15% - binnen de stad (4,5km) met 5% Bevoorrading binnenstad Faciliteren van maatregelen om goederen te optimaliseren bundelen, distributie in dagranden te laten plaatsvinden, elektrische voertuigen te gebruiken, "kleine" maatregelen te treffen, laaden losplekken te verbeteren. Faciliteren bij het realiseren van een Realisatie van minimaal 5 oplaadpunten voor oplaadpunt en wissel accu's voor elektrische voertuigen (fietsen en/of scooters elektrische auto’s en fietsen en/of auto’s) Energie Duurzame energievoorzieningen 100 woningen verbeteren met minstens 2 aanbrengen op bestaande woningen. energielabels

MVO

Stedenbouw RMD Stedenbouw

Stedenbouw, EZ Verkeer

Milieu

Verkeer

Milieu

Milieu

Energiezuinigere overheidsgebouwen (incl. sportaccommodaties) en schoolgebouwen Campagne Bergs licht op klimaat

Gemeentegebouwen en scholen stijgen totaal met 10 energielabels

Educatie Gebouwenbeheer

Stedebouw, Wijkmanagement, Bouwend Nederland en Woonstichtingen Stedebouw

Milieu, onderwijsinstellingen, sportinstellingen

Communicatie, gebouwenbeheer, MVO-bedrijven

Bij alle inkopen worden duurzaamheidscriteria gehanteerd

Inkoop

Milieu, Communicatie

Alle lampen die vervangen worden, vervangen door duurzame lampen. 20% van openbare verlichting is verduurzaamd 20 deelnemers die concreet maatregelen gaan treffen

Openbare Ruimte

Milieu

Milieu

Economische Zaken, MKB-bedrijven

RMD

Economische Zaken, Rabobank, Milieu en Ecopoint

Actieve organisatie die jaarlijks minimaal één MVO-activiteit organiseert, waaronder een klimaattop en een MVO-dag, en een matchmaker beschikbaar stelt NME-platform oprichten Stichting Duurzaam Bergen revitaliseren om draagvlak voor en coördinatie van het NMEprogramma te waarborgen. Zorg dragen voor kwalitatief goed NU-Jaarlijks NME-activiteiten aanbieden tijdens Menu en aansluiten bij Europeese en minimaal 6 landelijke natuur- en milieudagen landelijke dagen Realisatie NME-centrum op de Brabantse Wal

RMD

Onderwijs, IVN, Brabants Landschap, MVO-bedrijven, wijkcommissies

Milieu

Duurzaam Bergen, IVN, RMD, Onderwijs, IVN, Brabants Landschap, provincie, SenterNovem

RMD

Onderwijs, IVN, Brabants Landschap, provincie, SenterNovem, MVO-bedrijven Totaal

* structurele kosten zijn over een periode van vier jaar weergegeven Gemeente Bergen op Zoom/Kadernota milieu- en duurzaamheid

€ 20.000

€ 30.000 € 65.000

€ 25.000

€ 65.000

€ 35.000

€ 20.000

€ 30.000

€ 40.000

€ 10.000

€ 30.000

€ 30.000

€ 30.000

€ 30.000

Milieu

Jaarlijks meedoen aan landelijke campagne Milieu zoals ‘Nacht van de Nacht’ of ‘Earth Hour’ en het organiseren van een jaarlijkse energiemarkt.

MVO-platform oprichten

€ 10.000

Milieu

Milieu, RMD

Realisatie NME-centrum op de Brabantse Wal

Milieu, Vergunningen, Projectontwikkelaars en Woonstichtingen Milieu, Catologusbouwers, vergunningen

Verkeer, Economische Zaken, Ondernemers in de binnenstad

Participeren in minimaal twee grootschalige initiatieven

Duurzaam inkopen (van kantoorartikelen tot materiaal voor buiten). Energiebesparing openbare verlichting.

Incidenteel

Milieu € 15.000

Participeren in lopende initiatieven op gebied van duurzame energieopwekking en als partner opstellen voor nieuwe initiatieven.

Aanbieden cursus Duurzaam Ondernemen, incl. Milieubarometer.

NME

Stedenbouw

bijlage 2 -1-

€ 40.000

€ 30.000

€ 75.000

€ 25.000

€ 30.000

€ 20.000

€ 30.000

€ 50.000

€ 40.000

€ 10.000

€ 100.000

€ 80.000

€ 200.000

900.000

315.000

BIJLAGE 3

SUBSIDIE OVERZICHT

Thema

Naam Subsidie

Korte omschrijving en relatie onderwerp

Doelgroep

Energie

Budget 2010

Productie duurzame elektriciteit waaronder biomassa - duurzaam electriciteit

Mobiliteit

Marco Polo

modelprojecten gecombineerd goederenvervoer

Energie

Zonneboilers, warmtepompen

Bedrijven en samenwerkingsverbanden overheden en samenwerkingsverbanden Eigenaren en bewoners

Energie

binnenklimaat scholen

subsidie voor installatie van warmtepompen in 2011 de realisatie van 70.000 duurzame warmtemaatregelen. Verbeteren van binnenklimaat op basisscholen gemeente door energiebeperkende maatregelen

Energie

Bioraffinage

Demonstratie en pilotprojecten bioraffinage

Energie NME

Energie

SWVE

bestaande warmtepompen van een hoger tarief aansluiten op een lager tarief

Mobiliteit

BSL

schoon, zuiniger en efficienter vervoer en verkeersgerelateerde maatregelen voor het programma van de GGA die goed zijn voor lichtkwaliteit innovatie of gedragsmaatregelen

Bouwen

Groen in en om de stad Communicatie en educatie Ecologie

Energie

SDE

Energie

meer met minder

Dekkings-graad

Indieningsinstantie

2010 651 miljoen

onbekend

Europeese Unie

2013 400 miljoen

onbekend

Europeese Unie

2011 66 miljoen

Specifieke uitkering

overheid

Het realiseren van zonnepanelen

MVO

MVO

Vamil

investeren in milieuvriendelijke apparatuur

Energie

Innovatie agenda Energie: Duurzame Biomassa Import

Bevordering import van duurzame biomassa of meehelpen aan de verduurzaming ervan.

MIA Subsidieregeling Brabant bespaart

milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen o.a. een elektrische auto huisisolatie of gebruik van duurzame opwekmethoden


Agentschap.nl

Agentschap.nl

200 per aanvraag

Agentschap.nl Agentschap.nl

2010 4,29 miljoen

overheden en samenwerkingsverbanden

Agentschap.nl

2011 3,2 miljoen

Betalen minder Agentschap.nl inkomsten en vennootschapbelasting verlaging elektriciteit- Agentschap.nl aansluiting co-financiering (50%) Provincie NoordBrabant

overheden

maken van één of meerdere energie labelstappen Milieu vriendelijke Het laten opstellen van een milieu-advies en bedrijfsmiddelen overstappen naar milieuvriendelijke bedrijfshulpmiddelen

Energie, MVO, mobiliteit Energie

Budget €

Bedrijven en samenwerkingsverbanden Energie besparing Energiebesparingsadvies Eigenaren avn woningen Draagvlak natuur natuurprogramma's en projecten die zicht Stichting, richten op natuur- milieueducatie: voorlichting, verreninging, visievorming en samenwerking samenwerkingsverbanden Investerings-aftrek investeren in enegriebesparende technieken en Ondernemers de toepassing van duurzame energie in hun onderneming

Energie

NME

Looptijd

Provincie NoordBrabant Provincie NoordBrabant

2010

bedrijven, particulieren en oraganisaties eigenaren

69 miljoen

0.33 per opgewekte Kwh

Agentschap.nl

300 1 labelstap 750 2 Agentschap.nl stappen 40% Agentschap.nl investeringsbedrag in mindering brengen op fiscale winst

ondernemers

deel van investering Agentschap.nl aftrekbaar van fiscale winst Agentschap.nl

bedrijfsleven

2010

Agentschap.nl

particulieren die eigenaar en hoofdbewoner zijn van de woning.

2011

Provincie NoordBrabant

bijlage 3 -1-

: SROB, Ruimtelijke Ontwikkeling, Voorstel:

Recommend Documents