-nummer14. Core & Non-Core. e.a. eigenaardigheden. nul. Foto s: Kees C. Keuch

14 nummer -

Foto’s: Kees C. Keuch

nul

Core & Non-Core e.a. eigenaardigheden

Nul-nummer 14 januari 2012

Redactioneel Het was eigenlijk de bedoeling in dit Nul-nummer een uitgebreid artikel over de discipline Verslaving en Psychose (V&P) te plaatsen. Doordat er nogal wat gebeurt de laatste tijd in ‘Zorgland’ wat direct uitwerking

0-nummer is een cliëntgestuurd project van de Cliëntenraad Arkin. Dit magazine is gemaakt voor en door (ex) cliënten van de Jellinek Verslavingszorg Amsterdam.

colofon Redactie & medewerkenden: Kees C. Keuch Teun Baaijens Andy Bos Johan van Glabbeek Reinier Schippers Hans 12 steps Buiskool Niels Höfelt Tony Raedecker Gert de Haan Lennart van Breemen

heeft op de Verslavingszorg, vindt de redactie dat informatie hierover nu meer op haar plaats is. Het artikel over V&P komt later in een volgende uitgave, als er tenminste nog een Nul-nummer na deze wordt gemaakt, dat moet je altijd maar weer afwachten. Dit Nul-nummer is niet zo plezierig om te lezen. Dat klinkt niet bemoedigend maar helaas is het zo dat de teneur van de kopij je ook niet vrolijk stemt. Maar het is wel de harde realiteit. Je kunt de andere kant opkijken en net doen alsof er niets aan de hand is; iets wat velen onder ons wel kennen ten tijde van actief verslavingsgedrag. Je kunt ook de moeite nemen en even doorbijten, de taaie teksten tot je nemen waarna je in ieder geval een beetje inzicht hebt in het maatschappelijk gebeuren. Het feit dat je vanaf nu geld moet meenemen om in behandeling te komen zal voor velen een groot probleem geven. Vraag me niet hoe het komt maar dit land zit opgescheept met een regering die rare capriolen maakt waar ze zelf geen weet van heeft. Wat we op dit moment zien is hakken met de botte bijl. Onder de noemer van krediet crisis moet bezuinigd worden.

Pre-press en druk:

Voor de GGZ en de Verslavingszorg betekent dit dat complete behan-

Drukgoed & Paardekooper display Amsterdam

delunits worden afgestoten, personeel wordt ontslagen. Het zijn niet

Redactieadres:

land’. Sinds vijf jaar heeft de zorgsector te maken met Marktwerking.

Redactie Nul-nummer p/a Cliëntenraad Arkin Postbus 75848 1070 AV Amsterdam E: [email protected] Site: www.jellinek.nl/clientenraad

Inhoud: 2 3-4

5 6 7 8-9 10-11 12-13 14-19 19 20-21 22 23

Redactioneel Non-Core Januskop in WMO Behandeling op een eiland Kleur Coaching ‘Pyjama’ Kerst 2011 Opening Vlaardingenlaan fotopagina Kwam bij Jellinek binnen Ingezonden Oud en Nieuw Slaapkamer delen ‘Opgegeven’

alleen de bezuinigingen die oorzaak zijn van de veranderingen in ‘ZorgHoe wordt hierover gedacht? Er zijn voorstanders en tegenstanders van de invoering hiervan. In dit Nul-nummer wordt in verschillende artikelen uit de doeken gedaan ‘hoe’ dit in elkaar steekt en wat de gevolgen (kunnen) zijn. Zoals zo vaak is het één en ander weer het gevolg van iets wat eerder reeds is besloten. Je zou soms denken dat het allemaal van tevoren al bedacht is; in hoeverre liggen de draaiboeken voor reorganisatie al klaar? Een legaat van een tevreden cliënt uit het Jellinek tijdperk, geoormerkt aan de Cliëntenraad, gaf de mogelijkheid voor de verslavingsafdelingen recreatieve attributen aan te schaffen. In overleg met de afdelingen zijn allerlei spellen zoals ‘Mens erger je niet’ en dam/schaak borden met bijbehorende stukken aangeschaft. Populair op het wensenlijstje was een voetbalspeltafel waarvan er maar liefst acht zijn aangeschaft. Alsmede drie tafeltennistafels en een hometrainer. Voor het Tuinhuis zijn aluminium keukentafels voor het bereiden van maaltijden aangeschaft. Atelier Kunstkop heeft een paar grote ladekasten voor tekeningen kunnen aanschaffen. De dag nadat de tafeltennistafel bij de Skuul op Texel was afgeleverd kwam de directie uit Amsterdam daar op be-

Voor reacties en ingezonden brieven en voor toestemming voor het geheel of gedeeltelijk overnemen van berichten en/of artikelen uit het Nul-nummer kunt u contact opnemen met de redactie via ons e-mailadres.

02

zoek met de mededeling dat de tent gesloten wordt begin 2012. Vanuit het perspectief van de cliënt bezien is dit een aderlating waarover niet goed is doorgedacht. Niemand wil het en toch gebeurt het. (KCK 9-1-2012) -nummer 14

Non-core (van Dale: geen kerntaak) De veerboot Den Helder- Texel ploegt door het water van het onstuimige Marsdiep- het is windkracht 7 en behoorlijk koud. Als oud-bewoner en cliëntenraadslid ben ik op weg naar “De Nieuwe Skuul”,* waar op dat moment een vijf man/vrouw sterke delegatie uit Amsterdam aanwezig is. Deze zijn niet gekomen met een zak vol sinterklaasgeschenken, integendeel zij waren gekomen met de mededeling dat de Skuul definitief gesloten gaat worden. Nog net niet besmeurd met pek en veren verlieten zij als boodschapper van het slechte nieuws spoorslags het eiland. Het valt in ieder geval te prijzen dat zij het persoonlijk kwamen vertellen. Geruchten over sluiting van de Skuul hing al weken in de lucht. Maar toch kwam dit bericht als een mokerslag binnen. De plusminus 30 personen zaten onthutst en verbijsterd bij elkaar. Het besluit houdt in dat de Skuul per 01-01-2012 ophoudt te bestaan, de acht koppige staf is dan boventallig. De deuren gaan per 01-04-2012 definitief op slot! De Geestelijke Gezondheidszorg, waaronder verslavingszorg ook wordt gerangschikt, krijgt van ijzeren Edith (minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, VWS) een flinke bezuiniging opgelegd. Ook Arkin ontkomt niet aan deze kaalslag. Natuurlijk ben ik lichtelijk bevooroordeeld maar met de Skuul heeft Arkin/Jellinek goud in handen, wat nu als los zand door hun handen wegglipt. Door VWS opgelegde volumekrimp, wat betekent bedden inleveren, resulteert er nu in dat de Skuul wordt opgeofferd. Dit is geen wijs doordacht besluit. Verderop in dit blad is te lezen in enkele artikelen hoe vandaag de dag de vrije marktwerking -nummer 14

de gezondheidszorg beheerst. Laatst hoorde ik iemand zeggen: ‘noem mij maar eens een aantal ambtenaren op het ministerie die werkelijk verstand hebben van de GGZ en de Verslavingszorg. Veel gestuntel en onprofessioneel denken in Den Haag, we moeten er mee leren leven’. Of niet? In al die fraaie rapporten lezen we weinig over of de hulpvraag van de cliënt wel wordt beantwoord. Het gaat echt niet altijd op dat de zorg beter en goedkoper wordt door onderdelen uit een instelling te halen. Als een geïntegreerde instelling gewoon goede zorg levert is er geen reden om zorg af te stoten. Arkin heeft als beleid het strategisch plan genaamd ‘Sterk in de Stad’ wat zich richt op de grote stad problematiek, het liefst zwaar langdurige problematiek, mensen met een dubbel-diagnose bijvoorbeeld. De Skuul op Texel is misschien te ver weg, buiten het zicht van Amsterdam. Geen controle van managers of het programma wel evidence based wordt gebracht. De Skuul past blijkbaar niet meer in dit strategisch plan. Arkin heeft het als Non-core bestempeld wat betekent: geen kerntaak meer van ons. Dus omdat het niet in het systeem past zet je een goed lopend project overboord. Als alcoholverslaafde ben ik zelf, na eerst vijf achter elkaar korte opnames te hebben gehad, mede door de behandeling die de Skuul mij bood, in zes maanden een ander mens geworden. Hun werkwijze heeft mij tot nu toe beter gemaakt; ik koester die prachtige plek tot op de dag van vandaag en ik ben niet de enige. Was maar eens naar een terugkomdag van oud bewo-

03

Foto: Kees C. Keuch

ners gekomen zou ik tegen bestuurders willen zeggen; daar kon je waarnemen wat de Skuul voor veel verslaafden heeft betekend. Het onderbuikgevoel zegt mij dat dit Amsterdam misschien wel allemaal goed uitkomt- de Skuul is altijd al een buitenbeentje van Amsterdam geweest. Op het hoofdkantoor zien ze het toch meer als een soort nazorg locatie. Op Texel leer je omgaan met je verslaving wat bij velen leidt tot absolute abstinentie en tevens leren we ons leven weer op orde te krijgen. Voor Amsterdam is deze methode van werken op de Skuul moeilijk in kaders onder te brengen of ze weten er gewoon geen raad mee. Volgens mij zijn alle andere redenen om de Skuul te sluiten drogredenen; hiermee wordt een geweldige locatie om zeep geholpen. Ik kan het nog maar nauwelijks bevatten.

Lokale overheid stedendriehoek:

Januskop in WMO? Wanneer loopt goedkoop uit op duurkoop? In Kennisnetwerk ‘Het Zwarte Gat’ vragen we ons dat af na o.a. de gebeurtenissen in de Stedendriehoek afgelopen week. Zijn de lokale overheden die, zoals in de Stedendriehoek,

De Skuul is overstelpt met adhesie betuigingen tegen de sluiting en diep in mijn hart hoop ik natuurlijk op een doorstart, hoewel dat heel moeilijk te verwezenlijken zal zijn. Wrang is natuurlijk dat een paar oude getrouwen over niet al te lange tijd met pensioen zouden gaan. Voor hen is de sluiting een nachtmerrie, sommigen werken daar al meer dan 25 jaar. Voor hen hoop ik op een mooie en respectvolle regeling en een waardig afscheid.

bezuinigen op godbeterhetwoord ‘kleintjes in de WMO’

Roep iedereen die de Skuul een warm hart toedraagt op te reageren en plannen voor een doorstart bij De Skuul, Cliëntenraad Arkin en redactie 0-Nummer te deponeren.

de zorg (mee) te waarborgen voor zorgwekkende zorg-

Teun Baaijens, oud bewoner Skuul 2008. Lid Cliëntenraad Arkin en redactie Nul-nummer.

wel in staat om de negatieve effecten op andere terreinen dan hun blik reikt in te schatten? Zorg, veiligheid, welzijn, huisvesting zijn communicerende vaten. Ook op regionaal en lokaalniveau is een integrale benadering nodig. Cliëntgestuurde initiatieven spelen daar een essentiële, onmisbare rol in. Door hun heel specifiek, op de praktijk toegespitste, kennisinbreng zorgen ze ervoor dat ze meehelpen om de (grondwettelijke) toegang tot mijders. De Januskop van lokale overheden heeft vanuit dit blikveld een poundfoolish karakter. Doordat anders het probleem van dakloze verslaafden blijft kaatsen tussen de politiecel, de straat en de crisisopvang. Het andere gezicht dat getoond wordt, uit politiek opportunisme(?), is het voorval tijdens de prijsuitreiking voor ‘beste vrijwilligersorganisatie in de Stedendriehoek’’ door Margriet de Jager (lokale ADB partij), wethouder o.a. WMO, niet tekenend voor de handelingsverlegenheid van lokale overheden? Om met een uitgestreken smoel tussen neus en lippen door mee te delen, dat de geringe, financiële ondersteuning voor het winnende project van VIP* wegvalt. Is dat een mooi voorbeeld van het Bijbelse hoe de linker en de rechterhand ….. ? De januskop van de politiek steekt kennelijk in de stedendriehoek nu zijn kop in het zand. Ze zijn er even niet. Waar hebben we dat meer gehoord? Gert de Haan. * VIP: Verslavings Informatie Punt, Apeldoorn

04

-nummer 14

Behandeling op een eiland

De ontstaansgeschiedenis van de ‘Skuul’ op Texel

U bent hier op Texel waar wij een drank- en drugvrije en zo mogelijk pilvrije gemeenschap hebben. Tegen deze regel mag niet worden gezondigd. Overtreding moet helaas leiden tot vertrek; u wordt op de boot gezet. (Huishoudelijk reglement van ‘de Skuul’ oktober 1978, door de eerste bewoners zelf opgesteld) Begin 1978 stelde de burgemeester van Texel, Mr. W. Sprenger, onder de indruk van een TV uitzending waarin de toenmalige Jellinek directeur Dees Postma, zelf alcoholproblematicus, het alcoholprobleem behandelde, zijn huis ter beschikking. Hier zou iets kunnen worden gedaan ter bestrijding van het alcoholprobleem. De oude heer Krauweel* bedacht dat naast de reeds bestaande wijzen van behandelen in Amsterdam, hier op Texel iets experimenteels te doen, wat in therapievorm kon worden aangeduid als het ‘harmoniemodel’. Van de patiënten zou een vergaande samenwerking moeten worden gevraagd op het gebied van het dagelijks leven met het verwerven van kennis, het aanleren van vaardigheden etc. In de aanloopperiode dat het pand woonklaar gemaakt moest worden, droeg een aantal leden van de AA* uit Amsterdam zorg voor de bewaking. In diezelfde periode werden gesprekken gevoerd met de plaatselijke overheid. Deze stelde als voorwaarde dat er een huisbewaarder zou worden aangesteld. Toelating zou moeten plaatsvinden via één persoon, te weten de legendarische mw. Zr. Timmer*. 17 augustus 1978 arriveerden de eerste patiënten. Twee maanden later schreef dhr. Krauweel o.a. het volgende over de eerste ontwikkelingen: de werkwijze met de patiënten

Kees C. Keuch

zal een sterk pedagogisch (opvoedend) accent moeten hebben. Ze zullen ontgift moeten zijn, gemotiveerd tot abstinentie en bereid tot medewerking in een proces dat voert tot hun functioneren in het bestel van gezin, werk en maatschappij. De opzet was dus dat er gestreefd werd naar een vorm van samenleven waarin geen ‘hiërarchie’ voorkwam, wat een moeilijke opgave was en meer inspanning van het individu vroeg, dan leven onder een duidelijke regie. Naast de persoonlijke begeleiding van de patiënten en de gesprekken over alcohologie moest er een breed programma worden aangeboden om belangstelling te wekken voor allerlei zaken, waarmee de veelal ongereguleerde en van de maatschappij afgekeerde alcoholist wat mee kan doen. Een aantal Texelaars met onderwijs bevoegdheid werd aangetrokken om hierbij te helpen. Het oogmerk zal duidelijk zijn: er moest geleerd worden. Beter lezen; boeken begrijpen; wat omgaat in de wereld begrijpen en de krant beter te lezen etc. De creatieve therapie was gericht op het maken van werkelijk bruikbare dingen; de biologielessen op het krijgen van oog voor bomen, planten en bloemen. Duidelijk was dat het constateren van eigen bekwaamheden diende te leiden tot herwinning van zelfrespect en zelfvertrouwen. * Dr. H. Krauweel: vanaf 1948-1972 directeur * Zr. L. Timmer: 1948-1980 adj. directrice, ‘inzicht en mening van Zr. Timmer gold als uitgangspunt’ * AA: Anonieme Alcoholisten, zelfhulpgroep

Foto: Kees C. Keuch

-nummer 14

05

Kleur Coaching is een nieuw initiatief, naar een idee van Fleur de Vries, die inmiddels projectleider is. Na maanden van voorbereiding en brainstormen met meerdere mensen, hebben we in september 2011 groen licht gekregen om met ‘Kleur Coaching- te beginnen. Kleur Coaching is een laagdrempelige ondersteuning in herstel na een periode van verslaving. De cliënt staat er natuurlijk niet direct alleen voor, maar de frequentie van zorg neemt snel af na de behandeling. De cliënt moet het helaas nog vaak doen met slechts een kort contact met de casemanager of behandelaar en 1x per week een Nazorggroep. Het idee is dat wij mensen met verslavingsproblematiek praktisch en snel op weg helpen om na een behandeling het dagelijks leven weer op te pakken. En dit gebeurt door mensen die zelf met het verslavingsbijltje hebben gehakt, waardoor het contact laagdrempelig en gelijkwaardig blijft. Wie kent het niet, de behandeling wordt afgerond… en dan? Waar begin je, als je de puinhoop die je van je leven hebt gemaakt op wil ruimen? Dagbesteding, betaald of onbetaald werk, een sociaal leven, omgaan met trekmomenten, herstel van vriendschappen en familiebanden, afspraken met instanties; noem maar op. Stoppen met drinken en\of middelen gebruiken is één, gestopt blijven is een ander verhaal. Het oppakken van het normale leven is voor de meesten een hele opgave. Gelukkig is er nu Kleur Coaching. Wij bieden een luisterend oor met ervaringsdeskundigheid, we weten waar de cliënt tegenaan loopt, kunnen onze ervaringen met hen delen en samen met hen praktische oplossingen zoeken op bepaalde gebieden.

06

We zijn, in tegenstelling tot de behandelaar, ook ’s avonds en in het weekend bereikbaar. Voor alle duidelijkheid, wij zijn geen behandelaar, psycholoog, psychiater of therapeut. Wij zijn simpelweg mensen die weten wat de cliënt meemaakt in het vaak lastige herstelproces. Maar we weten ook uit ervaring dat er een weg is uit diepe dal. Wij hebben ook een signalerende rol zodat wanneer het mis dreigt te gaan we de cliënt weer snel in contact kunnen brengen met behandelaar of instantie die op dat moment de juiste professionele hulp kan bieden. Zo kan wellicht worden voorkomen dat de cliënt afglijdt naar de oude situatie met alle gevolgen van dien. Kortom, wij staan naast de cliënt als deze zijn of haar leven weer oppakt en weer gaat deelnemen aan de maatschappij. We hebben het genoegen om nu al tien cliënten te helpen en de reacties zijn positief. Er is nog ruimte voor nieuwe cliënten. Aanmelden kan via het nummer 06-55391883 of via de mail: [email protected] JvG 23-11-11

-nummer 14

Pyjama

ZR. Timmer vertelde mij enkele jaren geleden:

“als je ergens aan verslaafd bent, dan komt de motivatie denk ik op het tweede plan, maar de ellende van dat moment doet je besluiten om dan hulp te zoeken. En dan verwacht je niet dat ze meteen je borreltje willen afnemen, maar dat ze begrip voor je hebben, een toverstokje hebben die jou wel even van die alcohol afhelpt, maar dat werkt natuurlijk zo niet. Wij leerden van onze patiënten, als ze al kwamen om opgenomen te worden, vol goede voornemens, je stuurde ze naar huis om de pyjama op te halen, ze kwamen niet meer terug want ze zaten in het eerste de beste café wat ze tegen kwamen. Maar wat deden we, we schaften pyjama’s aan en we lieten ze niet meer weggaan. We stopten ze in bed, en dan deden de medepatiënten als het ware de rest. Ik zei: je moet je béste maatschappelijk werksters bij de opname gesprekken zetten en niet jonge kinderen die nog weinig ervaring hebben want die maken geen indruk. Het contact van het eerste moment dat de mensen bij je binnen komen is doorslaggevend. Maar nogmaals, ik zei altijd: ‘zeker mensen die nog een baan en een gezin hebben enz., die moet je in de nekvel grijpen; ik weet niet hoeveel mannen ik tegen hun zin het bed ingestopt heb’. In de tijd hebben we natuurlijk met van alles geëxperimenteerd. Want wat zeiden ze toen: je kan leren de mensen matig te laten drinken. Maar het is zo, je kunt de alcohol met de suikerpatiënt vergelijken; als een suikerpatiënt niet accepteert dat ie zich moet onthouden van bepaalde dingen, dan komt ie

in moeilijkheden. Als je sociaal kunt drinken, dan kom je niet in moeilijkheden, èn ook niet in de Jellinek. ik zeg altijd: ‘het is alleen maar de spiegel voorhouden en je moet hopen dat de mensen erin willen kijken, dan pas kun je wat beginnen’. Toen we de kliniek op de Keizersgracht begonnen kwamen in Amsterdam ook de drugsproblemen opzetten. We hebben op de Keizersgracht nog wel drugs en alcohol met elkaar behandeld, maar dat is niet zolang geweest. Op de eerste plaats kreeg je te maken met het leeftijdsverschil; bij alcoholisten ging het om mensen met een langdurige carrière, die werk hadden (gehad), een gezin en waar de alcohol dit alles ontwrichtte. Drugsklanten waren veel jonger, terwijl de oudere alcoholisten toch al een stuk meer levenservaring hadden. Daarbij kwam dat alcoholisten ‘rechts’ zijn: je mag wel verslaafd zijn, maar niet aan iets wat niet mag. Meneer Krauweel zei: ‘de jongeren moet je leren werken en je moet ze bezig houden met plezier krijgen in het leven, want die hebben nog nooit iets gepresteerd’. Krauweel zei: “de sociale en culturele verschillen tussen de patiëncliëntgroepen zijn zo groot, we gaan de drugs verzelfstandigen, apart van de alcoholbehandeling, want die hebben gewoon een andere benadering nodig”. (KCK 2003) Zr. Lena Timmer was van 1948 tot 1982 adj. directrice van de Jellinek. Zij stond dicht bij de patiëntcliënten en was altijd aanspreekbaar.

Foto: Ria Lochtenberg

-nummer 14

07

Kerst 2011 Reinier Schippers

B

ezuinigingen? 600 miljoen minder budget

woede: het is toch om spinnijdig van te worden dat

voor de GGZ? De afbraak van de solidari-

blijkbaar in één van de rijkste landen in de wereld

teit in de zorg, die begon met de introduc-

achteloos het beleid wordt gedomineerd door de

tie van de zogenaamde marktwerking, lijkt

koele rekenmeesters, die beredeneerd fors snijden

de komende jaren verder zijn beslag te krijgen, met

in de ene na de andere maatschappelijke infrastruc-

als resultaat maatschappelijke kaalslag.

tuur om Nederland zogenaamd economisch gezond

We weten het allemaal: Psychiatrie en Verslavings-

te maken? Het is om je dood te schamen dat we

zorg dreigen in versneld tempo te worden gemargi-

blijkbaar, gezien de lauwe reacties die overheersen,

naliseerd tot: zorg alleen als het echt niet anders

met zijn allen geen waarde hechten aan zaken als

kan. De boodschap uit den Haag is helder: mensen

cultuur, goed onderwijs en uiteraard goede zorg.

zijn zelf verantwoordelijk voor hun welzijn. Voortaan zal GGZ zorg alleen als het strikt noodza-

Het politieke debat over hoe de zorg dient te

kelijk is, beschikbaar zijn en op termijn zal ook de

worden ingericht wordt gedomineerd door kosten-

toegankelijkheid voor eenieder verder ter discussie

beheersing. Zo sneuvelt de menselijke maat. En dat

worden gesteld.

is onverteerbaar want de zorg dient te gaan over mensen. Blijkbaar is de bereidheid om samen op te

Keer op keer was ik verbijsterd als er in de

draaien voor de kosten van een gezonde samenle-

media weer een nieuwe bezuinigingsmaatregel

ving niet langer meer een kwestie van beschaving.

werd aangekondigd. Na verbijstering volgt dan Als de woede uitgeraasd is en je weer enigszins bij zinnen bent gekomen, probeer je te analyseren wat de impact is van dit beleidsvandalisme. En wat dan opvalt is dat vooral de meest kwetsbare mensen zwaar de pineut zijn, als gevolg van een opeenstapeling van maatregelen. Dit betekent voor de GGZ, dat mensen die so wie so voor een groot deel al leven op een bestaansminimum, verder worden gemarginaliseerd.

08

-nummer 14

Donkere wolken pakken zich samen en wat betekent

perkt is tot de uitkomstmaat van medisch handelen.

dat nu eigenlijk: mensen zijn zelf verantwoorde-

Mensen zijn zelf eigenaar van hun herstel. Herstel-

lijk voor hun eigen welzijn? Het valt trouwens op

len doe je zelf. De behandeling, het medisch model

hoe het woord zelf begonnen is aan een opmars in

dient dit individuele herstel zonodig te ondersteu-

het beleidsjargon dat wordt gebezigd: zelfmanage-

nen. Maar herstel is ook wederkerig. Je moet het

ment, zelfhulpgroepen, zelfsturing, eigen regie, wet

zelf doen maar je hoeft het niet alleen te doen.

werken naar vermogen, zelfredzaamheidsmatrix, my

Voor het ontwikkelen van een systeem waarin her-

health on line…

stelondersteunend wordt gewerkt zal de focus, wat mij betreft dan ook komen te liggen op het ontwik-

We weten dat door de reductie van klinische bedden

kelen van een sociaal model. De verantwoordelijk-

in de GGZ in de 2e lijn’s zorg, mensen die afhanke-

heid voor je eigen herstel betekent namelijk niet:

lijk zijn van de GGZ in verhoogd tempo meer zullen

“Zoek het maar zelf uit, want er is geen geld meer”.

aangewezen zijn op ambulant behandelaanbod. Ex-

Die verantwoordelijkheid ligt besloten in een vraag.

tramuralisatie: ook zo’n woord dat, toen ik begreep

“Wat ben je kwijt geraakt? Wat wil je hiervan terug?

wat werd bedoeld, mij aan het denken heeft gezet.

Wat wil je persé niet terug? Hoe kan ik je daar bij

Hier wordt toch niet bedoeld: “De poen is op. Dus

ondersteunen?”

jammer maar helaas, u moet het voortaan maar zelf doen. Anders heeft u vast wel een aardige buurman

Maak gebruik van ervaringskennis. Cliënten beschik-

of buurvrouw, die u wil helpen”

ken over kennis van de aandoening, kennis van de behandeling en kennis over het systeem. Alle

Het thema Maatschappelijke Participatie heeft de

cliënten hebben naast de hinder die zij ondervinden

afgelopen 30 jaar hoog op de agenda gestaan van de

van hun aandoening, de mogelijkheid in zich om aan

cliëntenbeweging. Het gaat er immers om dat

de slag te gaan met het vormgeven van hun eigen

cliënten uiteindelijk zo veel als mogelijk is

levensperspectief. Hierbij zou hun kracht veel meer

deelnemen aan de samenleving. We willen dat

dan nu het geval is het uitgangspunt moeten gaan

mensen in staat worden gesteld om mee te doen.

vormen. Mensen zijn toch verantwoordelijk voor hun

We willen niet dat, in het extreemste geval, mensen

eigen welzijn? Geef ze dan ook de kans dit welzijn

wegkwijnen in een residentiële setting met een pot

zelf vorm te geven.

koffie en een pak shag. De keten van lege zondagen moet doorbroken worden. Of zoals verwoord in de

Westermarkt, 22 december 2012

titel van het van het visiedocument van GGZ Nederland: “Naar herstel en volwaardig burgerschap”. Extramuralisatie zal de komende jaren een van de leidende thema’s worden in de GGZ. Deze vermaatschappelijking van de zorg dreigt, als er niets gebeurd, voor velen te leiden tot eenzaamheid. Daarom is het nu zaak om samen na te denken over hoe het ambulante zorgaanbod wordt vorm gegeven. Ik zou er voor willen pleiten dat herstelondersteunend werken het leidende principe wordt. Voor alle duidelijkheid: ik vind niet dat herstel be-nummer 14

09

Opening locatie Foto’s: Kees C. Keuch

Enkele maanden terug is de nieuwe kliniek aan de Vlaardingenlaan in gebruik genomen. Een flatgebouw met zes bouwlagen en tachtig patiëntcliënt kamers verdeeld over vier bouwlagen. Op de begane grond zijn behandel en spreekkamers, therapieruimten o.a. voor creatief, muziek en kookleskeuken. Ook het ‘stiltecentrum’ is op de begane grond. Een deel van het gebouw heeft een vijfde en zesde etage. Op de vijfde is een zeer ruim bemeten sportzaal en PMT ruimte (psychomotore Therapie) compleet met kleedkamers. Op de zesde is de klimaatbeheersing installatie opgesteld. Het gehele complex ‘Vlaar’ wordt verwarmd d.m.v. aardwarmte. Een ander keer zal hier uitgebreid op worden ingegaan want deze methode is zeer interessant. De foto hieronder is zoals de kamers met wc en douche er uit zien. De foto op de pagina hiernaast is een deel van de ‘woonkamer’. Het inzetje is de ‘rookgelegenheid’, je moet het maar bedenken.

10

De middenpagina geeft een aardig beeld van het ruim bemeten woongedeelte waarbij je moet voorstellen dat achter je rug gezien nog zo’n vloeroppervlak is. Daar staan o.a. een paar pc’s. En achter die ietwat oudere man met witte kuif is een keukenblok met kasten, koelkast en opwarm generator. Per etage heb je een linker en rechtervleugel. Elke vleugel heeft zo’n huiskamer, dus twee per etage. Daar tussenin is de ‘verpleegpost’, stafkamer, groepswerkkamer of hoe ook te noemen. Alle toegangsdeuren zijn alleen te openen met een speciale sleutel die alleen het personeel heeft. Per vleugel zijn tien patiëntcliëntkamers. Deze slaapkamers kunnen in een floep en een zucht tot ‘beveiligde kamers’ worden omgebouwd.

-nummer 14

Vlaardingenlaan Ook zijn er een paar zogenaamde ‘comfortrooms’ voor als er iemand even apart moet worden gezet. Voor de goede verstaander is het wel duidelijk dat het hier niet gaat primair om een verslavingskliniek maar om een psychiatrische setting. Vanaf pagina 14 is te lezen hoe de ‘Vlaardingenlaan’ van Jellinek veranderd is in Mentrum-Inforsa, beide psychiatrie. Met de ingebruikname van deze nieuwe kliniek is een specialistische faciliteit gerealiseerd voor (kortdurende) intensieve behandeling van patiëntcliënten met ernstige psychiatrische en verslavingsproblematiek. In dit nieuwe pand gehuisvest: de afdeling Verslavings & Psychose (dubbele diagnose) met 29 bedden. De kliniek ‘Intensieve behandeling’ (KIB) met 27 bedden en 9 bedden voor de kortdurende KIB. Eén vleugel

-nummer 14

met negen bedden voor mensen met een lichtelijk verstandelijke beperking. De bestaande gebouwen zijn geheel vernieuwd en is ook de klimaatbeheersing aangepast. Hier zijn gehuisvest de ‘Herstel’ afdeling, die tot voor kort in de Portacabins tijdelijk waren ondergebracht, nu weer terug op hun oorspronkelijke plek. Terug gebracht naar twintig bedden waar dan ook nog de populatie van het Surinameplein bijkomt. De afdeling die dus tot voor kort de naam Jellinek Herstel had, daarvoor CIZ heette voortgekomen uit de JOS afdeling van de Obrechtstraat in 2003, nu dus Mentrum is geworden. Verder hier onder dak de ‘High Care Detox’, de Intensieve Crisis en één etage voor de ‘Gesloten afdeling’. Vergelijken we nu het comfort van zowel de eigen kamers en woonkamers in de nieuwbouw ten overstaan van de ruimten in het ‘bestaande gebouw’ kan gezegd worden dat dit ruim tweemaal zo groot is. (KCK dec. 2011)

11

12

-nummer 14

Foto: Kees C. Keuch

mer 14

13

‘ik kwam bij Jellinek binnen en ging bij Mentrum naar buiten’. Hoe komt het dat chronische verslavingszorg in Amsterdam plotseling een andere naam heeft gekregen; ‘ik kwam bij Jellinek binnen en ging bij Mentrum naar buiten’. Deze verandering heeft namelijk te maken met diverse eerder genomen beleidsmaatregelen. De reden waarom kan op verschillende manieren worden uitgelegd. Het tempo bij deze veranderingen ligt hoog bij Arkin. Arkin is de naam van de koepelorganisatie ontstaan uit fusie tussen Jellinek, Mentrum en AMC de Meren. Op de werkvloer voor het personeel en de patiëntcliënten, waar het feitelijk om (moet) gaat, bijna niet bij te houden. Hoewel ik geen cliëntvoorlichter ben zal ik proberen deze verandering in het denken en de uitwerking ervan in de praktijk te schetsen. Vanzelfsprekend vanuit mijn simpele visie bekeken, vanuit een ander perspectief.

boven de voordeur geschreven staat: ‘Hier wordt gewerkt aan remissie en herstel’ of ‘Hier worden resultaten geboekt’. Het gaat om de ultieme doelstelling van de zorg. Die moet zo zijn dat vooruitgang zichtbaar wordt, ook al gaat die langzaam. Dit is mogelijk in de zorg voor mensen met verslaving. De term ‘chronisch’ heeft in de GGZ en de Verslavingszorg een negatieve connotatie (gevoelswaarde). Het negeert het gegeven dat ook deze mensen zich kunnen ontwikkelen, vaardiger kunnen worden en meer inzicht kunnen krijgen in hun eigenaardigheden. (uit: J.C. van der Stel, Verslaving 2011)

Onder de paraplu van concernmerk Arkin is gekozen om het bedrijf in te richten met negen zogenaamde ‘servicemerken’, zie schema. Jellinek is daar één van. Hoewel alleen voor de ‘curatieve’ kant van de verslavingszorg. Onder andere de locatie Obrechtstraat valt hieronder. Alles wat op de Vlaardingenlaan huist gaat verder onder de naam Mentrum chronische verslavingszorg. Over de marktwaarde van de naam Jellinek wil ik het hier verder niet over hebben, hier is al eerder in voorgaande Nul-nummers over geschreven. Via de website allemaal terug te lezen: http://www.jellinek.nl/over_de_jellinek/clientenraad

Dat in verslavingsland onderscheid wordt gemaakt tussen curatief en chronisch is een stupide gedachte. Echt verslaafd geraakt is (m.i.) per definitie een chronische kwestie geworden. Wel een kwestie die getemd kan worden hoewel het een wispelturig beest is. Nu is deze ‘chronische’ zorg geplaatst in het ‘langdurend circuit’ zoals dat wordt genoemd. Dat is niet echt bemoedigend, het wijst op gebrek aan vooruitgang. We moeten juist de andere kant benadrukken: de kansen op remissie en herstel. Wat telt is dat er beweging is en blijft, omdat dit stimuleert en inspireert zowel voor patiëntcliënten als personeel. Dat

14

-nummer 14

Zorgstelsel en Marktwerking In de afgelopen jaren hebben zich belangrijke veranderingen voorgedaan in het zorgstelsel. Eerst even om het helder te begrijpen de belangrijkste begrippen op een rijtje. • De invoering van de Zorgverzekerings wet in 2006. Belangrijke motieven voor de invoering van de ZVW zijn: één basisverzekering voor iedereen en de introductie van marktwerking in de gezondheidszorg. • De invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning in 2007. Belangrijke motieven voor de in voering van de WMO zijn: budget tering en het onder één kader bren gen van gemeentelijke voorzieningen voor kwetsbare burgers. • Overheveling van onderdelen van de AWBZ naar de ZVW en de WMO.

De rijksoverheid streeft naar meer marktwerking in de gezondheidszorg. Marktwerking moet leiden tot een betere kwaliteit en een grotere doelmatigheid van de zorg. Een belangrijk instrument voor het bevorderen van marktwerking is de nieuwe Zorgverzekeringswet. Ook andere wettelijke maatregelen moeten de marktwerking stimuleren. Bijvoorbeeld lagere toetredingsdrempels voor nieuwe zorgaanbieders. En het steeds meer vrijgeven van nu nog voor een groot deel centraal vastgestelde tarieven voor behandelingen. Om de marktwerking tussen GGZ-aanbieders te stimuleren is ook de financiering van de GGZ voor het grootste gedeelte ondergebracht bij de ZVW. In de ZVW is het aan de zorgverzekeraars om namens hun klanten (wij dus) goede en betaalbare GGZ in te kopen bij GGZ-aanbieders naar keuze, bijvoorbeeld Arkin. En het is aan de GGZ-aanbieders om in onderlinge concurrentie contracten met zorgverzekeraars binnen te halen.

Speelveld Waar eerder de overheid een centrale, bewakende en sturende rol vervulde in het veld van de (geestelijke) gezondheidszorg, zijn de verantwoordelijkheden in het nieuwe stelsel voor een belangrijk deel gedecentraliseerd naar de aanbieders, de gemeenten en met name de verzekeraars. De overheid treedt terug en het speelveld is nadrukkelijker aan de marktpartijen. Naast deze marktpartijen worden Cliëntenorganisaties expliciet opgeroepen positie in te nemen in de rol van derde marktpartij op dat nieuwe speelveld. Daarmee wordt van deze niet alleen een grotere inzet gevraagd dan voorheen; het krachtenveld waarin zij die inzet moeten leveren is ook complexer geworden. Bovendien wordt op de Cliëntenbelangen organisaties ook bezuinigd. -nummer 14

15

Vervolgens zien we de trend dat GGZ aanbieders fuseren om marktmacht (concurrentie) tegenover elkaar en tegenover de Zorgverzekeraars te ontwikkelen. De veranderingen in de GGZ volgen elkaar in hoog tempo op. In de komende paar jaar worden de laatste restanten van overheidregulering weggenomen en zijn de GGZ instellingen overgeleverd aan de krachten van een ‘normale’ markt. Dit is te lezen in een bedrijfseconomische studie van adviesbureau Boer & Croon (10/2011). In dit rapport met als titel ‘Van instituten naar ondernemingen in de GGZ’ schrijft zij ‘niet over een glazen bol te beschikken’ waarin de toekomst van de sector is af te lezen. Dat is wel mooi gesteld maar helaas zie je dat in dit soort processen wel degelijk rekening wordt gehouden met gedane voorstellen en interpretaties van hoe het wel of niet moet. Het is ook triest dat dit door de bril van de bedrijfseconoom wordt bezien, zogenaamd de man met verstand van zaken. Niet alleen triest maar in mijn ogen zelfs gevaarlijk is, dat de zuiver medisch en inhoudelijke kant in deze studie onderbelicht is gelaten.

Quasi markt Maar wat is nou een ‘normale’ markt? Vooralsnog moet gesteld worden dat markten voor publieke voorzieningen vanzelfsprekend anders zijn dan private markten. De zorgsector is wat we noemen een quasi (zogenaamde) markt. Omdat vandaag de dag economische motieven de boventoon voeren lijkt het me goed om hier enkele essentiële verschillen in denken te noemen tussen een normale en een quasi markt. Een efficiënte markt vereist accurate en volledige informatie over kosten en kwaliteit. Op de markt voor publieke voorzieningen kan hieraan lang niet altijd worden voldaan omdat de ‘producten’ vaak complex zijn; de administratieve lasten in de zorgsector hoog zijn; er teveel managers rondlopen. In een ‘normale’ markt met een economisch motief moeten inkopers zich laten leiden door de wensen en behoeften van de afnemers. Op de markt voor publieke voorzieningen hebben veel aanbieders geen winstoogmerk en bestaat er een grote afstand tussen inkoper en klant, waardoor het risico ontstaat dat de belangen van de aanbieder of de inkoper die van de afnemers (cliënten) gaat domineren. Niet de koopkracht maar de behoefte hoort op de markt van publieke voorzieningen bepalend te zijn voor de behandeling. Het is jammer dat dit belangrijke gegeven

16

niet (meer) als eerste wordt genoemd. Als we nu de introductie van de Zorgverzekeringswet als uitgangspunt nemen dan heeft de ‘marktwerking in de zorg’ haar eerste lustrum (5 jaar) achter de rug. Daarmee ook de ‘marketing’ in de zorg. Marketing staat op de strategische agenda van bestuurders, maar de vraag is of marketeers (vijf jaar geleden bestond dit woord nog niet) ook de strategen in de zorg zijn? Volgens een onderzoek van het ‘Zorgmarketing platform’ uit 2009 niet. Terwijl economen de ‘zorg’ als collectieve lastenpost beschouwen zien marketeers gezondheid als de grootste groeimarkt die er is. Marktwerking en marketing horen bij elkaar. Of moderne marketing strategieën in de Zorgsector nu wel op zijn plaats zijn valt te bezien. Met het ‘handboek voor moderne marketing’ in de hand wordt het bedrijf klaargestoomd om hun marktaandeel veilig te stellen. Wat zien we vervolgens gebeuren?

Onderscheidend positioneren Vijf sleutelwoorden staan op het lijstje van de marketeer: Portfolio, segmentatie, differentiatie, innovatie en branding. Voor veel lezers is dit misschien enigszins saai maar om het te begrijpen is een beknopte uitleg van deze begrippen noodzakelijk. Daarna kunnen we bekijken wat dit voor Arkin betekent. Bij een Portfolio analyse wordt gekeken naar de marktpositie, de marktaantrekkelijkheid en het -nummer 14

financieel resultaat. Zorginstellingen moeten gaan segmenteren. Segmentatie heeft te maken met de doelgroepkeuze. Waar gaat de zorginstelling zich op richten? Als voor meerdere marktsegmenten wordt gekozen is differentiatie de volgende stap. Doelgroepdifferentiatie ondergebracht in de ‘servicemerken’. Innovatie is een zeer belangrijk aandachtsgebied. De marketeer moet het cliëntperspectief inbrengen. En nu juist bij dit gegeven moet je maar afvragen door wie en vanuit welk oogpunt dit wordt bekeken. Branding gaat over de ‘lading’, de identiteit van de instelling, het onderscheidende zowel in functionele zin als qua beleving.

Reorganisatie Arkin Na de fusies beschikt Arkin over uiteenlopende en gevarieerde expertise, die aanvullend en versterkend op elkaar is. Maar waar ligt nu het onderscheidend vermogen? Doelgroepdifferentiatie heeft geleid tot een indeling in drie hoofdgroepen: • Curatieve zorg, gericht op genezing, voor cliënten met een complexe zorgvraag. Leidend voor de zorgverlening zijn stoornisgerichte behandeling en disease-management. Merken: PuntP, Jellinek, NPI en Novarum. • Wijkgerichte transmurale zorg, gericht op herstel, voor cliënten met een complexe, intensieve en veelal langerdurende (veelal chronische) zorgvraag. Leidend principe voor de zorgverlening is supported living. Merken: Mentrum en Roads. • Forensische en hoogintensieve specialistische zorg, gericht op stabiliseren en veiligheid, voor cliënten met een dermate intensieve of specifieke zorgvraag (bijv. complexe verslaving, ouderen met comorbiditeit) dat deze niet in een wijkgerichte of curatieve setting geboden kan worden. Daar waar de behandeling elders binnen de organisatie ontoereikend blijkt te zijn, neemt de intensieve zorg cliënten (zo tijdelijk als mogelijk) over van de wijkgerichte en de curatieve zorg. Merken: Inforsa, Mentrum en SPA.

Sterk in de Stad Begin 2011 is het ‘strategisch kader’ vastgesteld welke in de visie van de Raad van Bestuur zal fungeren als een richtinggevend, verbindend en inspirerend kader voor de komende jaren. En ze heeft er de naam ‘Sterk in de Stad’ aan gegeven. ‘In de Stad’ wat dus inhoudt dat Arkin zich de komende jaren meer richt op de complexe zorg in de grote stad. Maar in de strategische koers moet ook rekening worden gehouden met wat er om ons heen gebeurt. Voor een ieder die de krant leest zal het bekend zijn dat de GGZ geconfronteerd wordt met tal van ontwikkelingen en veranderingen. Ten aanzien van (krimpende) financiering, marktpositie en concurrentie, kwaliteitszorg, arbeidsmarkt, zijn onomkeerbare bewegingen in gang gezet. Het hoge bezuinigingstempo van dit achterlijke visieloze kabinet, in dit geval het ministerie van VWS, slaat de komende jaren een gat van 10 á 20% in de omzet van GGZ instellingen. Volgens PwC* is de financiële buffer van de sector onvoldoende om de aangekondigde bezuinigingen op te kunnen vangen.

‘Penny wise, pound foolish’ PwC noemt het bezuinigingstempo: “penny wise, pound foolish”. ‘Ze schieten hun doel, goedkopere geestelijke gezondheidszorg met behoud van kwaliteit, voorbij. Naar hun verwachting zullen de maatschappelijke lasten groter zijn dan de op korte termijn geboekte besparingen. Ook komen succesvolle samenwerkingsprojecten met maatschappelijke partijen onder druk. De sector moet weliswaar erkennen dat de kosten van de GGZ harder zijn gegroeid dan de economie, en dat maatregelen nodig zijn om de sector doelmatiger te maken. Maar we mogen niet

Welnu, dit onderscheidend vermogen resulteert in dat de beste kansen voor Arkin liggen op het gebied van de complexe en co-morbide stoornissen. De verdere ontwikkeling zal zich de komende jaren primair hierop richten. Arkin maakt daarbij keuzes gericht op de toekomst. En nu ben ik zeer benieuwd naar wat hiervoor moet worden ingeleverd?

-nummer 14

17

De uitkomsten van het portfolioproces binnen Arkin heeft laten zien dat ruim 4% tot de non-core behoort. Bij het besluit core of non-core is het voor de Cliëntenraad niet duidelijk in welke mate het cliëntperspectief hierbij is meegewogen.

Portfolio discussie

Core en non-core

Hoe gaat Arkin ‘Sterk in de Stad’ vormgeven? Met de portfolio analyse de mogelijkheden en beperkingen van je zorgaanbod bepalen. Hierin worden zowel inhoudelijke als bedrijfsmatige aspecten betrokken. Daarbij kijk je naar je sterktes, zwaktes en de markt, cliënten, concurrenten, verwijzers, etc. Ook de kansen en bedreigingen die er spelen, worden in kaart gebracht. Op basis daarvan stel je vast op welk deel van het zorgaanbod je concentreert, je zogenaamde kernactiviteiten, ook wel core business genoemd. Het kan ook betekenen dat delen van je zorgaanbod niet langer gehandhaafd worden. Hiervoor kan dan een andere exploitatievorm worden gekozen, zoals uitbesteden aan andere partijen.

Welke productgroepen vallen er in de categorieën core, ondersteunend en non-core? Dit zijn de nieuwe begrippen uit de strategie van Arkin, Sterk in de Stad. De Raad van Bestuur heeft het besluit genomen om alles wat buiten de core valt af te stoten. Niet alleen mijn persoon maar velen zijn nu natuurlijk reuze benieuwd hoe dit uitpakt? Tegen mijn verwachting in zie ik dat de Verslavingszorg behoorlijk gepakt wordt. Houdt u vast: de Klinische Nazorg in Amstelveen met 19 bedden wordt gesloten. De Nieuwe Skuul op Texel wordt gesloten. Lees het bericht van Teun Baaijens hierover elders in dit blad. Jellinek Herstel op het Surinameplein, voorheen Castricum, wordt gesloten. De afdeling Herstel Surinameplein en Vlaardingenlaan

Foto: Kees C. Keuch

vergeten dat de sector mede gegroeid is door in Den Haag afgedwongen maatregelen om de wachtlijsten in te korten en de capaciteit uit te breiden. De GGZ draagt daarmee bij aan de inzetbaarheid van arbeidskrachten en de beperking van de overlastproblematiek.’

18

-nummer 14

worden samengevoegd. Formeel is er geen sprake van een sluiting maar van een aanzienlijke inkrimping. Het effect is hetzelfde. Het aantal bedden wordt gereduceerd van 40 naar 20.

Ingezonden

Cliëntenraad Hoe reageert de Cliëntenraad (CR) nu op dit beleid? In de Wet Medezeggenschap Cliëntenraden Zorgsector (WMCZ) is bepaald dat dit soort veranderingen ‘adviesplichtig’ zijn. De Cliëntenraad concludeert dat er op deze manier sprake is van het verdwijnen van het zorgaanbod voor cliënten met enkelvoudige verslavingsproblematiek. Want de bedden die aanvankelijk beschikbaar waren voor de Verslavingszorg zijn nu beschikbaar voor de psychiatrie. De vraag komt naar boven waar deze cliënten in de toekomst naar toe kunnen. De CR concludeert dat met deze verandering en de sluiting van de Klinische Nazorg en de Skuul het zorgaanbod in de verslavingszorg drastisch afneemt. In haar reactie aan de directie attendeert de CR op de belofte die gedaan is bij het instellen van de kliniek Verslaving & Psychose in 2008. Destijds is toegezegd dat deze kliniek er zou zijn voor de doelgroep die tussen wal en schip zou geraken. Nu slechts drie jaar verder zijn de rollen omgedraaid en is er een andere categorie die maar moet uitzoeken waar ze terecht kunnen. Met de tachtig bedden in de nieuwe kliniek Vlaardingenlaan is het geheel verworden tot een psychiatrische instelling waarvan een aantal van de patiëntcliënten blijkbaar ook een verslavingsprobleem hebben. De CR heeft op al deze plannen negatief geadviseerd. Of dit van invloed is en plannen worden gecorrigeerd betwijfel ik ten zeerste. Het huidige politieke klimaat is funest voor de verslavingszorg. Persoonlijk ben ik tegen bezuinigingen, tenminste zoals het nu gebeurt. Maar dat er best wat bezuinigd kan worden en vooral efficiënter kan worden gewerkt is mij als insider wel duidelijk. KCK 1-1-2012.

Aan: donderdag - 14 juli, 2011 4:51 Onderwerp: memorylane

Ik vroeg mij af of de Parkweg Binnen nog zou bestaan, dus ging ik googlen en ja hoor. Weliswaar in een andere vorm dan in die tijd(1986,1987) Eerst de detox gedaan in de sarpatiestraat daar cold turkey met acupunctuur afgekickt en na 6 wkn daar te zijn geweest was het echt tijd om te gaan. Ik had een overstap garantie wat betekende dat ik pas weg ging uit de detox als er plek was in de parkweg, en dat duurde 6 wkn. Daarna 9 maanden of zelfs iets meer op de lineusparkweg gezeten. In die tijd werkte er al ervarings deskundigen. Je had Marco die ons wakker maakte met: mazzel en brochum voor de hele mispogem .En zijn rise en shine hoorde bij het wakker worden. De andere was frank die ook vrienden waren met elkaar. Toch nog bijna 2 jaar clean geweest waarvan ik 17 mnd in het buitenland verbleef,dat maakte het iets makkelijker. Het lullige was dat ik geen officieel afscheid kreeg wegens mijn vertrek naar het buitenland. Heb daar ook mijn grote liefde ontmoet, ondanks het verbod op relaties werd er wat afgevoosd. ook staat mij nog bij dat we een huis kat hadden gijs die alles onder piste en soms zomaar kon meppen. Ja de parkweg heefd mij een hoop opgeleverd, van beste vriendin tot grote liefde. Ed met zijn bakfiets was ook een markant

* PwC: PricewaterhouseCoopers is een internationaal

figuur,die mensen vergeet ik nooit meer. Nu loop ik al

accountants- en belastingadviseursbedrijf,

4 jaar bij de Heroïne Behandel Unit in Leeuwarden en dat bevalt mij prima eindelijk rust in mijn leven. Geen

Informatie o.a. uit: documentatie Jaap van der Stel, Gert de Haan, Trimbos instituut, rapport Boer & Croon, ‘merkenbeleid in zorginstellingen’ uitgave BSL, afd. Communicatie Arkin, PwC, Cliëntenraad Arkin, -nummer 14

gejaag meer en drukmakerij of ik de volgende dag wel geld heb om te scoren. Ik heb mijn verslaving geaccepteerd na 33 jaar gebruik . Dit moest ik effen kwijt. Groetjes, liane de man

19

Vlaardingenlaan 5

Oud en Nieuw Pffffffffff, een mailtje in mijn inbox en nog wel van de hoofdredacteur van dit blad hemzelf! Of ik nog even een ‘’stukje’’ heb voor de uitgave van december en dat het wel leuk zou zijn als het over het nieuwe pand aan de Vlaardingenlaan 5 zou gaan. “Tja, hoeveel stukjes wil je hebben?”, was het eerste dat ik dacht, ik schreef er in de afgelopen 7 jaar een stuk of 6, die zou ik natuurlijk makkelijk kunnen sturen, alleen zijn ze allemaal veels te lang en het nieuwe pand komt er geen enkele keer in voor, alhoewel... Aan ervaringen aan de Vlaardingenlaan 5 heb ik helaas geen gebrek, mijn 1e crisisopname was in oktober 2005 en op mijn laatste kom ik straks terug. Het nieuwe pand heb ik letterlijk zien groeien, ik ben er niet trots op maar ik heb vanachter het patatrooster gezien hoe de grond bouwrijp gemaakt werd, de palen geheid werden en enige tijd later was ik er getuige van hoe de vloeren gestort werden. Tijdens een andere crisis werd het geraamte geplaatst en de keer erop was men de buitengevel aan het monteren, al met al geen saai uitzicht voor iemand met een bouwtechnisch verleden als ik. In het rookhol achter het patatrooster speelt zich veel af, veel verdriet, eenzaamheid en ziek zijn, maar gelukkig wordt er zo nu en dan ook vreselijk gelachen om meestal inktzwarte humor en zelfspot en

20

door Andy Bos Foto’s: Kees C. Keuch

dat is maar goed ook, het heeft mij altijd op de been gehouden en door de grootste ellende heen gesleept. Vorig jaar december was ik er getuige van hoe de oude ingang werd vervangen door een automatische draaideur, ik bekeek het met naast mij iemand van de staf, ik kon niet laten te zeggen; ‘’Hèhè, eindelijk een architect die met mij meedenkt’. ‘Afgelopen september sprak ik haar weer en ze begon er direct weer over, nu zult u denken afgelopen september? Hoezo afgelopen september? Yep, helaas was het weer helemaal mis met mij, ik ben nog altijd revaliderend alcoholist en eigenlijk gaat het hartstikke goed met mij en mijn probleem, over het algemeen heb ik de boel onder controle, houd me aan mijn behandelplan en boek nog steeds vooruitgang. Ik heb echter nog een paar zwakke plekjes die zo af en toe een crisis kunnen veroorzaken, daar werken mijn peut en ik hard aan en ik ben ervan overtuigd dat we die foutjes er ooit uit krijgen. Voor de goede orde, ik heb in de afgelopen jaren meer crisis-opnames beleefd dan me lief was maar dat is mede het gevolg van ervaring. Ik heb geleerd dat het verstandiger is om aan de bel te trekken en me te laten opnemen voordat het uit de hand loopt. Wil ik hiermee belerend uit de hoek komen? Nou en of ik dat wil! O jee! Dat is waar ook, het moest over het nieuwe pand gaan. Inmiddels heb ik er dus vertoefd en heb recht van spreken. Het nieuwe pand is prachtig, echt waar, alles mooi strak, symmetrisch, vooral alles heel ruim met mooie meubeltjes en mooie kleurtjes en als kers op de appelmoes, op iedere afdeling een geweldige keuken. Op je kamer een eigen douche en toilet en het is lekker ruim, niets te wensen over, zou je denken. Toch zijn er wat dingetjes die mij aan het denken gezet hebben al liggende in dit pand, ik dacht zo; ‘’Al die ruimte en elke kamer een eigen douche’’, dat geld en die ruimte hadden toch ook benut kunnen worden voor 3 of 4 extra kamers? Want neem van mij aan, niets is zo erg als doodziek, eenzaam thuis liggen wachten op een telefoontje en dan te horen krijgen: ‘’Sorry, vandaag is alles nog vol’’. En dan de woonkamer, alweer ruim! En -nummer 14

Vlaar 1

Vlaar 3

strak, vlak en plat, met als gevolg dat er de akoestiek heerst van een gymzaal, tijdens de bezoekuren kon ik de gesprekken van fluisterende mensen letterlijk volgen en vond dat geen pretje. Als men er TV keek, maakte het niet uit hoe laag het volume stond, je hoorde het kreng overal! De keuken? Werkelijk prachtig en van alle gemakken voorzien, zelfs een inductie kookplaat, haha! Sorry als ik nu cynisch wordt, ik ben vrij technisch, maar nuchter vind ik zo een inductie-geval al lastig, dus het laat zich raden wat voor een taferelen het bedienen van zo een toestel op de crisis-afdeling op kan leveren, geloof me je reinste slapstick! Maar voordat mijn hoofdredacteur mijn verhaal gaat weigeren vanwege de lengte moet me het volgende toch nog echt even van het hart. Uit ervaring weet ik dat crisis cliënten het meest behoefte hebben aan slechts een aantal dingen: medicijnen, roken, medicijnen, roken. Koffie kan ook nog wel maar verder graag medicijnen en veel roken! Nu heeft volgens mij de architect van het prachtige nieuwe pand bedacht dat als ik dan toch opgenomen ben om af te kicken van om het even wat, het dan misschien wel handig is dat ik ook gelijk maar stop met roken en heeft daar het volgende op bedacht: de rookplek! Er is een soort inpandig balkon bedacht met gaas ervoor, je staat als het ware in een steenkoud, winderig veredeld kippenhok, met van de vloer tot aan het plafond een tralieachtig hekwerk, je waait er de tent uit, en loopt er minimaal een zware verkoudheid op en daar zat je nu net op te wachten! Nu hoop ik maar dat er de komende maand december niet hetzelfde pak sneeuw valt als vorig jaar, want met een beetje verkeerde wind ligt er in dit architectonische hoogstandje een halve meter sneeuw, daar ben ik van overtuigd, waarmee ik maar zeggen wil: ‘’Roken ontmoedigen?, oké dat zal best ergens goed voor zijn maar op deze

manier en ook nog eens op een plek waar mensen wel even iets anders aan hun hoofd hebben? Ik heb zo mijn twijfels”. Op de crisis ken ik het personeel goed en zij mij, en zo af en toe als er tijd voor is hebben we fijne gesprekken. Slechts 1 van hen vertelde me dat hij de nieuwe plek geweldig vond, maar 3 andere die ik al 6 jaar ken vinden het helemaal niets, zij vinden dat zij op die nieuwe plek het gevoel van veiligheid en geborgenheid niet goed kunnen overbrengen en zijn blij dat ze inmiddels terug zijn in het oude gebouw, met zen oude rookhol en patatrooster. Afsluitend nog 1 tip: de deuren in het nieuwe gebouw hebben drangers, die deuren klappen nu dicht en bij elke klap heb je het gevoel dat er weer iemand een insult beleefd, je schrikt je rot! Dat is per deur binnen 2 minuten te verstellen met een simpel sleuteltje, ik heb recht van spreken want tijdens mijn verblijf aan de Obrechtstraat in 2006 heb ik (stiekem) in een weekend, 45 deuren versteld en iedereen sliep een stuk beter! Afsluitend, het nieuwe pand is prachtig, maar wat mij betreft onnodig ruim en er moet hier en daar nog wat aan gesleuteld worden, en er moeten patatroosters in!!

-nummer 14

21

Het verhaal van het delen van een slaapkamer. Het afkickproces betreft de wiet en de coke waarvoor ik me heb laten opnemen. Zat na een week detox (ontgiften) erg veel vooruitgang in en voelde me weer opknappen. Ook voelde ik mezelf weer een stuk zekerder worden. Dat kon ik ook goed gebruiken want na de detox ging mijn behandeling voor 12 weken verder in de KBO (Klinische Behandeling Obrechtstraat). Aan het eind van de detox week hoorde ik van een mede cliënt dat de kans vrij groot was dat ik met nog iemand een slaapkamer moest delen. Daar had ik tot nu toe nog geen rekening mee gehouden, werd daar ook onrustig van. Veranderingen die ik niet zie aankomen komen bij mij extra hard aan in verband met mijn ADHD. Dit hoorde ik zaterdag en ging maandag over naar de KBO. Dacht bij mezelf ‘maak je niet al te druk, dit zien we maandag wel, misschien valt het allemaal wel mee’. Toen het maandagochtend was en de overdracht van detox naar KBO stond te gebeuren voelde ik mij zenuwachtig en onzeker omdat ik nog moest wachten tot mijn kamer werd toegewezen. Op de gang zag ik een jonge homofiele man staan die net van de Vlaardingenlaan af kwam. Als ik daar maar niet de kamer mee moet delen want dan wordt ik gek. Na de lunch werd ik opgehaald door twee begeleiders van de KBO. Met mijn spullen in de lift, op naar mijn kamer. In de lift kon ik het niet meer houden en vroeg of ik alleen of met iemand anders op de kamer moest slapen. Kreeg het ineens Spaans benauwd en begon enigszins te hyperventileren. De begeleider vroeg wat er aan de hand was. Ik vertelde hem dat ik vroeger in mijn jeugd een nare ervaring heb gehad met een homofiele man die mij probeerde aan te randen, wat gelukkig hem niet was gelukt. Vertelde de begeleider dat als ik met een homofiel op de kamer moest slapen ik nu direct zou opstappen. O, zij hij, waarom dan? Dat heb ik je net verteld, mijn trauma komt weer omhoog terwijl het net zo goed gaat met mij. Dit totaal niet verwacht had en dit mij van tevoren ook niet is meegedeeld, want dan had ik dit kunnen vertellen. Raakte dus totaal in paniek waardoor de trek naar middelen gelijk begon te stijgen. Toch ging ik mee de kamer in omdat ik mij van me’n beste kant wou laten zien en niet op deze manier mijn behandeling wil beëindigen. Toen ik zag dat ik dus wel met de homofiele man op een kamer moest slapen werd ik helemaal gek, begon weer te hyperventileren, werd erg onrustig en begon te

22

huilen. De twee begeleiders begonnen op mij in te praten en konden mij een beetje kalmeren. Alleen moest ik het wel van hun proberen,

‘het valt best wel mee, hij is al getrouwd’ . Ik had echt het gevoel dat er

niet naar mij geluisterd werd, ondanks dat ik mijn verhaal met snikken en tranen twee keer had verteld. Ook toen ik hun mijn schaar gaf en zei ‘hier neem deze a.u.b. mee want ik sta niet voor mijzelf in’. Weer begonnen zij op mij in te praten. Toen dacht ik: dit gaat niet werken, moet dit zelf oplossen. Heb mijn spullen in de kast gezet en ben toen gefrustreerd helemaal in paniek naar beneden gerend. Eenmaal beneden bij de receptie kon ik twee dingen doen: of de kliniek uitlopen en gaan blowen en snuiven, of naar de binnentuin toe rennen en op een bankje gaan zitten. Gelukkig ben ik de binnentuin in gerend. Heb daar een half uur in de regen trillend van de angst en de trek zitten af te koelen. Daarna heb ik mijn EVB’er (verantwoordelijk behandelaar) gebeld, het hele verhaal uitgelegd en in tranen verteld dat het helemaal niet goed gaat op dit moment. Zij is direct naar mij toegekomen, vertelde dat dit niet kan en ging kijken voor een oplossing. Ik kon voor drie dagen nog op de detox blijven tot er een eenpersoons kamer zou vrijkomen.

Resumé Gelukkig is dit probleem voor mij toen opgelost. Het personeel heeft dit goed opgepakt en geregeld. Alleen blijf ik het nog steeds raar vinden dat na drie keer in paniek te hebben verteld dat dit niet gaat, vervolgens er niks aan wordt gedaan en ik gewoon niet serieus werd genomen. En dat mijn EVB’er dit wel in een keer regelt. Ook vind ik het nog steeds raar dat er niet werd gekeken naar de achtergrond van de cliënt voordat deze op een tweepersoons kamer wordt gezet. Bovendien kwam ik erachter dat mijn kamergenoot ook nog seks verslaafd is! Kortom, dit was een dag die ik niet snel vergeet. Daarna heb ik gewoon contact met deze jongen gehad gedurende de behandeling. Hij begreep mij ook, en wist ook dat het niet aan hem lag. Tevens heb ik mijn behandeling positief kunnen beëindigen. Lennart van Breemen. 21-8-2011 -nummer 14

‘Opgegeven’ Geachte heer B., Na allerhande overwegingen, gebaseerd op uw verle-

Wij kiezen er van nu af voor om de prioriteit van uw

den en de complexiteit van uw problematiek zijn we

beperkte behandeling te leggen op uw psychische

tot de volgende diagnose gekomen: U bent hierbij

klachten en uw maatschappelijke problemen. Wij

officieel opgegeven. Ons ‘Harm Reduction Program-

denken dat het voor u geen goed uitgangspunt meer

ma’ is voor u helaas nog het hoogst haalbare en voor

is om te onderzoeken hoe veel van de hier genoem-

verdere behande-

de zaken door het

ling is dit nu ons

gebruik veroor-

uitgangspunt. Wij

zaakt of minimaal

zullen U niet meer

verergerd

lastig vallen met

worden, want dat

al te veel ingewik-

zou niet meer

kelde programma

stroken met de

onderdelen die

doelen die berus-

U inzicht kunnen

ten op de door ons

verschaffen in de

gestelde diagnose.

schade die gebruik

Wij wensen u

bij u aanricht. Die

natuurlijk wel een

U inzicht kunnen

prettig verblijf en

verschaffen in

hopen u de vol-

de onderliggende

gende keer weer

factoren van uw

als tevreden klant

vluchtgedrag. Van

terug te mogen

nu af houden wij

ontvangen. Met

ons minimaal bezig

vriendelijke groet,

met het motiveren

uw toegewijde

tot en streven naar

behandelaar.

abstinentie want uw geschiedenis toont aan dat dit in uw geval weinig zin heeft. Uw

Ps.

nieuwe behandelplan zal daarom als uitgangspunt

Laat dit voor u nog een geruststellende gedachte

hebben dat u binnen uw opname veruit het leeuwen-

zijn : ondanks dat u zelf opgegeven bent zult u niet

deel van uw tijd mag doorbrengen met eten, roken

in een positie gebracht worden dat het opgeven van

en slapen. Daartussenin op gezette tijden heeft u

uw geliefde gebruik een serieuze optie wordt. Wij

ruimschoots de gelegenheid tot ‘gecontroleerd ge-

begrijpen heel goed hoe moeilijk u het nu al heeft

bruik’, zodat u bij vertrek direct weer de draad van

en zien het als functioneel om d.m.v. het in stand

uw gewone leven kunt oppakken. Over de nadelige

houden van uw verslaving uw situatie en geestes-

kanten van uw gebruik hoeft u zich verder niet al

toestand niet nog verder te belasten. En ook u de

te veel zorgen te maken. Wij beschikken over een

uiterst vermoeiende mogelijkheid tot het opbouwen

ruimschoots scala van medicamenten die het voor

van een geheel nieuw bestaan te besparen.

u mogelijk zullen maken te blijven functioneren op voor uw toch niet hoger dan dit haalbare niveau. -nummer 14

Hans Buiskool 20-10-11

23

Op de website van de Jellinek onder een speciale pagina zijn alle 0-nummers terug te bekijken en lezen. Klik: www.jellinek.nl/cliëntenraad

www.jellinek.nl/cliëntenraad

3






Foto: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch



     

&OTO7ILLEM6OORS

&OTO+EES#+EUCH &OTO+EES#+EUCH

&OTO+EES#+EUCH



 



-nummer

Honderd jaar verslavingszorg in Amsterdam

JellinekMinnesota stoppen doe je zelf, maar niet alleen

Nieuwe kliniek geopend

Maatschappelijk herstel: het zwarte gat na de behandeling

12

nul

-nummer 13

Foto’s: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

nul

Cue-exposure & bejegening, merkenbeleid, participatie, hallucineren, poldermoskee, gedachten, spiegelen, regenpak, zwarte gat, existentialisme, naamsbekendheid, enz.

Het wetenschappelijk onderzoek omtrent alcoholgebruik Jaap van Ginkel 100 jaar Jellinek Subject: Tandarts Maaltijdbeleving

&

nul

-QXPPHU

Foto’s: Kees C. Keuch

11

Verslavingszorg zal veranderen in Zorg voor Verslaafden

Verslavingservaringsdeskundigheid

Gered van de ondergang?

de strijd om het bestaan

10

nul

Foto: Kees C. Keuch

fotoarchief: Kees C. Keuch

Foto: Kees C. Keuch

Foto: Willem Foto: KeesVoors C. Keuch

EXTRA

9

nul

eten &

nul

BERICHTEN UITDEPERIFERIE

!NGST

8

nummer



 Uit collectie Kees C. Keuch



Verbazing & de visie van G. Reve op behandeling van alcoholisten informatieavonden voor familie en vrienden kapitein Haddock - leugens bij de dokter – WTC en Sinterklaas - urinecontrole Enzovoorts.

Core & Non-Core e.a. eigenaardigheden