Zuid-Holland Midden. Arnoud Rozendaal en Michel Boerrigter

Zuid-Holland Midden Verantwoord bankieren voor duurzame toekomst Milieuvriendelijk Duurzame technostarters Groen beleggen en sparen De fiscus helpt een handje mee Verantwoord Een high fashion slipper van autobanden magazine voor leden - nummer 3 najaar 2009

Arnoud Rozendaal en Michel Boerrigter

3582

Dichterbij

Uw Rabobank is een van de meest duurzame banken ter wereld. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is dan ook het thema van deze Dichterbij. MVO is steeds meer onderdeel van onze reguliere dienstverlening. Zo bespreken we MVO kwesties op landelijk niveau met zakelijke klanten om bij te dragen aan een duurzame samenleving. Ook in onze regio dragen we ons steentje bij. In deze editie van Dichterbij vindt u een aantal verschillende MVO voorbeelden uit ons werkgebied. Op pagina 6 leest u over de Plakkies, de hippe MVO slipper uit Afrika die voortkomt uit een initiatief van de Stichting Kidsrights en de TU Delft. Daarnaast besteden we aandacht aan de vele levens van verpakkingen, mogelijk gemaakt door de Houweling Groep uit Berkel en Rodenrijs. En dat ook jonge ondernemers nadenken over een duurzame samenleving blijkt wel uit de uitvinding van de sidewing, door Delftse technostarter Ephicas, die een enorme brandstofbesparing mogelijk maakt. Ik wens u veel leesplezier. Hans Werner, directievoorzitter

3582

Studenten

Metvollebuitjestudiein! OpennueenRaboStudentenPakket enontvang60eurocash.Vraagnaar deactievoorwaarden.

INHOUD

2 RABOBANK Z-H MIDDEN VOORWOORD

3 RABOBANK INHOUDSOPGAVE

INHOUD 04 06 08 12 13 14 16 19 20 22 25 26 28 30 33 34 42 43

3582

44

Nieuws en weetjes Duurzame slippers uit Zuid-Afrika Duurzaamheid zit in onze genen Alles wat u moet weten over het verdwijnen van de gloeilamp Column: prinses Laurentien over mr Finney Duurzaam verpakkingsmateriaal Directeur MVO Ruud Nijs: ‘Het begint met ethisch handelen’ Vragen: hoe zit het met duurzaamheid? 'Een week die je echt niet mag missen' Duurzaam sparen en beleggen Gemakkelijker betalen in EU Kost dat: welke subsidies zijn er beschikbaar voor groene producten? Nieuwe campagne Rabobank moet authentieke autoriteit uitstralen Jonge ondernemers maken duurzame start Kunst aan de wandel Tuinbouwjongeren vormen een front Hersengymnastiek: sudoku Contact met uw Rabobank: telefoon, e-mail en bezoekadressen Stoofpotjes zijn hot!

4 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN NIEUWS

NIEUWS FOOD & AGRI

RABO MEETS ROC

3582

Rabobank wil dicht bij jongeren staan. Daarom ontwikkelde Rabobank voor en met studenten van ROC’s in Nederland het concept Move your Skills. Rabo meets ROC wil jongeren kennis laten maken met de praktische aspecten van het dagelijks leven, zoals geld verdienen en uitgeven, werven en geworven worden, solliciteren, investeren in de maatschappij en effectief communiceren. Binnen de ROC’s is een fysieke ruimte opgesteld waar onderwijs en ervaring fysiek én virtueel samenkomen. Naast het creëren van een betere aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs, moet tussentijdse uitval van leerlingen tegen worden gegaan. Dit alles door het bieden van competentiegericht onderwijs, het creëren van leerwerklandschappen en een nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. De pilot start in november. Meer informatie op www.rabobank.nl/dichterbij

Afgelopen zomer is de laatste editie van Food & Agri, het magazine voor relaties van het Rabobank Food & Agriteam Oostland, verschenen. De uitgave heeft het thema 'Kansen'. Deze maand verschijnt de herfsteditie van het magazine, de thematiek is gericht op innovatie. Wilt u Food & Agri ontvangen? Belt u dan het Food & Agriteam Oostland via telefoonnummer (010) 529 41 11. U kunt ook een e-mail sturen aan [email protected].

KERSTCONCERTEN VOOR LEDEN In december is het weer tijd voor de kerstconcerten voor leden van Rabobank Zuid-Holland Midden. Op vrijdag 18 december en zaterdag 19 december organiseert Rabobank Zuid-Holland Midden voor haar leden drie kerstconcerten. Bekende artiesten, o.a. An Lauwereins, verlenen medewerking aan de concerten, die plaatsvinden in het auditorium van de TU Delft.

UW AANKOPEN ZIJN VERZEKERD Op bijna alle creditcards van de Rabobank zit sinds juli een standaard aankoopverzekering. Die mooie tas had u nog maar net gekocht en tot uw grote schrik bent u 'm kwijt. Gestolen. Niet getreurd. Uw aankopen zijn met de RaboCard tot 180 dagen verzekerd tegen verlies, diefstal en breuk; aankopen met de Rabobank GoldCard zijn tot 360 dagen verzekerd. Ga voor meer informatie en voorwaarden naar uw Rabobank.

TEKST: VDBJ/TRUDY VAN DER WEES BEELD: RABOBANK

Magazine

5 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN WEETJES

& WEETJES DE KRACHTEN VAN DE REGIO

VOLLE BUIT! Met volle buit je studie in! Open nu een Rabo StudentenPakket en ontvang 60 euro cash. Rabobank Zuid-Holland Midden heeft een speciale aanbieding voor studenten van de TU Delft, Haagse Hogeschool en INHolland. Met een Rabo StudentenPakket kun je altijd en overal over je geld beschikken en wereldwijd pinnen en betalen. Bovendien ontvang je met Rabo InternetBonusSparen ook nog een aantrekkelijke rente.

3582

Bel (015) 275 00 00 voor de actievoorwaarden of kijk op de website: www.rabobankzuidhollandmidden. nl.

TEKST: VDBJ/TRUDY VAN DER WEES BEELD: ANP

In De Kracht van Delft en De Kracht van Oostland wordt aandacht besteed aan de regionale economie. Op woensdag 30 september wordt in Theater de Veste in Delft De Kracht van Delft 2009 gepresenteerd. De Kracht van Delft bestaat uit de economische thermometer en een themastudie. De studie richt zich op de beantwoording van de onderzoeksvraag: ‘In welke mate is de gemeente Delft gevoelig voor de huidige economische turbulentie en kan regionale samenwerking leiden tot een verbeterd economisch perspectief?’ De bijeenkomst duurt van 16.30 uur-19.00 uur. U kunt zich aanmelden via www.krachtvandelft.nl. Op donderdag 15 oktober wordt in het Van der Valk Hotel in Nootdorp de Oostlanddag georganiseeerd, een initiatief van de ondernemersverenigingen VNO-NCW Oostland, NOOVA, LTO Glaskracht Oostland, Ondernemend 3B en de Ondernemersvereniging Pijnacker-Nootdorp. Tijdens deze bijeenkomst wordt De Kracht van Oostland gepresenteerd. In deze studie worden de economische prestaties van regionale ondernemers uitgebreid onder de loep genomen. Thema van de dag is: ‘Netwerken in het Oostland’. Bijzondere gast is Rick Engelfriet, door het tijdschrift Intermediair uitgeroepen tot Nederlands ultieme netwerker van het jaar. De bijeenkomst start om 15.30 uur en duurt tot in de avond. U kunt zich aanmelden via www.oostlanddag.nl.

6 DUURZAAMHEID RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

OpmarsvandePlakkies Eenslippermeteen bijzonderverhaal TU-student lucht- en ruimtevaart Arnoud Rozendaal is een van de stuwende krachten achter de Zuid-Afrikaanse Plakkies, de modieuze slipper die Nederland stormenderhand heeft veroverd.

3582

B

Bewoners van Zuid-Afrikaanse sloppenwijken maken al jaren eenvoudige slippers van oude autobanden. Dit bracht de TU-studenten Arnoud Rozendaal en Michel Boerrigter op het idee om dit product te verbeteren en aan te bieden op de westerse markt. Begin dit jaar werd in Durban een fabriek geopend waar zeventig werknemers, voornamelijk vrouwen, hippe ‘Plakkies’ produceren in vrolijke kleuren. Ze worden verkocht in Nederland. Het idee ontstond vorig jaar, toen de TU Delft een symposium organiseerde met als thema ‘Duurzame ontwikkeling in Afrika’. ‘In mijn ogen bleef het allemaal te veel bij woorden. Ik wilde iets doen’, zegt Rozendaal. Hij ontmoette Robert Baruch van de Nederlandse stichting KidsRights, die onder meer een knuffelfabriek heeft geopend in de sloppenwijken van Johannesburg. De manier waarop zij ontwikkelingswerk doen, werkgelegenheid creëren in een regio waar enorme werkloosheid is, in plaats van geld ernaartoe brengen, sprak hem aan. ‘We kwamen op het idee om analoog aan de knuffelfabriek een fabriek te ontwikkelen die een ‘technisch’ product zou produceren voor de westerse markt.’ Het idee van de Plakkie, het Afrikaanse woord voor slipper, is het resultaat van een ontwerpwedstrijd onder studenten Industrieel Ontwerpen. De zool van de slipper wordt gemaakt van oude autobanden. De lederen bekleding

van de slipper wordt bedrukt met motieven die zijn afgeleid van tekeningen die kinderen uit de townships hebben gemaakt. De winst uit de verkoop van de slippers gaat rechtstreeks naar kinderprojecten van KidsRights in de Zuid-Afrikaanse sloppenwijken. Rozendaal: ‘De lokale bevolking maakte al heel lang op een heel innovatieve manier sandalen, maar die waren zeer eenvoudig en dus onverkoopbaar op de westerse markt. Door de Plakkies in een modern, creatief jasje te steken is een hip product ontstaan dat in korte tijd uitermate populair is geworden in Nederland.’ VEEL STEUN De initiatiefnemers hebben keihard gewerkt om in korte tijd hun bedrijf van de grond te krijgen, maar hebben ook ontzettend veel geluk gehad. Rabobank Zuid-Holland Midden en de Rabobank Foundation wierpen zich op als hoofdsponsor, schoenenontwerper Jan Jansen ontwierp de Plakkies belangeloos, de STER stelde zendtijd beschikbaar en de slippers werden gratis overgevlogen uit Zuid-Afrika. Van alle kanten werd hulp aangeboden. ‘Hierdoor hebben we het product goed kunnen lanceren, maar we willen uiteindelijk toe naar duurzame verkoop, waar de deelnemende partijen een boterham aan kunnen verdienen. Het is niet nodig veel winst te maken - een deel van de winst moet

NOG NOOIT GEWERKT Sinds februari zijn er 17.000 plakkies verkocht. ‘We hadden een moeizame start’, vertelt Rozendaal. ‘De dagproductie lag op zeven slippers. Maar je moet niet vergeten: de werknemers zijn voor een deel mensen die nog nooit hadden gewerkt. Ze hadden nog nooit gefunctioneerd binnen een organisatie, waren niet gewend om aangesproken te worden op hun gedrag of productiviteit of in een ondernemingsraad mee te denken over hun bedrijf. Dat moeten ze allemaal nog leren. Daar helpen we ze bij. Een mooi voorbeeld zijn de groepsbonussen. Wanneer een team van medewerkers zijn targets heeft gehaald, krijgt de hele groep een bonus. Iedereen wil wel zo’n bonus, dus minder actieve medewerkers worden automatisch

gecorrigeerd door hun eigen collega’s. Op die manier worden medewerkers zich steeds meer bewust van hun eigen verantwoordelijkheid. Dat moet ook, want ons doel is de fabriek over enkele jaren in Afrikaanse handen te geven.’ TROTS De fabrieksmedewerkers zijn ontzettend trots op hun baan. Ze helpen mee aan de wederopbouw van hun eigen land. Dat geeft een goed gevoel en een zekere status. Maar het zijn niet alleen de fabrieksarbeiders die profiteren van de werkgelegenheid. ‘Het bedrijfje dat ons leer verkoopt, de zolen levert of de dozen maakt, profiteert net zo goed mee. De fabriek zorgt dus voor een economische impuls voor de hele regio.’ KORTING Bij een adviesgesprek ontvangen klanten van Rabobank Zuid-Holland Midden een bon waarmee ze tien euro korting krijgen op de aanschaf van een paar Plakkies. 

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

blijven terugstromen naar de communities in Zuid-Afrika - maar het project moet wel een commerciële, duurzame basis krijgen. We willen niet dat de Plakkie wordt gelabeld als ‘goede doelen-slipper’. Het is een kwaliteitsproduct, een high fashion slipper die lekker zit en er mooi uitziet.’

8 RABOBANK DOSSIER

Groen,groener,groenst Duurzaamtotophetbot

3582

B

Bij de Rabobank zit duurzaamheid als het ware in de genen. Wij willen met onze bedrijfsactiviteiten langetermijnwaarde creëren voor mensen binnen en buiten de onderneming, voor het milieu en voor de economie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is dan ook prioriteit bij de Rabobank. Niet voor niets is de Rabobank een van de duurzaamste banken van de wereld. Die toppositie willen we houden. Daarom is MVO terug te vinden in onze producten en diensten, onze maatschappelijke betrokkenheid, ons personeelsbeleid en onze bedrijfsvoering. In onze dienstverlening hebben we veel aandacht voor het klimaat. Met duurzame producten als de Rabocard met klimaatbijdrage en Rabo GroenSparen werken we samen met onze klanten aan een beter milieu. Datzelfde geldt voor onze duurzame beleggingsfondsen. Bovendien investeren we in duurzame energie en schone technologieën. Daarnaast stimuleren we onze zakelijke klanten ook om zélf maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Bijvoorbeeld met de Herman Wijffels Innovatieprijs en ons Projectenfonds. Maar ook via de reguliere dienstverlening: wij toetsen ondernemingen die een financiering aanvragen van minstens 1 miljoen euro op MVO. MVO is ook nadrukkelijk terug te vinden in onze maatschappelijke betrokkenheid. We geven bepaalde groepen mensen extra aandacht, zodat ook zij onze dienstverlening als

laagdrempelig en dichtbij ervaren. Zo is er voor klanten met een visuele beperking een speciale bankpaslezer waarmee ze kunnen internetbankieren en helpen pratende geldautomaten klanten met een beperking bij het pinnen. Ook steunen we Stichting Lezen & Schrijven, die het probleem van laaggeletterdheid aanpakt. Daarnaast helpen we talloze landelijke en lokale projecten die bijdragen aan blijvende verbeteringen in de leefomgeving van onze klanten. Dat doen we met geld, met menskracht, kennis en middelen. In de eigen bedrijfsvoering werkt de Rabobank sinds 2007 klimaatneutraal. Dat betekent dat we alle CO2-uitstoot die we produceren, compenseren door zogenaamde CO2-credits te kopen. Hiermee investeren we in CO2-reductie elders op de wereld. Natuurlijk proberen we in de eerste plaats zo weinig mogelijk CO2 uit te stoten: we hebben 100 procent groene stroom, kopen duurzaam in en onze leaserijders rijden in auto’s met een energiezuinig label. Sinds 1 januari 2009 zijn we ook de grootste afnemer van biogas in Nederland. Ook op andere gebieden zijn we duurzaam: zo gebruiken we papier met het FSC-keurmerk voor duurzaam bosbeheer, drinken we Max Havelaar-koffie en gebruiken we als eerste Europese bedrijf een nieuwe, biologisch afbreekbare omslagfolie voor de verzending van onze relatiemagazines.

TEKST: MARC VAN DE VEN BEELD: ELSBETH TIJSSEN, RABOBANK

De roep om maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt luider en luider. De Rabobank onderneemt van oudsher duurzaam. Door onze coöperatieve achtergrond staan we midden in de samenleving. Logisch dus dat we rekening houden met onze omgeving.

9 RABOBANK DOSSIER

DE RABOBANK-BEDRIJFSVOERING

3582

Afbreekbarebiofolie Dichterbij is het eerste magazine in Europa dat in een biologisch afbreekbare verzendfolie op de deurmat valt. Rabobank Nederland verstuurt jaarlijks zo’n vijf miljoen magazines naar leden en klanten. Dat gebeurt in een bioseal: een glasheldere folie op basis van melkzuur gemaakt uit plantaardige suikers. Veel andere grote bedrijven en organisaties willen de folie ook gaan gebruiken. Behalve dat de folie direct de gft-afvalbak in kan, scheelt het zo’n 80 procent in de CO2-uitstoot in vergelijking met een folie gemaakt uit aardolie. Het papier dat de Rabobank gebruikt, draagt het FSC-keurmerk. De grondstof voor het papier is

gegarandeerd afkomstig uit verantwoord beheerde bossen en wordt door FSC-gecertificeerde producenten verwerkt. Maar wij gaan verder: we leggen het Rabobank-papier langs de zelf ontwikkelde MVO/ecomeetlat, waarmee we energiegebruik, emissies naar water, transport en dergelijke beoordelen. Natuurlijk proberen wij het papierverbruik zo veel mogelijk te reduceren. Onder meer door informatie digitaal aan te bieden, dubbelzijdig te printen en rekeningafschriften, nota’s en acceptgiro’s te verminderen.

10 RABOBANK DOSSIER

DE RABOBANK-PRODUCTEN

3582

Kaartvoorbetermilieu Klanten die een aankoop afrekenen met hun Rabocard, leveren een bijdrage aan een beter milieu. Sinds 2007 compenseert de Rabobank de CO2-uitstoot van de koop door te investeren in duurzame energieprojecten. Klantonderzoek leert dat consumenten graag willen meehelpen om de klimaatverandering tegen te gaan. Met de Rabocard kan dat. De CO2-uitstoot van de aankopen die de 1,2 miljoen Rabocardhouders met hun creditcard doen, wordt via een speciale rekenmethode omgerekend in een geldbedrag. Dit bedrag investeert de Rabobank in Gold Standard-projecten van het Wereld Natuur Fonds. Deze projecten dragen bij aan de

terugdringing van CO2-uitstoot door de inzet van schone technologie. Daarnaast stelt Gold Standard strenge eisen op het gebied van milieu, biodiversiteit en lokale ontwikkeling. Via de Rabocard met klimaatfunctie wordt onder meer de Malvalli elektriciteitscentrale in India gesteund. Deze centrale gebruikt het organische afval van boeren uit de regio om energie op te wekken. Meer informatie over de Rabocard met klimaatfunctie en de Gold Standard-projecten die we steunen vindt u op www.rabobank.nl.

11 RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN DOSSIER

COLLECTEREN VOOR DE HARTSTICHTING

3582

'Zoveelwerkishetniet' Caroline de Wit (54) organiseert al 17 jaar in haar woonplaats Den Hoorn de huis-aan-huiscollecte voor de Hartstichting.  Het kost haar zelden moeite om collectanten te vinden. ‘Ik woon hier al 30 jaar. Ik ken vrij veel mensen. Zoveel werk is het trouwens niet, collecteren. Je bent er een paar dagen of avonden zoet mee, en hoe meer collectanten, hoe minder straten je hoeft te lopen. De meeste mensen vinden het leuk om iets voor de Hartstichting te doen. Bijna iedereen heeft wel iemand met hartproblemen in familie-, vriendenen kennissenkring. Daardoor is men sneller bereid iets te geven, of te collecteren.’

Dit jaar liepen ook twee medewerkers van Rabobank Zuid-Holland mee. De Rabobank vindt maatschappelijke betrokkenheid belangrijk.  Daarom worden medewerkers aangemoedigd om vrijwilligerswerk te doen. Iedere medewerker heeft de mogelijkheid om een dag per jaar vrijwilligerswerk te doen onder werktijd of, met compensatie in tijd, in het weekend. Ze kunnen kiezen uit een aantal zeer uiteenlopende projecten, bijvoorbeeld een dagje helpen op een zorgboerderij, het opknappen van een speeltuin of het begeleiden van ouderen tijdens een uitstapje.

12 RABOBANK CHECKLIST

Afscheidvandegloeilamp Energieverslinderindeban Afgelopen februari stemde de Europese Unie in met een stapsgewijs verbod op de verkoop van gloeilampen. Hoe zit dat precies?

Van alle lampen die er zijn, zijn gloeilampen tot nu toe het populairst: 62 procent van de lampen in huis is van dit type. De gloeilamp is voor nagenoeg alle toepassingen geschikt. Maar gloeilampen zijn energieverslinders. Ze geven meer warmte dan licht. Door een verbod op gloeilampen hoopt Europa een hoeveelheid energie te besparen gelijk aan het elektriciteitsverbruik van tien miljoen huishoudens. De CO2-uitstoot moet door het verbod met vijftien miljoen ton per jaar verminderen.

Wat verandert er precies voor de consument?

Vanaf 1 september 2009 zijn er geen matglazen 100 watt-gloeilampen meer te koop. Daarna verdwijnen geleidelijk de heldere gloeilampen. In 2010 zijn dat de 75 watt-lampen, in 2011 de 60 watt-lampen en in 2012 mag er in heel Europa geen enkele gloeilamp meer verkocht worden. Na 2016 geldt ook een verbod op de verkoop van halogeenlampen.

Welke alternatieven zijn er voor de gloeilamp?

Spaarlampen zijn 75 procent zuiniger in gebruik en binnen een jaar verdient u de aanschafprijs terug. TL-buizen zijn qua techniek en kosten vergelijkbaar met spaarlampen. Wie sfeervoller verlichting zoekt, kan (tot 2016!) kiezen voor halogeenlampen. Deze gebruiken meer elektriciteit dan spaarlampen, maar zijn iets zuiniger dan gloeilampen. Nog niet alle spaaren LED-lampen zijn dimbaar, maar het assortiment zal naar verwachting toenemen.

Bent u in overtreding als u wel een gloeilamp blijft gebruiken?

Nee. De nieuwe EU-wetgeving geldt alleen voor de verkoop in winkels. Al is de overstap naar energiezuinige verlichting vanuit milieuoogpunt wel aan te raden. Bovendien kunt u bij vervanging van al uw gloeilampen door spaarlampen jaarlijks 95 euro op uw energierekening besparen.

TEKST: NICOLIEN REITH BEELD: CORBIS

3582

Waarom verdwijnt de gloeilamp?

13 rabobank Prinses Laurentien

Mr Finney binding mee hebben. Juist voorlezen, waarvan prinses Laurentien een groot voorstander is, leent zich ervoor om de dialoog tussen volwassenen en kinderen over deze wezenlijke onderwerpen te starten en verder te verdiepen. In december 2008 heeft de prinses Sieb Posthuma benaderd met de vraag om samen te gaan werken rondom het nieuwe kinderboekenproject van Mr Finney. Het was het begin van een bijzondere, creatieve synergie tussen Sieb Posthuma en prinses Laurentien. Het concept is sinds augustus 2007 verder ontwikkeld, mede geïnspireerd door gesprekken van de prinses met het Wereld Natuur Fonds, het HIER Klimaatbureau, de European Climate Foundation, wetenschappers en jongeren. Mr Finney wil kinderen ook aanzetten om actief mee te denken over de toekomst van de aarde en om deze gedachten met vol­ wassenen te delen. Via de website (www.mrfinney.nl) kunnen kinderen hun oplossingen over de huidige milieuproblematiek verwoorden en verbeelden. De meest inspirerende oplossingen worden eind oktober aangeboden aan prominente volwassenen in Nederland. In de volgende editie van de Dichterbij treft u een speciale actie aan rond Mr Finney.

Prinses Laurentien

Beeld: Chris van Houts

Samen met de bekende illustrator Sieb Posthuma heeft prinses Laurentien het kinder(voor) leesboek ‘Mr Finney en de wereld op zijn kop’, gemaakt. Het is de eerste in een reeks van de rijk geïllustreerde boeken over Mr Finney, een ‘cool’ en kordaat vis-wezen dat nieuwsgierig en al vragend de wereld om hem heen ontdekt. Deel één verschijnt op 27 oktober. De belangrijkste inspiratiebron is de kracht van kinderen om wezenlijke vragen te stellen over hoe volwassenen met de planeet omgaan. Prinses Laurentien hoopt dat volwassenen geraakt worden door de onbevangen maar pregnante vragen van Mr Finney over bijvoorbeeld ontbossing, de opwarming van de aarde en het smelten van de ijskappen. Deze thema’s komen duidelijk herkenbaar maar op subtiele en niet-moraliserende wijze aan de orde in het boek. Kinderen vanaf 5 jaar worden mee­gesleept in de spannende en onverwachte belevenissen van Mr Finney en andere wezens, zoals zijn goede vriend Slak, zijn vriendinnetje Pinky Pepper, Flingo de flamingo, Doctor Wasbeer en vele anderen. Door Mr Finney samen te lezen, hoopt de prinses een aanzet te geven tot gesprekken tussen volwassenen en kinderen over deze thema’s die ons allemaal aangaan en waar kinderen vaak op heel natuurlijke manier een

14 ONDERNEMER & CO RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

HouwelingInternational Develelevensvan dozenencontainers

M 3582

Marc Houwelings opa had een drogisterij, maar wist ook alles van tuinbouw. Zijn vader was namelijk tuinder. Het bekende witsel dat tuinders op hun kassen smeren om de zon te weren is een uitvinding van opa Houweling.  Ook vond deze Rotterdamse drogist het bekende zakje plantenvoeding uit dat je meekrijgt als je een bos rozen koopt. Het hoofdkantoor van de Houweling Groep staat in Berkel en Rodenrijs. Het bedrijf houdt zich bezig met tuinbouw, verpakkingen en veiligheidsmaterialen. Het één kwam uit het ander voort. Omdat er zoveel vraag was naar de producten van opa Houweling, was er ook behoefte aan verpakkingsmaterialen. En omdat opa ook ontsmettingsmiddelen produceerde, ontstond er vanzelf ook vraag naar beschermingsmiddelen, zoals opberg- en verpakkingsmaterialen, pleisters, handschoenen en maskers. ‘Tegenwoordig leveren we verpakkingen en beschermingsmaterialen van voeding, farmacie en veterinair tot en met zware chemische industrie. We hebben veel agentschappen, een eigen ontwerpafdeling en werken met gerenommeerde fabrieken samen.’ RECYCLING Op het eiland Tholen heeft Houweling één van zijn reconditioneringsbedrijven gevestigd. ‘Recycling, duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord

ondernemen zijn begrippen die in onze branche zeer actueel zijn. Voorheen werden lege duizend-litercontainers waar bijvoorbeeld stroop in had gezeten na gebruik bij de afvalverwerker vernietigd. Nu halen we ze op en in Tholen worden deze bulkcontainers, stalen vaten en jerrycans onder hoge druk gespoeld en opnieuw gebruikt in de chemische industrie.’ Ook de wijze waarop dat schoonmaken gebeurt is duurzaam. ‘Onze installatie heeft een waterzuivering die is gebaseerd op micro-biologisch leven. Als eerste reconditioneringsbedrijf in Nederland werken we met een geheel gesloten systeem dat nauwelijks afvalstoffen produceert. Zelfs vaten waar zoutzuur in heeft gezeten maken we weer bruikbaar.’  ‘Hergebruik van verpakkingen is een belangrijk duurzaam idee’, vindt Houweling. ‘Het kan bovendien leiden tot creatieve ideeën. Vaten worden gebruikt als regenwateropslagplaats, ballasttank of als drijvers voor een vlot of aanlegsteiger. In ontwikkelingslanden wordt speelgoed uit blik geknipt en worden steelbanddrums gemaakt uit olievaten.’ Op dit moment is de Houweling Groep druk bezig met onderzoek naar de bruikbaarheid van bio-kunststoffen, een mogelijk alternatief voor olieproducten. Er wordt onder meer gekeken of het zetmeelrijke tapioca kan worden gebruikt om verpakkingen van te maken.

TEKST: RON LABORDUS BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

Veel verpakkingen kunnen met gemak een tweede, derde of zelfs vierde leven krijgen, vindt Marc Houweling, directeur van Houweling International B.V. Hij heeft zijn werk gemaakt van duurzaamheid.

3582

16 rabobank Interview

Directeur MVO Ruud Nijs ‘Het begint met ethisch handelen’ Al ruim tien jaar kunnen Rabobank-medewerkers ethische dilemma’s voorleggen aan de interne Commissie Ethiek. Ruud Nijs, directeur Maatschappelijk Verantwoordelijk Ondernemen bij Rabobank Nederland en lid van de Commissie, over het geweten van de bank.

V

Verantwoord bankieren voor een duurzame toekomst. Het motto van de Rabobank is Ruud Nijs op het lijf geschreven. ‘De economische crisis is ernstig, maar ik maak me ook veel zorgen over onze aarde. Laten we een leefbare omgeving achter voor onze kinderen en kleinkinderen? Daaraan moeten we met zijn allen werken.’ Volgens Nijs is maatschappelijk verant­ woord ondernemen (MVO) een absolute noodzaak om te overleven. Hij is dan ook blij dat MVO bij de Rabobank hoge prioriteit heeft. ‘Wij behoren tot de wereldtop. We focussen op vier kernthema’s: verduur­ zaming van de voedselketen, het aanwakkeren van schone productiemethoden en gebruik van duurzame energie, bevordering van economische participatie en diversiteit en stimulering van sociale cohesie en soli­ dariteit.’ De thema’s vloeien voort uit de maatschap­ pelijke worteling van de Rabobank. En sluiten aan bij de kernwaarden van de bank: integriteit, respect, professionaliteit en duurzaamheid. Nijs: ‘Het begint

met ethisch handelen, het is de kern van ons bankieren. Vandaar ook de Commissie Ethiek.’ Hoe is de commissie ontstaan? ‘Het begon in 1998 binnen Rabobank International. Medewerkers kregen te maken met vragen over geneti­ sche modificatie en dierenwelzijn. Dat leidde vaak tot dilemma’s en vragen over hoe we onze gedragscode moeten interpreteren. Daarnaast werden we steeds vaker ter verantwoording geroepen door belangen­ organisaties, leden en klanten.’ Wat doet de commissie precies? ‘Iedere medewerker binnen de Rabobank Groep die voor een ethisch dilemma staat, kan het Bureau Ethiek inschakelen. Als het kan, krijgt de aanvrager direct antwoord, bijvoorbeeld op basis van vergelijkbare praktijkgevallen. Complexere vraagstukken worden nader beschreven en voorgelegd aan de commissie

18 rabobank interview voor een advies. Sinds 2004 neemt de commissie ook standpunten in over maatschappelijke thema’s die relevant zijn voor ons zakendoen. Zoals bijvoorbeeld over mensenrechten, wapenindustrie, genetische modificatie en bio-energie. De Commissie Ethiek toetst de praktijkgevallen en thema’s aan het juridische kader, onze eigen gedragscode en de externe gedragsregels waaraan de Rabobank zich verbonden heeft. Ook betrekt de ­commissie diverse standpunten en onderzoeksbevindingen van gezaghebbende organisaties en belangenorganisaties in haar meningsvorming. Op basis daarvan wikt en weegt de commissie de voor- en tegenargumenten en proberen we als organisatie in de grijze gebieden een standpunt te bepalen. Ethiek is geen exacte wetenschap.’

Hoe is uw eigen rol binnen de commissie? ‘Ik probeer vaak de advocaat van de duivel te spelen. Als een discussie een kant dreigt op te gaan, zoek ik de achterkant van het gelijk op. Het gaat erom dat een dilemma vanuit alle invalshoeken bekeken wordt. Ik vind het een van de interessantste commissies van de Rabobank. Het vergroot je inzicht enorm. Nadeel is dat ik soms met een onbevredigd gevoel terugkom uit een vergadering, omdat je niet zeker weet of de juiste keuzes gemaakt zijn.’ Kunt u daarvan een voorbeeld geven? ‘De praktijkgevallen zijn heel divers. Een man meldt zich bij de bank om een rekening te openen. Hij heeft een crimineel verleden én nog een schuld bij ons openstaan. Open je die rekening? Misschien niet. Maar, hij heeft zijn straf uitgezeten, kan zijn schuld wellicht terugbetalen en verdient een tweede kans. En wat als hij ook nog een gezin heeft? Een ander voorbeeld: we willen niks te maken hebben met clusterbommen. Maar in iedere clusterbom zit een transformator. Kunnen

we dan wel een transformatorproducent financieren? Of een aannemer, een zeer goede klant, die een financiering zoekt voor het bouwen van luxe hotels in een buitenlandse regio waar de mensenrechten van bouwvakkers op grove wijze geschonden worden. Elke case heeft zijn eigen argumenten, zijn eigen afwegingen.’ Wat gebeurt er met jullie beslissingen? ‘Ons oordeel is een advies. De indiener van de case hoeft het niet over te nemen, maar doet dat wel altijd. Daarnaast dient het als moresprudentie – vergelijkbaar met jurisprudentie – voor andere praktijksituaties. Ook gaan we de gedragscode nieuw leven inblazen. Daarbij komt een praktische handleiding, waarin cases staan en een uitleg over hoe je met dilemma’s moet omgaan. Daarnaast willen we ook de samenleving laten zien hoe wij met dilemma’s omgaan.’ Wat is de toekomst van de commissie? ‘De vraag naar ons oordeel zal toenemen. Doordat medewerkers zich steeds beter bewust worden van dilemma’s en behoefte hebben aan advies, doordat wet- en regelgeving continu verandert. Maar bovenal omdat het nu een invulling is van hoe bankieren hoort te zijn. Als het aan mij ligt, blijft de Commissie Ethiek dan ook tot in lengte van dagen bestaan.’

Tekst: marc van de ven Beeld: yvonne brandwijk

Wie zitten in de commissie? ‘Veel disciplines binnen de Rabobank Groep zijn vertegenwoordigd. De raad van bestuur van Rabobank Nederland heeft twee mensen in de commissie. Dat geeft duidelijk aan hoe belangrijk de Rabobank deze commissie vindt. De voorzitter van de raad van bestuur, Piet Moerland, is ook de voorzitter van de commissie. Maar er is geen hiërarchie, iedere stem is gelijk. We komen tot een afgewogen eindoordeel. Dat is een “Ja, mits” of “Nee, tenzij”. Dat laatste is vaak het makkelijkste, is het minst risicovol. Ja zeggen vergt meer lef.’

VRAGEN

19 rabobank VRAAG & ANTWOORD

Zo zit het met duurzaamheid Ik hoor dat de Rabobank op het ene ­duurzaamheidsthema verder is met beleid dan het andere. We maken ‘het duurzame gangbaar en het gangbare duurzaam’. We financieren bijvoorbeeld schone energie, alternatieve brandstoffen en watertechnologie. In sectoren waar de Rabobank al langer actief is kijken we naar de maatschappelijke vraagstukken waarmee bedrijfsklanten in die sector te maken krijgen. En proberen samen tot een oplossing te komen. Zie voor meer informatie het Maatschappelijk Jaarverslag 2008 op www.jaarverslagenrabobank.nl. Hoe zit het met de betrokkenheid bij de wapenindustrie? De Rabobank heeft in 2007 een statement wapenindustrie vastgesteld. Daarin staat dat de Rabobank Groep zich wil onthouden van het faciliteren van de controversiële wapenindustrie en -handel. Wij willen niet betrokken zijn bij clusterwapens, antipersoonsmijnen en bij biologische, chemische of nucleaire wapens. Bekijk het integrale Rabobank statement wapenindustrie op http://overons.rabobank. com/ en zoek op ‘wapenindustrie’.

Solidair zijn met de medemens vind ik belangrijk. Wat doet de Rabobank? Solidariteit is een heel belangrijke drijfveer: mensen toegang bieden tot de markt, hen helpen financieel weerbaar te worden: dat is waar de Rabobank vanouds voor staat. Zo draagt de Rabobank bij aan de emancipatie van grote delen van de bevolking en de economische ontwikkeling van Nederland. Om dit succesvol te kunnen doen, komt de bank met innovaties als garantieproducten, startersleningen, de Opbouwhypotheek, maar bijvoorbeeld ook met geldautomaten voor blinden en slechtzienden. Ook in ontwikkelingslanden en opkomende markten levert de Rabobank via o.a. de Rabobank Foundation een bijdrage aan solidariteit en economische participatie door gelijke kansen VOOR iedereen.

Hebt u ook een vraag? Neem dan contact op met uw bank (zie pagina 43) of kijk op www.rabobank.nl (ga naar ‘klantenservice’ en ‘veel­ gestelde vragen’).

20 STUDENTEN RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

MaxvanderLaan: 'DeOWeeiseenweekdie jeechtnietmagmissen' In augustus namen een paar duizend eerstejaarsstudenten bezit van Delft. Tijdens de OWee maakten ze op allerlei manieren kennis met hun nieuwe woonplaats en het studentenleven.

3582

A

Als voorzitter van het OWee-bestuur houdt Max van der Laan zich al sinds 1974 bezig met de organisatie van dit evenement. ‘Het is een enorme logistieke organisatie. Een paar duizend studenten moeten op de eerste dag van de OWee worden voorzien van rugzakjes met informatie, er moeten slaapplaatsen worden geregeld, de catering moet in orde zijn en natuurlijk moet er een leuk en interessant programma worden gepresenteerd. Daar zijn acht studenten een halfjaar lang continu mee bezig.’ De OWee mag zich verheugen in een grote belangstelling, mede door het groeiend aantal eerstejaars. ‘Tachtig procent van de eerstejaars doet mee’, aldus Van der Laan. Dat plaatst de organisatie wel voor uitdagingen. Want waar laat je al die mensen? ‘Het is traditie dat de studenten worden ontvangen in de aula van de Technische Universiteit Delft. In het auditorium kun je veel mensen kwijt, dus daar vindt ook de officiële opening plaats. Maar dit jaar kan de aula niet worden gebruikt in verband met een verbouwing. Er is inmiddels wel een oplossing gevonden - er komt nu een hele grote tent met tribunes op het voormalige Bouwkundeterrein - maar je moet wel inventief zijn. Overigens is er in die tent maar plek voor 1400 mensen. Dus waarschijnlijk moeten we, net als in de aula, werken met twee shifts.’  Hoewel inmiddels al lang en breed gepensioneerd,

wordt Van der Laan elk jaar opnieuw ingeschakeld bij de organisatie van de OWee. ‘Toen ik met pensioen ging, bleek het lastig om een geschikte opvolger te vinden. Dus ben ik het blijven doen. Ik vind het nog steeds ontzettend leuk. Maar een mens wordt ouder en kwetsbaarder, dus het is prettig als er iemand is die het van me kan overnemen. Daar wordt ook voortdurend over nagedacht binnen de TU. Je hebt iemand nodig die er tijd voor heeft, die de weg weet binnen de organisatie, die goede contacten heeft binnen en buiten de TU en die het leuk vindt om met studenten op te trekken. Ik beleef daar - ondanks mijn leeftijd - telkens weer veel plezier aan.’ Zelf maakte Van der Laan nooit een OWee mee. ‘Toen ik in ‘54 in Delft kwam studeren had je twee kennismakingsdagen. Je kreeg je collegekaart en je collegerooster. ’s Avonds was er meestal iets te doen op een studentenvereniging en de Rector Magnificus hield ergens een toespraak. Dat was het dan.’ De verandering kwam in de jaren zeventig van de vorige eeuw. ‘We bevonden ons bij de toenmalige Technische Hogeschool in een democratisering. Ik was op dat moment lid van het College van Bestuur en hield me bezig met studentenvoorzieningen. De Hogeschoolraad stelde voor dat de Ontvangstweek meer inhoud moest krijgen en dat er meer activiteiten voor en door de studenten zelf moesten worden

mee aan de OWee, plus nog een klein aantal van INHolland.’

KLANKBORD De voorzitter van het OWee-bestuur bemoeit zich vooral met de organisatie. ‘Ik adviseer de studenten, breng structuur aan in hun plannen, fungeer als klankbord, benut mijn contacten, houd de planning in de gaten, maar de invulling van het programma zelf laat ik graag aan de studenten over. Het is hun OWee en ze gaan er ook echt voor.’ Het aantal jongeren dat deelneemt aan de OWee wordt elk jaar groter. Dat heeft niet alleen te maken met een toenemend enthousiasme en meer inschrijvingen aan de TU. Ook studenten van andere Delftse onderwijsinstellingen sluiten zich aan bij het OWee-spektakel. Sinds enkele jaren doen ook eerstejaars van INHolland Delft mee; volgend jaar komen daar ook de eerstejaars van de Haagse Hogeschool bij. Deze onderwijsinstelling opent binnenkort zijn deuren aan de Rotterdamseweg. Van der Laan:  ‘Dit jaar doen er ruim 2200 TU-studenten

FEESTWEEK Met de organisatie van de Delftse feestweek is een bedrag van 250.000 euro gemoeid. De studenten betalen een eigen bijdrage van 52 euro per persoon, de TU Delft draagt bij, en natuurlijk zijn er sponsors, waaronder Rabobank Zuid-Holland Midden. Ook andere universiteitssteden organiseren ontvangstweken voor hun nieuwe studenten, maar nergens is de deelname zo groot als in Delft. ‘De OWee bestaat al heel lang. Ouders, oudere broers of zussen die de OWee hebben meegemaakt, vertellen aan de eerstejaars van nu hoe leuk het is en dat je die week echt niet mag missen. Ook voor ouderejaars is de OWee dé feestweek van het jaar. Ze zorgen ervoor dat ze tegen die tijd weer terug zijn van vakantie. En ik moet zeggen, het is ook een ontzettend gezellige week. De studentenverenigingen draaien op volle toeren, er zijn leuke activiteiten en dDe sfeer in de stad is uitstekend.’

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

georganiseerd. Of ik wilde helpen met de opzet daarvan. Zo is de OWee ontstaan.’

22 SPAREN EN BELEGGEN RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

MetdeGroenregeling Sparenéninvesteren Sparen, beleggen en investeren op een milieuvriendelijke, duurzame manier? Dat kan met de Groenregeling. Deze levert zowel spaarders als beleggers een aantrekkelijk belastingvoordeel op.

Rabo Groen Bank is verantwoordelijk voor de groene investeringen. Zo’n 10 procent van de investeringen komt in samenwerking met Rabobank International en De Lage Landen tot stand. Maar een belangrijke rol is weggelegd voor de lokale banken, die circa 90 procent van de investeringen aandragen. Keulen: ‘De voordelen van goedkoop kunnen lenen zijn voor ondernemingen zeker aantrekkelijk.’ GOED GEVOEL De Rabobankadviseurs wijzen hun klanten erop dat ze hun geld groen kunnen beleggen via Groenobligaties of groen kunnen sparen via een groene spaarrekening. Keulen: ‘Hoewel we naar onze overbodigheid streven – iedere investering zou immers duurzaam moeten zijn – verwacht de Rabo Groen Bank de komende jaren best stevig door te groeien. Bedrijven kiezen er meer en meer bewust voor om vooral duurzaam te investeren. En groen beleggen wordt steeds populairder. Het geeft een goed gevoel en bovendien een aantrekkelijk rendement. Mensen kunnen ook zien wat er met hun geld gebeurt. Het voelt als een tastbare investering die dichtbij plaatsvindt. En dichtbij is iets dat sterk bij de Rabobank hoort.’ Jarenlang was het alleen mogelijk om met belastingvoordeel te beleggen in groene producten. Sinds enige tijd profiteren ook spaarders van dit fiscale

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

D

De Rabo Groen Bank financiert duurzame investeringen bij ondernemingen. Het daarvoor benodigde geld is afkomstig van milieubewuste particuliere spaarders en beleggers die hun geld maatschappelijk verantwoord én met een goed rendement wegzetten. Ze profiteren van fiscale voordelen, de zogenaamde Groenregeling. Die voordelen worden doorgegeven aan duurzame ondernemingen, die kunnen lenen onder de marktrente. De meer dan drie miljard euro die de Rabobank heeft uitstaan in duurzame projecten maakt haar tot de grootste groenbank van Nederland. Daarnaast heeft de Rabobank haar wortels in de agrarische sector. En juist in die sector kan veel worden geïnvesteerd in het kader van de Groenregeling; denk aan tuinbouwkassen en biologische voedselproductie en -verwerking. Bedrijven kunnen alleen een lening van de Rabo Groen Bank krijgen als ze een zogenoemde Groenverklaring hebben, die door de ministeries van Landbouw en Economische Zaken (SenterNovem) wordt afgegeven. Huub Keulen, directeur van de Rabo Groen Bank: ‘Innovatie is altijd een belangrijk criterium. We zoeken gericht naar projecten met een voorbeeldfunctie. Er zijn ook projecten die weliswaar duurzaam zijn, maar inmiddels zo gewoon dat ze niet in aanmerking komen voor een Groenverklaring. Die kunnen uiteraard voor een gewone financiering terecht bij onze bank.’

3582

24 SPAREN EN BELEGGEN RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

'KLANTEN VAN DE RABOBANK ZIJN ECHTE SPAARDERS' voordeel als ze investeren in duurzame en milieuvriendelijke projecten. Erik Beekes (foto pagina 23), manager Private Banking bij Rabobank Zuid-Holland Midden: ‘Beleggen in groenproducten kan bij de Rabobank uitsluitend met obligaties. Die hebben een beperkte omvang, tijdelijkheid en je weet van tevoren waar je geld aan wordt besteed. Obligaties worden uitgegeven voor specifieke projecten met een bepaalde financieringsbehoefte. Een bedrijf heeft bijvoorbeeld tien miljoen nodig. Klanten van de Rabobank kunnen zich hiervoor inschrijven. Zij nemen dan een deel van de investering voor hun rekening. Is het bedrag dat nodig is voor de realisatie van een project eenmaal gerealiseerd, dan sluit de inschrijving.’

3582

RISICO'S Duurzaamheid is een belangrijk maatschappelijk thema. Ook onder investeerders, die steeds vaker bereid zijn daarin te investeren. ‘Maar binnen de portefeuille van een klant past het maar voor een deel om te beleggen in Rabo Groen Obligaties’, aldus Beekes. ‘Daar zit een grens aan. Dat betekent dat ik mijn collega’s van de Groen Bank, die bij mij aankloppen omdat ze een prachtig project hebben voor mogelijke investeerders, in het verleden regelmatig moest teleurstellen.’ Dit bracht Beekes op het idee om naast de bekende Rabo Groen Obligaties ook een groen spaarproduct in het leven te roepen. ‘Klanten van de Rabobank zijn echte spaarders, zij nemen liever niet te veel risico’s, houden van zekerheid. Maar ze zijn ook graag bereid om te investeren in een beter milieu en een duurzame samenleving. Die mogelijkheid wilden we ze bieden. En met Rabo GroenSparen bereiken we een veel grotere markt.’ BELASTINGVOORDEEL Bovendien is GroenSparen net als investeren met Groen Obligaties fiscaal bijzonder aantrekkelijk. Daardoor levert het effectief meer rendement op dan normaal sparen. Iedere Nederlander moet over zijn

spaargeld een vermogensrendementheffing betalen van 1,2%. Op die manier blijft er van een rendement van 2% uiteindelijk dus maar 0,8% over. Groene spaarders worden tot een maximum van 55.000 euro per persoon vrijgesteld van deze heffing. Bovendien krijgen groene spaarders als extraatje een aparte heffingskorting van 1,3%. Dit bedrag komt bovenop het normale rendement. Waar je bij normaal sparen en een rendement van 2% uiteindelijk 0,8 % overhoudt, ontvangt de groene spaarder bij een rendement van 2% uiteindelijk 3,3 %. Bij een bedrag van 50.000 euro kan het verschil oplopen tot meer dan 1250 euro. ‘In plaats van te betalen aan de fiscus krijg je juist geld terug’, legt Beekes uit. ‘Het enige nadeel van deze spaarvorm is dat het rendement op GroenSparen over het algemeen iets lager ligt dan bij niet-groene projecten. Dat komt omdat het projecten zijn die zich nog moeten bewijzen en dikwijls gebruikmaken van nieuwe, dure technologie. Producenten hebben de financiële steun echt nodig om hun product te ontwikkelen en kunnen het zich dus niet veroorloven om een hoog rendement uit te keren aan investeerders. Met deze belastingmaatregel helpt de overheid maatschappelijk verantwoorde ondernemers een handje. Gemiddeld gesproken heb je dus een lager rendement op je spaarproduct, maar een hogere fiscale vrijstelling, die meestal zeer voordelig uitvalt.’ EXCURSIES Het aardige van GroenSparen en Groen Obligaties is dat de klant weet naar welke projecten zijn geld gaat. Zo worden Groene Obligaties bijvoorbeeld gebruikt om Heerlijkheid Mariënwaerdt in de Betuwe te ondersteunen. Hier wordt biologische landbouw en veeteelt bedreven. Er worden in eigen beheer biologische specialiteiten gemaakt, zoals jams, marmelades, chutneys en kazen. In de glastuinbouw worden Groen Obligaties aangewend om energiebesparing in de glastuinbouw te bevorderen. Op Schiermonnikoog wordt het geld gebruikt voor agrarisch natuurbeheer. En, wat het nog leuker maakt, af en toe organiseert de Rabobank voor klanten excursies waarbij deze projecten worden bezocht. Dan kunnen ze met eigen ogen zien waar hun geld terecht komt.

25 rabobank HET PRODUCT

Betalen in EU makkelijker Overal dezelfde regels Europese betalingen worden makkelijker! Daar zorgt nieuwe EU-wetgeving (Payment Services Directive) voor, die op 1 november in werking treedt.

1

Wat houdt dat in? In alle EU-landen gelden vanaf 1 november dezelfde regels voor het betalingsverkeer. Zo wordt bijvoorbeeld de in Nederland geldende terugboekingstermijn voor incasso’s van 30 dagen verlengd tot 8 weken. En moet een Europese betaaltransactie binnen een maximale termijn zijn verwerkt. De nieuwe regels hebben ook tot gevolg dat alle banken hun voorwaarden voor het be­talingsverkeer moeten wijzigen. Voor consumenten grijpt de Rabobank deze gelegenheid aan de voorwaarden beter leesbaar en begrijpelijk te maken.

3

gevolgen voor het bedrijfs­leven? Er is een beter cash ­management mogelijk, doordat er straks trans­parantere regels

zijn voor ­verwerkingstijden en rentevergoeding op betalingen en ontvangsten. Aan deze regels moeten alle Europese banken zich houden. Het wordt straks voor u nog overzichtelijker wanneer u een betaling moet doen om op tijd uw leverancier in Frankrijk te betalen.

En wanneer uw Duitse debiteur u betaalt, krijgt u gegarandeerd het volledig overgemaakte bedrag op uw rekening ­bijgeschreven. Want ook dat regelt de nieuwe wet. Uw eigen Rabobank houdt u op de hoogte.

Tekst: rob schoemaker Beeld: vijselaar en sixma

2

Wat merkt de ­consument? De Europese betaalmarkt wordt transparanter. U kunt betere keuzes maken tussen verschillende betaalmiddelen omdat voorwaarden en prijzen ­duidelijker zijn. En de rechten en plichten van zowel u als uw bank worden helder. Zo moet uw bank u ­duidelijk en ruim op tijd over wijzigingen informeren.

26 RABOBANK KOST DAT?

Subsidiesenvoordeeltjes Groenenverantwoord énfijnvoordebeurs De overheid heeft tal van subsidies en belastingvoordelen om ‘groene producten’ aantrekkelijker te maken. Sommige voordelen zoals bij auto’s krijgt u automatisch, andere kunt u aanvragen. Hoe u dat kunt doen, leest u hier.

3582

D

De overheid stimuleert particulieren op tal van manieren om milieuzuiniger keuzes te maken. Bijvoorbeeld: hoe zuiniger en lichter een nieuwe auto is ten opzichte van zijn soortgenoten, hoe meer milieukorting. Naar gelang het brandstofgebruik krijgen alle nieuwe auto’s een energielabel: A t/m G. A en B zijn goed voor respectievelijk € 1400 en € 700 korting op de aanschafbelasting (BPM); voor C betaalt u het standaardtarief, bij D, E, F en G moet de koper een toeslag betalen. Die kan fors oplopen bij flink CO2 uitstotende terreinwagens (de slurptax). Kopers van dure hybrideauto’s daarentegen krijgen € 6400 (label A) terug of € 3200 euro (label B). Zelfs met die korting kost een hybride nog tien procent meer dan een 'gewone' auto, maar de meerkosten verdient u terug via de brandstofkosten (tot 40 procent per jaar). Motorrijtuigenbelasting (MRB) en verzekeringspremie hangen af van het gewicht van de auto: een kleine auto kost dus minder aan MRB en premie. Voor hybrides gelden voordelige tarieven, en de MRB is voor alle zuinige auto’s verlaagd. Eigenaren van een benzineauto die maximaal 110 gram CO2 per kilometer uitstoot, betalen een kwart van de wegenbelasting; bij dieselauto's ligt die grens op 95 gram CO2 per km. Hoe jonger het wagenpark, hoe beter. Daarom is er de sloopbonus (van € 750 tot € 1000) die boven op de inruilwaarde komt mits de nieuw aangeschafte benzine-

auto minder dan acht jaar oud is of (bij een diesel) beschikt over een fabrieksgemonteerde gesloten roetfilter. De bijtelling voor lease- en andere zakelijke rijders hangt af van de hoeveelheid CO2 die de auto uitstoot. Zeer zuinige leaseauto’s komen uit op maar 14 procent bijtelling (standaard is 25 procent). 20 procent bijtelling geldt voor auto's die net buiten de zuinigste categorie vallen. IN HUIS Rondom huis zijn er allerlei subsidies voor duurzaam energiegebruik en -opwekking. Maar let op. Anders dan bij auto’s moet u de subsidie zelf aanvragen. Dat doet u bij SenterNovem, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken. Ook zijn de subsidiepotten begrensd. Op is op. Een regeling maakt de komende vier jaar de aanschaf van vijftig- tot zestigduizend gesubsidieerde zonneboilers mogelijk. De hoogte van de subsidie is afhankelijk van de hoeveelheid warmte die de zonnecollector opvangt om water mee te verwarmen. Voor zonnepanelen is gedurende vijftien jaar subsidie op elke geproduceerde kWh aan te vragen. Daar zijn allerlei voorwaarden aan verbonden. Ook hebt u een brutoproductiemeter nodig. De hoogte van de subsidie is gekoppeld aan de energieprijs. Hoe hoger de reguliere elektraprijs, hoe lager de subsidie.

BESTAANDE BOUW Meer Met Minder is het nationale energiebesparingprogramma voor de bestaande bouw, waarin ministeries, bouwbedrijven, energiebedrijven, installatiebedrijven en woningcorporaties samenwerken. Doel is dat in 2020 2,4 miljoen bestaande woningen en andere gebouwen blijvend 30 procent minder energie gebruiken. Met Meer Met Minder boekt u aantrekkelijk financieel voordeel. Maakt u uw woning 20 tot 30 procent zuiniger en neemt u daarbij een Meer Met Minder-aanbieder in de arm, dan krijgt u van hem € 300 tot € 750 korting op de kosten, afhankelijk van hoeveel u bespaart. De Meer Met Minder-aanbieder

regelt de afhandeling van de aanvraag. Daarnaast kunnen huiseigenaren, omdat het rijk een garantie geeft, een goedkopere lening afsluiten voor investeringen in hun huis, zoals zonnepanelen, -collectoren, warmtepompen, maar ook woningisolatie en zuinige cv-ketels. Hiervoor kan extra rentevoordeel worden behaald omdat banken daarvoor middelen van groene beleggers kunnen inzetten. Als huiseigenaar kunt u relatief voordelig investeren in energiebesparing. Als u er een lening of krediet voor afsluit kunt u de rente aftrekken van de belasting; het is immers woningverbetering. VIND DE JUISTE SUBSIDIE Ga naar www.energiesubsidiewijzer.nl en zie voor welke subsidies u in aanmerking komt bij energiebesparende maatregelen. Voer uw postcode in en ontdek de mogelijkheden. Kijk voor meer info op www.milieucentraal.nl, www.senternovem.nl en www.meermetminder.nl.

TEKST: ROB SCHOEMAKER BEELD: MARCEL VAN DEN BERGH/HH

3582

Warmtepompen zijn een duurzame maar in een bestaande woning prijzige vorm van verwarming. De aanschafkosten zijn hoog. Subsidie helpt. Er zijn twee soorten waterpompen: Water/water-warmtepompen (uitwisseling met grondwater) en Lucht/water-warmtepompen (uitwisseling met buitenlucht). Voor de eerste is € 12,5 miljoen subsidie beschikbaar, voor de tweede € 4 miljoen.

28 RABOBANK NIEUWE CAMPAGNE

AfscheidvanFatima ‘Wewillenauthentieke autoriteituitstralen’

3582

D

Dat iets anders, een nieuwe campagne, vraagt veel voorbereidend werk. Twee maanden lang zijn brainstormsessies gevoerd. Vier directeuren van Rabobank Nederland en hun beleidsmedewerkers hebben een belangrijke inbreng gehad in de keuze voor een thema, een corporate story. Welk verhaal gaan we vertellen? Wat moeten onze klanten over drie jaar over ons zeggen? Hoe moeten ze ons zien? Wink: ‘Ons merk, onze waarden en strategisch kader vormen het uitgangspunt. We willen, behalve voor de particuliere markt, ook de belangrijkste partner zijn voor het midden- en kleinbedrijf,  de grootzakelijke markt, én voor private banking; mentaal leiderschap realiseren, zoals we dat ook in de particuliere markt hebben gedaan. De Rabobank is de meest gecommitteerde bank, een bank waarop je kunt bouwen. Dat hebben we de laatste maanden goed laten zien. Die kracht willen we structureel maken: we willen definitief wegsprinten.’ Voor de nieuwe campagne heeft de bank zelf zes reclamebureaus geselecteerd. Grotere bedrijven laten die selectie vaak over aan een adviesbureau. De Rabobank niet. ‘We hebben het allemaal intern gehouden. Dat geeft aan dat we op zoek zijn naar de fundamenten, naar de kracht van dit bedrijf.’ Drie van de zes bureaus is gevraagd concepten te ontwikkelen. Meer dan in de campagnes van Fatima en Jochem de

Bruin moet de nieuwe campagne herkenbaar en inzetbaar zijn voor de gehele ‘communicatiemix’: van tv tot uitingen van lokale banken, van radio tot internetbankieren. Daarbij moeten de bureaus uitgaan van de kracht van de Rabobank – dus zonder afzetten tegen de andere instellingen – en moet de nieuwe campagne onderscheidend en spraakmakend zijn. Inmiddels is er een keuze gemaakt voor een bureau dat het concept verder gaat uitwerken. Dat besluit is gebaseerd op adviezen van vertegenwoordigers van de businessafdelingen, lokale banken en afdeling communicatie, de stuurgroep Communicatie en BeleidsAdviesCommissie Lokale Banken en door de Raad van Bestuur geaccordeerd. ‘Nu is het een kwestie van het concept verder aanscherpen. En we zullen – want ook dat maakt deel uit van het concept – een nieuw boegbeeld voor de campagne kiezen.’ De kans bestaat dat dat boegbeeld, na Fatima, geen Bekende Nederlander is. ‘Hoewel dat met Fatima absoluut niet is gebeurd, moet je uitkijken voor “geleende autoriteit”. Wij willen de authentieke Rabobank-autoriteit uitstralen. Dat lukt beter met een onbekend boegbeeld dat we zelf kunnen “laden”, om een marketingterm te gebruiken.’ De nieuwe campagne van de Rabobank gaat dit najaar van start.

TEKST: BERT MOL BEELD: CORBIS

De Rabobank neemt afscheid van Fatima. Stefan Wink, advertising manager van Rabobank Nederland: ‘De Rabobank is aantrekkelijker geworden, staat met beide benen in de wereld. Dat hebben we met Fatima bereikt. Nu is het tijd voor iets anders.’

3582

30 TECHNOSTARTERS RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

Technostarters Jongeondernemers makenduurzamestart Voor veel technostarters die een studie aan de TU Delft volgen of hebben gevolgd, is een duurzaam product net zo belangrijk als een winstgevend product. YES!Delft helpt hen in vier stappen hun product op de markt te brengen.

ervaren ondernemers en professionals is dan essentieel.’ VIER STAPPEN Technostarters doorlopen bij YES!Delft een stappenplan, waarin hun onderneming kan groeien. In het Inspiration en Education Centre kunnen ideeën rijpen. Jonge ondernemers leren er zichzelf beter kennen en er worden bedrijfsgerichte cursussen gegeven. In het Incubation Centre kan het bedrijf zich verder ontwikkelen en binnen een veilige omgeving tot wasdom komen.  Fockema Andreae: ‘Van de 67 bedrijven die in de afgelopen jaren op deze manier zijn gestart, zijn er slechts zes gestopt. Na drie jaar verlaten de bedrijven ons gebouw en breekt de vierde fase aan: het Growth Centre. Technostarters kunnen dan nog wel een beroep doen op YES!Delft, maar zijn in belangrijke mate zelfstandig en selfsupporting.’ SIDE WING De Vlaamse broers Hjalmar en Gandert Van Raemdonck hebben hun bedrijf Ephicas gevestigd op de eerste verdieping van YES!Delft. De muren zijn behangen met nationale en internationale prijzen die ze wonnen met hun vinding, de Ephicas Side Wing. Hjalmar Van Raemdonck (25): ‘De Ephicas SideWing wordt geplaatst aan de zijkant van vrachtwagens. Het is

TEKST: RON LABORDUS BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

D

Dertig jonge ondernemers werken vanuit YES!Delft, gevestigd in een fraai oud TU-pand aan de Rotterdamseweg, aan de ontwikkeling van hun producten. De afkorting YES staat voor Young Entrepreneurs Society. Doel van de stichting is het ondersteunen van jonge ondernemers die een technisch of technologisch product of proces op de markt willen brengen. Lesley Fockema Andreae is Manager Incubation Centre, een onderdeel van YES!Delft. ‘Ons uitgangspunt is een integrale aanpak, zodat alle facetten van het ondernemerschap aan de orde komen.’ En dat zijn er heel wat. ‘Ons netwerk en aanbod is enorm. YES!Delft biedt meerwaarde op het gebied van technologische kennis, maar ook op het vlak van bedrijfskundige kennis. We bieden faciliteiten, coaching en een educatieprogramma. Daarbij kun je denken aan een masterclass financiën, maar ook aan onderhandelen, marketing en internationalisering.’ Er komt op de technostarters, zoals de jonge startende ingenieurs worden genoemd, heel veel af. ‘Dat kun je nooit alleen of met een paar goedwillende vrienden behappen’, vindt Fockema Andreae. ‘Deze mensen brengen al op jonge leeftijd een geweldig product op de markt waardoor ze in contact komen met grote toonaangevende bedrijven in binnen- en buitenland. Er zijn vaak hoge bedragen mee gemoeid. Coaching door

3582

32 TECHNOSTARTERS RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

eigenlijk een aërodynamisch hulpmiddel aan de oplegger, waardoor maar liefst negen procent op brandstof kan worden bespaard. Dat betekent enkele duizenden euro’s per jaar.’ Met steun van YES!Delft en Rabobank Zuid-Holland Midden kan het bedrijf zich beter profileren. ‘Daar is veel geld en deskundigheid voor nodig die je niet altijd zelf in huis hebt’, aldus Hjalmar Van Raemsdonck.  Met prijzengeld, sponsoring en medewerking van allerlei partijen hebben de broers hun product kunnen testen in een windtunnel en op vrachtwagens. ‘We hebben een prototype gefabriceerd dat eerdaags in productie komt. De wereldwijde patenten zijn officieel en de contacten met producenten zijn in een vergevorderd stadium.'

3582

TECHNOSPRINTARRANGEMENT Hjalmar en Gandert Van Raemsdonck maken gebruik van het Technosprintarrangement, dat de Rabobank speciaal heeft ontwikkeld voor starters. De basis is een pre-seed lening die wordt verstrekt tegen een laag rentepercentage. De eerste drie jaren

betaalt de Technische Universiteit Delft de rente en is de lening voor de ondernemers aflossingvrij. Een speciale commissie van de TU Delft beoordeelt de aanvragen voor de bijzondere lening. DE CLUB VAN DELFT Geen technostarter, maar wel een jonge en inmiddels succesvolle ondernemer, is bouwkundestudent Nathan Volkers. Samen met Martin Nagelsmit, afgestudeerd in lucht- en ruimtevaart, begon hij bijna twee jaar geleden onder het motto ‘Innovatie DenkNetWerk’ De Club van Delft. De formule is simpel, maar voorziet in een enorme behoefte. ‘Wij helpen bedrijven bij het ontwikkelen van innovaties. We beschikken over een netwerk van masterstudenten uit heel Nederland, waarmee we denktanks vormen. In professioneel begeleide brainstormsessies bedenken we nieuwe producten, diensten en marketingstrategieën.’ ONBEVANGENHEID TU-studenten krijgen begrippen als duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen tijdens hun studie met de paplepel ingegoten. ‘Het is een logisch uitgangspunt in ons denken, en dus ook in onze manier van ondernemen’, aldus Volkers. ‘In Delft hebben we onlangs gratis sessies gedaan voor goede doelen, zoals de stedenband Delft-Estelí, zorginstellingen IPSE De Bruggen en voor de Werkgroep Delft Fair Trade-gemeente. Inmiddels werken en werkten we voor grote en kleine bedrijven. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en het Havenbedrijf Rotterdam zijn klant bij ons.’ Onbevangenheid is de kracht van het jonge bedrijf, meent Volkers. ‘Zo kunnen nieuwe ideeën ontstaan. Wij hebben niet de ballast van gevestigde bedrijfspatronen. Daarbij komt ook nog dat we goedkoop zijn, zeer creatief en slim. Wij leveren kwaliteit. Onze opdrachtgevers krijgen een eindrapport met alle resultaten van de ideevorming, maar ook een reëel advies voor een vervolgtraject. Zonder opvolging blijven de goede ideeën op de plank liggen!’

33 PROFIEL RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

Kunst aan de wandel

Een kunstzinnige kettingreactie

 Dit jaar worden in Delft vier culturele weekenden georganiseerd. Een daarvan heeft als thema kunst en techniek. Allard Zoutendijk organiseert voor dit weekend samen met Lijm&Cultuur de Delftse Loop der Dingen, een manifestatie die is geïnspireerd op een Zwitsers kunstproject, Der Lauf der Dingen. Er wordt een kunstwerk gemaakt dat bestaat uit verschillende installaties. De ene installatie tikte de andere aan, en voila: er ontstaat een kettingreactie van bewegingen. Zoutendijk is zelf afkomstig uit de wereld van de techniek, maar leeft en werkt tegenwoordig vooral in de wereld van cultuur en theater. ‘Juist die combinatie is zo boeiend’, vindt hij. ‘Techniek maakt dingen mogelijk, vanuit kunst ga je anders naar dingen kijken.’ Zijn uitdaging is een verbinding te leggen tussen beide. Met financiële steun van het Rabobank Coöperatiefonds gaat de Delftenaar een eigenzinnige Delftse Loop der Dingen realiseren, samen met de inwoners van Delft, scholieren, studenten, kunstenaars, ondernemers en andere uitvinders. In het weekend van 24 en 25 oktober wordt het kunstwerk opgebouwd op het terrein van Lijm & Cultuur. Zondags wordt de kettingreactie gestart en het ene segment na het andere geactiveerd totdat een schitterende apotheose wordt bereikt. ‘Het is een complex project, omdat je er veel partijen voor moet mobiliseren’, zegt Zoutendijk. ‘Je kunt het project wel in je eentje doen, maar het heeft pas impact als je met twintig of dertig teams bent.’ Tot vlak voor 24 oktober kunnen mensen zich opgeven voor deelname. ‘Als je geen maatje hebt om een team mee te vormen, zoeken we er eentje voor je.’ Het project is uitsluitend in actie te zien bij Lijm&Cultuur. Zoutendijk: ‘Zo’n installatie bestaat uit fragiele dingen. Met een beetje geluk wordt het ding meer dan 150 meter lang. Daar kun je niet simpel de stad mee in.’ Meer informatie: www.delftseloop.nl.

TEKST: TRUDY VAN DER WEES BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

Tijdens het laatste culturele weekend van dit jaar organiseert Allard Zoutendijk de kunstmanifestatie de Delftse Loop der Dingen.

34 RABO SPONSORT RABOBANK ZUID-HOLLAND MIDDEN

Tuinbouwjongeren 'Leukomcollega'ste ontmoeten' De Rabobank en de agrarische sector zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Niet alleen ervaren ondernemers kunnen rekenen op de bank, juist ook jonge agrariërs die aan het begin staan van hun loopbaan.

3582

J

 Jonge agrarische ondernemers hebben zich verenigd in een aantal belangenorganisaties. Op landelijk niveau is de belangenbehartiging geregeld in het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK).  In elke provincie zijn afdelingen van het Agrarisch Jongeren Kontakt actief. In Noord- en Zuid Holland is dat het Hollands Agrarisch Jongerenkontakt (HAJK). Op regionaal niveau zijn de jonge agrariërs ook nog eens verenigd in een Jongerenkontakt, onder meer Tuinbouw Jongeren Oostland (TJO).

DLV Plant. Daarnaast runt hij samen met zijn vader, oom en neef een akkerbouwbedrijf. Op 110 hectare telen ze akkerbouwgewassen en vollegrondsgroenten, zoals spruiten. Van Marion: ‘ In onze provincie zijn duizenden jonge akkerbouwers, tuinders, bollentelers en veehouders werkzaam. In het HAJK komen we op voor de belangen van jonge agrariërs in het westen van ons land. Jonge bestuurders doen voorstellen om de positie van jongeren op het agrarisch bedrijf te verbeteren.’

VASTE PARTNER De Rabobank, marktleider in de agrarische sector, steunt de activiteiten van deze organisaties met financiële middelen en kennis. Van het NAJK is de bank zelfs hoofdsponsor. Dat houdt in dat de bank de belangenbehartiger van jonge boeren en tuinders financieel ondersteunt, maar ook mogelijkheden biedt om hun professionaliteit te vergroten. Met het Rabo Opvolgers Perspectief biedt de Rabobank bijvoorbeeld in samenwerking met het NAJK jonge ondernemers die het bedrijf van hun ouders gaan overnemen de mogelijkheid om zich onder professionele begeleiding voor te bereiden op hun toekomst. Leen van Marion (29) is voorzitter van het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt. Na zijn studie plantenteelt in Wageningen werd hij bedrijfsadviseur akkerbouw bij

MAATSCHAPPELIJKE DISCUSSIE De organisatie helpt ook mee aan maatschappelijke discussies en campagnes om het imago van boeren en tuinders richting de consument te verbeteren. Het HAJK is er voor jongeren tussen de 16 en 35 jaar die in de agrarische sector werken of die zich voorbereiden op een toekomst in de agrarische sector. Dat kan zijn als zelfstandig ondernemer, al dan niet als bedrijfsopvolger of als partner van een bedrijfsopvolger. Het zijn jongeren die graag met andere jongeren in contact willen komen en die het interessant vinden om met jonge collega’s te praten over het bedrijf en wat zich daaromheen afspeelt. ‘Onderwerpen zijn er genoeg: quotering, nationaal landbouwbeleid, genetische manipulatie, gewasbestrijding, bedrijfsrisico’s, wet- en regelgeving,

NETWERKEN De Bleiswijkse tomatenkweker Arjan Vijverberg (31) is voorzitter van Tuinbouw Jongeren Oostland. Paprikateler Eléonore Hendriks (27) uit Berkel en Rodenrijs is verantwoordelijk voor het pr-beleid van de club. Vijverberg: ‘Net als de overkoepelende NAJK en HAJK houden wij ons op lokaal niveau bezig met belangenbehartiging van onze leden. De organisatie telt ruim 110 leden uit alle tuinbouwbranches. TJO organiseert vier keer per jaar een leden- en informatieavond en vijf keer per jaar een bijeenkomst die we noemen ‘Tuinen bij ….’. De bijeenkomsten worden telkens bij een ander bedrijf gehouden. Zo leren onze leden elkaar en elkaars bedrijf goed kennen,

echt netwerken dus. De bijeenkomsten, met na afloop een gezellige borrel, worden altijd goed bezocht en voorzien duidelijk in een behoefte.’ Veel activiteiten worden georganiseerd in samenwerking met Rabobank Zuid-Holland Midden. ‘Vooral de inhoudelijke steun en facilitaire bijdrage voor bijeenkomsten zijn voor ons van belang’, vertelt Hendriks. ‘We willen als TJO laagdrempelig zijn. Daarom is het fijn dat de Rabobank het eerste jaar de kosten van het lidmaatschap voor zijn rekening neemt. TJO-leden zijn trouwens automatisch ook lid van het HAJK en het NAJK.’  Maar er zijn meer voordelen, meent voorzitter Vijverberg. ‘ Door de contacten van de bank hebben we de mogelijkheid bedrijven buiten ons directe werkgebied te bezoeken. Dat is buitengewoon interessant. Op die manier worden onze leden optimaal geïnformeerd over tal van specifieke onderwerpen, zowel theoretisch als in de praktijk.’ Het bestuur vindt het contact met de leden essentieel. ‘Wij moeten weten wat er speelt, zodat we met elkaar onderwerpen kunnen inbrengen bij het provinciaal en landelijk bestuur’,aldus Hendriks.

TEKST: RON LABORDUS BEELD: GUUS SCHOONEWILLE

3582

ruimtelijke ordening, actualiteiten, enzovoort. En natuurlijk bedrijfsopvolging, een onderwerp waar je als jonge ondernemer al snel mee te maken krijgt. Juist bij een dergelijk complex onderwerp is deskundige hulp van onder andere de Rabobank belangrijk. Afhankelijk van het onderwerp werken we ook dan graag in projectvorm met de bank samen.’

36 RABOBANK AANBIEDINGEN

SPECIAAL The Blues Brothers

Vanuit uw luie stoel tv kijken en internetten. Dat kan met Philips NET TV. Via een innovatief platform op uw tv-scherm heeft u altijd toegang tot een selectie van informatie- en entertainmentwebsites. Dat kan met de afstandsbediening van uw televisie, zonder extra decoders, abonnementen op diensten of laptop. Wanneer de televisie is aangesloten op internet via Wifi (draadloos) of een ethernetkabel wordt de startpagina van NET TV automatisch gegenereerd. Via de startpagina heeft u snel toegang tot uw favoriete websites, die zijn geoptimaliseerd voor het tv-kijken. Zo kunt u online foto’s en video’s uitwisselen en volgt u realtime altijd het laatste nieuws, verkeer en weer. Ook kijkt u gemakkelijk filmpjes op YouTube of plant u de snelste route via TomTom. Via Rabo TV krijgt de sportfan een exclusief kijkje achter de schermen van het wielrennen, het hockeyen en de paardensport. Verder zijn er talloze evenementen te vinden, die bij u in de buurt georganiseerd worden. Maar natuurlijk is hier ook bancaire informatie te vinden en kunt u financiële transacties doen. Als Rabobanklid krijgt u een forse korting bij de aanschaf van een Philips LCD TV met Ambilight uit de 8000 serie, waar NET TV volledig op is geïntegreerd. Deze tv heeft overigens ook een energiezuinige stand. Kijk op www.rabobank.nl/dichterbij voor meer informatie.

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

3582

Internet op televisie

U kunt het nog een keer beleven. En nu niet op het witte doek maar op het podium: de spetterende musical show! Hun muziek is groots. Met zwarte hoed, bijpassende pak, smalle stropdas en altijd aanwezige zonnebril zijn de Blues Brothers onovertroffen cool. Hun levendige Rythm & Blues en zwarte, krachtige soul zet vanaf 8 oktober de Nederlandse theaters op zijn kop. Met een live orkest en een spetterende show maken de anarchistische broers een statement: Get ready for blues! Rabobankleden krijgen 15% korting op toegangskaarten. Bij aanschaf van 2 kaarten krijgt u bovendien 50% korting op een Blues Brothers pakket (T-shirt, cd en brochure) na afloop van de voorstelling. Kijk voor speeldata, locaties en bestellen op www.rabobank.nl/dichterbij.

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U Een beter bestaan

Knutselen!

Schitter met deze Power of Stones-hanger! Bijpassend bij de Power of Stones-ring (Dichterbij, november 2008). In Kathmandu werken zo’n 25 smeden in Dambar’s zilverfabriek. Daar leren ze het vak van zilversmid en kunnen zo een beter bestaan opbouwen. Deze hanger bevat onder meer de halfedelsteentjes citrien, topaas, bergkristal en granaat. U bestelt de hanger incl. zilveren ketting met maar liefst € 27 korting. U betaalt € 62,95 in plaats van € 89,95 (excl. handling- en verzendkosten). Meer informatie en bestellen? U kunt daarvoor surfen naar: www.rabobank.nl/dichterbij.

Met dit originele bouwpakket hoeven u en uw (klein)kinderen zich geen moment te vervelen. Er kunnen meer dan 30 verschillende modellen in elkaar worden gezet, zoals een kraan, windmolen of tractor. Alle uitvoeringen worden aangedreven door zonne-energie, dus nog goed voor het milieu ook. De Solar Generation is voor kinderen vanaf 8 jaar. De bijgesloten handleiding is in het Duits met duidelijke instructiefoto’s. U krijgt maar liefst € 20 korting en betaalt € 49,95 (normale prijs € 69,95) exclusief verzendkosten. Voor bestellen, bel van maandag t/m donderdag tijdens kantooruren naar 035-6956610 of ga naar:

MET DEZE UNIEKE HANDGEMAAKTE HANGER

MET ZONNE-ENERGIE

www.rabobank.nl/dichterbij.

Niet te kraken kluis

In deze privékluis van De Raat Brandkasten bergt u uw waardevolle spullen altijd veilig op. De kluis is door de Consumentengids van januari 2009 uitgeroepen tot ‘Beste koop’ in de categorie ‘inbraakwerend en licht brandwerend’. Hij weegt 30 kg en heeft een verstelbaar legbord. Als Rabobanklid krijgt u maar liefst € 75 korting én de kluis wordt gratis thuisbezorgd. U betaalt € 249 in plaats van € 324. Kijk op www.rabobank.nl/dichterbij.

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

3582

UW WAARDEVOLLE SPULLEN VEILIG OPGEBORGEN

38 RABOBANK AANBIEDINGEN

SPECIAAL Kijkje in de stal van Anky

Met Rabo Mobiel heeft u grip op uw geldzaken. U kunt namelijk internetten en bankieren via uw mobiele telefoon, maar ook voordelig bellen en sms’en. Zo regelt u onderweg gemakkelijk uw bankzaken met Rabo Mobielbankieren. Met een druk op de knop checkt u uw saldo, controleert u bij- en afschrijvingen en betalingen of boekt u direct geld over. U logt gewoon in met een persoonlijke toegangscode. Met MyOrder is het nu in een aantal restaurants en cafés in Nederland mogelijk om via uw mobiele telefoon een hapje en drankje te bestellen en direct te betalen, via SMS. Parkeren, maar geen contant geld? Met Rabo Mobiel betaalt u uw parkeerkosten gewoon met uw mobiele telefoon. Dat betekent nooit meer zoeken naar een (defecte) parkeerautomaat, altijd achteraf betalen en geen stress vanwege een mogelijke parkeerboete. Heeft u graag de nieuwste telefoon op zak? Kiest u liever voor een belbundel die flexibel en direct opzegbaar is? Belt u veel of juist heel weinig? Rabo Mobiel heeft voor iedereen een passend aanbod. En als u nu bestelt, krijgt u een scherp kennismakingstarief. Ga naar www.rabomobiel.nl/ledenvoordeel om de aanbieding te bekijken en direct te bestellen. Meer info vindt u op www.rabomobiel.nl/ledenvoordeel

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

3582

Voordelig: Rabo Mobiel!

Bent u een liefhebber van de paardensport en altijd al eens een kijkje willen nemen in de stal van drievoudig Olympisch kampioen Anky van Grunsven? Dat kan nu! Als lid van de Rabobank kunt u exclusief het prachtig gelegen bedrijf in Erp bezoeken. U wordt in de stal door Anky ontvangen met koffie en gebak. Naast een rondleiding door de stallen, geeft Anky ook een clinic samen met een talent uit het Rabo Talententeam. Op www.rabobank.nl/dichterbij vindt u het complete programma en kunt u zich inschrijven. Wees er snel bij, want het aantal plaatsen is beperkt!

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U Rabo Sprookjesfeest EXCLUSIEF VOOR LEDEN! Op zaterdag 7 november rolt de Rabobank de rode loper voor u uit in de Efteling! Geniet van het grote Rabo Sprookjesfeest en beleef de wonderlijke, feeërieke sprookjeswereld! Sinds dit jaar heeft de Rabobank een samenwerkingsovereenkomst met de Efteling. We zijn bijzonder blij met het partnerschap en

willen dit graag delen met onze leden. Daarom organiseren we speciaal voor u het grote Rabobank Sprookjesfeest! Gasten van deze bijzondere sprookjesachtige Eftelingdag wacht een hartelijke ontvangst van Pardoes en Pardijntje. Sprookjes worden verteld, er wordt volop gedanst en er worden liedjes gezongen. U raakt

helemaal in sprookjesachtige sferen en bent klaar voor het live entertainment dat aanwezig is om een optimale sprookjesbeleving te creëren. Denk aan de EftelingMuzikanten, de FunFare met hun 'silly walks' en een voorstelling van de Sprookjesbosbewoners. Samen met u en de kinderen vieren zij een feestje. Maar er is meer. U kunt romantiek in de Efteling beleven in Droomvlucht. Villa Volta staat garant voor raadsels en geheimen. Gaat u graag op avontuur? Ontdek dan de wildwaterbaan Piraña.

3582

Deze ledendag kent een maximaal aantal bezoekers. Wees er dus snel bij want op=op.

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

EXCLUSIEF VOOR LEDEN Voor deze unieke Rabobank ledendag betaalt u een eigen bijdrage van € 12,50 per entreebewijs. Kinderen tot en met 3 jaar mogen gratis naar binnen. Parkeren is gratis deze dag. Deze actie is uitsluitend geldig op 7 november 2009 en niet in te wisselen op andere dagen. Kom ook, en geniet van een Wereld vol Wonderen! Bestel snel uw speciale entreebewijs (maximaal zes personen) voor de ledendag in de Efteling via www.rabobank.nl/dichterbij of www.efteling.com/raboledendag.

40 RABOBANK AANBIEDINGEN

SPECIAAL Crisis biedt kansen?

Uw kinderdroom en die van uw zoon of dochtertje wordt werkelijkheid! Ga naar de musical over Hans & Grietje. Hans & Grietje, houthakker Jonathan en de Snoepheks, gespeeld door Linda Wagenmakers (onder andere bekend van Miss Saigon), nemen u mee naar een plek waar elke kinderdroom werkelijkheid wordt. Hans & Grietje De Musical toert vanaf november door het hele land. Neem uw kinderen mee naar deze spetterende familievoorstelling! Voor de voorstelling op maandag 28 december in het Beatrix Theater in Utrecht en op woensdag 30 december in het Circustheater te Scheveningen krijgt u € 3 korting per persoon op de 1ste rang-kaartprijs van € 17,50 en betaalt u € 14,50 per kaartje. Reserveer nu kaarten via 0900-1353 (€ 0,45 p/m), onder vermelding van ‘Rabobankactie’. Deze actie is uitsluitend van toepassing op bovengenoemde voorstellingen, en niet geldig in combinatie met andere kortingen en op reeds gekochte kaarten. Ook krijgt u nog eens € 5 korting op de cd Hans & Grietje De Musical. Die is te koop na iedere voorstelling in de foyer. Print de coupon uit op www.rabobank.nl/dichterbij en lever die na afloop van de voorstelling in. U betaalt dan € 7,99 in plaats van € 12,99. De korting op de cd geldt bij alle voorstellingen. Meer info op www.rabobank.nl/dichterbij

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

3582

Musical Hans & Grietje

Elke crisis is een kans. Met die gedachte veroverde Marc Lammers, ex-bondscoach van de Nederlandse hockeydames, goud op de Olympische Spelen in Beijing. Vier jaar lang werkte hij met zijn hockeydames aan het bedwingen van de crisis van de Olympische Spelen van Athene, die vier jaar voor Beijing plaatsvonden. Daar won hij niet het zilver, maar verloor hij het goud. Door de crisis te zien als kans om zich te onderscheiden, had hij op zijn eigen manier succes. Wilt u meer lezen uit zijn nieuwe boek? Rabobankleden krijgen € 7 korting. In plaats van € 19,95 betaalt u € 12,95, inclusief verzendkosten. Kijk op www.rabobank.nl/dichterbij.

MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ

VOOR U Wedgwood trakteert!

Wellness?

Wedgwood bestaat dit jaar 250 jaar. In dit feestelijke jubileumjaar komt Wedgwood met een fraai assortiment Edme etagères. De etagère kunt u natuurlijk gebruiken voor de high tea, maar bijvoorbeeld ook voor borrelhapjes. U kunt kiezen uit een aantal modellen die variëren van € 39,95 tot € 75. Bij aanschaf van een Wedgwood etagère ontvangt u als lid van de Rabobank een bijzonder geschenk: een bijpassende tafelloper (150 x 50 cm), fair trade geproduceerd in India en exclusief ontworpen door Nederlands designer Margriet Foolen, ter waarde van € 26,50. Ga voor meer informatie en bestellen naar www.rabobank.nl/dichterbij.

Zin in een dagje pure ontspanning? Ga dan lekker bubbelen op de Veluwe! De Veluwse Bron in Emst biedt meer dan 21 hectare sauna, beauty en wellness. Speciaal voor Rabobankleden is er een heerlijk arrangement, inclusief luxe lunchbuffet en twee behandelingen (Hamamritueel en Rasulritueel). U wordt ontvangen tussen 10.00 en 10.30 uur met een kopje koffie of thee. Na een uitleg en een rondleiding kunt u tot 23.30 uur gebruikmaken van alle sauna- en wellnessfaciliteiten. Bij vertrek krijgt u een leuk cadeautje mee naar huis. U betaalt € 76,50 p.p. in plaats van € 100 p.p. Voor meer informatie en reserveren:

KLASSIEK BRITS AARDEWERK VIERT JUBILEUM

GA NAAR DE VELUWE!

www.rabobank.nl/dichterbij.

Go with the flow!

Dutch Water Dreams laat uw watersportdromen uitkomen. In het wildwatersportcomplex in Zoetermeer kunt u onder meer kanoën, raften, flowboarden en bodyboarden. U betaalt via WeWave slechts € 24 (in plaats van € 63) om individueel twee uur of met z’n tweeën ieder een uur te gaan wildwatersporten, inclusief één consumptie en één verzekering, exclusief materiaal à € 8. Bestel uw kaarten nu via www.rabobank.nl/dichterbij. Kaarten zijn een jaar geldig.

TEKST: VDBJ BEELD: GOODFORALL

3582

UNIEKE WILDWATERSPORT ERVARING

WINNEN

42 RABOBANK SUDOKU

Vul in en win! Vul het diagram zo in dat alle cijfers van 1 tot en met 9 slechts één keer voorkomen in alle horizontale en verticale kolommen, en dat alle cijfers van 1 tot en met 9 voorkomen in elk van de negen vierkantjes van 3 x 3 vakjes. Stuur de ingevulde sudoku op en maak kans op een slowcooker van BK, de kosmos Solar Generation of het boek van oud-hockeycoach Marc Lammers. De oplossing kunt u tot 19 november sturen naar Rabobank Nederland, o.v.v. Oplossing sudoku Dichterbij 3-2009, Postbus 17100, 3500 HG Utrecht. Of stuur een e-mail (met gescande of overgetypte oplossing) naar [email protected].

PUZZEL: JFS

3582

MAAK KANS OP BK SLOWCOOKER OF OP BOEK VAN MARC LAMMERS

43 RABOBANK Z-H MIDDEN SERVICEPAGINA

CONTACT Telefoon: (015) 275 00 00 E-mail: [email protected] Internet: www.rabobankzuidhollandmidden.nl Bezoekadressen: Bergschenhoek, Dorpsstraat 39 Bergschenhoek, Wolfend 43 Berkel en Rodenrijs, Kerkstraat 26 Bleiswijk, Dorpsstraat 37a Delfgauw, Gouden Rijderplein 8 Den Hoorn, Dijkshoornseweg 35 Delft, Buitenhofdreef 2 Delft, Peperstraat 36 Nootdorp, Dorpsplein 3 Pijnacker, Emmapark 84 Schipluiden, Keenenburgweg 3

colofon Redactieadres Rabobank Zuid-Holland Midden Afdeling Marketing & Communicatie Antwoordnummer 10055 2600 VB Delft Redactie Judith Bruinings, Tessa Bielefeld, Bas Homan, Anny Oving, Anneke Roosenburg, Wendy Verhallen en Mandy Verhoef, Ron Labordus (Labordus Teksten, Nootdorp) en Trudy van der Wees (Cicero Publiciteit, Delft). Concept vdBJ/Communicatie Groep, Bloemendaal Vormgeving Studio Nico Swanink, Haarlem Druk & handling vdBJ/Print Support, Bloemendaal

NIETS IN DEZE UITGAVE MAG WORDEN OVERGENOMEN OF GEKOPIEERD ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE RABOBANK. DE RABOBANK EN VDBJ/COMMUNICATIE GROEP BESTEDEN UITERSTE ZORG AAN DE BETROUWBAARHEID EN ACTUALITEIT VAN ALLE GEPUBLICEERDE DATA. ONJUISTHEDEN KUNNEN ECHTER VOORKOMEN. DE RABOBANK EN VDBJ/COMMUNICATIE GROEP, ALSMEDE DE AAN HEN GELIEERDE ONDERNEMINGEN EN TOELEVERANCIERS, ZIJN NIET AANSPRAKELIJK VOOR ONJUISTHEDEN OF ENIG HANDELEN OP GROND VAN DE IN DIT BLAD GEGEVEN ADVIEZEN OF GEDANE MEDEDELINGEN EN AANBIEDINGEN. DE AANBIEDINGEN ZIJN, TENZIJ ANDERS VERMELD, GELDIG VAN 11 SEPTEMBER - 27 NOVEMBER 2009.

Voordelen van het lidmaatschap: 1> 2> 3>

4>

3582

5>

SPECIALE LEDENPRODUCTEN WAARONDER LEDENCERTIFICATEN. EXCLUSIEVE AANBIEDINGEN MET KORTINGEN OP PRODUCTEN EN DIENSTEN. BETROKKENHEID BIJ MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN. OP VERZOEK VAN LEDEN SPEELT DE RABOBANK EEN ACTIEVE ROL IN DE SAMENLEVING DOOR PROJECTEN EN ACTIVITEITEN MOGELIJK TE MAKEN. KENNIS EN NETWERKEN: UITNODIGINGEN VOOR THEMABIJEENKOMSTEN, SEMINARS, STUDIES EN PUBLICATIES EN TOEGANG TOT DIVERSE NETWERKEN (O.A. VAN ONDERNEMERS). INVLOED EN ZEGGENSCHAP. DE RABOBANK NODIGT LEDEN ACTIEF UIT IN GESPREK TE GAAN MET DE BANK: IN LEDENPANELS, KLANKBORDGROEPEN EN LEDENVERGADERINGEN KRIJGEN WE ONGEVRAAGDE EN GEVRAAGDE ADVIEZEN VOOR DE BESTE FINANCIËLE DIENSTVERLENING.

DE RABOBANK GAAT ZORGVULDIG OM MET PERSOONSGEGEVENS. MEER WETEN? ZIE PRIVACY STATEMENT RABOBANK OP WWW.RABOBANK.NL OF VRAAG ERNAAR BIJ UW RABOBANK. DICHTERBIJ IS GEMAAKT VAN EN VERPAKT IN MILIEUVRIENDELIJK MATERIAAL.

44 RABOBANK AANBIEDING

Stoofpotjes zijn hot! Met de BK Slowcooker is het bereiden van stoofmaaltijden weer helemaal terug van weggeweest. Even in de oven zetten en de kok heeft er geen omkijken meer naar. Alle tijd om te onthaasten en te genieten dus, bijvoorbeeld met dit recept: KIP MET RATATOUILLE (1 persoon) Ingrediënten • 1 aardappel, geschild en in grove blokken • kwart rode en kwart gele paprika, in vierkanten • 6 cherrytomaatjes • kwart rode ui, in ringen • 2 eetlepels olijfolie • 1 kip • 2 tenen knoflook, gehalveerd • 1 partje limoen + limoensap

• • • •

fijn zeezout takje tijm, takje rozemarijn crème fraîche peper en zout

Bereiding Week de Slowcooker 20 minuten in koud water. Meng de aardappel, paprika’s, cherrytomaatjes en rode uienringen met elkaar en marineer dit met 2 eetlepels olijfolie en peper en zout. Vul de kip met de knoflook en de limoen

en wrijf de buitenkant in met fijn zeezout. Schep de groente op het geglazuurde deel van de Slowcooker en leg de kip hierop. Leg de kruidentakjes rondom en besprenkel het gerecht met een beetje limoensap. Doe de deksel op de Slowcooker en zet hem in een koude oven. Bereid de kip op 210˚C in 1 uur en 30 minuten. Serveer met een grote lepel crème fraîche en eventueel een frisse ijsbergsalade.

MULTICULTI KOKEN MET KORTING De BK Slowcooker is een traditioneel kookproduct in een modern jasje. Met deze combinatie van de Marokkaanse tajine en de oer-Hollandse aardewerken stoofpot zet u eenvoudig een gezonde stoofmaaltijd op tafel. Alle vitaminen, mineralen, geuren en smaken van verse ingrediënten blijven met deze manier van koken optimaal behouden. Rabobank-leden betalen slechts € 21,75 in plaats van € 29,95 voor de Slowcooker met rode ring. Bestelt u twee of meer Slowcookers, dan vervallen de verzendkosten van € 5,65. Bestellen? Ga naar www.rabobank.nl/dichterbij. RBD0903

45 RABOBANK AANBIEDING

Langzaam toetje Met de Slowcooker maakt u ook heerlijke desserts. Zoals dit: CITROEN-VANILLEPUDDING MET KROKANTE  SUIKERKORST (4 personen) Ingrediënten • 100 ml melk • 1 vanillestokje, gehalveerd • 70 g suiker • 350 ml slagroom • 5 eidooiers • 2 eetlepels lemon curd • handje rietsuiker • citroenrasp

Bereiding Week de Slowcooker 20 minuten in koud water. Breng de melk met het vanillestokje en de suiker aan de kook en laat 5 minuten trekken. Los de suiker goed op en verwijder het vanillestokje. Schraap met een mespunt het vanillestokje leeg en doe de vanillemerg bij de melk. Haal de melk van het vuur en roer de slagroom, eidooiers en lemon curd erdoor. Giet het roommengsel op het geglazuurde

deel van de Slowcooker en zet het deksel erop. Zet hem in een koude oven en bereid de pudding op 125˚C in 1 uur en 15 minuten. Haal de pudding uit de oven en laat hem een halfuur afkoelen. Strooi een beetje rietsuiker over de pudding en karamelliseer de suiker in de oven met bovengrill op 230˚C. Pas op dat de pudding niet verbrandt! Strooi er een beetje citroenrasp over. Heerlijk met een bolletje vanille-ijs en een glaasje limoncello!

De BK Slowcooker is ontworpen door de Nederlandse designer Margriet Foolen, als afstudeerproject voor de Eindhovense Design Academie. Vanwege de creatieve en innovatieve aspecten won de BK Slowcooker de internationale Red Dot Award 2008 voor ‘product design’. De BK Slowcooker wordt geleverd met een uitgebreide gebruiksaanwijzing en zeven overheerlijke recepten. Let op: het aardewerk gedeelte moet gedurende 20 minuten in koud water weken voordat deze gevuld kan worden met verse ingrediënten. De BK Slowcooker dient in een koude oven te worden gezet.

Sprookjesfeest! Rabo Ledendag in de Efteling!

Datum: zaterdag 7 november, 10-17 uur Eigen bijdrage: € 12,50 per entreebewijs (voor kinderen t/m 3 jaar gratis). Gratis parkeren!

3582

Unieke dag! ■ Exclusief voor Rabobank-leden ■ Bijzonder welkom door Pardoes en Pardijntje ■ Groot feest met Sprookjesbosbewoners ■ Veel muzikaal vermaak ■ Een wereld vol avontuur, spanning en... ■ Wees er snel bij want op=op. Kom op 7 november!

Voor meer informatie en de voorwaarden ga naar: www.rabobank.nl/dichterbij of www.efteling.com/raboledendag