zorginzicht
NUMMER
4e kwartaal 2007
4
ABN AMRO en het Centre for treatment of Obesity Europe
Partners in een groeimarkt Niemand die er nog aan twijfelt: overgewicht is een van de belangrijkste uitdagingen voor de gezondheidszorg. Het onlangs opgerichte Centre for treatment of Obesity Europe (CO-EUR) komt met een nieuwe en opvallende aanpak. ABN AMRO steunt het initiatief met sectorkennis en bancaire diensten. Een mooi voorbeeld van zorgpartnering, vinden beide partijen.
Initiatief geboren vanuit de praktijk
In ons centrum bieden wij de mogelijkheid de cliënten anderhalf jaar te behandelen met wekelijkse sessies
Het centrum gaat begin 2008 van start en het verwacht
gericht op blijvende gedragsverandering. Daarbij worden
in de eerste drie jaar 2000 cliënten in behandeling
de cliënten begeleid door een professionele coach en een
te nemen. CO-EUR wil uitgroeien tot hét Europese
buddy uit hun eigen omgeving.”
behandel-, kennis- en expertisecentrum voor de
waarvoor het centrum samenwerkt met universiteiten.
de organisatie staan Wim Venekamp, 23 jaar verbonden
“De resultaten verwerken we weer in de behandelingen”,
aan het Atrium medisch centrum Parkstad als internist-
zegt Venekamp. “Zo ontstaat een evidence-based
endocrinoloog, en drie overige projectleden. Venekamp,
Nieuw artikel
2
eraesto od ea commy nulputem zzrilit praessi eu feui eugait
aanpak.”
namens de initiatiefnemers: “Ons plan is geboren vanuit de praktijk. Als internist zag ik cliënten met ernstig
Relatie ABN AMRO en het Centre for treatment of Obesity Europe
overgewicht eigenlijk 10 jaar te laat, als er al complicaties, zoals diabetes, hypertensie en cholesterol problemen,
De ambitie is om binnen vijf jaar in vijf Europese lidstaten
waren ontstaan. En wanneer je juist deze complicaties
een behandelcentrum op te zetten. Daarvoor werkt het
wilt voorkomen, zul je veel eerder moeten ingrijpen. En
centrum nauw samen met huisbankier ABN AMRO.
dat is nu wat wij met de behandeling in ons centrum
Volgens Jeroen Remmen, specialist Healthcare bij de
beogen. Preventieve gezondheidszorg werkt, daar zijn wij
bank, heeft ABN AMRO al een belangrijke positie in
van overtuigd.”
zien echter dat er steeds meer initiatieven naast en
aanvullend op de traditionele zorg ontstaan. Onze ambitie
Bijna veertig procent van de Nederlanders lijdt aan
is om in deze initiatieven te participeren met de expertise die wij hebben opgebouwd. Succesfactoren die een rol
De verwachting is dat in 2015 bijna twintig procent van
spelen in deze sector, delen wij met de klant om zo hun
de bevolking obesitas zal hebben ontwikkeld. CO-EUR
ideeën zakelijk sterker te maken.
wil het tij keren met een multidisciplinaire en integrale
Volgens Venekamp lag het voor de hand om voor
aanpak. Diëtisten, fysiotherapeuten, psychologen en
ABN AMRO te kiezen. “De verschuiving van cure naar
artsen werken bij de behandeling intensief samen.
care in de zorg heeft de volle aandacht van de bank. Ook
Venekamp: “Veel huidige behandelingen zijn kortlopend.
als werkgever is ABN AMRO ver in het denken over zorg en preventie. Dat is voor ons een inspirerend voorbeeld,
5
omdat betrokkenheid van werkgevers en arbodiensten onontbeerlijk is in de aanpak van obesitas.”
Niemand die er nog aan twijfelt: overgewicht is een van de belangrijkste uitdagingen voor de gezondheidszorg.
HPO-netwerk brengt de beste instellingen bijeen
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: ABN AMRO, sector Healthcare. Jeroen Remmen, 040-237 99 39
[email protected] www.abnamro.nl/publiekesector
7
Ik hoop dat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat we in de gezondheidszorg weer echt mensen gaan helpen. Daarom doe ik mee aan het HPOnetwerk.
De kansen in de zorg
8 '&
De wijzigingen in het zorgstelsel bieden ook volop kansen
Het is soms lastig te achterhalen wanneer en waarom een organisatie goed functioneert. Als bank zijn we geneigd naar de financiële resultaten te kijken. Dat doen we dan ook in deze ZorgInZicht. We laten zien dat de verschillen in de financiële prestaties tussen de zorgaanbieders in de afgelopen jaren zijn toegenomen. Een groot aantal instellingen weet goed gebruik te maken van de kansen in de zorgmarkt. De financiële resultaten in het verleden bieden echter weinig garantie voor de toekomst. Het is dus zaak zicht te krijgen op de factoren die verklarend zijn voor het succes van een organisatie. In onze eigen analyses van kansen en risico’s bij een zorgaanbieder betrekken we aspecten als marktomstandigheden en regelgeving en de wijze waarop de zorgaanbieder daarop anticipeert, het management, de inrichting van de governance en – heel actueel – het vastgoed en de benodigde investeringen. In onze zoektocht naar verklaringen voor succes van organisaties zijn we betrokken geraakt bij het initiatief ‘High Performing Organisation (HPO)’. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat goede resultaten te voorspellen zijn als
Europa als financier van onder meer ziekenhuizen. “We
Integrale, multidisciplinaire aanpak overgewicht, en tien procent van hen lijdt aan obesitas.
Partners in een groeimarkt
Voorwoord
De behandelingen maken deel uit van onderzoek
bestrijding van overgewicht en obesitas. Aan de wieg van
. , * (
#+
& &
+
'&
#( #* #, #. #'&
7L#hWj_e
'+
(&
(+
)&
een organisatie deze vijf pijlers op orde heeft: een hoge kwaliteit van het management, een open bedrijfscultuur waarin de dialoog voorop staat, langetermijngerichtheid, een continue verbetering – van processen, diensten en innovatieve producten – en een goed samengesteld personeelsbestand. Al deze pijlers zijn uitgewerkt in concrete en meetbare factoren. Dit is praktisch wetenschappelijk onderzoek dat ons ook in de zorg verder helpt. Wij zijn blij dat ABN AMRO een actieve rol kan spelen bij de introductie van dit gedachtegoed in de zorg. Centraal in deze ZorgInZicht staat een interview met Martin van Rijn die per januari de overstap maakt van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport naar PGGM. Laat Martin van Rijn bij VWS een HPO achter? De prestaties spreken in ieder geval in zijn voordeel. LD
Linze Dijkstra
2
zorginzicht
4e kwartaal 2007
Colofon ZorgInZicht is een publicatie van ABN AMRO. Deze publicatie wordt zowel intern als extern verspreid. ZorgInZicht verschijnt, 4 keer per jaar, in elektronische vorm en in hard copy. Samenstelling en redactie Geert Eijsink, Linze Dijkstra en Kirsten Nies (Sector Zorg) in samenwerking met Casper Burgering Hyung-Ja de Zeeuw (Sector Research). Aan dit nummer werd verder meegewerkt door Martijn Gort Andrea Denotti, fotograaf Wiggert van der Zeijden (journalist) Jac Weerts (fotograaf) Distributie
[email protected] tel: 030-23 27 393 Voor vragen en opmerkingen kunt u contact opnemen met: Public Sector Nederland: Linze Dijkstra 030-23 27 389 en Geert Eijsink 030-23 277 47 Regio Noord-West: Frank Drukker 020-62 94 662 Regio Zuid-West: Jan-Willem Spijkman 010-40 24 369 Regio Midden: Chiel Vink 030- 23 27 656 Regio Noord-Oost: Natascha Göbel 038- 49 84 539 Regio Zuid: Martijn de Lint 040-23 94 732 Disclaimer De in deze publicatie neergelegde opvattingen zijn gebaseerd op door ABN AMRO vergaarde informatie, die op zorgvuldige wijze is verwerkt. Noch ABN AMRO, noch functionarissen van de Bank kunnen aansprakelijk worden gesteld voor in deze publicatie eventueel aanwezige onjuistheden. Copyright ABN AMRO Bank N.V., 2007
3
4
zorginzicht
aan het Atrium medisch centrum Parkstad als internistendocrinoloog, en drie overige projectleden. Venekamp, 4e kwartaal 2007
namens de initiatiefnemers: “Ons plan is geboren vanuit de praktijk. Als internist zag ik cliënten met ernstig
ABN AMRO en het Centre for treatment of Obesity Europe
overgewicht in eigenlijk jaar te laat, als er al complicaties, Partners een10groeimarkt zoals diabetes, hypertensie en cholesterol problemen,
zegt Venekam
5
aanpak.”
Relatie A treatment
Niemand die er nog aan twijfelt: overgewicht is een van de belangrijkste uitdagingen voor de gezondheidszorg. Het onlangs opgerichte Centre for treatment of Obesity Europe (CO-EUR) komt met een nieuwe en opvallende aanpak. ABN AMRO steunt het initiatief met sectorkennis en bancaire diensten. Een mooi voorbeeld van zorgpartnering, vinden beide partijen.
waren ontstaan. En wanneer je juist deze complicaties
De ambitie i
op blijvendeingrijpen. gedragsverandering. wilt voorkomen, zul je veel eerdergericht moeten EnDaarbij wordeneen behande de cliënten begeleid door een professionele coach en een centrum nau buddy uitin hunons eigen omgeving. ” dat is nu wat wij met de behandeling centrum
Initiatief geboren vanuit de praktijk Het centrum gaat begin 2008 van start en het verwacht in de eerste drie jaar 2000 cliënten in behandeling te nemen. CO-EUR wil uitgroeien tot hét Europese behandel-, kennisen expertisecentrum voor de bestrijding van overgewicht en obesitas. Aan de wieg van de organisatie staan Wim Venekamp, 23 jaar verbonden aan het Atrium medisch centrum Parkstad als internistendocrinoloog, en drie overige projectleden. Venekamp, namens de initiatiefnemers: “Ons plan is geboren vanuit de praktijk. Als internist zag ik cliënten met ernstig overgewicht eigenlijk 10 jaar te laat, als er al complicaties, zoals diabetes, hypertensie en cholesterol problemen, waren ontstaan. En wanneer je juist deze complicaties wilt voorkomen, zul je veel eerder moeten ingrijpen. En dat is nu wat wij met de behandeling in ons centrum beogen. Preventieve gezondheidszorg werkt, daar zijn wij van overtuigd.”
De behandelingen maken deel uit van onderzoek waarvoor
het centrum samenwerkt met universiteiten. beogen. Preventieve gezondheidszorg werkt, daar zijn wij“De
van overtuigd.”
resultaten verwerken we weer in de behandelingen”, zegt Venekamp. “Zo ontstaat een evidence-based aanpak.”
bank, heeft A
Europa als fi
Relatie ABN AMRO en het Centre for treatment of Obesity Europe De ambitie is om binnen vijf jaar in vijf Europese lidstaten een behandelcentrum op te zetten. Daarvoor werkt het centrum nauw samen met huisbankier ABN AMRO. Volgens Jeroen Remmen, specialist Healthcare bij de bank, heeft ABN AMRO al een belangrijke positie in Europa als financier van onder meer ziekenhuizen. “We zien echter dat er steeds meer initiatieven naast en aanvullend op de traditionele zorg ontstaan. Onze ambitie is om in deze initiatieven te participeren met de expertise die wij hebben opgebouwd. Succesfactoren die een rol spelen in deze sector, delen wij met de klant om zo hun ideeën zakelijk sterker te maken. Volgens Venekamp lag het voor de hand om voor ABN AMRO te kiezen. “De verschuiving van cure naar care in de zorg heeft de volle aandacht van de bank. Ook als werkgever is ABN AMRO ver in het denken over zorg en preventie. Dat is voor ons een inspirerend voorbeeld, omdat betrokkenheid van werkgevers en arbodiensten onontbeerlijk is in de aanpak van obesitas.”
Integrale, multidisciplinaire aanpak
Bijna veertig procent van de Nederlanders lijdt aan
overgewicht, en tien procent van hen lijdt aan obesitas. De verwachting is dat in 2015 bijna twintig procent van de bevolking obesitas zal hebben ontwikkeld. CO-EUR
Integrale, multidisciplinaire aanpak Bijna veertig procent van de Nederlanders lijdt aan overgewicht, en tien procent van hen lijdt aan obesitas. De verwachting is dat in 2015 bijna twintig procent van de bevolking obesitas zal hebben ontwikkeld. CO-EUR wil het tij keren met een multidisciplinaire en integrale aanpak. Diëtisten, fysiotherapeuten, psychologen en artsen werken bij de behandeling intensief samen. Venekamp: “Veel huidige behandelingen zijn kortlopend. In ons centrum bieden wij de mogelijkheid de cliënten anderhalf jaar te behandelen met wekelijkse sessies
Volgens Jero
wil het tij keren met een multidisciplinaire en integrale aanpak. Diëtisten, fysiotherapeuten, psychologen en artsen werken bij de behandeling intensief samen.
Venekamp: “Veel huidige behandelingen zijn kortlopend.
zien echter d
aanvullend o
is om in dez
die wij hebb
spelen in de
ideeën zakel
Volgens Ven
ABN AMRO
care in de zo
als werkgeve
en preventie
omdat betro
onontbeerlijk
Voor meer ABN AMR Jeroen Re jeroen.rem www.abna
6
zorginzicht
4e kwartaal 2007
High Performance Organizations-netwerk brengt de beste instellingen bijeen “Ik hoop dat we er met elkaar voor kunnen zorgen dat we in de gezondheidszorg weer echt mensen gaan helpen. Daarom doe ik mee aan het HPO-netwerk. En als dat ook nog eens leidt tot een zakelijke win-winsituatie, dan is dat mooi meegenomen.” Deze uitspraak is van Diddy Mahler, de bevlogen directeur van Stichting Philadelphia Vegetarisch Centrum, het enige vegetarisch wooncentrum in Europa. Op een besloten park in Oosterbeek wonen oudere vegetariërs in bungalows en appartementen, omringd door geestverwanten. Hier is ook het vegetarisch zorgcentrum Felixoord gevestigd, een zusterorganisatie. De stichting wil haar aanbod van vegetarisch wonen ook op andere plaatsen in Nederland en eventueel daarbuiten realiseren. De vraag is ruim voldoende: er staan in Nederland 1.300 mensen op de wachtlijst. Vooruitstrevende organisaties De uitbreidingsplannen van het Vegetarisch Centrum vormden voor Mahler de aanleiding om deel te nemen in het HPOnetwerk voor instellingen in de verpleging en verzorging. HPO staat voor High Performance Organizations: vooruitstrevende organisaties die de afgelopen vijf tot tien jaar duidelijk beter presteerden dan vergelijkbare organisaties. HPO’s hebben een hoge kwaliteit van het management en de werknemers gemeen. Ook werken ze continue aan verbetering en innovatie. Verder opereren ze op basis van een langetermijnvisie. En tenslotte is de inrichting van deze organisaties afgestemd op de stakeholders, zoals klanten, medewerkers, financiers en leveranciers. Diddy Mahler werd op het HPO-netwerk attent gemaakt door Chiel Vink, senior relationship manager van ABN AMRO sector Zorg. Hij is als mede-initiatiefnemer een warm pleitbezorger van het netwerk. “We moeten in Nederland veel meer HPO’s krijgen, want vergeleken met het buitenland dreigen we af te zakken naar de middenmoot. Dat geldt voor het bedrijfsleven, maar evengoed voor zorginstellingen. We moeten de gezondheidszorg in Nederland een draai de goede kant op geven. Dat zijn we als zorginstellingen en als bank aan de maatschappij verplicht. Ik ben dan ook blij dat ook iemand als Maarten Dekker van ActiZ zich met dit onderwerp bezighoudt.” Maar welke factoren zorgen voor een hoge strategische performance? Vink:
“Dat hebben wij ons bij ABN AMRO ook afgevraagd. We hebben gekeken welke lessen we kunnen leren van andere goed presterende organisaties, zoals Shell, Unilever, IKEA, Schiphol en ABP. Helaas kwam iedereen met andere succesfactoren op de proppen. Een duidelijke lijn viel daarin niet te ontdekken. Gelukkig bleek dr. André de Waal, academisch directeur van Center for Organizational Performance en verbonden aan de Universiteit van Maastricht op gebied van Performance Management, onderzoek te doen naar de sleutels tot succes van High Performance Organizations. We hebben contact gelegd en sindsdien trekken we gezamenlijk op in het Center for Organizational Performance. Vandaaruit organiseren we de HPO-netwerken.” Vijf pijlers De Waal heeft inmiddels ontdekt wat alle HPO’s gemeen hebben. Vijf pijlers zorgen voor een organisatie met een hoge operationele performance. Dat zijn: een hoge kwaliteit van het management, een open bedrijfscultuur waarin de dialoog voorop staat, langetermijngerichtheid, een continue verbetering van processen, diensten en innovatieve producten en een goed samengesteld personeelsbestand. Ook in de zorgsector hebben organisaties met deze pijlers goud in handen, volgens Vink. “De veranderende markt in de zorg vraagt om nieuw leiderschap. Hetzelfde geldt voor de medewerkers. Zij moeten de zorgverlening aan de veranderende vraag van de cliënt aanpassen en moeten daar ook de ruimte voor krijgen. Het wordt voor zorginstellingen ook steeds belangrijker om visie te hebben op wat hun organisatie onderscheidt van andere. Wij voelen ons als bank sterk bij de veranderende zorgvraag betrokken en willen daarom graag een bijdrage leveren.” Voor ABN AMRO spelen ook zakelijke overwegingen een rol om zich zo sterk aan het HPO-netwerk te committeren. Vink geeft dit zonder meer toe. “De veranderingen in de zorgmarkt hebben ook consequenties voor ABN AMRO. Nu de overheid zich terugtrekt, wordt de zorginstelling steeds meer een onderne-
ming. Dat betekent dat er voor ons meer mogelijkheden komen om zorginstellingen te begeleiden. Daar ligt een zakelijk belang, maar we hebben ook gewoon de ambitie om onze expertise in te zetten ten bate van verandering in de sector. We denken erover om vergelijkbare netwerken op te zetten voor topklinische ziekenhuizen of de gehandicaptenzorg.” Geitenwollen sok De wens veranderingen teweeg te brengen in de zorgsector was voor Diddy Mahler de belangrijkste motivatie om in het HPO-netwerk te stappen. Volgens haar gaat de sector voorbij aan de zorg voor mensen, terwijl dat juist het doel zou moeten zijn. “We vallen als zorgsector om door de ongelooflijke ballast aan regelgeving die vanuit de overheid op ons af komt. Het is onvoorstelbaar wat we allemaal móeten. Er zijn protocollen voor van alles en nog wat, maar we vergeten dat die ene man al drie dagen zijn eten niet heeft aangeraakt. Ik zou willen dat we weer leren openstaan voor de ander. Het meest basale in een organisatie is de bejegening van de ander.” Het vegetarisme heeft mensen veel te bieden, vindt Mahler. “Het bijzondere is dat wij met onze visie van geweldloosheid, natuurbehoud en zorgvuldige omgang met het milieu voorop lopen in thema’s die nu breed in de maatschappij leven. Het vegetarisme is de geitenwollen sok allang voorbij. Waar de andere deelnemers aan het HPO-netwerk ons veel te bieden hebben, staan ook wijzelf zeker niet met lege handen. Het HPO-netwerk brengt alle deelnemers in een winwinsituatie, zowel op ideëel als op zakelijk vlak.”
De kansen in de zorg In de berichtgeving over de wijzigingen in het zorgstelsel gaat veel aandacht naar de nieuwe risico’s voor zorgaanbieders. Inderdaad vindt er een risicoverschuiving plaats van de overheid naar de zorgaanbieders en de zorgverzekeraars. Maar dat is niet het complete verhaal. De wijzigingen in het zorgstelsel bieden ook volop kansen. Goede economische vooruitzichten De zorg is in OECD-verband (30 westerse landen) de grootse economische sector en bovendien de sterkst groeiende. Het aandeel van de zorg zal door de vergrijzing, het consumentisme en de technologische ontwikkelingen in de OECD-landen de komende dertig jaar toenemen van ongeveer 10% tot 15% van de economie. Een prettig gegeven voor de zorg is dat de vraagontwikkeling weinig gevoelig is voor de conjuctuur. Ook bij economische tegenspoed blijft de zorgvraag op peil. Het zijn dit soort beschouwingen die private-equitypartijen reikhalzend doen uitkijken naar investeringen in de zorg. Zij verwachten bovendien dat door het introduceren van nieuwe businessmodellen er efficiency- en kwaliteitsverbeteringen te realiseren zijn. Resultaten onder druk Ondanks de goede economische vooruitzichten staan de resultaten onder druk. Figuur 1 laat de ontwikkeling in het resultaat en de AV-ratio (aanvaardbaar vermogen) zien voor de 100 grootste zorginstellingen van Nederland in de periode 2002 tot en met 2006. Het resultaat is gedefinieerd als het aandeel van de ‘winst’ in de omzet. De AV-ratio staat voor het aandeel van het eigen vermogen in de omzet. In het bedrijfsleven wordt in plaats van de AV-ratio het solvabiliteitsbegrip (aandeel eigen vermogen in het totale vermogen) gehanteerd, maar omdat het vastgoed in de zorg nog niet tegen een actuele waarde op de balans staat is dit nu nog niet zinvol.
Verschillen worden zichtbaar Bij het beoordelen van kansen en risico’s in de zorg kon tot een aantal jaren geleden geleund worden op het risicoprofiel van de sector. De ontwikkelingen in de zorgvraag en de regelgeving konden vrij eenvoudig doorvertaald worden naar een individuele zorgaanbieder. Dat is nu steeds minder het geval. Figuur 2 illustreert dit. In deze figuur zijn opnieuw het resultaat en de AV-ratio uitgezet, maar nu voor de individuele instellingen uit de top-100. Dat is gedaan voor de 100 grootste instellingen in 2002 en de 100 grootste instellingen in 2006. In 2002 zijn de verschillen in resultaat en AV-ratio tussen de zorgaanbieders klein. In 2006 zijn vooral de verschillen in de AV-ratio sterk toegenomen. De prestaties zijn in de afgelopen jaren uiteen gaan lopen. De instellingen rechtsboven in de grafiek hebben een veel sterkere financiële positie dan die rechtsonder. In de beoordeling van kansen en risico’s voor een
1,6% 1,4%
Figuur 1: Ontwikkeling AVratio en resultaat in de periode 2002 tot en met 2006 voor de 100 grootste zorgaanbieders in Nederland
2005
1,2% 1,0%
2004
2002
0,8% Meer informatie: Center for Organizational Performance www.hpocenter.nl
Opvallend is dat de eigenvermogenspositie elk van de jaren is verbeterd, van 6,5 % in 2002 tot 10,5% in 2006. De zorginstellingen hebben mede onder invloed van het Waarborgfonds voor de Zorg en de banken gezorgd voor een financiële buffer om tegenslagen op te vangen. De resultaten, die in de jaren 2004 en 2005 waren gegroeid naar 1,5%, zijn in 2006 sterk teruggelopen naar 0,8%. De druk op de budgetten wordt in de hele zorgsector gevoeld, waarbij vooral de thuiszorg het zwaar heeft.
2003
2006
0,6% 0,4%
ABN AMRO Chiel Vink, Senior relationship manager sector Zorg
[email protected]
0,2% 0,0 0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
Bron: Analyse top-100 grootste zorgaanbieders PricewaterhouseCoopers
7
zorginzicht
8
Figuur 2: Resultaat en AV-ratio van de individuele 100 grootste zorgaanbieders in 2002 en 2006 Bron: Analyse top-100 grootste zorgaanbieders PricewaterhouseCoopers
'& . , * (
#+
& &
+
'&
'+
(&
(+
)&
#( #* #, #. #'&
7L#hWj_e
individuele zorgaanbieder is het overigens zaak niet al te lang stil te staan bij het verleden. Het is zaak naar de toekomst te kijken en naar de positionering van de zorgaanbieder in de nieuwe zorgmarkt. De kansen in de markt Minister Klink is van plan meer ruimte te geven voor ondernemerschap in de zorg. Dat doet hij onder meerdoor de verantwoordelijkheid voor de huisvesting over te dragen aan de zorginstellingen, het B-segment in de ziekenhuiszorg te vergroten en in de AWBZ de zorgzwaartebekostiging in te voeren. De zorgmarkt is volop in beweging. Voor instellingen gaat het steeds meer over de vraag hoe zich te positioneren opdat de cliënten met hun zorgvraag bij hen blijven aankloppen. Vraagt dat
bijvoorbeeld om investeringen in de cliëntrelatie, om productinnovatie of efficiencyverbeteringen? Doordat zorgaanbieders verschillende keuzen kunnen maken in hun focus op doelgroepen, zijn er volop kansen voor een meer gedifferentieerd aanbod en kwalitatief hoogwaardige en efficiënte zorg. Een groot aantal zorgaanbieders geeft met goed onderbouwde businessplannen daar nu al invulling aan. U mag van ons als bank verwachten dat wij kritisch zijn op uw plannen, met u de financierbaarheid beoordelen en nieuwe financiële oplossingen aandragen. grootste zorgaanbieders in 2002 en 2006
