Zorg voor drinkwater, zorg voor kansen op ontwikkeling Verbetering van drinkwater, hygiëne en sanitatie in het Centraal Plateau van Madagaskar De bevolking van de districten Atsimandrono, Arvinono, en Antanifotsy in het Centraal Plateau van Madagaskar leeft in monetaire armoede, voedselonzekerheid en heeft beperkte toegang tot basisdiensten. Malaria en diarree behoren tot de meest voorkomende ziektes. Tyfus en cholera komen ook voor. In Atsimandrono en Arvinono heeft gemiddeld slechts 10 % van de bevolking toegang tot drinkwater; sommige gemeenten beschikken zelfs niet over drinkwater. In Antanifotsy is de toegang sedert 2006 gestegen van 17 % tot 50 % door de interventies van Protos. Door het project krijgen 12.000 personen toegang tot drinkwater, 2.000 inwoners tot huishoudelijke latrines en 1000 leerlingen tot schoollatrines. 6.000 mensen worden gevormd in correct hygiënisch gedrag. Alle gemeenten en alle watercomités worden gevormd en begeleid voor een beter waterbeheer. Het project heeft een directe impact op de gezondheidssituatie, waardoor het aantal niet productieve dagen, het schoolverlet, de gezondheidskosten …dalen. Volgens de WHO (2012) heeft dit soort project in Sub-Sahara Afrika een batenkost verhouding van 2,6.
Thema: Water, infrastructuur en duurzame technologieën Ngo: Protos Locatie (land + regio) : Madagaskar, centraal plateau Projectduur: 2014 – 2016 Cofinanciering: DGD (80%) Gezocht budget via Ondernemers voor Ondernemers: 2015: € 49 211 2016: € 46 811
© Dieter Telemans
Aarzel niet en stort nu uw bijdrage op rekening van Ondernemers voor Ondernemers: BE50 4310 7565 5118 - BIC KREDBEBB BE12 2300 0606 0092 - BIC GEBABEBB Met vermelding: ‘Plateau Madagaskar Protos’ Of contacteer snel
[email protected] of bel haar op het nr. 016 33 27 20.
5 kernwoorden
drinkwater hygiëne en sanitatie versterking waterbeheer verbetering socioeconomische situatie capaciteitsversterking
1. 1.1.
CONTEXT Situering business context
Na de staatsgreep van 2009, werd Madagaskar gedurende 5 jaar in een zware politieke crisis ondergedompeld. Een groot deel van de internationale hulp werd bevroren, en de socio-economische situatie ging snel achteruit : een inflatie van 8,8 % en een stijging van meer dan 50 % van kinderondervoeding. Na de door de internationale gemeenschap erkende presidentiële verkiezingen van eind 2013, kan het land weer in ontwikkeling investeren. Ook al beschikt het land over verschillende troeven (mijnen, landbouw en biodiversiteit), de economie blijft kwetsbaar. Ondanks de gemaakte vooruitgang, had in 2012 slechts 49,6% van de bevolking toegang tot drinkwater. Knelpunten zijn:
onderinvestering
onaangepast beheer van infrastructuur
zwakke overheden
beperkt engagement van de bevolking voor aangepast gedrag in hygiëne, drinkwater en sanitatie.
Slechts 13,9 % heeft toegang tot basissanitatie. De gevolgen laten zich voelen op de gezondheid (diarree is 2de doodsoorzaak en treffen 51 van de kinderen onder 5 jaar), op onderwijs (3,5 miljoen verloren schooldagen volgens UNICEF), op de armoede en op het milieu (De degradatie van het milieu kost 450 à 500 miljoen USD/jaar of 10% van het BNP) 1.2.
Profiel van het land
Country profile Grootte (… km²)
Madagaskar 587.041 km2
België 30.528 km²
Aantal inwoners Bevolkingsdichtheid Aantal inwoners in de steden
11.195.138 inwoners 362.3 personen/km² 97,6 % van de inwoners woont in de steden of stedelijke gebieden. 80 jaar
Human development index (2013)
22.290.000 (2012) 38 inw/km2 32,6 % (2011 – CIA World Factbook) 65,2 jaar (2014 – CIA World Factbook) 155ste plaats (op 187 landen)
Inkomensniveau (2013)
Low income level
High income level
Gemiddeld gezinsinkomen (2013)
-
45.210 USD per capita
BBP per capita (2013)
900 USD per capita (2012 – CIA World Factbook) 96,2 % (Insitut national de la Statistique)
45.387 USD per capita
Levensverwachting bij geboorte
Werkzaamheidsgraad (2012)
Gemiddelde jaarlijkse inflatievoet Armoedegraad (2007 – 2011)
8,8 % (2013 – CIA World Factbook) 50 % (2004 – CIA World Factbook)
Eerste en tweede taal (handelstaal) Nationale - Internationale handelsmunt
Malagassisch – Frans (handelstaal) Ariary – Euro (buitenlandse handel)
21ste plaats (op 187 landen)
49% van de actieve bevolking werkt. 21,7% is werkzaam in de industriële sector, 1,2% is werkzaam in de landbouw, 7,5% is werkloos. 1,6% 4% leeft met minder dan 1.25$/dag Nederlands en Frans Euro (EUR)
1.3. Projectlocatie Het project situeert zich in de districten Atsimandrono, Arvinono, en Antanifotsy in het Centraal Plateau van Madagaskar 1.4.
Probleemstelling
1.4.1. district Atsimandrono en Arvinono PROTOS is sinds 2006 aanwezig in 6 gemeenten van deze districten. Meer dan 35.000 inwoners kregen toegang tot drinkwater. Dit bracht de drinkwatervoorziening van 25% tot meer dan 50%. De drinkwatervoorziening wordt verzekerd door kleine systemen (er zijn meer dan 50 systemen in de 6 gemeenten) en het beheer is op vrijwillige basis (watercomité en lokale technicus) en een forfaitaire betaling van de gebruikers. De 6 gemeenten hebben zich georganiseerd in een “Organisme Public de Coopération Intercommunale” OPCI. Binnen dit kader werd er een tweedelijnsstructuur opgericht die de kleine systemen in de 6 gemeenten moest ondersteunen. De functionering van de structuur wordt betaald met bijdragen van de 6 gemeenten en van de gebruikers. Een verdere omkadering is nodig voor het verzekeren van de leefbaarheid en het bekomen van autonomie van deze structuur. 1.4.2. district Antanifotso Protos werkt sedert 2011 in het district Antanifotsy, dat met volgende problemen kampt:
de streek bevindt zich tussen 2 belangrijke steden en wordt daardoor meestal over het hoofd gezien door de overheid en ontwikkelingsprojecten. De bevolking leeft in een situatie van monetaire armoede en zeer beperkte toegang tot basisdiensten;
slechts 10% van de bevolking heeft toegang tot een “moderne” drinkwatervoorziening. Verschillende gemeenten hebben geen enkele moderne drinkwatervoorziening;
in elk gezondheidscentrum behoren malaria en diarree tot de 3 meest voorkomende ziektes. Er zijn regelmatig gevallen van tyfus en sporadisch ook van cholera;
regelmatige overstromingen in het regenseizoen zorgen dan weer voor de afsluiting van dorpen en de vernieling van gronden, oogsten en huizen.
Het project plant om in 3 gemeenten te werken: Totale bevolking
Bevolking met toegang tot drinkbaar water
Bevoorradingsgraad (%)
Dorpen met toegang tot drinkwater
Ambatomiady
29 606
0
0%
1 op 18 (niet functioneel)
Ambohimandroso
34 648
1 590
11%
2 op 23
Ampitatafika
36 799
6 000
16%
7 op 26
Gemeenten
2. DOELSTELLING Het project voorziet over de periode 2014-16 een in verhoogde toegang tot drinkwater en sanitatie van de rurale bevolking van in de districten Atsimandrono, Arvinono, en Antanifotsy. Duurzame beheersstructuren zullen worden opgericht. Een 12.000 inwoners zullen aangesloten worden op de verschillende drinkwatersystemen. Er worden sanitatie-infrastructuren gebouwd voor een 1.000-tal leerlingen en 200 families, en 6000 inwoners verbeteren hun hygiëne-gewoonten. Dit draagt bij tot een duurzaam waterbeheer en een betere gezondheid.
Doelgroepen Toegang tot drinkbaar water voor: Sanitatie-infrastructuren Verbetering van hygiëne
2014 +4.000 personen +330 leerlingen +66 families +2.000 inwoners
2015 +4.000 personen +330 leerlingen +66 families +2.000 inwoners
2016 +4.000 personen +340 leerlingen +68 families +2.000 inwoners
Totaal 2014 - 2016 12.000 personen. 1.000 leerlingen 200 families + 6.000 inwoners
Naast de direct begunstigde bevolking zijn er ook de volgende doelgroepen: Versterking van de capaciteiten van de directe partners bij de uitvoering van deze actie zijn de Madagassische NGO’s FIKRIFAMA en Association Miarintsoa. de betrokken gebruikerscomités, 6 gemeentebesturen, koepelorganisaties en professionele water en sanitatiegebonden dienstverleners voor de technische en vooral organisatorische versterking. De tweedelijnsstructuur OPCI om tot 100% autonomie te komen. 3. EFFECT/IMPACT 3.1. Voorziene socio-economische en maatschappelijke impact De toegang tot drinkwater- en sanitaire voorzieningen hebben wereldwijd een zeer groot economisch potentieel. Tijdswinst: Dit potentieel ontstaat door tijdswinst door het uitsluiten van reis-en wachttijden. Dit is zeker het geval voor vrouwen en meisjes, die binnen de familie verantwoordelijk zijn voor het halen van water en de sanitatie. Betere gezondheid: dus minder medische kosten en lagere mortaliteit. Watergebonden ziektes vormen één van de belangrijkste oorzaken van sterfte, zeker bij jonge kinderen. De waarde van de tijdswinst heeft het grootste economisch potentieel en wordt ingeschat op ongeveer 30% van het BNP/capita1 voor een volwassene (15% voor een kind). Op niveau van een ontwikkelingsland met weinig drinkwater- en sanitair voorzieningen wordt het totaal economisch potentieel ingeschat op ruim 15% van het BNP2. Bij een BNP/capita van 900 USD voor Madagaskar bedraagt het economisch potentieel ( à 15% van BNP) van drinkwatervoorziening voor 12.000 personen 1.620.000 USD per jaar. Naast de puur economische beschouwingen zijn ook nog volgende socio-economische effecten van belang: impact op onderwijs (schoolsanitatie kan het schoolverlet van meisjes indijken), beter leefmilieu, effect op toerisme en immateriële effecten zoals waardigheid, privacy en comfort. 3.2. Hefboomwerking van de ingezette middelen Met een geschatte meerwaarde van meer dan 1,6 miljoen USD per jaar (exclusief sociale en maatschappelijke baten) tegenover een investeringskost van ongeveer 0,712 miljoen EUR en een onderhouds- en uitbatingskost van 10% van de investeringskost heeft het project een baten/kosten verhouding van 1,8 over een gebruikshorizon van 30 jaar.
1 2
Bron: http://www.who.int/water_sanitation_health/publications/2012/globalcosts.pdf
Bron: https://www.hsbc.com/~/media/HSBC-com/citizenship/sustainability/pdf/120723-hsbc-executivesummary.ashx.
3.3.
Duurzaamheidsaspect
Volgende aspecten dragen bij tot duurzaamheid :
Technisch: aangepaste technieken, lokaal verkrijgbare materialen, vorming rond onderhoud en reparaties
Financieel: betaling voor water, vorming van de gemeente en beheerscomités rond het nut van drinkwater en bereidheid tot betalen, sociaal-cultureel: sensibilisatie rond het belang van water en beheer, participatie van gemeenschappen
Institutioneel: oprichting van lokale beheersstructuren, implicatie van gemeente en staatsdiensten
Milieu: strijd tegen erosie, bescherming van bronnengebied
4. AANPAK 4.1. Financieringsbronnen en gezocht budget Het totale budget over drie jaar 2014-2016 bedraagt 712.153 euro, waarvan 80 % gefinancierd wordt door de Belgische Overheid (DGD – Directoraat Generaal voor Ontwikkelingssamenwerking). (voor 2015-2016 bedraagt het budget 480.106 euro) PROTOS dient zelf 20 % in te brengen, waarvan 49.211 euro in 2015 en 46.811 euro in 2016. Voor deze 20% eigen inbreng vraagt Ondernemers voor Ondernemers uw ondersteuning.
Totaal budget programma Cofinanciering DGD Gezocht budget 4.2.
2015 246.053 euro
2016 234.053 euro
2015 - 2016 480.106 euro
196.842 euro 49.211 euro
187.242 euro 46.811 euro
384.084 euro 96.022 euro
Strategische partnerschappen met lokale partners
De directe partners bij de uitvoering van deze actie zijn de Madagassische ngo’s FIKRIFAMA die in het doelgebied al waterleidingen heeft aangelegd en de Association Miarintsoa die al een drietal jaar aanwezig is in het district Antanifotsy en werkt rond hygiëne en sanitatie. FIKRIFAMA voert de terreinacties voor het drinkwaterluik uit. De Association Miarintsoa voert de acties uit voor het hygiëne en sanitatieluik uit. De gemeenten zijn de wettelijke eigenaar van de drinkwatervoorzieningen. In de loop van de actie zullen ze steeds meer de verantwoordelijkheden van bouwheer op zich nemen. Voor de exploitatie worden vernieuwende modellen van publiek – communautair – (eventueel) private samenwerking uitgewerkt met de gemeente als eigenaar, de watergebruikers via hun comité voor bewustmaking en sociale controle en als verantwoordelijke voor het beheer van het distributienet, en indien pertinent de lokale private sector die in concessie de meer complexe onderdelen beheert. 4.3.
Enkele concrete acties voor 2015-2016
Opmaak van een inventaris van waterbronnen en bestaande water- en sanitatie-infrastructuur, het opstellen van prioriteitscriteria voor de interventies, het uitwerken van technische en sociale dossiers (2015 : 7200 €; 2016 : 7200 €)
het bouwen van drinkwater- en sanitatie-infrastructuur (2015 : 120.000 €; 2016 : 120.000 €)
vorming rond hygiëne en gezondheid van gebruikerscomités, leraars en leerlingen in scholen, het stimuleren van de productie, verkoop en installatie van basissanitair (voornamelijk latrines) (2015 : 14.400 €; 2015 : 14.400 €)
overleg rond het beheer van de sector, de analyse van de rollen en verhoudingen tussen de verschillende actoren (2015 : 720 €; 2016 : 720 €)
begeleiding van de lokale actoren bij het oprichten van beheersstructuren (professioneel of gemeenschappelijk) van de waterinfrastructuur en bij de werking van de structuren en infrastructuur (2015 : 6480 €; 2016 : 6480 €)
In 2015-2016 worden twee nieuwe drinkwatersystemen uitgebreid / gebouwd: Plaats Aantal begunstigden Aantal bronnen Lengte aanvoerleiding Lengte verdeelnet Aantal reservoirs Aantal huisaansluitingen- en openbare verdeelpunten budget
Ampitatafika (uitbreiding) 4.000 6 (4 l/s) (reeds gebouwd) 20 km (reeds gebouwd) 26 km 6 (van 1 tot 18 m3) 100
Ambatomiad (nieuw) 8.000 7 (3 l/s) 35 km 60 km 11 (van 2 tot 18 m3) 200
54.000 €
184.000 €
Beeldmateriaal :
© Dieter Telemans: Drinkwatertappunt in landelijk gehucht Mahasoa
© Dieter Telemans: Drinkwaterpunt met affiche tarief in centrum gemeente Alakamisy
© Dieter Telemans: familiale latrine in aanbouw Filmpje: “Eerst het water, en dan voor altijd”. Dit filmpje toont, naast hoe een gravitair drinkwatersysteem wordt aangelegd, het belang aan van het opzetten van een goede beheerstructuur voor onderhoud, reparaties en beheer van gebouwde drinkwatersystemen. De OPCI, intercommunale structuur van 6 gemeenten in de districten Atsimandrono en Arvinono hebben samen een technicus (TMMR genoemd) aangeworven die de verschillende watercomités ondersteuning verleent in beheer, onderhoud en reparaties. Het filmpje toont ook hoe dit gefinancierd wordt en hoe men tot 100% autonomie zal komen. http://www.protosh2o.org/nl/publicaties/videos/eerst-het-water-en-dan-voor-altijd
