nd
zorg
Een dag uit het leven van Helene Verhage
Tussen 46 bedden ▶ pagina 4
nederlands dagblad
donderdag 6 november 2014
2
ndzorg
6 november 2014
advertenties
Angstig, depressief, ADHD of.. ?
Méér dan een beetje verlegen Nooit zin om naar feestjes te gaan? Bang om negatief beoordeeld te worden? Zie je er tegenop om voor een groep te spreken?
GGZ In de Bres biedt geestelijke gezondheidszorg op christelijke grondslag. Wij helpen kinderen, jongeren, volwassenen en ouderen met psychosociale of psychiatrische problemen op weg naar herstel. Auteur: Willem Bouwman
’wij geloven in herstel’ www.ggzindebres.nl
ASSEN ALMERE
| APELDOORN |
Nederlands Dagblad, 30-11-2013
| DRACHTEN | GRONINGEN | LELYSTAD DOKKUM
|
HOOGEVEEN
|
LEEUWARDEN
| SNEEK | URK
Kijk dan op de Facebook-pagina FamilieOnderzoekExtremeVerlegenheid om dit ND artikel te lezen en meld je aan!
AL
UW KEUKENSPECIALIST Balkengracht 12 Assen T 0592 314888 oudmankeukens.nl
[email protected]
Ǥ Ǥ
ƪǡ ǦǤǡ
Ǧ
ǡ ǤǤ
Ǥ
Ǥ͔͔͚͔͔͗͛͗͘͝Ǥ
ǡǡ
3
6 november 2014
inhoud 4
André Rouvoet maakt zich zorgen over het eigen risico. ‘Solidariteit is dat ‘gezond’ meebetaalt voor ‘ziek’.’
10
Ruud Dirkse trainde 1200 mensen met dementie in het gebruik van een iPad. ‘Ze leerden het allemaal.’
14
Deadlines en pieken, maar geen chronische stress. Een dag uit het leven van Helene Verhage, verpleegkundige.
ndzorg
Overstappers moeten hun huiswerk goed doen Overstappen naar een andere zorgverzekeraar kan financieel aantrekkelijk zijn. Wie niet voor verrassingen wil komen te staan, moet wel zijn huiswerk doen.
Eduard Sloot
8 De geldstroom in de zorg gaat van het Rijk naar de gemeente. In Dordrecht moet De Jordaan sluiten.
Is overstappen lucratief? Voor een groot deel van de overstappers is dat wel een belangrijke reden om voor een andere zorgverzekeraar te kiezen. Opzeggen kan tot 31 december 2014. Een nieuwe verzekering moet vóór 1 februari 2015 worden afgesloten, de verzekering geldt dan met terugwerkende kracht tot 1 januari.
Mag een zorgverzekeraar mij weigeren? Zorgverzekeraars zijn verplicht iedereen te accepteren voor de basisverzekering. Voor de aanvullende zorgverzekering mogen zij wel mensen weigeren. Overigens is het mogelijk om de basisverzekering en de aanvullende verzekering bij verschillende verzekeraars af te sluiten. Een losse aanvullende zorgverzekering is bij sommige verzekeraars wel duurder, waarschuwt de Consumentenbond.
Waar moet ik op letten bij de basisverzekering?
12 Jan en Ietje Bouw zijn kind aan huis bij de bloedbank in Amersfoort. Ze hebben geen angst voor de prik.
Belangrijk is het verschil tussen ‘naturapolissen’ en ‘restitutiepolissen’. Bij een naturapolis-basisverzekering vergoeden zorgverzekeraars alleen de behandelingen bij een beperkt aantal ziekenhuizen waarmee ze een contract hebben. Dat betekent dat verzekerden niet bij ieder ziekenhuis terechtkunnen en verder moeten reizen voor een afspraak (voor spoedeisende hulp geldt een uitzondering). Bij een restitutiepolis is er wat betreft ziekenhuizen en specialisten veel meer te kiezen. Zo’n polis is echter ook duurder.
Wat als ik naar een nietgecontracteerd ziekenhuis ga?
Truus Jonker moet vaak wachten op de bus. Ze is niet tevreden, maar bij Valys is ‘solovervoer’ geen recht.
Wat geef je iemand die in het ziekenhuis ligt? Een bosje bloemen is wat afgezaagd en aan zo’n zilverkleurige ballon die je in een ziekenhuiswinkel kunt kopen, heeft een zieke ook niks. In deze bijlage daarom vijf cadeautips, waar een zieke vast blij van wordt.
15
Dan betalen zorgverzekeraars maar een deel van de behandeling, meestal tussen 75 en 80 procent. De Nederlandse Patiënten- en Consumentenfederatie waarschuwt dat ook bij een restitutiepolis niet altijd alles wordt vergoed. ‘Want het kan zijn dat u naar een zorgverlener gaat die geen contract heeft met uw zorgverzekeraar. In dat geval hoeft uw zorgverzekeraar niet meer te betalen dan wat de behandeling gemiddeld kost.’ Het is dus zaak goed te controleren met welke ziekenhuizen en voor welke behandelingen een zorgverzekeraar een contract heeft afgesloten.
Ik krijg al korting via mijn werkgever. Heeft overstappen dan nog zin? Via bijvoorbeeld werkgevers, consumentenorganisaties, ouderenbonden en sportverenigingen geven zorgverzekeraars korting op de basisverzekering en aanvullende verzekeringen. Deze collectiviteitskorting kan bij de basisverzekering oplopen tot zo’n 10 procent. Dat scheelt snel een kleine honderd euro per jaar. Dat wil echter niet zeggen dat zo’n zorgverzekering ook de goedkoopste is, zegt onder andere de Consumentenbond. ‘Een andere verzekering kan zonder collectiviteit toch een lagere premie hebben.’
4
ndzorg
6 november 2014
Helene Verhage-van Dolder (27) is senior-verpleegkundige in het Rijnland Ziekenhuis te Leiderdorp. Haar dienst begint om 9.30 uur en eindigt om 18.00 uur. Hoe ziet haar werkdag eruit? Hans Hopman beeld Hielco Kuipers
Vandaag hebben we 36 Het Rijnland Ziekenhuis telt 470 bedden. Afdeling C4 (interne geneeskunde en longziekten) bezet er 46 van. Helene Verhage, ‘chef’ over tien (leerling) verpleegkundigen, is voortdurend telefonisch bereikbaar. Voordat ze vertelt wat ze meemaakt, weerspreekt haar teamleider Joan Smallebroek alvast de verwachting, veelal gevoed vanuit de media, van een continu stressvolle dag. ‘Uiteraard hebben we deadlines en pieken, maar geen chronische piek.’ 9.30 uur Overleg met de afdelingssecretaresse over de ‘beddenstand’. Welke patiënten gaan met ontslag en hoeveel bedden zijn er vrij voor spoedopnames? Vandaag hebben we 36 patiënten en tien lege bedden. Van hen zijn er 23 boven de 70 jaar.
Helene Verhage
Lief en leed op ziekenzaal Ziekenhuizen stellen de privacy van de patiënt voorop. Grote ziekenzalen worden vervangen door kleinere. Dat biedt zeker voordelen. Maar er zijn ook mensen die juist dierbare herinneringen hebben aan de troost en de humor op zaal. Op deze pagina’s publiceren we de herinneringen die we kregen via Meedenken.
■ndmeedenken Over dit artikel werd meegedacht door lezers. Wilt u ook meedenken over artikelen? Ga naar ndmeedenken.nl of mail naar meedenken@ nd.nl.
Niet alleen Meermalen heb ik als zwaar COPD-patiënt in het ziekenhuis gelegen op een gemengde zaal met zes tot acht personen. De voordelen daarvan zijn groter dan de nadelen. Ik mocht zelf eens een oudere vrouw helpen om te voorkomen dat zij haar infuus eruit haalde! En toen een oudere man met suikerziekte maar niet wilde meewerken om op de juiste manier te meten en te spuiten, lukte het mij hem op het goede spoor te zetten. Een meerpersoonskamer is dus zo gek nog niet! Een beetje omzien naar de naaste? Super! Ik doe er dus alles aan om niet in het nieuwe Meander in Amersfoort te hoeven liggen. Je zal zomaar alleen op je kamertje doodgaan. Te eng voor woorden. Wim Veen
9.40 Alles regelen rond een patiënt die naar huis mag. Daarnaast heeft elk begin van de dag een piek vanwege wasbeurten en toiletgang. Ik help een man van 74 met douchen. Hij moet helemaal geholpen worden. Dat duurt zeker een kwartier. 10.00 De kamerbel gaat. Een vrouw moet plassen. Ik doe dat met behulp van een ondersteek. 10.30 De secretaresse belt dat vanaf nu alle lijnen naar mij zijn doorgeschakeld. Iemand die drie weken geleden ontslagen is, belt. Hij heeft pijn. Wat kunnen we daarmee? Niet veel. Dit is een zaak die thuishoort bij de huisarts. 10.40 Weer gaat een kamerbel. Op een display in de centrale ruimte zie ik: ‘Rp km. 68’ (roep uit kamer 68). Buiten deze kamer is een rood waarschuwingslampje gaan branden. Een vrouw blijkt geen internetverbinding te hebben. Zo’n vraag heb ik niet eerder gehad. Ze brak haar heup en krijgt zuurstof vanwege een zware griep. De iPad vindt ze een leuke afleiding. ‘Zo vergeet je je ellende een beetje.’ Een andere vrouw op haar vierpersoonskamer zit spelletjes te doen op haar tablet. Bij het verlaten van de kamer doe ik het groene lampje weer uit. Zoals gebruikelijk na elk patiëntencontact desinfecteer ik mijn handen. 10.50 Ik loop de hele dag op crocs: lekker luchtig. We passeren een afdelingsassistent. Ze vult de lakens aan. En de zaalarts gaat twee keer per dag zijn patiënten langs. 11.05 Samen met een collega moet ik een hoogbejaarde vrouw omhoog tillen in bed. Ze heeft bij een val haar ribben gebroken. Het gordijn om haar bed gaat dicht. Ze moet ook op de po. Ik haal een ondersteek, handschoenen en doekjes. De collega: ‘Er is wat gekomen hoor, daar bent u weer van af.’ De vrouw heeft echter pijn vanwege de ontlasting. ‘Ik ga uw billen even insmeren.’ 11.25 Ik laat de medicijnkamer zien. Het is er druk, want deze tijd worden de pillen uitgedeeld. Kijk, ik kan er alleen in komen met een personeelsbadge. 11.35 Een patiënte belt dat ze op de po moet. Ze heeft geen haar meer en zegt dat ze lymfeklierkanker heeft. De vrouw wordt op een stoel gehe-
sen. Ik ga een speciaal voorverwarmde moltondeken voor haar halen. 11.40 Een collega bemoedigt intussen een kamergenoot. Ze is onzeker omdat ze op een kastje zag dat haar zuurstofgehalte kelderde van 93 naar 82. Ze is misselijk en zegt bozig: ‘Hoe kan dat nou? Want zojuist zat ik nog lekker op m’n iPad te brid-
gen.’ Haar wordt gevraagd een paar keer diep adem te halen. Het zuurstofgehalte stijgt. ‘Het zijn allemaal dotten van meiden’, zegt ze dankbaar over de zusters. Als we tijd hebben, bieden we een luisterend oor en bemoedigen. Sommigen zeggen kracht te putten uit hun geloof. Dan beaam ik dat. Of ik vraag of ze het prettig vinden als er een geestelijk verzorger langs komt.
advertentie
In het Friese dorpje Fochteloo staat ”De Geitenmeijerij” Het is een zorg- en logeer boerderij waar kinderen, die meer zorg en aandacht nodig hebben, komen spelen. Dat betekent: • Heerlijk spelen op en rondom de Geitenmeijerij, lekker uitwaaien na een morgen op school. • Genieten van de dieren op de boerderij, ravotten, skelteren, voetballen, paardrijden en spelletjes doen in een veilige omgeving. • Begeleiders met ruime ervaring die duidelijke structuur bieden en veel plezier hebben in hun werk. Is er een mooiere invulling van de woensdagmiddag,weekend of vakantie?
Zorg- en logeerboerderij “de Geitenmeijerij” Jan en Mies Meijer Noordeinde 27 8428HL Fochteloo 0516516666
[email protected]
5
6 november 2014
ndzorg
patiënten en tien lege bedden Dagopening gered
Allemaal gestrikt
Ongeveer zestig jaar geleden was ik leerling-verpleegster in het protestantschristelijke Eudokia Ziekenhuis in Rotterdam. Wit uniform, zwarte kousen. Ik was heel nerveus als ik de dagopening op de zaal moest verzorgen. Toen ik bezig was het ‘Onze Vader’ te bidden, wist ik opeens niet meer hoe het verder ging. ‘Gelijk in de hemel zo ook op aarde ...’ Het zweet brak me uit. Maar gelukkig nam een oudere patiënt het van me over: ‘... Geef ons heden ons dagelijks brood en vergeef ons onze schulden.’ Hij maakte rustig het hele gebed af. Wat was ik dankbaar! Ik kon hem wel omhelzen.
Als beginnend en nog wat verlegen verpleegkundige moest ik op een ochtend op een mannenzaal de heren ‘tempen en polsen’. Gemengd was toen (1973) nog geen optie! Er lagen vier jonge kerels die geopereerd en niet erg ziek waren, en twee oudere mannen. Ik deelde de thermometers uit (oorthermometers kenden wij nog niet). Maar niemand wilde ze aannemen, terwijl ze dat eerder wel deden. Ik moest en zou de thermometer bij hen aanleggen. Ik voelde me steeds minder op mijn gemak, maar had geen keus. Ik kon toch moeilijk zonder ingevulde lijsten bij het afdelingshoofd aankomen. Toen ik uiteindelijk bij de heren de dekens opsloeg, zag ik allemaal met strikjes versierde plassers. Blozend heb ik er wel vreselijk om moeten lachen. Zij hadden dubbel lol: de voorpret en natuurlijk mijn verlegenheid.’
Marijke van der Graaf-Gutteling
Samen quizzen Ik ben 10 jaar en ik heb pas op een ziekenzaal gelegen. Met een jongen van veertien en een meisje van vijftien. We hadden alle drie veel pijn, maar omdat we met z’n drieën spellen zoals quizzen deden, ging de tijd sneller en vergaten we de pijn een beetje. Ik weet zeker dat als ik alleen had gelegen, ik veel meer pijn had gehad. Daarna ging ik naar het Sophia Kinderziekenhuis. Daar lag ik ook op een zaal. Omdat we elkaar hadden, ging de tijd veel sneller. Yvonne Harinck
Anna Marie Hamming
cadeautip
Domineesbezoek
Een vierpersoonskamer in het Rijnland Ziekenhuis, waar Helene Verhage-van Dolder (27) werkt als senior-verpleegkundige.
11.45 Het rode lampje van de noodbel licht op. Al het personeel gaat rennen naar de desbetreffende kamer. Het blijkt vals alarm, zoals in negen van de tien gevallen. Een patiënt had per ongeluk op het knopje gedrukt. 11.50 De vrouw met het kale hoofd moet een ander bed hebben, tegen het doorliggen. Dat bed gaan we halen op de beddencentrale aan het eind van de gang. Het oude bed rolt door de gang. Bij het passeren van de voedingskar waarschuw ik voor de grap. ‘Tuut, tuut.’ Maar er ligt niemand in. 12.00 De lunchpauze is in aantocht. Ik maak de indeling: wie kan er om 12.15 uur gaan eten in het restaurant en wie wacht tot 12.45 uur. De namen noteer ik op een memobord in de centrale ruimte. 12.10 Een telefoontje met de vraag waar een patient ligt. In ons centrale glazen hok, de ‘vissenkom’ genoemd, zoek ik op een beeldscherm naar de
gegevens. In deze vissenkom lezen ook andere collega’s de gegevens over patiënten. Ook wordt hier doorgaans het avondeten genuttigd. 12.20 Een dochter van een patiënt belt, en vergewist zich van het juiste tijdstip van het familiegesprek. 12.25 Telefoontje van een artsassistent, dat een patiënt van een andere afdeling hier naartoe komt. Daarna blader ik door de aanwezigheidslijsten van collega’s, alvast met het oog op de indeling van morgen. 12.35 Een collega gaat per infuus vitamine K toedienen aan een patiënt. Ze vraagt of ik de stof wil checken, en of het de juiste persoon betreft. We lopen beiden naar de ziekenkamer. Een dergelijke dubbelcheck is standaard bij elke ‘gift’ (toedienen van medicijnen), dit uit veiligheid. Twee paar ogen zien immers meer. ▶▶ vervolg op pagina 7
Alweer zo’n 25 jaar geleden woonden wij in Zeeland, waar mijn man predikant was in een van de dorpen op Walcheren. Ik moest in Goes een operatie ondergaan. Op de zaal lagen we met zes vrouwen. Geen van ons was ernstig ziek. Op een middag stapte er een geheel in het zwart geklede man de zaal op, deed de deur achter zich dicht en ging naar een van de bedden, waarna hij het gordijn rondom dichttrok. We konden hem horen fluisteren (ik verstond iets over een aardse tent ...). Na verloop van tijd kwam hij weer tevoorschijn, ging midden in de zaal staan en sloeg een grote zwarte bijbel open. Het ergerde me dat hij dat deed zonder toestemming te vragen (ik lag tv te kijken). Met luide stem begon hij voor te lezen. Ik deed de tv uit en hoorde hem aan. Toen hij klaar was, ging hij ook langs de andere bedden. Ik was de laatste en hij vroeg of mijn dominee ook al op bezoek was geweest. Ik antwoordde dat die elke dag op bezoek kwam. Verbaasd keek hij mij aan. ‘Ja’, zei ik, ‘... en ik ga ook met hem naar bed.’ De beste man werd rood en wist niet hoe snel hij de zaal moest verlaten. Wat hebben we gelachen! Marian Faassen-Van der Poel
stiekem lezen wat een leeslampje met led-licht geschikt voor man, vrouw, kind waarom Dit lampje is erg handig als de zieke ’s avonds of ’s nachts wakker ligt. Het licht aandoen mag dan niet; de zaalgenoten zouden er niet blij van worden. Dit kleine lampje klem je gewoon aan een boek. Als de patiënt het boek een beetje onder de dekens verstopt, heeft niemand door dat hij of zij leest. Het apparaatje werkt op batterijen. wat kost het € 7,95, onder andere bij gadgethouse.nl.
6
ndzorg
6 november 2014
advertenties
Psychiatrische problemen
Verslaving Ook in de zorg staat u niet alleen
Voor kinderen (4-18) én volwassenen Ambulante gesprekken en/of 24-uurszorg Waarom lid worden van de RMU? Omdat iedereen die werkt of werk zoekt een beroep kan doen op de kennis en ondersteuning van RMU-deskundigen. Een RMU-lid staat er niet alleen voor bij ontslag, arbeidsconflict of reorganisatie. Aanmelden? Ga naar www.rmu.nu!
www.dehoop.org
Plesmanstraat 68 | Postbus 900 | 3900 AX Veenendaal | (0318) 54 30 30 | www.rmu.nu
Doe mee met Nr.21
7 November
blad met een Boodschap
2014 - € 2,50
Thema: met hap blad oodsc et p een B bladBomodscha met p een blad oodscha een B bladoomdetschap et een B bladoomdschap t een B blad me a: hap a: em Them am Th een Boodscblad metchap n -sa e t o Z rg Bui een Boodsblad met ema: g een Boodscha bladpmet Th : a wegin Them rift een Boodschap blad met f In be std Thema: een Boodschap Gee eléédereesn ’ Bijbel in Extra dik
Nu 10 nummers voor € 10,-
Het einde
mmer!
zomernu
ummer!
Extra dik zomern
0
4 201 Nr.7 art Ma 28
- € 2,5
Nr.122014 - € 6 Juni
Rouwbegele
2,50
Nr.132014 - € 2,50 20 Juni
4 € 2,50 Nr.12014 4 Juli
Nr.15
18 Juli 2014
- € 2,50
Nr.16
15 Augustus
f graa foto aan man en Veld vrag 12 Teun
12 September 2014 - € 2,50
Nr.18
26 September 2014 - € 2,50
Nr.19
10 Oktober 2014
ikant
r en
24 Oktober
pred
EN
PROE
GEEN
2014 - € 2,50
tenaa
a:
Them
Thema:
Karla
KEN
Nr.20
kuns
Beeld
PLUK
- € 2,50
- ‘IK VEN
WER
ZW
K ME
LIEV ERF
ER -
‘WIJ
ER’
WAT
REDD
– ON
DOET
VERS
DE
SZ EN ON
ONTDE
AR TELB
T? GEES
ELF’
TU E NA
PS - TI
T – HE
TAL K UW
ON URW
RAAM
ENT!
amp
Galenk
DERE
kan
N
WA ma: MAAR The AAR, ETSB
Willem de Vink
ARDIG
Arie-Jan Mulder
MOEDE
ELIJK’ –
REK MOG
‘MINDFUL’
Tineke Tui
nder en
kted’e ku ‘ontde de Bijbel verl lies nst JE UITVAART VOORBERE avondmaa
NT Het wij ALSan OOF’TAA IeerG’rl– JE GELd nd wo in R IS BAN
– KW
– ‘MIJN
Thema:
:
Jantine Oosterom
‘GEEN GESP ADA – E IN CAN
LIEFD
en niet lop
r Bezorgstejmel: RT Joke Krui IJK HA VROL EEN VOOR
De
De van het eenvoudig aantrekkeli naoud jk NG VAN
HET BELA
ROEN E IN KAME LEVEN – MISSI
ALCOHOLVERSLAAFD…
NG
AANRAKI
– WAT
IDEN – PADDEN
er worden ervaringen
NOU? BELEEF IK
van Hugo van Woerd
MAG IK AANGAAN? - WIJN = OVERVLOED ––
en
DE VERTALER SPREEKT – EVANGELIE IN 1000 WOORDEN – ‘VÉÉL SPULLEN’ UITGEST ELDE EMOTIES – ‘IK KOM DE ONZE KERH NIET ROND’ – EVEN IN DE HEMEL EID TE LIJF – BETE R DAN IK? – VOGE
and:
‘Elk mens verdient een mooi afscheid’
Nr.17
De b ie tedo’ Gewone Taal ‘Ik‘Ik gnunInfzeogolscé prleven haet mijmge é Hbelervel’pn hil emv,an ’ t mijenis Vergelij k‘Ilekijuh‘Iheeklpw sken djein’ k as… ‘Z h bete n wa ‘Mijij the ’en stetu jn n mi om ek to nin vertelt eez nend
ider Gea Nijl
Eropuit! 17 tips
2014 - € 2,50
STOELENPR
ACHT – GRA
F RUIMEN?
LVOE R
Ja, ik ontvang 10 nummers voor € 10,Naam Postcode
Straat + Huisnummer Plaats
E-mail Ik ontvang een acceptgiro (€ 2,- toeslag).
Telefoon Banknr. Datum
Handtekening
ALLEEN VOLLEDIG INGEVULDE BONNEN WORDEN IN BEHANDELING GENOMEN. DEZE GEGEVENS KUNNEN GEBRUIKT WORDEN OM U TE INFORMEREN OVER RELEVANTE DIENSTEN EN PRODUCTEN VAN ROYAL JONGBLOED OF ZEER ZORGVULDIG GESELECTEERDE DERDEN. INDIEN U OP DEZE INFORMATIE GEEN PRIJS STELT, KUNT U DAT SCHRIFTELIJK KENBAAR MAKEN AAN ROYAL JONGBLOED, AFDELING PROMOTIE, ANTWOORDNUMMER 1101, 8440 VB HEERENVEEN.
Stuur deze bon naar Royal Jongbloed, Antwoordnummer 1101, 8440 VB Heerenveen. Of ga naar www.elisabethmagazine.nl
ZRND14
Ik machtig Royal Jongbloed BV om het verschuldigde bedrag af te schrijven van mijn bankrekening.
7
6 november 2014
ndzorg
◀◀ vervolg van pagina 5 12.45 Vraag per telefoon. Moet de binnenkomende patiënt op een vierpersoonskamer of eenpersoonskamer, of maakt het niet uit. Het wordt de vierpersoonskamer. 12.50 Bezorgd familielid aan de lijn. Vraagt hoe laat een patiënt verhuist naar ander ziekenhuis. Want ze wil niet voor een leeg bed komen te staan. 12.55 Vrouw van negentig wil in bed worden gestopt. Kan dan even rusten, voordat om 14.00 uur het bezoekuur losbreekt. Een zestigjarige man naast haar eet zittend op bed een boterham. Bij hem is een long weggehaald; uitgezaaide kanker. ‘Het enige wat we kunnen doen, is vragen om genezing.’ Hij blijkt christelijk opgevoed, was altijd druk in zijn bedrijf. Door de ziekte is zijn geloof meer gaan spreken. ’s Avonds leest zijn vrouw altijd een stukje uit de Bijbel. Zijn hoogbejaarde buurvrouw – ze slaapt al bijna – zegt dat dit ‘een zegen’ is. 13.00-13.30 Eetpauze in ziekenhuisrestaurant. 13.30 Urinekatheter geplaatst, omdat een patiënt ineens achteruitgaat en de artsen nauwkeurig de urineproductie in de gaten willen houden. 14.00 Antibiotica via een infuus gegeven aan een patiënt. Intussen is rond 14.00 uur het bezoekuur voor familie en bekenden aangebroken. De bezoektijden lopen in ons ziekenhuis tot 20.00 uur. Verschillende bezoekers komen die middag met een vraag. 14.15 Een ‘opname’ gehaald vanaf de spoedeisende hulp. De patiënt kwam met een longontsteking en moet met antibiotica behandeld worden via een infuus. Het toedienen van injecties – onder andere tegen trombose – doen we niet veel; dat is vooral een klus voor de avonddienst. 14.30 Opnamegesprek met deze patiënt en zijn familie. Gesprek volledig uitgewerkt in een behandelplan en patiënt naar kamer gebracht. 15.15 Opgepiept omdat bij iemand het infuus op alarm is gegaan. Oorzaak: lege infuuszak. Een nieuwe zak aangehangen. 15.30 Medicijnstrookjes verwerkt. Het gaat daarbij om nieuwe, gestopte of gewijzigde medicatie van patiënten. 16.00 Enkele patiënten voor onderzoek weggebracht naar de desbetreffende afdeling. 17.00-18.00 Patiënten geholpen met eten en drinken. 18.00 Einde dienst. Terugblikkend zegt Helene dat dit een doorsneedag is, geheel volgens de verwachting van teamleider Joan Smallenbroek: geen continue stresssituatie, wel een gestage werkdruk. Deze dagdienst vloog om. ◆
Naar linnenkamer Ik lag in het ziekenhuis de Wezenlanden in Zwolle. We lagen op een zaal met zes vrouwen. De een voor een oogwallenbehandeling, ikzelf voor een borstverkleining. Het was erg gezellig. Maar midden in de nacht werd ik geroepen: ‘Sonja, Sonja, kun jij ook niet slapen?’ Ik werd wakker en zei dat ik net heerlijk sliep. De snurkende vrouw naast mij stoorde haar erg, maar ze durfde niet alleen te bellen naar een verpleegster. Dus deden we dat samen. De verpleegster vond het wel komisch en haar oplossing was mevrouw met bed en al te verhuizen naar de linnenkamer. We lagen compleet in een deuk. Toen ze de volgende morgen naar onze zaal werd gebracht, heeft ze niet meer met ons gepraat. Sonja de Pooter
Het Rijnland Ziekenhuis in Leiderdorp telt 470 bedden.
Paasevangelie
Altijd vriendin
Pizza’s eten
In de week van Goede Vrijdag en Pasen in 2004 herstelde ik van een nieraandoening. Tegenover mij lag een jonge anorexiapatiënte van in de twintig. Ze kwam alleen haar bed uit als ze naar het toilet of de douche moest. Op een dag kwam ze steunend aan de infuuspaal de zaal op. Hoewel ik zelf bedlegerig was, lag ik klaar om in te grijpen. Opeens was dat ook nodig. Ik riep: ‘Zuster, help!’ Toen hebben we het meisje samen op bed gelegd. ’s Middags riep zij mij. ‘Meneer, mag ik u wat vragen?’ Ze had gezien dat ik gelovig ben. ‘En nu wil ik graag weten wat Goede Vrijdag en Pasen precies inhouden. Zou u dat willen uitleggen?’ Toen heb ik haar verteld van Gods heilsplan, te beginnen bij de schepping en de zondeval. En eindigend bij Christus die aan het kruis riep: het is volbracht. Vandaar: Goede Vrijdag. En dat Jezus door zijn opstanding de dood overwon. De volgende ochtend riep ze mij weer: ‘Meneer, ik weet nu dat alles wat u mij hebt verteld waar is. Want ik heb gisteravond de film The Passion of the Christ op tv gezien. En toen zag ik precies wat u had verteld. Bedankt hoor.’ Mijn conclusie: er is geen betere plaats om over je geloof te spreken dan een ziekenzaal.
In mei 1981 ben ik geopereerd aan spataders. We lagen met zes dames op een zaal. We deelden lief en leed met elkaar. Met de patiënt die links naast mij lag, had ik een bijzondere band. Dat is altijd zo gebleven. 33 jaar lang duurt onze vriendschap al. We mailen en bezoeken elkaar nog geregeld. Dit is in onze ogen wel heel bijzonder en we hopen dat dit zo nog een poos door kan gaan, aangezien we wel ouder worden.
Ik heb twee jaar geleden op een vierpersoonszaal gelegen. Het was erg gezellig op de chirurgieafdeling en we hadden veel steun aan elkaar. Op een gegeven ogenblik mocht er een persoon naar huis en als afscheid hebben we pizza’s besteld en met z’n allen daar heerlijk van genoten. De verpleegsters en verplegers kwamen ’s avonds bij ons op zaal zitten om hun administratie te doen, omdat het zo gezellig bij ons was!
Rika Leemhuis-Vos
Annemarie Klaassens
advertentie
Vastgelopen, uitgeput, moedeloos, geloofsvragen?
Jan Wierenga
Mijn verblijf in de Herberg
Bach luisteren Ik lag onlangs op zaal met iemand die mijn liefde voor Johann Sebastian Bach deelde. We hebben heerlijk Bach geluisterd en lekker gebabbeld over prachtige opnames op oude langspeelplaten. Rien Verbeek
… momenten van rust, … Gods Woord gaat open, … samen zingen, samen bidden, … aandacht voor elkaar, … krijgen van een bemoediging. Het heeŌ me dichter bij God en mezelf gebracht.
Pastoraal Diaconaal Centrum de Herberg te Oosterbeek geeŌ als verlengstuk van de christelijke gemeente pastorale zorg aan gemeenteleden die om uiteenlopende redenen afstand moeten nemen van de thuissituaƟe. Samen met vrijwilligers biedt een kleine groep professionele begeleiders aan volwassenen een plek om op adem te komen door begeleiding, naastenliefde, pastoraat, ontspanning. 026-3342225
www.pdcdeherberg.nl
8
ndzorg
6 november 2014
Kies een zorgverzekering die bij je past en let niet alleen op de premie, zegt André Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland. Hij waarschuwt voor de afnemende solidariteit tussen gezonde en zieke premiebetalers. Stephan Bol beeld Dick Vos
Hoog eigen risico bedreigt ‘Word wakker’. Met die oproep waarschuwt patientenvereniging NPCF om niet zomaar voor de goedkoopste zorgverzekering te kiezen. Vanaf 19 november proberen zorgverzekeraars weer nieuwe klanten te winnen. Wie wil overstappen, kan kiezen uit een keur aan verschillende verzekeringen. Of behandelingen wel of niet volledig vergoed worden, hangt steeds vaker af van het soort verzekering dat je afsluit en de contracten die de zorgverzekeraar heeft afgesloten met zorgaanbieders. Voor je het weet, wordt de behandeling niet volledig vergoed en krijg je bij ziekte een gepeperde rekening op de mat, terwijl je dacht goedkoop uit te zijn. André Rouvoet, voorzitter van branchevereniging Zorgverzekeraars Nederland, is blij met het initiatief van de NPCF. ‘Wij zeggen ook: denk goed na, een lage premie kan heel aantrekkelijk lijken, maar als je het jaar daarop uiteindelijk met hogere zorgkosten wordt geconfronteerd, dan kan dat problematisch zijn.’
‘Het wettelijk eigen risico wordt jaarlijks door de regering bepaald. De mogelijkheid van een vrijwillig eigen risico is bij wet geregeld. Waar wij voor waarschuwen is de combinatie. Het probleem zit vooral in het hoge verplichte eigen risico. Ik zie liever een verlaging dan een verhoging van het eigen risico, omdat dat de solidariteit een impuls zou geven.’
Maar de afweging voor een hoger verplicht eigen risico is dat minder snel de stap naar de zorgverlening wordt gemaakt, waardoor je de kosten lager kunt houden. ‘Dat klopt, maar de vraag is of dat werkt. Geleerden zijn het niet eens over het remeffect van het eigen risico. De rapporten over eventuele zorgmijding spreken elkaar nogal tegen. Zorgmijding zal aan de orde zijn, maar of dat komt door het eigen risico, weten we nog niet. Soms is daar ook niets mis mee. Maar als mensen die echt zorg nodig hebben, vanwege het eigen risico zorg gaan mijden, zou dat ernstig zijn.’
NPCF zegt dat jullie waarschuwingen nog niet landen bij de consument. Rekenen verzekeraars zich dat aan? ‘Zorgverzekeraars zouden nog transparanter kunnen zijn en meer informatie moeten geven. Als
artikel 13
De Tweede Kamer stemde afgelopen zomer in met een wijziging van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet, dat zorgverzekeraars verplicht behandelingen voor ten minste 80 procent te vergoeden. Ook als er geen contract met de behandelaar is afgesloten. Na de wijziging mogen verzekeraars zelf bepalen welk percentage van de behandeling wordt vergoed, wanneer zij geen contract hebben met deze behandelaar. De Eerste Kamer moet nog instemmen met de wetswijziging.
‘Zorgverzekeraars zijn er niet op uit hun verplichtingen te ontlopen.’
Waarom is het belangrijk dat artikel 13 wordt gewijzigd? ‘Artikel 13 is voor ons belangrijk om onderscheid te kunnen maken tussen de kwaliteit van behandelaars. Zodat je de ene behandelaar een contract en dus 100 procent kunt geven, omdat je weet dat hij goede zorg levert en een andere behandelaar geen contract geeft en gedeeltelijk of niet vergoedt omdat er twijfels zijn over de kwaliteit van de zorg. Zorgverzekeraars zijn er niet op uit hun verplichtingen te ontlopen. Waarom zou mijn zorgverzekeraar mijn kniebehandeling door een goede orthopeed niet gewoon voor 80 procent vergoeden? Want bij een ziekenhuis waarmee hij een contract heeft, is hij 100 procent kwijt. Maar andere verzekerden betalen geen premie om mij te helpen naar Beun de Haas te gaan.’
verzekeraars op 19 november de hoogte van de premies bekendmaken, dan moet ook bekend zijn wat precies het gecontracteerde aanbod is. Dat is vorig jaar nog net niet gelukt. Maar nu moet op al die sites te vinden zijn: als u deze naturapolis kiest, dan heeft u bij deze aanbieders recht op goede zorg. Zodat mensen niet alleen op basis van een premie, maar ook op inhoudelijke gronden kunnen kiezen.’
Maken zorgverzekeraars de keuze niet nodeloos ingewikkeld door alle verschillende polissen? ‘Dat geldt ook voor een arbeidsongeschiktheidsverzekering of autoverzekering. Je moet als consument inschatten van welke dekking je gebruik wilt maken. Mensen moeten beginnen bij zichzelf te rade te gaan: “wat heb ik echt nodig?” Verzekerden moeten daarbij goed nadenken over hun aanvullend eigen risico. Veel mensen denken: ik ben door de bank genomen gezond, dus ik kom toch niet aan 375 euro zorgkosten. Ik pak er 500 euro vrijwillig eigen risico bij en zak in mijn premie. En dan krijg je volgend jaar wél iets. Dan moet je 875 euro betalen en kom je in de financiele problemen. In 2008 was het verplichte eigen risico nog 150 euro. Als je een keer iets had, was je dat bedrag kwijt. Dan nemen mensen niet snel een vrijwillig eigen risico daarbovenop. Het kabinet heeft het verplichte eigen risico voor 2015 vastgesteld op 375 euro, dat is tweeënhalf keer zoveel. Dan is een vrijwillig eigen risico er makkelijk bij te nemen. Al 11 procent van de verzekerden kiest hiervoor.’
Wat betekent die ontwikkeling voor de onderlinge solidariteit? ‘Dat de politiek kiest voor een gestage verhoging van het verplichte eigen risico vind ik een bedreiging van de solidariteit in ons stelsel. Want solidariteit betekent in de allereerste plaats dat ‘gezond’ meebetaalt voor ‘ziek’. De chronisch zieken beta-
En wat als jouw zorgverzekeraar zegt: ik zie de meerwaarde van een christelijke ggz-instelling niet in?
André Rouvoet: ‘Dat minister Schippers een budgetpolis voorstelde vond ik verrassend. Dat is nooit onze insteek geweest.’
len het eigen risico elk jaar. Of het nou honderd euro of vijfhonderd euro is. Die zullen dus nooit een vrijwillig eigen risico nemen. Intussen moet het premiegeld wel ergens vandaan komen. Als heel gezond Nederland een hoog eigen risico neemt, dan worden de kosten voor de zorg steeds meer betaald door met name de niet gezonde
mensen die veel zorg nodig hebben. Daar was het stelsel niet voor bedoeld. Ik maak me daar ernstige zorgen over.’
Ligt die bal dan alleen bij de politiek? Zorgverzekeraars bieden de mogelijkheid tot dat vrijwillige eigen risico.
‘Er zijn steeds minder garanties dat een zorgaanbieder een contract krijgt. Het gaat om de kwaliteit van de zorg. Levensbeschouwing heeft daarbij voor de zorgverzekeraar geen doorslaggevende rol. Maar het kan wel belangrijk zijn voor de verzekerde. Die moet dus kijken waar hij de behandeling vergoed krijgt en waar hij de kans loopt dat hij bij moet betalen. Bij een christelijke verzekeraar weet je zeker dat je de behandeling wel vergoed krijgt. Daarom is de variëteit in de zorgverzekeringsmarkt waardevol.’ ‘Ik kan niet zo goed uit de voeten met de discussie die we de laatste maanden in de Kamer zien, geïnitieerd door ChristenUnie en SGP dat zorgverzekeraars over de volle breedte rekening moeten houden met de culturele achtergrond en levensbeschouwing van hun verzekerden. Die kennen ze immers helemaal niet. Het initiatief ligt bij verzekerden. Zij kiezen hun verzekeraar. Dat heb ik Arie Slob en Kees van der Staaij en de minister duidelijk gemaakt. In het debat over artikel 13 wordt nu gedaan alsof de vrije artsenkeuze wordt afgeschaft. Maar het is nu al zo dat je niet altijd 100 procent vergoed krijgt. Waarom is een teruggang
9
6 november 2014
ndzorg
solidariteit zorgstelsel cadeautip
keuzevrijheid of budgetpolis? Zorgverzekeraars bieden tal van verschillende polissen aan. Wie voor zekerheid gaat, kiest een restitutiepolis, waarbij de verzekeraar de zorg in geld vergoedt. Hiervoor betaal je een hogere premie van ongeveer een tientje per maand. Naturapolissen geven de premiebetaler een korting, maar vergoeden behandelingen alleen volledig bij gecontracteerde verzekeraars. Behandelaars zonder contract krijgen nu nog 80 procent vergoed. Als de Eerste Kamer instemt met de wijziging van artikel 13, verdwijnt die verplichting van 80 procent. Dit opent de weg naar een zogenaamde budgetpolis, waarbij verzekeraars alleen nog de zorg vergoeden van gecontracteerde behandelaars. Zorgverzekeraars kunnen zodoende goedkopere zorg inkopen, wat aanzienlijk lagere premies oplevert. Maar wie kiest voor zo’n polis levert stevig in op zijn keuzevrijheid. De SP spreekt daarom al over ‘armoedepolissen’. De partij vreest dat mensen met een kleine portemonnee worden gedwongen voor deze polissen te kiezen. Het is nog onduidelijk of zorgverzekeraars al per 2015 deze budgetpolissen gaan aanbieden.
van 80 naar 50 procent vergoeding ineens het einde van de vrije artsenkeuze? Je kunt zelf kiezen voor een verzekeraar die de arts van jouw keuze vergoedt. Maar een zorgverzekeraar zal nooit zeggen: u moet naar een andere behandelaar. En als artikel 13 in werking treedt, zullen behandelingen gewoon vergoed blijven als die al lopen. Alleen bij nieuwe behandelaars moet je nakijken of je een polis hebt die het wel volledig vergoedt.’
Minister Schippers wil een budgetpolis invoeren, waarbij verzekerden in ruil voor een lage premie alleen nog maar bij gecontracteerde zorgaanbieders terechtkunnen. Staan verzekeraars al te trappelen? ‘Dat minister Schippers een budgetpolis voorstelde vond ik verrassend. Dat is nooit onze insteek geweest. Ik kan niet uitsluiten dat zulke polissen er komen. Voor ons is het belangrijkste dat artikel 13 wordt gewijzigd. Als aan verzekeraars wordt gevraagd dat zij letten op kwaliteit en kostenbeheersing, dan moet er niet zo’n ventiel wijd open staan zodat mensen een goedkope naturapolis kiezen en als puntje bij paaltje komt de verzekeraar 80 procent van je behandeling betaalt bij een zorgverlener zonder contract. Op die manier kunnen wij de kwaliteit niet verbeteren en de kosten niet beheersen.’
Kunt u een praktijkvoorbeeld geven hoe zorgverzekeraars de zorg goedkoper maken, zonder dat op kwaliteit wordt ingeleverd? ‘We hebben recent gewerkt aan een groot project waar ik dat had willen bewijzen. We hebben met
‘Levensbeschouwing heeft voor de zorgverzekeraar geen doorslaggevende rol.’ ziekenhuizen twee jaar aan een project gewerkt om ziekenhuizen te laten specialiseren in complexe spoedeisende hulp. Niet alle 94 ziekenhuizen kunnen op alle gecompliceerde behandelingen topzorg leveren. We vragen aan specialisten hoe vaak je een behandeling moet uitvoeren zodat het goede zorg is en alles wat onder die volumenormen zit, daar kopen we niet meer in. Dat is het
ziekenhuis van de toekomst. Voor complexe zorg zul je vaker naar gespecialiseerde ziekenhuizen gaan. Ik geloof dat mensen uiteindelijk bereid zijn daar wat langer voor te reizen.’ ‘Het beste voorbeeld zijn brandwonden. Waar ga je naartoe als je ernstige brandwonden hebt? Beverwijk, zegt iedereen. Er zijn in Nederland drie centra gespecialiseerd in brandwondenzorg. Dan zegt toch niemand: geef mij maar brandwondenzorg in mijn eigen ziekenhuis, dat is lekker dichtbij. Basiszorg blijft altijd in de buurt. Maar verder moet kwaliteit leidend worden en niet de vraag of het dichtbij is. We waren er ver mee, tot de mededingingsautoriteit hier een streep door zette. Die vond dat we dit niet gezamenlijk mochten doen. Maar ik ben ervan overtuigd dat dit vroeg of laat terugkomt.’
Per 1 januari worden zorgverzekeraars verantwoordelijk voor verpleging en verzorging aan huis. Houdt iedereen thuiszorg die dat nu heeft? ‘Ja, in eerste instantie wel. Maar ook wij moeten bezuinigen. We schieten niet op als we die 28 miljard euro van de AWBZ alleen maar herverkavelen. Wij krijgen de wijkverpleging overgedragen met een flinke bezuiniging, dus zal er scherp gekeken worden wie er in aanmerking komt voor wijkverpleging. Al twijfelen zorgverzekeraars wel of de bezuinigingen van de overheid in 2015 op de wijkverpleging realistisch zijn. Het blijft namelijk een verzekerd recht. De wijkverpleegkundigen hebben wel zelf een nieuwe indicatiemethode ontwikkeld. Als je binnen die indicatie valt, heb je recht op thuiszorg en wordt het vergoed.’ ‘Als de wijkverpleegkundige merkt dat meneer Jansen na twee jaar best weer voor zichzelf kan zorgen, dan heeft zij de ruimte te zeggen dat hij die verpleging niet meer hoeft te krijgen. Je krijgt niet iets vergoed wat je niet meer nodig hebt. Dat is ook hard nodig. Want het oude systeem werkte met een tijdgebonden indicatie. Als de wijkverpleegkundige dan zei: u kunt het wel weer zelf, zwaaide de patiënt met zijn indicatie tot januari. ”Ik heb het misschien niet meer nodig, maar ik heb er nog wel recht op”. Daar moeten we echt van af.’ ▶▶ Kijk voor meer informatie over de campagne van de NPCF op zorgverzekering.npcf.nl.
verzorgd in bed wat een lippenbalsem op natuurlijke basis geschikt voor vrouw waarom een zieke patiënte heeft niet veel krachten over om aan haar uiterlijk te werken. Wat heeft het voor zin om make-up op te doen, als je hoofdkussen daar vies van wordt? Toch kan het een opluchting zijn als je toch iets aan persoonlijke verzorging kunt doen. Deze lippenbalsem smaakt een beetje naar papaya en bevat geen paraffine, minerale oliën en parabenen. De zieke heeft geen droge lippen meer en dat is fijn in een ziekenhuis waar een klimaatbeheersingssysteem is. wat kost het € 5,95, bij shop.greenlandbodycare.com
advertentie
Zorg
voor elkaar
Lelie zorggroep bundelt de krachten van de zorg en dienstverlening van Curadomi, Agathos (beide thuiszorg), De Driehoek (kerkmaatschappelijk werk), Cruciaal en STAGG (beide christelijke GGZ) en Lelie zorggroep wonen, zorg en welzijn (verzorgings- en verpleeghuizen). We bieden in veel gemeenten in Nederland: verzorging en verpleging thuis • ambulante hulpverlening • mantelzorgondersteuning • gezinsbegeleiding • opvoed-ondersteuning • palliatieve zorg • hulp bij het huishouden • kerkmaatschappelijk werk • 24-uurs zorg • psychische hulpverlening • verpleeghuiszorg en Korsakov zorg in Rotterdam e.o.. We willen goed voor u en mét elkaar zorgen. Dat doen we met hart en ziel vanuit onze christelijke levensovertuiging voor ieder die hulp en zorg nodig heeft.
leliezorggroep.nl • 0900 22 44 777
Leliemagazine Vraag via onze website het nieuwe Lelie magazine aan met o.a.: • Mantelzorgers zijn net mensen • Veranderingen in de zorg • Het succes van EFT relatietherapie
10
ndzorg
6 november 2014
Wat is de toekomst van landelijke christelijke zorgaanbieders? De bewoners van De Jordaan in Dordrecht treuren om de sluiting van de opvang. Maar christenen staan nog niet op de bres om hun zorg te behouden. André Bijl beeld Arie Kievit (grote foto) en Anton Dommerholt
De Jordaan was geen hotel, maar christenen niet op de bres voor behoud zorgorganisaties Stephan Bol ‘De keuzevrijheid is in het geding!’ In de aanloop naar de zorghervormingen waarbij gemeenten en zorgverzekeraars zorgtaken van het Rijk overnemen, klinkt die roep regelmatig. Christelijke politici, zorgaanbieders en cliëntenorganisaties maken zich hard voor behoud van christelijke zorg. Maar waar blijven de christenen die massaal hun stem verheffen? Thijs Tromp, directeur van Reliëf, een christelijke vereniging van zorgaanbieders, mist hun geluid. ‘Als potentiële cliënten hun stem niet verheffen, dan is het een moeilijk verhaal voor de partijen die zich hard maken voor behoud van christelijke zorg.’ Tromp noemt als voorbeeld de christelijke zorgverzekeraar Pro Life, die zich profileert als verzekeraar die het aanbod van christelijke zorg hoog kan houden. ‘Ik zie nog niet dat het christelijke volksdeel zich hier massaal verzekert.’ Volgens Tromp heeft dit te maken met het laatste stapje van de ontzuiling. ‘We denken steeds minder in collectieven, ook als het gaat om de zorg. Kerken en kerkverbanden zijn minder betrokken bij zorginstellingen, maar meer bezig met de vraag hoe zij als christenen present kunnen zijn in de samenleving. De christelijke betrokkenheid krijgt daardoor meer vorm in flexibele projecten, dan in het behouden van een instituut.’ Ligt de bijl dus aan de wortel van de christelijke zorgorganisaties? Zo ver ziet Tromp het nog niet komen. Met bewondering ziet hij hoe christelijke zorgorganisaties zich aanpassen door of een grotere doelgroep aan te spreken, of zich te richten op concentraties christenen. ‘In plaatsen als Amersfoort, Zwolle, Barneveld en Assen wordt naar een rendabele markt gezocht. Daar ontpoppen christelijke zorginstellingen zich echt tot ondernemers en worden samen met lokale christelijke gemeenschappen zelfs nieuwe initiatieven uit de grond gestampt. Het project Buitengewoon Zorgzaam in Vathorst, waar Accolade Zorggroep en Stichting Sprank met de gereformeerde kerk vrijgemaakt en een kinderopvangorganisatie samenwerken, is daar een mooi voorbeeld van.’ Volgens Johan Polder, zorgeconoom aan de Universiteit van Tilburg, staan vooral christelijke zorgorganisaties die lichtere vormen van zorg aanbieden onder druk. ‘Gehandicaptenzorg als Sprank, Siloah, Adullam en de Schutse komen grotendeels in de Wet Langdurige Zorg en hoeven zich weinig aan te passen. Net als verpleeghuizen als de Wijngaard en Salem.’ Zorgorganisaties die wonen, dagbesteding en begeleiding bieden voor ouderen en gehandicapten en aanbieders van geestelijke gezondheidszorg krijgen het veel moeilijker. ‘Gaan en blijven gemeenten contracten afsluiten met vooral in regionaal opzicht relatief kleine christelijke spelers?’ Omdat christelijke zorgverleners niet in al die gemeenten een locatie hebben, is een minstens zo belangrijke vraag of zorgwethouders ook bereid zijn de vervoerskosten te betalen, betoogt Polder. ‘Stel
Johan Polder
je hebt tien mensen met een reformatorische achtergrond die naar een dagbesteding enkele plaatsen verderop willen en je hebt zelf tien plaatsen over in de eigen dagbesteding, hoe lost de gemeente dat dan op?’ Ook een zorgwethouder van een christelijke partij is geen garantie voor behoud van het christelijk zorgaanbod. Door gemeenschappelijke regelingen moeten wethouders met meerdere gemeenten het zorgaanbod inkopen. ‘Een wethouder moet daar knokken voor het algemeen belang van zijn bevolking, als je daar bovenop net iets andere zorg vraagt voor jouw eigen achterban, is dat moeilijk te verkopen.’ Kleine zorgaanbieders die zich over laten nemen door grotere nemen vol-
‘Denk vanuit de doelgroep en niet vanuit de instelling.’ gens Polder een risico. ‘Stichting Ontmoeting heeft in het verleden de Noord-Hollandse ggz-instelling Nehemia overgenomen, maar heeft nu besloten Nehemia voor een deel te ontmantelen. Als je als kleine aanbieder jezelf over laat nemen, moet je niet gek opkijken als er na verloop van tijd weinig overblijft.’ Willen christelijke zorgorganisaties overleven, dan moeten zij aansluiting zoeken bij de doelgroep waar zij voor werken, stelt Polder. Dus jeugdzorginstellingen moeten meer samenwerken met christelijke scholen, die door gemeenten worden gezien als de vindplaatsen van kinderen met problemen. Kerken kunnen een rol spelen bij ouderen- en gehandicaptenzorg. En nu sociale werkplaatsen verdwijnen, liggen er volgens hem kansen om de samenwerking met christelijke ondernemers te zoeken om mensen met een beperking een kans op de reguliere arbeidsmarkt te geven. ‘Denk vanuit de doelgroep en niet vanuit het belang van de instelling.’
Maatschappelijke Opvang De Jordaan van De Hoop ggz in Dordrecht sluit per 1 januari de deuren. Directe aanleiding is dat de financiering die de 24-uurs opvang van het Rijk krijgt, wordt stopgezet. ‘Een enorm gemis’, vinden de huidige bewoners. ‘De Jordaan is uniek in Nederland.’ De Jordaan is gevestigd in een verbouwde boerderij aan de Oudendijk aan de rand van Dubbeldam, net buiten het stadsgewoel met rondom veel groen. Gezelligheid overheerst. De gezamenlijke eetkamer en huiskamer, de speelkamer met tafeltennistafel en speelgoed, de fitnesstoestellen in een aangebouwde serre en de royale, met bomen omzoomde tuin zorgen voor een ontspannen sfeer. In de 21 kamers woonden gemiddeld 18 bewoners, onder wie moeders met kinderen. Dat aantal is inmiddels gedaald tot 9 volwassenen en 6 kinderen. Vooral de aanwezigheid van de kinderen was bijzonder aan De Jordaan, zegt assistentteamleider Ab Nieuwkoop. ‘In de dag- en nachtopvang van het Leger des Heils worden geen kinderen toegelaten. Als moeders daarheen gaan, moeten ze hun kinderen elders onderbrengen. Op dat punt voorzien we in een enorme behoefte, terwijl bovendien cliënten zonder regionale binding hier terechtkunnen.’ De Jordaan biedt tijdelijke opvang als mensen dakof thuisloos dreigen te raken door bijvoorbeeld schulden of relatieproblemen. ‘Cliënten kunnen hier tot rust komen. In principe mogen ze maximaal vijf maanden blijven. Dat is kort om problemen op te lossen en een vervolgplek voor ze te vinden. Vandaar dat we snel aan de slag gaan. Doel is dat ze hun leven weer op de rit krijgen en zelfstandig verder kunnen gaan.’ De Jordaan zorgt voor een persoonlijk ondersteuningsplan en helpt bij de stappen die gezet moeten worden om – bijvoorbeeld – de schulden aan te pakken en werk en een nieuw onderkomen te zoeken. ‘Uitgangspunt is dat cliënten zo veel mogelijk zelf doen. Daarnaast proberen we structuur aan te bieden. Gezamenlijk eten en koffiedrinken en met elkaar de dag beginnen en afsluiten. Al valt het niet mee om iemand die niet werkt of studeert om acht uur aan het ontbijt te krijgen.’
geldkraan
Inmiddels is bekend dat De Jordaan in 2015 dicht gaat. Vooruitlopend daarop werden vanaf 1 augustus geen nieuwe cliënten meer opgenomen. ‘Die zouden we geen realistisch perspectief kunnen bieden’, zegt Jaap de Gruijter, voorzitter van de raad van bestuur van De Hoop. Nieuwe aanmeldingen worden niet meer behandeld, terwijl cliënten op de wachtlijst verwezen worden naar passende andere zorg. ‘Mensen die al in De Jordaan wonen, bieden we alle zorg die ze nodig hebben. Daar gaan we de komende periode gewoon mee door.’ Volgens De Gruijter is De Jordaan ‘slachtoffer’ van landelijke ontwikkelingen. ‘Op zich is het logisch dat dingen veranderen. Maar bij de uitwerking word je soms geconfronteerd met bijzondere effecten. Jarenlang waren alle partijen heel tevreden over ons werk. De geldkraan van het Rijk naar de gemeente gaat per 1 januari dicht. De Jordaan past – ondanks alle sympathie en waardering – niet meer in het plaatje. We hebben er alles aan gedaan om de voorziening in stand te houden, maar het heeft niet geleid tot een oplossing. We moeten daarom onze maatschappelijke opvang afbouwen.’ Tot groot verdriet van begeleiders en bewoners. Ook van Ab Nieuwkoop, die tien jaar bij De Jordaan werkt. ‘We gaven een warm welkom, boden een thuis. Tegelijk was de boodschap: hier kun je niet blijven. Mensen kregen weer verantwoordelijkheid. Zeker nu het aantal bewoners terugloopt, doen ze veel dingen zelf. Sluiten ’s avonds deuren en ramen, controleren alles voor de nacht. Jammer dat dit stopt, want De Jordaan heeft een toegevoegde waarde. Sociaal-maatschappelijk,
maar ook op ander gebied. De meeste gasten zijn niet gelovig. We proberen het Evangelie te zaaien. Je voelt soms weerstand bij bewoners om telkens weer aanwezig te zijn bij dagsluitingen. Maar toch gebeuren er bijzondere dingen: dan kun je ineens met een cliënt bidden of vraagt iemand om een geestelijk lied.’
kinderen
Luivicka Marchena (36) is een van de laatste bewoners van De Jordaan. Op een picknickbank in de zonovergoten tuin vertelt ze haar verhaal. Eind 2013 kwam ze met twee kinderen naar het huis, begin dit jaar werd haar derde kind – een zoontje – geboren. Luivicka woont vanaf haar tiende in Dordrecht en vertrok vorig jaar met haar kinderen
11
6 november 2014
ndzorg
gaf de mensen een thuis andere vormen Ook De Hoop ggz in Dordrecht wordt ‘getroffen’ door de ontwikkelingen in de zorg. Op een budget van 30 miljoen moet pakweg drie miljoen worden bezuinigd. Dat leidt tot de sluiting of samenvoeging van afdelingen, waardoor zo’n 40 medewerkers in de loop van 2015 hun baan verliezen. ‘We kunnen het niet mooier maken dan het is’, stelt Jaap de Gruijter vast. De ontwikkelingen verplichten De Hoop tot bezuinigingen en efficiënter werken. ‘En we zoeken net als vroeger meer verbinding met de samenleving en kerken. We willen en we moeten en dan ontstaan vanzelf nieuwe kansen. Het dwingt ons na te denken over de essentie van onze missie: mensen op weg helpen naar nieuw leven.’ Volgens de bestuursvoorzitter is er ook reden tot dankbaarheid. ‘De samenleving heeft 27 miljoen over voor goede zorg. Dat is uniek.’ Bovendien liggen er kansen. ‘We zoeken naar andere diensten en andere vormen. Tot nu toe konden voor Jeugdzorg gezinnen uit heel het land bij ons terecht. Omdat gemeenten daarvoor verantwoordelijk worden, dreigde dat te veranderen. Daarom hebben we met de regio Zuid-Holland-Zuid een modelovereenkomst voor heel Nederland gesloten. Zo blijft de identiteitsgebonden zorg toegankelijk voor alle gezinnen.’
cadeautip
Maatschappelijke Opvang De Jordaan van De Hoop ggz in Dordrecht sluit per 1 januari de deuren. ‘We hebben er alles aan gedaan om de voorziening in stand te houden, maar het heeft niet geleid tot een oplossing.’
puzzelen wat een 3D-puzzel
‘Dit was in Nederland uniek. Iedereen kon hier terecht. Ook met kind was je welkom.’ naar Curaçao, haar geboorte-eiland. ‘Mijn dochter kreeg daar heimwee. Daarom zijn we teruggekomen.’ Het bleek lastig het oude leven weer op te pakken. ‘Ik had geen inkomen, geen woning en een oude huurachterstand. Inschrijven voor een nieuwe woning lukte niet. Daarom kwamen we bij
mijn moeder terecht. Lastig hoor. Ik woon vanaf mijn 18e op mezelf en de ruimte daar was beperkt. Het Leger des Heils was geen optie, omdat ik mijn kinderen niet mee kon nemen. Ten einde raad kwam ik bij De Jordaan uit. Eerst vond ik dat niks. De Hoop had voor mij te maken met verslaving, met drugs of alcohol. Als je daar woont, krijg je een stempel opgedrukt. Mijn probleem was alleen dat ik beter met geld moest leren omgaan. Maar de nood was zo hoog dat ik me toch heb aangemeld. Na het intakegesprek heb ik drie maanden moeten wachten voor ik mocht komen. Ik bleef maar bellen of er plaats was.’ Het verblijf in De Jordaan is haar honderd procent meegevallen. ‘Ik moest eerst wennen. Eten met al die mensen, veel dingen samen doen. Ik geloofde wel in God, maar steeds bidden aan tafel en die
dagsluitingen – het was een omschakeling voor me. Nu ben ik eraan gewend. Ik laat alles aan God over.’ Inmiddels komt Luivicka in aanmerking voor een uitkering en via een project van het Leger des Heils wordt woonruimte geregeld. ‘En ik heb me aangemeld voor een opleiding. Ik pak mijn leven weer op. Ze hebben me hier enorm geholpen, maar ik heb ook zelf dingen moeten regelen. De Jordaan is geen hotel.’ De Dordtse kijkt ernaar uit om met haar kinderen zelfstandig te gaan wonen. ‘Al zal ik De Jordaan best missen. We hadden het hier goed met elkaar. Ook nu het stiller wordt, maken we er het beste van. Ik vind het heel erg dat dit verdwijnt. Dit was uniek in Nederland. Iedereen kon hier terecht. Ook m’n kinderen waren welkom. Jammer dat anderen hier niet meer van kunnen profiteren.’ ◆
geschikt voor man, kind waarom De dagen duren lang in een ziekenhuis. Je moet de tijd zien door te komen met wat bezigheden, maar veel kun je niet, omdat je aan bed gekluisterd ligt. Deze razend moeilijke 3D-puzzel kan helpen als tijdverdrijf. Probeer het ding zo snel mogelijk in elkaar te zetten. Je kunt proberen om het record steeds te verbreken. Hema heeft verschillende soorten van deze 3D-puzzels. wat kost het € 2,00, bij hema.nl
12
ndzorg
6 november 2014
Een zorg-app herinnert mensen met dementie aan een afspraak en een tom-tom helpt hen bij het vinden van de weg. Toch vinden deze hulpmiddelen maar langzaam hun weg in de zorg. Annemarie Klok beeld nd en Ruud Dirkse
Een veeg over het scherm en je Moderne technische hulpmiddelen kunnen het welbevinden van mensen met dementie en dat van hun mantelzorgers sterk vergroten. Ruud Dirkse vindt het verbazingwekkend dat ze in de dementiezorg weinig worden gebruikt. Dirkse is als zorgvernieuwer al jaren bezig met de modernisering van de dementiezorg. ‘Er bestaat grote onbekendheid over de rol die technische hulpmiddelen kunnen spelen in de begeleiding van mensen met dementie. Ik denk dat dit komt doordat we gewend zijn om vooral te kijken naar wat er allemaal niet meer kan, in plaats van wat er nog wel mogelijk is en daarop in te spelen.’ Juist technische hulpmiddelen bieden volop mogelijkheden om het lerend vermogen van mensen met dementie te stimuleren en daarmee de kwaliteit van leven te verhogen. Het leren gebruiken van een tablet is een van de recentste successen. Dirkse: ‘We hebben nu 1200 mensen met dementie getraind in het gebruik van een iPad. Ze leerden het allemaal, ongeacht de ernst van de dementie en hebben er plezier in.’ Hij schrijft dat succes toe aan de intuïtieve bediening van de apparaten. Juist mensen met dementie gaan steeds meer op hun gevoel en intuïtie af, door de achteruitgang van het vermogen om logisch te redeneren. Bovendien geeft de iPad een onmiddellijke beloning. ‘Een veeg over het scherm en ik krijg iets nieuws.’
Ruud Dirkse: ‘De wijkverpleegkundige die langskomt en een praatje maakt, blijft dat gewoon doen.’
Het bevorderen van succeservaringen bij mensen met dementie en het zo veel mogelijk laten behouden van de zelfstandigheid, zijn belangrijke doelen van de projecten waarbij Dirkse betrokken is. ‘Mensen met dementie kennen veel faalangst. Ze worden voortdurend geconfronteerd met hun ziektebeeld. Kijk wat er aan briefjes hangt in woningen van mensen: “Doe dit, vergeet dat niet”.’ Dirkse ziet het zelfvertrouwen groeien als technische hulpmiddelen op een zo natuurlijk mogelijke manier zijn ingepast in het dagelijks leven. ‘Zorg dat het computerschermpje aan de muur functioneert als een normale agenda of klok en iemand merkt niet dat het ook een geheugensteuntje is.’
koudwatervrees
In de zorgwereld bestaat nog veel koudwatervrees om meer techniek in te zetten. Warme zorg verdwijnt en kille techniek neemt het over, is het idee. Of er bestaat angst dat er onvoldoende op iemand met dementie gelet wordt. Onjuiste beeldvorming, vindt Dirkse: ‘De werkelijkheid die ik voor me zie is anders. De wijkverpleegkundige die langskomt en een praatje maakt, blijft dat gewoon doen.’ Dirkse ziet daarnaast de kwaliteit van relaties juist toenemen doordat familieleden samen met de dementerende iets nieuws aanle-
Technische hulpmiddelen kunnen het welbevinden van mensen met dementie vergroten.
technische hulpmiddelen Er bestaan vele technische hulpmiddelen die direct te gebruiken zijn door iemand met dementie en diens mantelzorger. Een greep uit de mogelijkheden: ▶ de praatknop Hoe werkt het koffiezetapparaat ook alweer? Iemand met dementie kan zelf inspreken welke stappen nodig zijn om koffie te zetten. Hij of zij krijgt vervolgens aangeleerd om op de praatknop te drukken bij het koffiezetten. Dat is gemakkelijker te leren dan alle handelingen bij elkaar. Na een druk op de knop hoor je jouw eigen stem met instructies terug. ▶ zorgwebsite Het plannen van de zorg rond iemand met dementie kan veel energie kosten. Er bestaan speciale zorgwebsites, waar zorgverleners, familieleden en de persoon met dementie toegang toe hebben. Zo kan de familie in één keer een smsbericht sturen naar anderen in hun netwerk met een vraag om ondersteuning. Ook afspraken over de behandeling staan geregistreerd.
▶ tom-tom en gps-tracker Via een klein apparaatje in de schoen is de wandelroute van iemand met dementie thuis op de computer te volgen door de mantelzorger. Dit kan bezorgdheid wegnemen en het bevordert tegelijkertijd de bewegingsvrijheid van de persoon met dementie. Ook kan hij of zij zelf een tom-tom meenemen met een vooraf ingestelde route zodat je weet hoe je weer thuis moet komen. ▶ elektronisch medicijnkastje Steeds vaker levert de apotheek de medicijnen voor een hele week in één keer. In een speciale box, de dispenser, kunnen ze worden opgeborgen. Wanneer het tijd is voor medicatie, komen alleen die pillen uit het apparaat die op dat moment nodig zijn. Indien gewenst kan er een automatisch signaal uitgaan naar een familielid of de zorgverlener die zo in de gaten kan houden of de medicijnen ook daadwerkelijk uit het apparaat worden gehaald door de persoon met dementie. ▶▶ zie ook: www.modernedementiezorg.nl
Wat is er mooier dan dat iemand met dementie leert skypen?
13
6 november 2014
ndzorg
cadeautip
hebt wat nieuws muziek in bed ren. ‘Wat is er mooier dan dat iemand met dementie leert skypen met haar dochter en zo weer een praatpaal kan zijn? Of dat iemand met een iPad rekenspelletjes kan doen met een kleinkind dat anders misschien niet weet waar hij met zijn opa of oma over moet praten? Techniek kan
‘Afhankelijk zijn van techniek is normaal geworden. Iedereen heeft een ‘kastje’. mensen in hun kracht zetten en ze zo het gevoel geven dat ze ertoe doen, een basisvoorwaarde voor ieder mens.’ Onder mensen met dementie en mantelzorgers ziet Dirkse een toenemende vraag naar technische hulpmiddelen. Het geeft ze regie. De Nederlandse zorgstructuren zijn daar volgens hem nog onvoldoende op berekend. Een klassiek voorbeeld vindt hij de casus van een familie die wilde zorgen voor
oma die naast hen woonde. Ze vroegen aan een zorginstelling om een alarmsysteem waarbij ze graag wilden dat zij als familie als eerste een noodoproep zouden horen. Technisch gezien was dit in vijf minuten in te stellen. Maar het duurde uiteindelijk een half jaar voordat een noodoproep ook echt bij de familie belandde en niet toch bij de zorginstelling. Het automatisme dat de zorg noodoproepen als eerste afhandelt, bleek moeilijk te doorbreken. Dirkse: ‘Als zorginstelling vorm je op die manier zelf een obstakel voor goede zorg. Wie heeft de regie? Dat is een fundamentele vraag.’ Het gevaar van een ander automatisme ligt ook op de loer: te veel op techniek vertrouwen en zo veel technische hulpmiddelen inzetten dat het leidt tot inactiviteit en onderstimulering van iemands geheugen. Een app die alle afspraken voor je bijhoudt, lampen die automatisch aan- en uitgaan. De techniek kan veel dagelijkse handelingen overnemen. Dirkse: ‘Het is daarom belangrijk dat je niet de technologie zelf centraal gaat stellen, maar het als hulpmiddel ziet voor iemands welbevinden, daar waar het nodig is. Want in beweging blijven is bijvoorbeeld nog altijd het beste voor mensen met dementie.’ Ook daar heeft de techniek overigens een oplossing voor. Voor een computerscherm kunnen mensen een bewegingsprogramma volgen. In hun eigen huiskamer als ze dat zouden willen.
Technisch is veel mogelijk, maar niet alles is nuttig of even goed toepasbaar. Dirkse: ‘Houd het simpel. Leer handelingen aan in eenvoudige, overzichtelijke stappen.’ Dat betekent volgens hem dat de tablet niet vol moet staan met allerlei apps. Ook iemand een ingewikkelde magnetron laten bedienen, heeft niet zijn voorkeur, ook al is deze misschien veiliger dan een gasfornuis. ‘Daag iemand uit om bij het fornuis te blijven. Als je bang bent dat iemand wegloopt, kun je ook een stoel neerzetten, waardoor de kans kleiner is dat iemand terugloopt naar de kamer. En als praten met je dochter via een iPad angst oproept, leg er dan een hoorn naast, waardoor het op een telefoon lijkt. Techniek moet geen obstakel worden.’ Het is een boeiende tijd voor zorginnovators, vindt Dirkse. Er liggen veel kansen voor het verder optimaliseren van de zorg. Technische hulpmiddelen worden steeds geavanceerder, betrouwbaarder en zijn bovendien vaker onderdeel van het gewone maatschappelijke leven. ‘Vroeger viel het op als je met een kastje met een gps-zender liep als hulpmiddel. Dan was er wat met je, het was stigmatiserend. Nu lopen we allemaal met een ‘kastje’, namelijk onze smartphone. Afhankelijk zijn van techniek is normaal geworden. En als we het in ons eigen leven accepteren, waarom dan niet in de zorg voor mensen met dementie?’ ◆
wat een keyboard (Mc Crypt MK-4100) geschikt voor man, vrouw, kind waarom Toegegeven, dit cadeautje is wat aan de prijs en eigenlijk alleen geschikt voor zieken die weer wat meer energie hebben. Het leuke van dit keyboard – dat op batterijen werkt – is dat organisten en pianisten hun hobby kunnen voortzetten in het ziekenhuisbed. En patiënten die geen ervaring hebben met een keyboard kunnen leren muziek te maken, als ze er een beginnersboek bij krijgen. Belangrijke tip: geef er een oortelefoon bij, want zaalgenoten zullen niet enthousiast worden van dit cadeau. wat kost het € 39,95, bij conrad.nl
advertentie
Wees maar jezelf, want het is je thuis
Bij Sprank kun je terecht voor begeleid wonen, logeren, dagbesteding en ambulante zorg. Meer weten over ons zorgaanbod en beschikbare plaatsen? Kijk dan op www.stichtingsprank.nl
stichting sprank 088 - 007 07 00,
[email protected], www.stichtingsprank.nl
Sprank biedt zorg, begeleiding en ondersteuning aan mensen met een verstandelijke beperking. Dat doen we met veel passie, elke dag. Gods liefdevolle kijk op mensen kleurt ook onze blik. We geloven dat elk mens door God geschapen is, met eigen mogelijkheden en beperkingen. Om te leven tot eer van God.
14
ndzorg
6 november 2014
Jan en Ietje Bouw zijn kind aan huis bij de bloedbank te Amersfoort. Ze geven bloedplasma en moeten aan een centrifugeapparaat. Hans Hopman beeld Wilma Breunissen
Geen angst voor de prik
bloed geven ▶ In Nederland zijn ruim 380.000 mensen bloeddonor. ▶ In 2013 zijn er ruim 755.000 donaties gedaan. ▶ Als je bloed doneert, geef je een halve liter. ▶ Er zijn meer vrouwelijke bloeddonors dan mannelijke. ▶ Mannen mogen in de regel vijf keer per jaar doneren en vrouwen drie keer. ▶ Een bloeddonatie duurt ongeveer tien minuten. ▶ Ons land heeft een van de veiligste bloedvoorzieningen ter wereld. ▶ De bloedvoorziening wordt verzorgd door non-profitorganisatie Sanquin. ▶ Bloed is onder andere nodig voor kankerpatiënten, verkeersslachtoffers, vrouwen na een moeilijke bevalling en brandwondenpatiënten. ▶ Omdat jaarlijks een kleine 40.000 donoren om allerlei (onder andere medische) redenen afvallen, is nieuwe aanwas van donoren nodig. Jan Bouw moet deze keer lijdzaam toezien hoe alleen zijn vrouw Ietje bloed mag aftappen.
Is er soms iemand jarig in de bloedbank? Op de tweede etage van een gewoon kantoorgebouw langs de Amsterdamseweg in Amersfoort hangen slingers met oranje-witte vlaggetjes. Wie goed kijkt, ziet teksten op de vlaggetjes. Van dankbare bloedontvangers, zoals Niels, die schrijft: ‘Dankzij jou kan mijn zoon weer elke dag naar school!’ Of van Robin: ‘Dankzij jouw bijdrage heb ik mijn openhartoperatie goed doorstaan.’ Een stuk of vijftien comfortabele bedden staan klaar. Ze zijn maar voor de helft bezet. ‘In de avond is het altijd veel drukker, want overdag moeten de meesten werken’, verklaart voorlichtster Shanna Tan van Sanquin Bloedvoorziening. Het Barneveldse echtpaar Jan (58) en Ietje (54) Bouw meldt zich bij de balie. Jan heeft al 81 bloedplasmadonaties op zijn naam staan. Rietje krijgt bij het inchecken tot haar verrassing te horen dat ze voor de vijftigste keer lichaamsvocht afstaat. Daarom krijgt ze een bronzen beeldje. Want hoewel bloed(plasma) doneren een vrijwillige daad is, waarvoor je in Nederland geen geld krijgt, wil Sanquin toch haar waardering kenbaar maken. Te merken is dat het echtpaar Bouw een vertrouwd gezicht is; ze worden herkend en vriendelijk begroet. Ietje: ‘Ik kom hier zo’n zeven keer per jaar. Dan krijg je een band met sommige medewerkers en wissel je gauw elkaars wel en wee uit.’ Binnen de familie Bouw blijkt het donorschap aanstekelijk, want zes van hun negen kinderen laten zich ook geregeld zien.
geen risico
Deze keer mag Jan – duidelijk tegen zijn zin – géén bloedplasma geven. ‘In maart ben ik m’n galblaas kwijtgeraakt.’ In verband met een complicatie bij de operatie ondergaat hij periodiek een endoscopiebehandeling (met een slangetje naar binnen). Omdat zo’n slangetje ooit eens niet steriel is
gebleken, wordt geen risico genomen. Dus moet hij nu lijdzaam toezien hoe alleen zijn vrouw bloed mag aftappen. Hoewel regels regels zijn, kan Shanna Tan zijn teleurstelling begrijpen: ‘Zo zijn we genoodzaakt veel mensen uit te sluiten.’ Maar ook Ietje Bouw, hoe gezond ze zich ook voelt, komt niet zomaar aan de beurt. Voorafgaand aan elke donatie is er de keuringsplicht. ‘Ten behoeve van de veiligheid voor zowel de patiënt als de donor’, licht Tan toe. Eerst is er een formulier met
‘Binnen 24 uur is de vochtbalans in haar bloed weer op peil.’ vragen. Bijvoorbeeld of ze sinds de vorige bloedafname gezondheidsklachten heeft gehad of medisch is behandeld. De vrouw van reformatorische huize krijgt ook de vraag of ze acupunctuur heeft ondergaan, een tatoeage heeft laten zetten, seksueel contact heeft gehad met een drugsverslaafde of op vakantie in het buitenland is geweest. Ze kan de vragen inmiddels dromen en is snel klaar. Als ze bij een van de vragen ‘ja’ als antwoord zou invullen, dan zou ook voor haar het feest enige tijd niet kunnen doorgaan. Vervolgens neemt de donorassistent in een apart kamertje – de verslaggever mag er om privacyredenen niet bij zijn – met haar het formulier nog eens door. Dan wordt ook meteen de bloeddruk en het ijzergehalte van het bloed opgemeten.
Eindelijk kan mevrouw Bouw gaan liggen naast een vrij opzichtig ‘centrifugeapparaat’.
de prik
Verpleegkundige Willy Fremouw plaatst er eerst een nieuwe, steriele spoelset in. Deze machine moet het plasma (bestaande uit vocht en eiwitten) van het bloed scheiden. De bloedcellen vloeien daarna terug in het lichaam. Voor de benodigde 640 ml plasma moet anderhalve liter worden gecentrifugeerd. Dat proces duurt minstens een half uur, drie keer de tijd die nodig is voor een bloeddonatie. De nogal dikke naald gaat erin. De donor geeft geen krimp. Ze blijft glimlachen. Eerst worden drie buisjes bloed afgetapt. Die worden later onderzocht. Nadat het antistollingsmiddel is aangesloten op het slangenstelsel, vallen al na een paar minuten ‘centrifugeren’ de eerste druppels van het gelige bloedplasvocht in een zakje. Jan wijkt niet van Ietjes zijde, en vertelt dat hun kinderen – toen ze nog klein waren – heel wat keren er met hun neus bovenop hebben gestaan. In de vakantie beschouwden ze dit bezoek zelfs als een uitje, want ze kregen altijd wat te drinken en een kleurplaat. De angst voor bloed ging dus aan de familie Bouw voorbij. De bloedplasma-afgifte is een rustig en ontspannen gebeuren. Sommigen lezen intussen wat. Iedereen krijgt ook te drinken, want doordat vocht aan het lichaam wordt onttrokken, kan hevige dorst ontstaan. Maar Ietje Bouw zegt daar nooit last van te hebben. Een paar bedden verderop ligt nóg een recordhoudster: de 67-jarige Grietje Bast uit Bunschoten. Ze geeft al voor de tachtigste keer bloedplasma. ‘Omdat het voor andere mensen is’, verklaart ze haar bezoek aan de bloedbank. ‘Maar ik doe het ook voor mezelf’, geeft ze eerlijk toe. Want dankzij
de screening ‘weet je dat je nog gezond bent. En als er iets niet goed is, krijg je dat te horen.’ Ze is begonnen met bloed geven op aanmoediging van een schoondochter. ‘Die deed het al langer.’ Het afgelopen halfjaar heeft ze geen bloed kunnen geven vanwege een nekhernia. Ze is blij dat het weer kan. ‘Normaal kom ik hier elke maand.’ Is dat niet een te hoge frequentie? Nee, zeggen ze bij Sanquin. Een gezond lichaam kan dit aan, want vocht en eiwitten zijn na een donatie vrij snel op peil en de aanmaak van bloedcellen duurt enkele weken. Bij Jan Bouw is het idee om bloed te geven 35 jaar geleden ontstaan in de personeelskamer van de Eben Haëzerschool in Barneveld, waar hij toen onderwijzer was. Tijdens een koffiepauze stelde een collega het onderwerp overtuigend aan de orde. ‘We besloten het samen te gaan doen.’
rijk gezegend
Het echtpaar zegt donor te zijn uit dankbaarheid. ‘Als je rijk gezegend wordt en je mag veel onverdiend ontvangen, zoals een gezond lichaam, dan wil je dat niet voor jezelf houden maar delen met anderen die die gezondheid missen.’ Mevrouw Bouw las net in het donormagazine over een inwoner van Kootwijkerbroek, die een belangrijk stofje mist in zijn bloed. ‘De medicijnen die hij daarvoor krijgt, halen ze uit plasma.’ Inmiddels is de plasmazak volgedruppeld. Slangetjes worden afgekoppeld en Ietje Bouw staat tevreden op. Ook andere donoren lopen opvallend monter de deur uit. Nee, ze is nooit flauwgevallen. Assistent Willy Fremouw voegt er geruststellend aan toe: ‘Binnen 24 uur is de vochtbalans in haar bloed weer op peil.’ Jan daarop: ‘Nou, wat weerhoudt mensen dan?’ Maar Fremouw weet de belangrijkste drempel wel: ‘Het is de angst voor de prik.’ ◆
15
6 november 2014
ndzorg
Wie met een chronische ziekte of beperking op stap wil, is afhankelijk van Valys. Maar de bus komt zelden op de afgesproken tijd. Lisa Petersen beeld Joost Hoving
Altijd wachten op de bus
Truus Jonker en haar man Nanne zijn beiden blind en reizen gemiddeld één keer per maand met Valys.
‘Het kan maar zo zijn dat de bus een kwartier te vroeg of te laat komt, maar daar kun je niet over vallen’, zegt de 65-jarige Truus Jonker. Ze gaat vandaag met de bus van Valys naar de algemene ledenvergadering van PerSaldo in Utrecht, een belangenvereniging van mensen met een persoonsgebonden budget. Jonker en haar man zijn beiden blind en reizen gemiddeld één keer per maand met Valys. Met het door de overheid ondersteunde vervoer kunnen mensen met een mobiliteitsbeperking reizen. ‘De helft van de tijd gaat het mis. Chauffeurs die vanuit de bijstand in opleiding zijn, worden zonder vervoersdiploma ingezet’, zegt Jonker. ‘Ze kunnen zich soms nauwelijks verstaanbaar maken. Kennis van topografie ontbreekt vaak, net als bij veel medewerkers die ritten plannen. Ook deugt de navigatie die aan het registratiesysteem is gekoppeld vaak niet.’ Jonker heeft vandaag niets te klagen. Het Valysbusje stopt precies op de afgesproken tijd voor haar deur. Op de weg naar Utrecht is het druk. Er wordt veel gepraat, maar de bestuurder van de Valysbus houdt al het overige verkeer goed in de gaten. Dan dreigt het in de laatste minuten mis te gaan. De chauffeur kan de plek van bestemming niet vinden. ‘Het moet volgens mij een groen gebouw zijn’, helpt Jonker. ‘Bij de ingang staan veel mensen met een rolstoel.’ De aanwijzingen van de blinde passagier helpen, waardoor Jonker op tijd bij de ledenvergadering is. ‘De rit ging dit keer goed’, geeft ze na afloop eerlijk toe. Jonker is niet de enige die klaagt over de kwaliteit van het Valysvervoer. Uit een rondvraag op de ledenvergadering van PerSaldo blijkt dat verscheidene reizigers zich ergeren aan het vervoer. Veelvoorkomende klachten zijn de lange reisduur en de onzekerheid over de aankomsttijd. SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten heeft werk gemaakt van de klachten en een brief aan staatssecretaris Martin van Rijn van Volksgezondheid gestuurd.
solovervoer
De 62-jarige Maarten Kleinhoonte van Os en zijn vrouw zijn ook niet tevreden over de werkwijze van Valys. Zijn frustratie heeft vooral te maken
met het feit dat zijn vrouw gebruik moet maken van combinatievervoer. ‘Garantie op solovervoer heeft mijn vrouw niet meer. Hierdoor heeft ze één keer twee en een half uur over een rit gedaan die normaal binnen één uur kan worden afgelegd. Maar er moesten meerdere mensen opgehaald worden’, zegt Kleinhoonte van Os. ‘Het probleem is dat mijn vrouw niet te lang onderweg kan zijn, vanwege haar spierziekte. Dat doet te veel pijn.’ SP-Tweede Kamerlid Renske Leijten benoemde dit punt ook in haar brief aan Van Rijn. De staatssecretaris antwoordde begin dit jaar dat te veel reizigers privileges kregen, zoals ‘solovervoer’ en ‘voorin zitten’. Om al die privileges te honoreren zou hij het persoonlijke kilometerbudget moeten verlagen. ‘Hetgeen ik zeer onwenselijk zou vinden’, schreef hij. ‘Na overleg met de vervoerder is
‘Ik heb ook serieuze afspraken. Ze zijn alleen op tijd bij bruiloften en begrafenissen.’ daarom besloten de pashouders om wie het gaat te informeren dat er binnen het Valysvervoer geen recht is op dit soort privileges.’ Wel kunnen reizigers hun wensen en voorkeuren van tevoren opgeven, waarmee Valys rekening probeert te houden. De onvrede van de 23-jarige Zoë Bakker richt zich niet op het ontbreken van privileges. Zij wil gewoon op tijd zijn. Bakker reist in een rolstoel met Valys. Dat de reisduur één tot anderhalf keer zo lang mag zijn, vindt ze erg vervelend. ‘Ik heb ook serieuze afspraken. Alleen bij bruiloften of begrafenissen kunnen ze op tijd zijn. Ze combineren te pas en te onpas, terwijl het rechtstreeks veel sneller gaat.’ Regelen dat de taxi eerder moet komen, is voor Bakker geen optie. ‘Plan ik eromheen en is Valys wel een keer op tijd op de plek
van bestemming, dan sta ik voor een dichte deur te wachten.’ ‘Valys berekent de reistijd via de snelste route volgens de routeplanner. Het Valysvervoer is gebaseerd op het kunnen combineren van vervoer. Hiermee moet de Valysreiziger altijd rekening houden’, zegt Marlies Meesters. Ze is woordvoerster van Transvision, de nieuwe uitvoerder van Valysvervoer. Chauffeurs beschikken volgens haar over de benodigde diploma’s om mensen met een beperking te mogen vervoeren. Klachten over de onbekwaamheid van chauffeurs of het niet beheersen van de Nederlandse taal komen nauwelijks voor, volgens de woordvoerder van Transvision. ‘Over het omrijden of de reisduur komen wel verschillende soorten klachten binnen. Maar iedere klacht wordt individueel bekeken en waar dat nodig is, wordt de vervoerder aangesproken op de fouten.’
cadeautip
preken luisteren
klachtenpercentage
Tot eind 2013 verzorgde vervoersmaatschappij Connexxion het Valysvervoer. Per 1 januari 2014 heeft Transvision die taak overgenomen. In het eerste halfjaar van 2014 was het klachtenpercentage 0,47. Dit betekent dat er over 4,7 van de 1000 ritten werd geklaagd. Bij Connexxion was het klachtenpercentage in de eerste helft van 2013 0,37. Voor een verklaring van de toename van het aantal klachten wijst Meesters op de nieuwe klachtenlijn. ‘Mensen kunnen hun klachten nu ook per telefoon doorgeven bij Transvision. Eerder kon dit alleen schriftelijk.’ Geert Koolen, woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, vindt het klachtenpercentage van Transvision niet bijzonder. ‘De score van Transvision is niet uitzonderlijk. De vorige uitvoerder heeft ook regelmatig dit soort scores behaald.’ Truus Jonker vindt het niet gek dat er niet veel klachten zijn. ‘We weten allang dat klagen geen zin heeft.’ Renske Leijten vindt dat klachten over Valys aanleiding zijn voor een nieuw Kamerdebat. ‘De nieuwe uitvoerder van Valys is met de regels aan de haal gegaan.’ ◆
wat een mini mp3-speler geschikt voor man, vrouw, kind waarom Het is zo saai om lang in bed te liggen. Zeker als het nog even duurt voordat het bezoekuur is. Op televisie is overdag ook maar weinig leuks; hoe kun je je dan vermaken? Juist! Met deze mini mp3-speler. Voordat u het cadeau geeft, zorgt u er natuurlijk voor dat er muziek op staat. Het liefst de lievelingsmuziek van de patiënt. Nog een tip: een paar mooie preken op de mp3-speler kunnen volwassen zieken vast waarderen. En kinderen vinden luisterboeken leuk. wat kost het € 8,95, onder andere bij webshop-outlet.nl
16
ndzorg
6 november 2014
advertentie
“Precies wat ik wilde: kennis opdoen om anderen te helpen!”
www.che.nl
Charissa Izeboud, student Verpleegkunde
“Wat gaaf dat ik zoveel kan betekenen voor anderen” Wendy Klein, student Maatschappelijk Werk & Dienstverlening
Groeien in zorg en welzijn Wil jij écht wat betekenen voor anderen? Lijkt het je geweldig om zorg te verlenen aan bijvoorbeeld kinderen, ouderen of verstandelijk beperkten? Of wil jij als professionele hulpverlener je naaste ondersteunen? Kom dan studeren aan de opleiding Verpleegkunde, Sociaal Pedagogische Hulpverlening of Maatschappelijk Werk & Dienstverlening en groei als professional én als christen. Dankzij betrokken docenten, boeiende stages en persoonlijke begeleiding ben je straks berekend op je taak. Maak kennis met de CHE en ontdek dat je toekomst is begonnen.
Post-hbo Verder groeien in zorg en welzijn? Maak kennis met o.a. de post-hbo opleidingen
Open Dag zaterdag 8 november 2014 10.00-15.00 uur
Ervaar de vo ltijdopleiding SPH, MWD o f Verpleegkun de en ontdek of zorg of we lzijn bij jou past!
Onderzoek in de zorg “Verschil maken in de praktijk” Ria den Hertog, docent, onderzoeker en lid van het lectoraat
i Praktijkverpleegkundige in de huisartsenpraktijk i Praktijkverpleegkundige Huisartsenzorg GGZ i Praktijkverpleegkundige Ouderenzorg
Verpleegkundige Beroepsethiek: “In de zorg is zelden geld voor innovatie en kennisverwerving. Met afstudeeronderzoeken, pro-
i Casemanagement kwetsbare ouderen en dementie
jectstages en onderzoeken door het lectoraat kunnen we bijdra-
i Contextuele Hulpverlening
gen aan het oplossen van problemen. Studenten komen binnen
i Supervisie & Coaching
met een frisse blik. Ze werken aan actuele problemen en kun-
i Buurtcoach/Sociaal werker MO i Intensieve Ambulante Gezinsbegeleiding i Speltherapie
nen echt verschil maken in de praktijk. Docenten leren ook en ervaren dat het actueel houden van onderwijs makkelijker is als zij veel in het werkveld komen.”
www.che.nl/transfer
• Bedrijfskunde MER • Human Resource Management • SPH • MWD • Leraar Basisonderwijs • Verpleegkunde • Godsdienst Pastoraal Werk • Leraar Godsdienst/Levensbeschouwing • Journalistiek • Communicatie
